(% 3'lük) NaCl Solüsyonu ve % 6'lık Hidroksi Etil Nişasta ... - TARD

TÜRK ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON DERNEĞİ
Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(5):287-296
Klinik Araştırma
Hipervolemik Hemodilüsyonda, Hipertonik (% 3’lük) NaCl
Solüsyonu ve % 6’lık Hidroksi Etil Nişasta 130/0,4’ün
Hemodinami ve Koagülasyon Etkilerinin Değerlendirilmesi
Seda Banu Akıncı*, Fatma Sarıcaoğlu*, Didem Dal*, Yalçın Erem*, Bülent Atilla**, Osman Özcebe***,
Meral Kanbak*, Ülkü Aypar*
*Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı, **Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı, ***Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Anabilim Dalı,
ÖZET
Amaç: Total kalça protezi yapılacak olgularda, intraoperatif hipervolemik hemodilüsyonda, hipertonik salin (HS, % 3
NaCl) solüsyonu ile % 6’lık Hidroksi Etil Nişasta (HES, ortalama molekül ağırlığı 130kDA/0,4) solüsyonunun hemodinami
ve koagülasyon testleri üzerine etkilerini karşılaştırmaktır.
Gereç ve Yöntem: Standart spino-epidural anestezi ile total kalça protezi yapılacak 20 hasta rasgele iki gruba ayrıldı.
% 3’lük HS veya % 6’lık HES içeren kodlanmış torbalardaki çalışma sıvısı, 20 dk.’da 250 mL m 2-1 verildi. Çalışma sıvısı
verilmesi öncesinde ve sonrasında, cerrahi bitiminde ve cerrahiden 24 saat sonra; vital bulgular, tam kan sayımı, protrombin
zamanı, aktive parsiyel tromboplastin zamanı, fibrinojen ve koagülasyon faktörleri ölçüldü.
Bulgular: Çalışma sıvısı olarak ortalama±SD 382±135 mL HS ve 459±67 mL HES verildi. Zamanla hemoglobin
konsantrasyonu ve trombosit sayısında azalma saptandı (p

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(5):287-296
GİRİŞ
Hipervolemik hemodilüsyon intraoperatif
allojenik kan transfüzyonunu azaltmak
için önerilen yöntemlerden biridir. (1,2) Çeşitli
solüsyonların kullanılabildiği hipervolemik
hemodilüsyonda hipertonik solüsyonlar,
hemodinamik stabilite sağlaması
ve verilen toplam sıvı miktarını azaltması
nedeniyle önerilmektedir. (3,4)
Hayvan deneylerinde hipertonik sıvılar
ile karşılaştırıldığında; izotonik sıvılar ile
resüsitasyonun sağ ventrikül önyükünü
(CVP), artyükünü (pulmoner arter basınçları
ve pulmoner vasküler rezistansı)
artırarak sağ ventrikül işini artırdığı gösterilmiştir.
Hipertonik solüsyonlar kullanıldığında
ise, daha az sıvı ile kardiyak debinin
daha çok yükseldiği, idrar çıkışının iki
kat daha fazla olduğu, pulmoner vasküler
rezistansın düştüğü ve ödemin azaldığı
belirtilmiştir. Bu etkilerin, izotonik sıvıların
istenmeyen sıvı birikmesine neden olmaları
nedeniyle oluştuğu öne sürülmüş
ve intraoperatif hipertonik solüsyonların
kullanılmaları önerilmiştir. (5,6) Kalça protezi
ameliyatı hastalarında hipervolemik
hemodilüsyonda hipertonik sıvıların kullanımı
ile ilgili yeterince deneyim, bilgi
birikimi oluşmamıştır.
Bu çalışmanın amacı, total kalça protezi
yapılacak hastalarda intraoperatif hipervolemik
hemodilüsyonda kullanılan hipertonik
salin (HS, %3 NaCl) solüsyonu ile
% 6’lık Hidroksi Etil Nişasta (HES, ortalama
molekül ağırlığı 130kDA/0,4) solüsyonunun
hemodinami ve koagülasyon testleri
üzerine etkilerini karşılaştırmaktır.
