2007 yılı il çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme ...

T.C
YALOVA VALİLİĞİ
2007 YILI
İL ÇEVRE DURUM RAPORU
HAZIRLAYAN
YALOVA İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
2008

ÇEVRE DURUM RAPORUNUN ANA BAŞLIKLARI
USayfa
A. COĞRAFİ KAPSAM............................................................................................... 18
B. DOĞAL KAYNAKLAR........................................................................................... 58
C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM )........................................................................ 64
D. SU.............................................................................................................................. 84
E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI.................................................................... 106
F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER.......................................................... 108
G. TURİZM.................................................................................................................... 129
H. TARIM VE HAYVANCILIK ................................................................................. 150
İ. MADENCİLİK ......................................................................................................... 166
J. ENERJİ...................................................................................................................... 167
K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ ............................................... ...................................... 170
L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME.. ......................................................... 184
M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS..................................................................... 197
N. ATIKLAR................................................................................................................... 231
O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM..................................................................................... 239
P. AFETLER................................................................................................................. 243
R. SAĞLIK VE ÇEVRE............................................................................................... 257
S. ÇEVRE EĞİTİMİ.................................................................................................... 264
T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA.................................................................. 267
1

İÇİNDEKİLER
A. COĞRAFİ KAPSAM
A.1. Giriş 18
A.1.1. Yalova’nın Tarihi 19
A.1.1.1. Yalova Adının Oluşumu 19
A.1.1.2. İlk Çağlarda Yalova 20
A.1.1.3. Roma Döneminde Yalova 20
A.1.1.4. Tarih Öncesi Dönemlerde Yalova 22
A.1.1.5. Türkler Döneminde Yalova 23
A.1.1.6. Kurtuluş Savaşında Yalova 25
A.1.1.7. Yalova’da Sosyal Düzen 25
A.2. İl ve İlçe Sınırları 28
A.2.1. Çınarcık İlçesi 29
A.2.1.1. Tarihi ve Coğrafi Yapısı 29
A.2.1.2. Nufus Durumu 29
A.2.1.3. Sosyal Durum 30
A.2.1.4. Ekonomik Durum 30
A.2.2. Altınova İlçesi 31
A.2.2.1. Tarihi 31
A.2.2.2. Coğrafi Durumu 31
A.2.2.3. Sosyal Yapı 32
A.2.2.4. Ekonomik Yapısı 32
A.2.3. Çiftlikköy İlçesi 33
A.2.3.1. Tarihi 33
A.2.3.2. Coğrafi ve Jeolojik Yapısı 34
A.2.3.3. Ekonomik Durum 34
A.2.4. Armutlu İlçesi 35
A.2.4.1. Tarihi 36
A.2.4.2. Jeolojik Yapısı 36
A.2.4.3. İklimi 37
A.2.4.4. Geçim Kaynakları 37
A.2.5. Termal İlçesi 37
A.2.5.1. Tarihi 38
A.2.5.2. Coğrafi Durumu 38
A.2.5.3. Ekonomik Durum 39
A.3. İlin Coğrafi Durumu 40
A.4. İlin Topoğrafyası Ve Jeomorfolojik Durumu 40
A.4.1. Dağlar 40
A.4.2. Yaylalar 40
A.4.3. Göller 40
A.4.4. Ovalar 40
A.4.5. Vadiler 41
A.4.6. Jeomorfoloji 41
A.5. Jeolojik Yapı Ve Stratigrafi 46
A.5.1. Metamorfizma Ve Magmatizma 54
A.5.2. Tektonik Ve Paleocoğrafya 55
B. DOĞAL KAYNAKLAR
B.1. Enerji Kaynakları 58
B.1.1. Güneş 58
2

B.1.2. Su Gücü 58
B.1.3. Kömür 59
B.1.4. Doğalgaz 59
B.1.5. Rüzgar 60
B.1.6. Biyokütle 60
B.1.7. Petrol 60
B.1.8. Jeotermal Sahalar 60
B.2. Biyolojik Çeşitlilik 60
B.2.1. Ormanlar 60
B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları 60
B.2.2. Çayır ve Mera 60
B.2.3. Sulak Alanlar 61
B.2.4. Flora 61
B.2.5. Fauna 61
B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer
Hassas Yöreler 61
B.3. Toprak 61
B.4. Su Kaynakları 61
B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 61
B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları 62
B.4.3. Akarsular 62
B.4.4. Göller ve Göletler 63
B.5. Mineral Kaynaklar 63
B.5.1. Sanayi Madenleri 63
B.5.2. Metalik Madenler 63
B.5.3. Enerji Madenleri 63
B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 63
C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)
C.1. İklim ve Hava 64
C.1.1. Doğal Değişkenler 64
C.1.1.1. Rüzgar 64
C.1.1.2. Basınç 64
C.1.1.3. Nem 64
C.1.1.4. Sıcaklık 66
C.1.1.5. Buharlaşma 66
C.1.1.6. Yağışlar 66
C.1.1.6.1. Yağmur 66
C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 66
C.1.1.7. Seller 67
C.1.1.8. Kuraklık 67
C.1.1.9. Mikroklima 67
C.1.2. Yapay Etmenler 72
C.1.2.1. Plansız Kentleşme 72
C.1.2.2. Yeşil Alanlar 72
C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar 72
C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar 75
C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 77
C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları 77
C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu 77
C.3. Atmosferik Kirlilik 79
C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 82
3

C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri 82
C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 83
C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri 83
C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri 83
C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri 83
C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 83
C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 83
C.4.2. Yapay Çevreye Etkileri 83
C.4.2.1.Görüntü Kirliliği Üzerine Olan Etkileri 83
D. SU
D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 84
D.1.1. Yeraltı Suları 84
D.1.2. Jeotermal Kaynaklar 85
D.1.3. Akarsular 88
D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar 90
D.1.4.1. İçme Suyu Amaçlı Depolama Tesisleri 90
D.1.5. Denizler 91
D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 91
D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 91
D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik 91
D.3.2. Akarsularda Kirlilik 92
D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 99
D.3.4. Denizlerde Kirlilik 99
D.3.4.1. Yalova Kıyılarının Su Kalite Özellikleri 99
D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 105
D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 105
D.5.1. Tuzluluk 105
D.5.2. Zehirli Gazlar 105
D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik 105
D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler 105
D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler 105
D.5.5.1. Siyanürler 105
D.5.5.2. Petrol ve Türevleri 105
D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller 105
D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği 105
D.5.5.5. Gübreler ve Su Kirliliği 105
D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirliliği 105
D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler 105
D.5.7. Patojenler 105
D.5.8. Askıda Katı Maddeler 105
D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği 105
E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI
E.1. Genel Toprak Yapısı 106
E.2. Toprak Kirliliği 106
E.3. Arazi 106
E.3.1. Arazi Varlığı 106
E.3.1.1. Arazi Sınıfları 106
E.3.1.2. Kullanma Durumu 106
E.3.2. Arazi Problemleri 107
4

F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1. Ekosistem Tipleri 108
F.1.1. Ormanlar 108
F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı 108
F.1.1.2. İlin Orman Envanteri 108
F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları 109
F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 110
F.1.2. Çayır ve Meralar 111
F.1.3. Sulak Alanlar 111
F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.) 111
F.2. Flora 111
F.2.1. Habitat ve Toplulukları 111
F.2.2. Türler ve Populasyonları 112
F.3. Fauna 115
F.3.1. Habitat ve Toplulukları 115
F.3.2. Türler ve Populasyonları 116
F.3.2.1.Karasal Türler ve Populasyonlar 116
F.3.2.2 Aquatik Türler ve Populasyonlar 117
F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları 121
F.3.3.1. Evcil Hayvanlar 121
F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar 121
F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar 121
F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar 122
F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlalleri 122
F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 123
F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği
Alanlar 124
F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 125
F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan
ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”,
“Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” 125
F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve
Orman Bakanlığı’nca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları
ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” 125
F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun
2.Maddesinin “a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde
“Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “TSitT” ve “Koruma Alanı” Olarak
Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi
ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun)
İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar 126
F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri
İstihsal ve Üreme Sahaları 126
F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nTciT ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi
Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20.
Maddelerinde Tanımlanan Alanlar 126
F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava
Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde
Tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri” 126
F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Mad. Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından
5

“Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar 126
F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 126
F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 126
F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 126
F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanunda Belirtilen Alanlar 126
F.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 126
F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar 126
F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması
Gerekli Alanlar 126
F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma
Sözleşmesi” (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış
Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I.
ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları” 126
F.4.2.2. 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (TBarcelonaT
Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 126
F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan
“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği
Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar 126
TF.4.2.2.2. T13/9/1985 Tarihli TCenovaT Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler
Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme
Sahip 100 Kıyısal Tarihi TSitT” Listesinde Yer Alan Alanlar 126
TF.4.2.2.3. CenovaT TDeklerasyonu’nunT 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e
Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme
Ortamı Olan Kıyısal Alanlar 126
F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin
1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma
Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel,
Tarihi ve Doğal Alanlar 127
F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip
Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca
Koruma Altına Alınmış Alanlar 127
F.4.3. Korunması Gereken Alanlar 127
F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak
TesbitT Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri
Korunacak Alan, TBiogenetikT Rezerv Alanları, TJeotermalT Alanlar vb.) 127
F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün
ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar,
Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul
Plantasyon Alanlarının Tamamı 127
F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların
Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin
Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su
Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan
Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve TurbiyelerT ile Bu Alanların Kıyı Kenar
Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan
Yerler 127
F.4.3.4. Göller, Akarsular, TYeraltısuyuT İşletme Sahaları 127
6

F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem TArzedenT ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş
Veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin TEndemikT Olan Türlerin Yaşama Ortamı
Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, TBiyotoplarT, TBiyogenetikT Rezerv Alanları,
Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu
Alanlar 127
F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın
Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine
Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 127
(*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar İçin İstenen Bilgiler
1. Alanın Resmi Adı
2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)
3. Alanı
2
3.1. Toplam Alan (kmP P)
2
3.2. Kara Yüzeyi (kmP P)
2
3.3. Su Yüzeyi (kmP P)
3.4. Kıyı Uzunluğu (m)
4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı
5. Yasal Konumu
6. Yerleşimler ve Nüfusları
7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler
8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)
8.1. İklim Özellikleri
8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)
8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)
8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da
dahil)
8.5. Toprak Yapısı
8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri,
endemik ve tehdit altındaki)
9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri
varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.)
10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.)
G. TURİZM
G.1. Yörenin Turistik Değerleri 129
G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri 129
G.1.1.1. Konum 129
G.1.1.2. Fiziki Özellikler 129
G.1.2. Kültürel Değerler 134
G.1.2.1. Folklor 144
G.1.2.2. El Sanatları 144
G.2. Turizm Çeşitleri 144
G.3. Turistik Altyapı 146
G.4. Turist Sayısı 147
G.5. Turizm Ekonomisi 149
G.6. Turizm-Çevre İlişkisi 149
H. TARIM VE HAYVANCILIK
H.1. Genel Tarımsal Yapı 150
7

H.2. Tarımsal Üretim 151
H.2.1. Bitkisel Üretim 152
H.2.1.1. Tarla Bitkileri 152
H.2.1.1.1. Buğdaygiller 153
H.2.1.1.2. Baklagiller 153
H.2.1.1.3. Yem Bitkileri 154
H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler 154
H.2.1.2. Bahçe Bitkileri 154
H.2.1.2.1. Meyve Üretimi 155
H.2.1.2.2. Sebze Üretimi 156
H.2.1.2.3. Süs Bitkileri 157
H.2.2. Hayvansal Üretim 158
H.2.2.1. Su Ürünleri 159
H.2.2.2. Kürk Hayvancılığı 159
H.2.2.3. Arıcılık ve İpekböcekçiliği 159
H.3. Organik Tarım 159
H.4. Tarımsal İşletmeler 162
H.4.1. Kamu İşletmeleri 162
H.4.2. Özel İşletmeler 162
H.5. Tarımsal Faaliyetler 162
H.5.1. Pestisit Kullanımı 162
H.5.2. Gübre Kullanımı 163
H.5.3. Toprak Kullanımı 164
I. MADENCİLİK
I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler 166
I.1.1. Sanayi Madenleri 166
I.1.2. Metalik Madenler 166
I.1.3. Enerji Madenleri 166
I.1.4. Maden Kanuna Tabi Olan Doğal Malzemeler 166
I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 166
I.3. Cevher Zenginleştirme 166
I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 166
I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan
Rehabilitasyon Çalışmaları 166
J . ENERJİ
J.1. Birincil Enerji Kaynakları 167
J.1.1. Taşkömürü 167
J.1.2. Linyit 167
J.1.3. Asfaltit 167
J.1.4. Bitümlü Şist 167
J.1.5. Hampetrol 167
J.1.6. Doğalgaz 167
J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum) 167
J.1.8. Orman 167
J.1.9. Hidrolik 167
J.1.10. Jeotermal 167
J.1.11. Güneş 167
J.1.12. Rüzgar 167
J.1.13. Biyokütle 167
8

J.2. İkincil Enerji Kaynaları 167
J.2.1. Termik Enerji 167
J.2.2. Hidrolik Enerji 167
J.2.3. Nükleer Enerji 167
J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi 167
J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 167
J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar 169
K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ
K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 170
K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 171
K.2.1.Yalova Ticaret ve Sanayi Odasına Kayıtlı Faaliyet Gösteren Firmalara Ait
Genel Bilgiler 172
K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 175
K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 176
K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 180
K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 180
K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 180
K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 181
K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 182
K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 182
K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 182
K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 183
L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME
L.1. Altyapı 184
L.1.1. Temiz Su Sistemi 184
L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 184
L.1.3. Yeşil Alanlar 184
L.1.4. Elektrik İletim Hatları 184
L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları 184
L.2. Ulaşım 187
L.2.1. Karayolları 187
L.2.1.1. Karayolları Genel 187
L.2.1.2. Ulaşım Planlaması 187
L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri 187
L.2.1.4. Kent İçi Yollar 187
L.2.1.5. Araç Sayıları 188
L.2.2. Demiryolları 189
L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 189
L.2.3.1. Limanlar 189
L.2.3.2. Taşımacılık 190
L.2.4. Havayolları 191
L.3. Haberleşme 191
L.4. İlin Plan Durumu 192
L.5. İldeki Baz İstasyonları 193
M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS
M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama 197
M.1.1. Kentsel Alanlar 198
9

M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 198
M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni 198
M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları 199
M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk 215
M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları 215
M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi 219
M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 219
M.1.2. Kırsal Alanlar 219
M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni 219
M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti 219
M.2. Altyapı 219
M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri 219
M.3.1. Kamu Binaları 219
M.3.2. Okullar 219
M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 224
M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler 224
M.3.5. Endüstriyel Yapılar 224
M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar 224
M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 224
M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar 224
M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma 224
M.3.10.Yerel Mimari Özellikler 224
M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 225
M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı 225
M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik 225
M.4.2. Göçler 225
M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) 225
M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 225
M.4.5. Konut Yapım Süreçleri 225
M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 225
M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 225
M.5.1. Görüntü Kirliliği 225
M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu 225
M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 225
M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü 225
M.5.5. Kentsel Atıklar 225
M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı 225
M.6. Nüfus 225
M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 225
M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı 228
M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları 229
M.6.4. Nüfus Değişim Oranı 230
N. ATIKLAR
N.1. Evsel Katı Atıklar 231
N.2. Tehlikeli Atıklar 231
N.3. Özel Atıklar 232
N.3.1. Tıbbi Atıklar 232
N.3.2. Atık Yağlar 232
N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 232
10

N.3.4. Pil ve Aküler 232
N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 232
N.3.6. Tarama Çamurları 232
N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar 232
N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 232
N.4. Diğer Atıklar 232
N.4.1. Ambalaj Atıkları 232
N.4.2. Hayvan Kadavraları 234
N.4.3. Mezbaha Atıkları 234
N.5. Atık Yönetimi 234
N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 234
N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri 235
N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri 236
N.8.1. Katı Atıkların Depolanması 236
N.8.2. Atıkların Yakılması 237
N.8.3. Kompost 237
N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 237
N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 238
O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM
O.1. Gürültü 239
O.1.1. Gürültü Kaynakları 239
O.1.1.1. Trafik Gürültüsü 239
O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü 239
O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü 239
O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 240
O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 241
O.1.2. Gürültü ile Mücadele 241
O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 241
O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 241
O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 241
O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri 241
O.1.4.1. Fiziksel Etkileri 241
O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri 242
O.1.4.3. Psikolojik Etkileri 242
O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri 242
O.2. Titreşim 242
P. AFETLER
P.1. Doğal Afetler 243
P.1.1. Depremler 243
P.1.1.1. Durum Saptaması.............................................................................................. 243
P.1.1.2. Hasarın Büyüklüğü Ve Nedenleri..................................................................... 244
P.1.1.3. Deprem Anı Yatay Ve Düşey Yer Değiştirmeler ............................................. 245
P.1.1.4. Can Kayıpları Yapı Hasarları Ve Kentin Geleceği........................................... 246
P.1.1.5. Yıkık Ağır Ve Orta Hasarlı Konutların Mülkiyet Dağılımı.............................. 248
P.1.2. Heyelan ve Çığlar 248
P.1.2.1. Heyelan Bölgeleri ............................................................................................. 249
P.1.2.2. Toprak Kayması ............................................................................................... 251
P.1.3. Seller 251
P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları 252
11

P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 252
P.1.6. Fırtınalar 252
P.2. Diğer Afetler 252
P.2.1. Radyoaktif Maddeler 252
P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 252
P.2.3. Tehlikeli Maddeler 253
P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 253
P.3.1. Sivil Savunma Birimleri 253
P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 253
P.3.3. İlkyardım Servisleri 254
P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 254
P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler 255
P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 255
R. SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 257
R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 257
R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar 258
R.1.2.1. İçme, Kullanma ve Sulama Suları 258
R.1.2.2. Denizler 260
R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar 260
R.1.3. Gıda Hijyeni 261
R.1.4. Aşılama Çalışmaları 261
R.1.5. Bebek Ölümleri 262
R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 262
R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları 262
R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 263
R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 263
R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 263
R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 263
R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 263
R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 263
R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma 263
R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 263
S. ÇEVRE EĞİTİMİ
S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri 267
S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 267
S.2.1. Çevre Vakıfları 267
S.2.2. Çevre Dernekleri 267
S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar 267
T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA
T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 268
T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,
Korunması ve Geliştirilmesi 268
T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak
Biçimde Planlanması 268
T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması
T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 268
12

T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi 268
TABLO LİSTESİ
SAYFA
A.2.3.3.1. Çiftlikköy İlçesi Hayvan Dağılımı 35
B.1.1.1 Yıllara Göre Güneşlenme Süresi 58
B.1.2.1. Yer Altı Suyu Potansiyeli 58
B.1.2.2 Yer Üstü Suyu Potansiyeli 58
B.1.2.3. Gökçe Barajı 59
C.1.1.7.1: Yalova İlinde 2006 Yılına Ait Olağanüstü Olay Hadiseleri 67
C.1.1.c: Yalova İline Ait 2006 Yılı Meteorolojik Parametreler 68
C.1.2.3.1. Mahalleler Bazında Yakıt Tüketim Miktarları Anket Sonuçları 72
C.1.2.3.2. Mahalleler Bazında Yakıt Tüketim Miktarları (2004 Nüfusuna Göre) 73
C.1.2.3.3. Yalova İlinde Kullanılan Toplam Yakıt Miktarı Ve Oranları 74
C.1.2.3.4. Yalova İli Merkez İlçe Mahalleler Bazında
Yakıtlardan Kaynaklanan Emisyon Miktarları 74
C.1.2.3.5. Yerleşim Merkezlerinde Toplam Emisyon Miktarları Ve Oranları 74
C.1.2.4.1. Emisyon İznine Tabi Tesisler 75
C.2.1. Yalova İli Merkez İlçe 2006 Yılı SOB2B Ölçümleri II. İstasyon 77
C.3.1. Şehir Havasındaki Hedef Kirleticiler 79
C.3.2. Ölçüm Sonuçları 80
D.1.3.1 Sellimandra Dere Gökçe Baraj Çıkışı 89
D.1.3.2. Safran Dere 89
D.1.3.3. Yalak Dere-Ayazma 89
D.3.2.1. Ölçüm Yerleri 92
D.3.2.2. Parametrelerin Değerlendirilmesi 92
D.3.4.1.1. Deniz Suyu Örnekleme Çalışmalarının Yapıldığı İstasyonlar 100
D.3.4.1.2. Üst Sulardaki Sıcaklık Ve Ç.O. Değerleri
Ve Değer Aralıkları (10 M Ve Daha Derin) 100
D.3.4.1.3. Üst Sulardaki Sıcaklık Ve Ç.O. Değerleri
Ve Değer Aralıkları (20 M Ve Daha Derin) 101
D.3.4.1.4. Üst Sulardaki Sıcaklık Ve Ç.O. Değerleri
Ve Değer Aralıkları (0-10 M) 101
D.3.4.1.5. Üst Sulardaki (0-10m) Kirletici Parametreleri
Ortalama Değerleri Ve Değer Aralıkları 103
D.3.4.1.6. Açık İstasyon Alt Sularındaki (20 M Ve Daha Derin)
Kirletici Parametrelerinin Ortalama Değerleri 104
D.3.4.1.7. Açık İstasyon Alt Sularındaki (20 M Ve Daha Derin)
Kirletici Parametrelerinin Ortalama Değerleri 104
E.3.1.2.1. Arazi Kullanım Yüzdesi 107
F.1.2.1. Yalova İlinde Mera Alanları 111
F.2.1. Bölge Florası 112
F.3.2.1.1. Kemirgenler 116
F.3.2.1.2. Yırtıcı Hayvanlar 116
F.3.2.1.3. Kertenkeleler 116
F.3.2.1.4.Yılanlar 116
F.3.2.1.5. Kaplumbağalar 116
F.3.2.1.6. Kurbağalar 117
F.3.2.1.7. Semenderler 117
F.3.2.1.8. Kuşlar 117
F.3.2.1.1. Balıklar 119
F.3.3.4.1. 2007 Yılı Yıllık Plan Ve Hedefler Tablosu 123
13

F.4.3.6.1. Sahanın Koordinat Bilgileri 128
G.1.1.1.1. Doğal Değerler ve Konumları 129
G.1.2.1. Yerel Etkinlikler, Belirli Gün ve Haftalar 143
G.2.1. Turizm Sektörüne Genel Bakış 144
G.2.2. Turizm Merkezleri Ve Potansiyeli Taşıyan Alanlar 145
G.3.1. Konaklama Tesisleri 146
G.3.2. Restoran Ve Eğlence Yerleri 146
G.3.3. Turistik Belgeli Tesisler 146
G.3.4. Belediye Belgeli Tesisler 147
G.3.5. Yalova İlinde Faaliyet Gösteren Acentalar 147
G.4.1. Yıllara Göre Turist Sayısı 147
G.4.2. İşletme Belgeli Tesislere Ait 2006 Yılı Konaklayan Turist Sayısı 148
G.4.3. Nitelikli Belediye Belgeli Tesislere Ait 2006 Yılı Konaklayan Turist Sayısı 148
G.4.4 İşletme Belgeli Tesislerin 2006 Yılı Konaklayan Turist Sayısı 149
H.1.1. Yalova İli Genel Arazi Dağılımı 150
H.2.1. Tarımsal Üretim 151
H.2.1.1.1 Tarla Bitkileri Üretim Alanı, Üretim Miktarı ve Ürünün Değerlendirilmesi 152
H.2.1.1.1.1. Buğdaygiller 153
H.2.1.1.2.1. Baklagiller 153
H.2.1.1.3.1. Yem Bitkileri 154
H.2.1.1.4.1. Endüstriyel Bitkiler 154
H.2.1.2.1 Bahçe Bitkileri Üretim Alanı, Üretim Miktarı 154
H.2.1.2.1.1. Meyve Üretimi 155
H.2.1.2.2.1. Sebze Üretimi 156
H.2.1.2.3.1. Süs Bitkileri 157
H.2.2.1. İlimizde Hayvan Varlığı ve Hayvansal Üretim 158
H.2.2.1.1. Su Ürünleri 159
H.2.2.6.1. Arıcılık Ve İpekböcekçiliği 159
H.3.1.
Armutlu-Çınarcık Organik Tarım Havzasında Yetiştirilen Ürün,
Üretim Alanı, Üretim Miktarı 159
H.5.1.1. 2002-2006 Yıllarında İl Sınırlarında Kullanılmakta Olan
Zirai Mücadele İlaçlarının Yıllık Tüketimi 162
H.5.2.1.Yalova İli Sınırları İçerisinde 2002-2003-2004-2005-2006
Yıllarındaki Kimyevi Gübre Tüketim Miktarı 163
H.5.3.1. 2006 Yılı Tarımsal Alanların Sınıfsal Dağılımı 164
H.5.3.2. 2005 Yılı İlçelere Göre Köy Arazisinin Kullanılışı 164
H.5.3.3. İlçelere Göre Sulanan Alanların Sulama Biçimleri 165
J.3.1. 2006 Yılı İtibariyle Enerji Tüketimi 167
J.3.2. 2007 Yılı İtibariyle Abone Sayıları ve Sektörel Bazda Elektrik Tüketimleri 168
K.2.1. Kayıtlı Çeşitli Meslek Gruplarının Üye Sayıları 171
K.2.2. Kuruluş Türlerine Göre Üye Dağılımı 172
K.2.3.Yalova kayıtlı Firmaların Sektörlerine Göre Dağılımı 172
K.2.1.1. Son Yıl İtibariyle Kayıtlı Firmaların Genel Durumu 173
K.3.1. Sanayi Tesisleri, Yeri, Kuruluş yılı, Sermaye, Üretim Kapasitesi, İstihdam 175
K.4.1: İstihdam Durumu 176
K.4.2. Sanayi ve Ticaret Od., Ticaret Od., Sanayi Od. ve Esnaf Od. Kayıtlı Firmalar 176
K.4.3. Yalova İli İmalat Sanayi Firma Adedi ve İstihdam Sayısı 178
K.4.4: Yalova İli Kayıtlı Çeşitli Meslek Gruplarının Üye Sayıları 178
K.4.5: Taşköprü Küçük Sanayi Sitesi Özet Bilgiler 179
K.4.6: Taşköprü Küçük Sanayi Sitesi 179
K.4.7: Kirazlı Küçük Sanayi Sitesi Özet Bilgiler 180
K.4.8: Kirazlı Küçük Sanayi Sitesi İş Kolu, İşyeri Alanı, Adet, Toplam Alan 180
K.5.1.Yararlanılan Elektrik Enerjisi Kaynakları Ve Üreten Kuruluşlar 180
14

K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 181
K.6.5.1. İlimizde Tehlikeli Atık Üreten Tesisler 182
L.1.5.1: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.'nin 30/11/2007 tarihi itibarı
ile Borulardaki Gaz stok Dökümü 185
L.1.5.2: Abone Sayıları 185
L.1.5.3: 2007 Yılı Çekiş Bilgileri 186
L.1.5.4:Doğalgaz Vana Bilgileri 186
L.1.5.5: İmalat Raporu 186
L.2.1.1.1. Karayolları 187
L.2.2.1.2. Yalova Yol Ağı (km) 187
L.2.2.1.3. Karayolu Uzunluğu (14. Bölge) 187
L.2.1.5.1. Araç Sayıları 188
L.2.1.5.2. Araç Sayıları (Motorsuz Araçlara Ait Bilgiler) 188
L.2.3.1.1. Yalova İlinde Bulunan Limanlar 189
L.2.3.2.1. Devlet ve İl Yolları Üzerindeki Seyir ve Taşımalar (Trafik Yükü) 190
L.2.3.2.2. Devlet Yolları Yıllık Ortalama Günlük Trafik Bilgileri 190
L.2.3.2.3: Devlet yolları Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerleri 191
L.2.3.2.4. Devlet Yolları Yıllık Taşıt km,Yolcu km ve Ton km Değerleri 191
L.3.1. Haberleşme 191
L.3.2. Telefon Şebekeleri 192
L.5.1. Baz İstasyonları Listesi 194
M1.1.3.1. Yalova İli 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Mekansal Kullanım Değerleri 200
M.1.1.5.1. Nüfus Sayımı Sonuçları 216
M.1.1.5.2. Konut Alanı Büyüklük, Nüfus Ve Yoğunluğu 218
M.1.2.2.1. Hazineye Ait Taşınmazlar 219
M.3.2.1. Anaokulu Bilgilileri 220
M.3.2.2. İlköğretim Bilgileri 220
M.3.2.3. Lise ve Dengi Okullar 222
M.3.2.4. İlimizde Mevcut Bulunan Yatılı ve Pansiyonlu Okulların Durumu 223
M.3.2.5. Özel Yurtlar 224
M.6.1.1. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları 226
M.6.2.1 İlçelere Göre Şehir-Köy Nüfusu Ve Nüfus Yoğunluğu 228
M.6.2.2. İlçelere Göre Şehir Ve Köy Nüfusu, Yıllık Nüfus Artışı 229
M.6.2.3. İlçelere Göre Şehir Ve Köy Nüfusu, Yüzölçümü Ve Nüfus Yoğunluğu 229
M.6.4.1. Nüfusun Değişim Oranı 230
N.1.1. Yalova Belediyesi Katı Atık Analizi - Aralık 2007 231
N.4.1.1: 2007 yılında tesise giren ambalaj atığı malzeme miktarı 233
N.4.1.2: 2007 yılı boyunca kaynağında ayrı toplama uygulamasından
geri dönüşüm sanayilerine ulaştırılan ambalaj atığı miktar ve türleri 233
N.9.1. Kaynakta Ayrı Toplanan Ambalaj Atıklarının Cinslerine Göre Dağılımı 235
O.1.1.4.1. Gürültü Ölçüm Ortalamaları 240
P.1.1.4.1. Hasar Tespit Durumu 246
P.1.1.4.2. Bahçelievler Mahallesindeki 609 Adet Binanın Hasar Dağılımı 246
P.1.1.4.3. Yalova Hacımehmet Ovası’ndaki186 Adet Binanın Hasar Dağılımı 247
P.1.1.5.1. Bolu, Kocaeli,Sakarya Ve Yalova İllerinde Konutun Hasar
Durumuna Göre Hane Halkı Mülkiyet Durumu 248
P.1.1.5.2. Yalova Bölgesinde Bulunan Geçici Prefabrikler 248
P.1.2.1.1. Heyelan Bölgeleri 249
P.1.2.2.1. Toprak Kayması 251
P.3.4.1. Yalova İli Afetler Acil Yardım Planında yer alan Çadırkent Alanları 254
P.3.4.2. Yalova İli Afetler Acil Yardım Planında yer alan Geçici İskân Olarak
Kullanılabilecek Tesisler 255
R.1.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 257
15

R.1.1.2. Yataklı Tedavi Kurumlarında Yatan Hasta ve Yapılan Ameliyatlar 257
R.1.2.1. Bulaşıcı Hastalıklar 258
R.1.2.2. Kuduz Şüpheli Temas İzleme Formu 258
R.1.2.3 Kuduz Şüpheli Temasa Neden OlanHayvanların Türlerine Göre Dağılımı 258
R.1.2.1.1. İçme Ve Kullanma Suyu Numune Sonuçları 259
R.1.2.1.2. Deniz Suyu Numune Sonuçları 259
R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar 260
R.1.3.1. Gıda Hijyeni 261
R.1.4.1. Yıllara Göre Aşılama Çalışmaları 261
R.1.4.2. Aşı Sonuçları Çizelgesi 261
R.1.5.1. Yıllara Göre Bebek Ölüm Hızları 262
R.1.6.1. Ölümlerin Yaş Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 262
R.1.7.1. 2006 Yılı Temmuz-Aralık Dönemi 15-49 Yaş Kadın Yöntem Dağılımı 262
R.1.7.2. 2006 Yılı Ocak-Aralık Dönemi Aile Planlaması Çalışmaları 263
T.6.1. ÇED Olumlu Kararı Verilen Faaliyetler 271
T.6.2. ÇED Ön Araştırma Raporuna Tabii Faaliyetler 273
T.6.3. ÇED Ön Araştırma Raporuna Tabii Faaliyetler( Bakanlık Tarafından
Değerlendirilenler) 274
ŞEKİL LİSTESİ
A.1.1. Yalova Tonami Parkı 18
A.1.1.7.1. Yalova Cevdet Aydın Parkı 26
A.1.1.7.2. Yalova 17. Ağustos Parkı 26
A.1.1.7.3. Yalova Samanlı Deresi 27
A.1.1.7.4. Yalova Termal 27
A.1.1.7.5. Yalova-Barış Manço Anfi Tiyatro Parkı 27
A.1.1.7.6. Yalova Deprem Anıtı 28
A.2.1.1. Çınarcık İlçesi 29
A.2.2.1. Altınova İlçesi 31
A.2.3.1 Çiftlikköy Sahili 33
A.2.4.1. Armutlu Sahil 36
A.2.5.1. Termal kaplıcaları 38
A.5.1. Yalova Bölgesinin Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesiti 47
C.1.1.3.1: Normalleştirilmiş Yağış İndeks Değerlerinin Farklı Zaman
Dilimlerinde Değişimi Gösteren Grafik (1 Aylık ve 3 Aylık) 65
C.1.1.3.2: Normalleştirilmiş Yağış İndeks Değerlerinin Farklı Zaman
Dilimlerinde Değişimi Gösteren Grafik (12 Aylık ve 24 Aylık) 66
C.1.2.3.1. Mahalleler Bazında Yakıt Tüketim Miktarları 73
C.1.2.3.2. Yalova İli Merkez İlçe Mahalleler Bazında Evsel Isınmada Kullanılan
Yakıtlardan Kaynaklanan Emisyon Miktarları 75
C.2.1. Yalova İli Merkez İlçe 2006 Yılı SOB2B Ölçümleri II. İstasyon 78
C.3.1. Yalova UOB Ölçümleri 79
C.3.2. Yalova UOB Ölçümleri 80
C.3.3. Ölçüm sonuçları 81
C.3.4. Ozon Ölçümler 81
C.3.5. Yerleşim ve Sanayiden Kaynaklanan SOB2B Emisyonlarının 24 SaatB
Ortalama Konsantrasyon Maksimum Dağılımı 82
C.3.2.1. Sınırötesi Taşınım 82
D.1.2.1. Yalova Civarının Jeolojisi 86
D.1.2.2. Hidrojeoloji Haritası 87
D.3.2.1. Yalova Samanlı Deresi 95
D.3.2.2. Yalova Safran Deresi 96
16

D.3.2.3. Yalova Balaban Deresi 97
D.3.2.4. Çalışma Alanı 98
D.3.3.1. Yalova Gökçedere Baraj Gölü 99
D.3.4.1. Yalova Kıyı Şeridi 99
G.1.1.2.1. Yalova İli Termal Turizm Merkezi Sınır Genişletilmesi 133
G.1.1.2.2. Yalova Armutlu Termal Turizm Merkezi 134
L.1.5.1. Abone Sayıları 185
L.5.1. İlin elektromanyetik Kirlilik Haritası 193
M.6.1.1.İlin Şehir-Köy Nüfusu ve Nüfus Yoğunluğu 228
M.6.2.1. Yalova İli Genel Nüfusu ve Alt Gruplara Göre Dağılımı 229
N.4.l. 2007 yılı Satılan Malzeme Kompozisyonu 234
N.9.1. Kaynakta Ayrı Toplanan Ambalaj Atıklarının Cinslerine Göre Dağılımı 235
HARİTA LİSTESİ
A.2.1. İlimiz İlçe Sınırları 28
A.5.2.1. Doğu Marmara Bölgesinin Aktif Fayları 55
A.5.2.2. Yalova Bölgesi Jeoloji Haritası 56
A.5.2.3. Toprak Tipleri 57
D.3.4.1.1. Yalova İli 100
17

A. COĞRAFİ KAPSAM
A.1.GİRİŞ
Yalova, Anadolu’nun kuzeybatısında yer alan ve kuzeyi Karadeniz, batısı Marmara
Denizi, güneyi Sakarya nehri, doğusu Kocaeli (Karamürsel İlçesi) tarafından sınırlanan
Bitinya kıtasında yer almaktadır.
2
Yüzölçümü 839 kmP
P
olan Yalova İli’in yerel yapısı palezoik ve mezozoik yaşlı tortul
tabaklardan oluşmaktadır. Hafif metamorfizme olmuş, genellikle geçirimsiz olan bu yapı
bazen sert, bazen çatlaklı kalkerleri kapsamaktadır. Kıyılar alüvyal ve genç alüvyal, yamaçlar
kireçl rendzina, orman ve makilikler kireçsiz kahve renkli orman toprakları ile kaplıdır.
0
0
0
0
Yalova 28P
P
45’ ve 29P
P
35’ Doğu boylamları, 40P
P
28’ ve 40P
P
45’ Kuzey enlemleri
arasında yer almakta olup, şehir merkezinin denizden yüksekliği 2 metre, İl sınırları içindeki
2
en yüksek nokta 921 metredir.839 kmP P’lik alanı ile ülke yüzölçümünün % 0.11’lik bölümünü
kaplamaktadır.
Bölgede M.Ö. 1200 yıllarında batıdan gelen bir kavim olan FRİGLER görülür.M.Ö.
700 yılına doğru meydana gelen KİMMİRYALILAR’ın akımından sonra BİTHYNLER’in
bölgeye kendi adlarını verdikleri ve tümüyle egemen oldukları görülür .
Bizans devrinde İstanbul’un Konstantinos tarafından başkent yapılması ve o güne
kadar İzmit üzerinden geçen yolun Yalova yakınından geçmesi yörenin önem kazanmasına
neden olmuştur. Bu dönemde İstanbul’dan yola çıkanlar karadan Gebze’ye gelmekte, oradan
kayıklarla Dil İskelesi (AİGLİALOİ)’den karşı taraftaki Dil Burnu’na (Hersek) çıkarlardı.
Bugünkü Hersek üzerinden Kırkgeçit (Yalakdere) deresinin vadisini izleyerek İznik’e
gidilirdi ya da İstanbul’dan deniz yolu ile doğrudan doğruya körfezin güney kıyısındaki
PRAİNETOS, HELENOPOLİS VEYA PYLAİ iskelelerine çıkılarak buradan İznik’e
gidilirdi. Konstantinos devrinde kullanılmağa başlanan yolu sağlamlaştırmak için, İmparator
Justinianos, Kadıköy-Gebze arasındaki yolu kullanıma kapatmış, İstanbul’dan gemiyle Dil
İskelesine, oradan da kayıklarla Hersek veya civarındaki iskelelere çıkılmasını emretmiştir..2.
Justinos zamanında Kaplıcaların imarı sürdürülmüştür.
Şekil A.1. 1 : Yalova Tonami Parkı
Osmanlı döneminde, Osmanlılar tarafından yapılan akınlar İznik ve Pythia arasındaki
yöreyi kaplamakta ve denize kadar yayılmaktaydı.1325 yılında Yalova tamamen Türklerin
eline geçmiş, Gazi Karamürsel’e korumak üzere tımar olarak verilmiştir. 15. ve 16. Yüzyıl
tarihçileri bu yöre için YALAKOVA veya YALAKABAD adını kullanmışlardır. 17.
18

Yüzyılda da Evliya Çelebi
Yalvaçoğlu’ndan aldığını söyler.
de Yalova kasabasının adını, orayı fetheden Kara
Cumhuriyet döneminde, 1921 ocağında T.B.M.M. Hükümeti Yalova’ya kaymakam
olarak Demir Bey’i gönderdi.1921 yılının mart ve nisan aylarında Rum çetelerinin yakıp,
yıkmaları başlamıştır.19 Temmuz 1921’de Yalova ve köyleri düşman işgalinden kurtarıldı.
1930’da da Atatürk’ün isteği ile Yalova İstanbul’a bağlı bir kaza durumuna geldi. Daha sonra
07.07.1995 yılında İl olmuştur. Bugün 6İlçe, 9 Belde ve 44 Köye sahip bir ildir.
A.1.1..YALOVA TARİHİ
A.1.1.1.YALOVA ADININ OLUŞUMU
Yalova yöresi, Türkler ‘den önce Roma - Doğu Roma (Bizans ) ‘ya , daha önce de
Bitinya ‘ya bağlıydı.
Bitinya ‘yla ilgili Bizans arşivlerinin hemen hemen tamamının kaybolmuş olması, bu
bölgenin Osmanlı fethi öncesindeki durumunun bilinmesini zorlaştırmaktadır. Ancak, Bizans
kaynaklarının suskunluğu, arkeolojik araştırmalar ve bazı 15. yüzyıl Osmanlı kaynaklarıyla
bir noktaya kadar giderilebilmektedir.
Bitinya ve önceki dönemde, Yalova yöresiyle ilgili olarak; Prainetos–Prenektos
(Karamürsel ), Drepane–Drepanum (Hersek civarında köy), Pylai (Çiftlikköy civarında,
olasılıkla Sahil Mahallesi civarında yerleşim yeri), Pythia Therma (Termal Kaplıcaları),
Soteropolis (Koru Köy civarında bir yerleşim yeri , vb isimler göze çarpar.
Bazı kaynaklarda, 1236 yıllarındaki bir evrakta, Yalova yöresinin genel adının
Pylopythia olduğu yazılıdır. Gerek Pylai ( ,Çiftlikköy ) , gerek Pythia (Termal) bu bölgede
olduklarına göre, büyük bir olasılıkla bu iki isim birleştirilerek bölgeye ad olarak verilmiştir.
Daha sonra, bazı kaynaklarda, Yalova yöresiyle ilgili olarak Xenodochion ismine de
rastlanır. 13. yüzyılda , günümüzdeki Karamürsel ve Yalova arasındaki düz kıyı ovası,
Halizones Toprakları ya da Yalak Ovası olarak adlandırılıyordu.
Antik dönemde Arganthonios olarak tanınan Samanlı Dağları ‘nın adı da Sifones
Dağları ‘ydı. Türklerin eline geçtikten sonra, yöre hakkında çeşitli isimlerin kullanıldığı
dikkati çeker. Örneğin Katip Çelebi, Yalakabad adından söz etmekte ve kaplıcanın bulunduğu
yere , Yalıova denildiğini işaret etmektedir.
Ahmet Refik Altınay ‘ın hazırladığı, ”Hicri Onikinci Asırda İstanbul Hayatı “ isimli
kitaptaki Divan-ı Hümayun belgelerinde, Yalakabad hakkında çeşitli bilgiler vardır. Yalnız
bir yerde Yalakabad yerine Yalive kelimesi geçer. Dr. J. Siotis ‘in 1906 yılında hazırladığı “
Les Thermes de Pythia “ isimli kitapta ise YALOVA adı yer alır.
Türkçe ve Rumca, Yali / Yalı bugün, kıyı –sahil anlamına gelmektedir. Bu kelimenin
sonuna Ova eklenmesiyle meydana gelen Yaliova / Yalıova, sahildeki ova anlamında
kullanılmış; Yalıova ‘ daki “ ı “ harfi, kullanım kolaylığından düşmüş ve YALOVA olarak
halk diline yerleşmiş olabilir.
Atatürk ‘ün davranışı da , bu iddiayı doğrular görünümdedir. TAtatürk , Türk Tarihi
ile ilgili olarak Yalova ‘da yaptığı bir çalışmanın altını imzalarken , 16 / 17 .8.1931
tarihini yazmış ve altına :T
T( YALİ OVA / YALOVA ) DİYE NOT DÜŞMÜŞTÜR.T
19

