Bir Medeniyet Dönüşümü ve İslami Faktör - Siyasal Bilgiler Fakültesi ...

geliştirilen yaklaşımlara açıkça ihtiyaç duymaya başlamalarıyla da bağlantılıdır. Ulusal “birimlerin”
gerek iç, gerekse de dış konumlanışlarının yeniden biçimlendiği bu “dünyasal yeniden biçimlenme”
ortamında, hiç bir kurum ve kişinin ‘koşulsuz şartsız’ dayanmayı umabileceği herhangi bir hazır kurum
ya da formül mevcut değildir. Hiç kimsenin yönelimleri, amaçları, temel değerleri ve çerçevesi belli bir
sabit-güvenilir çerçevede kendisine bir yer bularak az bir zahmetle ortaya çıkan yeni sürecin ve
çerçevenin gerektirdiği misyona katkı yapabilmesi de, bu nedenle mümkün olamayacaktır.
Özel olarak ‘küreselleşme’ kavramının kullanımı sözkonusu olduğunda sorulması gereken temel soru,
bilimsel literatürde hegemonik bir konuma yerleşmiş bulunan bu kavramın ne ölçüde yalın/somut
gerçekliğe, ne ölçüde ise arzulanan ve/veya hedeflenen bir doğrultuya tekabül ettiğini saptamak
olmalıdır. Zira, sözünü ettiğimiz sürecin ‘küreselleşme’ olarak nitelendirilmesi, ileri teknoloji ve hızlı
iletişim ve ulaşım gibi olanaklar sayesinde dünyanın deneyimlediği ortak pratiklerin dünya çapında
yaygınlaşması anlamında bütünüyle gerçek ve geçerli bir gelişmeyken, bu kavram etrafında
yürütülen çalışma ve tartışmaların niteliğine genellikle oldukça ideolojik bir tonun hakim olduğu
bilinmektedir: İster gelişmiş ülkelerin saldırgan ‘küreselleşmeci’ formunda, isterse de gelişmemiş
(ya da az gelişmiş) ülkelerin ‘anti-küreselleşmeci’ savunmacı formlarında olsun, bu tartışmaların
çok azı gerçek bir tarihsel gelişme olarak ‘küreselleşme’ sürecinin sözünü ettiğim bu “teknolojik
v.b. yayılma” gibi somut boyutlarıyla ilintilidir. Bunun yerine ideolojik niyet ve beklentiler devreye
sokulduğundan gerçekliğin çarpıtılarak ele alınması sözkonusudur. Bu nedenle, günümüz akademik
ortamının, tam da (egemen ‘batılı modernleşmeci proje’nin krizi anlamında) dünya çapında bir krize
karşılık gelen küreselleşme kavramının negatif ya da pozitif yüceltimlerine teslim olmuşluğundan (yani
çarpıtılmışlığından) sözetmek gerekir.
Marks’ın bizlere çok önceleri öğretmiş olduğu gibi, kitleleri ‘uyutmak’ ve belli bir istikamete doğru
yönlendirmek üzere işlev gören ‘egemenin ideoloji’nin bir parçası ve ürünü olması dahi neden bu
kavramı çok sakınımlı kullanmamız gerektiğini ortaya koymaktadır. Karşı çıkmak biçiminde dahi olsa,
bu kavramı kullanmak suretiyle ürettiğimiz her çalışma, ‘egemenlerin ideolojisi olarak
küreselleşme’den maksat her ne ise ona hizmet edecektir. Bizatihi bu kavramın üreticisinin ‘batılı
kapitalist güçler’ olduğunu kabul edecek olursak, iktidara ait bir ürünü tüketmenin o iktidara hizmet
etmekten başka bir anlama gelmeyeceği açıktır. Bu nedenle, bu çalışmada ben içinde bulunduğumuz
durumu, bir ‘uluslararasılık kaosu’ (mevcut ‘medeniyetin krizi’ olarak) olarak adlandırmayı tercih
ettim: ‘Ulusallık rejimi’nin (ki batı medeniyeti dediğimiz ‘şey’ bunun üzerine oturur) bir krizi olarak…
Zira, adına ‘küreselleşme’ denilen bu sürecin kendisi bile yerel kurum, değer ve kültürlerin önemi
etrafında anlam kazanırken, batıdan hazır alınan kavram setlerine başvurmanın, sözkonusu sürecin
özellik ve dinamiklerini anlayıp açıklamada bize sağlayacağı katkının şayet negatif değilse sıfır olması
beklenmelidir.