GEREÇ ve YÖNTEM
Üniversite etik kurul izni ve aydınlatılmış
hasta onamı alındıktan sonra, aynı cerrah
tarafından total kalça protezi yapılacak
20 hasta çalışmaya alındı. Preoperatif hemoglobin
(Hb) değeri 40U L -1 , ALT >40U L -1 )
bilinen koagülasyon bozukluğu (Platelet
sayısı 70 sn) olanlar, son
10 gün içinde antikoagülan tedavi veya
aspirin kullanan hastalar çalışma dışında
bırakıldı.
Tüm olgulara ameliyathaneye geldiklerinde,
damar yolu açılması sonrasında Ringer
laktat solüsyonu ile 20 dk. içinde 10 mL
kg -1 yükleme sonrasında yan pozisyonda
kombine spino-epidural anestezi (12,5
mg izobarik bupivakain intratekal verildi,
postoperatif analjezi için epidural kateter)
uygulandı. Olgular supin pozisyona
çevrilip duyusal blok düzeyi soğuk uygulanarak
saptandı. Duyusal blok düzeyi T 12
olduğunda operasyon için yeterli olarak
değerlendirildi. Olgular 3 mg iv. midazolam
ile sedatize edildikten sonra, arteryel
kateter, periferik santral venöz kateter
yerleştirildi. Olgular hemodinamik olarak
10 dk. stabil seyrettikten sonra (ortalama
arter basıncı ≥% 80 başlangıç ortalama
arter basıncı) ise rasgele olarak iki gruba
ayrılarak, ameliyat başlamadan aşağıda
belirtilen çalışma sıvıları dışları sarılmış,
kodlanmış torbalarda, santral yoldan 20
dk. içinde verildi:
Grup HS: Olgulara 250 mL (m 2 ) -1 % 3’lük
NaCL solüsyonu verildi.
Grup HES: Olgulara 250 mL (m 2 ) -1 % 6’lık
Hidroksi Etil Nişasta (HES, ortalama molekül
ağırlığı 130kDA/0,4) solüsyonu verildi.
288

S. B. Akıncı ve ark., Hipertonik Salin ve Hidroksi Etil Nişasta ile Hipervolemik Hemodilüsyon
Hipertansiyon (sistolik arter basıncı

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(5):287-296
Spinal anestezi sonrası olguların hiçbirinde
yetersiz anestezi nedeniyle genel
anestezi uygulanmadı ve düzey yükselmesi
nedeniyle olgularda komplikasyon
görülmedi.
Zaman içinde hematokrit konsantrasyonu
ve trombosit sayısı azaldı (grup içi karşılaştırmalarda
p0.05, gruplar arası karşılaştırma).
Sıvı yüklemesi öncesi ve sonrasında orta-
45
40
35
30
* * * *
*
*
%
25
20
Grup HS
Grup HES
15
10
5
0
İnfüzyon
öncesi
İnfüzyon
sonrası
Cerrahi
sonu
Postoperatif
24 sa.
HS: Hipertonik salin, HES: Hidroksi etil nişasta, (*:p=0,008 grup içinde infüzyon öncesi
ile karşılaştırıldığında).
Şekil 1. Perioperatif hematokrit değişiklikleri.
Trombosit sayısı (x1000/mm 3 )
350
300
250
200
150
100
50
0
İnfüzyon
öncesi
*
*
İnfüzyon
sonrası
Cerrahi
sonu
*
*
Postoperatif
24 sa.
Grup HS
Grup HES
HS: Hipertonik salin, HES: Hidroksi etil nişasta, (*:p

S. B. Akıncı ve ark., Hipertonik Salin ve Hidroksi Etil Nişasta ile Hipervolemik Hemodilüsyon
Tablo II. Grupların perioperatif kalp hızı (KH) (vuru dk –1 ), ortalama arter basıncı (OAB) (mmHg),
santral venöz basınç (SVB) (mmHg) değerleri (ortalama±SD).
