10873,mehemmedfuzulipdf

Mehemmed Fuzûlî 

(Kerbelâ, 1494 - Kerbelâ, 1556) 

Dahî Azerbaycan şairi Mehemmed Fuzûlî 1494 

yılında Irak'ın Kerbelâ şehrinde dünyaya gelmiştir. 

Oğuzların Bayat boyundandır. Babası Süleyman, 

ileri gelen; bilgili bir kişi olduğu için oğlunun iyi 

eğitim ve terbiye almasını sağlamıştır. Fuzûlî, daha 

okul çağlarındayken şiir yazmaya başlamıştır. Hiç 

kimsenin beğenmediği "Fuzûlî" mahlasını alarak 

da adının diğer şairlerle karışmasını önlemiştir. 

Çocukluk ve gençlik devri, Irak'ın Safevîlerin 

elinde olduğu bir devreye rastlar. Daha gençlik yıllarmdayken 

"Beng ü Bade" adlı eserini yazarak 

Şah İsmail'e sunmuştur. Irak, 1534 yılında Osmanlıların 

idaresine girer. Fuzûlî 1537 yılında şaheseri 

olan "Leyla ve Mecnun" adlı mesnevisini 

Kanunî Sultan Süleyman adına kaleme alır. 

Fuzûlî, 1556 yılında Kerbela'da taun hastalığından 

vefat etmiştir. 

Şair, şiir yazmaya çok küçük yaşlarda başlamıştır. 

"Nazm-i nazik" üstadı Fuzûlî, Türkçe ve 

Farsça divanlar yazmıştır. Üç dilde de divanı vardır. 

Onun "Leyla ve Mecnun" adlı romantikâşıkâne 

mesnevisi, "Bengü Bade", "Yedd-i Cam", 

"Sohbet-ü'1-Esmar" adlı allegorik mesnevileri, 

mektupları, "Sıhhat ve Maraz", "Rind ü Zahid" 

adlı allegorik ve bediî-felsefî mensur eserleri, 

"Hadis-i Erbaîn", "Hadikat-ü's -Süeda" gibi tercümeleri, 

"Matla'-ü'l-İ'tikad" adlı bir Arapça felsefî 

risalesi vardır Daha ziyade gazel tarzında eserler 

veren Fuzûlî'nin divanlarında kıt'a, rubaî, terkib-i 

bend, terri'-i bend, müseddes, muhammes, murabba, 

musammat, müfred, tekbeyt (matla') ve 

muammaları da vardır. 

Bediî sözü dirilik, canlılık kaynağı sayan, can ve 

ruhla mukayese eden Fuzûlî, lirik şiirlerinde muhabbet, 

aşk felsefesinin derin ve manâlı şerhini 

yapmıştır. "Leyla ve Mecnûn" mesnevisinde insan 

sevgi ve kaderinin muhteşem bir abidesini meydana 

getirmiştir. Epik eserlerinde içtimaî düşünce 

ve mülahazalarını aksettirmiştir. 

Fuzûlî'nin eserleri beş cilt olarak Baku'de neşredilmiştir. 

Onun hakkında H.Araslı, Mir Celal, M. 

Guluzade, M. Cefer ve F. Gasımzade'nin mühim 

tedkikleri vardır.

QEZELLER 

I 

Aldı gülzar içre su eks-i izer-i âlini, 

Çekdi güller suretin menzûr edib timsâlini, 

Adın etmiş gün, alıb bir eks mir'at-ı felek, 

Sübh gösterdikde sen rüxsâr-i ferruxfâlını. 

Şerhe bir gün qıldığm bîdâdi çekmez heşredek, 

Ol melek kim, yazmaq ister nâme-i e'mâlini. 

Seyl-i xun xâlm xeyâline pozub göz merdümün, 

Merdüm etmiş çeş-i xunbâre xeyâl-i xâlini. 

Mürğ-i dil qalmadı kim, seyd olmadı, ey xuş-çeşm, 

Sakin et pervazden şehbaz-i mişginbâlini. 

Qoymadm bir kimse cövrün çekmeye, rehm et demi, 

Men'ı qıl xunrizlikden qemze-i gettâlini. 

Qem günü üstümde senden qeyri yox, ey dud-i ah! 

Lütf qıl, menden götürme saye-i iqbâlını. 

Ey Fuzûlî, bes ki, qem-nak oldu ehvâlın senin, 

Gemden ölsen, hiç kim sormaz dex-i ehvâlini. 

Al yanağının aksiyle suyun içi gül bahçesine 

döndü. Güller senin şeklini, güzelliğini görünce 

utanıp suretlerini çektiler (kendilerini sakladılar, 

gizlediler). 

Sabahleyin kutlu, güzel yanağını gösterince feleğin 

aynası senden bir akis almış ve onun adma gün 

demiş. 

Â'mal defterini yazmak isteyen melek, bir günde 

yaptığın zulmü, işkenceyi kıyamete kadar yazamaz, 

açıklayamaz. 

Kan seli, senin beninin hayaliyle göz bebeğini bozmuş 

ve beninin hayalini kan saçan gözlere göz bebeği 

etmiş. 

Ey gönül gözü, av yok, olmadı. Gönül kuşu kalmadı. 

Misk kokulu kanadı olan doğanını uçurma. 

(Sevgilinin gönlü kasdediliyor). 

Senin çevrini artık hiç kimse çekemiyor, (Hiç kimseyi 

çevrini, nazını çekmeye koymadın, rahmet et). 

Katil gamzeni kan dökücülükten (kan dökmekten) 

alıkoy, men'et 

Ey ahimin dumanı, gam keder günü üstümde senden 

başka birşey yoktur. Lütfet, ikbalinin, talihinin 

gölgesini benden çekme (götürme). (Dud-i ah'la 

sevgili de kasdediliyor. Aynı zamanda beddua, 

ilenç demektir). 

Ey Fuzûlî, yeter artık! Böyle gamlı,kederli halde 

olman bitsin. Gamdan, kederden ölsen de senin halini 

hiç kimse sormaz. 

II 

Âlem oldu şâd senden, men esr-i qem henüz, 

Âlem etdi terk-i qem, mende qem-i âlem henüz. 

Can bağışlardı lebin izhar-i göftar eyleyib, 

Vurmadan Isa leb-i canbexşlikden dem henüz. 

Secdegah etmişdi eşq ehli gaşın mehrâbmı, 

Qılmadan xeyl-i melâik secde-i Âdem Henüz 

Senden bütün alem şad, mutlu oldu. Ben ise hâlâ gamının 

esiriyim. Alem gamını terk etti. Bende ise hâlâ 

bütün alemin gamı, kederi var. 

İsa daha henüz can bahşeden dudağıyla nefes vermeden 

önce senin dudakların konuşup, söz söyleyip 

can bağışlardı. 

Melekler, daha henüz Âdeme secde etmeden önce 

aşk ehli senin kaşının mihrabını secdegah etmişti.

: 

Câne derdin cisme peykânın revan etmişdi hökm, 

Cism ile can irtibatı olmadan möhkem henüz. 

Eşq serf eyler felekden kâm hâsil qılmağa, 

Bu hüher qedrini bilmez dide-i pürnem henüz. 

Perde-i çeşmim meqam etmişdi bir tersâbeçe, 

Olmadan mehd-i Mesihâ dâmen-i Meryem henüz. 

Ey Fuzûlî, eyledi her derde derman ol tebib, 

Bir menim zexmimdir ancaq bulmayan merhem 

henüz. 

Daha ruhla beden bağı, irtibatı sağlamlaşmadan 

önce senin derdin canıma, ok gibi kirpiklerin vücuduma 

hükmetmişti. 

Yaşlı göz, daha bu cevherin kadrini bilmezken felekten 

mutluluk almak için gözyaşı dökerdi, sarf 

ederdi. 

Daha Hz. İsa'nın beşiği Meryem'in eteği olmadan 

önce, benim gözlerimin perdesi (kapağı) bir Hristiyan 

çocuğuna makam olmuştu. 

Ey Fuzûlî, o tabip her derde derman, çare buldu. 

Sadece benim yarama bir merhem bulamadı. 

III 

Âh eylediğim serv-i xuramânm içündür, 

Qan ağladığım qönçe-i xendânın içündür. 

Sergeşteligim kâkil-i miskinin ucmdan 

Aşüfteliğim zülf-i perişanın içündür. 

Bîmar tenim nergis-i mestin eleminden 

Xûnin ciyerim la'l-i dür-efşânun içündir. 

Yaxdım tenimi vesl güni şem tek, emma 

Bil ki, bu tedârük şeb-i hicranın içündür. 

Qurtarmağa yağma-yı qeminden dil ü canı, 

Se'yim nezer-i nergis-i fettanın içündür. 

Can ver könül, ol qemzeye kim, bunca zamanlar, 

Can içre seni beslediğim ânın içündür. 

Vaiz bize dün düzexi vesf etdi, Fuzûlî, 

Ol vesf senin külbe-i ehzânm içündür. 

Salınarak yürüyen selvi boyun için ah çekmekteyim. 

Kan ağlamam (Kanlı gözyaşı dökmem) 

da senin goncaya benzeyen dudakların yüzündendir. 

Başımın dönmesi senin misk kokulu kıvrım kıvrım 

kaküllerin (saçların) yüzündendir. Perişan halim 

de dağınık saçların içindir. 

Bedenim mahmur gözlerinin üzüntüsünden hastadır 

(Nergis gibi olan gözlerinin eleminden bedenim hastadır). 

Bağrım, inci saçan kırmızı dudakların yüzünden 

kan içindedir. 

Kavuşma gününde vücudumu mum gibi yakıp erittim. 

Bu tedariğimin sebebinin senden ayrı geçecek 

olan geceler için olduğunu bil. 

Gönlümü ve canımı gamının yağmasından kurtarmaya 

çalışmam, onları fettan gözünün bakışından 

saklamak içindir. 

Ey gönül, o gamzeye can ver. Seni bunca zamandır 

canımın içinde bunun için saklamaktayım 

Fuzûlî, dün camide vaiz bize cehennemi vasfetti, 

anlattı. O anlatılanlar, senin hüzünlü kulüben içindir. 

(O anlatılanlar senin hüzünlü kulübene benziyor). 

(Âşığın gönlü kasdedilmektedir). 

IV 

Âşiq oldum yene bir taze gül-i re'nâye 

Ki, salır âl ile her dem meni yüz govğaye. 

Ben yine, beni her zaman hileyle yüz kavgaya 

salan taze, güzel bir güle âşık oldum

Müşt urub, galib-i fersudemi geh hebs qıhr, 

Geh serâsime vü üryan buraxır sehrâye. 

Üzümün qani ile sinemi al etdim kim, 

Âlet-i sen'et ola ol büt-i bîpervâye. 

Bu ne işdir ki, bizi iyne kimi inceldib, 

Salır iplik kimi herdem bir uzun sevdâye. 

Ayağın bağlamış avarelerin sen'et ile, 

Yox nihayet ser-i kûyinde gezen şeydâye. 

Lext-lext olmuş iken, gemze direfşini çekib, 

Çaresiz olmadı bir gün meni qemfersâye. 

Yaxa çak edeni başmaq kimi salır ayağa, 

Ey Fuzûlî, bax onun etdiyi istiğnâye. 

O, kâh yıpranmış vücûdumu dövüp hapseder. Kâh 

çıplak ve başıboş olarak beni sahraya bırakır. 

Sanat aleti olsun diye o pervasız, korkusuz sevgilim 

için yüzümün kanı ile sinemi, göğsümü al 

kan ettim (al kana boyadım). 

Bizi iğne gibi incelten bu iş, nasıl bir iştir? Bizi her 

zaman iplik gibi uzun bir sevdaya salar. 

Avarelerin ayağını san'at ile kendine bağlamış. Mahallesinde, 

semtinde gezen çılgınların, şeydalarm 

haddi, hesabı yoktur. 

Gamından yorulmuş, bitmiş, parça parça olmuş olmama 

rağmen gamzenin bayrağım (okunu) çekerek 

bana çare olmadın. 

Ey Fuzûlî, onun gösterdiği kanaate bak ki, yakasını 

parçalayanı ayağına ayakkabı gibi salmakta. 

Âşiyân-i mürğ-i dil zülf-i perîşânındadır, 

Qanda olsam, ey perî, könlüm senin yanındadır. 

Eşq derdile xoşam, el çek elâcımdan, tebib, 

Qılma derman kim, helakim zehri dermânındadır. 

Çekme dâmen naz edib üftâdelerden, vehm qıl, 

Göklere açılmasın eller ki, damânmdadır. 

Gözlerim yaşın görüb şur, etme nifret kim, bu hem 

Ol nemekdendir ki, la'l-i şekker-efşânındadır. 

Mest-i xeb-i naz olub cem' et dil-i sedpâremi 

Kim onun her paresi bir növk-i müjgânmdadır. 

Bes ki, hicrânmdadır xasiyyet-i qet'-i heyat, 

Ol heyât ehline heyrânem ki, hicrânmdadır. 

Ey Fuzûlî şem' tek mütleq açılmaz yanmadan, 

Tâblar kimi, sünbülünden rişte-i cânmdadır. 

Gönül kuşunun yuvası perişan, darmadağınık saçındadır. 

Ey peri gibi güzel, her nerede olursam olayım, 

gönlüm senin yanındadır. 

Doktor, ben aşk derdinden memnunum. Beni tedavi 

etmekten el çek, vazgeç. Derdime çare arama. 

Çünkü beni öldürecek olan zehir, senin ilacmdadır. 

Nazlanıp âşıklardan elini, eteğini çekme, ilgini 

kesme. Eteğine sarılan eller, göklere açılmasın. 

Gözyaşlarımın tuzlu olmasını görüp de nefret 

etme, tiksinme. Bu, aynı zamanda şeker saçan dudağının 

tuzundandır. 

Naz uykusundan mest ol da; her parçası bir kirpiğinin 

ucunda asılı olan yüz parçaya bölünmüş 

gönlümü toplayıp bir araya getir. 

Ayrılığında hayatı sona erdirme karakteri olduğu 

halde (olmasına rağmen) senden ayrı olarak yaşayabilenlere 

şaşıyorum. 

Ey Fuzûlî, sevgilinin saçı yüzünden can ipliğinde 

oluşan kurumlar, mum gibi yanmadan kesinlikle 

açılmaz. 

VI 

Bağe gir bülbüle erz-i gül-i rüxsâr eyle, 

Yıq gülün irzini bülbül gözüne xâr eyle. 

Bağa girip gül yanağını bir bülbüle göster. Gülün 

ırzını yıkarak (yok ederek) bülbülün gözüne diken 

et.

Bağ şâhidlerine zülf ile çeşmin göster, 

Sünbülü derhem edip, nergisi bîmâr eyle. 

Gönçeye lâf-i letâfetde ağız açdırma, 

Lehze-lehze onu şermende-i göftâr eyle. 

Bağ şahitlerine zülfünle gözünü göster. Sünbülü 

incitip, nergisi hasta et. 

Goncaya güzel sözde ağız açtırma. Göz ucunla bakarak 

(zaman zaman) onu sözle utandır. 

