küreselleşme sürecinde fınansal krizler ve finansal düzenlemeler - ITO
küreselleşme sürecinde fınansal krizler ve finansal düzenlemeler - ITO
küreselleşme sürecinde fınansal krizler ve finansal düzenlemeler - ITO
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3.2.5. Krizlerde Dışsal Etkenlerin Rolü<br />
Diğer bir açıklamalar seti ise, özellikle gelişmekte olan ülkelerde<br />
yaşanan <strong>krizler</strong>in temel nedeninin dışsal etkenler olduğuna dikkat<br />
çekmektedir. Özellikle sanayileşmiş ülkelerdeki önemli ekonomik<br />
değişmeler (dış ticaret hadlerinde, faiz oranlarında <strong>ve</strong> döviz kurlarındaki<br />
kaymalar), yatırımların globalleşmesi <strong>ve</strong> sermaye piyasalarının artan<br />
bütünleşmesi yoluyla krizi tetikleyen etkenler olabilmektedir ("Moonsonal<br />
Effect").<br />
Sanayileşmiş ülkelerin faiz oranlarındaki düşme, sermaye akımlarını<br />
gelişmekte olan piyasalara yönlendiriken, faiz oranı artışları da bu akımları<br />
tersine çevirebilmektedir. Faiz oranlarındaki bu artışlar, gelişmekte olan<br />
ülkelerde banka <strong>ve</strong> firmaların sadece kendilerini fonlama maliyetlerini<br />
arttırmakla kalmaz, aynı zamanda yanlış seçim <strong>ve</strong> ahlaki risk problemlerini<br />
<strong>ve</strong> <strong>finansal</strong> sistemin kırılganlığını arttırır (IMF; 1998). Meksika (1994)<br />
krizinde ABD faiz oranlarının artışı böyle bir etki yapmıştır. 1980'lerdeki<br />
Latin Amerika borç <strong>krizler</strong>inde de, sıkı para politikaları uygulayan gelişmiş<br />
ülkelerde artan faizler gelişmekte olan ülkelerin borçlarının katlanarak<br />
artmasına yol açarak önemli bir kriz nedeni olmuştu.<br />
Benzer şekilde, Asya krizinde dış faktör, döviz kurlarındaki değişim<br />
olmuştur. 1995 ortalarından itibaren doların yen karşısında aşırı<br />
değerlenmesiyle birlikte, paralarını dolara sabitleyen bu ülkelerin en önemli<br />
ticaret partnerleri olan Japonya karşısındaki rekabetçilikleri kaybolmuş, bu<br />
da ülkelerin cari açıklarını arttırmıştır (Kaminsky,1999). Türkiye'nin 2000<br />
yılında uyguladığı istkirar politikası sırasında da, doların euro karşısında<br />
beklenenin çok üstünde değer kazanması da, dış ticaretini yoğun şekilde<br />
Avrupa ülkeleriyle gerçekleştiren Türkiye'nin cari açıklarını aşırı şekilde<br />
attırarak programdan çıkışta <strong>ve</strong> krizde önemli bir etken olmuştur.<br />
3. 3. Krizlerin Göstergeleri<br />
Mevcut teori <strong>ve</strong> modeller, <strong>krizler</strong>in nedenlerini tam olarak<br />
açıklayamasalar da, potansiyel bir krizin olası semptomlarının ne olduğunu<br />
göstermeye yararlar.Bununla beraber, bunların göreli ağırlıklarının ne<br />
olduğunu <strong>ve</strong> ayrıştırılmalarını sağlayamazlar. Bu semptomlar ekonomik<br />
rahatsızlığın göstergelerinin kurulmasında yapı taşlarını oluşturmaktadırlar.<br />
Bunlardan hareketle, <strong>krizler</strong> vuku bulmadan önce <strong>krizler</strong>in kontrol<br />
edilebilmesini sağlayacak bir erken uyarı sistemi yapılandırmak için pek çok<br />
ampirik çalışma yapılmıştır (Bkz.Demirgüç-Kunt <strong>ve</strong> Detragiache, 1997,<br />
2000; Kaminsky, Lizondo <strong>ve</strong> Reinhart,1997; Kaminsky, 1999; Kaminsky <strong>ve</strong><br />
Reinhart, 1999). Bu çalışmalar çoğu ortak pek çok gösterge belirlenmiştir.
Change language