küreselleşme sürecinde fınansal krizler ve finansal düzenlemeler - ITO
küreselleşme sürecinde fınansal krizler ve finansal düzenlemeler - ITO
küreselleşme sürecinde fınansal krizler ve finansal düzenlemeler - ITO
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sermaye hareketlerini cezbetmek için gerekli yüksek faiz oranları,<br />
kamu borçlarının GSMH 'ya oranını 1995-1999 arasında iki katı arttırdı <strong>ve</strong><br />
bu oran %45'e ulaştı (Fraga,2000). 1998'de seçimler nedeniyle bütçe<br />
açıkları GSMH nın % 8'ine ulaştı.Kamu açıkları, iç borçlarla finanse<br />
edilirken, cari açıklar da sermaye akımlanyla finanse ediliyordu. Sermaye<br />
akımları, aşırı değerli para <strong>ve</strong> geniş cari açıklarla destekleniyordu (Cordosa<br />
<strong>ve</strong> Helw6ge,1999).<br />
1990-94 arasında oluşturulan operasyonel denge, 1995'te kötüleşip<br />
GSMH'nın % 5, 1996 <strong>ve</strong> 97'de ise % 4 açığa dönüştü. Bu artışta. Devlet<br />
bankalannın bütçe açığı benzeri açıklarının <strong>ve</strong> Hazinenin tarımı <strong>ve</strong> ihracatı<br />
destekleyen iki bankanın sermayelerini arttırmasının payı büyüktü.<br />
Real plan altında paranın hızla değerlenmesi 1995 te başladı. 1995-<br />
1998 arasında ortalama reel döviz kuru, bir önceki on yıl ortalamasının<br />
yüzde %30 üzerindeydi. Paranın aşırı değerlenmesinin asıl delili, ihracat<br />
artış hızının1991-94 döneminde ortalama % 11 olmasına karşılık, 1995-<br />
1998 arasında % 4 olmasıydı. Cari açıklar da GSMH'nın % 5'ine ulaşmıştı.<br />
Artan mali açıklar <strong>ve</strong> cari açıklarla beraber, Rusya'daki kriz de<br />
Brezilya'yı etkiledi.1999 başında real dalgalanmaya bırakıldı. Ocakta 1<br />
dolar 1,2 realken. Şubat ayında 2,5 oldu. Aslında sabit kurdan daha ev<strong>ve</strong>l<br />
çıkılması gerekiyordu (Eriş,2001:10).<br />
Brezilya bu krizden sonra, 35 milyar $ dış yardım sağladı. Kısa bir<br />
geçiş döneminden sonra Haziran 1999'da enflasyon hedeflemeye geçildi.<br />
Özetle krize tepki politikası sıkı maliye politikası,enflasyon hedefleme <strong>ve</strong> dış<br />
destekten oluşmaktaydı. Buna göre, enflasyon hedefi1999 için % 8,2000<br />
için % 6 <strong>ve</strong>2001 için %4 'tür (Fraga, 2000).<br />
5. TÜRKİYE 2000-2001 KRİZİ<br />
Gelişmekte olan piyasalara özgü son kriz ise ülkemizin bizzat içinde<br />
yaşamakta olduğu krizdir. Türkiye 1999'un sonunda, bir çeyrek yüzyıldır<br />
yaşadığı yüksek enflasyon sorununu çözmek <strong>ve</strong> özellikle 1990'larda ivme<br />
kazanarak bu enflasyonist süreci besler hale gelen sürdürülemez kamu iç<br />
borçlanma mekanizmasına son <strong>ve</strong>rmek için IMF ile bir Stand by anlaşması<br />
yapıp ciddi <strong>ve</strong> iddialı b^r dezenflasyon/ stabilizasyon süreci başlattı. Ancak,<br />
üç yıla yayılan bu sürecin daha i!k yîlı dolmadan ekonomi beklenmedik<br />
ölçüde önemli <strong>krizler</strong> yaşayınca, bu ilk program iptal edilerek 2001<br />
Mayısında son şeklini alan "Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı "başlatıldı.<br />
Biz öncelikle, bu iki programın özelliklerini <strong>ve</strong> yaşanan iki krizin anahatlarını<br />
açıklayıp, ikinci olarak da <strong>krizler</strong>in nedenleri <strong>ve</strong> dinamikleri üzerinde<br />
duracağız. Daha önce çeşitli ülkelerde yaşanan <strong>krizler</strong>i anlatmış olduğumuz<br />
için, Türkiye'deki krizle diğerlerinin farklan <strong>ve</strong> paraleliklerini de vurgulamak<br />
mümkün olacaktır.
Change language