Serve azadelik ismile yaraşmaz yürümek, 

Onu hem şîve-i reftâre giriftar eyle. 

Dâr-i dünyâni könül, cehd qılıb terq ede gör, 

Xâb-i qefletde iken özünü bîdâr eyle. 

A ciyer zexmi, ağız açma xedengin gömben, 

Yetene râz-i nihânım, yeter, izhâr eyle. 

Kes, Fuzûlî, temein qeyri temennâlerden, 

Qanda olsan teleb-i dövlet-i dîdâr eyle. 

Selviye özgürlük adına yürümek yakışmaz. Onu 

da yürüyüşündeki edayla esir e. 

Gönül, dünyayı terketmeye çalış. Gaflet uykusundan 

kendini uyandır. 

Ey ciğer yarası, oku görünce ağız açma. Benim 

gizli sırlarım anlayana yeter. Onları açıkla. 

Fuzûlî, gayri temennalardan, (selamdan) tamahını 

kes. Nerede olursan ol, isteğini devlet kapısından 

talep et, iste. 

VII 

Bilmez idim, bilmek ağzın sirrini düşvâr imiş, 

Ağzını derlerdi yox, dediklerince var imiş. 

Âciz olmuş yaxmağa âh ile kûh Kûhken 

Neylesin miskin onun eşqi hem ol migdâr imiş. 

Daşe çekmiş xelq üçün Ferhad Şîrin suretin, 

Erz qılmış xelqe mehbûbin, eceb bîâr imiş. 

Ke'be ehrâmine zâhid, dediler bel bağladı, 

Eyledim tehqiq, onun bağlandığı zünnâr imiş. 

Ömrlerdir eylerem ehvâl-i dünyâ imtehan, 

Neqd-i ömr ü hâsil-i dünyâ heman bir yâr imiş. 

Zövq-i dîdârile dildârın yox etdim vârimi, 

Dövlet-i bâgî ki derler, dövlet-i dîdâr imiş. 

Dün Fuzûlî ârizin görgec, revân tapşırdı cân, 

Laf edib derdi ki, canım var, emânetdâr imiş. 

Ağzının sırrını bilmenin zor olduğunu bilmezdim. 

Ağzının yok olduğunu söylerlerdi. Onların dediğince 

varmış. 

Dağ kazıcı (Ferhad), dağı yakmayı becerememiş. 

Neylesin o miskin ki, onun aşkı o kadarmış 

Ferhat, halk için Şirin'in suretini (resmini) taşa çekmiş 

(kazımış). Utanmaz halka sevgilisini arz etmiş, 

göstermiş. 

Zahidin (Kaba sofu) Ka'be ehramına bel bağladığını 

söylediler. Araştırıp gördüm ki onun bağladığı 

zünnarmış (papazın bel kuşağıymış). 

Ömür boyunca dünya halini imtihan ettim, (sınadım.) 

Ömrün serveti (Ömürden elde ettiğim) ve 

dünyadan hasıl ettiğim sadece bir yarmış (yar 

oldu). 

Gönül sahibi olan yarin yanağının, yüzünün zevkiyle 

bütün varımı, malımı mülkümü yok ettim. 

Baki olan devlet, yüz servetiymiş. 

Fuzûlî dün yanağını görünce akıp giden canını 

sana havale etti. Benim canım emanetdardır, dermiş. 

VIII 

Gametin xedmetine servin eyilmez başı, 

Ne bilir ehl-i terqin revîşin ol naşı. 

Senin boyuna hizmet için selvinin başı eğilmez. O 

ağaç ( o yerden çıkma), tarikat ehlinin halini nereden 

bilsin

Ögünür dîde ki, heyrânem ezelden üzüne 

Oldu me'lum bu lafında ki, çoxdur yaşı. 

Eşq le'li reh-i eşqinde tutubdur eteyim, 

Qorxuluqdur nece salıb gedelim yoldaşı? 

Yetdi ol qayete ze'fim ki, çeker tesvirim, 

Her zaman daire-i heyrete min neqqaşı. 

Möhtesib Tanrı üçün gel mene çox verme ezab, 

Meyli mescid mi eder meykedeler ovbaşı? 

Kesdi men şif teden ehl-i selâmet yolunu, 

Bes ki, etrafıma cem' oldu melâmet daşı. 

Ey Fuzûlî, ne belâ oxları kim, gelse mene, 

Sebeb ol qaşları yayın gözüdür, yâ qaşı. 

Göz, senin yüzüne hayranım diyerek övünür. 

Onun bu sözünden çok fazla yaş döktüğü besbellidir. 

Aşk yolunda gözyaşı incileri eteklerimi tutmaktadır. 

Bu haldeki yoldaşı nasıl bırakıp gideyim, 

korkmaktadır. 

Zayıflığımın öyle bir zor mertebesine geldim ki, 

benim görünüşüm her an bir nakkaşı hayretler 

içinde bırakır. 

Ey hesabımı tutan, Allah için bana çok edep verme. 

Meyhaneler, hiç aşağılık kimseleri mescitten yana 

gönderir mi? 

Benim gibi çılgın bir âşığa selâmet ehli yaklaşmamaktadır. 

Melâmet yolunda olanların etrafıma 

toplanmaları bana yeter. 

Ey Fuzûlî, bana ne türlü belâ okları gelirse gelsin 

sebep, o kaşları yay gibi olan sevgilinin ya gözü, ya 

da kaşıdır. 

IX 

Qansı mâhin bilmezem mehrile olmuş zâr sübh. 

Her gün eyler xelqe bir dağ-i nihân izhâr sübh. 

Batdı encüm, çıxdı gün, yâ bir esîr-i eşqdir, 

Tökdü dürr-i eşk, çekdi âhi ateşbâr sübh. 

Nola ger emvâte ehyâ verse sübhün demleri, 

Zikr-i leyindir kim, eyler dem-be-dem tekrar sübh. 

Bir müsevvirdir ki, zerrin kilk ile her gün çeker, 

Sefhe-i gerdûne neqş-i âriz-i dildâr sübh. 

Müjde bir xurşîdden vermiş meğer bâd-i sebâ, 

Kim, nisâr eyler ona yüz min dür-i şehvâr sübh. 

Âşiq-i sâdiqdir, izhâr-i qem eyler her seher, 

Âh ile xelqi yuxusundan gılır bîdâr sübh. 

Ey Fuzûlî, şâm-i gem encamına yoxdur ümîd, 

Bir tesellidir sene ol söz ki, derler var sübh. 

Sabah, ayın yüzünden mi, yoksa güneşin yüzünden 

mi bilmem ağlar, inler olmuş. Sabah, hergün 

halka gizli bir yarasını gösterir, açıklar. 

Yıldızlar battı, güneş çıktı. Bir aşk esîri olan sabah, 

bu sırada sürekli gözyaşı incileri döktü; ateş saçan 

ahlar çekti. 

Sabahın nefesi, ölüleri diriltse ne olur. Saban 

daima dudağının zikrini terkarlar durur. 

Sabah, öyle bir musavvirdir ki, altın kalemle dünyanın 

yüzüne gönül sahibi olan sevgilinin yanağının 

nakşını (suretini) çeker. 

Sabah rüzgârı güneşten bir müjde verince sabah, 

ona yüzbin iri inci saçar. 

Sabah, her seher gam saçan sadık bir âşıktır. "Ah" 

ile halkı uykusundan uyandırır 

Ey Fuzûlî, gam gecesinin sona ereceğine dair bir 

ümit yoktur. "Sabah var" demeleri sana teselli 

veren bir sözdür.

Qebrim daşma kim qem odundan zebânedir. 

Te'n oxun atma kim, xeteri çox nişanedir. 

Eylen qedeh zemâne gemin def galiba 

Dövr-i qedeh müxâlif-i dövr-i zemânedir. 

Qaldırdı eşk-i dûn men ol âsitâneden 

Kim, meqsedim menim dexi ol âsitânedir. 

Vaiz sözüne tutma qulaq, qâfil olma kim, 

Qeflet yuxusunun sebebi ol fesânedir 

Nezr etmişem ferâqine kim, yox nihayeti, 

Neqd-i sirişkimi ki, tükenmez xızânedir. 

Cân vermeyem mi qürbete kim bim-i te'neden 

Yâd-i veten feğânima sensiz behânedir. 

Ey dil hezer qıl ateş-i âhunle yanmasın 

Cismin ki, derd quşlarına âşiyânedir. 

Menden Fuzûlî, isfeme eş'âr-i medh-ü zem, 

Men âşigem hemîşe sözüm âşiqânedir. 

Gam, keder ateşi aleviyle yanan kabir taşıma ayıplama 

okunu atma. Çünkü o, tehlikeli bir nişanedir. 

Kadeh zamane gamını defeder, yok eder. Galiba 

kadeh devri, zamane devrinin muhalifidir 

Beni o eşikten alçak gözyaşı kaldırdı. Fakat, benim 

maksadım yine o eşiktir. 

Sen vaiz sözüne kulak verme, gafil olma. Gaflet 

uykusunun sebebi, o efsanedir, hikâyedir (Gaflet 

uykusunun sebebi, vaizin o sözleridir). 

Tükenmez hazine olan gözyaşı sermayemi senin 

sonu olmayan ayrılığına adadım. 

Gurbette sensizlikten dolayı ağlayıp can vermeyeyim 

mi? Asıl olan sensin. Vatan yadı utanma 

korkusu yüzünden bahanedir (Ağlamamın asıl sebebi, 

sensizliktir. Vatan yadı bahanedir). 

Ey gönül, dert kuşlarının yuvası olan vücudum, 

ahinin ateşiyle yanmasın. Sakın, dikkat et. 

Fuzûlî, benden övgü ve yergi şiirleri isteme. Ben 

âşığım. Bu yüzden sözüm de daima âşıkanedir. 

XI 

Qıldı ol serv seher, nazile hümmâme xüram, 

Şem-i rühsârı ile oldu münevver hemmam. 

Görünürdü bedeni, çak-i girîbânmdan, 

Câmeden çıxdı, yeni ayını gösterdi tamam. 

Nîlgun futaye sardı beden-i üryanın, 

Sen benefşe içine düşdü meqeşşer badam. 

Oldu pâbus-i şerifile müşerref leb-i hovz, 

Buldu dîdar-i letîfile ziya dîde-i câm. 

Sandılar kim, satılır dâne-i dürr-i eraqi, 

Vurdu el kîseye çoxlar qılıb endîşe-i xam. 

O selvi boylu güzel, seher vakti hamama gitti. Yanağının 

mumu ile hamam aydınlandı. 

Yakasının yırtığından bedeni görünürdü. Böylece 

elbiseden çıktı ve dolunayını gösterdi (Bedeni, yakasının 

yırtığından görünürdü. Elbiseden çıkınca 

dolunay gibi tamamiyle ortaya çıkıp göründü). 

Lacivert peştemalı çıplak bedenini sardı. Sanki soyulmuş 

badem, menekşe içine düştü. (Soyulmuş 

bademin menekşe bahçesi içine düşmesi gibi lacivert 

peştemala çıplak bedenini sardı). 

Havuzun dudağı şerefli, uğurlu ayaklarını öpmekle 

müşerref oldu, şereflendi. Kadehin gözü 

güzel gözlerinle ziyalandı. (Latif gözlerinden ışık 

buldu). 

İnci gibi ter tanesini satılır sandılar. Bu yüzden 

çokları boş bir endişeyle keseye el vurdular.

Kakilin şane açıb, qıldı hevayi miskin. 

Tîğ mûyin dağıdıb, etdi yeri enberfâm. 

Tas elin öpdü, hesed qıldı qara bağrımı su, 

Yetdi su cismine, reşk aldı tenimden ârâm. 

Çıxdı hemmamdan o, perde-i çeşmim sarınıb, 

Tutdu asayiş ile gûşe-i çeşmimde meqam. 

Merdüm-i çeşmim ayağine revân su tökdü 

Ki, gerek su töküle servin ayağine müdam. 

Müzd-i hemmâm, Fuzûlî, vererem cân neqdin, 

Qılmasm serf-i zer ol serv-qad ü sîm-endam. 

Tarağın açtığı kâkülün havayı kararttı (havaya 

misk kokusu saldı). Kılıç saçlarım dağıtıp yere 

anber kokusu saçtı. 

Tas elini öpüp su vücûduna değince kara bağırımı 

haset kapladı. Kıskançlık vücudumdan, tenimden 

rahatı, mutluluğu aldı. 

O, göz perdeme sarınarak hamamdan çıktı. Rahat 

bir şekilde gözümün köşesinde yer tutu. 

Selvinin ayağına gerek olan suyun sürekli dökülmesi 

gibi göz bebeğimde onun ayağına su 

döktü (gözbebeğimden akan su onun ayağına döküldü). 

Fuzûlî, hamam ücreti olarak can sermayemi veririm. 

O selvi boylu, gümüş endamlı güzel altın 

harcamasın. 

XII 

Dehenin derdime derman dediler cânânm, 

Bildiler derdimi, yoxdur dediler dermanın. 

Olsa mehbûblarm eşqi cehennem sebebi, 

Hur ü gılmanı qalır kendisine rizvânm. 

Keçdi meyxâneden el, mest-i mey-i eşqin olub, 

Ne meleksin ki, xerâb etdin evin şeytânın? 

Urmazam sehhet üçün merhem oxun yâresine, 

İsterem çıxmaya zevk elem-i peykânm. 

Ne bilir oxumayan müshef-i hüsnün şerhin, 

Yere gökden ne üçün endiyini Qur'ânın. 

Yerden ey dil göye qavmuşdu şirişkim meleki, 

Onda hem qoymayacaqdır oları efğânm. 

Ey Fuzûlî, oluban qerqe-i girdab-i cünûn, 

Gör ne gehrin çekerem döne-döne dövrânm 

Cananın, sevgilinin ağzını derdime derman dediler. 

Derdimi bildiler. Dermanın yoktur, dediler. 

Sevgililerin aşkı cehennem sebebi olsa huri ve gılmanlar 

cennetin kendisine kalır. 

Bütün halk, aşkının şarabının, sarhoşu olarak meyhaneden 

geçti. Sen ne biçim bir meleksin ki, şeytanın 

evini de yıktın. 

Okunun yarasına sıhhat bulmak için merhem koymam. 

Temreninin eleminin zevkine çıkmak (ulaşmak) 

isterim. 

Güzelliğinin mushafının açıklamasını okumayan 

Kur'anm gökten yere niçin indiğini ne bilir? 

Ey gönül! gözyaşım meleği yerden gökyüzüne 

kovmuştu. Yine ağlayıp, inlemen onlara rahat vermeyecektir. 

Ey Fuzûlî, delilik, çılgınlık girdabında suya battım. 

Gör, devranın ne kahırlarını çekmekteyim. 

XIII 

Dehenin şevkini can-sûz gûman etmez idim, 

Yoxsa birdem onu men mûnis-i cân etmez idim. 

Vesl-i xâl-i lebini bilse idim nameqdur, 

Arzusundan qara bağrımı qan etmez idim. 

Ağzının şevkinin can alıcılığından şüphelenmezdim. 

Yoksa onu ben asla canıma yakınlaştırmazdım. 