A.1.1.2.İLK ÇAĞLARDA YALOVA
Tunç çağı, Anadolu’da İÖ.3.000 yıllarında başlar. Tunç çağı’nın en önemli özelliği,
Anadolu’nun bu dönemde Hatti ülkesi oluşudur. İÖ.2.500-2.000 yılları arasında din, töre,
mitoloji ve sanat bakımından büyük bir varlık sergileyen Hattiler’in etkileri Anadolu’da 2.000
yıla yakın bir süre yaşadı.
Hattiler ve daha sonra tarih sahnesine çıkan Hititler (İÖ.1750-1200) zamanında, onlarla
hemcins Anadolu kavimleri de yaşıyordu. Bunlar (NTH) ve (SS)’li coğrafya adları
kullanıyorlardı. Samanlı Dağları’nın antik dönemlerdeki adının ARGANTHONİOS olması,
bize tunç çağı öncesinde bu bölgede Anadolu kavimlerinin oturduğunu göstermektedir.
İÖ.1200’lerde Balkanlar’dan gelen büyük bir göç dalgası yaşandı. Bu akınlar, yerleşik
yaşamı darmadağın ederek, Hititler örneğinde olduğu gibi, kimi güçlü devletleri yıktı.
Kültürün bilinen özelliklerinin de değişimine yol açtı.
İlliryalılar’ın Balkanlar’ın güneybatısına girmesi, başta Firigler olmak üzere, buradaki
Trakları Boğazlar üzerinden Anadolu’ya itti.Frigler’le Balkanlar’dan gelenler, ortalığı yakıp
yıkarak Anadolu’ya girdiler. Hitit devleti yıkıldı. Anadolu’nun kültürel yaşamı da alt üst oldu.
Frig toplulukları ,yerli halkın bir bölümünü sürdüler, geride kalanlarla karışarak yerleşik
yaşama geçtiler. İÖ.7’nci yüzyılda önce Marmara Denizi güney kıyılarına Bebrikler yerleşti.
Bölgeye Bebrikya dendi.
Bazı kaynaklara göre Frigler’in soyundan olduğu ileri sürülen Bebrikler’î Misler,Misler’i
Bitinler izledi.Bitinler’in bir kolu olan Tinler,daha çok kıyılarda oturuyordu. Heredot
Tarihi’ne göre Güney Marmara bölgesiyle, Lidya’ya kadar olan Ege kesiminin adı Mysia
(misya), Marmara bölgesinin doğu kısmının da adı Bithinya (Bitinya) idi.
Bugünkü Yalova ili toprakları Bitinya bölgesinde bulunuyordu. Günümüzde Gacık
Köyü’nde bulunan bir stelde “Pratomysitai Halk Meclisi”nden bahsedilmektedir. Pratomysitai
sözcüğünün anlamı “İlk Myssia’lı” dır. Olasılıkla Yalova çevresinde ilk yerleşimi kuran
kahramanın Mysia oluşundan kaynaklanmaktadır.
Çeşitli hakimiyet mücadelesine sahne olan Bitinya’da, çeşitli kültürlerden etkilenen
Bitinler’de son bağımsız kral, 3.Nikomedes idi.Çocuğu olmayan Nikomedes’in ülkesini
Roma İmparatorluğu’na bağışlayarak ölmesinden sonra Bitinya Doğu Roma egemenliğine
geçti. Yalova, Bitinler döneminde önemli bir yerleşim yeri değildi. Bu sebeple Yalova
merkezi ve köylerinde Bitinler’e ait önemli bulgu henüz elde edilmemiştir.
A.1.1.3.ROMA DÖNEMİNDE YALOVA
Bitinya Krallığı’nın İÖ.1’nci yüzyılda veraset yoluyla Romalılar’a geçişinden sonra,
Batı Anadolu’nun kimi bölümleriyle birlikte, günümüzdeki Yalova’nın topraklarının da
bulunduğu Bitinya yöresinde, Roma egemenliği başladı.
Ancak, Roma egemenliğinin ilk dönemlerinde Bursa ve kaplıcaları daha çok
tanınıyor,Yalova-Termal kaplıcaları, çevre yerleşim yerleri halkı tarafından biliniyordu.
Yalova çevresi ve Yalova Kaplıcaları’nın adı, Roma İmparatoru Constantinus I (325-337)’ un
tahta geçişiyle birlikte tanınır ve anılır oldu. Constantinus I’in ilk icraatlarından biri,
İS.330’da, İstanbul Boğazı’nın Avrupa yakasında, eski bir yerleşim yeri olan Byzantion
(Bizans)’da, Constantinopolis (Konstantin’in Şehri) adıyla yeni bir kent kurmak olmuştu..
20

Constantinus I’in tahta geçtiği yıllarda, Byzantion’dan Anadolu içlerine giden yol Khalkedon
(Kadıköy)’den başlıyor, İzmit Körfezi’nin kuzey sahilini takip ederek Nicomedia (İzmit) ’ya
geliyor buradan güneye kıvrılarak Nicaea (İznik)’a ulaşıyordu.
Yeni başkentle birlikte, Anadolu içlerine giden yolda da değişiklik oldu.Constantinopolis
(İstanbul) ’dan Nikaea (İznik)’e gidecek yolcular, Nicomedia (İzmit) üzerinden dolaşmak
yerine,kara yoluyla Aigialoi (Dil iskelesi)’ne gelmeye ve buradan kayıklarla karşı taraftaki
Helenopolis (Hersek)’e geçmeye başladılar.Yolcular buradan da kara yoluyla Kırkgeçit
Deresi (Dragon Vadisi veya Yalakdere) yoluyla Nikaea (İznik)’e gittiler.
Yeni yol düzenlemesiyle birlikte İzmit Körfezi güney sahillerinde yeni bir takım geçit
yerleşmeleri meydana gelmeye ve mevcut olanlar da gelişmeye başladı.
Bunlardan biri (Pronektos veya Pronetios da denilen) Prainetos’tu.Günümüzde Karamürsel’de
olduğu bilinen Prainetos 'un dışında , 4 ncü yüzyılda varlığı bilinen yerlerden biri de Pylai
(Çiftlikköy-Sahil mahallesi civarı) idi.
Constantinus I zamanında,Helenopolis (Hersek)’in farklı bir durumu vardı.Burada
daha önceleri Drepanon (Drepane-Drepana da denilen) küçük bir köy bulunuyordu.Buraya
İzmit’te din uğruna ölen Lukianos adında birinin gömülmesi, Constantinus’un da hem bu
azizi takdis, hem de annesi Helena’nın adını yaşatmak amacıyla bu köyü Helenopolis olarak
adlandırması ve şehir unvanı vermesi, kentin gelişmesine sebep oldu.
Constantinus I’in üzerinde önemle durduğu yerlerden biri de Termal’di.İmparatorun
mide ve cilt rahatsızlığı, annesi Helena’nın cilt ve romatizma hastalığı vardı.Her ikisi de sık
sık Kaplıca’ya geliyorlardı
İmparator ve annesi, Kaplıca’ya geldiklerine göre, bu sırada kaynak civarında bina ve
tesis olması gerekir. Tarihçi Prokopios’un sözünü ettiği Arhangelos Kilisesi ile “Hastaların
istirahatına tahsis edilmiş olan bina''nın bu imparator tarafından yaptırılmış olması pek
muhtemeldir.
Bölgeye yeni göçler olması,sahilde yeni yerleşim yerlerinin oluşması, Helenopolis’in
giderek ünlenmesi,Yalova Kaplıcaları’nın başkent Constantinopolis (İstanbul)’e Bursa
kaplıcalarından yakın olması,İmparator Constantinus I ve annesi Helena’nın sık sık kaplıcaya
gelmeleri Bizans halkının buraya rağbetini artırdı ve Yalova yöresi ve kaplıcaların daha çok
tanınmasına vesile oldu.
Ancak İS. 358, 362 ve 368’deki depremler,Marmara Denizi güney kıyılarına büyük zarar
verdi.Yalova yöresi de bu tahribattan payına düşeni almış olmalıdır.
Roma imparatorluğu, İS 395’te ikiye bölününce,Bitinya toprakları Doğu Roma (Bizans)
İmparatorluğu’nun egemenliğinde kaldı.
Constantinus I’den sonra tahta çıkan imparatorlardan İustinianos I (527-565), kara
yolunda yeni bir düzenleme yaptı.Khalkedon (Kadıköy) ile Dakibyza (Gebze) arasındaki kara
yolunu tahrip etti.Başkentten Anadolu içlerine gidecek yolcuların, deniz yolunu kullanarak
Helenopolis (Hersek) ve civarındaki iskelelere çıkmasını zorunlu kıldı.
Şüphesiz bu durum; Marmara Denizi güney kıyılarındaki yerleşim yerlerinin ve
Anadolu içlerine uzanan yol ağızlarının önemini artırdı. İmparator İustinianos I de,
21

Constantinus I gibi, stratejik konumundan dolayı Helenopolis’e önem verdi.Kemerler
vasıtasıyla şehre su getirdi.Şehrin ortasına bir hamam yaptırırken, eskisini tamir ettirdi.Bir
çok kilise,bir saray,sütunlu galeriler, oteller ve bir takım resmi binalar yaptırdı. Ne var ki,
Helenopolis, bu kadar özene rağmen bir türlü beklendiği şekilde gelişemiyordu. Büyük bir
olasılıkla, depremlerin yıkıcı etkisi bu gelişmede önemli bir faktör oluyordu.
İustiniaos I devrinde, Yalova kaplıcaları da büyük bir imar faaliyetine sahne
oldu.İustiniaos I, burada daha önce Constantinus I’in yaptırdığı olası olan Arhangelos kilisesi
ile “Hastaların istirahatına tahsis edilen bina"yı onarttı ve genişletti.Burada yeni bir saray,
kaynağın civarında genel bir hamam yaptırdı.Ayrıca, kayaları oydurarak açtırdığı kanallar
vasıtasıyla soğuk su getirerek burada eskiden beri hüküm süren kuraklığa bir son verdirtti.
Bizans tarihlerinde, İmparator İustinianos I’in Yalova yöresine ya da Termal
Kaplıcaları’na gittiğine dair bir kayıt yoktur . Ancak karısı Kraliçe Theodora’nın 525
yılında, 4000 kişilik bir gurupla kaplıcaya geldiği bilinmektedir. Theodora, kaplıcaya
gelirken yol üzerinde bulunan kilise, manastır ve yaşlıların bakıldığı yerlere büyük
ihsanlarda (bağışlarda) bulunmuştu.O dönemlerde, kaplıcada 4000 kişinin konaklayacağı
tesis olmadığı, gelenlerin çadırlarda kaldığı kabul edilmektedir.
Bu devirde, sarayın kaplıcaya önem vermesiyle, Bizans tarihçileri de, yörenin tarihiyle
ilgili araştırmalara başladılar.Böylece, eski tarihlerden kalma bazı adlar yeniden canlandırıldı;
eski ilah ve ilaheler Hıristiyanlık inanışlarına göre değiştirildi ve bir takım efsaneler bu
kaplıca ile ilgili gösterildi.6’ncı yüzyıldan itibaren tarihçiler, bu kaplıcaları Pythia, Pythion,
Pythia Therma ve ya Pythia’daki Kudret Hamamları olarak göstermeye başladılar. İmparator
İustinos II (565-578) zamanında da kaplıcada imar faaliyeti sürdü.Bu durum, Park Lokantası
arkasında 1932 yılında Arif Müfit Mansel’in yaptığı kazı ile doğrulanmaktadır.
Yarım daire şeklinde, dağa yaslanmış, cephesi açık ve üstü yarım bir kubbe ile
örtülmüş olan bu Exedra’nın içindeki sütun başlıklarının üzerinde, İmparator İustinos II ile
karısı Sophia’nın monogramları (arma/amblem) bulundu. İustinos II’den sonraki Bizans
İmparatorları döneminde, Helopolis ve Termal kaplıcaları giderek gözden düştü.Başkentten
Doğu’ya gitmek isteyenler de, Heleopolis yerine Prainetos (Karamürsel) ve Pylai (Çiftlikköy)
gibi iskelelere çıkmayı tercih etmeye başladılar.Ancak, iskeleye çıktıktan sonra takip edilen
kara yolu yine Dragon vadisi (Yalakdere)’nden geçiyordu.
11’nci yüzyılın sonlarına doğru, yöre, 1’nci Haçlı seferi’ne katılanların istilasına
uğradı.Bunu takiben,Türkler bölgede görünmeye başladılar.Bu da, yöredeki sosyal ve kültürel
yapıyı kökten etkileyen olay oldu.
A.1.1.4.TARİH ÖNCESİ DÖNEMLERDE YALOVAT
Yalova sınırları içinde yapılan arkeolojik araştırmalar henüz tarih öncesi devirlerdeki
yaşamı yeterli şekilde aydınlatacak nitelikte değildir.
Yalova yakınlarında pleistosen taraçalarının uzandığı yörede, Çalıca Deresi gravyerlerinde
paleolitik çağa ait kazıyıcı tipinde aletler toplanmıştır. Ancak, bu aletlerin paleolitiğin (Eski
Taş Çağı) hangi kültürüne ait olduğu belirtilmemiştir.
Marmara’nın güneyindeki bir konaklama yeri de, Çınarcık’ın 4 km kadar
güneydoğusundaki İbo’nun Rampası Mevkii 'dir. Yalova-Çınarcık yolu üzerinde, yolun iki
tarafında uzanan buluntu yeri, deniz kıyısından 1 km içeridedir. Yüzey araştırmaları, konak
yerinin çok geniş bir alana yayıldığını göstermektedir.
Tigem hudutları içindeki Göztepe Mevkii’nde ele geçen çanak-çömlek de,her ne kadar
22

Fikirtepe kültürü çanak çömleği özelliklerinin tümünü göstermese de , bazı benzerlikler vardır
ve İÖ.6.000 yıla tarihlenmektedir.
Kuşkusuz ileride jeomorfolojik araştırmalarla birlikte diğer fen ve doğa bilimlerinden de
yararlanarak yapılacak arkeolojik kazılarla Yalova ve çevresinin yazı öncesi insan
toplulukları, yerleşmeleri ve kültür tarihleri hakkında çok daha doyurucu ve kesin bilgilere
kavuşulabilecektir. Ancak bunun tek şartı, buluntu yerlerini bilinçli bir şekilde koruyarak,
gelecek kuşaklara ulaştırmaktır.
A.1.1.5.TÜRKLER DÖNEMİNDE YALOVA
Malazgirt Meydan Muharebesi’nden sonra, fetih hareketleri süratle gelişmiş ve Selçuklu
orduları, kısa sürede Marmara Denizi kıyılarına ulaşmışlardı.Ancak, 1086’da Süleyman
Şah’ın ölümünden sonra, Anadolu Selçuklu Devleti bir süre iç karışıklıklara sahne olmuştu.
Bu durumu, 1906’da başlayan Haçlı seferleri takip etti.
1906 da Haçlı ordusu öncüleri,karayolunu takiben İstanbul’dan İzmit’e geldiler.Buradan
ikiye ayrılarak bir kolla İznik’e bir kolla da Marmara Denizi güney sahilini izleyerek
Helenopolis(Hersek)civarına kadar ilerlediler. Latinler’in CİVETOT, Bizanslıların KİBETOS
dedikleri yerde ordugah düzenine geçtiler.
Selçuklular, 21 EKİM 1096 günü, Dragon Vadisi (Yalakdere Vadisi)’nde başlayan bir
akınla,Haçlıları pusuya düşürdüler ve ardından kılıçtan geçirdiler.
Asıl Haçlı orduları bölgeye gelince, Selçuklular çekildiler. Bizans İmparatorları,Türk
tehdidinden dolayı tedirgindi. İmparator Aleksios I Komnenos(1081-1118 ),
Helenopolis(Hersek)yakınlarındaki Kibetos’u tahkim ettirdi.
İmparator Manuel I.Komnenos(1143-1180) da, Pylai (günümüzde Çiftlikköy sahil
mahallesi civarı)de Pylai Kalesi ve surlarını inşa ettirdi ve bir takım Hıristiyan göçmeni
buraya yerleştirdi.
Yalova yöresi,bundan sonra Osmanlı yönetimine geçinceye kadar Bizans hakimiyetinde
kaldı.
14.yüzyılın başlarında kurulan Osmanlı Beyliği, Batı’ya, yani Bitinya topraklarına doğru
genişleme siyaseti izlemişti.Türk atlıları,her fırsatta Marmara Denizi güney kıyılarına kadar
iniyordu.
Türkler bir taraftan da İznik’e baskı yapmaya başlamışlardı.
Türkler’ in yöreye yönelik tehditleri üzerine, Bizans İmparatoru buraya Heteriarkos (muhafız
komutanı) Mouzalon komutasında bir birlik gönderdi. Bu birlik, Hersek-İznik yolunu kontrol
eden Çoban Kale (Koyun Hisarı)yi tahkim etti, güçlendirdi. Durumu öğrenen Osman gazi,
1300 yılında, Yalakdere Vadisi ‘ne bir öncü birlik gönderdi. Bu birlik, Mouzalon’un
adamlarıyla tahkim ettiği anlaşılan kaledeki karargahı etkisiz hale getirecek ve Halizones
topraklarına ya da Yalak Ovası’ na giden yolu açacaktı.
Osman Gazi ‘nin adamları tarafından yapılan ani saldırı, tepelerle çevrili kalenin
yakınlarında gerçekleşmiş olmalıdır. Aslında, dönemi yaşamış tarihçi Pahimeres, başta
Mouzalon un askerleri tarafından püskürtülen Osman’ın kuvvetlerinin geri çekildiklerinden
ve sonra başarılı bir karşı saldırı yaptıklarından söz eder.
Çoban Kale elde edilememiştir ama , bu başarı Osman Gazi ‘nin kıyıdaki Yalak Ovası
‘na ulaşmak için Yalakdere Vadisi’ni aşma kararı almasını sağlamıştır.
23

Böylece,bu öncü muharebelerinden sonra,Bizans bilimcilerinin çoğunluğunun 27 Temmuz
1301 tarihinde anlaştıkları Bafeus Muhaberesi meydana geldi.
Osmanlı geleneği, muhabere meydanını kıyıdaki Yalak Ovası, o dönemle r(Halizones
Toprakları) ya da (Yalak Ovası) olarak anılıyordu. Kaynaklar, Bafeus muharebesi adı verilen
çarpışmanın İzmit Körfezi’nin güney kıyılarındaki kıyı ovasıyla, İznik’ten gelen kara yolunun
kıyı ovasıyla birleştiği bir noktada gerçekleştiğinde birleşirler.
Dönemi yaşayan tarihçi Pahimeras’a göre: Bizanslılar, Alan paralı askerleri ve yerel
milislerden oluşan 2000 kişi kadardı. Başlarında, öncü muharebesinde de bulunan Heteriarkos
(Muhafız Komutanı) Mouzalon bulunuyordu. Ancak, Bizanslılar arasında birlik
sağlanamamıştı. Emir Nogay’ın yönetimi altında yaşadıkları Karadeniz’in kuzey kesiminden
gelen Türk-Moğol bozkır taktikleriyle eğitilmiş Alan paralı askerleri ile Bizans askerleri
uyuşamıyor ve işbirliği yapmakta gönülsüz davranıyorlardı.
Yine Pahimeras’a göre, Osmanlılar müttefiklerinden aldığı destekle, Bizanslılar’dan sayıca
fazlaydı.Osmanlı birliklerinde atlı asker yanında yaya asker de vardı.
Yalakdere Vadisi boyunca ilerleyerek Yalak Ovası’na inen Osmanlılar ile, Hersek
bölgesinde kıyıya çıkan Bizanslılar arasındaki çarpışma, 27 Temmuz 1301 günü meydana
geldi. Alan paralı askerleri bir süre inatla direnmelerine rağmen, yaya Bizans askerleri erken
pes edince, üstün Türk muharebe gücüne boyun eğmek zorunda kaldılar. Bizanslılar, önce
İzmit istikametinde, oradan da gemilerle İstanbul’a kaçtılar.
Bizans bilimcilerinin çoğunluğunun 27 Temmuz 1301 tarihinde anlaştıkları Bafeus
muharebesi’nde elde edilen zafer, Osmanlıların sonraki birkaç on yıl içinde Bizans ya da
Balkan devletlerine karşı alacağı kesintisiz başarıların işaretini vermişti.
Prof. Dr. Halil İnalcık bunu, ”Taktiklerindeki üstünlüklerin yanı sıra, Osmanlı
hükümdarlarının Anadolu’dan topladıkları sayısız Gazi ya da profesyonel Türkmen gazinin
sadece ganimet beklentisiyle Osmanlı sancağı altında savaşmaya koşarken,Bizans ve balkan
hükümdarlarının hazinelerini boşaltacak kadar büyük bir miktar ödeyerek, (Türkopoller de
dahil olmak üzere)paralı asker bulmak zorunda kalmalarıydı.”diye açıklar.
Sonuç olarak Osman Gazi,İznik kuşatması ve Bizans İmparatoru’nun yardım ordusuna
karşı kazandığı zaferle, sınır boylarında yaşayan Türkmenler ve liderleri arasında benzersiz
bir şöhret ve karizma elde etti; Bu zafer önderlik ve egemenlik açısından ona ve evlatlarına
kalıcı bir meşrulaştırma zemini hazırladı.
Osman Gazi’den sonra Osmanlı Beyliği’nin başına geçen Orhan Bey,İznik’in fethinin
ardından(1329-1331), Yalak Ova kıyısına yayılma planlarını uygulamaya başladı.Bölgedeki
Yalakova Kalesi ile Çoban Kale(Koyun Hisarı),İzmit teslim olana kadar (1337) direnmeyi
sürdürdüler.
Omsalı geleneğine göre, 1337’ye gelindiğinde Yalakova Kalesi vHisarı), Bizans
prensinin (has)’ını oluşturuyordu. Yalak Ova’daki kale, Ylknya( ya da Balknya)’ya
aitti.Koyun Hisarı da,Ylknya’nın erkek kardeşi Kaloyan’ın komutasındaydı.
Osmanlı atlıları, Yalova yöresine 1301,1307,1326 ve 1327 gibi yıllarda akınlar
yapmalarına rağmen, yöre, kesin olarak Osmanlı hakimiyetine 1337’de bu iki kalenin
düşmesinden sonra girdi.
Emir Ali,Yalakova Kalesi ve Çobankale’nin düşmesinden sonra,Yalova yöresini ele
geçirdi.
24

A.1.1.6. TKURTULUŞ SAVAŞI’NDA YALOVA
30 Ekim 1918 de Mondros Ateşkesi’nin imzalanmasından sonra, Anadolu yer yer işgal
edilirken Yalova, Akköylü İbo’nun kurduğu teşkilat ve düzen sayesinde bu işgalin dışında
kalmştı. 10 Ağustos 1920’de Sevr Antlaşması imzalandı. Ağustos ayının sonlarında, İbo’nun
tuzağa düşürülerek esir alınmasıyla birlikte, Yalova ve civarında Yunan işgali başladı.
Bu, aynı zamanda civarda bulunan Rum ve Ermenilerle Müslüman Türkler’in aralarının
açılmasının da başlangıcı oldu.Yunan Silahlı Kuvvetleri’nin işgali bir yandan,halkın kurduğu
çetelerle olaylara karışmasıyla bölge bir anda kan gölüne dönüştü.Çeşitli çetelerin amansız
saldırılarına karşı,önce canlarını,sonra köylerini korumak için bir araya gelenler,küçük küçük
müfrezeler oluşturdular.
Özellikle, 2 nci İnönü Muharebesi’nden sonra, Yunan askeri güçlerinin katliamı başladı.
Bu günler, aynı zamanda Kuva-yı Milliye’nin düzenli orduya geçtiği günlerdi. Kaymakam
Demir(Hulusi) Bey, Yalova’ya Kaymakam olarak atandı. Bundan sonra, bölgede bulunan
unsurlar, giderek tek komuta altında toplanmaya başladılar.
Ancak,Anadolu içlerinde işler istenildiği gibi gitmiyordu.Türk Ordusu,Eskişehir-Kütahya
Muharebeleri'nde yenilmiş,Sakarya doğusuna çekiliyordu.
Marmara Bölgesi'nde bulunan Yunan kuvvetleri, bu durumdan yararlanmak istediler.
Marmara güney kıyıları, Yalova, Armutlu Yarımadası stratejik hedefti ama, asıl amaç Türk
Silahlı Kuvvetleri’nin savaş gücünün tamamen ortadan kaldırılmasıydı.
Yunanlılar, Türk Ordusu’nun içinde bulunduğu durumdan yararlanarak asıl amaçlarına
ulaşmak için, Marmara Denizi güney kıyılarında ve Yalova’da bulunan kuvvetlerini azaltarak
önce Bursa bölgesine çekildiler, buradan da doğuya kaydırdılar. Bölgede Yunan hakimiyeti
kayboldu Dağlarda bulunan müfrezeler, oluşan yeni durumdan yararlanarak, teker teker
boşalan yerleri ele geçirmeye başladılar.
4 Temmuz 1921' de bir milli müfreze Karamürsel ‘e , 19 Temmuz 1921’de de Yalova
Müstakil (bağımsız) Bölüğü 'nden bazı unsurlar, Yalova’ya girdi.
Yunan askeri bir daha Yalova’ ya giremedi.Anadolu içlerinde Sakarya da uğradığı
yenilgiden sonra geri çekildi;kendine uygun bir hatta savunmaya çalıştı.
Büyük Taaruz , bir sene sonra başlayabildi.Hazırlıklar ancak bitmişti.26 Ağustos 1922 ' de
başlayan Büyük Taaruz karşısında Yunan askeri , büyük bir bozguna uğrayarak İzmir 'e doğru
kaçmaya başladı.Yalova bölgesinde toplanan Halit ( Karsıalan ) Paşa komutasındaki Sağ ve
Sol Kol birlikleri ( Yalova Müstakil Bölüğü de dahil ) 4 Eylül 1922 'de Gemlik istikametine
doğru harekata başladılar.
Sonuçta, 18 Eylül 1922' de, son Yunan askeri de Anadolu 'dan çekildi.
Günümüzde, Uğur Mumcu Kültür Merkezi 'nin bir Anıt bulunmaktadır. Bu anıt, Kurtuluş
Savaşı sırasında Yalova civarında şehit olanların ve kahraman gazilerin anısına dikilmiştir.
A.1.1.7. YALOVA’DA SOSYAL DÜZEN
Yalova’nın Osmanlı topraklarına katıldığı dönemde,İzmit Körfezi’nin güney kıyıları
boyunca, Yalakdere batısında kalan kısım ile Armutlu Yarımadası’nda Rum ve Ermeni nüfus
hakimdi.
25

Şekil A.1.1.7.1 : Yalova - Cevdet Aydın Parkı
Yörenin Türk hakimiyetine girmesiyle birlikte, Müslüman Türk nüfus giderek
arttı.Kırım savaşı (1853-56), Osmanlı –Rus Savaşı (1877-78), Osmanlı-Yunan Savaşı (1897),
Balkan Savaşı ( 1911-13 ), Birinci Dünya savaşı ( 1914-1918 ), Kurtuluş Savaşı (1919-1923 )
sırasında, bunların arasındaki devrelerde ve Cumhuriyet’in ilanından sonra,Yalova çevresinde
büyük nüfus değişiklikleri meydana geldi.Yunanistan’dan,Bulgaristan’dan,Yugoslavya’dan,
Romanya’dan ve Kafkaslar’dan bölgeye gelenler oldu.
Şekil A.1.1.7.2 : Yalova – 17 Ağustos Parkı
Birbirini takip eden muhtelif devrelerde,göçmen olarak gelenler boş sahaları süratle
doldururken,bazı unsurlar da göç ederek veya mübadele ile bu topraklardan ayrıldılar.
Zaman içinde Yalakova,Yalakabad gibi isimlerle tanımlanan Yalova,kısa sürelerle
Bursa’ ya bağlanmasına rağmen uzun süre Karamürsel‘ e bağlı kaldı.
30.05.1926 tarih ve 877 sayılı kanunla Nahiye haline getirildi ve Kocaeli Vilayeti Karamürsel
Kazası’na bağlandı.
26

Şekil A.1.1.7.3 : Yalova- Samanlı Deresi
Yalova Nahiyesi,Atatürk ‘ün gelişinden sonra 9.12.1929 tarih ve 1533 sayılı kanunla
kaza haline getirilerek İstanbul vilayeti ne bağlandı.
Şekil A.1.1.7.4 : Yalova – Termal
Yalova Kazası da 6.Haziran 1995 tarihinde 550 sayılı Kanun hükmündeki Kararname
ile,Türkiye’nin 77 kodlu ili oldu
Şekil A.1.1.7.5 : Yalova-Barış Manço Anfi Tiyatro Parkı
27

Şekil A.1.1.7.6 : Yalova - Deprem Anıtı
A.2.
İL VE İLÇE SINIRLARI
Harita A.2.1 : İlimiz İlçe Sınırları
Yalova İli, Marmara Bölgesi’nin güneydoğusunda, Türkiye’nin kuzeybatısında yer
alır.İlin kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi ,doğusunda Kocaeli(Karamürsel İlçesi),
güneyinde Bursa (Orhangazi,Gemlik ve İznik İlçeleri) ve Gemlik Körfezi yer almaktadır.
Merkez İlçe, Altınova, Armutlu, Çınarcık, Çiftlikköy ve Termal olmak üzere toplam 6 ilçeden
oluşur. Merkez İlçeye 1 belde, 11 köy; Altınova İlçesine 3 belde, 13 köy; Armutlu İlçesine 5
köy, Çınarcık İlçesine 4 belde, 3 köy; Çiftlikköy İlçesine 1 belde, 10 köy ve Termal İlçesine
28

2 köy bağlı bulunmaktadır.
A.2.1.ÇINARCIK İLÇESİ
Şekil A.2.1.1: Çınarcık İlçesi
A.2.1.1.Tarihi ve Coğrafi Yapısı
Çınarcık İlçesinin bulunduğu topraklarda milattan 3-4 bin yıl önce kurulmuş yerleşim
merkezleri vardır.Bölgeye milattan önce 1229 yıllarında Frigyalıların M.Ö. 700 yıllarında
Kimiryalıların akımından sonra Bithinler egemen oldular. Pers egemenliğinden sonra M.Ö.
III. yy.’da Vitrinyalılar bağımsız bir krallık kurdular. Ülkeleri Anadolu’nun kuzeybatı
bölgesini, dolayısı ile Çınarcık İlçesinin de topraklarını kaplıyordu.
Vitrinya Kralı 3. Nikomedes ölürken ülkesini, bu arada Çınarcık ve çevresini de
M.Ö. 74 yılında Roma Devletine bağışladı. Roma İmparatoru Konstantin zamanından kalma
tarihi kalıntılara Çınarcık ve köylerinde rastlanmaktadır.
Daha sonra İlçemiz ve çevresi 1307 yılında Osman Bey’in komutanlarından
Karayalvaçoğlu tarafından alınmış, Orhan Gazi zamanında Gazi Abdurrahman’ın Bizans
kuvvetlerini bozguna uğratması üzerine 1325 yılında Türklerin eline geçmiştir. Kurtuluş
Savaşı yıllarında üç defa işgal edilmiş ve en son 19.07.1921 tarihinde düşman işgalinden
tamamıyla kurtarılmıştır. İlçedeki Ortaburun Köyü, Aşağı Kocadere ve Yukarı Kocadere
halkının eşyası Rumlar tarafından aldatılarak alınmış, eşya sahipleri acımasızca
öldürülmüştür. Kocadere Köyündeki mezalim, soykırım , yakıp yakma hepsinden korkunçtur.
Bu köyde 230’u toplu öldürme kaydı ile öldürülenlerin sayısı 880’i aşmıştır. Bu olay her yıl
29 Nisan’da törenle anılır.
Çınarcık İlçesi Yalova İline bağlı bir ilçedir. Toprakları doğusunda Yalova,
Gökçedere, güneyinde Bursa İli, Gemlik İlçesi , batısında Armutlu ve kuzeyinde Marmara
Denizi ile çevrilidir. Çınarcık Yalova’ya 17 Km. Bursa’ya 82 km, İstanbul’a karayolu ile 172
km uzaklıkta olan şirin ve turistik bir ilçedir.İlçemizin yüzölçümü 174 km’dir. Denizden
yüksekliği takriben 30 m. Olan İlçenin güney ve batısı dağlar ve ormanlar ile kaplıdır.
Kocadere, Teşvikiye, Koru, Çapana ve Ay Deresi önemli akarsu kaynaklarını teşkil eder.
A.2.1.2.Nüfus Durumu
2000 yılında yapılan genel nüfus tespitine göre İlçenin genel nüfusu 22.564 olup;
bunun 10.688’i İlçe merkezinde , 11.876’sı belde ve köylerde yaşamaktadır. İlçe merkezi ile
köy ve kasabalarda yaşayan nüfusun ana dili Türkçe’dir. İlçedeki nüfus yapısı cinsiyet olarak;
29

%65’i kadın, % 35’i erkektir.
İlçedeki toplam nüfusun % 60’ı turizm sektöründe, % 40’ı ormancılık , tarım,
hayvancılık sektöründe çalışmaktadır. Okuma yazma oranı yüksek olmakla birlikte orta ve
yüksek öğrenim düzeyi ilçe nüfusuna göre oldukça düşüktür.
A.2.1.3.Sosyal Durum
İlçede konut sıkıntısı yoktur. Çınarcık’ta 26.000’e yakın konut mevcut olup, kış
aylarında ancak % 15’inde sürekli oturulmaktadır. İlçe turistik bir yapıya sahip olduğundan
söz konusu konutlar genellikle turizm amacı ile inşa edilmiştir. Bu nedenle kış nüfusu
11.000 dolayında olup yaz nüfusu 200-250 bine çıkmaktadır. Çınarcık sakinleri yoğun olarak
turizm sektöründe çalışmakla beraber az da olsa balıkçılık, tarım, ormancılık ve hayvancılık
ile uğraşmaktadır. Yörede çok eski tarihlerden kalma zeytin ağaçları olup, zeytincilik önemli
bir gelir kaynağıdır.
A..2.1.4.Ekonomik Durum
Çınarcık İlçesinin ekonomik yapısı sektörel açıdan değerlendirildiğinde, sanayi
sektörü kapsamına giren hemen hemen hiçbir faaliyet olmadığı, olanların ise halkın günlük
ihtiyaçlarına cevap verecek nitelikte olduğu, tarım sektörünün etkin ve yaygın olmayan
orman, bağ, bahçe ziraatı, hayvancılık ve balıkçılık ,alt dallarından oluştuğu, hizmetler
sektöründe ise, iç turizme yönelik yaygın ticari faaliyet ve organizasyonların mevcudiyeti
genel bir değerlendirme olarak yapılabilecek bir tespittir.
İlçenin ekonomik kazançlarından bir diğeri de köy ve beldelerde daha ağırlıklı olmak
üzere ormandan makta karşılığı odun kesimidir. İlçe 17089 hektar orman alanına sahip olup,
bunun % 78’i verimli, % 22’si verimsizdir. 01.02.1945 tarihinde kurulan Orman İşletme
Şefliği halka hizmet vermektedir. İlçe orman ürünlerini işleyecek bir adet parke fabrikası ile
küçük atölyelerden ibaret ham parke ve palet üretimi yapan işletmelere sahiptir. Ormandan
yer yer toplanan kestane ve ıhlamur da diğer gelir sağlayan ekonomik ürünlerdir.
Tarımsal yapıda en önemli gelir kaynağı bitkisel ürünlerdir. İlçemizde 1250 dekar
alanda hububat , 1618 dekar açık alanda sebze ve kesme çiçek, 4828 dekar alanda ise meyve
yetiştiriciliği yapılmaktadır. Hububat yetiştiriciliğinde buğday ve mısır , sebze
yetiştiriciliğinde fasulye, bamya ve bezelye, meyve yetiştiriciliğinde ise zeytin , elma ve
kızılcık ön sıralarda gelmektedir. 140 dekarlık plastik serada sebze, 6 dekarı cam olmak üzere
406 dekar sera alanında ise çiçek yetiştiriciliği yapılmaktadır.
İlçemiz genelinde yapılan hayvan yetiştiriciliği önemli yer tutmaktadır. Fakat toplam
sığır popülasyonu içerisinde kültür ırkı sığır oranı düşüktür. Çınarcık İlçe Tarım
Müdürlüğünün çeşitli hayvan hastalıkları ile mücadelesi hızlı bir şekilde sürmektedir.
Ayrıca çiftçilerin teknik danışmanlığımızda yürüttükleri bodur elma tesis projesi
çerçevesinde 4000 meyve fidanı diktirilmiştir. Koru beldesinde sebze, çiçek yetiştiriciliği
çalışmaları devam etmektedir. Merkez ve köylerde projeli olarak toplam 10 adet örtü altı
naylon sera ve 100 adet arılı kovan projeleri hazırlanmıştır.
5725 adet projeli ceviz fidanı bakım ve kontrolü yapılmıştır. Çiftçilerimize doğrudan
gelir desteği ödemesi çalışmaları tamamlanmış olup toplam 132 kişiye 2832 dekar alan için
38.235.469.500 TL (Türk Lirası) ödeme yapılmıştır.
30

A.2.2.ALTINOVA İLÇESİ
Şekil A.2.2.1 : Altınova İlçesi- Merkez
A.2.2.1.Tarihi
İlçede bilinen ilk yerleşimler M.Ö. XII. Yy.’a İzmit Körfezi kıyılarında medeniyet
kurmuş olan Bitinya (Bithynia) dönemine kadar dayanmaktadır. Sonraki dönemlerde Roma,
Bizans, Selçuklu ve Osmanlı devletlerine ev sahipliği yapan yörenin, özellikle M.S. IV.
Yy.’ın sonlarından itibaren Kalehedon (Kadıköy-İstanbul) ‘dan başlayıp Dacibysa (Gebze) ve
Lbyosa (Dilburnu-Hersek) üzerinden Anadolu’nun içlerine doğru giden kervanlara
konaklama yeri olarak kullanıldığı görülmektedir.
Tarihimizde 93 Harbi (1293) olarak bilinen Türk-Rus Savaşı (1877-1878) sırasında
kaybedilen topraklardan zorlanarak göç ettirilen ve periyodik dönemlerde Kocaeli sancağına
gelen göçmenlere Hersek ve Altınova yerleşim için gösterilmiştir. Ancak, çevrenin bataklık,
sivrisinekli ve sıtma hastalığı olması nedeniyle gelen kişiler burayı terk ederek güney
kısımdaki samanlı dağlarının yamaçlarında yerleşmeyi tercih etmişlerdir.
30 Ocak 1923’de imzalanan mübadele (Göçmen Nüfus Değişimi) sırasında
Yunanistan’dan gelen mübadil göçmenlere de Altınova çevresi gösterilmiş ise de; yerleşim
olmamıştır. Böylece 1928 yılına kadar Altınova ve çevresi boş bırakılmıştır.
Cumhuriyet Dönemi; Cumhuriyet ilanından sonra İstanbul’un bulunan Bektaşi
Dergahının girişimleriyle 1929 yılında Bulgaristan’ın Rusçuk kenti civarından gelen bir
heyetin bu bölgeyi görmesiyle Altınzade çiftliği olan yer satın alınarak Rusçuk’un çevresi,
Domegila, Sinanköy, Solenik Köylerinden gelen kırk hanelik bir göçmen aile grubu buraya
yerleştirilmiştir. 1930 yılında da Karamürsel İlçesine Altınova Köyü adıyla bağlanmıştır.
1987 yılında belediye teşkilatı kurulmuş ve belde, 4109 Sayılı Kanunun verdiği
yetkiye dayanılarak çıkarılan 550 Sayılı kanun Hükmünde Kararname gereği, 03 Haziran
1995 tarihinde 3 belde ve 12 köyü ile Kocaeli İli, Karamürsel İlçesinden ayrılarak, Yalova
İlinin bir ilçesi durumuna gelmiştir.
A.2.2.2.Coğrafi Durumu
Altınova, Marmara Bölgesinin güneydoğusunda, Kocaeli Körfezinin en dar yeri olan
bölgede bulunmaktadır. Hersek deltasından güneye doğru yükselen Samanlı Dağları’na kadar
*
ulaşan Altınova, Doğu Marmara alt bölgesinde İzmit Körfezinin güneyinde 7P
P40” kuzey
0
enlem ve 5P
P29” boylam üzerindedir.
31

Batısındaki Çiftlikköy İlçesi ile 14 km, doğusundaki Karamürsel İlçesi ,le 7 km,
güneyinde İznik İlçesi ile, 30 km ve Marmara Kıyı şeridi ile 17 km’lik Mülki sınırlara
sahiptir. Yalova’ya olan uzaklığı ise 21 km’dir. Bu bölge içerisinde kalan alan yaklaşık 155
2
kmP P’dir.
Bölge arazisi genel olarak kıyı şeridinde düz tarım arazisi olup, güney kesimin tamamı
dağlık ve ormanlık arazi yapısına sahiptir. İlçenin en önemli dağları güneyinde bulunan
Samanlı dağları’dır. Dağ etekleri makilik olup, tepelere doğru meşe, kayın ve gürgenden
oluşan ormanlarla kaplıdır.
İlçenin en önemli ve en büyük akarsuyu Yalakdere’dir. Söz konusu dere Hersek
Ovasını oluşturarak Marmara Denizi’ne dökülür. Yalakdere’yi , derbent Deresi, Sulu Dere ve
Akçat Dereleri besler. Bu dere, aynı zamanda Yalova İli’nin en önemli derelerinden biridir.
Karadeniz ile Akdeniz ikliminin geçiş sahası halinde farklı bir iklime sahip olması
nedeniyle her çeşit sebze ve meyvenin yetiştiği, her tarafı meyve bahçeleriyle bezenmiş şirin
bir İlçe olan Altınova’nın bu özel kliması ve iklimi nedeniyle , çiçekçilikte ön plana
çıkmıştır. Doğudan batıya doğru boydan boya geçen E-130 Karayolunun hemen sağ ve
solundaki düz arazi kesiminde meyve ve sera içi kesime çiçek, dış ve iç mekan süs bitkileri,
sebze üretimi ile İlçe geniş çapta bir sektör haline gelmiştir. İlçenin toplam yüzölçümü
164.970 dekardır.
A.2.2.3.Sosyal Yapı
UEtnik Yapı
İlçede yaşayan halkın etnik orjini oldukça renkli bir yapıya sahiptir.İlçe
merkezi;Balkan göçmenleri, Karadenizliler, Çerkezler ve Doğu Anadolu’dan göç eden
vatandaşlardan, Kaytazdere Beldesi Karadenizliler ve Doğu Anadolu’dan göç eden
vatandaşlardan , Subaşı Beldesi Balkanlar’dan göç edenlerden,Tavşanlı Beldesi ise “manav”
diye tabri edilen yerli halk ile çok az sayıda Doğu Anadolu’dan gçö eden vatandaşlardan
oluşmaktadır.
Aktoprak, Fevziye, Tevfkiye, Karadere ve Örencik köyleri Kafkasya kökenli olup
Çerkezlerdir. Tokmak, Sermayecik, Havuzdere, Ahmediye ve Geyikdere köyleri
Bulgaristan’dan; Ayazma (Soğuksu köyü) Yugoslavya’dan, Hersek ve Çavuşçiftliği köyleri
ise Romanya’dan göç eden Türkler tarafından kurulmuşlardır.
Ulaşım
Altınova’nın İl merkezine olan uzaklığı 21 km. olup ulaşım, Bursa-Yalova Kocaeli
İllerini birbirine bağlayan E-130 devlet kara yolunun ilçe merkezinden geçmesi dolayısıyla
tamamen asfalt yoldan sağlanmaktadır. İlçe merkezinin beldeleri ve köyleriyle, beldelerin ve
köylerin birbiriyle olan bağlantılarının tamamı asfalt yollarla sağlanmaktadır. Ayrıca,
Tavşanlı-Topçular ile Gebze-Eskihisar arasında çalışan feribotlar İlçenin ve İlin İstanbul ile
olan bağlantısının hem zaman hem de yo olarak kısaltmakta ve ulaşım kolaylaştırmaktadır.
A.2.2.4.Ekonomi Yapısı
İlçe ekonomisi özellikle meyvecilik çiçekçiliğe dayalı tarım sektörü ile KOBİ’lerden
oluşan sanayi sektörüne dayanmaktadır. Turizm de bu sektörlere ilaveten son yıllarda oldukça
ivme kazanan bir gelişme göstermekte ve bu alanda da yeni yatırımlar hizmete girmektedir.
32