Grup HS
Grup HES
p
İnfüzyon öncesi KH
İnfüzyon öncesi OAB
İnfüzyon öncesi SVB
İnfüzyon sonrası KH
İnfüzyon sonrası OAB
İnfüzyon sonrası SVB
Cerrahi sonu KH
Cerrahi sonu OAB
Cerrahi sonu SVB
Postoperatif 24.saat KH
Postoperatif 24.saat OAB
Postoperatif 24. saat SVB
80,5±9
80,7±13,8
8,5±6,8
79,6±9,5
81,6±7,7
12,3±8,5
81,8±13,5
77,8±7,3
9,9±6,8
87±14
83±7
7±2
73,5±8,5
99,3±28,4
12,5±3,3
69,1±6
91,9±15,9
17,4±3,9
72±15,3
93,2±11,2
15±2,7
90±10
93±10
10±3
0.109
0.161
0.263
0.022
0.097
0.233
0.183
0.004
0.141
0.66
0.67
0.73
HS: Hipertonik Salin, HES: Hidroksi etil nişasta.
50
45
40
35
saniye
30
25
20
Grup HS
Grup HES
15
10
5
0
İnfüzyon
öncesi
İnfüzyon
sonrası
Cerrahi
sonu
Postoperatif
24 sa.
HS: Hipertonik salin, HES: Hidroksi etil nişasta
Şekil 3. Perioperatif aPTT (sn) değişiklikleri.
lama kan basınçları ve kalp hızı stabil seyretti
(Tablo II). Her iki grupta da; zamana
göre grup içi karşılaştırmalarda kalp hızı,
ortalama arter basınçları, santral venöz
basınçlar infüzyon öncesi ile karşılaştırıldığında
istatistiksel anlamlılıkta fark saptanmadı.
İki grup aynı ölçüm zamanında
ikili karşılaştırıldığında, sıvı yüklemesi
sonrasında HES grubunda kalp hızı hipertonik
grubuna göre daha düşük bulundu.
Cerrahi girişim sonunda ise, HES grubunda
ortalama arter basınçları hipertonik grubuna
göre daha yüksek saptandı (p

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(5):287-296
1,6
1,4
*
* *
*
1,2
1
0,8
0,6
Grup HS
Grup HES
0,4
0,2
0
İnfüzyon
öncesi
İnfüzyon
sonrası
Cerrahi
sonu
Postoperatif
24 sa.
HS: Hipertonik salin, HES: Hidroksi etil nişasta, (*:p=0,008 grup içinde infüzyon
öncesi ile karşılaştırıldığında).
Şekil 4. Perioperatif INR değişiklikleri.
Tablo III. Grupların faktör II (%), faktör V (%), faktör VII (%), faktör VIII (%), faktör X (%), antitrombin
III (%), fibrinojen değerleri (mg dL –1 ) (ortalama±SD).
Grup HS
Grup HES
p
İnfüzyon öncesi Faktör II
İnfüzyon öncesi Faktör V
İnfüzyon öncesi Faktör VII
İnfüzyon öncesi Faktör VIII
İnfüzyon öncesi Faktör X
İnfüzyon öncesi Antitrombin III
İnfüzyon öncesi Fibrinojen
İnfüzyon sonrası Faktör II
İnfüzyon sonrası Faktör V
İnfüzyon sonrası Faktör VII
İnfüzyon sonrası Faktör VIII
İnfüzyon sonrası Faktör X
İnfüzyon sonrası Antitrombin III
İnfüzyon sonrası Fibrinojen
Cerrahi sonu Faktör II
Cerrahi sonu Faktör V
Cerrahi sonu Faktör VII
Cerrahi sonu Faktör VIII
Cerrahi sonu Faktör X
Cerrahi sonu Antitrombin III
Cerrahi sonu Fibrinojen
Postoperatif 24. saat Faktör II
Postoperatif 24. saat Faktör V
Postoperatif 24. saat Faktör VII
Postoperatif 24. saat Faktör VIII
Postoperatif 24. saat Faktör X
Postoperatif 24. saat Antitrombin III
Postoperatif 24. saat Fibrinojen