Dudağının benine kavuşmanın tuzlu olduğunu 

bilseydim, onun uğruna (onun arzusuna) bağrımı 

kan etmezdim (yaralamazdım; parçalamazdım).

Xûblar âşiqe meyi etmediyin bilse idim, 

Özümü eşq ile rüsvâ-i cahân etmez idim. 

Düşmeseydi gözümün yasine feyz-i nezerin, 

Onu her servin ayaqine revân etmez idim. 

Salmasaydım dil-i vîrâne imaret terhin, 

Onda genc-i güher-i eşqi nihân etmez idim. 

Sitem-i te'ne-i eğyâre değildim vâgif, 

Yoxsa yârın ser-i kûyinde mekân etmez idim. 

Etmeseydi sitem-i yâr, Fuzûlî meni zâr, 

Bunca feryâd çekib, âh u feğân etmez idim. 

Güzellerin âşığa meyletmediğini bilseydim, kendimi 

aşk için cihana rezil etmezdim. 

Gözümün yaşma senin bakışının feyzi düşmeseydi, 

onu her selvi boylu güzelin ayağına akıtmazdım. 

Yıkık gönlümü tamir etmeseydim o zaman aşk 

gevherinin hazinesini saklamazdım. 

Yabancıların ayıplamalarından, sitemlerinden haberim 

yoktu. Yoksa, yârin yanında, semtinde mekan 

tutmazdım. 

Fuzûlî, yarin sitemi beni inletmeseydi, ağlatmasaydı 

bunca feryat edip ah çekmez, ağlamazdım. 

XIV 

Dust bî-pervâ, felek bî-rehm, dövran bî-sükûn, 

Derd çox, hem-derd yox, düşmen qevî, tâle' zebûn. 

Sâye-i ümmîd zail, âfitâb-i şevk germ, 

Rütbe-i idbâr alî, pâye-i tedbîr dûn. 

Eql dûn-himmet, sade-yi te'ne yer yerden bülend, 

Bext kemşefget, belâ-yi eşq gün günden füzun. 

Men gerib ü mülk-i râh-i vesl pür teşviş ü mekr, 

Men herif-i sâde lövh ü dehr pür neqş-i füsun. 

Her sehî-qed cilvesi, bir seyl-i tûfân-i bela, 

Her hilâl-ebrü qaşı, bir serxet-i meşk-i cünûn. 

Yelde berğ-i lâle tek temkîn-i daniş bî-sebat. 

Suda eqs-i serv tek te'sir-i dövlet vâjgûn. 

Serhed-i metlûbe pür möhnet terig-i imtahen, 

Menzil-i meqsûde pür asib râh-i azmûn. 

Şâhid-i meqsed nevâ-yi çeng tek perde-nişin, 

Sâğar-i işret hübâb-i sâf-i sehbâ tek niqûn. 

Dost umursamaz, felek acımasız, devir bî-sükûn, 

karışır. Dert çok, dert ortağı yok, düşman güçlü, talihim 

ise âciz. 

Arzu, istek güneşi yakıcı, umudun gölgesi de kaybolmuş. 

Düşkünlüğün rütbesi yüksek, çaresizliğin 

derecesi ise alçaktır. 

Akıl çabasız, tenbel. Ayıplamalar, söğüp saymalar 

yer yer haykırışlara dönüşmüş. Baht, acımasız. Aşk 

belâsı ise gün güne artmada, çoğalmada. 

Ben garibim, kimsesiz bir yabancıyım. Sana kavuşmanın 

yolu tuzaklarla, karışıklıklarla dolu. Ben 

gönlü saf, sade bir adamım. Dünya ise hile ve karışıklıklarla 

dolu. 

Her düzgün boylu güzelin cilvesi, bir belâ tufanıdır, 

selidir. Her hilâl kaşlı güzelin kaşı, bir delilik 

yazısının başlığıdır. 

Bilginin temkinliliği, ağırbaşlılığı yele kapılmış gelincik 

yaprağı gibi sebatsızdır, geçicidir. Zenginliğin, 

mutluluğun etkisi selvinin sudaki aksi 

gibi tersine dönmüş. 

Varılması istenilen smır zorluklar ve zahmet dolu 

bir sınama yoludur. Varılması hedeflenen yer belâ 

ve feleketlerle dolu bir sınama yoludur. 

Ulaşılmak istenilen güzel, çeng nağmesi gibi perdeler 

arkasında gizlenmiştir. Hayat bahşeden 

kadeh, şarabın saf kabarcıkları gibi tersine dönmüş.

Tefrige hâsil, terig-i mülk-i cemiyyet mexuf, 

Âh bilmen neyleyim, yox bir müvâfiq reh-nümûn. 

Çöhre-i zerdin Fuzûlî'nin tutubdur eşk-i al, 

Gör ona ne rengler geçmiş sipehr-i nilqûn. 

Sonuçta hep ayrılık, anlaşmazlık; anlaşıp birleşme 

mülkünün yolu tehlikeli. Ah bilmem ne yapayım; 

uygun bir yol gösterici de yok. 

Fuzûlî'nin sarı yüzünü al renkli gözyaşları sarmış, 

kaplamış. Ona bu mavi gökyüzü ne düzenler, hileler 

hazırlamış. 

XV 

Ey gül ne eceb silsile-i mişk-i terin var, 

Vey serv, ne xoş cân alıcı işvelerin var. 

Acıtdı meni acı sözün tünd nigâhın, 

Ey nexli melâhet, ne belâ telx berin var. 

Peykânları ile doludur çeşm-i pür-âbım, 

Ey behr, sanırsan senin ancaq göherin var? 

Ol seng-i dile nâle-i zârm eser etmiş, 

Ey dil sene bu zövg yeter, tâ eserin var. 

Eşq içre könül, deme ki, men bîxudem ancaq, 

Ey gâfü özünden senin ancaq xeberin var. 

Çox baxdığınız qemze ilen bagrm ezersen, 

Her kime ki, baxmazsan, onunla nezerin var. 

Eşq ehline ol mâh, Fuzûlî nezer etmiş, 

Sen hem özünü göster, eğer bir hünerin var. 

Ey gül yüzlü sevgili, ne acayip, şaşılacak derecede 

taze, misk kokulu saçların var. Ey selvi boylu sevgili, 

ne hoş can alıcı nazların, işvelerin var. 

Ey güzellik fidanı, ne acayip, ne garip acı meyvelerin 

var. Acı sözlerin, sert bakışların beni üzdü, 

acı verdi. 

Benim yaşlarla dolu gözlerim, sevgilinin bakış okları 

ile doludur. Bu yüzden ey deniz, sen sadece 

senin incilerin olduğunu sanma. 

Ey gönlüm, o taş yürekli segiliyi ağlayıp, inlemem 

etkilemiş. Bir eserin olduğu için bu zevk sana 

yeter. 

Ey gafil olan gönül, senin yalnız kendinden haberin 

olduğu için aşk içinde kendinden geçenin 

yalnız sen olduğunu söyleme. 

Ey sevgili, yanbakışmla çok baktığının bağrını yaralarsın. 

Gerçek ilgin bakmadığın kimseyedir. 

Fuzûlî, o ay yüzlü güzel âşıklara bakmış. Eğer bir 

hünerin varsa sen de kendini göster. 

XVI 

Ey müsevvir, yâr timsâline suret vermedin, 

Zülf ü rûx çekdin, velî, tâb ü terâvet vermedin. 

Eşq sevdasından, ey nâsih, meni men eyledin, 

Yox imiş eqlin, mene yaxşı nesîhet vermedin. 

Dün ki, fürset düşdü xâk-i dergehinden kâm alam, 

Noldu, ey gözyaşı göz açmağa fürset vermedin. 

Göz yumub âlemden, isterdim açam rühsârine, 

Canım aldın, göz yumub açınca möhlet vermedin. 

Ey ressam, yârin resmini yapmadın, (iyi resmetmedin). 

Zülf ve yanak yaptın, fakat ışık ve tazelik 

vermedin. 

Ey öğüt verici, beni aşkın sevdasıyla ben ettin. Aklın 

yokmuş. Bana iyi öğüt vermedin. 

Dün dergahının toprağından, mutluluk almak için 

fırsat düşmüştü. Ey gözyaşı, ne oldu ki gözümü açmaya 

fırsat vermedin? 

Gözlerimi bütün âleme yumup sadece yanakların 

için açmak istedim. (Yanaklarından başka hiçbir 

şeye bakmak istemezdim). Fakat, gözlerimi yumup 

açana kadar bile zaman vermedin, hemen canımı 

aldın.

Bu mudur rehmin ki, xâlin eyler iken qesd-i cân, 

Çıxdı xettin kim onu men' ede rüxset vermedin. 

Verme hüsn ehline yâ Reb, qudret-i resm-i cefa, 

Çün cefâ çekmekde eşq ehline tâget vermedin. 

Ey Fuzûlî, öldün, efğân etmedin rehmet sene! 

Rehm qıldm xelqe efğânmla zehmet vermedin. 

Benin canımı kastederken sakalın, bıyığın çaktı. 

Senin rahmetin bu mudur ki onu yok etmeye izin 

vermedin? 

Yarab, güzellik ehline eza, cefa için âşıklara güç, 

kuvvet vermedin. 

Ey Fuzûlî, öldün fakat, ağlayıp inlemedin. Rahmet 

sana. Halka acıdın. Ağlamanla, inlemenle ona zahmet 

vermedin, onu yormadın, (ağlamanla, inlemenle 

halkı yormadın, onlara acıdın). 

XVII 

Ey xoş ol mest ki, bilmez qem-i âlem ne imiş, 

Ne çeker âlem üçün qem, ne biler qem ne imiş. 

Bir perî silsile-i eşqine düşdüm nâgâh, 

Şimdi bildim sebeb-i xilget-i Âdem ne imiş. 

Vaiz evsâf-i cehennem qılır ey ehl-i vere, 

Var onun meclisine, bil ki, cehennem ne imiş 

Oxu köksümden ötüb, qalmış imiş peykânı, 

Âh, bildim sebeb-i âh-i dem-â-dem ne imiş. 

Ey Fuzûlî meze-i sâgi vü sehbâ bildin, 

Tövbe qıl tâ bileşen zerg ü riya hem ne imiş. 

Ey gönlü hoş, mest olan, âlemin gamının, kederinin 

ne olduğunu bilmezsin. Ne alem için gam, 

keder çekersiniz, ne de gamın olduğunu bilirsiniz. 

Birdenbire bir perinin aşkının zincirlerine düştüm. 

Ademin yaratılmasının sebebini şimdi anladım. 

Ey dindarlar, ey din ehli, vaiz cehennemin vasıflarım 

söyler, okur. Sen git o sevgilinin meclisine 

var da cehennemin ne olduğunu öğren, gör. 

Oku göğsümden geçti; göğsümü deldi. Peykanı, 

temreni içimde kaldı. Sürekli ah etmenin sebebim 

şimdi anladım. 

Ey Fuzûlî, sâkînin mezesini ve şarabını gördün, öğrendin. 

Tövbe et de riya, ikiyüzlülüğün ne olduğunu 

öğren, bil. 

XVIII 

Eşqden canımdan bir pünhan merez var, ey hekim! 

Xelqe pünhan derdim izhâr etme zinhar, ey hekim. 

Var bir derdim ki, çox dermandan artıgdır mene, 

Qoy meni derdimle, derman eyleme, var, ey hekim! 

Ger basıb el nebzime, teşxîs qılsan derdimi, 

Al amânet, qılma her biderde izhâr ey hekim. 

Gel menim tedbir-i bihbudemde sen bir se'y qıl, 

Kim, olan bu derde aktıqraq qiriftâr, ey hekim. 

Gör ten-i üryan ile ehvâlımı hicran günü, 

Var imiş rûz-i qiyâmet, qılma inkâr ey hekim. 

Ey doktor, aşk yüzünden canımda gizli bir maraz, 

(hastalık) var. Ey doktor, halktan gizli olan derdimi 

sakın aşikâr etme,( açıklama). 

Ey doktor, benim birçok dermandan fazla olan 

(birçok dermanın tedavi edemediği) bir derdim 

var. Beni derdimle bırak, derman eyleme, git. 

Ey doktor, eğer nabzıma el koyup derdimi teşhis 

edersen onu emanet olarak al, kabul et. Dertsizlere 

aşikâr etme, (açıklama). 

Ey doktor gel, benim vücudumun çaresi, dermanı 

için uğraş ki bu derde daha fazla tutulayım. 

Ey doktor, benim çıplak vücûdumla halimi ayrılık 

gününde gör. Kıyamet günü varmış, bunu inkar 

etme.

Çekmeyince çâre-i derdimde zehmet bilmedin, 

Kim olur dermân-i derd-i eşq dişvâr ey hekim! 

Rene çekme, sehhet ümmîdin Fuzûlîden götür, 

Kim, qebûl-i sehhet etmez böyle bîmâr, ey hekim. 

Ey doktor, derdimin çaresi için zahmet çekmediğinden 

aşk derdinin dermanının zor olduğunu 

bilmezsin. 

Ey tabip, böyle hasta, sıhhat kabul etmez (iyileşmez). 

Bu yüzden eziyet çekme. Sen Fuzûlî'nin 

iyileşeceği ümidini kes. 

XIX 

Ezel kâtibleri üşşaq bextin qare yazmışlar, 

Bu mezmun ile xet ol sefhe-i rühsâre yazmışlar. 

Xevâs-i xâk-i pâym şerhini tehqiq edib merdüm, 

Gübâr ile beyaz-i dîde-i xünbâre yazmışlar. 

Qülüstân-i ser-i kuyin kitabın bab-bab, ey gül, 

Xet-i reyhan ile cedvel çekib, gülzare yazmışlar. 

İki setr eyleyib ol iki meygû le'ller vesfin, 

Görenler her birin bir çeşm-i gövher-bâre yazmışlar. 

Girib bütxâneye qılsan tekellüm, can bulur seksiz 

Müsevvirler ne suret kim, der ü divâre yazmışlar. 

Müherrirler yazanda her kese âlemde bir rûzi, 

Mene her gün dil-i sedpâreden bir pare yazmışlar. 

Yazanda Vâmiq ü Ferhad ü Mecnûn vesfin ehl-i derd, 

Fuzûlî adını gördüm ser-i tumâre yazmışlar. 

Ezel meclisinin kâtipleri, âşıkların bahtını kara yazmışlar. 

Bunun gizli anlamını sevgilinin yanağına 

tüy şeklinde yazmışlar. 

Senin ayağının toprağının özelliklerini inceleyen 

insanlar, bunu gubar yazısıyla kanlı gözyaşı döken 

gözün beyazına yazmışlar. 

Ey gül yüzlü sevgili, senin bulunduğun gül bahçesine 

benzer yerin özelliklerini bölüm bölüm fesleğen 

hattıyla çizgi çekerek gül bahçesine yazmışlar. 

O şarap rengindeki iki dudağını görenler, onların 

her birinin vasfını iki satır halinde inci saçan göze 

yazmışlar. 

Ey sevgilim, kiliseye girip konuşsan, şüphesiz ressamların 

duvarlara ve kapılara çektikleri resimler 

canlanırlar. 