UTarım
İlçe ekonomisinde tarım önemli bir yer tutmaktadır. Ziraat yapılabilir toplam 35 bin
dekar arazinin her yıl 28*30 bin dekarlık kısmı işlenmektedir. Tarımsal üretimde ilk sırayı
meyvecilik almaktadır. Karadeniz ve Akdeniz iklimlerinin geçiş sahasında bulunan,
bereketli ve verimli topraklara sahip olan İlçede tarım, küçük aile işletmeleri şeklinde ve
bilinçli olarak yapılmakta ve yaklaşık 1200 ailenin geçim kaynağını oluşturmaktadır.
İlçede aysıca tarımsal ürünlerin pazarlaması aşamasında bozulmadan muhafaza
edilebildiği Bir-Su ve Aslaş gibi büyük soğuk hava depoları mevcuttur.
A.2.3.ÇİFTLİKKÖY İLÇESİ
Şekil A.2.3.1 : Çiftlikköy Sahili
A.2.3.1.Tarihi
Çiftlikköy’ün bilin ilk adı Pylaidir. Yörede Helenistik çağdan Bizans .çağına kadar
çok sayıda ve değişik zamanlara ait yazıtlar ele geçmiştir. Tarihte ilk kez adına 4. yy.’da
rastlanmaktadır. Adı Bizans Kroniklerinde sık sık geçen bu yerleşim merkezinin ilk epigrafik
kanıtı 8. yüzyıla aittir.
Attaliota tarafından yahut Pylon astü olarak gösterilen şehir 11. ve 12. yüzyıllarda
önemli bir rol oynamıştır. Bizans İmparatorlarının burada saraylarının bulunduğu ve
İstanbul’dan bu kıyılara geldiklerinde buradan karaya çıktıkları anlaşılmıştır. Iustinianos
devrinde ise, Hersek-İznik yolu daha büyük önem kazanmaktadır. İmparator Adapazarı
civarında köprü yapımı sırasında Kadıköy-Gebze arasındaki iskelelerin birinde karaya
çıkmaya ve buradan İznik’e gitmeye başlamışlardır. İşte bu olaylar Körfezin güneyindeki
diğer sahil kentleri ile birlikte Pylai kentinin de büyük gelişme göstermesine neden olmuştur.
Bizans teşrifat kitaplarında imparatorların Pylai’da karaya çıkmalarında yapılan bütün törenler
ayrıntıları ile anlatılmaktadır.
11.yy.’da 1 Haçlı seferlerinde Latin ordularının bir kısmının buradan geçtikleri
görülür.Roma ve Bizans döneminin bu bölgedeki varlığı yazılı belgelerin dışında bazı
buluntularla da kanıtlanmaktadır.
1325 yılında Osmanlı Egemenliğine geçen köy bu dönemde Karakilise veya
Kadıçiftliği olarak adlandırılmıştır. Köy 93 harbinden sonra Bulgaristan’ın Şumnu
33

kasabasının Yenice, Teke,Makop, Bulanık, Pravada, Elasaki ve diğer köylerinden gelenlerce
iskan edilmiş 1923’lerde Kafkaslardan gelen göçmenlerle burada iskan edilmişlerdir.
Çiftlikköy adı ATATÜRK tarafından 1932 yılında verilmiş ve eski adı olan Kadıçiftliği
kullanılmamıştır.
A.2.3.2.Coğrafi ve Jeolojik Yapısı
Çiftlikköy, Marmara denizinin güneydoğusunda; doğuda Altınova, Güneyde
Orhangazi ve batıda Yalova Merkez ile çevrilidir. Batıda Yalova İl merkeziyle birleşik
görünümdedir. Doğuya doğru gittikçe dik inen akarsuların oluşturduğu alüvyon ovaları ve
alçalan tepelik alanlar yer alır. Güneyde 888 rakımlık karlık tepesi sınırı oluşturur. İlçenin en
yüksek noktası Laledere köyünün güneyindeki 897 m. yüksekliğindeki Dumanlı tepedir.
İlçe, Armutlu Yarımadasının batı kesiminde Marmara Denizi kıyısında yer alan ve
yakın çevresinde Paleozoyik’den Kuvaterner’e kadar değişik yaşlarda meydana gelmiş ve
farklı oluşumların ortamlarını belgeleyen kaya birimleri yüzeylerden meydana gelmektedir.
Bunlar, yapısal olarak başlıca üç farklı morfolojik seviye halinde bulunurlar,en yaşlı birimler
kıyı alanının gerisinde, güneydeki en yüksek alanları meydana getirirler. Bunlar paleozoyik
yaşlı başlıca metamorfik kayaçlardan oluşan Pamukova metamorfitleri, bunların üzerine açılı
uyumsuz olarak oturan ve konglemera, kumtaşı ardalanmasından oluşan Triyas yaşlı
Taşköprü Formasyonu ve bunların üzerinde yine açılı uyumsuz olarak yer alan kumtaşı, marn
ardlalanmalı Geç Kretase yaşlı Bakacak Formasyondur.
Uİklimi : UMarmara bölgesinin doğu kısmında yer alan bölge Makro-Klima tipi olarak Akdeniz
iklim kuşağı içinde bulunmaktadır. Bu iklim tipinin bilhassa etkisi yazın alanını genişletmekte
ve Türkiye’nin büyük bir kısmını içine almakla beraber, bölgesel farklar kendisini
hissettirmektedir. Marmara Geniş tipi veya Marmara iklimi olarak vasıflandırılan bölgesel
0
iklim tipine girmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık 14.3 P
PC ‘dir. En sıcak aylar Temmuz-
Ağustos , en soğuk ay Ocak ayıdır. En yüksek sıcaklık ise Temmuz, Ağustos aylarında 30-
0
0
40P PC arasında değişiklik göstermekte, en düşük sıcaklık ise 10P PC ile Ocak-Şubat aylarında
görülmektedir.
Yıllık ortalama basınç 1014 mb’dır. Basıncın en düşük olduğu ay Temmuz ayıdır. En
düşük basınç Aralık ayında 1037.7 mb. Olarak gözlenmiştir. Alar içinde basınç farkları çok
azdır. Yaz ve Kış aylarındaki basınç farkı 2-3 mb. Kadardır.
Denizden esen rüzgarlar nedeniyle kış ayları nemli geçmektedir. Yıl içinde tüm
aylarda nem % 73-77 arasında değişmektedir. Yıllık ortalama nısbi nem % 76’dır.
Marmara bölgesinin en yağış alan yerlerinde birisidir. Yağış miktarı 760 mm. Olan
Çiftlikköy, bütün aylarda ortalama 22-125 mm. Yağış alır. Yağışlar genellikle sonbahar ve kış
aylarında görülür. Yıllık yağışın % 10’u ise yaz aylarında düşmektedir. Kış aylarındaki
yağışın fazlalığı ile Karadeniz ikliminin, yaz aylarındaki yağışın azlığı ile Akdeniz ikliminin
özelliklerini taşımaktadır.
UBitki Örtüsü: UÇiftlikköy, maki formasyonu ve ormanlarıyla, batı Karadeniz kıyı bölgesindeki
floranın Akdeniz flora alanına sokulduğu, diğer deyişle bu iki floranın bu bölgenin kendileri
için uygun koşullar gösteren bölümlerini izleyerek birbirinin içine girdiği, bir geçiş alanın
karakterlerini ortaya koymaktadır.
A.2.3.3.Ekonomik Durum
Tarım; Çiftlikköy ilçe merkezi ve köylerinde 2073 hane çiftçilikle uğraşmaktadır.Bu
sayının ilçe nüfusuna oranı % 802e karşılık gelmektedir.Sebze, meyve,çiçekçilik ve seracılık
tarımın ana başlıklarını oluşturmaktadır. İlçede yapılan tarım büyük oranda tarımsal alet ve
makinelerle yapılmaktadır. Özellikle seracılık ve sera çiçekçiliği ilçeye büyük oranda gelir
34

sağlamaktadır.
İlçede toplam 47.515 dekar tarım alanı bulunmaktadır. Bunun 26.400 dekarı sulu
alandır. Sulu alanın 3370 dekarında sera ve açıktan sebze,10874 dekarında meyve, 338
dekarında açık ve serada süs bitkisi, 11818 dekarında tahıl ve baklagil ekimi yapılmaktadır.
21.113 dekar kuru alan bulunmaktadır. Kuru alanın 10.933 dekarı ekilen, 10.180 dekarı çayır
ve meradan oluşmaktadır. 27.220 dekar orman ve 20.657 dekar tarıma elverişsiz alan
bulunmaktadır.
Hayvancılık;
Tablo A.2.3.3.1. Çiftlikköy İlçesi Hayvan Dağılımı
3240 Büyükbaş hayvan
4610 Koyun
490 Keçi
145 Tek tırnaklı hayvan
14.000 Tavuk, hindi, kaz vb.
(Kaynak:Çiftlikköy Kaymakamlığı)
Çiçekçilik
İlçede 338 dekar alanda açık ve serada süs bitkisi yetiştirilmektedir. Çiftlikköy
merkezde 13 çiftçi, 119 serada, Kılıç köyünde 11 çiftçi 96 serada, Laleder köyünde 28 çiftçi
219 serada iç mekan çiçekçiliği ve Taşköprü beldesinde 8 çiftçi 45 serada dış mekan
çiçekçiliği olmak üzere toplam 60 çiftçi ve 479 sera ile yetiştiricilik yapmaktadır.Yetiştirilen
çiçekler, başta İstanbul İli ve yurt dışı olmak üzere, büyük miktarda süs bitkisi çiçek satışı
şeklinde gerçekleşmektedir.
Sanayi
Ülkenin önde gelen Yalova İlinin can damarı sayılabilecek Sanayi kuruluşlarının
büyük bir kısmı Çiftlikköy’de Taşköprü Beldesi ile Denizçalı köyü sınırları içinde
bulunmaktadır. Akrilik Kimya ve tekstil sanayinin önde gelen AK-SA, AK-AL, AK-KİM,
AK-TOPS,AK-ENERJİ ve İstanbul Elyaf Kuruluşları ile diğer yan hizmet veren kuruluşlar
da ilçede faaliyet göstermektedirler.
Taşköprü Beldesi sınırları içinde; 160 dönüm arazi üzerine kurulmuş bulunan Yalova
Toplu İş Yeri Yapı Kooperatif i Başkanlığı Küçük Sanayi Sitesinde 209 adet işyerinde 564
kişi çeşitli meslek dallarında faaliyetlerini devam ettirmektedir. Kılıç köyü sınırları içinde
Seb-Mey Gıda Ürünleri tesisleri bulunmaktadır. İlçede sebze-meyve üretiminde büyük
ilerleme kaydeden, şoklama şeklinde dondurulmuş ürün üretimi yapan firmalarda mevcuttur.
Yine buna bağlı olarak yüksek kapasiteli buzhaneler de faaliyetlerine devam
etmektedirler.İlçede yazlık sitelerin bulunması ve ikinci konut alanı olması nedeni ile ;
eğlence ve hizmet sektörüne yönelik tesisler mevcuttur.
A.2.4.ARMUTLU İLÇESİ
35

Şekil A.2.4.1 : Armutlu Sahili
A.2.4.1.Tarihçesi
Bizans Kralına kızı Armodies’in vücudunun her yerinde yaralar çıktığı bildirilmiş,
Kral bu durumundan utandı için askerleriyle birlikte kızını şimdiki kaplıcaların bulunduğu
mevkide bırakmış, kız buradaki sularla her gün yıkanmış ve bütün yaraları geçmiş, Kral
kızının iyileştiğini görünce onu tekrar yanına almış ve Armodies adı Armutlu olarak
günümüze gelmiştir.
Güzel bir kıyı kasabası olan Armutlu’nun tarihi çok eskilere dayanır. Evliya Çelebi,
ünlü Seyahatnamesinde, 1050 senesi Sefer ayının altıncı günü Mudanya kasabasına
vardıklarından ve oradan bir gemi ile Bozburun İskelesine geldiklerinden söz eder.
Armutlu’ya ilk yerleşenlerin kimler olduğu ve ne zaman yerleştikleri bilinmemektedir.
Yalnız 1320 yıllarında Bizanslılardan alınarak Osmanlılara katıldığı kayıtlarda vardır. Bu da
bize 1300’lerden önce Armutlu’nun bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir.
Armutlu’da Türkler ve Rumlar çok uzun bir süre birlikte yaşamışlardır. Yunan işgali
sırasında Yunan ordusu ile işbirliği yapan Rumlar özellikle Kocadere mevkiinde katliamlar
yapmışlardır. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte buradaki Rumlar göç etmişlerdir. Bugün
Armutlu’da hiç Rum kalmamıştır. Burada yaşayan Türklerin kökeni ise fetihten sonra
Anadolu’ya gelip yerleşen Türklere, 93 Harbi göçmenlerine ve Cumhuriyetten sonra yapılan
müdahale sonucu Rumeli’den gelen Türklere dayanmaktadır.
A.2.4.2.Jeolojik Yapısı
Alüvyon; İlçe içinden geçen ve kuzeydeki kaplıcalar bölgesinden ilçe merkezine kadar
dar bir vadi boyunca gelen bu derenin biriktirdiği alüvyon Armutlu’nun güneyine doğru
yelpaze gibi açılmakta ve geniş alanları kaplamaktadır. Kuzeyde killi, kumu,çakıl, blok
niteliğindedir. Bu depremlerin deprem şoklarını büyüttüğü ve hasarların artmasına neden
oldukları bilinmektedir.
Pliyosen Seri; Konglomera, kumtaşı, kiltaşı marn tabakalarından oluşmaktadır. Yer
yer çapraz tabakalı olan bu birimler yataya yakın konumlu ve formasyonun kalınlığı yaklaşık
20 metreye ulaşmaktadır. Genellikle gevşek tutturulmuş bu birimler güneybatıdaki deniz
kenarlarında sıkı tutturulmuştur ve sahilde dik falezler (10-15 m. yükseklikte)
36

oluşturulmaktadır. Kırmızımsı, pembe, boz, krem renklerdeki bu birimlerde tane boyları kil
boyutundan 50 cm’ye kadar varan bloklara kadar ulaşmaktadır.
Granit; İlçenin güneydoğusunda yer alan bu birim orta büyüklükte taneli, pembemsi
,gri renkli sık eklemli olup genellikle 3 mm. Açıklıktadır Yer yer arena özelliği gösteren bu
birim çok dik şevlerde de kendini tutabilme özelliği göstermektedir. Yer altı suyu dolaşımına
uygun çatlak sistemi olmadığı için yer altı suyuna çok az rastlanabilir. Bu birim çok dayanıklı
kayaç niteliğindedir.
Volkanik seri; İlçenin batısında geniş alanlar kaplayan bu birimler esasen yaşlı olup,
andezit, bazaltik, lav, tüf, tüfit ve aglomeralardan oluşmaktadır. Koyu gri, koyu kahve, boz
ve yeşilimsi renkte olan bu birimler sert ve sıkı eklem ve çatlaklıdır. Az ayrışmalı ve masif
yapılı olmaları nedeniyle deniz kenarlarında dik ve yüksek falezlerin oluşumuna neden
olmuşlardır. Çatlakların genellikle kil dolgusu olması nedeniyle yer altı suyu dolaşımına
meydan vermeyen bu birimler yer altı suyu bulundurmaktadır. Bu birimler kayaç dayanım
sınıflamasına göre dayanıklı kayaç sınıfına girmektedir.
Metamorfik Seri; İlçenin kuzeyi ile doğusunda yaygın olarak yer almaktadır.
Amfibolit, amfibol şist, gnays ve bazaltik lav ve tüflerden oluşmakta olan u birimler yeşil, gri,
kahve renklidirler. Yer yer derin ayrışma zonlarının bulunduğu bu seride ayrışmalı alanlar
kızılımsı, açık bej renklerdedir.
A.2.4.3.İklimi
Genellikle Akdeniz iklimi hüküm sürer. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılıman ve
yağışlıdır.
UBitki Örtüsü:
İlçe arazi dağılımı aşağıdaki gibidir:
UKullanım sınıfıU
UMiktarı (Dekar)
Zeytin Alanı 26.378
Diğer meyve alanları 1.027
Tarla (ekilen-nadas-sebze) 3.862
Çayır-Otlak Alanı 2.725
Tarım ve ormana elverişsiz alan 5.778
Ormanlık alan 145.230
TOPLAM 185.000
A.2.4.4.Geçim Kaynakları
Zeytincilik, balıkçılık, orman işçiliği ve yaz turizmine yönelik küçük sayıda
pansiyonculuktur. Halkın % 80’i zeytin üretimi, % 10’u balıkçılıkla geçimini sağlamaktadır.
26.378 dekar alanda 741.300 ağaçtan ağaç başına 12 kg. verimle, 8.895.600 kg (8.895 ton)
ürün elde edilmiştir.
A.2.5. TERMAL İLÇESİ
37

Şekil A.2.5.1 : Termal Kaplıcaları
A.2.5.1.TARİHİ
Termal, kelime olarak Therma’dan gelir. Therma, yeraltından çıkan sıcak su ya da
ılıca demektir. Kaplıca sözcüğü de, ılıcanın üstüne bir hamam yapılması sonucunda ortaya
çıkan tesisin (kaplı ılıca ) biçiminde tanımlanmasından türemiştir.
Yalova’daki Therma’nın (ılıcanın) , İ.Ö.2000 yıllarında bir yer sarsıntısıyla meydana
geldiği tahmin edilmektedir. Yalova Kaplıcalarının ismi Ramsey’e göre Pylai’dir. Haçlı
seferlerini yazanlar ise Helenopolis olarak kaydetmektedirler. Eski Yunan, Roma, Bizans,
Selçuk ve Osmanlılar devrini yaşayan Yalova Kaplıcaları, Kral Justinyen, Sultan Orhan,
Sultan Hamit ve Sultan Mecid tarafından muhtelif tarihlerde restore edilmiştir.
Bazı kaynaklarda, yörede yaşayanların, doğanın çıkardığı bu buharı ve sıcak suların
Garyoneş isminde bir ejder ya da bir yılan olan bir ilahın koruyuculuğunda meydana
geldiğine ve bu buharın gelecekten haber verme kehanette bulunduğuna inandıkları,
belirtilmiştir. Termal civarında yaşayanlar, sonraları bu suların şifa veren özelliklerini
keşfetmişler, fakat bu özellikleri ilahların özel bir armağanı olarak değerlendirmişlerdir.
Yalova’da uzun müddet Herkül, Asklepios ve Nemfler’e ibadet edilmiş ve hastalar
(Mabet uykusuna yatmak ) ve rüya görmek suretiyle mucizevi bir şekilde hastalıktan
kurtulmak yolunu aramışlardı.
Kurşunlu Hamam’ın cephesindeki pilyelerin dış satıhlarında bulunan adak stellerinin
birinde sadece Herkül, birinde üstte Herkül ve Asklepios altta 3 nemf, bir stelde sadece 3
nemf, üç stelde de üstte Herkül altta üç nemf ya da peri kızının tasvirleri bulunmaktadır.
A.2.5.2.COĞRAFİ DURUMU
Sayısız özellikleri ile Yalova’nın ve yörenin en büyük turizm merkezi olan Termal
İlçesi, Gökçedere ve Üvezpınar Mahallelerinden oluşup, Akköy ve Yenimahalle Köyleri
mücavir alanı içerisinde yer almaktadır. Termal; Yalova’ya 12 km. mesafede bulunur ve
38

ulaşımı kolaydır. Çok işlek bir hat olan ve gece gündüz gidiş dönüş olanağı bulunan Yalova-
Termal karayolunun yanı sıra Termal-Çınarcık yolu da ulaşım kolaylığına sahiptir. Termal
Turistik İşletmeleri, Samanlı Dağı’nın yamacında vadi içerisinde yer almaktadır.
A.2.5.3.EKONOMİK DURUM
Ülkemizde orta yaş gruplarının çoğunun tercih ettiği turizm türü Termalizm’dir. Bu
bakımdan Yalova İli çok şanslı konumdadır. Özellikle kaplıca olanakları 3.yaş turizminin
sürekliliğini sağlamaktadır.
Kaplıca-Sağlık Turizmi, tedavi amacı ile yapılan turizm türüdür. Doğanın sağlık verici
özelliklerinden yararlanmak isteyen insanların, sıcak suyu, maden suyu, hamam, kaplıca ve
bunları tamamlayan kür merkezlerini ziyaret etmeleridir. Kaplıca ve içme suyu
kaynaklarından yararlanmak için yapılan turizm, uzun bir konaklama süresini
gerektirmektedir. Doğal kaynak özelliği gösteren kaplıcalardan öncelikle iç turizm açısından
yararlanılmaktadır.
Termal kaplıcaları, Türkiye’nin en düzenli gelişmiş kaplıca alanıdır. Altyapı sorunu
yoktur. Kaplıca‘ya ulaşım asfalt yolla sağlanmaktadır. Termal Tesisleri’nin girişinde, Yedi
Havuzlar’da denilen bir çağlayan bulunmaktadır. Çeşitli, renkli ortancaları ile ünlü
Termal’de, çok nadide ağaçlar bulunmaktadır. Termal’de bulunan Gökçedere ‘ye kaplıca
sularının verilmesiyle otel ve motellerin büyük bir bölümü tesisleri içerisinde müşterilerinin
kaplıca sularından faydalanmalarını sağlamaktadırlar. Termal Tesisleri içinde çeşitli banyolar
bulunmaktadır. Valide Banyo ve Kurşunlu Banyo tarihi banyolardır. Ayrıca 8 odalı Çınar
Banyo, 26 kabinli Sultan Banyo ve 10 kabinli sıra banyo bulunmaktadır.
TERMAL SUYU TAHLİL RAPORU
(İstanbul Üniversitesi Kimya Enstitüsü)
UOrganik ve Fizik Tahlili
Suyun Alındığı Mahal Esas Kaynak
Numune Suyun Derecesi 66,2
Su Alınan Mahalin Derecesi 11
Rengi
Renksiz
Kokusu
Bariz Hidrojen Sülfür
Lezzeti
Tatlı
Manzarası
Berrak
Densitesi 4 de 1,001306
Resistivite 18 de 5609
Kondüktivite de 0,173,101
Ph 7,8
Bir Litre Sudaki Kuru Bakiye 1,4484
Resüdü Sülfürik 1,5224
UBir Litre Termal Suyunda Bulunan İyonların Miktarı
KATİON
ANİYON
Potassium K+ 0,0640 Sülfürik So 4- 0,7993
Sodium Na+ 0,2314 Nitrigue No 3- 0,0000
Ammonium Nh+ 0,0001 Nitreux N0 2- 0,0000
Calcium Ca++ 0,1860 Chlore Cl- 0,0902
Fer Fa++ 0,0003 İode L- 0,0000
39

Manganese Mn++ 0,0007 Carbanigue Hco 3- 0,0447
Aluminium Al+++ Eser Phosphurigue Hpo 4- 0,0000
Redium Ra++ 2,5.10-12 Arsenigue Haso 4- 0,0000
Aniyon ve Katiyon Toplam Ağırlığı Gayri Münhal Asitler
Silice Sio 0,0504
Anhyoride Borigue Coo 0,0005
Anhyoride Borigue 8.0 Eser
Mineraller Toplamı 1,4577
A.3.
İLİN COĞRAFİ DURUMU
Yalova İli 39-40 kuzey enlemleri, 29-61 doğu boylamları arasında olup, denizden
yüksekliği 2 m’dir.Kuzey ve batı sınırını Marmara Denizi oluşturur,güneyde Bursa
(Orhangazi,Gemlik ve İznik ) ve Gemlik Körfezi , doğuda Kocaeli(Karamürsel İlçesi) ile
sınırlanır.
A.4.
İLİN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU
A.4.1.Dağlar
İlin güney tarafı Samanlı Dağları tarafından kaplanmıştır. Samanlı Dağları’nın en
yüksek noktası Yalova ile Gemlik sınır noktasında bulunan Beşpınar Tepesi (926 m)
dir.Diğer yüksek alanlar:
-Laledere Köyü güneyindeki Dumanlı Tepe (897 m)
-Manastır Tepesi (892 m)
-Karlık Dağı Tepesi (888 m)
-Kolaçan Tepe (868 m)
-Ayıcı Tepe (718 m)
-Çakıllık Tepesi (692 m)
-Dümbelek Tepe (594 m)
-Reşadiye Sivrisi’nde yer alan Kale Tepe (569 m)
-Hasan Baba Tepesi (545 m)
-Mezarlık Tepe (512 m)
-Bir uzantı halinde devam eden Katırlı Sırtları (683 m).
A.4.2.Yaylalar
Kocadere Köyü’ nün güneyindeki Delmece Yaylası.
A.4.3.Göller
Dipsiz göl, Hersek gölü.
Hersek Gölü ileri bölümlerde ayrıntılı olarak incelenmiştir.
A.4.4.Ovalar
-Kocadere Köyü yakınındaki Kocadere Ovası ,
-Koru Köy ile Akköy arasında yer alan Koru Ovası,
-Devlet Üretme Çiftliği (Baltacı Çiftliği) sahilinde Liman Ova ile başlayan ve
Sellimandıra’ya kadar uzanan Samanlı ve Kadıköy Ovaları,
-Elmalık Köyü’nden başlayıp Araştırma Enstitüsü (Millet Çiftliği) ne kadar uzanan Kazımiye
40

Ovası,
-Taşköprü Köyü altında Taşköprü Ovası.
A.4.5.Vadiler
Gemlik Körfezi ve Yalova arasında batı-doğu doğrultusunda uzanan dağlık alan içinde
derelerin yatakları doğrultusunda uzanan küçük vadiler bulunmaktadır. Bunların içinde en
önemli yere sahip olan ise Sellimandıra vadisidir. Genellikle tüm bu vadiler birbirine paralel
olarak uzanmaktadırlar. Sellimandıra vadisi Gökçedere yöresinde tabanını genişletir ve
Marmara Denizi’ne açılır. Bu çeşitli vadicikler arasında küçük tepeciklerle birbirinden ayrılan
ovalar bulunmaktadır.
A.4.6.JEOMORFOLOJİ
Yalova İli, Armutlu Yarımadası’nın kuzeyindeki eğimli bölgede yer almaktadır. Bu
bölge, kuzeyde Kuzey Anadolu Fay Zonu dilimleriyle kuşatılmıştır. Yarımadanın ortasında,
çok sağlam Prekambriyen yaşlı başkalaşmış ( metamorfik ) kayaçlarda oluşan sıradağlar doğu
– batı doğrultusunda uzanmaktadır. Bu taban kayaçların üzerinde sıradağların kuzey ve
güneyinde kalan eğimli bölgelerde Triyas Çağ ile III. Dönemin başlarına ait daha genç tortul
ve volkanik kayaçlar bulunmaktadır. Bu kayaçlar, son derece güçlü tektonik devinim
yüzünden kıvrımlanmış ve faylanmıştır. Bunun sonucunda, Yalova Bölgesinde denize kadar
uzanan genç bir havza oluşmuştur. Bu havzada, Orta ve Geç Miyosen devirlerindeki sığ
denizlerde kumtaşı, çamurtaşı ve kireçtaşı kayaçları oluşmuştur. Pleyistosen devrine
gelindiğinde Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun etkin hale gelmesi sonucu, Armutlu
Yarımadası’nın yukarı doğru kalkmasına neden olmuş ve buna karşılık olarakta akarsular
tarafından aşağı doğru kesilerek değişik katmanlar boyunca kuzey – güney yönünde eğimli
derin vadiler oluşmuştur. Deniz düzeyi tekrar yükseldikçe vadiler kısmen alüvyonla dolmuş
ve bugünkü konumunu almıştır.
Yalova, Anadolu’nun paleotektonik ve neotektonik dönemdeki yapısal evrimi
açısından önemli bir bölgede bulunmaktadır. Bölge, paleotektonik açıdan Rodop – Pontid
Kuşağı ( İstanbul Zonu ) ile Sakarya Kıtası arasındaki kenet kuşağında bulunur. Bu iki zon,
Eosen – Erken Oligosen’de İntra - Pontid Okyanusunun kapanması sonucu oluşan kenet
boyunca bir araya gelmiştir. Yalova çevresinde yüzeylenen paleotektonik dönem kayaç
toplulukları, İstanbul Zonu içerisinde yer alan birimlerdir. Bölgesel neotektonik evrim
Anadolu’nun neotektoniği ile uyumlu olup, Orta ve Geç Miyosen devirlerinde başlar.
Bölgenin günümüz jeolojisi neotektonik dönemde şekillenmiş olup, bu döneme ait Miyosen
ve Kuvaterner yaşlı çökeller yüzeylenmektedir. Bölgenin en önemli yapısal unsuru olan
Kuzey Anadolu Fayı, günümüz tektoniğini denetlemektedir.
Bölgenin en önemli yapısal unsuru olan Kuzey Anadolu Fayı ( KAF ) günümüz
tektoniğini denetlemektedir. Bu fay, Armutlu Yarımadasında kuzey ve güney olmak üzere 2
kola ayrılır. Kuzey kol İzmit – Adapazarı koridorunu izleyerek Marmara Denizine doğru
uzanır. Yalova yöresinde kabaca doğu – batı doğrultusunda Marmara Denizi çukurluklarını
izleyerek batıya doğru devam eder. Diğer kolu ise Geyve – Gemlik hattı boyunca Armutlu
Yarımadası yükselimini güneyden sınırlandırır. Yalova yöresinde neotektonik döneme ilişkin
diğer faylar kuzeybatı – güneydoğu ve kuzeydoğu – güneybatı doğrultusundadır. Bunlar
genelde inaktiftir. Hersek ve Laledere deltalarında izlenen aktif faylar KAF Zonu içerisinde
yer almaktadır. Neotektonik dönem yapılarından olan kıvrım ve bindirmeler Miyo – Pliyosen
yaşlı birimler içerisinde izlenir. Kıvrımların doğrultusu genelde doğu – batıdır. Armutlu
Yarımadası’nı oluşturan doğu – batı uzanımlı Samanlı Dağları silsilesinin kuzeybatı
kesiminde yeralır. Bu dağ kuşağı tektonik kökenli olup, Kuzey Anadolu Fay Zonunun kuzey
ve güney kolları arasındaki yükselim alanına karşılık gelmektedir. Doğudaki Sakarya Nehri
41

ile Çınarcık arasında Samanlıdağ kütlesi kuzeyden Marmara Denizinin çukurlukları ve İzmit
– Adapazarı koridoru tarafından sınırlandırılmaktadır. İzmit doğusunda Kuvaterner yaşlı
alüvyonların düzlediği koridor tabanı ile yüksek kütle arasında çok dik yamaçlarla tanınan
keskin bir morfolojik uyumsuzluk izlenir.Buna karşın Marmara Denizi güneyinde Samanlı
Dağları yükselimi ile bu deniz arasında az eğimli ve basık morfolojili etek düzlükleri
yeralmaktadır. Yalova bölgesinde bu etek düzlükleri deniz
ile güneydeki dağlık
kütle arasında doğu – batı uzanımlı bir kuşak oluşturur. Bu düzlükler Yalova –
Çınarcık arasında Marmara Denizi kıyılarına kadar sokulurlar. Çınarcık yöresinde deniz
bunların eteğinde gelişmiş falezlere yaslanır. Yalova doğusunda ise etek düzlükleri ile deniz
arasında kıyı ovalarından oluşan düzlükler bulunmaktadır.
Doğu – batı yönlü kuşaklar halinde uzanan bu jeomorfolojik üniteler kuzeyden güneye
doğru 3 farklı yükselti kuşağı oluşturur. Bu üniteler; kıyı kuşağı ve alüvyal vadi tabanları,
etek düzlükleri ve yüksek dağlık alan olmak üzere 3 ana yer şekli grubunda toplanır.
a) Yüksek dağlık alan : Bu rölyef grubu, Yalakdere – Çınarcık arasındaki güney
bölümde gözlenir. Yalova kaplıcaları ile Yalakdere arasında etek düzlükleri gerisinde aniden
yükselen dik eğimli yamaçlarla karakteristiktir. Çınarcık güneyinde ise etek düzlükleri ile
dağlık alan arasında geçiş belirsizdir. Yüksek dağlık kütlenin zirve bölümlerinde aşınım
yüzeylerinin oluşturduğu düzlükler izlenir. Bu alanlar içerisinde yayvan morfolojili ve
tabanlarında yer yer eski alüvyon dolgusu içeren vadi formları bulunur. ( Bilgin ( 1968 ),
Emre ve diğerleri ( 1998 ) ) Bu özelliği ile dağlık kütlenin zirve düzlükleri yüksek plato
görünümü sunar. Çınarcık güneyindeki Neojen öncesi yaştaki kaya topluluklarının
oluşturduğu sırtlarda bu düzlükler hafif eğimli yüzeyler şeklinde kuzeydoğuya doğru
alçalırlar. Dağlık kütle üzerinde dandritik paternli akarsu ağı izlenir. Zirve düzlüklerinde
akarsular yayvan vadi tabanlarına yerleşmiş olup, talveg eğimleri düşüktür. Zirve düzlükleri
ile daha alt seviyede yeralan etek düzlükleri arasındaki yamaç zonunda ise akarsu ağı daha
yoğun ve dik yamaçlı kertik vadiler içerisinde olup, talveg eğimleri yüksektir. Morfolojik
yarılmanın en fazla olduğu bu kesimlerdeki vadi yamaçları aynı zamanda kütle hareketlerinin
de yoğun olarak izlendiği alanlardır.
b) Dağ eteği düzlükleri : Güneydeki dağlık kütle ile kıyı arasında doğu – batı
yönünde uzanan ve genişliği kuzey – güney yönünde genişliği yer yer 10 km.’yi bulan az
eğimli yüzeyler dağ eteği düzlükleri olarak tanımlanmıştır. Köken açısından bu düzlükler Geç
Pliyosen – Pleyistosen’de biçimlenmiş aşınım yüzeylerine karşılık gelmektedir. Yalova
yöresindeki Neojen yaşlı kaya toplulukları üzerinde kuzeye doğru düşük eğimli sırtlar
şeklinde izlenen bu yüzeyler Altınova güneyindeki temel kayalarda ise basık morfolojili
tepelikler halindedir. Bu yüzeyler üzerinde kalınlığı yer yer 2 – 3 metreye kadar ulaşan derin
bir alterasyon ( pedojenez ) zonu gelişmiştir. Etek düzlükleri kuzeye doğru kabaca birbirine
paralel akan akarsuların yerleşmiş olduğu vadiler tarafından yarılarak parçalanmıştır.
Parçalanma Yalova yöresindeki Neojen kaya toplulukları üzerindeki kesimlerde daha
belirgindir. Burada yüzeyler vadiler arasında kabaca kuzey – güney yönünde uzanan sırtlara
dönüşmüştür. Vadilerdeki yarılmanın derinliği kuzeyden güneye doğru artar. Buna paralel
olarak yamaç eğimlerinde de artış izlenir. Kuzeyde tabanlı olan vadiler güneydeki dağlık
kütleye yakın bölgelerde kertik vadilere dönüşür. Basık morfolojisine rağmen etek
düzlüklerinde yer alan yamaç zonları bölgede kütle hareketlerinin en yaygın olduğu
alanlardır. Özellikle Miyosen – Pliyosen yaşlı kaya toplulukları ( Kılıç ve Yalakdere
Formasyonları ) üzerine rastlayan kesimlerde çok düşük yamaç eğimlerine rağmen kütle
hareketlerinin gelişmiş olduğu görülür. Kütle hareketlerinin gelişimi kaya türü özellikleri ile
ilişkilidir. Ancak, bunların türü ve alansal dağılımı morfoloji tarafından denetlenmektedir.
Şöyleki, etek düzlüklerini oluşturan kuzey – güney uzanımlı sırtların kuzey bölümlerinde
düşük yamaç eğimi nedeniyle krip ve akmalar yaygındır. Bu alanlarda gelişen kaymalar
küçük boyutlu ve sığdır. Ancak, güneye doğru gidildiğinde yarılma artışına paralel olarak
42

yamaç eğimi ve uzunluğu artar. Bu değişikliğe uygun olarak kaymalar yoğunluk kazanır. Etek
düzlüklerinin güneydeki dağlık alana yaslandığı kesimlerdeki kertik vadi içleri kaymaların
maksimum büyüklük ve derinliğe ulaştığı alanlardır.
c) Kıyı kuşağı ve alüvyal vadi tabanları : Yalova – Çınarcık bölümünde kalan
kıyılar yüksek kıyı özelliğine sahiptir. Bu kesimde dik falezler önünde dar kumsal şeritleri
uzanır. Yalova doğusunda kalan kıyı kuşağı ise alçak kıyı özelliği sunar ve kıyı gerisinde
geniş birikim düzlükleri yer alır. Delta ve kıyı ovası şeklinde gelişmiş olan bu birikim
düzlükleri güneye doğru etek düzlükleri içerisine sokulan alüvyal vadi tabanları ile
bütünsellik sunarlar. Bu nedenle kıyı düzlükleri ile bu vadi tabanları aynı yerşekli grubu
içerisinde değerlendirilmiştir. Bölgedeki konutlar ve sanayi yapıları büyük ölçüde bu yerşekli
grubu üzerinde yer almaktadır.
Kıyı düzlükleri denizel sekiler ile güncel delta ve kıyı ovası olmak üzere 2 alt bölgeye
ayrılır. Denizel sekiler Yalova doğusunda etek düzlükleri önünde gelişmiş ve olasılıkla eski
falezlere karşılık gelen yamaç eteklerine sıvanmış haldedir. Ayrıca, Hersek ve Laledere
deltalarında da basamaklar oluştururlar. Araştırma alanında bol fosilli düzeyler içeren bu seki
dolguları morfometrik olarak 3 – 5 ve 8 – 70 metre olmak üzere 2 seviyede yer alırlar. Üst
seviyede yer alan seki dolguları Marmara Denizi’nin Tireniyen’deki yüksek seviyelerine
karşılık gelmektedir. Alt seki ise Holosen’de gelişmiştir. Alt seki yüzeyleri çoğunlukla
kolüvyon ve alüvyon çökelleri tarafından örtülerek maskelenmiştir.
Güncel deltalar ve kıyı ovası en alt seki basamakları önünde yer alır. Yalakdere
ağzındaki üçgen geometrili Hersek Deltasının sivri ucu İzmit Körfezi’nin kuzey kıyılarına
doğru sokulmuştur. Bu körfez delta lobu tarafından kuzey – güney yönünde 2’ye bölünmüş
olup, doğu bölümü dar bir boğazla açık denize bağlanmaktadır. Delta yüzeyindeki Hersek ve
Altınova yöresi olmak üzere iki alanda denizel seki dolguları yüzeylenir. Diğer bölümleri ise
Holosen çökellerinden oluşmaktadır. Deltanın kuzey ucu kabaca doğu – batı doğrultulu aktif
bir fayla kesilmiştir. Doğusunda dar bir kıyı kordonu ile denizden ayrılan Hersek Gölü
lagünü, bu fay boyunca batıya doğru delta içerisine sokulur. Kendisini şekillendirmiş olan
Yalakdere’nin güncel kanalları deltanın batı bölümünde yeralır. Yapılan sondajlar deltada
Kuvaterner kalınlığının 118 metreden fazla olduğunu ve bunların Geç Pliyosen – Güncel
zaman aralığında depolandığını göstermektedir.
Yalova doğusundaki Laledere deltası da Pleyistosen ve Holosen olmak üzere 2 çökel
topluluğundan oluşmaktadır. Deniz içerisine doğru dairesel geometride ilerlemesi olan bu
delta kuzeybatı – güneydoğu doğrultusunda bir normal fay tarafından basamaklandırılmıştır.
Doğu kesiminde bu fayın güney bloğu denizel taraça, kuzey bloğu ise güncel delta
çökellerinden oluşmaktadır. 17.08.1999 depreminde delta üzerinde kabaca bu fayın
doğrultusu ile uyumlu gidişi gösteren yüzey kırıkları gelişmiştir.
Laledere deltası ile Yalova arasındaki kıyı düzlüğü ortalama 1 km. genişliği olan kıyı
ovası niteliğindedir. İnce bir alüvyon örtüsü ile kaplı olan bu kıyı ovası, güneyden 5 – 6
metre kotlarında yer alan eski bir falez dikliği ile sınırlandırılmaktadır. Bu eski kıyı çizgisi
güneyden gelen akarsu ağızlarında vadiler boyunca içerilere sokulur. Vadi ağızlarında yer
alan sekiler ve içerilere doğru izlenen bataklıklar, Marmara Denizi’nin olasılıkla Holosen
başlarında daha yüksek seviyede olduğu dönemlerde bu vadi içlerine küçük koylar halinde
sokulmuş olduğunu göstermektedir. Yalova batısında Sellimandıra dere ağzında kıyıdan
yaklaşık 1 km. içeride DSİ tarafından vadi tabanında açılmış olan bir sondajda denizel
kavkılar içeren çökellere rastlanmış olması bu görüşü desteklemektedir. Kıyı ovaları akarsu
ağızlarında, vadiler boyunca güneye doğru sokulan taşkın düzlükleri ile geçişlidir. Taşkın
düzlükleri kuzey – güney yönlü uzanan vadi tabanlarının tamamını kapsar. Etek düzlüklerinin
yarılması ile oluşan bu vadiler olasılıkla Marmara Denizi’nin Geç Pleyistosen’de seviye
43

alçalması döneminde şekillenmiştir. Vadilerdeki alüvyon dolgusunun kalınlığı hakkında bilgi
edinilememiştir. Ancak Geç Pleyistosen’de Marmara Denizi seviyesinin günümüzden 60 – 70
metre daha aşağılarda bulunduğu göz önüne alınırsa bu dönemde Yalova yöresindeki vadi
tabanlarının da yaklaşık aynı düzeyde kazılmış olması gerekir. Buradan hareketle vadilerdeki
taban dolgusunun yaklaşık 60 – 70 metre dolayında olduğu söylenebilir. Bu dolgunun niteliği
hakkında yeterli veri olmamasına karşın Yalova kenti bölümünde Eyrekdere ve Sellimandıra
dere, Çınarcık yöresinde Doğandere gibi büyükçe vadileri, denizden 4 – 5 km. kadar içeriye
sokulan ağız kesimlerindeki çökel dolgusunun tabanda esas olarak denizel / lagüner nitelikte
üst seviyelerinin ise akarsu alüvyonlarından oluştuğu söylenebilir. Bu vadi tabanlarında
akarsuların güncel kanalları çok dar olup, sellenme dönemlerinde tüm vadi tabanları taşkın
süreçlerinin etkisinde kalmaktadır.
Jeolojik – jeomorfolojik yapısı ve iklim özellikleri sonucu Yalova bölgesinde etkin
olan güncel yerbilim süreçleri önem sırasına göre deprem, heyelan ve taşkın olarak sıralanır.
Bu dinamik süreçler kentsel konut ve sanayi yapılaşmasının yoğun olduğu bölgede yerel
zemin koşulları yanında arazi kullanım planlamasında ön planda tutulması gereken yerbilim
verileridir.
Aktif Faylar, Deprem Kaynakları : Yalova Bölgesi ülkenin en önemli aktif
faylarından olan Kuzey Anadolu Fay Zonu içerisinde yer almaktadır. Bu fay zonu, araştırma
alanı doğusuna rastlayan Dokurcun yöresinde 2 ana kola ayrılmaktadır. Güney kol Dokurcun
– Geyve – İznik hattını izleyerek Gemlik Körfezinde Marmara Denizi’ne ulaşmaktadır.
Buradan batıya doğru Marmara Denizi güneyini morfolojik olarak sınırlandıran güney kol
Bandırmaya kadar izlenmektedir. Kuzey kol ise Dokurcun – Karapürçek – Sapanca Gölü
üzerinden batıya doğru devam ederek İzmit Körfezinde Marmara Denizine ulaşmaktadır.
Hersek Deltası doğusunda kalan kesiminde bu koldaki faylar morfolojik olarak İzmit
Körfezinin güney kıyılarını sınırlandırmaktadır.
Yalova Bölgesinde deprem kaynağı olabilecek aktif faylar Marmara Denizi tabanında
yer almaktadır. Hersek deltası batısında Kuzey Anadolu Fayı’nın bu deniz içerisindeki
konumu hakkında yeterli veri yoktur. Bu denizde fayın yapısı ve geometrisi hakkında değişik
görüşler ileri sürülmektedir. Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi içerisindeki
konumuna ilişkin yapılan bir çok araştırmada bulunmaktadır. Bu araştırmalarda fayın kuzey
kolunun KD – GB yönlü doğrultu atımlı fay segmentleri ve bunlar arasındaki normal
faylardan oluşan bir patern sunduğu konusunda görüş birliği vardır. Emre ve diğerleri
1998’de ise İzmit Körfezi’nin doğu yarısında Kuzey Anadolu Fayı zonundaki aktif ana
fayların doğu – batı yönünde uzandığı kuzeydoğu – güneybatı uzanımlı fayların Kuzey
Anadolu Fayının ilk oluşum aşamasındaki makaslama yapıları şeklinde gelişmiş olduğu
açıklanmıştır. 17.08.1999 depreminde gelişen yüzey kırıklarının geometrisi ikinci görüşü
doğrulamaktadır.
17.08.1999 depreminde Altınova doğusunda deniz içerisinden başlayan ve en doğuda
Gölyaka’ya kadar uzanan yaklaşık 130 km. uzunluğunda yüzey kırılması gerçekleşmiştir.
Gölcük – Gölyaka arasında bu deprem kırığı üzerinde birkaç cm.’den 5 metreye kadar değişen
miktarda sağ yönlü yerdeğiştirmeler ölçülmüştür. Bu deprem kırığı batı devamında bulunan
Altınova yöresinde kara üzerinde izlenememektedir. Ancak, Yalova doğusunda yeralan
Laledere deltasında bu depremde gelişmiş bir faylanmaya yorumlanabilecek yapısal özellikler
sunan yüzey kırıkları gözlenmiştir. Delta düzlüğü üzerinde kabaca doğu – batı doğrultusunda
uzanan bu kırıklar devamlılığı olmayan birkaç cm.lik sağ yönlü doğrultu atım bileşeni olan
normal fay ve açılma çatlakları şeklindedir. Normal faylanma gösterenlerin kuzey blokları
aşağıda olup, Yalova Havaalanı batısında 15 cm.lik maksimum eğim atımı izlenmiştir.
Taşköprü kuzeyinde izlenen bu yüzey kırılması delta üzerinde kabaca WNW – ESE
doğrultusunda uzanan normal fay zonunda gelişmiştir. Bu özellikleri ile kırıkların tektonik
kökenli, dolayısıyla 17.08.1999 depremine bağlı olarak meydana gelen yüzey kırılması
44

