19732

Uluslararası Mülteci Hukuku AÜHFD, 62 (4) 2013: 1007-1061
gibi, o statünün devamı için de aranmakta, aynı zamanda, objektif bir
durumun varlığını da gerektirmektedir. 45
D. Geri Göndermeme Đlkesi
Mülteci hukukunda asıl olan, sığınma arayan kişiyi ülkesini terk etmeye
zorlayan koşulların mantıklı ve makul gerekçelere dayanması şartıyla, ilgili
kişiye uluslararası koruma sağlanması ve bu durumun, ulusal koruma temin
edilinceye kadar devam etmesidir. 46 Mülteci hukukunun söz konusu temel
amacının yerine getirilmesinde, geri göndermeme ilkesi, uluslararası insan
hakları hukukunda sığınma arayan kişilere tanınan tamamlayıcı koruma
biçimlerinin en önemlisidir. 47
Geri göndermeme ilkesine göre, sığınma talebinde bulunan kişi, yaşam
ve özgürlüğünün tehlike altında olacağı varsayılan bir ülkeye geri
gönderilemez. 48 Đlgili kişi, dönmek zorunda bırakıldığı ülkede zulüm ile
karşı karşıya ise, sınırdaki devlet görevlileri için reddetmeme yükümlülüğü
de, geri göndermeme ilkesinin önemli bir parçasını oluşturur. 49 Geri
45 Handbook on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status under the 1951
Convention and 1967 Protocol relating to the Status of Refugees, HCR/IP/4/Eng/REV.1
Reedited (1992), Geneva, UNHCR, s.8-9, 24.04.2013 tarihinde
http://www.unhcr.org/3d58e13b4.html adresinden erişildi.
46 ODMAN, s.155.
47 ÇĐÇEKLĐ (2009), s.79.
48 1951 Sözleşmesi md. 33; James C. HATHAWAY, John A. DENT (1995), Refugee Rights:
Report on a Comparative Survey, Toronto, York Lane Press, s.6; ODMAN, s. 155; James
C. HATHAWAY, R. Alexander NEVE (1995), “Making International Refugee Law
Relevant Again: A Proposal for Collectivized and Solution-Oriented Protection”, Harvard
Human Rights Journal, Vol. 10, s.200; GOODWIN-GILL, s.118.
49 Sınırda reddetmeme yükümlülüğünün, sığınma arayan kişilerin sınırına ulaştığı devletin bu
kişilere, an itibariyle, sığınma sağlama imkanı bulunmadığında, farklı uygulamalara konu
olması mümkündür. Buna göre, söz konusu durumdaki devletlerin, sığınma arayan kişiler
için güvenli bölge oluşturmak gibi önlemler almaları, geri göndermeme ilkesini ihlal
etmemektedir. Elihu LAUTERPACHT, Daniel BETHLEHEM (2003), "The Scope and
Content of the Principle of non-refoulement: Opinion", Refugee Protection in International
Law, UNHCR's Global Consultations on International Protection, Cambridge, Cambridge
University Press, s.113; 2 Ağustos 1990'da Irak'ın, Kuveyt'i işgali ile başlayan süreçte,
460.000 kadar sığınma arayan kişinin, Türkiye Cumhuriyeti sınırına ulaşması karşısında
gerçekleştirilen güvenli bölge uygulamasının ayrıntıları için bkz. Supra dn. 8; Son
dönemde, birçok devletin, sığınma arayan kişilerin ve özellikle göçmenlerin kendi
sınırlarına ulaşmaları hususunda önlemler aldığı görülmektedir. Bunun nedeni, devletlerin,
geri göndermeme ilkesini, göçmenlerin sığınma talebinde bulunmasına imkan tanıyan açık
bir kapı olarak algılamasıdır. Uygulamada, sığınma sürecine dahil edilmeyen göçmenlerin
vatandaşlık bilgilerinin tespit edilmesinde ve iade edilecekleri devletin belirlenmesinde
1024