Kâtipler, herkese dünyadaki bir günlük rızlarını 

yazarlarken bana da her gün için yüz parça olmuş 

gönlümden bir parçasını yazmışlar. 

Dert ehlilerinin, Vamık, Ferhat ve Mecnun'un vasıflarını 

yazdıkları zaman Fuzûlî adını defterin en 

başına yazdıklarını gördüm. 

XX 

Zülfü kimi ayağın qoymaz öpem nigârm, 

Yoxdur onun yanında bir qılca e'tibârım 

İnsaf xoşdur, ey eşq, ancaq meni zebûn et, 

Ha böyle mehnet ile geçsin mi rûzigârım? 

Bildi temâ-i âlem ki, derdmend-i eşqem, 

Yâ Reb, henüz halım bilmez mi ola yârım? 

Sevgilinin uzun saçları ayağını öper de ben öpemem. 

Onun yanında bir kıl kadar bile itibarım yoktur. 

Ey aşk, insaf hoş şeydir. Ancak beni aciz, güçsüz 

bırak. Yoksa benim ömrüm böyle mihnet ile mi 

geçsin? 

Ya Rab, dert sahibi olduğumu bütün âlem bildi, 

öğrendi. Hâlâ o yârim halimi bilmez mi? (anlamadı 

mı?).

Veslinden ayrı nola qanım tökülse gül gül, 

Men gülbün-i belâyem, bu fesidir behârım. 

Tevsir eden vücûdim yazmış elimde sâğer, 

Ref olmağa bu suret yox elde bctiyârım. 

Dur istemen zameni mey sayesin başımdan, 

Torpaq olanda yâ Reb, dürd-i mey et gübârım. 

Rüsvâlerinden ol meh saymaz meni, Fuzûlî, 

Dîvâne olmayım mı, dünyâda yox mu arım? 

Senin vaslından ayrı olduktan sonra (senden ayrı 

olduktan sonra) kanım gül gibi kıpkırmızı dökülse 

ne olur ki? Ben gam, keder gülünün köküyüm; baharım 

bu mevsimdir (Baharım ayrılık zamanıdır.) 

Vücudumu (Beni) tasvir eden (resmeden), elimde 

kadeh yapmış. Bu resmi yok etmeye, kaldırmaya 

ihtiyarım, yok. 

Ya Rab, bir an bile şarap gölgesinin neş'esinin ba 

şımdan uzak olmasını istemem. Toprak olunca 

(ölünce) toprağımı şarap tortusu et. : 

Ey Fuzûlî, o ay yüzlü güzel, beni rezil, düşkün ettiklerinden 

saymaz. Bu yüzden deli, divane olmayayım 

mı, dünyada bundan büyük utanç olur 

mu? 

XXI 

Yene ol mâh menim aldı gerârım bu gece. 

Çıxacaqdır feleke nâle vü zarım bu gece. 

Şem'veş mehrem-i bezm eyledi ol mah meni 

Yanacaqdır yene eşq oduna varım bu gece. 

Hem visali vurur od canıma, hem hicranı, 

Bir eceb şam' ile düşdü ser ü kârım bu gece. 

Ne tütündür ki çıxar çerxe, dil-i zâre meğer, 

Hicr dağini vurur lâle-uzârım bu gece(?) 

Sübhe saldı bu gece şem'kimi qetlimi hicr. 

Ola kim, sübh gelince gele yârım bu gece. 

Pâre-pâre ciğerim itlerine hezr olsun, 

Ol ser-i kûye eğer düşse güzârım bu gece. 

Var idi sübh visaline, Fuzûlî, ümmîd, 

Çıxmasa hesret ile cân-i fikârım bu gece. 

Könlüm açılır zülf-i perişanını görgec, 

Nitqim tutulur qönçe-i xendânmı qörgec. 

XXII 

O ay yüzlü sevgili, bu gece yine benim kararımı 

aldı. Bu gece ağlamam, iniltim gökyüzüne çıkacaktır. 

O ay yüzlü sevgili, beni mum gibi içki (muhabbet) 

meclisiyle mahrem etti (içli, dışlı etti). Bu gece 

aşkın ateşiyle yine bütün vücudum (mum gibi) yanacaktır. 

Bu gece, başım acayip bir mumla derde (işe) düştü. 

Hem kavuşması, hem ayrılığı canıma ateş düşürür 

(canını yakar). 

Gönlün inlemesinin, ahinin tütünü, dumanı gökyüzüne 

çıkar. Meğer gül yanağının aksi bu gece 

ayrılık dağına vurmaktaymış (düşmekteymiş). 

Bu gece ayrılık, mum gibi benim de öldürülüşümü, 

katlimi sabaha bıraktı. Ola ki, sabah olunca yârim 

gelir. 

Eğer bu geceki geçişim, yolum oraya, sevgilinin olduğu 

yere düşerse parça parça olmuş olan ciğerim 

itlerine adak olsun. 

Ey Fuzûlî, eğer bu gece yaralı canım hasretinden 

çıkmazsa sabaha (sevgiliye) kavuşmaya ümit vardır. 

Perişan, (dağınık) saçlarını görünce gönlüm açılır. 

Gonca dudağını görünce nutkum tutulur; (konuşamam).

Baxdıqca sene qan saçılır dîdelerimden, 

Bağrım delinir nâvek-i müjgâmnı görgec. 

Re'nâlıq ile qâmet-i şümşâdı qılan yâd, 

Olmaz mı xecil serv-i xuramânını görgec. 

Çox eşqe heves edeni gördüm ki, hevâsın, 

Terk etdi, senin âşig-i nâlânını görgec. 

Kâfir ki, deyil mö'tref-i nâr-i cehennem, 

îmâne geler ateş-i hicranını görgec. 

Naziklik ide gönçe-i xendâmn eden yâd, 

Etmez mi, heyâ le'l-i dürefşânını görgec. 

Sen hâl-i dilin sölemesen, nola, Fuzûlî, 

El fehm qılır çâk-i girîbânmı görgec. 

Sana baktıkça gözlerimden kanlı gözyaşları saçılır. 

Kirpiklerinin okunu görünce bağrım delinir. 

Şimşir ağacının boyunun güzelliğini anıp, yad edip 

öven, senin selvi gibi olan boyunun güzelliğini görünce 

utanmaz mı? 

Aşka heves edeni çok gördüm, fakat senin ağlayıp 

inleyen âşığının halini görünce bu hevesten (aşktan) 

vazgeçti. 

Cehennem ateşine inanmayan kafir, senin ayrılığının 

ateşini görünce imâna gelir. 

Açılmış goncanın güzelliğini, inceliğini anlatan, 

senin inci saçan yakut renkli ağzını görünce bu halinden 

utanmaz mı? 

Fuzûlî, sen gönlünün halini söyleme ne olur? Halk, 

yakanı yırttığını görünce halinin nasıl olduğunu 

zaten anlar. 

XXIII 

Könül, seccadeye basma ayaq, tesbîha el urma, 

Namaz ehline uyma, onlar ile durma, oturma. 

Eyilib secdeye, salma ferâğet tacını başdan, 

Vüzûden su sepib, râhet yuxusun gözden uçurma! 

Saqin pâmal olursan bûriyâ tek, mescide girme, 

Ve ger nâçar girsen, onda minber kimi çox durma! 

Müezzin nâlesin alma qulağe, düşme teşvişe, 

Cehennem qapısm açdırma, vaizden xeber sorma! 

Cemâet izdihâmi mescide salmış küdûretler, 

Küdûret üzre, lütf et, bir küdûret sen hep artırma! 

Xetîbin sanma sâdiq, vaizin qövl ile fe'l etme, 

İmamın sanma âqil, ixtiyârın ona tapşırma! 

Fuzûlî, behre vermez tâet-i nâqis, nedir cehdin, 

Kerem qıl, zergi tâet suretinde hedden aşurma! 

Ey gönül, elinde kadeh varken seccadeye basma; 

tesbiha el vurma; namaz ehline uyma (namaza 

durma). Onlarla oturma, durma (kalkma). 

Secdeye eğilip feragat, zenginlik (tok gözlülük) tacını 

başından düşürme. Abdest alırken su serpip 

güzel uykuyu gözünden uçurma (kaçırma). 

Mescide girme, hasır gibi ezilip çiğnenirsin. Eğer 

çaresiz kalıp girersen de orada minber gibi çok 

durma (uzun durma). 

Müezzinin inlemesini, sesini duyup karışıklığa 

düşme. Vaizden haber sorup da cehennem kapısını 

açtırma. 

Cemaatin izdihamı, kalabalıklığı mescide sıkıntılar, 

kederler salmış. Lütfet de bir sıkıntı da sen sokarak 

bu sıkıntıları, kederleri artırma. 

Hatibin sözünden duran sadık biri olduğunu 

sanma. Vaizin sözüyle hareket etme. İmamın sözünü 

dinleme. Kendi güzel, akıllı isteğini, arzunu 

ona havale etme, bırakma. 

Ey Fuzûlî, niye uğraşıyorsun ki, eksik ibadet fayda 

vermez. Hileli ibadet halini hadden aşırma, kerem 

et.

XXIV 

Kûhken künd eylemiş min tîşeni bir dağ ilen, 

Men qoparıb salmışam min daği bir dırnağ ilen. 

Qem yolunda men qalıb, getdise Mecnûn, yox eceb, 

Sayruya düşvârdır hemrehlik etmek sağ ilen. 

Gerd-i râhm vermese göz yâşine teskin nola, 

Tutmaq olmaz beyle seylâbın yolun toprağ ilen. 

Qem okurlar eşq bazârında neqd-i ömrümü, 

Qılmaq olmaz sud sevdade yaman ortağ ilen. 

Rövze-i kûyinde bulmuşdur Fuzûlî bir megam, 

Kim, ona cennet quşu yetmez min il uçmağ ilen. 

Ferhad, bir dağ için bin külüngü kör etmiş (eskitmiş). 

Ben ise bir tırnakla bin dağı koparıp attım. 

Gam yolunda Mecnun gidip ben kaldıysam bunda 

bir gariplik yok. Hastaya sağ ile yol arkadaşlığı 

yapmak zordur. 

Senin yolunun (sana kavuşmanın yolunun) toprağı 

gözyaşını durduramazsa bunda bir gariplik yoktur. 

Çünkü böyle bir seli, toprak ile tutmak olmaz. 

Ömür sermayemi aşk pazarında gam, keder çalar. 

Kötü ortakla yapılan aşkta, sevdada kâr edilmez. 

(Ey sevgili) Fuzûlî senin bahçende bir makam, yer 

bulmuştur. Oraya cennet kuşu bin yıl uçsa da varamaz. 

(Ey sevgili Fuzuli'nin senin bahçende bulduğu 

yere cennet kuşu bin yıl uçsa da ulaşamaz). 

XXV 

Ger deyil bir mâh mehrilen menim tek zar sübh, 

Başm açıb nişe her gün yaxasm yırtar sübh. 

Gün deyil, her gün bir ay mehr ile köksün çak edib, 

Taze taze dağlerdir kim, qılır izhar sübh. 

Tîğ-i xurşîd ile ref olsa yeridir kim, müdam, 

Yandırıb pervaneyi, şem'e verir âzâr sübh. 

Sübhi şâm ü şâmi sübh olmuş menem âlemde kim, 

Şâm şem'-i bezm olub, ayrıldı menden yâr sübh. 

Gör ne âşiqdir ki, bir xurşîd veslin bulmağa, 

Serf eder her lehze min min lö'lö-i şehvâr sübh. 

Eşqde sadiqlik izhar etdi dağın gösterib, 

Gâlibâ derlerdi kâzib qıldı ondan âr sübh. 

Hicr samında qem etmişdi Fuzûlî, qesd-i can, 

Olmasaydı merhemetden dem vurub qemxâr sübh. 

Ay, sabah vakti güneşin yüzünden benim gibi ağlayıp 

inlemezse sabaha kadar başını açıp ney gibi 

yakasını yırtar. 

Ayın bir gün değil, her gün güneşle göğsünü parçalayıp 

sabah vakti gösterdiği taze taze yaralardır. 

Sabah güneşin kılıcıyla (okuyla) yükselse uygundur 

(yeridir). Çünkü daima pervaneyi yakıp 

mumu azarlar. 

Dünyada sabahı akşam, akşamı da sabah olmuş 

olan benim. Akşam eğlence meclisinin mumu olan 

yâr, sabah olunca benden ayrıldı. 

Sabah, öyle bir âşıktır ki, güneşe kavuşmak için 

her an binlerce iri inci harcar. 

Sabah, kendisine yalancı dedikleri için utanıp yarasını 

göstererek aşkta sadık olduğunu ortaya 

koydu. 

Gam çeken sabah, merhametten söz edip yalvarmasaydı, 

Fuzûlî ayrılık akşamında canma kast 

etme derdindeydi. 

XXVI 

Mende Mecnûndan füzûn âşiqlik istedâdı var, 

Âşiq-i sâdiq menem, Mecnûnun ancaq adı var. 

Bende Mecnun'dan fazla âşık olma yeteneği var. 

Gerçek âşık benim. Mecnun'un yalnızca adı var.

Nola qan tökmekde mahir olsa çeşmin merdümü, 

Nütfe-i qâbildürür, qemzen kimi ustâdı var. 

Qıl tefâxür kim, senin hem var menim tek âşiqin, 

Leylinin Mecnûnu, Şirinin eğer Ferhâdı var. 

Ehl-i temkînem, meni benzetme, ey gül, bülbüle, 

Derde yox sebri onun, her lehze min feryadı var. 

Öyle bedhâlem ki, ehvâlım görende şâd olur, 

Her kimin kim, dövr cövründen dil-i nâşâdı var. 

Gezme ey könlüm quşu, gafil fezâ-yi eşqde, 

Kim, bu sehrânm güzergâhında çox seyyâdı var. 

Ey Fuzûlî, eşq men'in qılma nâsehden qebûl, 

Eql tedbîridir ol, sanma ki, bir bünyâdı var. 

Gözbebeğim kan dökme işinde usta olsa ne olur; 

şaşılır mı? Kabil'in tohumundandır. Yanbakışm, 

gamzen gibi bir de ustası var. 

Eğer Leyla'nın Mecnun'u, Şirin'in Ferhad'ı varsa 

sen de benim gibi bir âşığın olduğu için öğün. 

Ben temkinli, ölçülü bir insanım. Ey gül yüzlü sevgili, 

beni bülbüle benzetme. Onun dert çekmeye 

sabrı yok; her an sürekli bin kez feryat ediyor; haykırıyor. 

Öyle kötü haldeyim ki her kim dünya çevrinden, 

(üzüntüsünden) gönlü tasalı ise benim halimi görünce 

kendi durumuna şükredip sevinir, mutlu 

olur. 

Ey gönül kuşum, aşk göğünde başı boş, dalgın dolaşma. 

Bu sahranın geçidinde, pusu kurmuş; çok 

avcı vardır. 

Ey Fuzûlî, nâsihin, vaizin aşkı yasaklayan öğütlerini 

dinleme. Onlar akıl tedbirleridir; bir temele 

dayandıklarını sanma. 

XXVII 

Meni candan usandırdı, cefâdan yar usanmaz mı? 