sonucu oluştuğu görüşü ağırlık kazanmaktadır.
Bölgenin yakın gelecekteki deprem tehlikesi açısından, Kuzey Anadolu Fayı’nın
Hersek Deltası batısında kalan kesimindeki fayların kırılıp kırılmadığı önem kazanmaktadır.
1939, 1942, 1943, 1944, 1951, 1957 ve 1967 yıllarında meydana gelen depremler Kuzey
Anadolu Fayı üzerindeki deprem aktivitesinin doğudan batıya doğru düzenli olarak yer
değiştirdiğini göstermiştir. 17.08.1999 depremi ise, fay zonunda batıya doğru olan deprem
göçünün devam etmekte olduğunu ortaya koymuştur. Son deprem, bu fayın Hersek Deltası
doğusuna rastlayan bölümünün kırılması sonucu meydana gelmiştir. Fay boyunca depremlerin
batıya doğru düzenli şekilde ilerlemekte oluşu Kuzey Anadolu Fayının Marmara Denizi
altındaki bölümlerinde yakın gelecekteki deprem riskini arttırmıştır. Dolayısıyla 17.08.1999
depremi sonrasında Yalova İlinin de içerisinde bulunduğu bölge deprem riski en yüksek
alanlardan biri haline gelmiştir.
Tarihsel deprem aktivitesi ve son deprem, bölgedeki aktif fayların Yalova bölgesi için
sürekli tehlike oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Yapılaşma uygulamaları açısından bölge
yürürlükte olan Deprem Yönetmeliklerinde 1. derecede deprem bölgesi olarak tanımlanmıştır.
Ancak, bu Yönetmeliklerde öngörülen beklenen yer ivmesi kaya zemin parametrelerine göre
değerlendirilmiştir. Oysa, Yalova kenti ve çevresi yakın alanlardaki yapılar genelde gevşek
zeminler üzerinde kurulmuştur. Son depremde, kentte meydana gelen hasarların
çoğunluğunun bu gevşek zeminlerdeki yapılarda meydana gelmiş olması sürekli yıkıcı
deprem tehdidi altında bulunan bölgede, planlama ve uygulama aşamasında yerel zemin
özelliklerinin iyi değerlendirilmesi gerçeğini ortaya çıkarmıştır.
Kütle Hareketleri : Bölgede kütle hareketleri yaygındır. Bölgedeki kütle hareketleri
oluşum mekanizmalarına göre kayma ( heyelan ), akma ve sürtünme ( krip ) şeklinde 3 ana
gruptu toplanabilir. Kaymalar ise aktivitelerine göre eski ve yeni ( aktif ) olarak 2’ye
ayrılmıştır. Toprak ve moloz akması şeklinde gözlenen akmalar ise tiplerine ayrılmadan
haritalanmıştır. Yaygın olarak gözlenen yavaş ve sığ hareketlerde krip olarak ayırtlanmıştır.
Kütle hareketlerinin türü, dağılımı, yoğunluk ve derinlikleri kaya türü ve morfolojiye bağlıdır.
Genelde kiltaşı, kumtaşı, çakıltaşı ve marn ardalanmasından oluşan çökel kaya
topluluklarında izlenirler. Kiltaşı, kumtaşı, çakıltaşı ve çamurtaşı ardalanmalı birimlerde
tabakalanma düzlemleri ana ve devamlı süreksizlik sistemini oluşturur. Kumtaşı seviyeleri
yeraltısuyu dolaşımının kolaylıkla sağlandığı kesimlerdir. Kiltaşı ve çamurtaşı düzeyleri ise
geçirimsiz zonlardır. Bu birimlerde tabaka eğimleri ile yamaç eğimi arasındaki ilişkiye bağlı
olarak ( tabakalanmanın yamaç dışarı ve uygun eğimde bulunması durumunda ) düzlemsel
kaymalar gelişmiştir. Gevşek tutturulmuş masif kumtaşı ve marn türü birimlerde ise yamaç
eğimine bağlı olarak dairesel kaymalar oluşmuştur. Toprak ( çamur ) akmaları anakaya
üzerindeki günlenme ( ayrışma ) zonunda gelişmiş sığ kütle hareketleri niteliğindedir. Alansal
büyüklükleri ise birkaç on metre ile birkaç yüz metrekare arasında değişir. Bölgede izlenen
diğer sığ kütle hareketide sürünme ( krip )’tir. Anakaya üzerinde günlenme ile oluşan toprak
örtüsünün kalın olduğu alanlarda yamaç eğimi ve yerçekimine bağlı yenilme düzlemleri
gelişmemiş kabarma, dalgalanma ve belvermeler şeklinde morfolojik özellikler sunan yavaş
ve sığ hareketler sürünme ( krip ) olarak tanımlanmıştır. Sürünmenin kaya türü özelliklerine
bağlı olarak yamaç eğiminin çok düşük olduğu alanlarda da kolaylıkla gelişebildiği
izlenmiştir. Derinliği ancak birkaç on cm. ile 2 metre arasında olabilen sürünme anakaya
içerisinde etkili olmadığından kolaylıkla sıyrılıp alınabilecek niteliktedir. Yamaç eğiminin
yüksek olduğu alanlarda ilksel hareketi sürünme şeklinde başlayan hareketler, yağışlar
sonucunda suya doygun hale gelerek akmalara dönüşür.
Bölgenin yüksek topoğrafyasını oluşturan Miyosen öncesi temel birimlerdeki
kaymalar, yüksek eğimli yamaç zonlarında yeralır. Sarısu volkanitleri, İncebel flişi ve
Bakacak formasyonu temel kaya toplulukları içerisinde kaymaların gelişmiş olduğu
45

irimlerdir. Bu birimlerdeki kaymalar genelde daireseldir. Sarısu volkanitlerinde kaymaların
en yoğun olduğu bölge Çınarcık güneyindeki Aydere Vadisi’dir. Burada bileşik dairesel
kaymaların oluşturduğu heyelan kütlelerinin uzunluğu 1,5 km.’ye yaklaşmaktadır. Altınova
güneyinde izlenen kaymalar ise volkanik kumtaşı, kiltaşı ve marn ardalanmasından oluşan
İncebel flişi ile yine kumtaşı, marn ve kiltaşından meydana gelen Bakacak formasyonlarında
gelişmiştir.
Bölgede kütle hareketlerinin en yoğun olduğu birimler ise Kılıç ve Yalakdere
formasyonlarıdır. Bu birimler, Yalova yöresinde kıyı kuşağı ile güneydeki yüksek dağ
kütleleri arasında orta yükseklikteki sırtları oluşturmaktadır. Kuzey – güney uzanımlı bu
sırtların yamaçlarında her türlü kütle hareketi izlenmektedir. Sırtların düşük eğimli yamaçlarla
çevrili olduğu kuzey bölümlerinde krip ve çamur akması gibi sığ hareketler egemen süreçtir.
Bu kesimlerde küçük boyutlu, seyrek olarak sığ dairesel kaymalarda izlenir. Vadiler boyunca
güneye doğru gidildiğinde ise yamaç eğiminin artışına uygun olarak kaymalar yoğunluk
kazanır. Bu yönde, kayma kütlelerinin büyüklük ve derinliklerinde de artış gözlenmiştir.
A.5. JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ
Bölgede Paleozoik, Mesozoik ve Senozoik yaşlı birimler yer almaktadır.Yalova ve
civarında yaşlıdan gence doğru formasyonlar şu şekilde sıralanmaktadır.
Paleozoik şişt, mermer
Triyas Kumtaşı-konglomera
Üst Kretase Kalker-konglomera
Eosen Filiş volkan tüfü, andezit lavı
Neojen Marn, kil taşı, silt taşı, konglomera
Kuvaterner Kil, kum, çakıl
Yalova-Orhangazi çizgisinin batısında kalan kısımda Paleozoik kütle göze
çarpmaktadır. Paleozoik oluşum Armutlu yarımadasının batı ucundan başlayarak Esenköy ve
Kocadereye kadar sürer. Yarımadanın batı, güney ve doğu kısımlarında geniş alanlar kaplayan
paleozoik seri, kuzeybatı da Kocadere köyünde granit tabaka ve orta kısımlarda
Dumanlıdağ’dan başlayıp kuzeydoğu doğrultusunda Çınarcık-Kurtköy çizgisine kadar yayılan
volkanik arazi ile kesintiye uğramış ve çok büyük bir olasılıkla örtülmüş bulunmaktadır.
Mesozoik oluşum ise ancak Taşköprü’nün güneyindeki alçak kütlede dar bir kısımda
görülür. Üçüncü zamanın çeşitli devirlerine ait seriler, dağların karakteristik ve oran
bakımından daha yaygın diğer şekillerini oluştururlar. Bunlar Eosen ve Neojen oluşumlar
halinde yer yer süreklidirler.
Kocadere-Esenköy arasındaki tepelik alanda güney-batı-kuzeydoğu doğrultusunda
filiş karakterinde Eosen serisi yer alır. Kum, gre, ince elemanlı konglomera ve yer yer
kalkerden oluşan bir neojen serisi ile Yalova kıyılarından güneydeki yüksek kısımlara kadar
uzanan alanda görülür. Neojen alan çeşitli yerlerde değişen eğimlerle büyük bir yapıya
sahiptir ve uzun sırtlar, alçak platolar halinde yüzey şekillerinin gelişmesine yardımcı
olmuştur. Bu neojen alan güneydoğuda Yalakdere Havzası’na kadar sokulur ve havzayı
dolduran depolarla birleşir. Neojen formasyonları konglomera, kumtaşı, kiltaşı, silttaşı ve
mam seviyelerinin ardalanmalı tabakalar şeklinde sıralanmasından meydana gelmiştir. Sarı,
beyaz ve gri renkli olup bazen açık mavi ve kahverengi seviyelerde görülmektedir. Tabaka
kalınlıkları 0.1-1.0 m arasında değişmektedir.
46

Şekil A.5.1: Yalova Bölgesinin genelleştirilmiş stratigrafik kolon kesiti
Kaynak :Yalova Zemin Etüt Raporu
47

UJEOLOJİ:
Bölgenin jeolojisi oldukça karmaşıktır. Çok gevşek yeni kil ve silt çökeltilerinden
daha eski ve çok sağlam mermer ve bazalt kayaçlara kadar değişkenlik göstermektedir. Farklı
yereyler, çoğunlukla kayaçların direnci ve mühendislik özellikleriyle belirlenir. Deniz
seviyesinin yükselme hızındaki değişimler değişik türden toprakların toplanmasına yol
açmıştır. Hızlı deniz yükselmelerini izleyen kıyı haliç çökeltileri alüvyonlu vadilerin güneyine
kadar uzanmış ve deniz sekilerinin bugünkü deniz seviyelerinin üzerinde kalmasına neden
olmuştur. Kuzey Anadolu Fayındaki düşey hareketlerde 4. Dönem çökeltilerinin dağılımını
daha karmaşık hale getirmiştir. Güneyde kayaçlar çok sağlam, başkalaşmış kayaç yada kor
kayaç kökenlidir. Doğuda ve batıda ise tortul ve volkanik kayaçlar mevcuttur. Bu kayaçlar
sağlam olmasına rağmen büyük oranda kıvrımlanmış ve faylanmaya uğramışlardır.
1. Jeolojik Formasyonlar :
1.1. Tortul kayaçlar :
• Taşköprü Formasyonu,
• Bakacak Formasyonu,
• Kılıç Formasyonu
• Yalakdere Formasyonu ve kireçtaşı üyesi,
• Kuvaterner - güncel yaşlı alüvyonlar
1.2. Mağmatik kayaçlar :
• İncebel Formasyonu ve tüf üyesi,
• Sarısu Formasyonu,
• Fıstıklı Graniti
1.3. Metamorfik kayaçlar :
• Pamukova Metamorfitleri
2. Yapısal jeoloji :
Yalova İli sınırları dahilinde Paleozoyikten günümüze kadar değişik zamanları temsil
eden çeşitli kaya türleri yüzeylenmektedir.
Prekambriyen – Alt Paleozoyik yaşlı olduğu düşünülen Pamukova Metamorfitleri
bölgenin temelini oluşturur. Alt Triyas yaşlı Taşköprü Formasyonu, Üst Kretase yaşlı
Bakacak Formasyonu, Üst Paleosen – Orta Eosen yaşlı İncebel Formasyonu, Eosen yaşlı
Sarısu Formasyonu temeli örten sedimanter ve volkano – sedimanter birimlerdir. Eosen
döneminde Fıstıklı Granitoyidi bölgeye yerleşmiştir. Daha üstte ise Sarmasiyen yaşlı Kılıç
Formasyonu, Üst Miyosen – Alt Pliyosen yaşlı Yalakdere Formasyonu ve Pleyistosen yaşlı
denizel seki çökelleri ile güncel alüvyonlar yeralır.
Bölgede birçok araştırmacı çalışmıştır. En önemlileri; Akartuna ( 1968), Erendil ve
diğerleri ( 1991 ), Sakınç ve Bargu ( 1989 ), Bargu ve Sakınç ( 1990 ), Göncüoğlu ve diğerleri
( 1992 ) ve Seymen ( 1995 )’tir.
3. Yer altı jeolojisi :
3.1. Pamukova Metamorfitleri ( Pmş ) : Armutlu Yarımadası’nın temelini oluşturan
metamorfik kayalar Erendil ve diğerleri ( 1991 ) tarafından Pamukova Metamorfitleri adı
altında incelenmiştir. Pamukova Metamorfitleri; Yalova güneydoğusunda Gacık Köyü’nün 1
km. kadar güneyinde yüzeylenir. Amfibolit, amfibolşist, granit, metavolkanit, metagrovak,
metakuvarsit ve fillitten oluşan ve bölgenin temeli olduğu düşünülen Pamukova
Metamorfitleri yer yer aplit, pegmatit ve kuvars damarlarıyla kesilmektedir.
48

Birimin temel litolojisi olan amfibolitler yeşil, gri – yeşil ya da çok koyu yeşil renkli
homojen kütleler halinde bulunur. Hornblend ve plajioklas ana bileşenlidir. Kuvars, sfen,
epidot ve klorit ana parajenezi tamamlar. Mineralojik bileşimi ve homojen yapısından dolayı
bu birimin köken kayaları asidik mağma kökenli volkanik kayalar olmalıdır. Granitlerdeki
mafik minerallerin dizilim yönleri amfibolitin şistozitesiyle uyumludur. Amfibolitler irili
ufaklı birçok granitik plütonlarla kesilmiştir. Çevre kayalarda gözlenen mekanik deformasyon
granitlerde de açıkça gözlenir. Yapraklanmanın aşırı ölçüde geliştiği kesimlerde ise kaya
gnaysik dokuludur. Kuvars, plajiyoklas, ortoklas, hornblend, klorit ve biyotitten oluşan
pembemsi, sarı, beyazımsı gri, beyaz, yeşil, yeşilimsi beyaz renkli granitler önemli ölçüde
alterasyona uğramıştır. Tali mineralleri; apatit, sfen ve opaldir.
Bazı alanlarda amfibolitlerin üzerinde granit çakılları içeren çakıltaşı ile gelen
metakırıntılı birim uyumsuz olarak yeralır. Genellikle metagrovak, metakuvarsit ve sleytten
oluşan birim aşırı ölçüde deformasyona uğramış ve genel olarak milonitik bir yapı
kazanmıştır. Çakıltaşı düzeyleri milonitik dokulu kuvars ve plajiyoklastan oluşan hamur
içinde deforme granitik çakıllıdır.
Pamukova Metamorfitleri bölgede Bakacak Formasyonu ve Eosen yaşlı formasyonlar
tarafından uyumsuz olarak örtülür.
Birimin İznik Gölü güneyindeki eşleniklerinin Permiyen öncesi yaşta oldukları
saptanmıştır. ( Genç, 1992 ) Kuzey kesimlerde ise Pamukova Metamorfitleri’nin alt
seviyelerinin Prekambriyen üst kesiminin ise Alt Paleozoyik yaşlı olduğu kabul edilmektedir.
( Göncüoğlu ve diğerleri, 1992 )
3.2. Taşköprü Formasyonu ( Trt ) : Erendil ve diğerleri ( 1991 ) tarafından Pamukova
Metamorfitleri içinde değerlendirilen kırmızı - mor renkli kumtaşı, silttaşı ve çakıltaşından
oluşan birim Bargu ve Sakınç ( 1990 ) tarafından Taşköprü Formasyonu olarak
tanımlanmıştır. Birim Yalova’nın doğusunda Taşköprü civarında yüzeylenir.
Taşköprü Formasyonu, kırmızı – mor, gri renkli, çatlaklı, kırıklı, sert, sıkı tutturulmuş,
orta – kalın tabakalı kumtaşı, silttaşı ve çakıltaşından oluşur. Kırık ve çatlaklarda spekülarit,
pirit ve kalkopirit gibi cevher mineralleri hidrotermal olarak gelişmiştir. Ayrıca, çatlaklar yer
yer kuvars dolguludur. Birim içinde mika pulları içeren silttaşı ve kumtaşı en yaygın kaya
türüdür. Kumtaşı genellikle demiroksit ve hematit çimentolu, bazen klorit çimentolu grovak
özelliğindedir. Seyrek olarak izlenen çakıltaşı çeşitli seviyelerde yeralır ve dereceli olarak
kumtaşına geçer. Çakıltaşı; az yuvarlak, kristalize kireçtaşı, şist, kuvars ve radyolarit
çakıllarından oluşmaktadır. Birim genellikle metamorfik birimleri uyumsuz olarak örter.
Maestrihtiyen yaşlı Bakacak Formasyonu ve Üst Paleosen – Orta Eosen yaşlı İncebel
Formasyonu tarafından açısal diskordansla örtülür. Litolojik benzerlikleri nedeniyle Kocaeli
Triyası ile eş tutulmuştur.
( Akartuna ( 1968 ), Erendil ve diğerleri ( 1991 ) ve
Seymen ( 1995 ) )
3.3. Bakacak Formasyonu ( Kb ) : Kılıç köyü güneyinde yüzeyler. İstifin taban
seviyeleri, Taşköprü Formasyonuna ait köşeli blok ve çakılları içeren kalın tabakalı taban
çakıltaşı ile başlar. Genellikle gri, beyaz, yeşilimsi, sarımsı ve pembemsi renkli olan kumtaşı
ve çakıltaşının çimentosu kalkerli ve / veya killidir. Kumtaşları gri renkli, dereceli, laminalı,
tane destekli, ince – kaba tanelidir. Kumtaşı ve çakıltaşının çimento maddesi içinde mermer,
granit, kristalen şist parçaları, kuvars ve Taşköprü Formasyonuna ait çakıllar bulunmaktadır.
Çakıltaşları ise genellikle yuvarlak, ufak – iri çakıllı, yer yer blokludur. Çakıltaşları mercek
şeklinde, kötü boylanmalı, derecelenmeli, eş zamanlı yada farklı yaşlı kırıntılar ve çakıllar
içerir.
49

Birim Paleozoyik ve Triyas yaşlı formasyonlar üzerinde uyumsuz olarak
bulunmaktadır. Üstte Paleosen – Orta Eosen yaşlı İncebel Formasyonu ile uyumlu, Miyosen
yaşlı Kılıç Formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür. Birimin yaşı Erendil ve diğerleri (
1991 ) tarafından Maestrihtiyen olarak belirlenmiştir.
3.4. İncebel Formasyonu ( Tit ) : Çınarcık ilçesi batısında, Ortaburun köyü civarlarında,
Yalova doğusunda Subaşı, Mecidiye, İncebel arasında yüzeyler. İncebel Formasyonu
üzerlediği formasyonların çakıllarından oluşan ve aşındırdığı litolojilerin rengine bağlı olarak
mor, gri yada sarı renkli taban çakıltaşı ile başlar. Genellikle tekdüze bir şekilde kumtaşı,
çamurtaşı, marn ve çakıltaşı ardalanması ile devam eder. Alt düzeylerde çakıltaşı ve
kumtaşının hakim olduğu
50 – 100 metre kalınlıkta bir bölüm vardır. Kumtaşları
hem sığ, hemde derin deniz fosil ve fosil parçaları içeren laminalı, derecelenmeli, tane
destekli, bol kuvars taneli, volkanik ve metamorfik kaya parçalı türbiditik çökellerdir.
Formasyon üste doğru köşeli kuvars taneli kireçtaşı ve çamurtaşı ardalanmasından
oluşan bir istif niteliği kazanır. Bu bölümde yer yer volkanik düzeyler içerir. Bunlar açık
renkli tüf ve daha az oranda da andezitik aglomeralardan oluşur. Birimin kalınlığı yaklaşık
1000 metre olarak kabul edilmektedir. ( Göncüoğlu ve diğerleri, 1992 )
3.4.1. Tüf Üyesi ( Tit ) : İncebel Formasyonu içinde ara seviyeler olarak bulunan
tüfler, İncebel Formasyonunun üyesi olarak ayırtlanmıştır.
Birim Subaşı, Geyikdere, Ayazma çukur, Dereköy yörelerinde yüzeyler. Genellikle
beyaz, yeşil, yeşilimsi beyaz renkli, ince – iri taneli, sıkı tutturulmuş tüfler, yapı taşı olarak
kullanılmaktadır. Ayrışmış kısımlarında kaolinleşme izlenir. Vitrofirik kristal tüf olarak
tanımlanan birim, cam hamur içinde yeralan plajioklas, ortoklas, kuvars, hornblend, kristal
parçalarından oluşmaktadır. Birim Üst Paleosen – Orta Eosen yaşlı olarak kabul edilmektedir.
3.5. Sarısu Formasyonu ( Ts ) : Birim Çınarcık güneybatısında, Elmalık köyü güneyinde ise
sınırlı bir alanda yüzeylenir. Sarısu Formasyonu, metamorfik kayalar üzerinde 5 – 10 metre
kalınlıkta bir çökel düzeyi ile başlar. Bu düzey koyu kahverengi – koyu yeşil – sarı, çakıltaşı,
çamurtaşı, kumtaşı ve kireçtaşı gibi litolojilerden oluşur. Çakıltaşları köşeli kuvars
çakıllarından oluşmakta olup, tane desteklidir. Çamurtaşları kuvars taneli, kalkerli çamurtaşı
niteliğindedir. Kireçtaşları ise nummulitli, kuvars taneli istiftaşı türündedir. Bu seviye
üzerinde yaklaşık 1000 metre kalınlıktaki piroklastik kayalar bulunur. Piroklastik düzeyler
ince yada kaba taneli tüf ve lapilli tüf içinde çeşitli boyutta andizitik tüf ve kaya parçalarından
oluşur. İstifin kimi düzeyleri ise iri andezit bloklu ve çakıllı, olasılıkla plaj çakıltaşı
niteliğindedir. Bu istif içinde lav akıntıları ortalama 5 metre kalınlıkta düzeyler halinde
piroklastik kayalarla ardalanır. Lav akıntıları plajiyoklas, proksen ( ojit ) ve hornblend
fenokristalli andezitik volkanik kayalardan oluşur. Tüfler ise camsı bir hamur içinde
plajiyoklas, cam, fluidal dokulu volkanik kaya parçaları içerir. Tüflerin yanında sulu
piroklastik akıntılarla oluşmuş normal yada simetrik derecelenmeli lahar çökelleri piroklastik
akıntı yüzeylerini kazıyarak çok düzensiz uyumsuzluk düzlemleri oluştururlar. Bütün bu istif,
özellikle üst düzeylerinde gözlenen bazalt dayklarıyla kesilir. Bazaltlar ojit ve plajiyoklas
bileşenlidir. Sarısu Formasyonu; Orta Eosen döneminde gelişen bir volkanik yay ürünü olarak
değerlendirilir. ( Güncüoğlu ve diğerleri, 1992 )
Birim; metamorfik kayalar ise uyumsuz, İncebel Formasyonu ile geçişlidir. Fıstıklı
Graniti tarafından kesilen birim üstte Kılıç Formasyonu tarafından örtülür.
3.6. Fıstıklı Graniti ( Tf ) : Birim Şenköy güneyinde ve Hayriye köyü 2,5 km.
güneydoğusunda yüzeyler. Fıstıklı Graniti; genel olarak gri, bazen pembe renkli, ayrışmış
seviyeleri açık sarı renkli, orta taneli, sert ve masif yapılı sokulum kayasıdır. İnce kesitlerde
50

orta taneli, holokristalen, genellikle granüler, hipidyomorf, nadiren porfiritik dokulu, bol
piritli granodiyorit bileşimli olarak izlenir. Fıstıklı Graniti; Armutlu Yarımadasında önemli bir
yer tutan Eosen volkanikleriyle ( Sarısu ) yakın ilişkilidir. Bu yay volkanizmasıyla eş zamanlı
sokulum kayaları da Fıstıklı eş zamanlı sokulum kayaları da Fıstıklı Granitleriyle temsil
edilmektedir.
( Erendil ve diğerleri, 1991 ) Fıstıklı Graniti; Pamukova
Metamorfitleriyle Sarısu volkaniklerini kesmektedir. Dokanak ilişkileri dikkate alındığında
Fıstıklı Granitinin Sarısu volkanikleriyle eşzamanlı olarak geliştiği ( Eosen ) söylenebilir.
3.7. Kılıç Formasyonu ( Tk ) : Yalova İli ile güney kesimlerinde, Çiftlikköy, Kazımiye,
Kılıç köyleri arasında yüzeyler. Birim sarı, kahverengimsi – gri, yer yer koyu mavi renkli,
laminalı, ince tabakalı, orta – sıkı tutturulmuş kiltaşı, silttaşı, marn ile mercek ve bant şeklinde
kumtaşı ve çamurtaşından oluşur. Killer yer yer jips kristallidir. Üst seviyelere doğru marnlar
arasında killi kireçtaşlarına rastlanır. Yeşil, beyaz veya kahverenkli kiltaşı ve marnlar beyaz
kum ve ince – orta kalınlıkta, açık renkli kireçtaşları ile çökelmiştir. Kılıç Formasyonu
üzerinde yaygın olarak 1 – 6 metre kalınlığında bir ayrışma seviyesi izlenir. Kil niteliğinde
olan bu seviyede çamur akması, krip şeklinde kütle hareketleri gözlenir. Kılıç Formasyonu
kendinden daha yaşlı birimler üzerine uyumsuz olarak gelir. Birim Sarmasiyen yaşındadır. (
Akartuna, 1968 )
3.8. Yalakdere Formasyonu ( Ty ) : Yalova ile Çınarcık arasında, Çınarcık ile Dümbelek
Dağı civarlarında ve Yalakdere civarlarında geniş alanlar kaplar. Kırmızı, sarı, beyaz renkli
kumtaşı, çakıltaşı, silttaşı, kiltaşı ve çamurtaşından oluşur. Bu seviyeler birbirleri ile
geçişlidir. Birim içinde değişik lokasyonlarda kireçtaşı düzeyleri de izlenir. Çakıltaşı
içerisindeki çakıllar genellikle yuvarlaklaşmış olup orta boylanmalıdır. Çoğunlukla
tutturulmamış olan birim çapraz katmanlanmalı, dekir oksit nodüllü ve çamurlu – killi
topakçıklar içerir. Birim yer yer heyelanlı olup, tektonizmadan etkilenmiş ve Çınarcık –
Samanlı Köyü yolu Demirkapı mevkiinde olduğu gibi kıvrımlı ve kırıklıdır. Birimin yaşı
Ponsiyen – Pliyosen’dir. ( Akartuna, 1968 )
3.8.1. Yalakdere Kireçtaşı Üyesi ( Tyk ) : Çınarcık ilçesi ile Çalıca ve Çiftlikköy
arasında kalan alanda yüzeylenmektedir. Yalakdere Formasyonunun kumtaşı, çakıltaşı, silttaşı
ve kiltaşlarının üzerinde beyaz, gri, bej renkli kireçtaşları yeralmaktadır. Birim genellikle
yataya yakın konumlu olup, yer yer killi seviyeler içermektedir. Kireçtaşları içerisinde lamelli
ve gastropod kavkıları gözlenmektedir. Masif olan kireçtaşlarının alt kesimlerinde
tabakalanma iyi gözlenemezken üst seviyelerde belirginlik kazanmaktadır. Kireçtaşı üyesinin
kalınlığı değişken olup, yer yer 100 metreye erişebilmektedir. Yalakdere Formasyonunun
tabanı çok iyi görülmemekle birlikte önceki araştırmacılar tarafından Kılıç Formasyonu
üzerine uyumsuz olarak geldiği belirtilmektedir.
3.9. Kuvaterner Çökelleri : Altınova – Yalova – Çınarcık kıyı şeridi ve vadi tabanlarında
yaygın olan Kuvaterner çökelleri taşıdıkları önem nedeniyle 13 alt birime ayrılmıştır.
Bunlardan Holosen yaşlı olanların ayrımında çökelme ortamı özellikleri esas alınmış,
haritalama ise birimlerin jeomorfolojik konumlarına göre gerçekleştirilmiştir. Kuvaterner
birimleri denizel seki çökelleri ile kıyı ve akarsu ortamlarında çökelmiş çökel
topluluklarından oluşmaktadır. Denizel seki çökelleri Altınova – Yalova arasında kıyı ve
gerisindeki düzlükler arkasında, temel kayalardan oluşan yamaç eteklerinde dağınık halde
küçük yüzlekler şeklinde izlenir. Denizel çökellerden oluşan seki dolguları morfolojik olarak
3 – 5 ve 8 – 70 metre kotlarında basamaklar meydana getirmiştir. ( Erinç, 1956 ) Üst kotlarda
yeralan seki çökelleri Altınova Formasyonu olarak tanımlanmıştır. ( Sakınç ve Bargu, 1989 )
Araştırmada, bölgede birbirinden farklı yaşlarda 2 farklı seki çökel topluluğu belirlenmiş
olması nedeniyle karışıklığa yol açmamak amacıyla bu adlama kullanılmamış olup bu birim
üst seki çökelleri ( QDs1 ) olarak tanımlanmıştır.
51

Üst seki çökelleri, Karamürsel – Yalova karayolunun Kaytazdere – Altınova
bölümünde, yol yarmalarında küçük mostralar halinde yüzeyler. Ayrıca, Subaşı köyü kuzeyi,
Hersek Deltası ve Taşköprü köyü kuzeyindeki Laledere deltasında izlenir. Bunlar, sarı, boz
renklerde tabakalı, çoğu düzeyleri bol fosilli, gevşek çimentolu kum, killi kum ve siltten
oluşmaktadır. Temele yakın en alt seviyeler sıkı çimentolanmış volkanik kaya ve kireçtaşı
çakılları kapsayan taban çakıltaşı ile başlar. Üste doğru gevşek tutturulmuş kumtaşlarına, daha
üst seviyelerde ise siltli kum ve marnlara geçer. ( Sakınç ve Bargu, 1989 ) Üst seki çökelleri
kendinden daha yaşlı birimler üzerine transgresif ve açısal uyumsuzlukla gelmektedir.
Üzerinde ise alüvyon çökelleri yer almaktadır. Tireniyen fosilleri içeren bu çökeller Üst
Pleyistosen yaşındadır. ( Sakınç ve Bargu, 1989 )
3 – 5 metre kotlarında yeralan
alt seki çökelleri Taşköprü – Yalova arasında Hersek ve Laledere deltaları gerisindeki
basamaklar ile kıyıdan ortalama 1 km. içerideki yamaç önlerinde yüzeylemektedir. Akarsu
ağızlarında ise vadi tabanlarında izlenirler. Tabanda kumtaşı – çakıltaşı ile başlayan bu
çökeller üste doğru kumtaşı ve silttaşına geçer transgresif istifler niteliğindedir. Sekiler
dışında kalan Holosen birimleri kıyıda deniz, deniz / akarsu, karada ise akarsu ortamında
depolanmış tutturulmamış çökellerden oluşur. Daha yaşlı kaya toplulukları üzerinde uyumsuz
olarak bulunan bu çökeller yanal ve düşey yönde birbirine geçişlidir. Denizel kökenli birimler
kıyı boyunca plaj ( kumsal ) ( QDp ), kıyı kordonu ( QDo ), kıyı düzlüğü ( QDk ) ve bataklık (
QDb ) çökellerinden oluşmaktadır. Yalova – Altınova arasında sahil boyunca kumsal bandın
genişliği birkaç metre ile 100 metre arasında değişmektedir. En yaygın olduğu alanlar ise
delta kıyılarıdır. Bataklık çökelleri güncel ve eski olmak üzere 2’ye ayrılır. Güncel bataklıklar
Hersek ve Laledere deltalarındaki lagün gölleri çevresi ile diğer akarsu ağızlarında izlenir.
Eski bataklıklar ise özellikle Yalova merkezi yakınındaki vadi içlerinde denizden birkaç
kilometre içerilerde yer alırlar. Eski bataklık çökelleri Holosen başlarında Marmara denizi su
seviyesinin daha yüksek olduğu dönemde, vadi içlerindeki haliçlerde çökelmiştir. Öte yandan
Marmara Denizi’nin kıyı akıntılarına bağlı olarak gelişmiş kıyı kordonlarının önünü kapattığı
Hersek Gölü ise bugün lagün çökellerinin ( QDl ) depolanmakta olduğu tek alandır.
Akarsu çökelleri kanal ( QAk ) ve taşkın ovası alanı ( QAt ) olmak üzere 2 grup
altında toplanmıştır. Kanal depoları vadi içlerinde örgülü akarsu, deltalarda ise menderes
çökellerinden oluşur. Taşkın çökelleri delta ve kıyı düzlükleri yüzeyinde yaygındır. Akarsu
çökelleri kapsamındaki leve ( doğalset ) çökelleri ( QAl ) sadece Yalova İl Merkezi batısında,
Sellimandıra deresinin denize döküldüğü yerde bugünkü bataklık alan içinde çok küçük bir
alanda yüzeylenir.
Alüvyon yelpazesi çökelleri ( QEy ) Laledere ve Hersek deltalarının kök kısımlarında
QDs1 ile gösterilen üst seki çökellerinin önünde yayılım gösterir. Basık bir topoğrafya ile
tipik geometrilerinde görülen yelpazelerin ıraksak kesimlerinde 3 – 5 metre kotundaki alt seki
çökelleri daha sonra delta düzlüğü çökelleri ( QDd ) görülür.
Kuvaterner birimleri içinde morfostratigrafik konumları itibarı ile en yeni çökellerden
olan etek çökelleri ( QEe ) ise Laledere deltası güneyinde alüvyon yelpazelerini örten bir
kuşak gibi aynı deltanın güneybatısındaki derin derenin doğu yamaçlarında ve çok dar bir
yayılımla Çınarcık güneybatısı ve güneydoğusunda yüzeylenir.
4. Ekonomik jeoloji :
Akarsu vadilerindeki zengin alüvyonlu topraklarda ve bunların Marmara Denizine
doğru uzantılarını oluşturan Taşköprü ve Altınova deltalarında yoğun bir biçimde tarım ve
bahçecilik yapılmaktadır. Ancak, kıyıdaki bu delta düzlüklerinde önemli askeri tesisler ve
havaalanı ile büyük ölçekli sanayi kuruluşları da konumlanmış bulunmaktadır.
Ormanlık tepeler, volkanik su kaynakları, kumsallar ve deniz ile İstanbul ve
52

Anadolu’ya yakın bağlantılar son derece aktif bir yerel turizm pazarı oluşturmuştur. Deniz
kıyısındaki belediyelerde yaz nüfusunun kış nüfusuna göre on kat fazla olabilmektedir.
Yerleşimler denize yakın olma isteği doğrultusunda sahil şeridi boyunca uzanmaktadır.
Turizmin yarattığı bu gelişme, doğuda Kaytazdere’den batıdaki Kocadere’ye kadar hemen
hemen kesintisiz olarak uzanan bir kıyı şeridi oluşturmaktadır. Bu kıyı şeridinin dışında ise
bir iç bölge kaplıcası olan Termal ile batı ve güneybatıda sarp tepeler ve yüksek falezler
nedeniyle gelişememiş alanların ayırdığı Esenköy ve Armutlu kıyı yerleşimleri yer
almaktadır. Tarım, bahçecilik ve seracılığın yanı sıra diğer bir istihdam alanını turizm
bağlantılı işyerleri oluşturmakta olup, ana sanayi faaliyetleri orta ve büyük ölçekli fabrikalar
ile yürütülmektedir.
Bölgenin hakim bitki örtüsünü genellikle merkezdeki ve güneydeki dik yamaçları ve
vadileri kaplayan ve yaprak döken ağaçlardan meydana gelen ormanlar oluşturmaktadır. Aynı
şekilde, yüksek alanlardaki ve sarp yamaçlardaki çamlıklarda bazı çıplak ve yeniden dikim
yapılmış yerler görülmekte ve bunların ticari amaçlı kereste üretiminde kullanıldığı
anlaşılmaktadır. Bu çamlıklar önemli oranda kozalaklı türleri içermektedir. Denize yakın
bölgelerdeki yüksek ve dik yamaçlar çoğunlukla makilik ve kayalıklarla kaplıdır ve bitki
örtüsü sık ve bodur çalılıklar ve yer yer çıplak kayalık zemin şeklindedir. Göreceli olarak dik
eğimlere sahip yüksek alanlarda kalmalarına rağmen doğal bitki örtüsünün temizlendiği
platolar ve vadi yamaçlarında halen tarım yapılmaktadır.
5. Çevre jeolojisi :
Bölge açısından en büyük jeolojik tehlike depremdir. Deprem yerkabuğundan enerji
salınımını izleyen yer sarsılması olgusudur. En yıkıcı depremler yeryüzündeki jeolojik
güçlerin etkileşimi ile, yerkabuğundaki jeolojik faylar boyunca uzanan büyük kayaç
kütlelerinin aniden yerinden oynaması sonucu oluşurlar. Bu olgular tektonik depremler olarak
adlandırılırlar. Yeryüzeyini 7 büyük plaka ile bir dizi küçük plaka oluşturmakta olup,
depremlerin büyük çoğunluğu bu plakaların örtüşme sınırları boyunca oluşmaktadır. Ortadoğu
ve Akdeniz bölgelerindeki tektonik bozulum Avrasya plakası, Afrika plakası ve Arap plakası
olmak üzere 3 ana plaka arasındaki örtüşme sınırlarında oluşmaktadır. Anadolu ve İran
mikroplakalarıda dahil olmak üzere daha küçük daha katı ve esnemez bloklar yada
mikroplakalar bu ana plakaları birbirinden ayırmaktadırlar. Anadolu mikroplakası
kuzeyde 1200 km. uzunluğundaki KAF Kuşağı ile güneyde adayayı ve doğuda Doğu
Anadolu Fay kuşağı ile sarılmıştır. Ana plakaların birbirlerine göre hareket etmeleri
sonucunda Anadolu mikroplakası batıya doğru hareket etmektedir. Marmara Denizi yöresinde
oluşan depremler KAF Kuşağı ile ilişkilidir. Bu fay kuşağı boyunca oluşan sürekli devinimler
bölgenin bugünkü biçimini almasına yardımcı olmuştur. KAF Kuşağı kesin biçimi tam olarak
bilinmemekle birlikte normal ve doğrultu atımlı faylanmadan oluşan karmaşık bir yapı
gösterir. Çevresel jeolojik tehlikelerin özelliklerine ve önem sırasına göre sınıflandırılması ise
şu şekildedir :
1. Yer sarsıntısı tehlikesi
a. Yer devinimi
b. Faya yakınlık
c. Yerel alan koşulları
d. Topoğrafik ve katmansal etkiler
2. Sıvılaşma
a. Akma
b. Yanal yayılmalar
c. Yer salınımı
d. Taşıma – gücünün kaybı yada azalması ve oturma
f. İstinat duvarlarında artan yanal basınç
g. Gömülü yapıların yüzmesi
53

3. Fay yırtılma tehlikesi
4. Sismik deniz dalgası ( Tsunami ) ve Sismik göl dalgası ( seiche )
5. Jeoteknik yer kayması tehlikesi
a. Yüzeysel yer kayması
1. Toprak akması
2. Sığ toprak akması
3. Akımsal kaymalar
4. Ötelenmesel kaymalar
5. Tümseklenme
b. Derin yer kaymaları
c. Depremin neden olduğu yer kayması
6. Diğer jeolojik tehlikeler
a. Düzensiz ufalanma profilleri
b. Fosilli toprak katları
c. Çözelti ufalanması
d. Tuz kayaçlar ( Evaporitler )
e. Gömülü akarsu mecraları
f. Barajda zarar oluşması
g. Zararlı maddelerin toprak ve yeraltısularına sızması
A.5.1. METAMORFİZMA VE MAĞMATİZMA
MAGMATİK KAYAÇLAR
Lav, tüf ve anglomeralar Yalova’nın güneyinde ve güneybatısında geniş bir alana
yayılmışlardır. Tüf ve anglomeralar grift bir durumda olup lavlar andezit, riolit, dasit ve
bazalt kökenlidir. Yaşları Eosen olarak kabul edilen magmatik kayaçlar kahverengimsi,
sarımtırak, beyaz ve yeşilimsi renktedir. Sert ve kırılgan yapıda, kırık ve çatlaklıdırlar.
Kırılma yüzeyleri daireseldir ve küresel ayrılmalar görülür.
Andezit, dasit, lav, tüf ve anglomeralar, Yalova kaplıcaları civarında dere tabanlarında
ve yol yarmalarında görülmektedir. Yapıları ince kristallidir.
METAMORFİK KAYAÇLAR
Yalova’da metamorfik kayaçlar, gnays, amfibolitler, şist, kuvarsitler,
metakonglomera, metagrovak, mermer ve yarı kristalize kireç taşlarından meydana gelmiştir.
Eski temel olarak tanımlanan bu kayaçlar genellikle aplit daykları, granit ve granidiyoritler
tarafından kesilmişlerdir. Armutlu, Geyve Boğazı ve Sakarya Nehri’ne kadar uzanan
yarımadada doğu-batı doğrultusunda antiklinoryum şeklinde metamorfitler alttan üste doğru
şu şekilde sıralanmaktadır:
Gnays, mikaşist, amfibolşist ardalenması
Killi şist, grovak, serisitli şist, kloritli şist, serpantinli şist, kuvarsit şist, kristalize kireçtaşımermer
ardalanması
Kuvarsit
Mermer ve kristalize kireçtaşı
Paleozoik formasyonların alt kısmını çeşitli şistler oluşturmaktadır. En çok rastlanan
şistler gnays, mikaşist, klorit şist ve killi şistlerdir. Bütün bu şistler arasında tedrici geçişler
mevcuttur. Paleozoik üst formasyonunu mermerler oluşturur. Genellikle beyaz, sarımtırak ve
gri renkte olup masif yapı gösterirler.
54

A.5.2. TEKTONİK VE PALEOCOĞRAFYA
Yalova İli 1. Derece Deprem Bölgesi ve Kuzey Anadolu Fay Kuşağı üzerinde yer
almaktadır. İlimiz önümüzdeki yıllar süresince de deprem tehlikesi altındadır. İleride
olabilecek afetlerin etkisini azaltmak için zemin güvenliği olmayan yerler imara kapatıldı, kat
sınırlaması getirildi. Bu konu afetler bölümünde daha ayrıntılı olarak incelenecektir.
Harita A.5.2.1:Doğu Marmara bölgesinin aktif fayları.
55

Harita A.5.2.2:Yalova Bölgesi Jeoloji Haritası
Konglemera
Kayan zemin
Kılıç formation (Kiltaşı- kumtaşı)
Tüf,aglomera, kumtaşı, kiltaşı.
Bakacak Formasyonu (Kumtaşı,kiltaşı,çakıltaşı)
Konglemera ve kumtaşı
Kumtaşı, silt (taşköprü Formasyonu)
56

Harita A.5.2.3 : Toprak Tipleri
KAYNAKLAR:
1- Kaymakamlıklar
2- Yalova Tarım Master Planı
3- İngiliz Devlet Deprem Konsorsiyumu-Yalova -Cilt I-II
4- Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü
57

(B). DOĞAL KAYNAKLAR
Ort.
Güneşlen
me süresi
(saat,dak
)
Ort.
Güneşlen
me
Şiddeti
B.1. ENERJİ KAYNAKLARI
B.1.1. GÜNEŞ
2
(cal/cmP P,
dak)
Aylık En
Yüksek
Güneşlen
me
Süresi
2
(cal/cmP P,
dak)
Tablo B.1.1.1:Yıllara göre güneşlenme süresi
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YIL
LIK
Rasat
Süresi
(yıl)
18 02:
03
18 114
.91
18 1.0
0
03:0
5
178.
99
04:
11
266
.51
1.17 1.9
0
05:
46
377
.05
1.6
2
07.
32
479
.60
1.8
6
09:12 09:
32
539.5
1
529
.68
1.69 1.4
4
09:11 07:
42
470.7
9
373
.08
1.81 1.4
0
05:
03
231
.92
1.2
0
02:44 01:39 05:39
133.0
8
93.41 315.7
0
1.01 1.23 1.90
B.1.2. SU GÜCÜ
Tablo B.1.2.1:Yeraltı Suyu Potansiyeli
Ova adı
3
3
3
İşletme Rezervi(hmP P/yıl) Yıllık Beslenme(hmP P/yıl) Yıllık Boşaltım(hmP P/yıl)
Yalova-Taşköprü 2.97 4.95 5.7
Karamürsel-Hersek 4.63 7.73 7.8
Kaynak : Yalova Kongresi,19-20 Aralık 1997
Tablo B.1.2.2: Yalova İli Su Potansiyeli Yerüstü Suyu kaynakları
Akarsu Adı
Yıllık Su Potansiyeli (m3/yıl)
Sellimandıra deresi
58(5 yıllık ortalama)
Karpuzdere 29
Safrandere 32
Armutlu-Hamamdere
7(8 yıllık ortalama)
Elmalı dere
0.073(Q 500’e göre alınmıştır)
Kocadere
0.005(Q 50’ye göre alınmıştır).
58

U GÖKÇE
BARAJI:
Gökçe Barajı Çınarcık-Yalova-Karamürsel sahil şeridinin had safhaya varan içmekullanma
ve endüstri suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılmıştır. Daha önce Yalova-
Karamürsel arasındaki sahil siteleri,fabrikalar ve Karamürsel ihtiyaçlarını yeraltı sularından
karşılamaktaydı.
Yeraltı suyu rezervinin ihtiyaçları karşılayamaması nedeniyle yeraltı suyu seviyesi
gittikçe düşmekte ve bu nedenle deniz suyunun karaya doğru nüfuz etmesi sonucu yeraltı
suyunda aşırı derecede tuzlanma görülmekteydi.Yeraltı suyunun seviyesinin düşmesi ve
tuzlanması sonucunda yeterli verim alınamamaktaydı.
Çınarcık-Yalova-Karamürsel sahil şeridinin içme-kullanma ve endüstri suyu ihtiyacını
karşılayabilecek iki kaynak bulunmaktaydı. Bu kaynaklardan birisi Yalova-Termal kesiminde
Sellimandıra Deresi üzerinde 1981’de yapımına başlanılan ve şu anda faaliyette olan Gökçe
Barajıdır. İkinci kaynak ise Altınova-Karamürsel kesiminde Yalakdere üzerinde inşa
edilebilecek Ayazma Barajıdır.Gökçe Barajı daha ekonomik bulunduğundan öncelikle
yapılması uygun görülmüştür.Ayazma Barajı ise Gökçe Barajı’nın ihtiyaçları karşılayamaz
duruma geldiğinde (25-30) yıl sonra devreye girmek üzere geleceğe bırakılmıştır.
Gökçe Barajı ile İlgili Genel Bilgiler:
Tablo.B.1.2.3: Gökçe Barajı
Drenaj alanı
86.5 km2
Akarsu
Sellimandıra deresi
Tesisin Hisse Ayrımı İçme ve Kullanma suyu %85
Sulama Suyu %15
Yıllık ort. Akım
69.24 hm3/yıl
Barajdan toplam çekilecek su
43 hm3/yıl
İçme suyu
36.6 hm3 /yıl
Sulama suyu
6.2 hm3/yıl
Max. Depolama hacmi
25.5 hm3
Max. Depolama alanı
127 ha.
B.1.3. KÖMÜR
İl sınırları içersinde Sugören, Soğucak, Çukur ve Kurt Köyleri arazisi içersinde linyit
kömürü ocakları ekonomik değeri olamadığı için işletilmemektedir.
B.1.4. DOĞALGAZ
İl sınırlarında Botaş’tan alınan Doğalgazın Armagaz (Arsan Marmara Doğalgaz
Dağıtım) A.Ş tarafından dağıtımı yapılmakta olup altyapı ve abonelik işlemlerine başlanmış
ve çalışmalar devam etmektedir.
İlimiz sınırları içinde üretim ve ısınma amaçlı doğalgaz kullanımı yapılmaktadır.
Doğalgaz iletimi çelik ve PE borular vasıtası ile yapılmaktadır. İlimizde 20.176 mt çelik,
135.732 mt PE olmak üzere yaklaşık 156.450 mt doğalgaz dağıtım hattı inşa edilmiştir.
İlimizde kompresör istasyonu bulunmamaktadır. 2006 yılında sanayiye yönelik
(taşıma+serbest tüketici+sanayi) 387.671.652 m3, evsel kulanımda ise; 4.318.690 m3 gaz
kullanımı yapılmıştır.
59