81,7±10,3
76,8±14,2
99,6±27,5
98,5±59,3
82±33
99,3±12,5
331,2±57,3
59,6±21,7
58,4±21,9
77,8±37,8
84,4±65,6
67,5±36
82,4±12,8
274±59,6 #
60.5±7,8
52,7±36,7
69±27 #
155,5±78
59±24
70±30
232±48 #
56,4±14
56,8±24
43±15 #
167±72
58,5±28,5
83±11,5
336±51
82,8±9,1
94,5±30,5
100,8±11,4
137,7±40,9
88,7±11,2
92,7±16,6
339±78,6
76,2±24,6
84,7±41,3
93,4±14,6
161,4±80,4
75,5±18,8
81,1±13,2
297±63,7
60,3±16
67,5±24,5
76,8±18 #
203±139
66±15
82±6.5
266±84
72,5±6
63,4±25
55±15 #
198±101
65±15
86.5±7,6
381±91
0.892
0.144
0.908
0.111
0.845
0.354
0.825
0.391
0.117
0.339
0.053
0.809
0.831
0.457
0.988
0.464
0.530
0.404
0.738
0.256
0.372
0.140
0.598
0.127
0.350
0.790
0.526
0.713
#p

S. B. Akıncı ve ark., Hipertonik Salin ve Hidroksi Etil Nişasta ile Hipervolemik Hemodilüsyon
sınçlarının zamana göre seyri açısından iki
grup arasında fark saptanmadı.
Gruplar arasında tüm ölçüm zamanlarında
aPTT ve INR değerleri açısından anlamlı
bir farklılık saptanmadı (Şekil 3 ve 4). Her
iki grupta da zaman içinde INR değerleri
yükseldi (Şekil 4). İki gruptaki antitrombin
III, fibrinojen ve koagülasyon faktörlerinin
(Faktör II, V, VII, VIII, X) değerleri Tablo
III’te görülmektedir. Gruplar arasında
ölçüm zamanlarında, herhangi bir koagülasyon
parametresinde anlamlı bir farklılık
bulunmadı. Her iki grupta da Faktör
VII düzeyi cerrahi girişim sonunda ve postoperatif
24. saatte başlangıca göre daha
düşük bulundu (p=0.008). Hipertonik salin
grubunda fibrinojen düzeyi infüzyon
sonunda ve cerrahi sonunda başlangıca
göre daha düşük iken, postoperatif 24.
Tablo IV. Grupların serum sodyum (mEq dL -1 ), potasyum(mEq dL -1 ), klor (mEq dL -1 ), osmolarite,
değerleri (ortalama±SD).
Grup HS
Grup HES
p
İnfüzyon öncesi sodyum
İnfüzyon öncesi potasyum
İnfüzyon öncesi klor
İnfüzyon öncesi osmolarite
İnfüzyon sonrası sodyum
İnfüzyon sonrası potasyum
İnfüzyon sonrası klor
İnfüzyon sonrası osmolarite
Cerrahi sonu sodyum
Cerrahi sonu potasyum
Cerrahi sonu klor
Cerrahi sonu osmolarite
Postoperatif 24. saat sodyum
Postoperatif 24. saat potasyum
Postoperatif 24. saat klor
Postoperatif 24. saat osmolarite
139±6,4
3,9±0,2
106±5,9
293±8,3
148±3,1
3,7±0.48
117,5±4,8
306±5,1 #
142±4
4,1±0,33
111±4,9
297±7,9
140±5,4
4±0,6
108±6,5
292±10
140±2,2
4±0,4
107,5±3,1
292±5
141±2,3
3,7±0.28
110±3,19
292±4
141±1,7
3,9±0,29
110±2,71
294±2,79
137±4
3,6±0,17
104,7±2,86
286±8,37
0.796
0.791
0.853
0.963
0.000
0.974
0.001
0.000
0.302
0.364
0.203
0.276
0.201
0.151
0.185
0.155
#p=0.008; infüzyon öncesi ile karşılaştırıldığında
HS: Hipertonik Salin, HES: Hidroksi etil nişast
Tablo V. Grupların serum arteriyel pH, parsiyel karbondioksit (PCO 2
), bikarbonat değerleri
(ortalama±SD).