Felekler yandı ahimden, muradım şem'i yanmaz 

Qamu bîmârine canan, devâ-yi derd eder ehsân, 

Neçün qılmaz mene derman, meni bîmâr sanmaz mı? 

Qemim pünhân tutardım men, dediler yâre qıl rövşen, 

Desem ol bîvefâ, bilmen inanar mı, inanmaz mı? 

Şeb-i hicran yanar canım, töker qan çeşm-i giryânım, 

Oyadar xelqi efgânım, qara bextım oyanmaz mı? 

Gül-i ruxsârine qarşu gözümden qanlı axar su, 

Hebîbim f esl-i güldür bu, axar sular bulanmaz mı? 

Değildim men sene mail, sen etdin eqlimi zail, 

Mene te'n eyleyen qâfil seni görcek utanmaz mı? 

Sevgili beni candan usandırdı. Kendisi bana cefa 

etmekten usanmayacak mı? Ahımdan gökyüzü 

(gök kubbesi) yandı, dileğimin, (muradımın) 

mumu hâlâ yanmayacak mı? 

Sevgili bütün âşıklarının, sevdalılarının derdine bir 

çare bağışlar da benim derdime neden bir çare bulmaz? 

Yoksa beni hasta sanmaz mı? 

Ben gamımı gizli tutmaktaydım. Sevgiliye açıkla 

dediler. Bilmem acaba açıklasam, o vefasız sevg'ili 

inanır mı, inanmaz mı? 

Ayrılık gecesi benim canım yanar. Ağlayan gözlerim 

kanlı gözyaşları döker. Ağlayıp inlemem 

bütün halkı uyandırır da uykuda olan kara bahtım 

hâlâ uyanmaz mı? 

Yanağının gülüne karşı (Gül gibi olan yanağına 

karşı) kanlı gözyaşlarını akar. Sevgilim bu gül 

mevsimidir (ilkbahardır). Bu mevsimde akar sular 

bulanmaz mı? 

Ben sana düşkün değildim. Benim aklımı başımdan 

sen aldın. Beni ayıplayan kişi, acaba seni 

görünce bundan utanmayacak mı?

Fuzûlî rind-i şeydâdır, hemîşe xelqe rüsvâdır, 

Sorun kim, bu ne sevdadır, bu sevdadan usanmaz mı? 

Fuzûlî (aşk yüzünden) deli divane olmuş bir rinddir. 

Her zaman dile düşmüş halka rezil olmuştur. 

Bu nasıl bir aşktır, sorun. Bu aşktan usanmayacak 

mı? 

XXVIII 

Menim tek hiç kim zar ü perişan olmasın, yâ Reb! 

Esîr-i derd-i eşq ü dağ-i hicran olmasın, yâ Reb! 

Dem-â-dem cövrlerdir çekdiyim bi-rehm bütlerden 

Bu kâfirler esîri bir Müselmân olmasın, yâ Reb! 

Görüb endîşe-i qetlinde ol mâhî, budur virdim, 

Ki, bu endîşeden ol meh peşîmân olmasın, yâ Reb! 

Çıxarmaq etseler tenden, çekib peykânın ol servin, 

Çıxan olsun dil-i mecruh, peykân olmasın yâ Reb! 

Cefâ vü cövr ile mö'tadem, onlafsız nolur hâlim, 

Cefâsine hed ü cövrüne pâyân olmasm yâ Reb! 

Demen kim, edli yox, yâ zulmü çox, her hâl ile olsa, 

Könül textine ondan özge sultân olmasm, yâ Reb! 

Fuzûlî buldu genc-i afiyet meyxâne küncünde, 

Mübarek mülkdür ol mülk, vîrân olmasın, yâ Reb! 

Ey Tanrım, benim gibi hiç kimse ağlayıp 

inlemesin; perişan olmasın. Tanrım, aşk derdinin 

ve ayrılık yarasının tutsağı olmasın. 

Bu acımasız güzellerden her zaman çektiğim eza 

ve cefadır. Tanrım, bu kafirlerin esiri, bir müslüman 

olmasın. 

Ey Tanrım, o ay yüzlü güzelin beni öldürme düşüncesinde 

olduğunu görünce derdim şu oldu: O 

ay yüzlü güzel, bu düşüncesinden caymasın. 

Ey Tanrım, o selvi boylu güzelin okunun ucunu 

vücûdumdan çıkarmak isterlerse yaralı gönlümün 

çıkmasını, fakat okun ucunun çıkmamasını dilerim. 

Ey Tanrım, sevgilinin derdine, cefasına alışmışım, 

onlarsız halim nasıl olur? Sevgilinin cefasının 

sonu; eziyetinin ölçüsü olmasın. 

Onun adaleti yok, ya da eziyeti, cefası çoktur demeyin. 

Ey Tanrım, gönül tahtıma ondan başka sultan 

olmasın (oturmasın). 

Fuzûlî, sağlık, afiyet hazinesini meyhane 

köşesinde buldu. Ey Tanrım, orası mübarek bir 

yerdir. Sakın yıkılıp virane olmasın. 

XXIX 

Nâlendedir ney kimi âvâze-i eşqim bülend, 

Nâle terkin qılmazam ney tek kesilsem bend bend. 

Qıl meded, ey bext, verne kâm-ı dil mümkün 

değil. Böyle ol dil-rübâ bî-derddir, men derdmend. 

Dağlerdir odlu könlümde garası qopmamış, 

Yâ sabât-i eşq üçün od üzre bir nece sipend. 

Açılır könlüm gehî kim, girye-i tekim görüb, 

Açar ol gülrux tebessüm birle le'l-i nûşxend. 

Ey sevgili, aşkımın yüksek sesi, iniltisi ney gibi 

senin aşkının nalesindedir, inlemesindedir. Parça 

parça kesilsem de ney gibi inlemeyi terketmem. 

Ey baht, yardım et yoksa, gönül neş'esi, mutluluğu 

mümkün değil. Öyleki, o gönül alan sevgili dertsizdir. 

Ben ise dert sahibiyim. 

Ateş üzerinde yanan nice tütsü tohumu (üzerklik) 

gibi duran ateşli göğsümde karası kopmamış olan 

dağlar, yaralar aşkımın ispatı içindir. 

Bazen iri gözyaşlarımı görünce gönlüm açılır. O 

tatlı dudağının tebbümüyle birlikte o gül yanak 

açar (açılır).

Xâk-i râhinden meni qaldıra bilmez saye tek, 

Qılsa gerdunâfitabın her şüâm bir kemend. 

Câm tut der, sâqi-i gülçöhre, zâhid, terk-i cam, 

Ey könül, fikr eyle gör kim, qansıdır tutmalı pend, 

Ey Fuzûlî sûret-i feqrin qebûl-i dustdur, 

Hiç dervişi senin tek görmedim sultan-pesend. 

Dünya, güneşin her ışığını bir kemend yapsa yolunun 

toprağında beni gölge gibi kaldırabilmez. 

Gül çehreli saki, kadeh tut der. Zahid ise kadehi 

terketmememi söyler. Ey gönül, düşün gör, hangisinin 

öğütünü tutmalı. 

Ey Fuzûlî, fakirliğin görünüşü dost kabulünde 

belli olur. Senin gibi sultana düşkün olan hiç derviş 

görmedim. 

XXX 

Penbe-i dağ-i cünun içre nihandır bedenim, 

Diri olduqça libâsım budur ölsem kefenim. 

Canı canan dilemiş, vermemek olma, ey dil! 

Ne niza eyleyelim, ol ne senindir, ne menim. 

Daş deler ahim oxu, şehd-i lebin şövqünden, 

Nola zenbur evine benzese beyt'ül-hezânım. 

Tövq,i zencîr-i cunun daire-i dövletdir, 

Ne reva kim, meni ondan çıxara ze'f-i tenim. 

Eşq sergeştesiyem, seyl-i sirişk içre yerim, 

Bir hübâbem ki, hevâden doludur pîrehenim. 

Bülbül-i qemzedeyem, bağ u baharim sensen, 

Dehen ü qedd ü ruxün, gönce vü serv ü semenim. 

Edemen terk Fuzûlî, ser-i kûyin yârın, 

Vetenimdir, vetenimdir, vetenimdir, vetenim. 

Vücudum aşk, delilik yarasının pamuklarıyla örtülüdür. 

Sağ oldukça giyeceğim, ölünce de kefenim 

budur. 

Ey gönül, canımı sevgili dilemiş, vermemek olmaz. 

Niçin tartışalım ki o ne senindir, ne de benim. 

Dudağının balının şevkiyle, aşkıyla ahımm oku 

taşı deler. Hüzünlü evim arı kovanına benzese ne 

olur; şaşılır mı? 

Delilik zincirinin ucundaki halka zenginlik çenberidir. 

Vücudumun zayıflığı onu boynumdan çıkarırsa 

bu reva mıdır, yakışır mı? 

Aşk sarhoşuyum. Yerim, gözyaşı seli içidir. Gömleğinin 

içi hava ile dolu bir su kabarcığıyım. 

(Heva; hava, arzu, istek, aşk anlamlarında 

kullanılmıştır). 

Bir kederli bülbülüm. Bahçem ve ilkbaharım sensin. 

Senin ağzın boyun ve yanağın benim bahçemde 

goncam, selvim ve yaseminimdir. 

Fuzûlî, sevgilinin bulunduğu yerleri bırakamam. 

(Orada eziyet görsem de) vatanımdır, vatanımdır, 

vatanımdır, vatanım. 

XXXI 

Perîşân xelq-i âlem ah u efğan etdigimdendir, 

Perîşân olduğum, xelqi perişan etdigimdendir. 

Dil-i zârimde derd-i eşq gün günden füzun olmaq, 

Yeten bîderde tedbîr ile derman etdigimdendir. 

Gözüm kim bağrımın qanm töker perkâle perkâle 

Dem-â-dem arzû-yı le'l-i canan etdigimdendir. 

Dünyadaki herkesin perişanlığı, ah çekip haykırıp 

inlediğimdendir. Benim perişanlığım ise halkı 

böyle perişan ettiğimdendir. 

Zayıf, mecalsiz gönlümde aşk derdimin günden 

güne artması, gelen her dertsizin derdine derman 

bulmamdandır. 

Sürekli sevgilinin karmızı renkli dudağının arzusuyla 

gözüm, ciğerimin kanını parça parça 

döker.

Değil bî-hûde ger yağsa felekden başıma daşlar, 

Binasın tîşe-i ahimle viran etdigimdendir. 

Qaçan rüsvâ olurdum, qan udub sebr ede bilseydim, 

Melâmet çekdigim bî-hûde efğan etdigimdendir. 

Xetâ senden değil, cismim oxundan bî-nesib olsa, 

Hübâb-i eşk,i gül-gûn içre pünhan etdigimdendir. 

Fuzûlî, ixtilât-i merdum-i âlemden ikrahim, 

Perîveşler xeyâlm mûnis-i can etdigimdendir. 

Binasını (yapısını) ahımm kazmasıyla yıktığım, 

viran ettiğim için başıma gökten taşlar yağsa boşuna 

değildir. 

Eğer kan yutup sabredebilseydim nasıl rezil olurdum. 

Ayıplanmam kınanmam hep boş yere ağlayıp 

haykırdığım içindir. 

Vücudumun bakış oklarından yoksun olmasının 

hatası sende değil. Ben onları kanlı gözyaşlarımın 

kabarcıkları içinde sakladığım için vücûduma erişemediler. 

(Fuzûlî çok fazla ağladığını ve kanlı 

gözyaşlarının vücudunu bir zırh gibi kapladığını 

söylemek istemiş). 

Ey Fuzûlî, bu dünyanın insanlarıyla birlikte olmaktan 

nefret etmem, peri gibi olan güzellerin hayalini 

canıma dost etmemdendir. 

XXXII 

Tökdükce ganimi oxun, ol âsitan içer, 

Bir yerdeyem esîr ki, torpağı qan içer. 

Ehl-i zemane qanına çox teşnedir zemin, 

Qanm kimin tökerse felek, ol zaman içer. 

Mey içmeden açılmaz imiş bâb-ı meğrifet, 

Sövğendler bu bâbde pîr-i mügan içer. 

Üqbâde kövser istemesin rind-i meykede, 

Dünyâda bes değil mi mey-i erğevan içer. 

Qemzen görünmeyib göze, qanlar içer müdam, 

Zâhid kimi, ki badeni elden nihan içer. 

Meyden egerçi tövbe verir el Fuzûlîye, 

Ey serv, sen qedeh sunar olsan, revân içer. 

Bakışlarının oku kanımı döktükçe kanımı o eşik 

(sevgilinin eşiği) içer. Öyle bir yerde esirim ki toprağı 

kan içer. 

Yer, zaman ehlinin kanma çok fazla susamıştır. 

Felek kimin kanını dökerse o an onu içer. 

Bağış kapısı, şarap içmeden açılmazmış. Bu 

kapıda andları, yeminleri meyhaneci içer. 

Meyhanenin kalenderi, ahirette kevser istemesin. 

Dünyada içtiği kırmızı şarap yetmez mi? 

Gamzen, yan bakışın göze görünmez. Badeyi elde 

gizlice içen sofular gibi o sürekli kan içer. 

Halk, Fuzûlî'yi şarap içmeye tövbe ettirse bile ey 

selvi boylu güzel; eğer kadehi sen sunacak olursan 

dönüp su gibi içer. 

XXXIII 

Tutuşdu qem oduna şâd gördüğün könlüm, 

Müqeyyed oldu ol âzâd gördüğün könlüm. 

Diyâr-i hicrde seyl-i sitemden oldu xerab, 

Fezâ-yi eşqde âbâd gördüğün könlüm. 

Ne gördü badede bilmen ki, oldu bâdeperest, 

Mürîd-i meşreb-i zöhhâd gördüğün könlüm. 

Şad, mutlu gördüğün gönlüm gam ateşiyle tutuştu. 

O azat, hür gördüğün gönlüm artık bağlandı. 

Aşk fezasında şen, mutlu gördüğün gönlüm, ayrılık 

diyarında sitem, eziyat seli yüzünden harap 

oldu, yıkıldı. 

Sofu karakterlilerin müridi gördüğün gönlüm, şarapta 

ne gördü bilmem; şaraba tapan, şaraba düşkün 

biri oldu

Ferâqm odunu gördükçe mûm tek eridi, 

Sebat ü sebrde fulâd qördügün könlüm. 

Getirdi acz görüb eşq müşkül olduğunu, 

Qamû hünerlere ustâd qördügün könlüm. 

Değildi böyle mükedder, bir ehl-i işret idi, 

Bu qanlar içmeye mö'tâd gördüğün könlüm. 

Fuzûlî, eyledi âheng-i eyşxâne-i Rum, 

Esîr-i möhnet-i Bağdâd gördüğün könlüm. 

Karar, sabır ve sebatta çelik gibi sağlam gördüğün 

gönlüm, ayrılık ateşini gördükçe mum gibi eridi. 

Bütün işlerde, sanatlarda, hünerlerde usta olarak 

gördüğün gönlüm, aşk müşkilini, zorluğunu görünce 

acz getirdi, aciz kaldı. 

Bu kanlar içmeye alışmış gördüğün gönlüm, böyle 

kederli değildi; bir içki içme ehliydi. 