B.1.5. RÜZGAR
B.1.6. BİYOMAS
B.1.7. PETROL
(Bu konular ile ilgili bir çalışma mevcut değildir.)
B.1.8. JEOTERMAL SAHALAR
İlin 12 km batısında ormanlık bir alan içinde yer alan kaplıcalara her türlü ulaşım aracı
bulunmaktadır. Üvezpınar ve Gökçedere köyleri arasındaki bir boğaz içinde yer alan
kaplıcalar her mevsim yemyeşil bir bitki örtüsü ile kaplıdır. Sıcaklığı (T°C)= 66 °C , toplam
debi (Q)=20 lt/sn’dir. 2.200 metre derinlikten geldiği saptanan termal suların pH derecesi asıl
kaynakta 7.8’dir.
Armutlu sahasında Küpeli, Kaplıca , Gıcık ve Nuri Paşa sıcak su kaynakları vardır.
Sıcaklık (T°C)=54-69 °C arasında değişmekte olup,debisi 5 lt/sn’dir.
Suların pH derecesi asıl kaynakta 7.8’dir ve sular ayrıca radyoaktif özellikler
taşımaktadır. Böylece bu sular çok sayıda hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Faydalı
olduğu hastalıklar;romatizma şekillerinin çoğu,kan sirkülasyonu,hareket sistemiyle ilgili
hastalıklar ,idrar yolları ve safra kesesi taşları,cilt hastalıkları,kadın hastalıkları,genel sinir
sistemi düzenlemesi,siyatik ve her türlü nevralji,çeşitli felçler,adale hastalıkları ve
atrofilleri,iltihaplı ve ağrılı karın hastalıkları,gut,diabet ve şişmanlık gibi metabolizma
hastalıkları,bazı göğüs hastalıklarıdır.
B.2. BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
B.2.1. ORMANLAR
İl sınırları içinde 46723 Ha. orman alanı bulunmaktadır. Yalova Orman İşletme
Müdürlüğü’ nün Armutlu, Taşköprü, Çınarcık ve Yalova olmak üzere 4 işletme şefliği
bulunmakta olup Armutlu Şefliği’nin 14523 Ha., Çınarcık Şefliği’nin 13234 Ha., Taşköprü
Şefliği’nin 10290 Ha., Yalova Şefliği’nin 8676 Ha. orman alanı bulunmaktadır. 2008 yılında
orman amenajman planları yenilenecek olup potansiyel ağaçlandırma alanı daha sonra
belirlenecektir. Ağaçlandırma yapılabilecek alan miktarı kesin olarak toprak analizlerinden
sonra belli olacaktır.
B.2.1.1. ODUN ÜRETİMİNDE AYRILAN TARIM ALANLARI
Orman Alanları:
Armutlu Orman İşletme Şefliği Orman alanı 14523.0 ha.
Çınarcık Orman İşletme Şefliği Orman alanı 13233.9 ha.
Taşköprü Orman İşletme Şefliği Orman alanı10289.5 ha.
Yalova Orman İşletme Şefliği Orman alanı 8676.5 ha.’dır.
Yalova İli toplam ormanlık alan 46722.9 ha.’dır.
Amenajman Planlarına göre ; ağaçlandırma, imar-ıslah, erozyon kontrol ve mera
sahaları olarak ayrılan saha miktarı 10759 ha.’dır.
B.2.2. ÇAYIR VE MERA
Bu konu hakkında geniş bilgi F bölümünde verilmiştir.
60

B.2.3. SULAK ALANLAR
Hersek Gölü, Marmara Denizinin güney yönünde doğu batı doğrultusunda uzanan
çöküntü bir alanda oluşmuştur. Gölün denizle olan üç bağlantısı eskiden açık bir durumda
iken şu anda kumla kaplı bir durumdadır. Bu girişlerden bir tanesinde metal ızgaralı beton bir
balık tuzağı bulunduğu görülmüş ama şu anda bu tuzak terk edilmiş ve dağılmış durumdadır.
Sahil şeridi boyunca uzanan beton bir set, lagünü denizden ayırmaktadır.
Deniz seviyesinde olan gölün batı yönünde yükseltisi fazla olmayan, üzeri ağaçlık ve
çalılıklarla kaplı olan ve Deniz Üssü komutanlığı sınırları içinde kalan tepelik bir alan
bulunmaktadır. Gölün doğu ve güney kısımları çayırlık ve tarım arazileriyle
çevrelenmiştir.Ortalama göl alanı 150 hektar civarında olup, göl alanı yıllara ve mevsimlere
göre değişiklik göstermektedir.
Büyük bir bölümü sığ olan gölün ortalama derinliği 1.5-2 metre civarındadır. Gölü
besleyen yüzeysel tatlı su kaynağı bulunmamaktadır. Yeraltı suyu beslenimi olduğu tahmin
edilmektedir. Göl ekolojik yönden ötrofik ( bol gıdalı ) bir göl olup, su içi bitkileri
bakımından oldukça zengindir. Gölün özellikle batı kesimlerinde sazlık alanlar dikkat
çekmiştir.
Su ürünleri açısından önem taşıyan gölde kefal,levrek,pisi,gümüş,dil ve ispari gibi
balık türlerin yaşadığı öğrenilmiştir.Başta bu özellikler olmak üzere alanın biyolojik çeşitlilik
açısından son derece zengin olduğu ve önem arz ettiği gözlenmiştir.
Hersek Gölü Anadolu’ya Kuzeybatıdan giren kuş göç yolu üzerinde bulunması, uygun
iklim koşulları ve besin maddeleri yönünden oldukça zengin oluşu değişik türden kalabalık
kuş gruplarına beslenme, kışlama ve barınma olanağı sağlamaktadır.
Yapılan gözlemler neticesinde alanda değişik ördek türleri, sakarmeke,batağan, gri
balıkçıl, büyük ve küçük beyaz balıkçıl, alaca balıkçıl,büyük karabatak ve çok sayıda değişik
martı türlerin varlığı tespit edilmiştir. Özellikle alandaki ördek ve balıkçıl popülasyonların
çokluğu dikkat çekmiştir.
Alanın geneli değerlendirildiğinde, başta su kuşları olmak üzere çok çeşitli yaban
hayatı barındırması ve floristik açıdan zengin oluşu ve yukarıda belirtilen diğer özellikleri
nedeniyle sulak alan özelliği taşımaktadır.
Ayrıca, Ülkemizin 1994 yılında taraf olduğu Ramsar Sözleşmesinde (Sulak Alanların
Korunması Hakkındaki Sözleşme) yer alan sulak alan tanımına uygun bir alan olduğu tespit
edilmiştir.
B.2.4. FLORA
B.2.5. FAUNA
B.2.6. MİLLİ PARKLAR, TABİAT PARKLARI TABİAT ANITI VE TABİAT
KORUMA ALANLARI
Bu konu hakkında geniş bilgi M bölümünde verilmiştir.
B.3.
TOPRAK
B.4. SU KAYNAKLARI
B.4.1. İÇME SUYU KAYNAKLARI VE BARAJLAR
Bu konuda B.2 bölümünde bilgi verilmiştir .
61

P
‘lik
B.4.2. YER ALTI SU KAYNAKLARI
B.4.3. AKARSULAR
Derelerde en fazla akış genellikle Şubat, Mart aylarında görülür. Yazın ise debi çok
azdır, fakat yataklarında sürekli su vardır. Beslenme alanlarındaki orman örtüsünün etkisi ve
çeşitli kaynaklar yaz aylarında akışın sürmesine olanak sağlamaktadır. En az akış yaz sonuna
rastlar. Bunların dışında yazları genellikle su bulunmayan dereler de bulunmaktadır. Yalova
sınırları içinde yer alan akarsuları şöyle sıralıyabiliriz.
1-KOCADERE: Kocadere ve Şenköy güneyindeki sırtlardan doğan dereciklerin
birleşmesiyle oluşur. Kocadere Köyü’nden geçtikten sonra denize dökülür. Bu akarsu adını
taşıdığı ovayı sulamaktadır. Yaz aylarında suyu çok azalmakta ve sulama işlerinde pek
kullanılamamaktadır.
2-KARPUZ DERE (TEŞVİKİYE DERESİ): Gemlik ilçe sınırları içindeki birtakım
dereciklerin SAZLI DERE ve SUDÜŞTÜ DERESİ ile birleşmesiyle meydana gelir. Sağından
ve solundan aldığı birçok derecik ile birleşerek kuzeye doğru akışını sürdürür ve
GÜNGÖRMEZ DERESİ adını alır. Teşvikiye Köyü yakınındaki GÖL DERE ile birleşerek
TEŞVİKİYE DERESİ adını alan bu dere akışı en hızlı olan ve yatağı çakıl ve taşlarla dolu bir
deredir. Paşa Limanı denilen yerde denize dökülür.
3-KORU DERESİ: Hafız Yolu Tepesi ve Çakıllı Tepe sırtlarından çıkan dereciklerin
birleşmesiyle oluşan bu dere Ortaburun Köyü içinden geçerek Çalıca Köyü topraklarının bir
bölümünü de suladıktan sonra Koru Ovası’nda denize dökülmektedir.Bu ova üzerinde Yalova
ekonomisinin yeni bir gelir kaynağı olan çiçekçiliğe ait olan seralar yer almaktadır.
Yalova’nın en eski değirmeni olan ve İbo’nun Değirmeni adı ile bilinen su değirmeni de bu
derenin üzerinde Çınarcık yolunun dereyi kestiği yerde kurulmuştur.
4-SAMANLI DERESİ (SELLİMANDIRA DERESİ): Samanlı Dağları’nın Gemlik ilçesi
sınırları içinde kalan TAŞPINAR, KOLAÇAN TEPE ve BEDESTEN TEPE’den
doğmaktadır. Çevresindeki birçok dereciklerle beslenen ve BEDESTEN DERESİ adı ile il
sınırlarına giren bu dere daha sonra NACAKLI DERE adını alır. Önce batıdan gelen
FERHAT DERESİ ile birleşen ve kuzeye doğru akışını sürdüren, daha sonra da ŞEFTALİ
DERE ve HAVUZ DERE sularını da aldıktan sonra Sellimandıra mevkiinde Kaplıcalar’dan
gelen İSMAİL DERE ile birleşen bu dere SELLİMANDIRA DERESİ adını alır. BU
bölümden itibaren yatağı genişleyen akarsu Yenimahalle, Kadıköy, Samanlı Köyleri ile
Devlet Üretme Çiftliği arazisini sular. Dereağzı denilen yerde SAMANLI DERESİ adı ile
denize dökülür. Samanlı deresi, en geniş ve en uzun akarsu olduğu gibi en bol su taşıyanıdır.
Sellimandıra bölgesinin yukarısında bol miktarda alabalık bulunmaktadır. Nacaklı Deresi
bölümünde ormanlar arasında SUDÜŞEN mevkiinde 30 metrelik bir de şelale bulunmaktadır.
Bu bölge yazın meraklılarının konaklama yeri durumundadır.
2
Drenin uzunluğu 40 km civarındadır. 81 kmP su toplama alanına sahiptir ve Yalova
3
istasyonundaki ölçümlere göre ortalama debisi 3.953 mP
P/sn, yıllık ortalama su hacmi ise 120
milyon metreküptür.
5-SAFRAN DERESİ: Bu dere de Gemlik ilçesi sınırları içindeki TAŞPINAR ve BEŞPINAR
tepelerinin kuzey yamaçlarından doğmaktadır. Etrafından birçok dereciklerle beslenir ve
Sarıkaya Boğazı’ndan geçer. Kurtköy sınırları içinde KURTKÖY DERESİ adını aldıktan
sonra Hacımehmet, Safran Köyleri ve şehir topraklarının büyük bir bölümünü suladıktan
sonra ilin içinden PTT binasının yanından denize dökülür. Bu akarsuyun Sarıkaya Boğazı
bölümünde de bol miktarda alabalık bulunmaktadır.
62

6-BALABAN DERE: Sugören Köyü civarından doğan ve Harita tepe civarından gelen
dereciklerle birleşen Balaban Dere Esadiye Köyü içerisinden geçer. Soğucak Köyü altında
ise Reşadiye Deresi ile birleşir ve Araştırma Enstitüsü sınırları içinde denize dökülür.
Erozyonun fazla olduğu bu dere ile her yıl tarıma elverişli toprakların bir kısmı denize
dökülmektedir.
7-ELMALIK DERESİ: Ayıcı Tepe yöresinde doğan bir çok derenin beslediği bu dere
Elmalık Köyü ve Kazımiye Köyü arazisini suladıktan sonra Araştırma Enstitüsü sınırları
içinde denize dökülür.
8-SULTANİYE DERESİ: Gacık Köyü’nün güneyindeki ERİKLİ TEPE’den doğan
dereciklerle beslenir ve etraftan yine birçok derecikler alarak Gacık Deresi adı ile Sultaniye
Köyü’ne kadar gelir. Buradan itibaren Sultaniye Dresi adını alır ve Çiftlikköy’den geçerek
denize dökülür. Yazın kurumaktadır.
9-KILIÇ DERESİ: Dumanlı Tepe’den akan dereciklerin Burhaniye Deresi ve Laledere ile
birleşmesinden meydana gelmektedir. Taşköprü civarında Çatal Burun mevkiinde denize
dökülür. Bu da temmuz ve ağustos aylarında kurumaktadır.
B.4.4. GÖLLER VE GÖLETLER
B.5. MİNERAL KAYNAKLAR
B.5.1. SANAYİ MADENLERİ ,
B.5.2. METALİK MADENLER
B.5.3. ENERJİ MADENLERİ
(İlimizde bu tür madenler bulunmamaktadır)
B.5.4. TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL
MALZEMELER
İlimizde Taş Oocakları Nizannamesine tabii olan Doğal Malzemeler mevcut olup
ÇED Yönetmeliği Kapsamında listesi T.6 Çevresel Etki Değerlendirmesi bölümünde
verilmiştir.
KAYNAKLAR :
1-Meteoroloji Müdürlüğü
2-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
3-Yalova Belediyesi
4-Orman İşletme Müdürlüğü
5-Armagaz (Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım)
63

(C) .HAVA ( ATMOSFER VE İKLİM )
C.1.
İKLİM VE HAVA
Marmara Bölgesinin doğu kısmında yer alan bu bölge MAKRO-KLİMA tipi olarak
Akdeniz iklim kuşağı içinde yer bulunmaktadır. Bu iklim tipinin etkisi bilhassa yazın alanını
genişletmekte ve Türkiye’nin büyük bir kısmını içine almakla birlikte ,bölgesel farklar
kendini hissettirmektedir. Bu şekilde Yalova ve çevresi, Marmara Geçiş tipi veya Marmara
iklimi olarak vasıflandırılan bölgesel iklim tipine girmektedir. Buna ek olarak bu tip içinde
coğrafi etkenler, lokal farkların olacağı doğaldır. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve bol
yağışlıdır.
C.1.1. DOĞAL DEĞİŞKENLER
C.1.1.1. RÜZGAR
Yalova İlinde 2006 yılında ölçülen yıllık ortalama rüzgar hızı 1.5 m/sn, En hızlı esen
rüzgarın yönü yıllık olarak NNW’dir. En hızlı esen rüzgarın hızı yıllık olarak 14.7m/s’dir.
Ortalam kuvvetli rüzgarlı günler sayısı (Rüz.hız 10.8-17.1 m/s) yıllık 21.0 dir.
C.1..1.2.BASINÇ
Yalova İlinde 2006 yılında ölçülen en yüksek yerel basınç değeri 1035.0hPA’dır, en
düşük yerel basınç değeri ise 999.9hPA’dır . Ortalama Yerel Basınç değeri 1015,9 hPa’dır.
Ortalama Buhar Basıncı değeri ise 12.9hPa’dır.
C.1.1.3. NEM
Yalova İlinde 2005 yılında kaydedilen ortalama bağıl nem oranı % 70 ,nem oranının
en fazla olduğu ay % 96 ile Şubat ayı, en düşük olduğu ay ise % 24 ile Mart ayıdır.
NYİ Nedir?
Normalleştirilmiş Yağış İndeksi metodu, yağış eksikliğinin farklı zaman dilimleri (1,3,
6, 9,12, 24 ve 48 aylık) içerisindeki değişkenliğini dikkate alabilen bir kuraklık indeksidir. En
az 30 yıl süreli periyotta aylık yağış dizileri hazırlanır. NYİ değerlerinin normalize edilmesi
sonucu seçilen zaman dilimi içerisinde kurak ve nemli dönemler tespit edilir.
Kuraklığın izlenmesi açısından yağıştaki eksikliğin farklı zaman dilimleri içinde
kantitatif olarak ifade edilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Yağış eksikliğinin farklı su
kaynaklarına olan etkisinin ne kadar sürede hissedilebileceği mantığına göre, analizde 1,3, 6,
9, 12 ve 24 aylık zaman dilimleri seçilebilir. Örneğin aylık toplam yağışta meydana
gelebilecek eksilme toprak nem düzeyine hemen etki ettiği halde yeraltı sularına, nehirlere,
göllere daha geç etki eder.6,9 ve 12 aylık zaman dilimlerindeki bir kuraklık durumu akarsu
ve göllere, 24 aylık dilimdeki kuraklık ise yer altı sularına etkisini izlemek bakımından tercih
edilir.
NYİ indeks değerleri
NYİ Değerleri
Kuraklık Kategorisi
2 < Aşırı nemli
1.5 ile 1.99 Çok nemli
1.0 ile 1.49 Orta nemli
64

0 ile 0.99 Hafif Nemli
0 ile -0.99 Hafif kuraklık
-1 ile -1.49 Orta derecede kuraklık
-1.50 ile -1.99 Şiddetli kuraklık
< -2.00 Çok şiddetli kuraklık
İndeksin sıfırın altına düştüğü ilk ay kuraklık başlangıcı olarak kabul edilirken
indeksin pozitif değere yükseldiği ay kuraklığın bitimi olarak kabul edilmektedir.
Örneğin Yalova iline ait grafik haritalardan 3 aylıkta 1984 yılının 9. ayından 1985
yılının 9. ayına kadar kurak bir periyot yaşanmıştır. Bunun anlamı bahsi geçen tarım yılında
tarım açısından kurak bir yıl yaşanmıştır diyebiliriz. Buna karşılık 1996 yılının 4. ayından
1998 yılının 12. ayına kadar devam eden nemli bir periyot vardır. 12 Aylık grafik haritada ise
1993 yılı 8. ayından 1995 yılı 1. ayına kadar kurak bir dönem yaşanmış ve muhtemelen bu
dönemde akarsu ve göl sularında bir azalma olmuştur diyebiliriz. Buna karşılık 1980 yılının
11. ayında başlayıp 1982 yılının 9. ayına kadar devam eden nemli dönem grafik haritalardan
görülebilir.
Şekil C.1.1.3.1: Normalleştirilmiş Yağış İndeks Değerlerinin Farklı Zaman Dilimlerinde
Değişimi Gösteren Grafik (1 Aylık ve 3 Aylık)
65

P
C
P
C
Şekil C.1.1.3.2: Normalleştirilmiş Yağış İndeks Değerlerinin Farklı Zaman Dilimlerinde
Değişimi Gösteren Grafik (12 Aylık ve 24 Aylık)
C.1.1.4. SICAKLIK
Yalova İlinde 2006 yılına ait sıcaklık ortalaması yıllık 14.8 P
PC olup, en yüksek
o
o
sıcaklık değeri 35.8 P ile Haziran ayında, en düşük değeri ise -3.0 P olarak Ocak ve Şubat
ayında ölçülmüştür.
C.1.1.5.BUHARLAŞMA
Yalova İlinde 2006 yılına ait ortalama buharlaşma değeri 79.1mm, günlük en çok
buıharlaşma yıllık olarak 8.0mm olarak alınmıştır.
C.1.1.6. YAĞIŞLAR
C.1.1.6.1. YAĞMUR
21 yıllık (1980-2000) meteorolojik verilere göre yağışlı gün sayısı 144 ‘tür. Yalova
İlinde 2006 yılında ortalama toplam yağış miktarı 641.8. mm olarak kaydedilmiş olup;
En az yağışlı ay 2.0 mm ile Temmuz ayı, en fazla yağış alan ay ise 131.2 mm ile Kasım ayı
olmuştur.
C.1.1.6.2.KAR ,DOLU,SİS VE KIRAĞI
Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı yıllık 19.0, Ortalama kar örtülü Günler Sayısı yıllık
olarak 5.0, En yüksek kar örtüsü kalınlığı Ocak ayında 11.0cmdir.
o
66

C.1.1.7. SELLER
Tablo C.1.1.7.1: Yalova İlinde 2006 Yılına Ait Olağanüstü Olay Hadiseleri
TARİH YER OLAY ZARAR
24.01.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Deniz ulaşımı aksadı
17.02.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Deniz ulaşımı aksadı
26.02.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Ağaçlarda dallar kırıldı
03.03.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Ağaçlarda dallar kırıldı
06.03.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Ağaçlarda dallar kırıldı
11.03.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Deniz ulaşımı aksadı
12.04.2006 Çınarcık/Yalova Fırtına Deniz ulaşımı aksadı
C.1.1.8.KURAKLIK,
C.1.1.9.MİKROKLİMA
Bu konular ile ilgili mevcut veriler Tablo C.1.1.c de verilmiştir.
67

Tablo C.1.1.1:Yalova İline Ait 2006 Yılı Meteorolojik Parametreler
Enlem : 40.39
Boylam : 29.16
Yukseklik : 4 m ( YALOVA ) YALOVA
METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R
ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK
Ortalama Yerel Basinc (hPa) 1 1023.6 1014.6 1011.4 1012.9 1014.9 1014.3 1013.1 1008.6 1014.8 1015.9 1020.3 1026.3 1015.9
En Yuksek Yerel Basinc (hPa) 1 1033.2 1021.0 1018.7 1021.0 1021.8 1020.3 1017.5 1016.0 1023.1 1022.3 1029.7 1035.9 1035.0
En Dusuk Yerel Basinc (hPa) 1 1010.2 1007.3 999.9 1000.3 1003.8 1007.4 1007.6 1002.2 1009.3 1004.1 1007.9 1017.7 999.9
Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) 1 3.4 4.6 8.3 10.2 15.2 19.6 20.4 22.5 17.6 14.6 8.7 5.9 12.6
Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) 1 7.1 8.3 12.4 16.7 21.4 25.7 27.2 30.7 24.6 19.7 13.5 10.4 18.1
Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) 1 4.8 6.3 8.9 12.1 16.8 21.3 22.4 25.5 20.0 16.3 9.7 7.0 14.3
Ortalama Sicaklik (C) 1 5.0 6.4 9.6 12.8 17.6 22.0 23.1 26.0 20.5 16.8 10.4 7.6 14.8
Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi 1 14.0 14.0 28.0 30.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 30.0 27.0 327.0
Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi 1 2.0 6.0 14.0 25.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 18.0 7.0 256.0
Ortalama Yuksek Sicaklik 1 8.6 10.1 14.8 18.3 22.8 27.1 28.6 32.1 25.7 20.6 14.6 11.3 19.6
Ortalama Dusuk Sicaklik 1 2.1 3.2 5.6 8.4 12.2 16.7 17.7 20.4 16.2 13.6 7.1 4.6 10.7
En Yuksek Sicaklik Gunu 1 3 21 29 19 31 2 30 17 6 5 23 17 2
En Yuksek Sicaklik Yili 1 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006
En Yuksek Sicaklik (C) 1 17.8 19.1 24.0 29.8 33.4 35.8 31.6 34.4 29.2 26.2 21.1 17.6 35.8
Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi 1 2.0 7.0 10.0 29.0 48.0
Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi 1 2.0 12.0 21.0 29.0 31.0 18.0 3.0 116.0
Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi 1 5.0 10.0 21.0 30.0 31.0 31.0 30.0 20.0 2.0 180.0
Yuk. Sicaklik

Top. us. min. sic. = 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi 1 17.0 17.0 17.0 6.0 3.0 7.0 1.0 2.0 11.0 14.0 8.0 11.0 114.0
Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi 1 3.0 3.0 3.0 1.0 4.0 2.0 1.0 5.0 1.0 23.0
Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi 1 0.0
Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi 1 7.0 7.0 2.0 3.0 19.0
Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi 1 3.0 2.0 5.0
En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) 1 11.0 2.0 11.0
Ortalama Sisli Gunler Sayisi
Ortalama Dolulu Gunler Sayisi 1 0.0
Ortalama Kiragili Gunler Sayisi
Ortalama Orajli Gunler Sayisi 1 0.0 0.0 1.0 1.0 1.0 7.0 0.0 2.0 6.0 0.0 0.0 0.0 18.0
Saat 07 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) 1 2.1 1.8 1.9 0.7 0.9 0.8 0.8 0.6 0.7 0.9 1.5 1.0 1.1
Saat 14 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) 1 2.4 2.2 2.3 2.0 2.1 2.1 2.1 2.1 2.1 1.8 2.0 1.8 2.1
Saat 21 deki Ortalama Ruzgar hizi (m/s) 1 2.1 1.7 1.3 1.1 0.8 0.8 1.0 0.9 1.1 0.9 1.2 1.0 1.2
Ortalama Ruzgar Hizi (m/s) 1 2.2 1.9 1.8 1.3 1.3 1.2 1.3 1.2 1.3 1.2 1.6 1.3 1.5
En Hizli Esen Ruzgarin Yonu 1 NE SSE SSE WNW SSW NNW ENE W SSW NNE NNW NNW NNW
En Hizli Esen Ruzgarin Hizi (m/s) 1 13.9 13.3 14.0 13.6 8.7 7.5 5.9 5.9 9.8 12.9 11.6 14.7 14.7
Ort. Firtinali Gun Say. (ruz.hiz>=17.2 m/s) 1 0.0
Ort. Kuv.Ruz. Gun Say. (ruz.hiz 10.8-17.1 m/s) 1 6.0 3.0 5.0 1.0 1.0 3.0 2.0 21.0
69

N Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 4 3 2 6 7 5 2 3 2 3 4 2 43
N Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 4.4 1.4 2.1 1.5 1.5 1.4 2.0 1.7 2.2 1.2 2.2 2.7 1.9
NNE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 20 5 12 8 4 5 2 7 3 3 2 10 81
NNE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 2.5 3.4 2.8 1.5 1.0 1.5 1.1 1.6 2.1 3.6 1.9 2.2 2.2
NE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 28 16 7 16 10 13 8 1 7 10 6 7 129
NE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 2.0 2.0 1.6 1.4 1.7 1.0 1.4 2.2 1.6 1.3 1.2 1.2 1.6
ENE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 11 4 3 8 4 8 27 8 10 14 7 5 109
ENE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.8 1.8 0.7 1.5 0.9 0.9 1.2 1.1 1.3 1.4 1.8 1.8 1.4
E Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 3 3 3 6 4 4 9 7 3 9 8 4 63
E Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.3 1.1 0.9 0.8 0.7 0.5 1.0 0.8 0.4 1.0 1.1 0.7 0.9
ESE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 4 2 2 7 7 5 7 7 10 10 8 7 76
ESE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.6 0.6 0.6 0.9 0.9 0.8 0.8 1.2 0.7 1.1 0.8 0.8 0.9
SE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 3 1 2 5 2 5 6 6 3 4 37
SE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 0.9 0.3 0.7 0.8 0.4 0.6 1.1 0.6 0.7 0.9 0.8
SSE Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 6 17 11 2 3 2 5 2 5 1 3 16 73
SSE Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 2.2 2.6 2.4 1.2 0.9 0.5 0.9 1.2 1.1 1.0 1.9 1.4 1.8
Istasyonun Calisma Suresi : 2006 - 2006 ARASTIRMA ve BILGI ISLEM DAIRE BASKANLIGI
Enlem : 40.39
Boylam : 29.16
Yukseklik : 4 m ( YALOVA ) YALOVA
METEOROLOJIK Rasat S. A Y L A R
ELEMANLAR (YIL) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK
S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 6 7 10 2 2 3 1 4 2 6 4 7 54
S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 2.2 1.6 1.8 0.8 0.5 0.8 0.8 0.7 1.0 0.9 2.3 0.9 1.4
SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 4 4 5 2 5 4 1 3 14 3 45
SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.2 1.1 2.7 1.6 0.9 1.0 1.0 0.9 1.6 1.7 1.5
SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 1 3 5 4 1 3 7 1 2 1 28
SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.3 1.3 0.9 0.8 0.2 0.9 0.9 0.7 0.8 0.7 0.9
WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 1 3 2 3 3 1 2 4 2 21
WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 0.3 0.4 0.7 0.8 0.5 1.3 0.9 0.5 0.5 0.6
W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 2 2 3 2 2 1 1 1 2 16
W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.6 1.4 2.0 1.2 0.7 1.3 0.8 1.0 2.9 1.5
WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 2 6 10 9 15 12 13 15 7 8 8 3 108
WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 1.9 1.4 2.3 1.7 1.8 2.2 1.9 1.4 2.1 0.8 1.5 1.9 1.7
NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 1 3 10 9 12 11 9 15 14 7 6 10 107
NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 2.3 1.2 2.0 1.5 1.8 2.1 2.3 2.1 1.6 1.9 1.7 1.7 1.9
NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami 1 2 4 4 2 4 4 2 4 4 8 7 3 48
NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) 1 5.7 3.3 1.7 2.2 2.1 1.2 1.4 1.6 2.2 1.2 3.7 0.9 2.2
Ortalama 5 cm Toprak Sicakligi (C) 1 4.3 5.4 10.3 16.8 22.8 27.5 29.7 32.3 23.9 17.9 9.4 6.2 17.2
En dusuk 5 cm Toprak sicakligi (C) 1 0.1 1.0 4.9 11.3 15.4 20.6 26.1 23.4 20.2 13.2 7.1 1.1 0.1
Ortalama 10 cm Toprak Sicakligi (C) 1 4.7 5.5 10.3 16.5 22.6 27.3 29.4 31.6 23.8 18.1 9.8 6.6 17.2
En dusuk 10 cm Toprak sicakligi (C) 1 0.6 1.7 5.4 11.5 15.7 21.3 26.4 25.3 20.6 14.0 7.8 1.9 0.6
Ortalama 20 cm Toprak Sicakligi (C) 1 5.1 5.4 10.1 15.8 21.6 26.5 28.5 30.7 23.5 18.1 10.2 7.2 16.9
En dusuk 20 cm Toprak sicakligi (C) 1 1.4 1.9 6.5 11.8 15.9 21.3 25.9 26.9 20.9 14.9 8.5 3.1 1.4
Ortalama 50 cm Toprak Sicakligi (C) 1 7.3 6.3 10.4 14.7 19.7 24.9 27.0 29.5 23.6 18.8 11.9 9.2 16.9
En dusuk 50 cm Toprak sicakligi (C) 1 4.6 4.7 8.8 12.0 16.0 21.7 25.6 28.2 21.3 16.3 10.5 6.3 4.6
Ortalama 100 cm Toprak Sicakligi (C) 1 9.7 8.1 10.8 13.7 17.3 21.6 23.7 25.9 22.7 19.1 14.0 11.5 16.5
70

En dusuk 100 cm Toprak sicakligi (C) 1 7.9 7.3 9.5 12.0 15.3 20.3 23.0 24.8 20.8 17.3 12.7 9.7 7.3
Ortalama Buharlasma (mm) 1 71.2 93.9 121.0 133.6 146.1 75.5 35.5 19.6 15.8
Gunluk En Cok Buharlasma (mm) 1 0.0 0.0 0.0 5.6 5.7 5.7 6.0 8.2 5.0 2.8 1.4 3.5 8.0
Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 1 01:25 02:37 03:50 05:15 07:25 08:39 08:53 08:54 05:41 02:57 02:21 00:57 04:54
Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 1 92.96 171.45 261.39 392.27 516.14 552.10 544.37 498.68 357.16 194.85 121.30 77.39 315.01
Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 1 0.85 1.02 1.21 1.32 1.40 1.41 1.44 1.22 1.22 1.04 0.88 0.74 1.44
Ortalama Deniz Suyu Sicakligi (C) 0.0
En Yuksek Deniz Suyu Sicakligi (C)
En dusuk Deniz Suyu Sicakligi (C)
Istasyonun Calisma Suresi : 2006 - 2006 ARASTIRMA ve BILGI ISLEM DAIRE BASKANLIGI
Tablo C.1.1.2:Yalova İline Ait 2007 Yılı Meteorolojik Parametreleri
Aylık Ort.
Sıcaklık
(ºC)
Aylık Ort.
Basınç
(hPa)
Aylık Ort.
Nem (%)
Aylık Top.
Yağış
(mm)
OCAK 9,4 1021,7 67,5 29,8
ŞUBAT 8,3 1016,0 69,1 9,9
MART 10,0 1016,7 73,5 31,6
NİSAN 11,5 1017,6 70,8 40,5
MAYIS 18,9 1011,1 71,9 32,3
HAZİRAN 23,7 1010,7 67,2 14,4
TEMMUZ 24,8 1011,0 67,3 16,6
AĞUSTOS 25,5 1010,4 71,1 33,6
EYLÜL 21,0 1014,6 71,0 23,2
EKİM 16,2 1018,5 82,1 80,2
KASIM 11,2 1017,7 76,6 110,7
ARALIK 7,2 1021,9 78,0 142,5
71

C.1.2. YAPAY ETMENLER
C.1.2.1.PLANSIZ KENTLEŞME
C.1.2.2.YEŞİL ALANLAR
C.1.2.3.ISINMADA KULLANILAN YAKITLAR
“Yalova İli Hava Kirliliği Çalışması”nda [20] Yalova Merkez, Çiftlikköy ve Taşköprü
İlçelerinde kullanılan katı yakıt olarak odun, yerli kömür, ithal kömür ve sıvı yakıt olarak ta
mazot ve fuel-oil olduğu; ilk sırayı %58 oranı ile odun, ikinci sırayı %23 ile Mazot, daha
sonra % 7 Yerli kömür ile %6 ithal kömürün aldığı belirtilmiştir. Yapılan bu çalışmada ise
Yalova İli Merkez İlçesinde kullanılan yakıtlarda ilk sırayı %72,6 ile kömürün (Bunun
%70’ini ithal kömür, %30’nu yerli kömür oluşturmaktadır.), 2. sırayı %26.3 ile odunun,daha
sonra %1,1 ile mazot’un yer aldığı tespit edilmiştir. Yalova ilinde kullanılan yakıt türleri
oransal bazda büyük değişiklik göstermiştir. Ekonomik koşullar kullanılan yakıt türünün
belirlenmesinde etken rol oynamaktadır. İthal kömürün yüksek kalorifik değere sahip olması
bu yakıt türünün daha fazla tercih edilmesine sebep olmaktadır.
Tablo C.1.2.3.1 : Mahalleler Bazında Yakıt Tüketim Miktarları ( Anket Sonuçları )
MAHALLE ADI
TOPLAM
yakıt
miktarı
(t/yıl)
Kömür
miktarı
(t/yıl)
Odun
miktarı
(t/yıl)
Sıvı
yakıt
miktarı
(t/yıl)
Anket
sayısı
Kişi
Sayısı
Kişi
başına
yakıt
miktarı
Kazım Karabekir 40,6 22,8 17,6 0,2 10 51 0,796
Bahçelievler 97,45 76,25 18,9 2,3 15 117 0,833
Bağlarbaşı 93,9 57,6 34,7 1,6 14 105 0,894
Fevzi Çakmak 52,35 36,75 14,6 1,0 19 105 0,499
Mustafa Kemal Paşa 42 27,6 14,1 0,3 8 63 0,667
Gazi Osman Paşa 159,3 110,4 48,3 0,6 14 154 1,034
İsmet Paşa 71,9 50,3 21,2 0,4 20 98 0,734
Süleyman Bey 122,3 105,9 15,6 0,8 11 127 0,963
Rüstem Paşa 37,5 32,9 3,7 0,9 8 58 0,647
Toplam 717,3 520,5 188,7 8,1 119 878 0,817
*Sıvı yakıt miktarı bulunurken Mazotun Yoğunluğu 0,850 kg/lt olarak kullanılmıştır [21].
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemi Hava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK,2006
72

Tablo C.1.2.3.2 : Mahalleler Bazında Yakıt Tüketim Miktarları (2004 Nüfusuna Göre)
Kömür Odun Sıvıyakıt TOPLAM
miktarı miktarı miktarı yakıt miktarı
(t/yıl) (t/yıl) (t/yıl) (t/yıl)
Kazım Karabekir
1944,8 1501,1 17,1 3463,0
Bahçelievler
6504,1 1612,0 196,2 8312,3
Bağlarbaşı
4913,3 2959,6 136,5 8009,4
Fevzi Çakmak
3134,8 1245,3 85,3 4465,4
Mustafa Kemal Paşa
2354,3 1202,6 25,6 3582,5
Gazi Osman Paşa
9417,1 4119,6 51,2 13587,9
İsmet Paşa
4290,6 1808,2 34,1 6132,9
Süleyman Bey
9033,3 1330,5 68,2 10432,0
Rüstem Paşa
2806,4 315,6 76,8 3198,8
Toplam
44398,7 16094,5 690,9 61184,1
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemihava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK,2006
Şekil C.1.2.3.1 : Mahalleler Bazında Yakıt Tüketim Miktarları
Mahalleler Bazında Yakıt Tüketimi
Yakıt Miktarı (t/yıl)
Köm ür
Odun
Mazot
Mahalleler
9500
9000
8500
8000
7500
7000
6500
6000
5500
5000
4500
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
Kazım Karabekir
Bahçelievler
Bağlarbaşı
Fevzi Çakmak
Mustafa Kemal Paşa
Gazi Osman Paşa
İsmet Paşa
Süleyman Bey
Rüstem Paşa
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemi Hava Kirliliği Çalışması, Elif İRMAK,2006
73

Tablo C.1.2.3.3 : Yalova İlinde Kullanılan Toplam Yakıt Miktarları ve Oranları
Yakıt Tipi Toplam Yakıt miktarı( t/yıl ) Yakıt Tüketim Oranları (%)
Kömür 44398,7 72,6
Odun 16094,5 26,3
Mazot 690,9 1,1
Toplam 61184,1 100,0
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemi Hava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK,2006
Tablo C.1.2.3.4 : Yalova İli Merkez İlçe Mahalleler Bazında Yakıtlardan Kaynaklanan
Emisyon Miktarları [t/yıl]
MAHALLE ADI
SO2 PM NOx CO HC Toplam
Kazım Karabekir 45,89 80,15 9,91 243,77 86,28 466,00
Bahçelievler 155,2 196,51 28,70 372,28 114,75 867,44
Bağlarbaşı 117,39 185,02 24,09 507,66 175,52 1009,68
Fevzi Çakmak 74,74 104,55 14,47 240,31 79,19 513,26
Mustafa Kemal
Paşa
55,54 84,12 11,15 215,22 73,10 439,13
Gazi Osman Paşa 221,1 321,96 43,55 771,01 257,18 1614,80
İsmet Paşa 100,91 145,24 9,76 342,35 113,67 711,93
Süleyman Bey 211,9 253,79 38,14 398,84 113,03 1015,70
Rüstem Paşa 67,26 76,81 11,84 111,24 30,13 297,28
Toplam 1049,93 1448,15 191,61 3202,68
1042,8
5
6935,22
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemi Hava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK,2006
Tablo C.1.2.3.5 : Yerleşim merkezlerinde toplam emisyon miktarları ve oranları
Kirletici madde
Emisyon Kuvveti ( µg/ m2.sn
)
SO2 41,06 17,11
PM 53,36 22,23
NOx 7,44 3,10
CO 105,20 43,83
HC
32,93 13,72
Emisyon oranları( % )
Toplam emisyon
240,00 100
miktarı(ton/yıl)
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemi Hava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK,2006
74

Şekil C.1.2.3.2 : Yalova İli Merkez İlçe Mahalleler Bazında Evsel Isınmada Kullanılan
Yakıtlardan Kaynaklanan Emisyon Miktarları
Mik tar (t/yıl)
Evsel Isınmada Kullanılan Yakıtlardan Kaynaklanan Emisyon
Miktarı
800
700
600
SO2
PM
NOx
CO
CH
500
400
300
200
100
Mahalleler
0
Kazım Karabekir
Bahçelievler
Bağlarbaşı
Fevzi Çakmak
Mustafa Kemal Paşa
Gazi Osman Paşa
İsmet Paşa
Süleyman Bey
Rüstem Paşa
Kaynak :Yalova İli 2003-2004 Dönemi Hava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK,2006
C.1.2.4.ENDÜSTRİYEL EMİSYONLAR
Tablo C.1.2.4.1: Emisyon İznine tabi tesisler
Emisyon
TESİSİN ADI İLÇE Ek - 8 deki İzni Emisyon İzin Emisyon
yeri/grubu VAR YOK Belgesi tarihi İzni No
SCA Packaging . ALTINOVA EK-3 X 7/11/2006 B.77.2
Amb.San ve Tic.A.Ş
Liste B.6.2 ve
madde 43.5
AÇIK İNŞ.SAN. ve ALTINOVA EK-8 X 15/3/2007 B.77.5
TİC. A.Ş.
Liste B.2.14
ve
Ek-5.N,A.4.1-
4.2
DOĞUŞ ET VE SÜT EK-8 X 31/1/2007 B.77.4
MAMÜLLERİ SAN. MERKEZ Liste B.7.4
VE TİC. LTD. ŞTİ.
Ek-5.A.4
BAHADIR İNŞ. VE EK-8 X 16/1/2007 B.77.3
MADENCİLİK Güneyköy Liste B.2.2
75

AHMET BAĞATAR YALOVA Ek-5.C.1
ERSUR TEKSTİL ÇİFTLİKKÖY EK-3 X 10/5/2006 B.77.1
SAN.VE
TİC.LTD.ŞTİ.
Liste B.10.10
ve
Madde 43.CC
NUH BETON KADIKÖY X 20/11/2003 B -77.3
Ek.7.2.13
HKKY
BURSA BETON
Bursa yolu
Soğucak
mevkii
Ek:3Liste
B.2.12 X 3/2/2006 B-77.8
EKHKKY
KİBSAŞ
KARADENİZ ALTINOVA Ek:8.B.2.12 X 19.02.2008 B.77.6
İNŞ.ve BETON
MANTAŞ MANTAR SOĞUCAK Ek: 8 B.1.2.a X 9/1/2007 B.77.1
ÜRETİM VE PAZ.
HKKY
AKSA AKRİLİK ÇİFTLİKKÖY Ek.4- X 30/9/1996 17
KİMYA SANAYİİ
madde:7.9.c.
AKENERJİ
ELEKTRİK ÇİFTLİKKÖY Ek:8.A.1.1.4 X 22/4/2006 A.77/1.178
ÜRETİM A.Ş.
AKENERJİ
ELEKTRİK
EK.7.1.2
ÜRETİM A.Ş.
EK.7.1.3
(AKSA içi) ÇİFTLİKKÖY X 15/5/2002 24
İPEK KAĞIT ALTINOVA EK.7.1.2 X 4/5/1998 12
EK.7.1.3
AKKİM KİMYA
SAN. ÇİFTLİKKÖY EK-7.8.1 X 28/10/1997 22
TİC.A.Ş.
EK-7.10.2
KLOR ALKALİ
AKKİM KİMYA
SAN. EK-4.7,9,C X 18/9/2001 44
TİC.A.Ş.
ÇİFTLİKKÖY
HİDROJEN
PEROKSİT
76