Grup HS
Grup HES
p
İnfüzyon öncesi pH
İnfüzyon öncesi PCO 2
İnfüzyon öncesi bikarbonat
İnfüzyon sonrası pH
İnfüzyon sonrası PCO 2
İnfüzyon sonrası bikarbonat
Cerrahi sonu pH
Cerrahi sonu PCO 2
Cerrahi sonu bikarbonat
Postoperatif 24. saat pH
Postoperatif 24. saat PCO 2
Postoperatif 24. saat bikarbonat
7,38±0.02
37,9±3,8
22,3±1,13
7,35±0,03
39,4±4,5
21,6±1,65
7,34±0,04
40±4
21,4±1,2
7,4±0,04
35±5,5
21,8±2
7,39±0,02
37,7±2,4
22,4±0,7
7,38±0,03
36,4±4,7
21.8±1,6
7,38±0.03
37,5±4,5
21.8±1,7
7,4±0,03
34.4±5
21,5±1,6
0.749
0.867
0.918
0.112
0.186
0.779
0.057
0.228
0.607
0.838
0.781
0.812
HS: Hipertonik Salin, HES: Hidroksi etil nişasta.
293

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(5):287-296
saatte infüzyon öncesi düzeylerine yükseldi.
Yinelenen ölçümler varyans analizi
ile karşılaştırıldığında fibrinojen dahil
tüm koagülasyon parametrelerinin zamana
göre seyri açısından iki grup arasında
fark saptanmadı (Tablo III).
İki grubun serum elektrolitleri, serum osmolaritesi
ve arteriyel kan gazı pH, parsiyel
karbondioksit basıncı, bikarbonat
düzeyi Tablo IV ve Tablo V’te görülmektedir.
Hipertonik salin grubunda infüzyon
sonunda serum sodyum, klor düzeyleri ve
serum osmolaritesi kolloid grubuna göre
daha yüksek saptandı (Tablo IV). Diğer
ölçüm zamanlarında iki grup arasında
serum elektrolitleri ve arteriyel kan gazı
analizleri açısından bir fark bulunmadı.
TARTIŞMA
Kristalloid ve kolloidlerin koagülasyon
üzerine etkisi kullanılan solüsyonların çeşidine,
miktarına göre değişmektedir. (7)
Majör ortopedik cerrahide genel anestezi
altında, 6-8 mL kg -1 saat -1 dozunda
% 6’lık HES 130kDA/0,4 uygulamasının
zaman içinde başlangıca göre intraoperatif
aPTT değerini uzattığı, fibrinojen
değerini düşürdüğü, trombosit sayısını
azalttığı, faktör VII, VIII, X düzeylerini
düşürdüğü bildirilmiştir. (8) Çalışmamızda
hem kolloid hem de hipertonik salin
grubunda benzer değişiklikler saptadık.
Dilüsyonel bu değişikliklere karşın, koagülasyon
faktörleri kritik eşik değerleri olan
% 20-% 30’un üzerinde seyretti. (9,10) Bakılan
tüm koagülasyon parametreleri genel
olarak, klinik uygulamada kabul edilebilir,
ek tedaviyi (taze donmuş plazma, vb.)
gerektirmeyecek düzeylerdeydi. Yüzde
6’lık HES 130kDA/0,4 solüsyonunun majör
cerrahide koagülasyon testleri, kan kaybı
ve kan ürünü kullanımı üzerine etkilerinin
incelendiği çalışmaların toplu analizinde,
aPTT değeri cerrahi sonunda çok az yükselse
de; çalışmamızda hem kolloid hem
de hipertonik salin gruplarında görüldüğü
gibi, 24 saat içinde normal değerlere (20-
40 sn) döndüğü saptandı. (11) Benzer şekilde
HES kullanımı sonrası düşen fibrinojen
düzeyi ve trombosit sayılarının cerrahiden
24 saat sonra düzeldiği de saptandı. (11)
Çalışmamızda koagülasyon etkileri benzer
olan hipertonik salin ve kullandığımız
HES solüsyonu spinal anestezi uygulanan
olgularda hipervolemik hemodilüsyonda
benzer hemodinami sağladı. Spinal anestezi
sempatik blok yaparak sistemik vasküler
direnci ve kan basıncını düşürmektedir.