Fuzûlî, Bağdat belasının, sıkıntısının tutsağı olarak 

gördüğün bu gönlümü Rum (Anadolu) meyhanesinin 

ahengi etti. 

XXXIV 

Xelqe ağzın sirrini her dem qılır izhâr söz, 

Bu ne sirdir kim, olur her lehze yoxdan vâr söz. 

Artıran söz qedrini sidg ile qedrin artırar, 

Kim ne miqdar olsa, ehlin eyler ol miqdâr söz. 

Ver söze ehyâ ki,tutduqca seni xâb-i ecel, 

Ede her sâet seni ol uygudan bîdâr söz. 

Bir nigâr-i enberin xetdir könüller almağa, 

Gösterer herdem niqâb-i qeybden rühsâr söz. 

Xâzine-i gencne-i esrardır her dem çeker 

Rişte-i izhare min min gövher-i esrar söz. 

Olmayan qevvâs-i behr-i me'rifet arif değil, 

Kim sedef terkîb-i tendir, lö'lö-i şehvâr söz. 

Ger çox istersen, Fuzûlî izzetin az et sözü 

Kim, çox olmagdan gılıbdır çox ezîzi xâr söz. 

Söz, her zaman ağzının sırrını halka açıklar. Bu 

nasıl bir sırdır böyle ki sözle sürekli yoktan var 

olur. 

Sözün kadrini, kıymetini artıran, kendi doğruluğunu 

temizliğini ve kadrini, kıymetini artırır. 

Herkes neyin ehliyse, derecesi neyse o miktarda 

söz söyler. 

Ecel uykusu seni tuttukça (sana yaklaştıkça) sen 

söze tazelik, canlılık ver. Söz her saat seni o uykudan 

uyandırır. 

Söz, gönül alan anber kokulu hattı, tüyü olan sevgilidir. 

Her zaman, gaiplik perdesinden yanağını 

gösterir. 

Söz, sırlar hazinesinin muhafızıdır. Her zaman ortaya 

çıkarma ipiyle binlerce sır cevherini çıkarır. 

Şahlara yakışır inci gibi olan sözün vücûdun terkibi 

sedef olduğunu, ma'rifet denizinin dalgıcı olmayan 

bilmez. 

Ey Fuzûlî, eğer değerini, kıymetini çoğaltmak istersen 

az söyle. Söz çok olduğundan bir çok aziz, 

hakir olmuştur. 

GESIDELER 

Men kimem? Bir feqir bî-ser ü pâ, 

Kemterin bende vü kemine gedâ. 

Sâyir-i gargâh-i sebr ü sükun, 

Sâlik-i şahrâh-i fegr ü fena. 

Ben kimim? Herşeyden, dünyadan ve canından 

geçmiş bir yoksulum. Aciz, düşkün bir kul ve zavallı 

bir dilenciyim. 

Sabır ve şükür, sessizlik yerlerinde dolaşan, gezen 

yoksulluk ve yokluk âleminin yolcusu.

Ne mizâcimde irtikâb-i qürur, 

Ne feâlimde ehtimâl-i riya. 

Künc-i üzletde feqr ü fâge ile, 

Olmuşam eyle mehv kim, meselâ: 

Merkez-i xâki etse zîr ü zeber, 

Bulamaz gerdimi nesîm-i sebâ. 

Ezl qılmış meni emellerden 

Âmil-i kârxâne-i dünyâ 

Gılmazam kâr ü bâr-i âleme meyi, 

Çekmezem ezl ü nesb üçün qovğâ. 

Mene vermiş cahan qamu feğrin, 

Nola ursam cahâne istiğne. 

Âlem-i uzletin yegânesiyem, 

Qâfdan qâfa yox mene hemtâ 

Suretim feqr ü siyretim mün'im 

Heyretim mur ü himmetim enqâ. 

Rif'et-i qedrim iltifat etmez 

Ger Süleyman qılırsa erz etâ. 

Fâni-i mütleqem, qebûl etmen 

Minnet-i Xizr ile zülâl-i beqâ. 

Demezem vehşiyem, tebîet ile 

Tâlib-i zövq-i söhbetem emmâ. 

Bir diyar içreyem ki, xelqinden, 

Eylemez heç kim mene perva. 

Kimse yox derdim eyleyim izhar, 

Eyleyim ondan iltimâs-i deva. 

Le'l-veş daş içindedir vetenim, 

Gül kim xârı qılmışam me'vâ. 

Dün bu hal ile mehv-i heyret iken, 

Geldi bir qâsid ü getirdi manâ. 

Bir eceb nâme-i fereh-te'sir, 

Mehz-i hüsn-i ibret ü imlâ. 

Zahiri dil-pezir ü feyzresen, 

Batini feyzbexş ü ruh-efzâ. 

Ne yaratılışımda gururlanma kötülüğü, ne işlerimde 

yaptıklarımda iki yüzlülük, ihtimali vardır. 

Yalnızlık, kimsesizlik köşesinde yokluk ve yoksulluk 

ile öyle mahvoluyorum ki, mesela: 

Sabah yeli, yerin merkezinin altını üstüne getirse 

de vücudumun tozunu bile bulamaz. 

Dünya işlerinin amili, yürütücüsü beni bütün işlerden 

azletmiş, uzak tutmuş. 

Dünyanın kârına, kazancına meyletmem. Yükselmek 

veya gözden düşmemek için kavgaya girmem. 

Dünya bütün yoksulluğunu bana vermiş. Dünyadan 

elimi eteğimi çeksen ne olur? 

Yalnızlık aleminde tek basmayım. Kaftan Kafa 

bana benzeyen biri dahi yoktur. 

Dış görünüşüm yoksul, fakat içim zengindir. Görünüşüm 

karıncaya benzer ama himmetim, yardımım 

anka gibidir. 

Kadrimin yüceliği Süleyman'ın bağışlarına bile iltifat 

etmez. 

Öyle faniyim, yok olmuşum ki Hızır'ın minnetini 

ve ölümsüzlük suyunu kabul etmem. 

Tabiatta yalnız dolaşan, insanlardan kaçan bir vahşiyim 

demiyorum. Herkesle sohbetten zevk alan 

birsiyim ama, 

Öyle bir diyardayım ki, halkından benimle ilgilenen 

hiç yok. 

Derdimi açacağım ve çare istiyeceğim kimse yok. 

Vatanım yakut gibi taşın içindedir. Gül gibi, ben 

de dikenlerin arasına sığındım. 

Dün bu halde, şaşkınlıktan mahvolmuş bir durumdayken 

bir haberci geldi ve bana... 

Ferahlık veren garip bir mektup getirdi, imlâsı ve 

cümleleri güzellik dolu. 

Dışı gönül alan, coşkunluk veren; içi feyz bağışlayan 

ve ruhu ferahlatan...

Neqş-i xettinde eltefi suret, 

Terz-i lefzinde eşref-i me'nâ. 

Cilvegâh-i nezerde her lefzi, 

Bir perî-peyker ü meleksîmâ. 

İşve vü şive vü girişme ile, 

Dil eder seyd ü eql eder yeğmâ. 

Fehm qıldıgda hüsn-i mezmûnun, 

Qıldım onda sürûrlar peyda. 

Bendeyi lütf birle yâd etmiş, 

Hezret-i seyyid-i xüceste-liqâ. 

Ol felekqedr kim, ona vermiş, 

Hikmet-i Haq kemâl ü sidg ü sefa. 

Zet-i pâki cami-i âlemden 

Şeref-i rütbe ile müstesna. 

Feyz-i elm-i ifâde-i beşeri, 

Ona ervâh-i qütsden ilqâ. 

Eslidir nûr-i pâk-i müstefevi, 

Hükmüdür rövneq-i serîr-i qezâ. 

Elmidir bâis-i refâhet-i xelq, 

Fe'lidir mücîb-i rizâ-yi Xudâ. 

Az olur bir arada cem olmaq, 

Hökm ü elm ü seyâdet ü tegvâ. 

Mir seyyid Mehemmed-i Qazi, 

Menbe-i elm ü helm ü cûd ü sexâ. 

Ey gezâ-hökm kim, müyesserdir, 

Zâtine iqtidâr-i izz ü e'lâ. 

Gül-i gül-zâr-i itret-i nebevî, 

Çemen-ârâ-yi millet-i Zehra. 

Nûr-i çeşm-i tamâmi-i sadat, 

Mügtedâ-yi cem-i ehl-i zekâ. 

Mene teqsîr hökmün etmişsen, 

Demek olmaz bu hökme hökm-i xetâ. 

Lîk bir bende-i heqîrem men, 

Emelim ehl-i xeyre xeyr du'â. 

Yazısının nakşında şekillerinde hoş görünüşler, 

sözlerinde yüksek, şerefli anlamlar. 

Her sözü insanın gözünde bir peri yüzü ve melek 

siması. 

İşve, naz ve edâ ile gönlü avlar, aklı da yağma 

eder. 

Anlamının güzelliğini, hoşluğunu anlayınca sevindim, 

içime sevinçler doldu. 

O, uğurlu, mübarek yüzlü seyyid hazretleri lütfedip 

kulunu, kölesini hatırlamış. 

Yüce Allah, sadâkat ve saflığın en güzelini o kadri, 

kıymeti göğe yükselen insana vermiş. 

O temiz insan rütbesinin, derecesinin yüksekliğiyle 

bütün âlemde bir tane! 

İnsanlığını ifade etme ilminin bolluğu, feyzi ona 

kutsal ruhlardan kalmıştır. 

Onun aslı Mustafa'nın temiz nûrundandır. Onun 

hükmü, kararı kaza tahtının süsüdür. 

Onun ilmi, bildikleri halkın refaha kavuşmasının 

sebebidir. İşleri, yaptıkları ise Allah rızasının gereğidir. 

Hükümde, ilimde, efendilikte ve ibadette bu kadar 

üstünlük çok az bir araya gelir. 

Cömertliğin, eli açıklığın, bilginin ve iyi huyun 

menbaı, kaynağı Gazi Seyyid Muhammed Hazretleri 

Ey kaza hükmü , şerîat hükmü gibi olan, yücelik 

ve büyüklük sana verilmiştir. 

Sen peygamberler soyunun bahçesinin gülü; temiz, 

pâk insanların toplandığı bahçenin süsüsün. 

Seyyidlerin, uluların tamamının gözünün nurusun. 

Zeki kişilerin tümünün öncüsüsün. 

Benim için "kusurlu" hükmünü vermişsin. Bu 

hükme hatalı bir karardır demek olmaz. 

Fakat ben hakîr, zavallı bir kulum. İşim bütün hayırlı 

insanlara hayır dua etmektir.

Sâhib-i üsretem, mene ne düşer 

Kim, olam hemnişîn-i ehl-i qinâ? 

Mehz-i cehlem mene ne nisbetdir 

Ki, qılam meyl-i söhbet-i füzelâ? 

Gerçi eflâke reğbet eyler xâk, 

Yetmez e'lâye rütbe-i ednâ. 

Lütf senden mene münâsib iken, 

Menden olmaq mütâlebet ne reva? 

Ey Fuzûlî, bu növ' de'vâde, 

Meslehetdir dutam terîq-i rizâ. 

Hâl müşküldür onda kim, bir ola, 

Sâhib-i hökm ü sâhib-i de'vâ. 

Var ümidim ki, tâ müessirle, 

Sabit ü sâyir ola erz ü semâ. 

Ola hökm-i qezâ ile bâqî, 

Qâzi-i gâzi-i xüceste ligâ. 

Zorluklar, sıkıntılar sahibi biriyim. Bana zenginlerle 

bir arada oturmak düşmez. 

Cehalet sahibi biriyim ben. Fâzıl, üstün insanların 

sohbetlerine katılmayı, onlarla sohbet etmeyi nasıl 

isterim? 

Gerçi tozlar göğe ulaşmak isterler fakat düşkünler, 

alçaklar yükseklere ulaşamazlar. 

Senin bana lütfetmen münâsipken, beni senden istekte 

bulunman reva mıdır, yakışık alır mı? 

Ey Fuzûlî bu çeşit davalarda şerîat yolunu tutman 

en iyisidir, en uygunudur. 

Hüküm sahibiyle dâva sahibi bir olunca durumu 

çözmek oldukça zordur. 

Ümidim, yerin ve göğün duranı ve hareket edeniyle 

etkisini göstermesidir. 

Yüzü mübarek, uğurlu Gazi Kadı, ilahî hükümle 

bakî kalsın; sonsuza dek yaşasın. 

TERCİ-İ BENDLER 

Men kimem? - Bir bîkes ü bîçâre vü bî-xânimân, 

Tâleyim aşüfte, iqbâlım nigun, bextim yaman, 

Nemli eskimden zemin nemlu, ünümden âsimân. 

Âh ü nâlem nâvek-i peyveste, xem qeddim keman, 

Tîr-i ahim bî-xetâ, te'sir-i nâlem bîgümân, Müttesil 

qemxâne-i sinemde yüz gem mihmân, 

Qanda bir qem itse, menden istesinler, men zeman, 

Yox mene qeyd-i belâ vü dâm-i möhnetden âmân, 

Çıxmadı könlümden endûh ü qem ü möhnet heman, 

Ey menim canım sen ü könlüm seninle şâdımân, 

Sensiz olman ayrı möhnetden, belâdan bir zaman, 

El-emân, hicran belâ vü möhnetden, el-emân. 

Bern kimim? Kimsesiz, çaresiz ve yersiz yurtsuz biriyim. 

Talihim iffetsiz, ikbalim ters, uğursuz, bahtım 

yaman, kötüdür. 

Nemli, sulu gözyaşımla yer; ünümle, iniltimle gökyüzü 

dolu. Ah ve iniltilerim ardı arkası kesilmeyen 

oklardır, eğri boynumda kemandır. 

Ah okum hatasız, sapmaz. Feryadım, iniltim seksiz 

şüphesizdir. Sinemin gamhânesinde (gönlümde) 

devamlı yüz gam misafirdir. 

Bana mihnet tuzağından ve belâ müptelalığmdan 

kurtuluş yok. Onun için ne zaman bir gam gerekse 

benden istesinler. Ben kefilim, hazırım. 

Ey benim canım sevgilim! Gönlüm seninle mutlu, 

bahtiyar olduğundan; gönlümden keder, gam ve 

mihnet hemen çıkmadı. 

Ben sessiz belâ ve mihnetten bir an bile ayrı kalmam. 

Medet ayrılığın belâ ve eziyetlerinden medet 

imdat!

Fariğ idim cümle âlemden, bilir âlem meni, 

Eyb ederdi bî-xeber sanıb, benî âdem meni, 

Goymadı dövrân-i çerx öz hâlime xürrem meni, 

Şâd iken âlemde çerx etdi esîr-i qem meni, 

Eşq nâ-geh oldu peyda, tutdu müstehkem meni, 

Saldı yüz sevdâye ol geysû-yi xem-der-xem meni, 

Şimdi Mecnundan reh-i eşq içre sanman kem meni, 

Yâr xud qılmaz herem-i vesline mehrem meni. 