AKKİM KİMYA
SAN.
EK-7.8.1
TİC.A.Ş. ÇİFTLİKKÖY EK-7.8.3. X 23/10/1997 21
İNORGANİK TESİS
AKKİM KİMYA
SAN.
ÇİFTLİKKÖY EK-7.1.2
TİC.A.Ş. EK-7.2.2 X 26/1/1998 3
ORGANİK
TESİSLER
EK-7.1.3
VELSAN AKRİLİK Ek.8.B.1.1.b X 9/1/2007 B.77.2
ELYAF VE İPLİK
SAN.
ÇİFTLİKKÖY
C.1.2.5.TRAFİKTEN KAYNAKLANAN EMİSYONLAR
Şehir içi ve şehirlerarası karayolunda yapılan emisyon kontrollerinde 199421 araç
kontrol edilmiş 67 araca ceza işlem uygulanmıştır.
C.2. HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLAR
C.2.1 Kükürtdioksit Konsantrasyonu
Tablo C.2.1 : Yalova İli Merkez İlçe 2006 Yılı SO2 Ölçümleri [µg/m3] 2. İstasyon Değerleri
Günler/ Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Aylar
1 70 68 53 32 27 25 38 75 120
2 65 62 58 34 25 28 42 72 128
3 67 57 61 30 29 32 45 86 122
4 78 62 62 30 29 29 40 84 122
5 70 58 48 32 30 29 35 78 138
6 75 60 50 29 32 35 32 68 130
7 82 64 57 32 29 34 35 70 132
8 93 63 54 26 29 29 35 72 132
9 90 57 48 21 25 35 75 140
10 82 59 45 22 24 32 86 148
11 65 56 45 28 24 32 43 82 142
12 60 55 48 33 28 34 40 78 128
13 78 59 45 38 30 32 44 82 130
14 60 60 49 29 28 35 44 85 130
15 58 62 41 33 28 35 40 98 132
16 63 58 41 33 32 36 48 100 130
17 68 55 40 30 35 35 52 140 128
18 53 68 39 29 38 29 52 138 130
19 50 65 45 29 38 32 59 130 125
20 78 60 48 28 39 38 64 122 118
21 61 59 39 30 30 35 68 110 118
22 87 58 39 29 27 36 68 108 139
77

23 83 58 40 31 28 38 72 139 140
24 80 53 35 35 28 38 78 140 145
25 75 50 34 35 26 40 63 142 120
26 64 51 34 29 29 38 62 140 118
27 71 48 32 30 32 40 68 145 100
28 66 49 35 32 30 40 138 107
29 63 58 35 32 28 42 125 110
30 72 65 64 38 35 29 38 78 120 112
31 75 57 28 36 78 105
Ortalama 73.5 70.6 58.4 44.6 30.45 29.74 34.36 52.70 104.27 126.42
Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (Halk Sağlığı Laboratuarı)
Mart ayında pH metre ve Dijital büret arızası nedeniyle SO2 ölçümü yapılamamıştır.
160
Şekil C.2.1: Yalova İli Merkez İlçe 2006 Yılı SO2 Ölçümleri II. İstasyon Değerleri
3
Ölçümler [ µg/mP P]
140
120
100
80
60
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
40
20
0
0 5 10 15 20 25 30 35
Günler
Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (Halk Sağlığı Laboratuarı)
78

C.3.
ATMOSFERİK KİRLİLİK
Yalova’da kış boyunca görülen kirlilik ısınmadan kaynaklanmaktadır. Yıl boyu şehir
atmosferinde gözlenen kirlilik ise taşıt emisyonları ve sanayi kaynaklı kirlilik olduğu tespit
edilmiştir.
Tablo C.3. 1: Şehir havasındaki hedef kirleticiler
Benzene
1,1,1-Trichloroethane
Heptene
Carbon tetrachloride
Heptane
1,2-Dichloroethane
Toluen
Trichloroethylene
Ethylbenzene
1,2-Dichloropropane
p+m xylene
1,3-Dichloropropane
o xylene
Tetrachloroethene
isopropylbenzene
1,2-Dibromoethane
Allyl chloride
Chlorobenzene
Acrylonitrile
Bromoform
Chloroform
Bromobenzene
Kaynak: Marmara Üniversitesi-2002 Ölçüm Sonuçları
Şekil C.3.1. Yalova UOB Ölçümleri
Konst. (µg/m3)
35
30
25
20
15
10
benzene
1-heptene
heptane
toluene
ethylbenzene
m+p xylene
o-xylene
isopropylbenzene
acrylonitrile
trichloroethylene
tetrachloroethene
Yalova UOB ölçümleri (21.11.2001)
5
0
DMİ 21.11.2001 Altı nkum 21.11.2001 Lim.Pas.21.11.2001
Yer ve Tarih
Kaynak: Marmara Üniversitesi-2002 Ölçüm Sonuçlar
79

Şekil C.3.2: Yalova UOB Ölçümleri
Yalova UOB Ölçümleri 30.10.2001
Konst. (µg/m3)
80
70
60
50
40
30
20
benzene
1-heptene
heptane
toluene
ethylbenzene
m+p xylene
o-xylene
isopropylbenzene
acrylonitrile
trichloroethylene
tetrachloroethene
10
0
AKKİM G1 30.10.2001 AKKİM G2 30.10.2001 Y.Mer.30.10.2001 Y.Mil.Eğ.30.10.2001 Y.Bel.30.10.2001 AKKİM G2 30.10.2001
Yer ve Tarih
Kaynak: Marmara Üniversitesi-2002 Ölçüm Sonuçları
Tablo C.3.2. Ölçüm Sonuçları(Marmara Üniversitesi-2002 Ölçüm Sonuçları)
Kirletici/Yer DMİ MERKEZ AKKİM/AKSA ALTINKUM
Benzene 13 27 3 4
Heptene 12 5 1.63 25
Heptane 17 7 1.73 31
Toluene 16 73 12 11
Ethylbenzene 3 10 1.50 2
p+m xylene 5 17 4 4
o xylene 4 15 2 3
Isopropylbenzene 0.3 1 0.3 0.3
Acrylonitrile 11 19
Chloroform 0.4
1,1,1trichloro ethane 0.2 0.07
1,2dichloroethane 0.2 0.2
Carbontetrachloride 0.9 0.7
Trichloroethylene 3
Tetrachloroethane 12.21 26
Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü tarafından yapılan “Yalova İli Hava
Kirliliği çalışmasında aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.
1. Şehir merkezinde taşıtlardan gelen UOB kirliliği, hava hareketinin olmadığı
caddelerde dikkat çekecek seviyededir.
2. Sanayi bölgesinde, şehir atmosferinden farklı olarak proseste kullanılan kirleticilere
rastlanılmaktadır.
3. Atmosferik şartlar, özellikle rüzgar süratinin azalması, kirletici konsantrasyonlarının
80

artmasında en önemli neden olarak görülmektedir.
4. Kirleticilere özgü tek tek sınır değerlerin bulunmaması değerlendirmeyi
zorlaştırmakla beraber, özellikle sanayi bölgeleri yakınında prosesten kaynaklanan
hava kirliliği aralıklı örnekleme süresince görülmemiştir.
Şekil C.3.3: Ölçüm Sonuçları
Ozon Ölçümleri 19-30 Temmuz
180
Konst.(µg/m³)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
00:15
01:30
02:45
04:00
05:15
06:30
07:45
09:00
10:15
11:30
12:45
(Marmara Üniversitesi-2002)
Saat
Şekil C.3.4.Ozon Ölçümleri(Marmara Üniversitesi-2002 Ölçüm Sonuçları)
Ozon Ölçümleri
27 Kasım-10 Aralık
14:00
15:15
16:30
17:45
19:00
20:15
21:30
22:45
24:00:00
19.07.2001
20.07.2001
21.07.2001
22.07.2001
23.07.2001
24.07.2001
25.07.2001
26.07.2001
27.07.2001
28.07.2001
29.07.2001
30.07.2001
Konst.(µg/m³)
140
120
100
80
60
40
20
0
00:15
01:30
02:45
04:00
05:15
06:30
07:45
09:00
10:15
11:30
12:45
Saat
14:00
15:15
16:30
17:45
19:00
20:15
21:30
22:45
24:00:00
27.11.2001
28.11.2001
29.11.2001
30.11.2001
01.12.2001
02.12.2001
03.12.2001
04.12.2001
05.12.2001
06.12.2001
07.12.2001
08.12.2001
09.12.2001
10.12.2001
81

Şekil C.3.5.Yerleşim ve sanayiden kaynaklanan SOB2B emisyonlarının 24 saat ortalama
konsantrasyon maksimumlarının dağılımı.
Kaynak: Marmara Üniversitesi-2002 Ölçüm Sonuçları
C.3.1. OZON TABAKASININ İNCELMESİNİN ETKİLERİ
C.3.2.ASİT YAĞMURLARININ ETKİLERİ
Şekil C.3.2.1. Sınırötesi Taşınma
82

C.4.
HAVA KİRLETİCİLERİNİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ
C.4.1.DOĞAL ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ
C.4.1.1.SU ÜZERİNDEKİ ETKLERİ
C.4.1.2.TOPRAK ÜZERİNE ETKİLERİ
C.4.1.3. FLORA VE FAUNA ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
C.4.1.4.İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
C.4.2. YAPAY ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ
C.4.2.1.GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ
(Bu konularla ilgili çalışma yapılmamıştır)
KAYNAKLAR :
1- İl Meteoroloji Müdürlüğü
2- İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Laboratuvarı
3-“Yalova İli Hava Kirliliği Çalışması” , Marmara Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü-
Yalova İl Çevre ve Orman Müdürlüğü.
4-“Yalova İli 2003-2004 Dönemihava Kirliliği Çalışması”, Elif İRMAK Marmara
Üniversitesi Fizik Anabilim Dalı Atmosferik Fizik Programı Yüksek Lisans Tezi
83

(D). SU
D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI
D.1.1.YER ALTI SULARI
Yalova ve civarında i temli oluşturan Palezoik yaşlı şist ve mermerler üzerinde
kretaseye ait kalker ve konglemeralar, Eosen yaşlı filiş serileri yer alır. Dere yatakları ve sahil
kesimlerinde ise Kuvaterner yaşlı alüvyonlar yer alır.
Sahada önemli sayılabilecek akarsular ;Balabandere ,Safran Çayı ve Hersek Ovası
konisini oluşturan Yalak dere Taşköprü konisini oluşturan Kılıç deredir. Sahada öneli
sayılabilecek su kaynağı bulunmamaktadır. Mevcut kaynak debileri ise 0.5-1 l/s civarındadır.
Yalova Merkez İlçe ve civarı yeraltısuyu bakımından verimli değildir. Bu sahalarda
yaygın olarak gözlenen filiş serileri, akifer (su taşır) nitelikli birimler değildir. Ancak,
Yalova-Taşköprü ve Hersek Ovaları yer altı suyu bakımından verimli olup,yeraltısuyu
işletmesine elverişli sahalardır. Hersek ve Taşköprü ovalarında yeraltısuyu hareketi güneyden
kuzeye doğru olup, denize boşalmaktadır. Yeraltısuyu beslenimi genellikle beslenme
konilerini oluşturan derelerden süzülme yolu ile olmaktadır.
Yer altı suyu, mevcut ovalarda kalınlığı 80 m’ye varan akifer nitelikli alüvyonlardan
temin edilmektedir.Alüvyonlarda açılmış, derinliği 16-243 m arasında değişen 70 kadar su
kuyusu bulunmaktadır.
Yeraltısuyu beslenmesi ;
Taşköprü ovasında
3
:4.95 hmP P/ yıl
Hersek Ovasında
3
:7.73 hmP P/yıl olarak hesaplanmıştır.
Her iki ovada da tuzlu su girişimi dolayısıyla aşırı çekim vardır.
Yeraltısuyu emniyet rezervi ise ;
Taşköprü ovasında
Hersek Ovasında
3
: 2.97 hmP P/yıl
3
:4.63 hmP P/yıl olarak belirlenmiştir.
Söz konusu ovalarda yer altı suyu niteliği, kalite bakımından oldukça düşüktür. Sahil
ovaları olmaları nedeniyle tuzlu su girişimi sorunu yaşanmaktadır. Kalitenin düşük olması
nedeniyle içme suyu olarak kullanılması uygun değildir. Organik kirlenme, nitrat ve amonyak
kirliliği mevcuttur. Şehir ve civarında hızla devam eden yerleşim ve sanayileşme yeraltısuyu
kalitesini de olumsuz etkilemektedir.
Hidroloji-Hidrojeoloji:
Yalova İli sınırları dahilinde içinde yer altı suyu taşıyan birçok küçük geçirimli
katman ( akifer ) mevcuttur. Bunlar;
• Vadi tabanlarında ve kıyı deltalarda alüvyon,
• Yalakdere oluşumundaki kireçtaşı ve kumtaşı kayaçları, ( Bunlar merkez
bölgesinde kaynak suyu pınarları oluşturur. )
• Volkanik ve başkalaşmış kayaçlar – bazalt lav akıntıları ve karstik mermer,
• Jeotermal kaynak suyu pınarları
1. Alüvyonlu akiferler : Vadi tabanlarında bulunan alüvyonlar, genellikle akarsuların
geçtiği yerlerin yakınında yoğunlaşan kum ve çakıl odakları ve bantları içerirler. Alüvyonlar,
84

Kılıç Kili’nin ana kayacı üzerinde yer alır ve ara sıra taban çakıl kayaçlar üzerinde iri kum ve
çakıl çökeltilerine rastlanır. Bu taban çakıl kayaçlar ve alüvyonlu kum ve çakıl tabakası
yeraltı suyu temini için kullanılmaktadır. Vadi tabanlarında ve kıyı deltalarda endüstriyel
kullanıcılara ya da konut gelişmelerine kullanma ve içme suyu sağlayan birçok su kuyusu
vardır. Akarsu yakınlarındaki alüvyonlu akiferlerin tekrar dolumu, başlıca akarsuların taşıdığı
yüzey suları ile gerçekleşirken, taban çakıl kayaçların suyla beslenmesi ise Yalakdere
Oluşumu’nun yeryüzüne çıktığı yüzeyden toplanan sular tarafından sağlanmaktadır.
Alüvyonlu tabakadan sağlanan kuyu suyunun kalitesi aşırı su çekimi dolayısıyla bozulmuş
olabilir. Aşırı su çekimi nedeniyle alüvyonlu deltalarda tatlı suya karışabilecek tuzluluktan
ötürü klorür miktarında artış olabilir. Ayrıca akarsuların alüvyonlu akiferlerin suyla tekrar
dolumunu gerçekleştiren yoğun tarım bölgelerinden geçmesi nedeniyle suyun nitrat, amonyak
ve organik madde içeriğinde de artışlar gözlenebilir.
2. Yalakdere Kireçtaşı Akiferi : Yalakdere Oluşumunda kireçtaşı ve kumtaşı
tabakalarından gelen kaynak suyu pınarları mevcuttur. Sıradağlar üzerinde bu pınarların
beslendiği alan genel olarak küçüktür. Bu yüzden bu kaynak pınarları fazla üretken
değildirler. Bazı köylerde bu suların daha kaliteli olduğu inancıyla bu pınarlardan mevcut
ortak kullanım suyuna ek olarak su alındığı bildirilmektedir. Bu kireçtaşı ve kumtaşı
tabakaları üzerinde yaygın biçimde kentleşme olursa, kentleşmenin getireceği kirlilikten ötürü
yeraltı sularının kirlenme riski artacaktır.
3. Volkanik ve Başkalaşmış Kayaç Akiferleri : Bazalt lav akıntıları, başkalaşmış
kayaçların üzerinde yeralır ve bölgenin güneyinde kalan yüksek alanların büyük bir kısmını
oluşturur. Yağışın büyük bir kısmı akarsulara karışmaktadır. Ancak bir kısmı çatlaklar, tabaka
kesintileri ve bazalt tabakasından aşınmış kalıntı topraklar içinde birikir. Güney bölgelerdeki
yüksek alanlardaki köyler sularını kaynak suyu pınarlarından alırlar. Başkalaşmış kayaç
tabakasının mermer bölümlerinin yeryüzüne çıktığı yerlerde, çözelti ufalanmasının kanıtları
mevcuttur. Bu çözelti ufalanması kaya kütlesinin derinliklerine kadar ulaşıp, geçirgen bir
oluşum oluşturarak az miktarda da olsa su tutabilir.
4. Jeotermal Kaynak Suyu Pınarları : Bölgedeki termal kaynaklar kayaç
kütlesindeki faylardan yüzeye sıcak su gelmesini sağlarlar. Jeotermal enerjinin olası
kaynağının Sarısu Oluşumundaki Fıstıklı graniti ya da bazaltların sokulumu olduğu
düşünülmektedir. Bu termal kaynakların Termal tatil yöresine önemli derecede turist
çektiklerinden Yalova Bölgesi için önem taşımaktadırlar. Ayrıca evlere enerji sağlamak ve
önemli sayılara ulaşan pazar bahçeciliği seralarını ısıtmak açısından kullanım potansiyelleride
vardır.
D.1.2. JEOTERMAL KAYNAKLAR
YALOVA VE CİVARININ JEOLOJİSİ-HİDROJEOLOJİSİ
Yalova İzmit’in güneyinde yeralır (Şekil 1.) Marmara iklimi etkisinde bulunan sahada;
yıllık ortalama yağış 757.0 mm, ortalama sıcaklık ise 14.1 ºC’dir. Bölge ekonomik açıdan
gelişmiş olup, turizm, sulu tarım ve sanayi en önemli geçim kaynaklarıdır.
Sahada yaşlıdan gence doğru; Paleozoyik devrine ait çeşitli şist ve mermerler,Triyas’a
ait kırmızı gre ve konglomeralar, Kretase’ye ait kireçtaşı, gremsi kalker ve konglomera,
Eosen devrine ait filiş serisi, Neojen’e ait konglomera, gre, kiltaşı, silttaşı, marn ve en üstte
Kuvaterner’e ait alüvyonlar yer alır.Mağmatik kayaç olarak; lav, tüf ve aglomeralar
mevcuttur (Şekil D.1.2.1 )
85

Şekil D.1.2.1 : Yalova ve Civarının Jeolojisi
Sahada bulunan derelerin tamamı güney-kuzey yönlü olup, Marmara Denizine
dökülürler. En önemli akarsu Yalakderedir. Ortalama akımı 4.5 m3/s’dir. Bunun dışında,
Laledere, Kazımıye deresi, Balaban dere, Eyrek dere ve Sellimandıra dereleri de diğer
akarsulardır. Saha kaynak yönünden verimli değildir. En verimli kaynakları 20 l/s yi,
ortalama kaynak debileri 1-2 l/s’yeyi geçmez. Sellimandıra deresi vadisinde iki önemli
kaynak vardır. Bunların debileri 20 l/s’dir. Gökçedere ve Üvezpınar köyleri civarında termal
kaynaklar vardır.
Yeraltısuyu taşıyan formasyonlar, alüvyonlardır. Yer yer 80 metreye kadar kalınlığa
sahip olan alüvyonun kum, çakıl ve bunların karışımından oluşan kesimlerinden su almak
mümkündür. Alüvyon dışında Eosen filişinden de bir miktar su alınabilmektedir. Ancak;
verimli değildir.
86

Şekil D.1.2.2:Hidrojeoloji Haritası
87

P
,1984-1994
P
olup,1969-1980
D.1.3.AKARSULAR
Yalova ilinde bulunan önemli su kaynakları doğudan batıya doğru sırası ile Laledere
(Kılıç) , Safrandere (Kurtköy) , Sellimandıra Deresi, (Gökçedere) ,Karpuzdere (Teşvikiye)
,Hamamdere (Armutlu) , Yamandere (Kapaklı) ile doğrudan denize ulaşan bir çok küçük
(Balabandere, Korudere , Kocadere vb.) yanderelerdir. Ayrıca İlin doğusunda yer alan
Yalakdere ,Karamürsel İlçesi ile sınır olduktan sonra Hersek ovasında denize mansap
olmaktadır. Yalova İlinin hidrolik potansiyeli aşağıda verilmiştir.
P
Safrandere (Kurtköy) :
3
32,3 hmP / yıl
Sellimandıra (Gökçedere) :
3
63,6 hmP P/ yıl
Karpuzdere (Teşvikiye) :
3
30,2 hmP P/ yıl
Hamamdere (Armutlu) :
3
7,2 hmP P/ yıl
Yamandere (Kapaklı) :
3
10,2 hmP P/ yıl
3
UDiğer havzalar : 198,5 hmUPU
UPU/ yıl
3/
TOPLAM : 342,0 hmP
Pyıl
Safrandere (Kurtköy) Yalova İl merkezinin güneyinde ve Sellimandıra deresinin
hemen doğusunda yer alır. Samanlı Dağları ve Erikli dağlarından kaynaklanan Kurtköy
deresi kuzey yönünde akarak Yalova İl merkezinin içinden geçer ve Marmara Denizine
dökülür. Safran Derenin üzerinde Kurtköy içerisinde yer alan Safrandere-Kurtköy AGİ’daki
2
yağış alanı 51,5 kmP P, 1981-1988 yılları arasındaki 8 yıllık gözlem periyodundaki yıllık
3
ortalama akımı ise 32,3 hmP P’tür.
Safranderenin hemen batısındaki komşu havzayı oluşuran Sellimandıra deresi aynı
coğrafik alandan kaynaklanmkata olup, genelde kuzey yönünde akarak Yalova İl merkezinin
içinden geçerek denize ulaşır. Sellimandıra deresi üzerined Yalova-Gölcük sahil şeridinin
içme kullanma suyu ihtiyacı karşılama amacıyla Gökçe Barajı tesis edilmiştir. Gökçe Baraj
2
yerindeki Gökçe AGİ’daki yağış alanı 86,5 kmP
yılları arasındaki 12 yıllık
3
ortalama akımı 63,64 hmP P’tür.
Daha batıda yer alan Karpuzderesi de Armutlu yarımadası boyunca uzanan Samanlı
dağlarından kaynaklanmakta olup, kuzey yönünde akışına devam ederk Çınarcık içe
merkezinin batı ucucndan geçerek denize dökülür. Karpuzderesinin üzerinde ve Teşvikiye
2
AGİ’daki yağış alanı 46,2 kmP
yılları arasındaki 9 yıllık gözlem periyodundaki
3
yıllık ortalama suyu ise 30,2 hmP P’tür.
Armutlu yarımadasının en uç kesiminde yeralan Hamamderesi yarımadayı oluşturan
yükseltilerden kaynaklandıktan sonra önceleri batı yönünde , daha sonra ise dönüş yaparak
güney yönünde akışına devam ederek Armutlu İlçe merkezinin içinden geçer ve Gemlik
Körfezine dökülür. Hamamderesinin üzerinde Ilıca mevkiinde yeralan Hamamlıdere-Armutlu
AGİ ‘daki yağış alanı 25,3 km ve 1987-1994 yılları arasındaki 8 yıllık gözlemlerine göre
3
yıllık ortalama 10,2 hmP P’tür.
Yalova İli içerisinde üzerlerinde AGİ açılıp gözlemleri bulunan ve potansiyelleri
ortaya konulan akarsulardan başka birçok yandere de mevcuttur.
88

Mevcut Mevsimlik Debiler
Derelerin yaz ayları debileri düşer veya kururlar.
Tablo D.1.3.1:
Sellimandıra Dere-Gökçe Baraj Çıkışı(Mansap)
UTarih
Debi Değeri(Q mUPU
UPU/sn)U
12.08.1991 0,074
01.11.1991 0,174
29.11.1991 0,570
03.12.1991 15,973
17.12.1991 1,546
16.01.1992 2,908
23.01.1992 0,866
08.04.1992 4,491
15.04.1992 2,090
13.05.1992 0,161
19.06.1992 0,247
17.07.1992 0,167
20.08.1992 0,231
3
Tablo D.1.3.2:Safran Dere-Kurtköy(Orta)
UTarih
Debi(Q mUPU
UPU/yıl)U
09.09.1999 0,319
07.10.1999 0,199
01.11.1999 0,227
19.11.1999 0,253
10.12.1999 0,171
05.01.2000 0,795
02.02.2000 1,558
03.03.2000 1,379
23.03.2000 1,855
10.04.2000 1,046
24.04.2000 2,061
11.05.2000 1,152
25.05.2000 0,766
13.06.2000 0,515
07.07.2000 0,465
11.08.2000 0,221
24.08.2000 2,249
12.09.2000 0,253
11.10.2000 0,312
Tablo D.1.3.3:Yalak Dere-Ayazma(Mansap)
UTarih
Debi(Q mUPU
UPU/sn)U
06.10.1998 0,362
13.11.1998 0,724
07.12.1998 2,609
12.01.1999 1,827
14.01.1999 1,670
04.02.1999 3,049
25.02.1999 10,992
89
3
3

P
P
P
12.03.1999 2,044
20.04.1999 1,898
11.05.1999 1,041
09.06.1999 0,493
08.07.1999 0,414
13.10.1999 0,505
05.11.1999 0,537
23.11.1999 0,622
07.12.1999 0,604
13.01.2000 4,122
03.02.2000 6,050
02.03.2000 3,031
12.04.2000 2,150
21.04.2000 12,149
26.05.2000 2,477
12.06.2000 1,294
19.07.2000 0,514
03.08.2000 0,580
18.08.2000 0,137
04.09.2000 0,168
09.10.2000 0,322
D.1.4.GÖLLER ,GÖLETLER VE REZERVUARLAR
D.1.4.1.İÇME SUYU AMAÇLI DEPOLAMA TESİSLER
UGökçe Barajı KarakteristikleriU
Bitiş Yılı :1989
Özel Hali
:İçme suyu tesisleri işletmede
İli
:Yalova
İlçesi
:Termal
Akarsuyu
:Gökçedere (Sellimadıra Dere)
Dolgu Tipi
:Kaya
Temelden Yüksekliği :62.00 m.
Kret uzunluğu :747.06 m.
Gövde hacmi
3
:1330 x 103 mP
Rezervuar Hacmi
3
:25500 x 103 mP
Rezervuar Alanı
3
:13280 x 102 mP
Rezervuar Uzunluğu :2000 m
Amacı
:İçmesuyu+sulama
Drenaj Alanı
2
:86.50 kmP
Dolusavak Kapasitesi
3
:496 mP
P/ s.
Sulama Alanı
:600 ha
İçmesuyu Kapasitesi
3
:37 hmP P/yıl
İdare
:DSİ
UArmutlu Göleti Karakteristikleri
Bitiş Yılı :1999
Özel Hali
:İçme suyu tesisleri işletmede
İli
:Yalova
İlçesi
: Armutlu
90

P
ve
P
/
P
su
P
,
P
/
P
olup,
P
P
P
P
/
P
olan
Akarsuyu
: Kaledere
Dolgu Tipi
:Kaya
Temelden Yüksekliği :27.00 m.
Kret uzunluğu :99.00 m.
Gövde hacmi
3
:73 x 103 mP
Rezervuar Hacmi
3
:480 x 103 mP
Rezervuar Alanı
3
:550 x 102 mP
Amacı
:İçmesuyu
Drenaj Alanı
2
:17.80 kmP
İsale Kapasitesi
: 70 lt/sn
Arıtma Kapasitesi : 70 lt/ s / 6048 mP
Dolusavak Kapasitesi
3
: 85 mP s
İdare
: İller Bankası
3
gün
Selimandıra deresi üzerinde Yalova sahil şeridinin içmesuyu ihtiyacını karşılamak
üzere Gökçe Barajı bulunmaktadır. Armutlu’nun içmesuyu ihtiyacı için İller Bankası
tarafından Hamam Deresi’nin üzerinde de gölet inşası bitirilmiştir.
Ayrıca Kocaeli İli ile sınır oluşturan Yalakdere üzerinde Yalova-Karamürsel sahil
şeridinin mutasavver İçmesuyu ihtiyacının karşılanması Altınova ve Karamürsel İlçeleri
güneyinde yeralan köylerin sulama suyu üst kotlarda sağlamak üzere Yalakdere havzasında
İhsaniye, Avcıdere ,Karadere ve Kınalı Barajları etüdü devam etmektedir.
3
2
Gökçe barajının yıllık ortalama suyu 60,68 hmP P’tür. Bu değer 22,24lt / sn/ kmP P’lik
3
verime ,1.92 mP s debiye ve 701,5 mm’lik akışa eşdeğerdir. Mevcut durumda Gökçe
3
3
barajından yılda 38 hmP çekilmekte olup yıllık ortalama suyu 60,68 hmP sellimandıra
deresinin % 65 oranında regüle etmektedir. Görüleceği gibi kullanılmayan su miktarı yaklaşık
3
29 hmP P’ tür.
Bunun yanında Sellimandıra deresinin 1 km doğusunda yeralan Safran Derenin yıllık
3
ortalama akımı ise 32 hmP P’tür. Bu iki su potansiyelden istifade amacıyla Gökçe Barajı
mansabında ve Sellmandıra deresi üzerinde Harmankaya mevkiinde ikinci bir barajın
projelendirilmesi planlanmıştır. Böylece Sellimandıra deresinin kullanılmayan suları ile
Safranderenin mevcut su potansiyeli bir derivasyon tesisi yardımı ile mevcut Gökçe Barajı
gölüne çevrilerek değerlendirilecektir. Harmankaya barajı yeri ise Gökçe barajının 5 km
menbasındadır. Baraj yerinde talveg kotu 192 m, kret kot 272 m’de baraj yüksekliği 80
2
3
m’dir.Baraj yağış alanı 48,2 kmP depolama hacmi 22,80 hmP P’tür. Baraj yerindeki tahmin
3
ortalama akım ise 33,8 hmP P’tür. Bu amaçla Gökçe barajının mansabına 1996 yılında 2-125
no.lu Sellimandıra-Gökçe giriş AGİ, açılmış ve gözlemlerine devam etmektedir.
Safrandere’nin Kurtköyün hem üstünde yer alan derivasyon noktasındaki yağış alanı 50
2
3
3
kmP yıllık ort. Su miktarı 32,3 hmP bu suyun / 70 ‘i olan 23 hmP P’ü Gökçe barajına
derive edilebilecektir. Böylece önerilen tesisler yardımı ile Sellimandıra ve Safranderenin
hidrolojik potansiyelleri optimum bir şekilde değerlendirilmiş olunacaktır.
D.1.5.DENİZLER
D.2.
D.3.
DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİ
SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ
D.3.1.YER ALTI SULARI VE KİRLİLİK
Bu konuda özel bir çalışma yapılmamıştır ancak deniz ve akarsularda yapılan çalışmaların
bu konuyla da bağlantısı kurulmuştur.
91

D.3.2.AKARSULARDA KİRLİLİK
Çevre Bakanlığı ile Müdürlüğümüz arasında yapılan bir yıllık çalışma sonucunda aşağıdaki
sonuçlar elde edilmiştir.
Tablo D.3.2.1 :Ölçüm Yerleri
Kod Dere Adı Lokasyon Özellikleri
Y-1 Samanlı Dere Baraj su toplama alanı
Y-2 “ “ Yalova içme suyu arıtma tesisi
Y-3 “ “ TİGEM Köprüsü
Y-4 Safran Dere Yalova Postanesi
Y-5 “ “ Hacı Mehmet Köyü Köprüsü
Y-6 “ “ Kurtköy Alabalık Tesisi
Y-7 Balaban Dere Devlet Karayolundaki köprü
Y-8 “ “ Mezbahane çıkışı
Y-9 “ “ Mantaş deşarjı öncesi
Y-10 Kılıç Dere Devlet Karayolundaki köprü
Y-11 “ “ Kılıç Köyü çıkışı
Y-12 “ “ Dereköy çıkışı
Y-13 Kara Dere Altıntaş Mermer Sanayinin 1.km mansabı
Y-14 “ “ 2. Fevziye levhasından sonraki köprü altı
Tablo D.3.2.2 :Parametrelerin Değerlendirilmesi
Parametre Samanlı Dere Safran Dere Balaban Dere Kılıç Dere Kara Dere
Elektriksel Gökçedere Barajına Derenin Sahadaki en Akış boyunca Ortalamanın bir
İletkenlik ait değerler sahadaki özellikle yüksek kirliliğe çeşitli miktar üzerinde
en düşük değerlerdir. mansap maruz kalan kirleticilerin olan değerler
Barajdan itibaren kesiminde deredir. karışması söz akış boyunca
Akış yolu boyunca bir kirlilik
konusudur. bir miktar
genel bir kirlenme söz
yükselmektedir.
mevcuttur.
konusudur.
92

Çözünmüş
Oksijen
Askıda
Katı
Madde
Kimyasal
Oksijen
İhtiyacı
Fosfat
Amonyak
Nitrit
Nitrat
Gökçedere
Barajındaki
Derenin
yüksek özellikle
Özellikle
derenin
Özellikle
orta mansap
değerler akış mansap kesiminde bir kesiminde
aşağısında
kesiminde kirlenme söz oluşan bir
düşmektedir.Barajdan bir kirlilik konusudur. kirlilik söz
itibaren akış yönünde söz
konusudur.
bir kirlilik artışı söz konusudur.
konusudur.
Barajdan itibaren akış Menba Menba ve orta kesimde
yönünde bir önemli kesiminde yükselen değerler mansap
bir kirlilik atışı söz düşük olan bölümünde
oldukça
konusu değildir. değerler orta düşmektedir.
kesimde
erozyona ve
kirliliğe
bağlı olarak
yükselmekte
ve mansap
bölümünde
düşmektedir.
Barajdan itibaren akış
Dere her Akış boyunca
yönünde önemli bir
kesimde oluşan
kimyasal kirlilik söz
kimyasal havalanma ile
konusudur.
kirlilik etkisi kendiliğinden
Barajdan itibaren bir
kirlilik söz
konusudur.
Gökçedere barajından
itibaren yoğun bir
kirlilik artışı söz
konusudur.
Amonyak ile paralel
bir özellik vardır.
Amonyak ve nitrit ile
paralel özellik vardır.
Özellikle
mansap
kesiminde
önemli
miktarda
kimyasal
kirlenme söz
konusudur.
Akış
boyunca bir
fosfat
kirliliği söz
konusudur.
Akış
boyunca
genel
bir
kirlenme söz
konusudur.
Amonyak ile
paralel bir
özellik
vardır.
Amonyak ve
nitrit ile
paralel
özellik
vardır.
altındadır.
Akış boyunca
artan bir fosfat
kirliliği söz
konusudur.
Yoğun bir
kirliliğe sahip
olan dere akış
boyunca da
kirletilmektedir.
Amonyak ile
paralel bir
özellik vardır.
Amonyak ve
nitrit ile paralel
özellik vardır.
oluşan bir
temizlenme
söz konusudur.
Ortalama
sınırlar
içerisinde kalan
derede değerler
akış
aynı
kalmaktadır.
boyunca
Mansapta en
yüksek değere
ulaşmaktadır.
Dere boyunca
kimyasal
kirlilik aynı
derecede
etkindir.
Genel bir Akış boyunca
fosfat kirliliği kademeli bir
söz konusudur. artış söz
konusudur.
Akış boyunca
genel bir
kirlenme söz
konusudur.
Amonyak ile
paralel bir
özellik vardır.
Mansapta
yüksek olan
değerler akış
boyunca
azalmaktadır.
Nitrattaki
düşüş
denitrifikasyon
süreci ile
açıklanabilir.
Ölçülmüş
değerler düşük
sevilerdedir.
Akış boyunca
değerler aynı
seviyede
kalmaktadır.
Akış boyunca
azalmaktadır.
93

Fe,Zn, B,
Mg
Dere üzerinde kirlilik
yaratabilecek
düzeyde tespit
edilmemiştir.
Dere
üzerinde
kirlilik
yaratabilecek
düzeyde
tespit
edilmemiştir.
Dere üzerinde
kirlilik
yaratabilecek
düzeyde tespit
edilmemiştir.
Dere üzerinde
kirlilik
yaratabilecek
düzeyde tespit
edilmemiştir.
Dere üzerinde
kirlilik
yaratabilecek
düzeyde tespit
edilmemiştir.
YALOVA İLİ YÜZEY SU KAYNAKLARININ KİRLİLİK İNCELEMESİ SONUÇ
RAPORU:
Hızlı kentleşme ve sanayileşme hızlı nüfus artışları ve çevre sorunlarını da ortaya
çıkarmaktadır. Yalova İl sınırları içerisinde yer alan derelerin tümü İzmit Körfezi’nin batı
bölgesine sonlanmaktadır. Bu nedenle debilerine bağlı olarak ,az da olsa İzmit Körfezi’nin
kirliliğine katkıları bulunmaktadır.
Bu amaç göz önüne alınarak; Yalova İli sınırları içerisinde yer alan 5 dereye ait
toplam 14 değişik noktadan bir yıl boyunca aylık olarak alınan numuneler Su Kirliliği
Kontrolü Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmiştir.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda çevresel açıdan Yalova İli için önemli genel
özellikler aşağıda sunulmuştur:
• Bölge genel olarak denizel iklim etkisinde olup makro-klima tipi Akdeniz iklim
kuşağı içinde yer almaktadır. Bölgede iklim ılık ve nemlidir. Her mevsim yağış alan
bölgede yazlar sıcak, kışlar soğuk geçer.
• Yalova İli’ni de içine alan bölge Bakanlar Kurulu’nun 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109
sayılı kararı ile yürürlüğe giren “Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası” na göre 1.
derecede tehlikeli bölge içinde kalmaktadır. Bölge ve civarı Türkiye’nin en büyük
kırığı olan Kuzey Anadolu Fayı’nın (KAF) üzerinde yer alır. Tarih içerisinde Yalova
İli’ni de içine alan Marmara Bölgesi’nde birçok deprem olmuştur. En son olarak 17
Ağustos 1999 yılında 7.4 şiddetinde bir deprem meydana gelmiştir.
• Yalova İli zengin bir yüzey suyu ağına sahiptir. Yüzey sularını taşıyan dereler
genellikle güney-kuzey doğrultuda uzanırlar. Bu derelerin uzunlukları 40 km’yi
aşmaz ve kendilerine özgü oluşturdukları konilerden Marmara Denizi’ne ulaşırlar.
Bölgede yeralan başlıca derelerden Samanlı Dere, Safran Dere, Balaban Dere, Kılıç
Dere ve Kara Dere sürekli olarak akışa sahip olan dereler olup bu dereler su kirliliği
çalışmalarında esas alınmışlardır.
• Samanlı Dere üzerinde DSİ tarafından kurulmuş olan Gökçedere Barajı, içme suyu
3
3
(36.2 hmP P/yıl) ve sulama suyu (6.8 hmP P/yıl) amaçlı olarak planlanmıştır. Ayrıca
Gökçedere Barajı Göleti’nden su alan içme suyu arıtma tesisi bulunmaktadır.
• Yeraltısuyu genel olarak dere yataklarını oluşturan alüvyonlarda bulunmaktadır. Yer
altısu hareketi güneyden kuzeye doğru olup denize boşalmaktadır. Bu durum deniz
kıyısı olarak uzanan alüvyon içerisindeki tüm yeraltısuları için gereklidir. Yer altı
suları genel olarak dereleri beslemektedir. Sahile yakın yer altı suyu genellikle
tuzlanma nedeniyle bozulmuştur. Bu suyun içme suyu olarak kullanılması uygun
değildir.
• Yalova’da tekstil ve tekstile dayalı Kimya Sanayii oldukça gelişmiş olup, bunlardan
bazıları dünya çapında tesislerdir. İlde bulunan yatırımların büyük bölümü büyük
ölçekli istihdam meydana getiren ve İl ekonomisine katma değer katkısı oldukça
yüksek olan işletmelerden meydana gelmektedir. İlde sanayii kuruluşlarının ülke
çapında büyük ölçekte olmaları , ticaret ve hizmet sektöründe gelişmesini sağlamakta
94

ve kent yaşamını canlı tutmaktadır. Büyük çaplı endüstriler genel olarak kendilerine
ait arıtma tesislerine sahiptir.
• Yalova İli’nden kaynaklanan evsel ve endüstriyel atıksular 8 ayrı noktadan denize
deşarj edilmektedir. Özellikle 17 Ağustos depreminin ardından Yalova İli’ndeki
nüfusun büyük kısmı prefabrik konutlara kaydırılmıştır. Bu prefabriklerde yaşayan
21.000 kişinin atıksuları şehir kanalizasyon sistemi ile derin deniz deşarjına
gönderilmektedir. Ancak yine bu yerleşimlerden kaynaklanabilecek sızıntı atıksular
derlerde kirillik meydana getirmektedir.
• Yalova İli’nde bulunan yüzeysel su kaynakları kalitesinin belirlenmesi amacına
yönelik olarak, bölgedeki yerleşim yerleri, endüstri kuruluşları ve derelerin mevsimlik
su miktarlarının yanısıra gözle farkedilebilen kirlilik durumları dikkate alınarak ,
çalışma kapsamına alınacak dereler üzerindeki örnekleme noktaları belirlenmiştir.
Samanlı Dere, Safran Dere, Balaban Dere, Kılıç Dere ve Kara Dere olmak üzere
toplam 5 adet derenin çalışma kapsamına alınmasına karar verilmiştir. Söz konusu 5
adet dere üzerinde toplam 14 adet örnekleme noktası belirlenmiştir. Haziran 2000-
Mayıs 2001’e kadar her ay periyodik örnekler alınarak gerçekleştirilen su kirliliği
çalışmaları sonucunda aşağıda sunulmuştur:
Samanlı Dere
• Samanlı Dere ,Samanlı Dağı eteklerinden doğarak, Yalova İli’nin
batısından İzmit Körfezi ile birleşmektedir. Bu dere Yalova İli’ndeki en
geniş ve en uzun akarsu özelliği taşır. Bu dere üzerinde yeralan
Gökçedere Barajı Göleti bölgeye içme suyu sağlaması açısından büyük
önem taşır.
Şekil D.3.2.1 : Yalova – Samanlı Deresi
• Gökçedere Barajı ve kente su temin eden pompa istasyonu tüm kalite
parametreleri açısından uygun durumdadırlar. Ancak pompa
istasyonundan itibaren kalite parametrelerinde belirgin bir düşüş
görülmektedir. Bu durum Samanlı Deresi’ne Gökçedere Barajı’ndan
itibaren çeşitli kirleticilerin karıştığını göstermektedir.
• Yalova ve çevresinin içme suyu kaynağını oluşturan Gökçedere Barajı
su kalitesi açısından oldukça iyi durumdadır. Baraj göletinden su alarak
şehre içme suyu dağıtılan arıtma tesisi ise uyguladığı arıtım süreçleri
ile su kalitesini daha iyi kaliteye ulaştırmaktadır. Ancak bu noktadan
itibaren derenin denize ulaşıncaya kadar yoğun evsel atıksu ve tarımsal
kirletici tehditi ltında olduğu görülmektedir. Özellikle derenin denize
boşalım noktasında su oldukça durgunlaşmakta ve taşıdığı kirlticilerin
neredeyse tamamını bu noktaya yığmaktadır. Bu da çevresl ve görsel
95

olarak oldukça olumsuz bir durum ortaya koymaktadır. Gökçedere
Barajı’ndan itibaren göle karışan kirleticilerin noktasal ve alansal
kaynakları belirlenmeli ve bu kaynakları kirlilikten arındırıcı gerekli
tedbirlerin alınması gerekmektedir. Suyun denize boşalım noktası ise
temizlenerek suyun doğal akışı için gerekli ortam yaratılmalıdır.
Safran Dere
• Bu dere Gemlik İlçesi sınırlarında doğmakta, birçok dereciklerle
beslenerek Kurtköy, Hacımehmet ,Safran Köyleri ve şehir
topraklarından geçerek, Yalova İli içerisinden denize dökülmektedir.
Dere üzerinde, Kurtköy alabalık tesisleri çıkışı, derenin menba
kesiminde ulaşılabilen en uç nokta olarak örnekleme noktası olarak
seçilmiştir. Bu noktaya kadar Safran Dere’ye sadece Kurtköy’ün
atıksuları karışmaktadır. Dere üzerinde belirlenen orta nokta
Hacımehmetbey Köyü çıkışı olarak belirlenmiştir. Hacımehmet Köyü
atıksuları ile arada yeralan tarım alanlarından kaynaklanabilecek
kirleticiler menba ve orta kesim arasında dereye karışmaktadır. Dere
denize karışmadan önce Yalova İli sınırları içerisinden geçmektedir.
Yine arada yer alan tarım alanlarından kaynaklanabilecek kirleticiler
ve il sınırlarından itibaren dereye kaçak olarak atılan atıkular ile şehir
kanalizasyon sisteminden olabilecek sızıntılar dereye kirlilik
taşımaktadır.
Şekil D.3.2.2 : Yalova – Safran Dere
• Safran Dere’nin menba ve orta kesiminde kalite değerleri ortalama
seviyededir. Ancak özellikle mansap bölümünde dikkate değer bir
kirlenme mevcuttur. Kıyı boyunca çeşitli yerleşim yerlerinin ve küçük
çaplı işletmelerin atıksuları derede öneli bir kirlilik yaratmaktadır.
• Genel olarak tüm kirlilik parametreleri açısından kabul edilebilir sınırla
içerisinde olan Safran Dere, Yalova İli’nde nispeten daha az kirlilik
tehditi altında olan derelerden biri olarak dikkati çekmektedir. Ancak
özellikle Yalova İl sınırları içerisinde dereye olabilecek kaçak atıksu
deşarjları ve mevcut kanalizasyon sisteminden dereye olabilecek
sızıntıların önlenebilmesi için gerekli tedbirlerin alınması gereklidir.
Balaban Dere
• Sugören Köyü civarından doğan dere Esadiye Köyü ve Soğucak
Köyü’nü geçerek Araştırma Enstitüsü sınırları içinde denize dökülür.
Derenin mansap kesimindeki örnekleme noktası Yalova İl sınırının en
uç noktası olarak seçilmiştir.
• Balaban Dere çalışma alanında en yüksek kirlilik etkisi alında kalan
96

deredir. Menbadan mansaba kadar olan hemen her kesimde mevcut
olan endüstri kuruluşlarına ait atıksular derede meydana gelen kirliliğin
temel nedenidir.
• Menba kesiminde dahi daha yukarıda yeralan yerleşim yerlerinin atık
sularından yeterince kirlenen Balaban Dere’nin bu noktadan itibaren
çeşitli sanayilerin ve yerleşim yerlerinin atık sularını da içine almasıyla
yoğun kirlilik tehditi altında bulunduğu dikkati çekmektedir. Bugünkü
durumu ile Balaban Dere, Yalova İli’nde en çok kirlilik taşıyan deredir.
Yerleşim yerlerinin atksularının dereye karışma noktaları belirlenerek
gerekli kirlilik tedbirlerinin alınması gerekmektedir. Ayrıca söz konusu
sanayi kuruluşlarının arıtma tesislerinin denetlenmesi ve gerekiyorsa
mevcut arıtma tesislerinin iyileştirilmesi gereklidir. Bu konudaki daha
kesin çözüm ise, sanayilerin atık sularının kanalizasyon sistemine dahil
dilerek, dereye atıksu deşarjının yasaklanmasıdır.
Şekil D.3.2.3 : Yalova – Balaban Deresi
Kılıç Dere
• Dumanlı Tepe’den akan dereciklerin Burhaniye Deresi ile Laledere ile
birleşmesinden meydan gelen dere Taşköprü civarında Çatal Burun
mevkiinde denize dökülmektedir. Dere üzerindeki ilk örnekleme
noktası olark il sınırları içerisinde menbaya en yakın nokta olarak
ulaşılabilen Dereköy çıkşı seçilmiştir. Bu noktaya kadar olan dereye
tarım alanlarından kynaklanan kirleticiler ve daha yukarıda yer alan
Laledere ve Dereköy yerleşimlerinin atıksuları karışmaktadır. Bir
sonraki ölçüm noktası derenin coğrafik olarak orta noktası olarak
Kılıçköy çıkışı seçilmiştir. Dereköyden sonra kirletici olarak yine
tarımsal kirlenme ve Kılıçköy’ün atıksuları dereye kirlilik taşımaktadır.
Dere üzerindeki son örnekleme noktası ise denize dökülmeden önceki
nokta olarak Devlet Karayolu üzerindeki köprü altı seçilmiştir. Orta ve
mansap arasında dereye kirletici olarak Devlet Karayolu’na paralel
olarak uzanan yerleşim yerlerinin ve depremden sonra kurulan geçici
prefabriklerin atıksuları karışmaktadır.
• Kılıç Dere’de menbadan mansaba doğru kirlilik parametrelerinde genel
bir artış söz konusudur. Dere akışı boyunca evsel atıksuların ve
tarımsal kirleticilerin dere üzerine genel anlamda olumsuz etkisi vardır.
Ancak yinede tüm kirlilik parametreleri açısından kabul edilebilir
sınırlar içerisinde kalmaktadır. Genel olarak dere yatağı boyunca
yeralan yerleşim yerlerinin atık sularından ve tarım arazilerinden
kaynaklanan kirleticiler az da olsa kirliliğe neden olmaktadır. Var olan
kirlilik yükünün daha da aşağı çekilebilmesi için dereyi kirleten atıksu
deşarjları gibi noktasal kaynakların kontrol altına alınması gereklidir.
Bu konudaki öncelik ise menba ve orta kesimdeki yerleşim yerlerinden
97

ziyade dereye daha fazla oranda kirletici veren kıyıya yakın olan
yerleşim yerlerine verilmelidir.
Kara Dere
• Kara Dere Yalova’nın en doğu kesiminde yer almaktadır. Bursa İi
sınırları içerisinde doğan dere Altınova Beldesi sınırları içinde denize
ulaşmaktadır. Dere üzerinde seçilen iki adet örnekleme noktasından bir
tanesi derenin Yalova İl sınırlarına girişinde, üç kolun birleşiminden
hemen sonra Soğuksu mevkiinden yapılmıştır. Bu noktaya kadar
dereye daha yukarıda kalan tarım alanlarından kaynaklanan atıksular
karışmaktadır. Derenin bu noktadan itibaren denize ulaşıncaya kadar
olan mesafesi kısa olduğundan dere üzerinde orta bir nokta
belirlenmemiş ve ikinci nokta olarak denize en yakın bir mesafe
belirlenmiştir. Seçilen iki nokta arasında dereye yerleşim yerlerinden
• kaynaklanan atıksular, tarımsal alanlardan kaynaklanan kirleticilerle
beraber, bölgede bulunan mermer işlem faaliyetlerinden kaynaklanan
kirleticiler karışmaktadır.
• Kara Dere içinde menbadan mansaba doğru genel bir kirlilik artışında
sözedilebilir. Ancak bu derede dikkati çeken en önemli nokta mansap
kesiminde Askıda Katı Madde(AKM) içeriğindeki büyük artıştır.
Dereye atıksularını veren mermer işleme faaliyetleri mansap
kesiminde büyük bir kirlilik yaratmaktadır.
Genel olarak Kara Dere için kirliliğin belirlenen menba örnekleme noktasından önce
var olduğu söylenebilir. Bu noktaya kadar daha yukarılarda yeralan gerek Bursa ve gerekse
Yalova İli’ne ait yerleşimlerin atık suları dereyi kirletmektedir. Yalova İl sınırlarından
itibaren dere su kalitesini AKM parametresi dışında korumaktadır.
Şekil D.3.2.4 : Çalışma Alanı
98