(12) Spinal anestezi ilişkili hipotansiyonu
önlemek için izotonik sıvılar, kolloidler yanında
hipertonik salin solüsyonları da denenmiştir.
(12,13) Çalışmamızda asıl amacımız
spinal anesteziye bağlı hipotansiyon değil
hipervolemik hemodilüsyonda kullanıldığında
hipertonik salin solüsyonunun etkilerini
araştırmaktı. Bu nedenle, olgular
hemodinamik olarak stabil olduktan sonra
çalışma sıvıları verildi.
Çalışmamızda plazma osmolaritesinin infüzyon
sonrası arttığını, fakat daha sonra
azalarak postoperatif 24. saatte normale
döndüğünü saptadık. Hipertonik salin solüsyonları
plazma osmolaritesini artırması
sayesinde intrasellüler boşluktan ekstrasellüler
boşluğa sıvı çekerek hemodinamiyi
düzeltmektedir. (12,13) Hipertonik salin
solüsyonları serbest sıvı yüklenmesine neden
olmadan olumlu sistemik hemodinamik
ve kafaiçi basıncı etkileri, immünmodülatuvar
etkileri, ucuz olmaları, alerjik
olmamaları ve kan ürünleri gibi bulaşıcılık
riski taşımamaları nedeniyle hemorajik,
kardiyojenik, refrakter hipovolemik şok,
travmatik beyin hasarı, trisiklik antidepresan
zehirlenmeleri ve perioperatif dönemde
kullanılması önerilen solüsyonlar-
294

S. B. Akıncı ve ark., Hipertonik Salin ve Hidroksi Etil Nişasta ile Hipervolemik Hemodilüsyon
dır. (12,14-17)
Aynı miktar serum fizyolojik solüsyonunun
yaptığı replasmana göre daha başarılı
bir intravasküler replasman sağlayan hipertonik
solüsyonların uygulanmasında,
çalışmamızda da görülen hipernatremik
hiperkloremi en sık karşılaşılan komplikasyondur.
(12,13,15) Önerilen yöntem, hipertonik
solüsyonların yavaş verilmesidir. (14)
Özellikle, hiponatremik hastalarda hızlı
infüzyon ile hiponatreminin düzeltilmesinin
osmotik demiyelinizasyon sendromuna
neden olabileceğine dikkat çekilmektedir.
(18,19) Çalışmalarda hipernatremiye
bağlı hiçbir komplikasyon gelişmediği
bildirilmektedir. (12,13) Çünkü hipernatremi
geliştiğinde dengeli elektrolit veya kolloid
solüsyonlarının birlikte kullanılması ile
kendiliğinden düzeldiği gösterilmiştir. (12,13)
Bu nedenle çalışmamızda ringer laktat solüsyonu
ile idameyi seçtik. Hiperkloremik
asidoz ise diğer bir komplikasyonudur, fakat
kendiliğinden düzeldiği veya sodyum
bikarbonat ile hemen düzeltilebildiği bildirilmiştir.
(15) Çalışmamızda her iki grupta
da kan pH’ı klinik olarak normal sınırlarda
seyretti.
Çalışmamızın en büyük kısıtlılığı denek
sayısıdır. Denek sayısının azlığı çalışmanın
gücünü düşürmüştür, fakat çalışmamız
hemodilüsyonda hipertonik salin solüsyonunu
gündeme getirebilecek ender çalışmalardan
biridir. Bu konuda yapılacak izleyen
çalışmalara pilot veri sunabileceğini
düşünmekteyiz.
Sonuç olarak, % 3’lük hipertonik salin ve
% 6’lık HES hipervolemik hemodilüsyonda
kullanıldıklarında total kalça protezi
replasmanı yapılan hastalarda benzer koagülasyon
ve hemodinamik değişikliklere
neden olmaktadırlar. Bu nedenle hipertonik
salin solüsyonlarının hipervolemik hemodilüsyonda
kolloidlere alternatif olabileceği
kanısındayız.