Sen ki, mehremsen sebâ billah anıb her dem meni, 

Söyle ey gül kim sene, bext eylemez hemdem meni, 

Sensiz olmam ayrı möhnetden, belâden bir zaman, 

El-emân, hicran belâ vü möhnetden, el-amân 

Bülbül-i zârem, gül-i ruhsâr-i âlinden cüda, 

Tûti-i lâlem, şekernisbet meqâlinden cüda. 

Der idim sebr eyleyim, olsam cemâlinden cüda. 

Bilmedim düşvâr imiş olmaq vüsâtinden cüda. 

Tîre oldu rûzigârım, zülf ü halinden cüda, 

Oldu sehrâ menzilim, vehşî qezâlinden cüda, 

Mû tek inceldi tenim, nâzik nâhâlinden cüda, 

Xem getirdi qâmetin, miskin hilâlinden cüda. 

Çıxdı cân-i nâtevân, şîrin zülâlinden cüda, 

Oldum, el-qisse, ruh-i ferhende-fâlinden cüda. 

Sensiz olman ayrı möhnetden, belâden bir zaman, 

El-amân hicran belâ vü möhnetinden, el-amân. 

Âlem benim mâsivâdan (bütün varlıklardan, nimetlerden) 

uzak olduğumu bilirdi. İnsanoğlu beni 

dünya ve dünya meşelerinden habersiz sanıp ayıplardı. 

(Fuzûlî, beyitte, kendisinin Allah'ın rızasına 

yöneldiğini, Allah dışındaki şeylerden uzak olduğunu 

belirtmek istiyor). 

Felek (zaman) kendi halimde mutlu, mesut bırakmadı. 

Alemde (dünyada) mutlu ve bahtiyarken 

döneklik edip beni gama esir etti. 

Aşk ansızın ortaya çıkıp beni sardı. O kıvrım kıvrım 

olan saç, beni yüzlerce sevdaya saldı. 

Şimdi aşk yolunda beni Mecnun'dan az sanmayın. 

Yarin kendisi beni kavuşma mahremine sokmaz. 

Vallahi sabah rüzgârı her zaman beni anmasına 

rağmen (benim halimden sana söz etmesine rağmen) 

sen bana sırsın. Ey gül yüzlü sevgili, söyle seni bana 

kısmet etmeyen, yakm etmeyen kimdir? (Baht sözüyle 

aynı zamanda beni sana yakmlaştırmayan bahttır, 

manası kastedilmektedir.) 

Ben sensiz belâ ve mihnetten bir an bile ayrı kalmam. 

İmdat, ayrılığın belâ ve eziyetlerinden imdat! 

Al yanağın gülünden ayrı düşmüş inleyen bir bülbülüm. 

Şekere benzer sözlerinden ayrı düşmüş lal bir 

tutiyim. 

Yüzünün güzelliğinden ayrı olsam da sabredeyim, 

derdim. Fakat visalinden, (kavuşmandan) ayrı olmanın 

(senden ayn olmanın) güç olduğunu bilmedim. 

Zülfünden ve beninden ayrı düşünce dünyam karardı 

(...rüzgârım, yelim karıştı, bulandı). Vahşi 

ceylanından ayrılınca menzilim (mekânım) sahra, çöl 

oldu. 

İnce, güzel fidanından (boyundan) ayrı olan tenim, 

bedenim (yani ben) kıl gibi inceldi. Siyah kaşından 

ayrılan boyum eğrildi. 

Şirin, tatlı suyundan (dudağından?) ayrılan güçsüz 

canım çıktı. Uğurlu, kutlu olan yanağından ayrılalı 

hikâye (hulâsa; deli divane) oldum. 


İmdat ayrılığın belâ ve eziyetlerinden imda*

Feqr eşq içre, Fuzûlî izz ü câhimdir menim, 

Şîve-i mehr ü mehebbet resm ü rahimdir menim, 

Derdimi sabit qılan, üşşâqe, âhimdir menim, 

Âh bu de'vâde bir âdü güvâhimdir menim, 

Gerçi qem meqsûdu, getl-i bî-günâhımdır menim, 

Qem değil, çün künc-i meyxâne penâhimdir menim, 

Dergeh-i pîr-i muğân ümmid-gâhimdir menim, 

Men onun bir çâkeri, ol pâdşâhimdir menim! 

Ey ki, her cürm olsa lütfün üzr-xâhimdir menim! 

Ayıran senden meni, bext-i siyâmmdır menim! 

Sensiz olman ayrı möhnetden, belâden bir zaman, 

El-amân, hicran belâ vü möhnetden, el-amân. 

Ey Fuzûlî, aşk içinde fakirlik, yoksulluk benim değerim 

ve itibanmdır; mekânımdır, sevgi, aşk nazı, 

edası ve muhabbet adetim, usulüm ve yolumdur. 

(Rah, kaygı, keder ve şarap manalarında da kullanılmıştır. 

Aşkın ve sevginin şarabı, meyi yani 

kendisini mest eden, sarhoş eden şeyler olduğunu 

söylemek de istiyor.) 

Benim derdimi âşıklara ispat eden âhımdır (çektiğim 

âhtır). Benim bu davada âdil olan tek şahidimdir. 

Gerçi gam isteği benim günahsız yere katlimdir, 

(Öldürülmemdir). Asıl gam değil, meyhane köşesi 

sığmağımdır. 

Meyhanecilerin pirinin tekkesi, benim ümit yerimdir, 

kapımdır. Ben onun bir kölesi, kulu; o 

benim padişahımdır. 

(Ey Sevgili) her ne suç olsa da (her ne suçum olsa 

da) güzelliğin benim özür, af istememin sebebidir. 

Beni senden ayıran kara talihimdir. (Fuzûlî, ne 

kadar suç işlemişsem bunlar senin (sevgilinin) güzelliğin 

yüzündendir, bu yüzden ben suçsuzum 

demek istiyor. Aynı zamanda sevgilinin suç işlemesi 

ve güzelliği yüzünden affedilmesi de bahsedilmektedir.) 


İmdat, ayrılığın belâ ve eziyetlerinden 

imdat! 

MÜSEDDESLER 

Menem ki, qefilesalar-i kârvân-i qemem, 

Müsâfir-i reh-i sehrâ-yi möhnet ü elemem, 

Heqîr baxma mene, kimseden sağinma kemem, 

Feqîr-i pâdşah âsâ gedâ-yi möhteşemem, 

Sirişk text-i revandır mene, bu âh elem, 

Cefâ vü cövr- mülâzim, belâ vü derd-heşem. 

Ne mülk ü mâl mene çerx verse memnûnem, 

Ne mülk ü mâhden âvâre qılsa mehzûnem, 

Egerçi müflis ü pest ü müheqqer ü dönem, 

Dem-â-dem öyle xeyâl eylerem ki, Qârûnem. 

Könülde neqd-i vefa gencilîk pünhânî 

Gözüm xezîne-i le'l ü güher, velî fânî. 

Ben gam kervanının kafile başıyım; mihnet, sıkıntı 

ve elem sahrasının yolunun konuğuyum. Bana hor 

bakma, kimseden aşağı olduğumu düşünme. Padişah 

gibi yoklusum, fakirim, muhteşem bir dilenciyim. 

Gözyaşını bana yürüyen tahttır ve ahım 

bayraktır. Ezâ ve cefâ, eziyet askerlerim, dert ve 

belâ hizmetçilerimdir, maiyetimdir. 

Ne felek bana mal ve mülk verse sevinirim, ne de 

malı mülkü alsa üzülürüm. Gerçi herşeyini kaybetmiş, 

iflas etmiş, zavallı hor görülen düşkün biriyim 

ama kendimi her zaman Karun gibi düşünürüm, 

hayal ederim. Gönlümde vefa 

sermayesinin hazinesi vardı, fakat gizlidir, saklıdır; 

gözümde inci ve cevher hazinesi var fakat fânî, geçicidir.

Heyât serf edüben, derd qümışam hâsil, 

Sirişk~i âl ü rux-i zerd qılmışam hâsil, 

Zemîr güzgüsüne gerd qılmışam hâsil, 

Tebîet-i segi şebgerd qilmışam hâsil, işim 

qara gece tâ sübh nâle vü feryâd, 

Ne verseler ona şâkir, ne deseler ona şâd. 

Sirişk-riz gülendamlar hevâsîle, 

Şikeste-hal siyeh zülfler belâsîle, 

Zemane içre qem-i eşq mâcaresîle, 

Hemişe meslehetim özgeler rizâsîle, 

Ne dövr-i gerdiş-i gerdun menim murâdimle 

Ne Qâyeti emelim hüsn-i eti qâdimle 

Hesûd sûret-i ehvâlime nezer qılmaz, 

Cefâ qıhr men-i bîçâreye, hezer qilmaz, 

Sanır ki, nâle vü zarım ona eser qılmaz, 

Onu mürur ile âlemde derbeder qılmaz, 

Zemâne içre mücerrebdir intiqâm-i zaman 

Hemîşe yaxşıya yaxşı verer, yamâne yaman. 

Ömrümü verip karşılığında dert elde etmişim. Sonunda 

kanlı gözyaşı ve sarı bir yüz hasıl etmişim. 

Gönül aynasını toza toprağa bulaştırdım. Gece dolaşan 

(bekçilik yapan) köpeğin tabiatına girmişim 

(gövireni üstlenmişim). İşim kara geceden sabaha 

kadar ağlayıp inlemektir. Ne verirlerse ona şükrederim, 

ne yaparlarsa ona sevinirim. 

Gül boyluların, endamlıların hevesiyle, aşkıyla 

gözyaşı dökerim. Kara saçlıların belasıyla kırılırım. 

Ömrüm, zamanım aşk gamının macerasıyla geçer. 

Her işim, yaptığım hep başkalarının rızasıyla, isteğiyle 

olur. Ne dünyanın gidişi, dönüşü benim isteğimledir; 

ne de emellerimin gayesi inançlarım 

doğrultusundadır. 

Kıskanç olanlar kötü halime bakmazlar. Bîçâre 

olan bana cefâ etmekten çekinmezler. Ağlayıp inlemeleriminin 

ona tesir etmeyeceğini sanır. Dünyada 

onu da perişan edeceğine inanmaz. Zaman 

içinde zamanın intikam alacağı tecrübe edilmiştir. 

O iyiye iyilik, kötüye de kötülük verir. 

MUXEMMESLER 

Vây, yüz min vây kim, dildârden ayrılmışam, 

Fitne-çeşm ü sâhir-i xunxârdan ayrılmışam. 

Bülbül-i şûrîdeyem gülzârden ayrılmışam, 

Kimse bilmez kim, ne nisbet yârden ayrılmışam, 

Bir qedi şümşad ü gülrüxsârdan ayrılmışam. 

Qeddi tûbâ, le'li firdovsun şerâb-i kövseri 

Xülg ü xûyi bir melek, sûretde emsâl-i peri, 

Bürc-i eflâkin seâdetli, şerefli exteri. 

Hüsn- arâ mecmû-i xubların ser-â-ser serveri, 

Bir qedi şümşad ü gülrüxsârden ayrılmışam. 

Dûstlar, men nâle vü feryâd qılsam, eyb imes, 

Çerx-i bedmehrin elinden dâd qılsam, eyb imes, 

Qem diyârm dil arâ âbâd qılsam, eyb imes, 

Bu bina birle cahânda ad qılsam, eyb imes, 

Bir qedi şümşad ü gülrüxsârden ayrılmışam. 

Düşmüşem gemxâne-i hicrâne zâr ü derdnâk, 

Nâxun-i hesret bilen edib girîbânimi çâk, 

Günde yüz gez hicr tiğilen oluram men helak, 

Gerdiş-i devvâr cövründen men-i dilxeste nâk, 

Bir qedi şümşad ü gülrüxsârden ayrilrraşam. 

Vah, yüzbinlerce vah! Sevgilimden ayrılmışım. 

Gözü fitne çıkaran ve kan içici bir sihirbazdan ayrılmışım. 

Perişan bir bülbülüm ben, gül bahçesinden 

ayrılmışım. Nasıl bir sevgiliden ayrıldığımı kimse 

bilmez. Şimşir boylu, gül yanaklı bir güzelden ayrılmışım. 

Boyu tûbâ ağacı, dudağı cennetin kevser şarabı, 

huyu ve yaratılışı melek surette, (görünüşte), peri 

gibi, gökyüzünün şerefli ve mutlu yıldızı, güzellikte 

bütün güzellerin serveri, şimşir boylu, gül 

yanaklı bir güzelden ayrılmışım. 

Ey dostlar! Ben ağlayıp, inlesem ayıp değildir. Acımasız 

feleğin elinden sızlansam, yakmsam ayıp değildir. 

Gam ülkesini gönlümü şenlendirip, yâd kılsam 

da ayıp değildir. Bu binayla (bu işle, bu 

halimle) dünyada ad, ün kazansam da ayıp değildir.Çünkü 

ben şimşir boylu, gül yanaklı bir güzelden 

ayrılmışım. 

Ağlayıp sızlayarak, dert çekerek gam evine düşmüşüm. 

Hasret tırnağıyla yakamı parçalayarak, 

günde yüz kere ayrılık kılıcıyla Ölüp yok olurum. 

Dönen feleğin (dünyanın) çevrinden, cefâsından 

gönlü hasta olan ben şimşir boylu, gül yanaklı bir 

güzelden ayrılmışım.

MÜREBBE'LER 

Perişan hâlim oldum, sormadın hâl-i perişanım, 

Qeminden derde düşdüm, qilmadm tedbîr-i 

dermanım, 

Ne dersen rûzigârım böyle mi keçsin, gözel xânım! 

Gözüm, canım, efendim, sevdiğim, dövletli sultânım! 

Esîr-i dâm-i eşqin olalı, senden vefa görmen, 

Seni her qanda qörsem, ehl-i derde âşinâ görmen, 

Vefa vü âşinâlıg terkini senden reva görmen, 


Değer herdem vefasız çerx yayından mene bir ox, 

Kime şerh eyleyim kim, möhnet ü endûh ü derdim çox, 

Sene qaldı mürüvvet, senden özge hiç kimsem yox, 


Senin yüzünden perişan hallere düştüm, fakat perişan 

halimin sebebini sormadın. Senin gamından 

derde düştüm hastalandım. Fakat sen derdimin çaresini 

bulmadın. Ne dersin sultanım, ömrüm (baharım, 

gençliğim) böyle mi geçsin? Gözüm, canım 

efendim, sevdiğim yüce sultanım. 

Aşkının tuzağına tutsak olalı senden vefa görmedim. 

Seni nerede ve ne zaman görsem dertlilere 

yakın görmedim. Gerçi vefa ve yakınlığı da (yakınlık 

adetini de) sana uygun görmem. Gözüm, 

canım efendim, sevdiğim yüce sultanım. 

Bana vefasız feleğin yayından her an bin ok doğar. 

Derdimin, kederimin, sıkıntımın çok olduğunu 

kime açıklayabilirim? İnsanlık, iyilik, mertlik sana 

kaldı. Senden başka hiç kimse yok. Gözüm, canım, 

efendim, sevdiğim yüce sultanım. 