D.3.3.GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLARDA KİRLİLİK
İlimiz sınırlarında yapay göl olarak Gökçedere Baraj Göleti bulunmaktadır. Ölçüm
değerleri yukarıda verilmiştir.
Şekil D.3.3.1 : Yalova – Gökçedere Baraj gölü
D.3.4.DENİZLERDE KİRLİLİK
Şekil D.3.4.1 : Yalova- Kıyı Şeridi
D.3.4.1.YALOVA KIYILARININ SU KALİTE ÖZELLİKLERİ
Haziran ve Eylül 2000 ile Mart ve Temmuz 2001 tarihlerinde 11 ayrı örnekleme
noktasında ölçüm ve örneklemeler yapılmıştır (Şekil 5.1). Körfezin batısının orta bölgesinde
seçilen nokta referans istasyonu olarak tanımlanmıştır. Diğer örnekleme noktaları deşarj
bölgelerine yakın toplam derinlikleri en fazla 25 m. olan 8 kıyı (1, 2 ,3 ,4, 5, 6, 7 ve 8 no.’lu
istasyonlar) ve toplam derinlikleri 100 m’nin üzerinde olan (9 ve 10 no.’lu istasyonlar) 2 açık
noktadan seçilmiştir. Açık istasyonlardan birisi körfezin batı bölümünde (9 no.’lu istasyon),
diğeri körfezin orta bölgesindedir (8 no.’lu istasyon) (Bkz. Tablo D.3.4.1.1 ). Tablo D.3.4.1.2
ve Tablo D.3.4.1.4’de ise istasyonlardaki yüzey ile 10 m derinlik arasında yapılan ölçüm ve
örneklerin analizinden elde edilen sıcaklık ve ÇO ölçümlerinin sonuçlarının ortalamaları
alınmış ve bu değerler üst su değerleri olarak verilmiştir. Tablo D.3.4.1.5’de aynı şekilde
99

kirletici parametrelerin üst su değerleri yer almaktadır. 20 m ve altından alınan örneklerin
analiz ve ölçüm sonuçlarının ortalamaları ise alt su değerleri olarak Tablo D.3.4.1.3 de
verilmiştir. Tablo D.3.4.1.3 deki 2, 6, 7 no.’lu istasyonlardaki değerler 20 m.’den alınan, 9,
10 no.’lu istasyonlardaki ve referans istasyonundaki değerler 30 –50 m arasından alınan
örneklerin analiz sonuçlarının ortalamasıdır.
Harita D.3.4.1.1 : Yalova İli
Tablo D.3.4.1.1 : Deniz suyu örnekleme çalışmalarının yapıldığı istasyonlar
İstasyon no.
İstasyon İsmi
1 Yalova kanalizasyon önü
2 Aksa işletmesi açığı
3 Aksa işletmesi kıyısı
4 Kılıçköy deresi önü
5 Yalova Elyaf işletmesi kıyısı
6 Yalova Elyaf işletmesi açığı
7 İpek Kağıt işletmesi açığı (Darlık deresi açığı)
8 İpek Kağıt işletmesi kıyısı (Darlık deresi önü)
9 İzmit Körfezi’nin batısının açığı
10 İzmit Körfezi’nin orta bölgesinin batısının açığı
0 Referans istasyonu
Tablo D.3.4.1.2 : Üst sulardaki (0-10 m) sıcaklık ve Ç.O değerleri ve değer aralıkları
Sıcaklık (P
PC)
Ç.O. (mg/l)
Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00
İstasyon 1 Ortalama 16.7 22.2 10.0 8.9
Aralık 16.1-17.1 21.8-22.5 9.9-10.1 8.4-9.1
İstasyon 2 Ortalama 17.0 21.6 10.0 8.1
0
100

Aralık 14.8-18.1 19.5-22.8 9.9-10.1 6.6-8.8
İstasyon 3 Ortalama 17.3 22.9 10.5 8.5
Aralık 17.1-17.8 21.4-22.8 10.5-10.6 7.6-8.9
İstasyon 4 Ortalama 22.9 8.5
Aralık 22.5-23.3 8.2-8.7
İstasyon 5 Ortalama 17.6 22.7 10.5 9.1
Aralık 17.2-18.1 22.5-23.0 10.3-10.9 8.9-9.5
İstasyon 6 Ortalama 16.6 22.1 10.9 8.8
Aralık 14.5-17.4 21.3-22.6 10.5-12.6 7.5-9.2
İstasyon 7 Ortalama 18.4 22.0 10.6 9.0
Aralık 14.6-20.0 20.4-22.8 9.6-11.1 6.5-9.9
İstasyon 8 Ortalama 17.8 22.8 10.8 9.1
Aralık 14.9-20.0 21.1-23.7 10.5-11.2 6.1-9.9
İstasyon 9 Ortalama 17.1 19.3 10.7 9.1
Aralık 14.6-18.0 21.0-23.0 10.5-10.9 7.9-9.4
İstasyon 10 Ortalama 17.9 22.1 11.1 9.4
Aralık 13.4-19.6 21.4-22.6 10.5-11.7 8.3-9.9
Referans Ortalama 16.2 21.9 10.4 9.0
İstasyonu Aralık 12.3-18.2 21.6-22.0 9.5-10.8 8.6-9.2
Tablo D.3.4.1.3 : Açık istasyon alt sularındaki (20 m ve daha derin) sıcaklık ve ÇO
ortalama değerleri ve değer aralıkları
Sıcaklık (P
PC)
Ç.O. (mg/l)
Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00
istasyon 2 20 m * 14.8 * 0.8
istasyon 6 20 m 13.5 * 2.6 *
istasyon 7 Ortalama 12.2 14.9 7.0 0.4
Aralık 12.2-12.3 14.8-14.9 5.3-8.3 0.4
istasyon 9 Ortalama 14.0 15.8 4.9 2.1
Aralık 12.2-15.0 14.9-19.4 1.4-10.7 0.6-6.2
istasyon 10 Ortalama 13.1 15.9 5.7 1.8
Aralık 12.2-14.6 14.9-20.7 1.3-10.5 0.6-6.2
Referans 20 m 14.9 15 1.6 0.5
İstasyonu Aralık 14.8-15.0 14.8-14.9 1.5-1.7 0.4-0.8
* Ölçülen toplam derinliğin 20 m.’den az olmasından dolayı değer verilmemiştir.
0
Tablo D.3.4.1.4 : Üst sulardaki (0-10 m) sıcaklık ve ÇO değerleri ve değer aralıkları
Sıcaklık (P
PC)
Ç.O. (mg/l)
Mar.01 Tem.01 Mar.01 Tem.01
İstasyon 1 Ortalama
Aralık
İstasyon 2 Ortalama 11.5 20.74 9.9 11.46
Aralık 11.1-11.7 20.3-21.1 10-9.87 8.42-9.0
İstasyon 3 Ortalama 12.1 20 9.7 9.17
Aralık 11.9-12.4 18.3-21 9.68-9.72 8.82-9.7
İstasyon 4 Ortalama 11.8 19.97 9.78 8.97
0
101

Aralık 11.8-11.86 18.4-21.3 9.5-9.94 8.67-9.22
İstasyon 5 Ortalama 11.34 21.35 10.3 10.4
Aralık 11.34-11.4 20.2-23.1 10.3-10.4 8.5-14.8
İstasyon 6 Ortalama 11.2 19.8 10.3 8.8
Aralık 10.6-11.3 18.1-21.4 10.1-10.5 8.77-18.74
İstasyon 7 Ortalama 21.2 8.7
Aralık 19.8-22.2 8.68-8.46
İstasyon 8 Ortalama 21.55 8.78
Aralık 20.8-22.8 8.64-9.0
İstasyon 9 Ortalama
Aralık
İstasyon 10 Ortalama
Aralık
Referans Ortalama 21.2 9.4
İstasyonu Aralık 20.1-21.9 9.46-9.59
102

U0U
ort.
NOB3PB
P
Tablo D.3.4.1.5 : Üst sulardaki (0-10 m) kirletici parametrelerin ortalama değerleri ve değer aralıkları
Si (µg/l)
*
P-N (µg/l)
TN (µg/l
=
o-POB4PB
(µg/l) TP (µg/l) TOK (mg/l) AKM (mg/l) Klo-a
Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00
ist 1 ort. 418 37 49 27 320 432 8 5 9 6 2.67 2.70 25.0 17.8 1.3 0.4
aralık 298-578 20-46 43-56 8-64 300-347 395-426 7-8 5 8-10 6 2.7-2.9 2.3-2.9 18.6-31.4 17.0-18.6 0.86-2.04 0.22-0.59
ist 2 ort. 251 21 44 4 252 285 7 3 15 3 2.54 2.60 21.6 19.1 1.3 0.9
aralık 238-258 20-23 41-46 2-8 226-275 114-489 7 3 9-26 3 2.5-2.6 2.5-2.6 20.-23.6 17.0-20.2 0.33-1.14 0.57-1.22
ist 3 ort. 328 50 44 5 307 195 6 6 18 11 3.68 2.60 23.1 24.7 2.1 0.8
aralık 218-438 20-80 41-47 5 300-313 114-276 7-15 3-8 9-27 8-14 2.7-4.7 2.6-2.7 20.4-25.8 18.8-30.4 1.40-2.87 0.67-0.98
ist 4 ort. 198 20 46 5 360 195 8 4 10 4 2.40 2.90 21.6 20.5 1.3 1.7
aralık 198 20 46 5 307-413 114-276 7-9 3-5 10 4 2.40 2.6-3.2 19.2-24.0 20.2-24.8 0.74-1.83 0.78-2.53
ist 5 ort. 248 20 51 33 403 114 8 3 20 4 3.30 2.40 27.2 28.0 1.4 0.7
aralık 218-278 20 49-53 33 307-499 114 8 3 14-26 4 3.7-2.9 2.40 24.2-30.2 28.0 0.80-2.06 0.7
ist 6 ort. 251 30 47 5 220 264 7 3 14 4 2.40 2.50 22.6 27.6 1.0 0.7
aralık 178-398 20-46 41-52 4-7 133-300 258-270 6-7 3 8-11 4 2.3-2.4 2.4-2.6 17.6-29.0 24.2-31.2 0.66-1.60 0.50-0.96
ist 7 ort. 185 29 30 8 200 304 10 8 12 9 2.50 2.90 24.4 21.7 1.5 1.7
aralık 178-198 20-46 15-44 5-10 133-233 114-458 9-12 5-10 9-14 6-10 2.0-2.9 2.7-3.3 20.2-27.0 18.6-26.2 0.70-2.33 1.48-1.79
ist 8 ort. 198 23 10 40 257 101 9 9 11 8 2.80 3.20 24.2 21.4 1.3 1.1
aralık 198 23 9-10 36-43 207-307 101 9 8-10 9-13 6-10 2.80 2.9-3.5 22.8-25.6 18.8-24.0 0.87-1.68 0.58-1.20
ist 9 ort. 156 32 2.7 4 309 282 2.7 3.7 8.7 18 2.40 2.48 20.0 27.3 1.7 2.39
aralık 136-176 20-46 2-3 2-5 243-363 174-382 2-4 3-5 8-10 14-22 2.4 2.4-2.5 18-22 21.4-31.8 1.5-1.8 0.73-2.78
156 41 3.7 4 316 243 3 5 13.3 12 2.78 2.06 21.7 25.8 0.8 2.65
aralık 136-176 20-80 3-5 2-5 296-336 159-405 2-4 5 10-18 12 2.4-3.4 0.78-2.80 20-23 24.4-27.6 0.7-0.8 2.51-2.88
Referans
istasyonu. ort. 136 40 2 5 309 299 2 4 9 15 2.50 2.60 19.7 20.0 1.6 0.7
Aralık 116-156 20-80 2-3 5 270-329 276-320 2-3 3-5 8-12 14-18 2.4-2.6 2.3-2.7 17.6-20.4 16.8-19.6 1.42-1.7 0.58-0.81
103

NOB3PB
NOB3PB
P
(µg/L)
P
(µg/l)
Tablo D.3.4.1.6 : Açık istasyon alt sularındaki (20 m ve daha derin) kirletici parametrelerin ortalama değerleri
Si (µg/l)
*
P-N (µg/l) TN (µg/l o-POB4PB
=
TP (µg/l) TOK (mg/l) AKM (mg/l) CHL-a (µg/l)
Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00 Haz.00 Eyl.00
ist 2 ort. 238 30 46 45 180 108 7 5 8 5 2.3 2.2 29.2 29 0.78 0.49
ist 6 ort. 178 80 45 9 113 114 6 8 12 10 2.3 2.2 20.9 25.4 1.22 0.61
ist 7 ort. 198 63 60 40 307 226 17 8 27 10 2.1 2.3 18.3 19.2 0.92 1.48
İst 9 ort. 816 626 60 10 300 205 13 15 33 40 1.2 1.2 23 34.2 0.10 0.78
İst 10 ort. 786 487 60 30 290 347 16 8 26 36 1.5 1.5 23 22.6 0.80 1.00
Referans
istasyonu ort. 703 432 52 19 163 274 13 10 29 30 1.1 1.3 29.3 44.2 0.58 0.86
Tablo D.3.4.1.7 :Açık istasyon alt sularındaki (20 m ve daha derin) kirletici parametrelerin ortalama değerleri .
Si (µg/L)
-
P-N (µg/L) T-N (µg/L)
-3
o-POB4PB TOK (mg/L) AKM (mg/L) CHL-a (µgLl) T-P (µg/L)
İST. Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01 Şub.01 Tem.01
2 58 334 7 2 346 320 4 2,45 2,53 23 1,9 1,6 25 50
6 75 8 261 2,74 16,6 0,9 18
7 79 224 12 4 220 229 3 2,25 0,89 24,2 13,2 0,9 1,0 17 41
9
10
Ref
104

D.4.
D.5.
SU VE KIYI YÖNETİMİ ,STRATEJİ VE POLİTİKALAR
SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİ
D.5.1.TUZLULUK
D.5.2.ZEHİRLİ GAZLAR
D.5.3.AZOT VE FOSFORUN YOL AÇTIĞI KİRLİLİK
D.5.4.AĞIR METALLER VE İZ ELEMENTLER
D.5.5.ZEHİRLİ ORGANİK BİLEŞİKLER
D.5.5.1. SİYANÜRLER
D.5.5.2. PETROL VE TÜREVLERİ
D.5.5.3.POLİKLORO NAFTALİNLER VE BİFENİLLER
D.5.5.4.PESTİSİTLER VE SU KİRLİLİĞİ
D.5.5.5.GÜBRELER VE SU KİRLİLİĞİ
D.5.5.6.DETERJANLAR VE SU KİRLİLİĞİ
D.5.6.ÇÖZÜNMÜŞ ORGANİK MADDELER
D.5.7.PATOJENLER
D.5.8.ASKIDA KATI MADDELER
D.5.9.RADYOAKTİF KİRLETİCİLER VE SU KİRLİLİĞİ
(Bu konu başlıkları hakkında yukarıdaki tablolarda bilgi verilmiştir)
KAYNAKLAR:
1-DSİ 1. Bölge Müdürlüğü
2-Endüstriyel Atıksuların Yalova-Topçular Kıyısal Su Kalitesine Etkilerinin Belirlenmesi
Projesi Sonuç Raporu-TÜBİTAK-MAM –Kasım 2001.
3-Yalova İli Yüzeysel Su Kaynaklarının Kirlilik İncelemesi Raporu, Çevre Bakanlığı
Referans laboratuarı-Yalova İl Çevre Müdürlüğü.
4-Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü
105

(E). TOPRAK VE ARAZİ KULLANIM
E.1.GENEL TOPRAK YAPISI
Yüzölçümü 839 kilometrekare olan Yalova İli’nin yerel yapısı paleozoik ve
mezozoiyaşlı tortul tabakalardan oluşmaktadır. Hafif metamorfizme olmuş, genellikle
geçirimsiz olan bu yapı bazen sert, bazen çatlaklı kalkerleri kapsamaktadır. Kıyılar alüviyal
ve genç alüviyal, yamaçlar kireçli rendzina, orman ve makilikler kireçsiz kahve renkli orman
toprakları ile kaplıdır.
Alt bölge toplam arazisinin %7.53’ü Alüvyal topraklar, %5.11’i Kahverengi orman
toprakları, %67.49’u Kireçsiz kahverengi orman toprakları, %3.36’sı Kolüvyal topraklar,
%12.46’sı Rendzinalar, %3.25’i diğer toprak sınıflarındandır.
E.2.TOPRAK KİRLİLİĞİ
Toprak kirliliği konusunda bir çalışma yapılmamıştır. Ancak, D bölümüne anlatılan
su kaynaklarında yapılan çalışmada; su kaynaklarındaki kirliliğin bir nedeninin de tarım
çalışmalarında kullanılan pestisit , insektisid ve toprağa atılan bazı atıklardan kaynaklandığı
belirlenmiştir.
E.3. ARAZİ
E.3.1. ARAZİ VARLIĞI
E.3.1.1.ARAZİ SINIFLARI
Alt Bölge toplam arazisinin;
1. Sınıf Topraklar % 7,53
2. Sınıf Topraklar % 5.91
3. Sınıf Topraklar % 67,49
4. Sınıf Topraklar % 3.36
5. Sınıf Topraklar % 12.46
% 3.25’ü Diğer toprak sınıflarındandır.
E.3.1.2 KULLANMA DURUMU
İlimiz 5 İlçe 15 Belde, 44 köyden ibaret olup toplam harita alanı 847.000 da’dır.
Toplam tarım alanı 221,738 dekar ‘dır. Arazi dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
106

Tablo E.3.1.2.1 : Arazi kullanım yüzdesi
YALOVA ARAZİ DAĞILIMI DEKAR %
Tarım Alanı 221.738 26
Orman Alanı 468.090 26
Çayır-Mera 7.944 1
Yerleşim Alanı 141.973 17
Diğer Arazi 7.255 1
TOPLAM 847.000 100
TARIM ALANLARININ DAĞILIMI DEKAR %
Kullanılmayan Arazi 59.677 27
Tarla Alanı 63.920 29
Meyve Alanı 45.210 20
Zeytin Alanı 37.600 17
Sebze (Açıkta) Alanı 7.520 3
Sebze (Örtü Altı) Alanı 2.000 1
Kesme Çiçek (Açıkta) Alanı 326 0
Kesme Çiçek (Örtü Altı) Alanı 2.200 1
İç ve Dış Mekan Süs Bitkileri Alanı 2.000 1
Kavaklık Söğütlük 1.285 1
TOPLAM 221.738 100
E.3.2 ARAZİ PROBLEMLERİ
Yalova’da eğim çoğunlukla %12’nin üzerinde ve doğal örtü de nispeten tahrip edilmiş
olduğundan toprakların % 75.7’si erozyondan şiddetli şekilde etkilenmiştir. Dolayısıyla
toprakların büyük çoğunluğu sığ veya çok sığdır. Ayrıca sarp eğimli 3384 hektarlık kısımda
kayalık vardır. Toprakların 2804 hektarında drenaj yetersiz, 772 hektarında bozuktur. Buralar
çoğunlukla tarım alanıdır.
KAYNAKLAR :
1-İl Tarım Müdürlüğü
107

(F) .FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER
F.1. EKOSİSTEM TİPLERİ
F.1.1. ORMANLAR
F.1.1. 1. ORMANLARIN EKOLOJİK YAPISI
MTA Enstitüsünün hazırladığı 1/500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası’na göre;
Yalova ve Çınarcık Orman İşletme Şefliklerinin kuzey kısmı ile doğu kısmı öiosen,
güney kısmı ise paleozoik devrine aittir. Yer yer volkanik safhalara rastlanır. Paleozoik devri
oluşumu genellikle sismik bir bünye meydana getirir. Ana kayalar rusubi kalker olup,
bunların bölünmesinden kumlu killi topraklar oluşmuştur. İklim bakımından Marmara’nın
güneyinde yer alması sebebiyle bu bölgenin iklim tipi özellikleri görülmektedir. Ortalama
sıcaklık vejetasyon döneminde 17,2C,ortalama yağış 48,2 mm., ortalama nisbi nem %
75,2dir.
Armutlu Orman İşletme Şefliği arazisi paleozoik l. Zamanın silüriyen ve devoniyen
devirlerine, ikinci zamanın üst ve alt kretase katlarında ve ve yer yer lll. Zamanın numilitik
devrinin eosen serisi oluşuklarından oluşmaktadır. Çoğunluk kuartz ve gnays anakayası
hakimdir. Oluşum şekillerine göre ve bulunuş oranlarına göre % 34 tortul, %44 metamorfik
ve %22 püskürük kayaların oluşturduğu İşletme Şefliği toprakları da esmer orman toprağı,
kahverengi orman toprağı ve alüvyal topraklardan oluşur. Arazi engebesi çoğunlukla %21-60
meyillidir. Bakı güney yönüne daha çoktur. İşletme Şefliği Marmara Bölgesi’nin güney
doğusundadır. 0-921 m. arasında rakım göstermektedir. Bölgenin özellikle anakayası yüzeye
çıkan çok taşlı toprak yapısı, şistli olan yerlerde orman alanlarının maki örtüsüne geçişini
hızlandırmaktadır.
F.1.1.2. İLİN ORMAN ENVANTERİ
Yalova Orman İşletme Müdürlüğü dahilindeki ormanların tümü devlet ormanıdır.Ormanların
35880 Ha. Sı normal koru, 10843 Ha.sı bozuk korudur.
Ormanların ağaç cinslerine göre dağılımı şöyledir;
UKayınU UMeşeU UKestaneU UKaraçamU UKızılçamU USahilçamıU UFıstıkçamıU UDiğerleri
Yalova or. (%) 80 6 8 6
Çınarcık or.(% 37 12 27 2 5 17
Armutlu or.(%) 12 20 22 5 27 13 1
Yalova ormanlarından tomruk, maden direk, sanayi odunu, kağıtlık odun, lif yonga
odunu, sırık ve yakacak odun üretimi ile çok çeşitli türde tali ürün üretimi yapılmaktadır.
2007 yılı itibariyle devlet ormanlarından üretilen orman ürünleri miktarı;
Dikili Satış : 10795 m3
Tomruk : 3976 m3
Maden direk : 369 m3
Sanayi odunu: 4605 m3
Kağıtlık odun: 8773 m3
Lif-yonga od.:22323 m3
Sırık : 18 St
Yakacak odun:38961 St
108

2007 yılı itibariyle devlet ormanlarından üretilen tali orman ürünleri miktarı;
Fıstıkçamı kozalağı : 96 ton
Boş çam kozalağı : 28 ton
Defne yaprağı : 966,85 ton
Eğrelti : 2,85 ton
Ihlamur tomurcuğu : 0,3 ton
Tohumlu kozalak : 2 ton
Çalı süpürgesi : 130 ton
Kocayemiş : 1,35 ton
Erica kökü
: 12 ton
Kocayemiş : 0,95 ton
Ruscus : 4,4 ton
Diğer otlar : 1,85 ton
Zeytin : 9,57 ton
Sarmaşık : 2,6 ton
Çırasız çam kökü : 20 ton
Kocayemiş yaprağı : 0,3 ton
F.1.1.3.ORMAN VARLIĞININ YARARLARI
Yalova Orman İşletme Müdürlüğü bünyesinde proje çalışması yapılmamıştır. Fakat
genel anlamda bu faydaları şöyle özetleyebiliriz.
• Ormanlar yaşantımızın her safhasında ihtiyaç duyduğunuz yapacak ve
yakacak ham madde kaynağıdır. Bunun yanısıra bitkisel bitkisel nitelikli
tohum, çiçek ,kozalak vb. ile mineral nitelikli çakıl ,kum vb. hammadde
kaynaklarının bir kısmı da ormanlardan elde edilmektedir.
• Ormanlar, bitkiler ve hayvanlar için doğal bir su şebekesi gibidirler. Kar ve
yağmur biçimindeki yağış yaprakları ,dalları, gövdesi ve kökleri ile tutarak,
sellerin ve taşkınların oluşmasını önler. Ayrıca yer altı sularının oluşmasına
yardım eder.
• Toprağın sularla ve rüzgarla taşınmasına erozyon denir. Erozyon ve rüzgarlar
ile taşınan kum, taş, toprak ,moloz gibi materyallere tarım topraklarının
örtülmesine ve dolayısıyla verimsizleşmesine neden olur. Ormanlar erozyonu
önler. Ormanlar rüzgarın hızını azaltır, toprağı kökleri ile tutarak yağışların ve
akarsuların toprağı taşımasını önler.
• Ormanlar, yaban hayatı ve av hayvanlarını korur. Nesli tükenmekte olan
hayvanların üretimi, korunması ve barınmasında koruma alanları oluşturulur.
Bu sahalar milyonlarca canlının yuvasıdır.
• Ormanlar, bitki örtüsü ve toprak içerisinde büyük miktarda karbon
depolarından, iklim üzerinde olumlu etkiler yapar. Aşırı sıcaklıkları düzenler,
bir ısı tampon gibi görev yapar. Sıcağı soğuğu dengeler, yaz sıcaklığını
azaltırken, kış sıcaklığını arttırır , radyasyonu önler.
• Su buharını yoğunlaştırarak yağmur hale gelmesini sağlar. Öte yandan
rüzgarın hızını azaltarak toprak ve kar savurmalarını ve rüzgarın kurutucu
etkisini yok eder. Bu nedenle açık alanlara oranla ormanlarda gündüzler serin
geceler ise sıcaktır.
• Ormanlar, eğlenme, dinlenme ve boş zamanlarını değerlendirme imkanı sağlar.
Havası, suyu, doğal görünümleri ve sakin ortamı ile özellikle şehirlerde
yaşayan insanları kendisine çeker. Bu yönüyle insanların beden ve ruh sağlığı
üzerinde önemli rol oynar.
109

• Yerleşim alanları çerçevesindeki hava kirliliğini ve gürültüyü önlemesi insan
sağlığı bakımından büyük önem taşır. Ormanların insan sağlığı üzerindeki
bütün bu olumlu yararları nedeniyle büyük kentlerin çevresinde ormanlar
yetiştirilmekte, dinlenme yerleri kurulmaktadır.
• Ormanlar ,orman içinde ve dışında yaşayan insanlara çeşitli iş alanları sağlar,
işsizliği önlemede etkin bir rol oynar, böylece köyden kente göçü azaltır.
• Ormanlar, ulusal savunma ve güvenlik bakımından da çok önemlidir. Askeri
birliklerin savaş tesisleri ile araç ve gereçlerinin gizlenmesinde , savaş
ekonomisi bakımından değer taşıyan reçine, katran ve tanenli maddelerin elde
edilmesinde yarar sağlar.
• Ormanlar, ayrıca barajların ekonomik ömrünü uzatır, doğal afetleri önler, ülke
turizmine katkıda bulunur.
• Ormanlar, doğal güzelliklerini ve sayılamayacak kadar çok faydalarıyla iyi
baktığımız taktirde tükenmez bir doğal kaynaktır.
Ormanlar bütün bu faydalarının yanında gürültüyü azaltması, oksijen kaynağı olması ile
insan yaşamına daha sağlıklı ve güzel kılar. Örneğin;
• 50 m. Genişliğindeki bir otobanın trafik gürültüsünü 20-30 desibel azaltır.
• Yapraklı ağaçlardan meydana gelen bir bölgede 50 kuş türü yaşayabilir.
• Ağaçsız bir alan göre 8 kat fazla humus oluştururu ve toprak canlılarının
yaşamasına olanak sağlar.
• 25 metre boyunda ve 15 metre tepe çatısına sahip bir kayın ağacı saatte 1.5 kg.
oksijen tüketir.
• Bir hektar ladin ormanı yılda 32 ton, kayın ormanı 69 ton, çam ormanı 30-40
ton toz emer.
• Günümüzde hava kirliliğinin yaklaşık %50’siormanlar tarafından temizlenip
dezenfekte edilir.
• Egzoz ve zehirli benzeri gazlar ile, kirli suları dezenfekte ederek temizlerler.
• 100 yaşındaki bir kayın ağacı, saatte yaklaşık 40 kişinin çıkardığı 2.35 kg
karbondioksit tüketir.
• 10 x 10 metrelik bir alanda yer alan 25 metre boyunda ve 100 yaş civarında bir
kayın ağacı kökleri ve kılcal damarlar aracılığıyla yılda 30.000 litre su çeker ve
verimli toprağın akmasını önler.
• Kayın ağacı bir yıl içinde 7 kg toz ve 300 kg zehri emip, dışarı süzer. Aşırı
kirlenmede ise gövdesindeki bozulma ile alarm verir.
• Güneşten, yağmurdan ve rüzgardan koruma sağlar.
• Bizlere yön bulma konusunda yardımcı olur.
Rekreasyon alanları olarak;
Yalova Şefliği’nde Kurtköy, Üvezpınar ve Yenimahalle’ de, Çınarcık Şefliği’nde
Merkez Hasanbaba, Esenköy, Karlık, Bakacak, Şelale, Kestanelik, Teşvikiye’ de Kent
ormanı, Erikli Yayla, Taşköprü Şefliği’nde Elmalık, Sugören, Taşköprü
mesire yerleri bulunmaktadır.
F.1.1.4. ORMAN KADASTRO VE MÜLKİYET KONULARI
-2007 yılında orman kadastro çalışmaları ile ilgili programa alınan köy bulunmamaktadır.
-Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı 41538 Ha.
-Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan yoktur.
-Şimdiye kadar 2/b ile orman sınırı dışına çıkarılan alan 2011 Ha.
-Tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alanı 16009 Ha.
110

-Yapılan tapulu kesim adedi 36 olup dikili hacmi 667 m3 tür.
-Yaşar Mengi Özel Ormanı 33600 m2 olup bu alanın 1178 m2 lik kısmında yapılaşma
mevcuttur. Bu da % 3,5 ‘e tekabül etmektedir. Özel ormanlarda alnın % 6’ sına kadar
yapılaşma izni verilebilmektedir.
-6831 sayılı orman Kanunu’ nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre 208 adet izne 583,4 Ha.
arazi kullanma izni verilmiştir.
F.1.2.ÇAYIR VE MERALAR
Tablo F.1.2.1 : Yalova İlinde Mera Alanlar
İLÇESİ KÖY MİKTARI (DA)
MERKEZ KAZİMİYE 571,7
MERKEZ SAMANLI 43,3
MERKEZ SUGÖREN 48,3
MERKEZ KİRAZLI 26,9
MERKEZ TOPLAMI 690,2
ÇİFTLIKKÖY DENIZÇALI 75.7
ÇİFTLIKKÖY KABAKLI 476.1
ÇİFTLIKKÖY GACIK 1741,7
ÇİFTLIKKÖY LALEDERE 287,3
ÇİFTLIKKÖY DEREKOY 339,7
ÇİFTLIKKÖY ÇUKURKOY 484,7
ÇİFTLIKKÖY İLYAS KÖY 107,0
ÇİFTLIKKÖY Merkez 197,9
ÇİFTLIKKÖY KILIÇ 533,1
ÇİFTLIKKÖY TOPLAMI 4243,2
TERMAL AKKÖY 865.8
TERMAL YENIMAHALLE 14.1
TERMAL Merkez 284.6
TERMALTOPLAMI 1164,5
ARMUTLU MECİDİYEKÖY 358.3
ARMUTLU TOPLAMI 358,3
ALTINOVA AHMEDİYE 31.8
ALTINOVA SOĞUKSU 37.1
ALTINOVA ÇAVUŞÇİFLİĞİ 15.9
ALTINOVA KARADERE 204.3
ALTINOVA SUBAŞI 576.8
ALTINOVA TAVŞANLI 66
ALTINOVA HERSEK 27.9
ALTINOVA TOPLAMI 959,8
YALOVA İLİ TOPLAM
7416,0
MERA ALANI
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2007 yılı)
MERA ISLAH ÇALIŞMALARI
Çiftlikköy ilçesi Gacık köyünde ve Merkez Kazimiye Köyünde toplam 2.460dekar
alanda mera ıslah ve amenajman projesi uygulanmıştır.
F.1.3. SULAK ALANLAR
F.1.4. DİĞER ALANLAR (STEPLER VB.)
F.2. FLORA
F.2.1. HABİTAT VE TOPLULUKLARI
111

F.2.1.TÜRLER VE POPÜLASYONLARI
Yalova İlinde yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre yapılan çalışma sonucunda
İlin daha çok Akdeniz Floristik Bölge’sinin etkisi altında kaldığı gözlenmiştir. Yalova İlinde
Chenopodium, Lactura serriola, Cichorium inthybus ve Centaurea solstitialis türleri tahrip
edilmiş alanlarda yaşamaktadır. Ekolojik toleransı fazla olan bu türler kozmopolittir. Yalova
ilinde kozmopolit türlerin oluşturduğu bitkilere ilave olarak park, bahçe ve tarla yabani otların
oluşturduğu genellikle tek tel veya çok yıllık otsu türler ile karakterize edilen bir vejetasyon
hakimdir.
Tablo F.2.1 :Bölge Florası
Türler Türkçe /
Yöresel isim
Nispi
Bolluk
Tehlike
Kategorisi
Endemiz
m
FTC
Bölge
Selaginellaceae
Isoetes olympica A.Braun - 3 - - Geniş
yayılışlı
Ranunculaceae
Consolida orientalis (Gay) Morçiçek 3 - - Geniş
Schröd.
yayılışlı
Adonis flammea Jacq. Kandamlası 3 - - Geniş
Ranunculas
constantinopolitianus
(DC.) d’Urv
Papaveraceae
Glaucium corniculatum (L.)
yayılışlı
Düğünçiçeği 2 - - Geniş
yayılışlı
Boynuzlu
gelincik
3 - - Geniş
yayılışlı
Rud. Ssp. Corniculatum
Papaver lacerum Popov. Gelincik 3 - - Geniş
yayılışlı
112
Habitat
Sulak
alanlar
Yol
kenarı
Yol
kenarı
Nemli yerler
Yol
kenarı
Yol
kenarı
Yol
kenarı
Hypecoum imberbe Sibth.&
Sm
Yavruağzı 3 - - Geniş
yayılışlı
Cruciferae
Sinapis arvensis L. Hardalotu 4 - - “ “
Lepidium perfoliatum L. Tereotu 4 - - “ “
Cardaria draba (L.)Desv. Kediotu 3 - - “ “
Ssp. Draba
Thlaspi arvense L. - 4 - - “ “
Erysimum crassipes Fisch.
&
Caryophyllaceae
Minuartia hybrida (Vill.)
Schischk. Ssp. Hybrida
Silene
vulgaris(Moench)Garcke
Commutata Coode &
Cullen
Polygonacaeae
Polygonum cognatum
Meissn.
Chenopodiaceae
Chenopodium foliosum
(Moench) Aschers
- 3 - - “ “
- 3 - - “ “
Salkım çiçeği 3 - - “ “
Keçimemesi 4 - - “ “
Iştır 3 - - “ “

Chenopodium murale L . Iştır 3 - - “ “
Hypericaeae
Hypericum calycinum L . Binbirdelik 3 - - “ “
otu
Vicia cracca L.ssp. Fiğ 3 - - “ “
gerardi Gaudin
Purpurascens (DC.) Ser.
Trifolium alpestre L. Üçgül 3 - - “ “
Posaceae
Rubus idaeus L . Böğürtlen 2 - - “ “
Potentilla recta L . Beşparmak 4 - - “ “
otu
Umbelliferae
Eryngium campestre L. Devedikeni 3 - - “ “
Var. campestre
Echinophora tenuifolia L. Çördük 4 - - Ir.-
Ssp.
Tur.El
Sibthorpiana (Guss.)
Tutin
Bubleurum interedium Tavşankulağı 3 - - Geniş
Poriot
Angelica sylvestris L.
Var. sylvestris
113
yayılışlı
“
Taşlık
alanlar
Melekotu 2 - - Avr.-
Sib El.
Nemli
Yerler
Tordylium apulum L. - 2 - - Akd.El. Yol
Kenarı
Compositae
Inula germanica L. Anduzotu 2 - - Avr.-
Sib.El
Yol
Kenarı
Filago ericocephala Guss. - 3 - - Geniş Yol
yayılışlı kenarları
Tusslago farfara L. Kabalak 3 - - “ “
Anthemis tinctoria L. Var Papatya 4 - - “ “
pallida DC.
Artemisia vulgaris L. Yavşan 3 - - “ “
Circium vulgare (Sav)
Ten.
Kazankulpu 1 - - “ Deniz
kenarları
Carduus nutans L.ssp.
Nutans.
Deve dikeni 3 - - “ Yol
kenarı
Centaurea solstitialis L. Peygamber 4 - - “ Makilik
Ssp. Solstitialis çiçeği
Centaurea iberica Trev
ex. Sprengel
Peygamber
çiçeği
2 - - “ Maki
açıklıkları
Centaurea triumfetti All Peygamber 3 - - “ Makilik
Grup A
çiçeği
Centaura depressa Bieb. Peygamber
çiçeği
3 - - “ Yol
Kenarı
Crupinastrum (moris) - 2 - - “ Makilik
Vis.
Xeranthemum annum L. Dağ karanfili 4 - - İran-
Tur. El.
Makilik

Picris hieracioioides L. - 2 - - Av.-
Sib. El.
Pilosella hoppeana - 3 - - Geniş
(Schultes) C.H.&F.W.
yayılışlı
Schultz var.
Pilisquama(NP)
Sell&West
Lactuca serriola L. Yabani marul 4 - - Av.-
Sib. El.
Scariola viminea (L) F. - 2 - - Geniş
W. Schmidt
Taraxacum butteri Van
Soest
yayılışlı
Karahindiba 3 - - Geniş
yayılışlı
Yol
kenarı
Makilik
Maki
açıklıkları
Yol
kenarı
Yol
kenarı
Crepis foetida L. Ssp.
Rhoeadifolia (Bieb)
Celak
Campanulaceae
Campanula Iyrata Lam.
Ssp. Lyrata
Tüylü konak 4 - - Geniş
yayılışlı
Çıngırakotu 1 - - Geniş
yayılışlı
Campanula persifolia L. Çıngırakotu 2 - - Av.-Sib.
El.
Anchusa azurea Miller Sığırdili 4 - - Geniş
var.
yayılışlı
Scrophulariaceae
Verbascum phoenicum L. Sığırkuyruğu 2 - - Geniş
Veronica anagallisaquatica
L.
Yol
kenarı
Yol
kenarı
Maki
açıklıkları
Yol
kenarı
Yol
yayılışlı kenarı
Mineçiçeği 2 - - - Nemli
alanlar
Labiatae
Ajuga orientalis L. Mayasılotu 3 - - Geniş
yayılışlı
Scutellaria hastifolia L. Kalkantaç 3 - - Avr-Sib.
Lamium garganicum L.
Ssp. Laevigatum
Arcangeli
El.
Ballıbaba 3 - - Avr-Sib.
El.
Çalılık
Deniz
Kenarı
Orman
Marrubium vulgare L. Bozot 3 - - Geniş
yayılışlı
Yol
kenarı
Marrubium astracanium “ 3 - - “ “
Jacq.ssp. Astracanium
Thymus roegneri C. Koch Kekik 2 - - Avr-Sib. Yol
El. Kenarı
Salvia verticillata L. Ssp.
Verticillata
Adaçayı 2 - - “ “
Salvia verticillata L. Ssp.
Amasiaca
(Freyn&Bornm) Bornm.
Euphorbiaceae
Adaçayı 2 - - İan-Tur.
El.
Yol
Kenarı
114

Euphorbia valerianifolia
Lam.
Sütleğen 2 - - Akd. El Yol
Kenarı
Euphorbia aleppica L. Sütleğen 3 - - Geniş “
yayılışlı
Liliaceae
Allium paniculatum L. Yabani Soğan 3 - - Akd. El. “
Ssp. Paniculatum
Allium myrianthum Yabani Soğan 2 - - Ir.- “
Boiss.
Tur.El
Gramineae
Bromus intermedius Brom 4 - - Geniş “
Guss.
yayılışlı
Alopecurus myosuroides Tilki Kuyruğu 3 - - Avr.- “
Hudson var. Tonsus
(Blanchhe ex.Boiss) R.
Mill.
Sib. El.
Alopecurus setarioides
Gren.
Tilki Kuyruğu 3 - - Akd.El. Nemli
Alanlar
Arundo donax L. Kargı 3 - - Geniş “
Yayılışlı
Bromus arvensis L. Brom 4 - - “ Yol
Kenarı
F.3. FAUNA
Nisbi Bolluk:
1)Çok nadir
2)Nadir
3)Orta derecede nadir
4)Bol
5)Çok bol
Endemizm: Türkiye; kıtalar arası geçiş bölgesi konumunda bir ülke olması sebebiyle
endemik bitkiler bakımından çok zengindir. Ülkemizde tesbit edilen toplam 2383 endemik tür
toplam bitki türlerinin yaklaşık %30’unu oluşturmaktadır. Bunların 946 tanesi Akdeniz
Fitocoğrafik Bölgesi elemanıdır.
Bern Sözleşmesi ile Koruma Altına Alınan Türler
Bern Sözleşmesi ile 9/1/1984 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe girmiş uluslararası
bir sözleşme olup, amacı nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilecek türlerin, özellikle göçmen
olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaşam ortamlarının
korunması ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini geliştirmektedir. Bern sözleşmesine
göre kesin olarak koruma altına alınan flora türlerinin kasıtlı olarak koparılması, toplanması,
kesilmesi veya köklenmesi kesinlikle yasaklanmıştır. Flora listesinde yer alan türler Bern
Sözleşmesi ve Sekretaryasının son düzenlemelerine göre gözden geçirilmiş olup, bu
sözleşmeye göre koruma altına alınmış tür bulunmamaktadır.
F.3.1.HABİTAT VE TOPLULUKLARI
Günümüzde Yalova ili ve çevresinde yaban hayatı habitatları insan etkileri nedeniyle
gitgide daralmakta ve yaban hayatının yaşama alanları gün geçtikçe sınırlanmaktadır.
115