KAYNAKLAR
1. Molter GP, Soltesz S, Larsen R, Baumann-Noss
S, Biedler A, Silomon M. Haemodynamic effects
following preoperative hypervolemic haemodilution
with hypertonic hyperoncotic colloid solutions
in coronary artery bypass graft surgery.
Anaesthesist 2003;52:905-18.
2. Mielke LL, Entholzner EK, Kling M, et al. Preoperative
acute hypervolemic hemodilution
with hydroxyethylstarch: An alternative to acute
normovolemic hemodilution. Anesth Analg
1997;84:26-30.
3. Jones SB, Whitten CW, Despotis GJ, Monk TG.
The influence of crystalloid and colloid replacement
solutions in acute normovolemic hemodilution:
A preliminary survey of hemostatic markers.
Anest Analg 2003;96:363-8.
4. Shackford SR, Fortlage DA, Peters RM, Fridlund
PH, Sise MJ. Serum osmolar and electrolyte changes
associated with large infusions of hypertonic
sodium lactate for intravascular volume expansion
of patients undergoing aortic reconstruction:
Surg Gynecol Obstet 1987;164:127-36.
5. Pascual JM, Watson JC, Runyon AE, Wade CE,
Kramer GC. Resuscitation of intraoperative
hypovolemia: a comparison of normal saline
and hyperosmotic/hyperoncotic solutions in
swine. Crit Care Med 1992;20:200-10.
6. Nerlich M, Gunther R, Demling RH. Resuscitation
from hemorrhagic shock with hypertonic
saline or lactated Ringer’s (effect on the pulmonary
and systemic microcirculations). Circ Shock
1983;10:179-88.
7. Van der Linden P, Ickx BE. The effects of colloid
solutions on hemostasis. Can J Anesth 2006;53:
30-9.
8. Mittermayr M, Streif W, Haas T, et al. Haemostatic
changes after crystalloid or colloid fluid administration
during major orthopedic surgery:
the role of fibrinogen administration. Anesth
Analg 2007;105:905-17.
9. Monroe DM, Hoffman M. What does it take to
make the perfect clot? Arterioscler Thromb Vasc
Biol 2006;26:41-8.
10. Reis RF. Haemostatic defects in massive transfusion:
rapid diagnosis and management. Am J
Crit Care 2000;9:158-65.
11. Kozek-Langenecker SA, Jungheinrich C, Sauermann
W, Van der Linden P. The effects of
Hydroxyethyl Starch 130/0.4 (6 %) on blood loss
and use of blood products in major surgery: A
pooled analysis of randomized clinical trials.
Anesth Analg 2008;107:382-90.
12. Järvelä K, Kööbi T, Kauppinen P, Kaukinen S. Effects
of hypertonic 75 mg/ml (7.5 %) saline on
extracellular water volume when used for preloading
before spinal anaesthesia. Acta Anaesthesiol
Scand 2001;45:776-81.
295

Türk Anest Rean Der Dergisi 2009; 37(5):287-296
13. Järvelä K, Honkonen SE, Järvelä T, Kööbi T, Kaukinen
S. The comparison of hypertonic saline
(7.5%) and normal saline (0.9%) for initial fluid
administration before spinal anesthesia. Anesth
Analg 2000;91:1461-5.
14. Azoubel G, Nascimento B, Ferri M, Rizoli S. Operating
room use of hypertonic solutions: a clinical
review. Clinics 2008;63:833-40.
15. Banks CJ, Furyk JS. Review article: hypertonic
saline use in the emergency department. Emerg
Med Australas 2008;20:294-305.
16. Pepe PE, Dutton RP, Fowler RL. Preoperative
resuscitation of the trauma patient. Curr Opin
Anaesthesiol 2008;21:216-21.
17. White H, Cook D, Venkatesh B. The role of
hypertonic saline in neurotrauma. Eur J Anaesthesiol
Suppl 2008;42:104-9.
18. Snell DM, Bartley C. Osmotic demyelination
syndrome following rapid correction of hyponatraemia.
Anaesthesia 2008;63:92-5.
19. Wang AH. Osmotic demyelination syndrome associated
with 3% hypertonic saline administration.
Intern Med J 2008;38:219-20.
296