Bir Medeniyet Dönüşümü ve İslami Faktör - Siyasal Bilgiler Fakültesi ...

toplum dışına itilmişlik’teki sınırsızlık olmaktadır. Bilindiği gibi gerçekte sadece yoksullar için işleyene
‘kaynakların kıt’lığı varsayımı ise, genel olarak ‘kıt’ olan şeyin özenli kullanımı yönünde bir hassasiyeti
de sistem-içi kalıcı bir unsur olarak yerleştireceği yerde, sadece yarışı kızıştıran bir itici güce
dönüşmektedir. Bu durumda, ‘kıtlık’ gerçeğinin de tersinden sadece ‘yoksullar’ için işletiliyor olduğu
gerçeği bir yana, ‘şeylerin’ kıtlığı ve/veya sınırsızlığı kabullerinin sonuçları dikkate alınarak gereğinin
yerine getirilmemesinin uzun vadeli sonuçlarının salt yoksul bir kitleyle sınırlanamayacak, bütün
insanlar açısından geçerli bir tehlike içerdiğine (hem toplum halinde yaşamanın bütün gereklerine
pervasızca sırt dönülmesi hem de doğanın pervasızca tüketilmesi anlamlarında) de ayrıca dikkat çekmek
isterim.
Buradaki iddiayı, gerçekçi ve hatta belki de ‘muhalif ruhlu’ olarak nitelendirebileceğimiz bir
kapitalistin düşüncelerinden bir alıntıyla noktalamak istiyorum. Macar asıllı banker olan George Soros
‘açık toplum ve demokrasi’ye günümüzde yönelen en büyük tehdit olarak genelde liberal kapitalizmini,
özelde de kendi iş alanı olan finans kapitalizmini ilan etmektedir: “Her ne kadar mali piyasalarda
büyük servetler kazanmış olsam da, liberal kapitalizmin dizginsiz gelişmesinin açık ve demokratik
toplumumuzu tehlikeye düşürmekte olmasından korkuyorum. Açık toplumun başlıca düşmanı artık
komünizm değil, kapitalist tehdittir…Çok fazla rekabet ve çok az işbirliği tahammülü imkansız eşitlik
ve istikrarsızlıklara yol açabilir.” (Soros, Yeni Şafak, 26. Ekim.2003: 7).
4) Sonuç: Modernist Paradigmanın (Topyekün) ‘İflası’ ve ‘Doğu’nun Yükselişi
Yukarıdaki üç nokta etrafında özetlemeye çalıştığımız gelişmeler, günümüzde gelişmiş/batılı kapitalist
ülkelerin ‘küreselleşme’ denilen süreç boyunca neden kendi kapitalist modellerini (başarılı bir biçimde)
empoze etmeyi sürdürmek şöyle dursun, egemen oldukları dönemler boyunca varlıklarını
önemsemedikleri, yok saydıkları veya görmezden geldikleri başka toplumsal/kültürel ortamlarla
yüzleşmek/hesaplaşmak zorunda kalacaklarını/kaldıklarını, ve neden bu yüzleşmenin önümüzdeki
dönemde daha da derinleşerek artmak durumunda olduğunu ortaya koymaktadır. Peki, batının, ‘batıdışı’
olarak ‘ötekileştirdiği’ ve/veya dışladığı toplumsal, ulusal ve/veya kültürel ortamlar açısından
baktığımızda yaşanmakta olanı nasıl anlamlandırmalıyız? Bu sürecin sonunda (yukarıda kısaca
tartışılan nedenlerle) ‘ideal tipik’ anlamda bilindik batılı kurum ve değerlerin batının ötekileri lehine
olmak üzere başka bir modele evrilmesi/dönüşmesi beklenmelidir. Modern dönem’de batının ‘öteki’si
olagelmiş toplumlar ve kültürler açısından bu yeni süreç, görece ‘özgürce’ ve önceleri aşağılanan
nitelikleri üzerinden varlık ve etkinlik gösterebilecekleri ve büyük bir olasılıkla da ‘yeni dünya
düzeni’nin alacağı yeni biçimin şekillenmesinde büyük bir rol oynayabilecekleri bir ‘dinamik fırsat
alanı’ olarak okunmalıdır.
Yani, gelişmiş kapitalist ülkeler, şayet diğer kültürleri yoğun ve dinamik etkileşim ortamında pasifize
edemeyecek olurlarsa, yani ümit etmeyi hala sürdürdükleri gibi gelişmiş kapitalist ülkelerin lehine