Gözümdendem-be-dembağrımezibyaşımkimigetme! Her an gönlümü yaralayıp gözümden akan göz- 

Seni terk etmezem çün men, meni sen dexi terk etme! yaşlarım gibi gitme. Ben seni nasıl terketmiyorsam, 

İken hem zâlim, olma men kimi mezlûmu incitme! sen de beni terketme. Öyle zalim olma, benim gibi 

Gözüm, canım, efendim, sevdiğim, dövletli sultânım! mazlumu incitme. Gözüm, canım efendim, sevdiğim, 

yüce sultanım! 

Qatı könlün neden bu zülm ile bî-dâde rağibdir, 

GÖzeller nisbeti olmaz cefâ, senden ne vâcibdir, 

Senen tek nazenine nazenin işler münâsibdir, 


Nezer qılmazsan ehl-i derd gözden axidan şeyle, 

Yamanhqdır işin üşşâg ile, yaxşı mıdır böyle, 

Gel Allâhı sevirsen âşiqe cövr etme, lütf eyle, 


Fuzûlî şîve-i ehsânm ister bir gedâyindir, 

Dirildikce senin kûyin yolunda xâk-i pâyindir, 

Gerek öldür, gerek qoy hökm-hökmün, re'y re'yindir 


Katı gönlün neden zulüm ve haksızlık etmek istiyor? 

Güzeller senin gibi olmaz. Cefâ etmek sana 

yakışmıyor. Senin gibi nazlı, zarif güzele ince nazik 

işler uygundur. Gözüm, canım, efendim, sevdiğim 

yüce sultanım! 

Dertlilerin gözlerinden akıttıkları gözyaşı seline 

bakmazsın, aldırmazsın. İşin aşıklara kötülük yapmaktır. 

Bu güzel bir şey mi? Allah'ını seversen gel, 

kuluna bu kadar eziyet etme; lutfetlik, iyilik yap. 

Gözüm, canım efendim, sevdiğim, yüce sultanım! 

Fuzûlî, senin ihsanını görmek isteyen bir dilencidir. 

Yaşadığı müddetçe kapının köpeği, ölünce 

de ayağının toprağıdır. İster öldür, ister bırak, 

fikir senin fikrin, karar senin kararındır. Gözüm, 

canım, efendim, sevdiğim yüce sultanım!

QİT'ELER 

Ey müellim, âlet-i tezvirdir eşrâra elm, 

Qılma ehl-i mekre te'lîm-i meârif, zînhâr! 

Hiyle üçün elm telimin qılan müfsidlere, 

Qetl-i am üçün verer cellâde tîğ-i âbdâr. 

Her ne tezvir etse ehl-i cehl ona olmaz sebat, 

Mekri ehl-i elmdir, esl-i fesâd-i rûzigâr. 

Her kim var ise zâtında şerâret küfrü 

İstilâhet-i ulum ile müselmân olmaz 

Ger qara daşı gizil gar ile rengin edesen 

Teb'e teğyir verib le'l-i Bedehşân olmaz 

Eylesen tûtiye telim edâ-yi kelimât 

Nitgi insan olur amma özü insan olmaz. 

Her uzun boylu şücâet ede bilmez de'vâ 

Her ağaç kim boy ata serv-i xuramân olmaz. 

Ol sebebden Farsi lehzile çoxdur nezm kim, 

Nezm-i nâzik Türk lefzile iken düşvâr olur. 

Lehçe-i Türkî gebûl-i nezm-i terkib etmeyib, 

Ekseren elfâzi nâmerbutü nâhemvâr olur. 

Mende tövfiq olsa bu düşvârı asan eylerem, 

NÖvbahar olgaç tikenden berg-i gül izhâr olur. 

Ey muallim, kötüler için ilim, yalan; kovu aletidir. 

Sakın hile ehline bilgi Öğretme. 

Hile için fesatlara, kötülere ilim öğreten; temiz, 

sağlam kılıcını katliam yapması için cellada vermiş 

gibidir. 

Cahiller her ne yalan, tevzir söylerlerse söylesinler, 

onlara inanmak olmaz. Dünyanın fesadının aslı 

ilim ehlinin yalanıdır. 

Cevherinde kötülük, şerlik karanlığı olan her kim 

varsa; ilim tabirleriyle, sözleriyle Müslüman 

olmaz. 

Kara taşı kızıl kan ile boyasan, süslesen bile tabiatım 

(özelliğim) değiştirip Bedahşan yakutu (cevheri) 

olmaz. 

Tutiye (düzgün) konuşma eğitimi versen de sözü, 

konuşması insan olur ama; kendisi insan olmaz. 

Her uzun boylu olan, kavgada yiğitlik gösteremez. 

Her ağaç da boy atar ama nazla sallanan selvi olamaz. 

Türkçe ile güzel şiir söylemek zordur, güçtür. Bu 

yüzden Farsça şiir çoktur. 

Türk dili nazm ve terkip kabul etmez. Sözlerinden 

çoğu (ekserisi) bağlı ve düz değildir. 

Bana Allah'ın yardımı olursa (bende güç; uygunlaştırma 

gücü olsa) bu güçlüğü kolaylaştırırım. 

İlkbahar gelince dikenden gül yaprağı meydana 

gelir. 

RUBAİLER 

Canımda olan zexire-i nitq ü heyât, 

Cismimde olan cövher-i hüsn-i herekât, 

Serf olmadı xublar rehq eşqinde, 

Efsûs ki, bîhûde keçirirdim övqât. 

Canımda olan konuşma ve yaşama serveti; cismimde 

(vücûdumda olan) güzel hareket etme cevheri 

güzellerin aşkının yolunda harcanmadı. Yazık 

ki ömrümü boş yere geçirdim.

Te'mîr-i beqâ vü cem'i mal etdin, tut! 

Her arzu edirse, ona yetdin tut 

Çün ömr beqâsma tutulmaz ümmîd 

Her hâl ile geldiğin kimi getdin, tut! 

Derler ki, qılır qönçe leb-i yâr ile behs, 

Gülberg-i ter ol le'l-i güherbâr ile behs. 

Ol bir nece dilsizlere töhmetdir bu, 

DeVâye gele lehçe vü göftâr ile behs. 

Mey şövgü olubdur mene âdet, ey şeyx 

Geldikçe bu şovg olur ziyâdet, ey şeyx 

Xoşdur mene mey, ne ibâdet, ey şeyx 

Re'y ile değil eşq ü irâdet, ey şeyx 

Ey şehd-i lebin sözü şeker var lezîz 

Le'lin kimi qanda bir şeker var lezîz? 

Tüng-i şeker olmasaydı dürc-i dehânın 

Olmazdı çıxan lehce-i göftâr lezîz. 

Herdem mene yar erz-i rühsâr eyler, 

Hüsnile meni beter giriftar eyler, 

Gûyâ ki, kemâl-i eşq dersin oxudur. 

Herdem mene telîmini tekrar eyler. 

Hicrin ciğerini her kimin qan eyler 

Tedrîc ile veslin ona derman eyler 

Zülfün kimi kim, müddet ile kâfir idi, 

Le'lin onu bir demde Müselmân eyler. 

Kimdir ki- qeminde nâle vü zâr etmez 

Derdin sana nâle ile izhâr etmez! 

Feryadına hiç kimsenin yetmezsen, 

Feryâd ki, feryâd sene kâr etmez. 

Cânân ise metlûb, teme' candan kes, 

Metlûb ise cân, ümîd, canandan kes 

Cân sevmek ile müyesser olmaz cânân, 

Yâ bundan ümîd, yâ teme' ondan kes. 

ECûyinde senin ne daşe kim, vurdum baş, 

Qıldım onu qer-i xûn, töküb gözden yaş, 

Göz yasine rehm eyle ki, çox müddetdir, 

Bîdâdine sebr edib basar bağrına daş. 

Farzet ki ülkeler ma'mur ettin ve mal, mülk, servet 

yığdın; yine farzet ki neyi arzu ettinse ona ulaştın. 

Çünkü ömrün bakiliğine ümit bağlanmaz. Nasıl 

geldiysen gittiğim farzet (Fuzûlî, insanın dünya 

hırsını kapılmamasmı istiyor. Neyi olursa olsun sonunda 

insanın geldiği gibi gideceğini söylüyor) 

Goncanın yarin dudağıyla sohbet ettiğini, konuştuğunu 

söylerler. O taze gül yaprağı mücevher 

saçan dudakla bahisleşir. O birçok dilsize ithamdır. 

Zira, bahis, iddia için dil ve söz gerektir. 

Ey şeyh, şarap isteği bana adet oldu. Bu şevk geldikçe 

fazlaşıyor. Bu düşünceyle aşk ve istekle olur. 

Ey sözü şeker gibi tatlı olan bal dudaklı güzel, dediğin 

gibi bir şeker nered var? Halka gibi olan 

ağzın şeker rengi olmasaydı, ondan çıkan sözler 

öyle tatlı olmazdı. 

Yar bana sürekli yüzünü gösterir. Böylece beni 

güzlliğine çok kötü bağlar. Sanki aşk olgunluğu 

dersini okutur. Her zaman dersini, eğitimini tekrar 

eder. 

Ayrılığın kimin ciğerini parçalarsa, vasim da onu 

yavaş yavaş tedavi eder. Saçların zamanla kimi 

kâfir ederse dudağın onu bir anda müslüman eder. 

Kim senin gammdayken ağlayıp inlemezse derdini 

sana inleyerek açıklayamaz. Sen hiç kimsenin feryadına 

cevap vermeyecek olduktan sonra ne kadar 

feryâd edilse de kâr etmez. 

İstediğin sevgili ise candan umudunu kes. Sevdiğin, 

istediğin can ise canandan umudunu kes. 

Canı sevince canan nasib olmaz. Ya bundan ümidini 

kes ya da ondan isteğini kes. 

Senin semtinde ne taşlara başımı vurdum. Gözümden 

yaş dökerek onu kana boğdum. Uzun süredir 

senin zulmüne sabredip bağrıma taş basmaktayım. 

Gözyaşlarıma rahmet et, onlar için 

yardım et.

Zâhid mey-i nâbdendir ikrah qelet! 

Sen xâh sözüm sehîh tut, xah qelet. 

Mescidlere girdiğim değil rağbetden. 

Sermestligimden eylerem râh qelet. 

Dağ vurma dil-İ hazîne, ey mişkinxet! 

Ger mâil-i hüsn-i xettsen, qılma qelet 

Kim, eylememiş kâtib-i divân-i qezâ 

Dil herflerin qâbîl-i tezyini nüqet! 

Mey nefyini eyleyib şüâr, ey vaiz! 

Tutdun reh-i te'n-i eşq-i yâr, ey vaiz! 

Terk-i mey ü mehbûb ederiz cennet üçün, 

Şerh eyle ki, cennetde ne var, ey vaiz? 

Pervaneye zülm-i bîhesâb eyler şem' 

Zülm oduna bağrını kebâb eyler şem' 

Gûyâ ki, bilir zülm serancâmı nedir 

Bîhûde değil ki- iztirâb eyler şem'. 

Hergeh ki, bahar qıldı ârâyiş-i bağ, 

Növmîdlik urdu lâle veş bağrıma dağ, 

Zîrâ tıkan üzre tutdu bülbül mesken 

Gül bed güzergehinde yandırdı çirağ. 

Yox dehrde bir müvâfiq-i teb' herif, 

Kim söhbet-i dilguşa ola, teb'i zerîf. 

Feryâd ki, nâ-cins müsâhibler ile, 

Bî-fâide zâye 1 oldu övqet-i şerîf. 

Ey nâvek-i bî-dâdine her sine hedef 

V'ey cövher-i peykânine her dîde sedef 

Feryâd ü feğânım qem-i hicranından, 

Bezm-i qemedir nâle-i ney, növhe-i def. 

Sermenzil-i her murâde rehberdir eşq, 

Keyfiyyet-i her kemâle mezherdir eşq. 

Gencîne-i kâinata gövherdir eşq, 

Her sâdir olan neş'eye mesderdir cşq. 

Xoş ol ki dem-i ecel çekem bâde-i nâb 

Sermest yatam gebrde tâ ruz-i hesâb 

Qavga-i qıyametde duram mest ü herâb 

Ne fikr-i hesab ola ne idrâk-i ezâb 

Sâqî kerem et şerab-i gül-fam yürüt 

Gül-fâm seraba verme ârâm yürüt 

Bezm içre hübab-i eşk-i gül gunumdan 

Min câm yürütme can içün cam yürüt. 

Ey Zahid (ham sofu)! Sen sözümü ister doğru, ister 

hata kabul et ama; saf şaraptan nefret etmek hatadır. 

Mescidlere girdiğim oraya rağbet ettiğimden 

değildir. Sarhoşluğumdan yolu şaşırmışım. 

Ey yanağının tüyleri misk kokulu olan sevgili, eğer 

bu yanağının tüylerinin güzelliğine mail isen (seviyorsan), 

hata edip hüzünlü gönüle dağ vurma 

(gönlü yaralama). Kaza divanının kâtibi de (Allah) 

gönül harflerini noktasıyla süslemeyi mümkün kılmamış 

tır. 

Ey vaiz, şarabın yasak olduğunu adet edip yar aşkını 

ayıplama yolunu tuttun. Ey vaiz, cennet için 

şarap ve sevgilinin terkini söyledin. Cennette ne olduğunu 

açıkla, anlat. 

Mum, pervaneye hesapsız zulmeder. Mum, zulüm 

için onun bağrını kebap eder. Zulüm hadisesinin 

ne olduğunu bilir, fakat bunu boş yere değil, işkence 

için yapar. 

Bahar her yerde bağı süsledi. Zira, bülbül diken üstünde 

mesken tuttu. Gül, rüzgarın geçit yerinde 

çıra yandırdı. 

Dünyada zarif tabiatlı, gönül açıcı sohbeti olan bir 

dost yok. Yazık ki, uygun olmayan yârenlerle şerefli, 

güzel vaktim boş yere geçti. 

Ey sevgili senin zalim okuna her sine hedeftir. Ve 

yine okunun devrini cevherine her göz inci kabuğudur. 

Ayrılığının gamından ettiğim feryâd ve 

figanlar gam meclisi için mey sesi ve tef iniltisidir. 

Aşk, her muradın durağına rehberdir. Her olgunluğun 

niteliğine nail olmadır. Alemin hazinesine 

cevherdir. Aşk gerçekten de temiz, mübarek 

şeydir. 

Ey halis, duru şarap; öyle güzel ol ki ecel vaktinde 

de seni içeyim (Halis, duru şarap özde hoştur, güzeldir; 

ecel gününde de onu içeyim). Kabirde hesap gününe 

dek sarhoş olayım. Kıyamet kavgasında, gürültüsünde 

mest ve viran olayım. Ne hesap düşüncesi 

olsun ne ceza anlayışı, idraki. {Fuzûlî kıyamet 

gününde, içtiği şarapla hesabı ve azabı düşünemeyecek, 

idrak edemeyecek bir halde olmak istiyor). 

Saki! Lütfet gül renkli şarabı getir. Güle renkli şaraba 

ara verme, getir. Meclise gül renkli gözyaşı 

kabarcıklarından bin kadeh getirme. Dudak dudağa 

kadeh getir.

10873,mehemmedfuzulipdf

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?