Yalova ilinde arazi çalışması ve literatür taraması sonucu belirlenen yaban hayvanları
aşağıda verilmiştir.
F.3.2. TÜRLER VE POPİLASYONLARI
F.3.2.1.KARASAL TÜRLER VE POPÜLASYONLARI
MEMELİLER (MAMALIA)
Tablo. F.3.2.1.1: KEMİRGENLER (RODENTIA)
Latince ismi Türkçe ismi Bern sözleşmesi
SORICIDAE
Sorex minutus Cüce fare -
ERINACEIDAE
Erinaceus concolor Kirpi ** X
SPALACIDAE
Spalax leucodon Körfare -
MURIDAE
Rattus rattus Sıçan -
Mus musculus Ev faresi -
Tablo. F.3.2.1.2: YIRTICI HAYVANLAR
Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz.
Canis lupus Kurt -
Canis aureus Çakal -
Vulpes vulpes Tilki* -
Mustela nivalis Gelincik* X
Meles meles Porsuk
Martes martes Ağaç sansarı
Urcus arctos Boz ayı* X
SÜRÜNGENLER (REPTİLİA)
Tablo. F.3.2.1.3: KERTENKELELER (LACERTİLİA)
Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern sözleşmesi
GEKKONIDAE Crytodactylus İnce parmaklı X
kotschyi
kele
AGAMIDAE Agama stellio Dikenli keler X
LACERTIDAE Lacerta saxicola Kaya
kertenkelesi
X
Tablo. F.3.2.1.4 : YILANLAR (SERPENTES)
Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz.
Colubridae Coluber caspius Ok yılanı X
Typhlopidae Typhlops
Kör yılan X
vermicularis
Viperidae vipera ammodytes Boynuzlu
engerek
X
Tablo. F.3.2.1.5: KAPLUMBAĞALAR (TESTUDİNES)
Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz.
116

Emydidae Emys orbicularis Benekli X
kaplumbağa
Testudinidae Testudo graeca Adi tospağa X
ÇİFT YAŞAMLILAR (AMPHIBIA)
Tablo. F.3.2.1.6 : KURBAĞALAR (ANURA)
Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz.
Ronidae Rana ridibunda Ova kurbağası X
Ronidae Rana macrocnemis Uludağ kurbağası X
Bufonidae Bufo bufo Siğilli kurbağa X
Bufonidae Bufo viridis Gece kurbağası X
Pelobatidae Pelobates syriacus Toprak kurbağası X
Tablo. F.3.2.1.7 : SEMENDERLER (URODELA)
Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz.
Salamandridae Triturus vulgaris Küçük semender X
Salamandridae Triturus cristatus Pürtüklü semender X
Tablo. F.3.2.1.8 : KUŞLAR (AVES)
Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern sözleşmesi Red Data
COLUMBIDAE Steptopelia turtur Üveyik X A.4
ALAUDIDAE Melanocorypha Boğmaklı X -
calandra
toygar**
HIRUNDINIDA Hirundo rustica Kır kırlangıcı X -
E
TURDIDAE Turdus pilaris Tarla ardıcı** X -
CORVIDAE Pica pica Saksağan*** - -
Corvus monedula Küçük karga*** - -
STURNIDAE Sturnus vulgaris Sığırcık** - -
LARIDAE Larus argentatus Gümişi martı** - -
PASSERIDAE Passer domesticus Serçe** - -
F.3.2.2. AQUATİK TÜRLER VE POPÜLASYONLARI
MARMARA DENİZİ’NDE YAŞAYAN TÜR SAYILARI
Gruplar
Alg 415
Hydrozoa 38
Polychaeta 83
Mollusca 210
Amphipoda 39
Decapoda 26
Bryozoa 47
Echinodermata 44
Ascidia 14
Balıklar 160
Algler
Alcidium helminthochortan
Gelidium spp.
117

Gigartina cicularia
Gracilaria verrucosa
Phyllophora nervosa
Porphyra leucosticta
Cystoseria spp.
Ulva rigida
Omurgasızlar
Aurelia aurita
Mytilus spp.
Chamelea gallina
Corallium rubrum
Ostrea edulis
Rapana thomasiana
Penaeus spp.
Parapenaeus spp.
Paleomon spp.
Hamarus gammarus
Sepia officinalis
Dophnia pulex
Deniz anası
Midye
Kum midyesi (Beyaz)
Kırmızı mercan
İstiridye
Deniz salyangozu
Karides
İstakoz
Mürrekkep balığı
Su piresi
Yalova Kıyılarında En Çok Görülen Fitoplankton Grupları ve Bazı Türleri
Diatom
Actino sp.
Chaetoceros decipiens
Coscinodiscus sp.
Coscinodiscus oculus-iridis
Coscinodiscus radiatus
Dactyliosen antarcticus
Dithylum brightwelli
Fragilaria cylindrus
Fragilaria islandica
Leptocylindrus danicus
Leptocylindrus minimus
Melosira sp.
Melosira monilioformis
Melosira nummuloides
Nitzschia closterium
Nitzschia seriata
Rhizosolenia alata
Rhizosolenia calcar-avis
Rhizosolenia deliculata
Rhizosolenia hebeteta
Rhizosolenia setigera
Thalassiosira sp.
Thalassiosira decipiens
Thalassiora hyalina
Thalassiothrix nitzschioides
Skeletonema costatum
Striatella unipunctata
118

Dinoflagellat
Blastodinium sp.
Ceratium bucephalum
Ceratium furca
Ceratium fusus
Ceratium lineatum
Ceratium reticulatum
Ceratium tripos
Dinophysis acuminata
Dinophysis acuata
Dinophysis caudata
Dinophysis hastata
Exuviella baltica
Exuviella compressa
Gonyaulax sp.
Gonyaulax polyedra
Gymnodinium sp.
Gymnodinium splendes
Noctilica scintillans
Peridinium sp.
Peridinium claudicans
Peridinium depressum
Peridinium leonis
Peridinium oblongum
Peridinium steinii
Peridiniopsis trocdedinium
Phalacroma rodundata
Plectodinium nucleovalvatum
Podolampas elegans
Prorocentrum micans
Pyrocystis psedonoctilica
Oxytoxum sp.
Oxytoxum milneri
Silikoflagellat
Dictyhota fibula
Dictyhota speculum
Tablo F.3.2.1.1 :BALIKLAR (PISCES)
TÜRLER BERN SÖZ. HABİTAT TÜRKÇE İSİM
Lamna nasus - Epipelajik Dikburunlu karkarias
Schyliorinus canicula - Demersal (Kumlu-çamurlu) Kedibalığı
Squatina squatina - Demersal (Kumlu-çamurlu) Keler
Torpedo torpedo - Demersal (Kumlu-çamurlu) Çarpan
Sardina pilchardus - Epipelajik Sardunya
Sardinella aurita Epipelajik Büyük sardalya
Sprattus sprattus - Epipelajik Çaça
Engraulis encrasicolus - Epipelajik Hamsi
Conger conger - Demersal (kayalık) Mıgrı
Lepadogaster
lepadogaster
- Demersal (kayalık) Yapışkanbalık
119

Lithognathus - Demersal (kayalık) Mırmır
mormyrus
Zeus faber - Demersal (Kumlu-çamurlu) Dülger
Atherina hepsetus - Epipelajik Gümüş
Mallus surmuletus - Demersal(kumlu-taşlık) Tekir
Smaris alcedo - Demersal İzmarit
Acipenser stellatus X Demersal (Kumlu-çamurlu) Marmara mersin
balığı
Mugil cephalus - Epipelajik Kefal
Raja miraletus - Demersal (Kumlu-çamurlu) Vatoz
Mallus barbatus - Demersal (Kumlu-çamurlu) Barbunya
Boops boops - Semi-pelajık Küpez
Pagrus pagrus - Demersal (Kumlu-çamurlu) Mercan
Sparus aurata - Demersal(Kumlu-çamurlukayalık)
Çipura
Gadus meralangus - Demersal Mezgit
Diplorus annularis - Demersal(denizçayırı) İspararoz
Lichia amia - Epipelajik Akya
Obloda melanura - Demersal (kayalık) Melanura
Sciane umbra - Demersal (kayalık) İşkine (Eşkine)
Trigia lucerna - Demersal (kumlu-çamurlu) Kırlangıç
Slolea vulgaris - Demersal (kumlu-çamurlu) Dil
Dentex dentex - Demersal (kayalık) Sinargit
Arnoglossus rhombus - Demersal (kumlu) Pisi
Labrus bergyita - Demersal (kayalık) Lapin
Schopthalmus - Demersal (kumlu) Kalkan
rhombus
diplodus vulgaris - Demersal (kayalık) Karagöz
Coris julis - Demersal (kayalık) Gelincik Balığı
Seranellus cabrilla - Demersal (kayalık) Hani Balığı
Scorpaena porcus - 1-800 m İskorpit
Yukarıdaki tablolara göre yanlarında (*) ile gösterilen türler belli zamanlarda avlanılmasına
izin verilen türlerdir. Yanlarında (**) ile gösterilen türler Orman Bakanlığı Milli Parklar ve
Av-Yaban Hayatı Koruma Genel Müdürlüğünün 1996-1997 Av Dönemi Merkez Komisyonu
kararı ile koruma altına alınmıştır. Yanlarında (***) ile gösterilen türler avlanabilen türlerdir.
A.1 Nesli tehlikede olanlar
A.2 Şiddetli tehdit altında olanlar
A.3 Tehdit altındakiler
A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler
B kategorileri Geçici transit türler
X ile gösterilen türler Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınmıştır.
Yukarıdaki bu sınıflamaya göre bölgede potansiyel olarak tehlike sinyali veren Üveyik
türü olduğu söylenebilir. Bu durum bölgeye has olmayıp, yurdumuzda konaklayan göçmen
kuşlar ve bir çok yerel tür içinde söz konusudur. Zira doğal yaşama ortamlarının zarar
görmesi , aşırı ve kontrolsüz avlanma, ticari amaçlarla yumurta ve yavruların doğadan
koparılması gibi sebeplerle yurdumuzdaki ve daha genel anlamda dünyada insan
yerleşimlerinin arttığı ve koruma önlemlerinin alınmadığı her bölgede kuş populasyonları her
geçen gün daha fazla zarar görmektedir. Bununla beraber bu türler üzerine zararlı herhangi bir
120

etki bulunmamaktadır.
Marmara Denizi’nde çamurlu ortamın 40-50 m derinde olması ve dalgaların denizi
fazla bulandırmaması, 10-30 m derinlikte zemini çoğunun deniz çayırları ve yoğun bitki
örtüsü meydana getirmesi gibi hususlar yumuşak zemini seven, yosunlar otlar ve çayırlar
çamur içinde yaşayabilen ve omurgasızlar ile beslenen balık türlerini çekmiştir. (tekir, kefal,
pisi,dil vb.).Karadenizde olan Kalkan balığı , kıyılara kadar girmiş olmasına rağmen, ancak
ufak bir yaşama alanı bulabilmiştir. Yalova bölgesinin sığ bir kıta platformu üzerinde yer
alması nedeni ile deniz içi bitki formasyonları bol bulunur ve balıklar için besin maddesi olur.
Bu özellik geçiş dönemlerinde göçmen balık sürülerini Yalova kıyılarına çekmekte ve
sürülerin bu bölgede bir süre kalmalarına neden olmaktadır. Yine yerli balıkların (demersal
balıklar) kayalık kıyı noktalarında gelişmesine imkan verilmektedir. Bu doğal koşulların bu
derece iyi olmasına rağmen 1950’li yıllardan sonra aşırı ve yanlış avlanma, kirlilik yükünün
artması vb bilinen ve bilinmeyen nedenlerden dolayı balık popülasyonlarında azalma
gözlenmektedir. Balıkların ortaya çıkan yeni koşullar nedeni ile göç yollarını değiştirmesine
neden olmaktadır. Bölge iç sular ve göller açısından zengin değildir. Bölge sularında koruma
altında yalnızca Bern Sözleşmesi ek liste 111’de yer alan Acipenser stellatus (Marmara
mersin balığı) bulunmaktadır. Ancak bu faaliyette bu tür üzerine avlanma ve vb. Gibi zararlı
bir etki bulunmamaktadır. Bununla beraber Armutlu Belediyesi’nin kanalizasyon şebekesinin
hızla tamamlanması ile atık su sorunu çözüme kavuşacağından sahile yakın konutların atık
sularını kontrolsüz olarak denize boşaltmaları ve kıyı kirlenmesine sebep olmaları
engellenmiş olacaktır. Ayrıca mevcut istinat duvarı önüne konulacak olan doğal kaya dolgusu
balıkların üremesi ve diğer deniz canlıları için uygun bir habitat haline gelecektir.
F.3.3.HAYVAN YAŞAMA HAKLARI
F.3.3.1. EVCİL HAYVANLAR
F.3.3.1.1. SAHİPLİ HAYVANLAR
Toplam 2469 adet sahipli kedi ve köpek bulunmaktadır. İl düzeyindeki sahipli
hayvanların kuduz hastalığından korunması için yılın her döneminde tüm İl genelinde İl
Tarım Müdürlüğü tarafından kuduz aşılama kampanyaları yapılmaktadır.
İl düzeyindeki sahipli hayvanların Yalova Belediyesi sınırlarında ikamet eden
vatandaşlar bakamadıkları köpekleri kendi istekleriyle ve taahhütname alarak Yalova
Belediyesi Veterinerlik Müdürlüğü Rehabilatasyon Merkezimize bırakmaktadır. Bu
hayvanlar aşılanıp, kısırlaştırılıp sahiplendiriliyor.
Toplam 44 adet sahipli köpek kabulü yapıldı.
121

F.3.3.1.2. SAHİPSİZ HAYVANLAR
Sahipsiz hayvanların barındırılması, kısırlaştırılması ve de aşılama işlemleri il ve ilçe
belediyelerince yürütülmektedir.
İL GENELİNDE . BAŞIBOŞ HAYVANLARLA VE KUDUZLA MÜCADELE
3285 sayılı kanunun 159. maddesi gereği uygulanıyor.
1.1. Sokak köpekleri ile mücadele
Son yıllarda Sağlık, İçişleri, Tarım, Çevre ve Turizm Bakanlıkları belediyelerin salgın
hastalık olan kuduzla mücadele ederek başıboş köpekleri zehirleyerek veya silahlarla
öldürmek yerine, toplama merkezlerinde aşılama, kısırlaştırma ve sahiplendirme yapılarak bir
mücadele izlenmesi istenerek bunlarla ilgili genelgeler yayınlandı. 04.03.2003 tarihinde
İçişleri Bakanlığı bir genelge göndererek, tüm belediyelerin sokak hayvanları ile mücadelede
koruma iyileştirme ve rehabilitasyon sağlayan barınaklar kuracaklarını, buraların
çalıştırılması sırasında sahipli evcil hayvanlara da veterinerlik hizmeti verecek şekilde
yapılandırmaları gerektiğini bildirildi.
Mahalli idarelerin, bu konuda azami hassasiyeti göstererek, gereğini yapmaları ve
genelge hükümlerinin yerine getirilip getirilmediği konusunda özel ve genel teftişlerde
değerlendirileceği belirtildi, bu nedenle gerekli özeni göstermeleri istendi.
Sokak köpekleri ile mücadelede Yalova Belediyesi tüm bu genelge hükümlerini
yayınlanmadan önce yerine getirdi. Belediye Veteriner İşleri Müdürlüğü, Hizmet Masalarına
direkt yapılan şikayetleri veya 153 numaralı telefonla yapılan şikayetleri 24 saat içerisinde
şikayet sahibine ulaşarak problemi çözmektedir.
01.01.2006/31.12.2006 tarihleri arasında 330 adet Hizmet Masası şikayeti
değerlendirilip 456 adet köpek, ekiplerimiz program dahilinde cadde ve sokakları günlük
olarak dolaşıp kontrol ederek (rutin çalışma) 1005 adet köpek, toplam 1461 adet köpek
yakaladı.
F.3.3.2. NESLİ TEHLİKEDE OLAN VE OLMASI MUHTEMEL OLAN EVCİL
HAYVANLAR
İl düzeyinde nesli tehlikede olan ve olması muhtemel evcil hayvanlar ile yaban
hayvanlarının; türleri, sayıları ve bunların korunmasına yönelik alınan tedbirler ile ilgili
çalışmalar başlatılmıştır.
2006 yılı İl Hayvan Koruma Kurulu kararı;
Sokak hayvanları iyileştirme merkezi oluşturma ve var olanların aktif hizmet vermesi
için acil ihtiyaçların tespiti ve temin edilmesi; Belediyelerce hayvan barınakları
oluşturulması yoluna gidilmesine;barınaklarda yapılan tüm iş ve işlemlerin İl Çevre ve Orman
Müdürlüğüne bildirlmesi,barınak kurmak için mali desteğin 5199 sayılı Hayvanları Koruma
Kanununun 19 uncu maddesi gereği Çevre ve Orman Bakanlığından İl Çevre ve Orman
Müdürlüğü aracılığı ile istenilmesine ve kurulan barınakların İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
ekiplerince denetlenmesine ,denetimlerde İl tarım Müdürlüğü Veteriner Hekimlerinden
yardım alınmasına;
Yalova Merkez Belediye Başkanlığına ait barınak haricinde barınak
122

ulunmamaktadır.Belediyelerin barınak talebi olmamıştır.
F.3.3.3.HAYVAN HAKLARI İHLALİ
YALOVA İL HAYVANLARI KORUMA KURUL KARARI
5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun 15 ve 16 ıncı maddesi gereğince
Yalova Valiliği İl Hayvanları Koruma Kurulu’nun 20.02.2007 tarih ve 2 nolu kararı
Sokak hayvanları ile mücadele süreklilik ve devamlılık isteyen bir işlemdir.bu yüzden
ilimizdeki belediyelerin yasadaki şekliyle bu işle ilgili organize olma zorunluluğu vardır
1-İlçe belediyelerinin sokak hayvanlarını kısırlaştırmak için büro kurmaları ve
veteriner hekim istihdam etmeleri gerektiği,
2-Belediyelerin bünyelerindeki sokak hayvanlarını tespit etmelerini ve bununla ilgili
kısırlaştırma programları hazırlamaları,
3-Belediyelerin sorumluluk alanlarındaki sahipli ve sahipsiz hayvanları kayıt altına
almaları,
4-İlimizdeki yukarıdaki konularda yapılabilecekleri belirlemek üzere ,Yalova
Belediyesi Veteriner Müdürlüğünden Turhan GÖKHAN, Tarım İl Müdürlüğü Hayvan
Sağlığından Saffet YILDIZ ,Yalova Çevre ve Orman İl Müdürlüğü mühendisi Hakan SÖNMEZ
den oluşan üç kişilik komisyon kurulmasına karar verilmiştir.
F.3.3.4.VALİLİKLER, BELEDİYELER VE GÖNÜLLÜ KURULUŞLARLA
İŞBİRLİĞİ
İl genelinde hayvan yaşama haklarıyla ilgili, kamu kurum ve kuruluşlar ile gönüllü
kuruluşların bu konuda yaptığı çalışmalar mahalli çevre korularında alınan kararlara göre ;
Tablo F.3.3.4.1: 2007 Yılı Yıllık Planı Ve Hedefler Tablosu
2007 YILI YILLIK PLAN VE HEDEFLERİ
Barınak Oluşturulması Sahipsiz Hayvan
Envanteri Yapılması
Kısırlaştırma
Çalışmaları
Aşılama Çalışmaları
Kurban Hizmetleri
Belediye
Başkanlıkları
1-Yalova İl Merkez
Belediyesinde
bulunan
barınağın
iyileştirilmesi
2007 yılında
tamamlanacak
2-Nüfusu altmış
binin
üzerinde olan İlçe
Belediyelerinde
2007 yılında
barınak
oluşturulma
çalışmaları
yapılacak.2007 yılı
hedefi
yer seçimi,proje ve
ruhsat
çalışmalarının
Tüm Belediyeler
2007 yılında
sahipsiz
hayvanların
envanterini
gerçekleştirecektir.
Belediyelerin
Kısırlaştırma
çalışmalarını
hızlandırması
ve
kaynak bulma
yoluna gitmesi.
Özellikle
Merkez ,
ilçelerinde
kısırlaştırma
çalışmalarına
hız
verilmesi ve
barınak
oluşturma
çalışmaları için
gerekli olan
maddi kaynağın
Çevre ve
123
Kaynaklar
ölçüsünde aşılama
çalışmalarına hız
verilmesi.
1-Nüfusu 20 binin
altında olan İlçe ve
Belde Belediyelerinde en
az 1 adet satış
yeri,mezbaha ve 1 adet
kesim yeri oluşturma
çalışmaları
yapılacaktır.2007 yılı
hedefi %75 tir.
2-Nüfusu 20 binin
üstünde olan İlçe ve
Belde Belediyelerinde
satış yeri sayısının
artırılması ve her
mahellede 1 tane olmak
üzere seyyar kesim
yerleri
oluşturulması,mezbahane
şartlarının iyileştirlmesi
ve kapasitesinin

itirilmesi.
Orman
Bakanlığı ve İl
Özel İdare
Bütçesinden
istenmesi.
artırılması,kesim elemanı
kursu için Halk Eğitim
Müdürlüğü ile irtibata
geçilerek kurs
düzenlenmesi 2007
yılında ilçe olarak en az
25 elemana belge
verilmesi.
İl Milli
Eğitim
Müdürlüğü
İl Tarım
Müdürlüğü
İl Müftülüğü
1- Hayvanları Koruma Haftasında tüm okullarda hayvan sevgisine dair etkinliklerin yapılması.
Yalova ili ,merkez ilçesinde YalovaBelediyesi Barınağına gezi düzenlenmesi v.b.
2- İl Çevre ve Orman tedarik edilen hayvan Sevgisini içeren CD lerin çoğaltılıp okullara
dağıtılması.
3- Bu CD lerden yerel televizyonlara da gönderilmesi ve yayınlatılmasının sağlanması
4- İl ve İlçe Halk Eğitim Müdürlüklerinin belediyelerle işbirliği halinde açacakları kesim elemanı
yetiştirme kursları için program hazırlamaları 2007yılı hedefi her ilçede en az 1 kursun
düzenlenmesidir.
1-Evcil hayvan satan işletmelerin denetlenmesi ve ruhsatlandırılması.
2-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından yapılacak denetlemelere istenildiğinde 1 eleman verilmesi.
Kurban Bayramı ve verilecek hizmetler kapsamında eğitim çalışmalarına katkıda bulunmak,Halk Eğitim
Merkezlerinde açılacak kurslara eğitim görevlileri vermek,Kurban Bayramında yeteri kadar Din Görevlisi
görevlendirmek.
Belirli günler ve haftalar Hayvanları Koruma Haftasında camilerde hayvan sevgisine dair hutbelerin
okunmasının sağlanması.
Kaynak: Doğa Koruma Milli Parklar Şube Müdürlüğü
F.4. HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLUP(*) BÖLÜMÜNDEKİ BİLGİLERİN
İSTENECEĞİ ALANLAR
-6 Eylül 1982 gün ve 17804 sayılı Resmi Gazetede yapılan ilana göre Termal Kaplıca İşletme
sınırları içinde 104 hektarlık alan kamu mülkiyetinde bulunmakta olup 16.12.2006 tarih ve
26378 sayılı Resmi Gazetede Yalova Termal Turizm Merkezi sınır genişletilmesi
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
- 16.12.2006 ve 17804 sayılı Resmi Gazete ile ilan edilen Armutlu Termal Turizm Merkezi.
* Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4 Bölümdeki Alanlar İçin İstenen Bilgiler
1.Alanın Resmi Adı: Termal Turizm Merkezi ile Armutlu Termal Turizm Merkezi
4.Alanın Açıklamalı Tanıtımı
-Ülkemizin yüzölçümü en küçük ili olan Yalova topraklarının tamamı nitelikli ve işlenebilir
durumdadır. İlimizin %60’ı birinci sınıf ormanlarla kaplı ve Marmara bölgesinin temiz hava
ve oksijen deposudur. İlimizin üç tarafı denizlerle çevrili olup, 114 km. lik sahil bandıyla da
bir yarımada konumundadır.
İl Özel İdarelerinin 5302 Sayılı Kanunu ve 5393 Sayılı Belediyeler Kanununun
yürürlüğe girmesinden sonra 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planını demokratik katılım
metotlarla hazırlayıp, onaylamak suretiyle ilk uygulamaya koyan il Yalova’dır.
124

Bu bağlamda İlimizin doğusu yani Armutlu yarımadasının tamamı organik tarım ve
eko turizmi geliştirme bölgesi olarak planlanmıştır.
Bu planda 16.12.2006 tarihinde ilan edilen Armutlu/Termal Turizm Merkezi, 90.52
ha. bir alanda örnek avlak sahası; 21.00 ha alanda A tipi mesire yeri ve Kent Ormanı; 50.00
ha alan Delmece ve Karlık yaylası, Yayla Turizmi gelişim bölgesi olarak işaretlenmiştir.
Ayrıca ilimizin üç tarafı denizle çevrili olup, Güney Marmara’nın en bakir ve temiz
koyları bu bölgededir. Armutlu burnunda İhlas Tatil Köyü plajında (TÜRÇEV’le beraber)
Mavi Bayrak çalışmaları başlatılmıştır. Armutlu ilçemizin Kapaklı köyü eski Osmanlı
mimarisi evleriyle ünlü bir balıkçı köyüdür. Sahilde bulunan Fıstıklı ve Kapaklı köyleri
balıkçılığın yanında pansiyonculuk, Samanlı dağları eteğinde bulunan Hayriye, Mecidiye ve
Selimiye köyleri ise fıstık toplama, zeytincilik, hayvancılık ve tarımla geçimlerini sağlarlar.
Delmece yaylasındaki geleneksel mimari yapı, geleneksel (yeme-içme,giyim)
kültürel yaşam bölgenin flora, fauna ve yaban hayatı yönünden zenginliği, büyük metropol
kentlere ulaşım kolaylığı dikkate alınarak, Çınarcık ilçemize bağlı Teşvikiye beldesinin
bulunduğu vadiden itibaren, Armutlu yarımadasının tamamının KTKGB (Kültür ve Turizm
Koruma ve Gelişim Bölgesi) ilan edilmesi hususunda Bakanlığımıza Valiliğimizce yazı
yazılmıştır.
5.Yasal Konumu : 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ve 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat
Kanunu
F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar
F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu
Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”,
“Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”
Milli Parklar, bilimsel ve estetik bakımdan, milli ve milletlerarası ender bulunan tabii
ve kültürel kaynak değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat
parçalarıdır.
Tabiat Parkları, bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü
içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır.İlimizde şehir merkezine en
yakın ve kolaylıkla ulaşılabilecek yer olarak Yalova elmalık köyünde 10,0 ha alan ile Yalova
termal yolul üzerinde yine 10 ,0 ha alan Tabiat Parkları çalışması başlatılmıştır.
Tabiat Anıtı, tabii ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel
değerlere sahip milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır.
Tabiat Koruma Alanları, bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye
maruz ve kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği
seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim
amaçlarıyla kullanılmak üzere ayrılmış tabiat parçalarıdır.
Yöredeki mevcut Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma
Alanları sıralanarak, yapılmışsa envanterine yönelik bilgilerin (*) bölümünde belirtildiği gibi
verilmesi gerekmektedir.
F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca
Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme
125

Alanları”
Yaban hayatı koruma ve yerleştirme sahası Yalova-Çınarcık Sülün Yerleştirme Sahası
ve Yalova Termal Muhafaza Ormanı’dır.
Hasanbaba korusu: Çınarcık ilçesine 4-5 km uzaklıktadır. Koruda piknik yapmak için
oturma yerleri , içme suyu, ocaklar gibi tesisler bulunmaktadır.
Kaplıca alanları: Kaplıcaların bulunduğu alan Yalova’ya 12 km uzaklıkta olup Üvezpınar
ile Gökçedere Köyleri arasında kalmaktadır. Bu yöredeki konaklama tesisleri yanında
Üçkardeşler adıyla bilinen bir mesire yeri mevcuttur
F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin
“a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”,
“Tabiat Varlıkları”, “TSitT” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı
Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı
Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve
Tescili Yapılan Alanlar
Bölüm G.1.2’de verilmiştir.
F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve
Üreme Sahaları
F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği
Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nTciT ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi
Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde
Tanımlanan Alanlar
F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin
Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme
Bölgeleri”
F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu
Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen
Alanlar
F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar
F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler
F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar
F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında
Kanunda Belirtilen Alanlar
F.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar
F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar
F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli
Alanlar
F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi”
(BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli
Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri,
“Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları”
F.4.2.2. 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (TBarcelonaT
Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar
F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan “Akdeniz’de
Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde
126

“Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar
TF.4.2.2.2. T13/9/1985 Tarihli TCenovaT Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre
Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip
100 Kıyısal Tarihi TSitT” Listesinde Yer Alan Alanlar
TF.4.2.2.3. CenovaT TDeklerasyonu’nunT 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli
Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal
Alanlar
F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2.
Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına
Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve
Doğal Alanlar
Hersek Gölü Sulak Alan Koruma Bölgesi
F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe
Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip
Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca
Koruma Altına Alınmış Alanlar
F.4.3. Korunması Gereken Alanlar
F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak
TesbitT Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri
Korunacak Alan, TBiogenetikT Rezerv Alanları, TJeotermalT Alanlar vb.)
F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve
Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı
Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının
Tamamı
F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya
Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme
Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları
Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular,
Bataklık Sazlık ve TurbiyelerT ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren
Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler
F.4.3.4. Göller, Akarsular, TYeraltısuyuT İşletme Sahaları
F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem TArzedenT ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya
Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin TEndemikT Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan
Alanlar, Biyosfer Rezervi, TBiyotoplarT, TBiyogenetikT Rezerv Alanları, Benzersiz
Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar
F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın
Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine
Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar
İl Müdürlüğümüz dahilindeki mesire yerleri
MESİRE YERİ TEKLİF RAPORU
A- TEKLİF SAHANIN
Adı
: Dipsiz Göller Mesire Yeri
İli /İlçesi
: Yalova/Çınarcık
İşletmesi
: Yalova
Bölgesi
: Çınarcık
Mevkii
: Dipsiz Göller
Alanı (ha.) : 16,03
Tipi
: A
127

Bölme No : 200
Meşcere Tipi
: Knab3, Çkdl/Kna3
1/25000 Ölçekji Pafta No : Bursa-G22-d4
:U
UTablo : F.4.3.6.1: Sahanın Koordinat değerleri
Nokta No
Koordinat Değerleri
X
Y
1 670384 4495253
2 670360 4495295
3 670327 4495344
4 670319 4495399
5 670227 4495445
6 670096 4495473
7 670068 4495449
8 670022 4495455
9 669886 4495413
10 669800 4495380
11 669761 4495339
12 669719 4495311
13 669730 4495274
14 669728 4495247
15 669755 4495201
16 669768 4495146
17 669795 4495091
18 669864 4495105
19 670020 4494962
B- ÇEVREDEKİ YERLEŞME MERKEZLERİ
Adı Nüfusu Teklif Sahaya Mesafesi Yolun Cinsi
Yalova İli 74.000 32+000 Km Asvalt
Çınarcık İlçesi 8.953 15+000 Km. Asvalt
Teşvikiye Beldesi 2.174 12+000 Km Asvalt
Kocadere Beldesi 2.097 15+000 Km. Asvalt
TEŞVİKİYE A TİPİ MESİRE YERİ-ÇINARCIK -YALOVA
ALANI
: 24.12 Ha
MEVKİİ
: Kum Plaj
TİPİ
: Mesire yeri A Tipi
TESCİL TARİHİ
: 05.04.2007 tarihli onay
1/25.000 ÖLÇ.PAFTANO : Bursa-G22-dl
BÖLME NO
: 6 (829 parsel)
MÜLKİYET DURUMU : Orman •
ULAŞIM : Yalova =22 km Çınarcık= 4.5km
Teşvikiye Beldesi 2 km Kocadere Bel:2 km Asvalt yol.
MEVCUT ALT YAPI TES-KAP : Yol,su,elektrik mevcuttur. Kanalizasyon,
arıtma tesisi mevcut değildir.
MEVCUT ÜST YAPI TES-KAP : Büfe,WC
İŞLETME ŞEKLİ : Piknik ve plaj amaçlı kullanım
128

P
28’
P
45’
P
45’
P
35’
KAYNAKLAR :
1-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
2-Orman İşletme Müdürlüğü
3-İl Tarım Müdürlüğü
(G). TURİZM
G.1.
YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ
G.1.1. YÖRENİN DOĞAL DEĞERLERİ
G.1.1.1.KONUM:
Yalova; kuzeyi Karadeniz, batısı Marmara Denizi, güneyi Sakarya nehri, doğusu
0
0
Kocaeli (Karamürsel İlçesi) tarafından sınırlanmakta ve 28P ve 29P Doğu boylamları,
0
0
40P ve 40P Kuzey enlemleri arasında yer almaktadır.
Tablo G.1.1.1.1: Doğal Değerler ve Komumları
Doğal Değerler
Konum
Yalova Termal Kaplıcaları ve Termal İlçesi
Sudüşen Şelalesi
Armutlu Kaplıcaları
Armutlu
Delmece Yaylası ve Çifte Şelaleler Çınarcık/Teşvikiye
Karlık Yaylası ve Çaldere Şelalesi Çınarcık/Esenköy
Hasanbaba Korusu
Çınarcık
G.1.1.2.FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ
Yalova şehir merkezinin denizden yüksekliği 2 metre, İl sınırları içindeki en yüksek
2
nokta Samanlı Dağlarının 926 metreye ulaşan Beşpınar Tepesidir. 839 kmP P’lik alanı ile ülke
yüzölçümünün % 0.11’lik bölümünü kaplamaktadır. Yüksek platoları, ovaları, vadileri,
akarsuları, kıyı şekilleri, yemyeşil dağları ve çam ormanları ile süslü yaylaları vardır. Yalova
makro klima iklimi ve bereketli toprakları ile tarım ve çiçekçilik konusunda ön planda
bulunmaktadır.
TERMAL KAPLICALARI: Roma ve Bizans dönemi eserlerinden olan Yalova Termal Kaplıcaları,
İl merkezine 12 km mesafede olup, kaplıca tesisleri içerisinde Sultan banyo Valide banyo-Kurşunlu
banyo ve köylü hamamı gibi tarihi banyolar mevcuttur.Tarihi kurşunlu hamamı içinde sauna suyu
olarak adlandırılan şifalı sular mevcuttur.Kaplıca suları sindirim sistemi hastalıkları, romatizmal
hastalıklar ve metabolizma hastalıklarında etkilidir.Tesis bünyesinde bulunan Çınar ve Çamlık
Otellerinde konaklama yapılabilmektedir.
ARMUTLU KAPLICALARI: Kaplıca, ilçe merkezinin 2.5 Km kuzeyinde olup, Armutlu Kaplıcaları
Yalova’ya 52 Km. mesafededir. Kaplıca bölgesinde; Otel, Restoran, Türk Hamamı, Masaj Salonları,
Jakuzi ve Kapalı Yüzme Havuzu bulunmaktadır. Banyo ve içme kürlerine uygun olarak kaplıca suları
banyo, içme ve çamur olarak uygulandığı gibi sudan çıkan gazlar teneffüs yoluyla da uygulanır.
Armutlu kaplıcaları, radyoaktivitesi yüksek kaplıcalar sınıfına girmektedir. Kaplıcalar kalbin
işlemesinde, asidin vücuttan atılmasında, sinirler üzerinde, iltihabi hastalıklarda, mide ve bağırsak
hastalıklarında, yaraların iyileşmesinde, karaciğerin düzenli çalışmasında, hormonların
düzenlenmesinde ve irder söktürücü olarak yararlar sağlar.
KARACA ARBORETUM (CANLI AĞAÇ MÜZESİ) : 1980 yılında TEMA Vakfı kurucusu
Hayrettin KARACA tarafından kurulmuştur. Yalova- Termal karayolu üzerinde, İl merkezine 5 Km
129

mesafede Peyzaj ağırlıklı, koleksiyon bir arboretum karakterinde olup, 135.000 m2 lik bir alanda tesis
edilmiştir. İçerisinde 3 kaya bahçeleri, bitki bahçeleri, iris bahçeleri, gül bahçeleri, minyatür bitkiler,
Türkiye olmak üzere, Asya Avrupa,Afrika,Amerika,Avustralya kıtaları ve yeni Zelanda’dan bitki
örnekleri yanında, Türkiye’nin endemik bitki örnekleri mevcuttur. Arboretum içerisinde tahminen 5
bin odunsu, bir o kadarda otsu rizomlu ve soğanlı bitki mevcuttur.
DELMECE YAYLASI: İlimizin önemli yaylaları; Kocadere ve Teşvikiye beldelerinin güneyinde yer
alan Erikli ve Delmece yaylalarıdır. Delmece yaylası içerisinde Yalova’nın tek doğal Göl’ü “Dipsiz
Göl” adı ile bilinen krater göl’ü bulunmaktadır.Bu yaylalar büyük oranda; çam , meşe, kestane, ve
ıhlamur ağaçlarından oluşan ormanlarla kaplıdır. Yaylalara ulaşım ise Teşvikiye beldesinden ayrılan
yolla yapılmaktadır.
SUDÜŞEN ŞELALESİ: Üvezpınar köyünde 8 km mesafede bulunan Şelale ve çevresi eşsiz doğal
güzelliklere sahiptir. Şelaleye giden yol, mükemmel bir doğa yürüyüş (Trekking) parkuru olup, yaz
aylarında yerli ve yabancı turistlerce yoğun olarak tercih edilmektedir.Şelale’ye çıkan yol
güzergahında eşsiz bir baraj gölü, deniz ve doğa manzarası mevcuttur ki, bu güzergah foto safari,
doğa yürüyüşü ve piknik alanı olarak kullanılmaktadır.
ERİKLİ ŞELALESİ: Çınarcık İlçesi Teşvikiye Beldesinden Delmece Yaylasına çıkılan yol üzerinde
bulunmaktadır. Erikli Şelaleleri eşsiz doğa güzellikleri ile kamp kurmak ve Trekking yapmak
isteyenler için harika bir mekandır.
VALİDE HAMAM: Termal Kaplıca bünyesinde bulunan hamam, Bizans kralı konstantinos
tarafından 6 kubbeli olarak yaptırılmıştır. Geriye 3 kubbesi kalan hamam Osmanlı döneminde Sultan l.
Abdülmecit tarafından onarılmış ve annesi burada tedavi gördüğü için Valide Hamam adını almıştır.
Banyonun buharlı oda bölümünde mermer üzerinde Osmanlıca bir kitabe bulunmaktadır.
ÜÇ AZİZE KARDEŞLER: Roma Döneminde yaşayan ve Hıristiyanlığın yayılmaya başladığı
yıllarda “Menedora, Metrodora ve Nymphodora” isimli 3 kız kardeş Termal Kaplıcaları civarındaki
tepelere yerleşmişlerdir. Günleri ibadetle geçen ve çevredeki insanlara birçok iyilikler yapan kız
kardeşler kaplıcalara gelen hastaları da iyileştirmeleriyle ün salmışlar. Bu durum zamanla onların
saygınlıklarını artırmış ve tanınmalarını sağlamıştır.
Koyu bir putperest olan Roma İmparatoru Galerius bu durumdan rahatsız olmuş ve yöre valisi
Fronto’yu kız kardeşlerin Hırıstiyanlığı terk etmeleri konusunda görevlendirmiştir. Kız kardeşler bunu
şiddetle reddetmişlerdir. Bunun üzerine 3 kız kardeş burada işkence edilerek öldürülmüşlerdir.
Yöre halkı bu duruma çok üzülmüş ve 3 kız kardeşe duydukları saygı ve sevgiyi göstermek için kız
kardeşlerin mezarlarını hep ziyaret etmişler ve zamanla burası “ 3 Azize Kardeşler” adıyla bir
ziyaretgah haline gelmiştir
YALOVA AÇIK HAVA MÜZESİ: 29 Ekim 2003 tarihinde açılan müzede, Roma, Bizans ve
Osmanlı Dönemine ait eserler yer almaktadır. Ayrıca Yalova’nın çeşitli yörelerinde bulunan eserlerin
maketleri de müzede sergilenmektedir.
EL SANATLAR: İlimiz Sugören Köyünde el sanatları çok gelişmiştir.Sugören Köyünde dokunan
ipek halılar kalitesi ve dokuması ile İstanbul ve Avrupa’da birçok alıcı bulmaktadır.
Ayrıca İlimiz Güneyköy’de de Kafkas Halıcılığı çok gelişmiştir. Güney Köyde yaşayan Kafkas
kökenli vatandaşlarımız gümüşten ve boynuzdan yapılma bir çok hediyelik eşyalarda üretmektedirler.
Üretilen bu hediyelik eşyalar özellikle yerli ve Arap turistlerden rağbet görmektedir.
HASAN BABA KORUSU (ÇINARCIK): Termal ve Çınarcık ilçeleri arasında ve Çınarcık
sırtlarında bulunan Hasan Baba piknik ve mesire yeri geniş bir alana yayılmış olup, meşe, kestane ve
ıhlamur ağaçlarıyla kaplı, denize nazır, foto safari yapılabilecek doğal güzellikler içermektedir. Ayrıca
bu alanda doğal ortamda Geyik koruma alanı mevcuttur. Hasan Baba mesire yerinde, içme suyu ve
yeme- içme hizmeti sunan Restoran bulunmaktadır.
KAMP KARAVAN TURİZMİ: Yalova kamp ve karavan turizmine elverişlidir. Özellikle doğal
130

güzelliklere sahip kıyılarda, Üvezpınar ve Kurtköy bölgesi ve İl merkezi kıyı şeridinde gençlere
yönelik doğal değerleri koruyarak kamp yapma olanağı vardır. Ayrıca Çiftlikköy İlçemizde MER-
TUR Camping adında bir tesis bulunmaktadır.
AV TURİZMİ: Yalova hem kara hem de su avcılığı bakımından önemli bir konumdadır. İl, doğal
yapısı nedeniyle çeşitli hayvan türlerinin yaşamasına olanak vermektedir. Bu yüzden av turizmi cazip
bir hal almaktadır.Bıldırcın ve üveyik avı bol miktarda yapılmaktadır.
DENİZ TURİZMİ: Çınarcık İlçesi Kum Plajı, Esenköy ve Armutlu sahilleri, denize girmek için en
çok tercih edilen sahil bandıdır. Buralar kumsalı, konaklama ve altyapısıyla en düzenli plajlar
mevcuttur.
TARİHİ ÇINARLI YOL: İlimiz Termal yolu ve yolun her iki yanında Atatürk Dönemine ait tarihi
çınar ağaçları koruma altına alınmış ve yol yapım çalışmaları ile çınar ağaçlarının bakımı sağlanmıştır.
MAĞARA TURİZMİ: İlimizde tespit edilen mağaraların başında Soğucak Köyü’nün hemen
üstündeki traverten sahadaki mağaralar gelmektedir. Ayrıca Kurtköy Bölgesinde araştırmaya değer
mağaralar bulunmaktadır.
YAT TURİZMİ: İlimiz Merkezinde yapımı sürdürülen yat limanı 240 yat kapasiteli olup, iç ve dış
turizme hizmet etmek üzere projelendirilmiştir.Yat limanının hizmete girmesi ile Yalova’da ve
bölgemizde yat turizmine dayalı önemli bir pazar oluşturacaktır.
YALOVA’DA ÇİÇEKÇİLİK: Yalova’da süs bitkileri üreticiliği ülke genelinde önem taşımaktadır.
Ülkemizde üretilen kesme çiçeklerin 1/5 ‘inden fazlasını Yalova karşılamaktadır.
Yalova’da süs bitkileri yetiştiriciliği 4 kısımda toplanır.
1-Salon süs bitkileri
2-Bahçe ve çevre düzenlemesinde kullanılan ağaçlar
3-Soğanlı ve Rizomlu süs bitkileri
4-Kesme çiçekçilik
EKO-TURİZM:
İlimiz, dünyada sanayi toplumların giderek daha çok aradığı alternatif turizm olanaklarına, yani doğal
ortamda doğal beslenme ve yaşama arzusunun yükseldiği potansiyelle, %60’a yakın yeşil alana sahip
olan Yalova’da organik tarım yapılmakta olup, aynı zamanda Armutlu ilçesi Hayriye, Mecidiye ve
Selimiye köylerinde eko-tarım ve turizmciliğine başlanılmıştır.
KAPLICA VE İÇMELER:
Yalova İlinde bulunan Yalova-Termal ve Armutlu kaplıcaları Türkiye’nin 1.derece
önemli ve öncelikli kaplıcalarındandır.
Termal Kaplıcaları
Yalova İl merkezine 12 km. uzaklıkta ,Termal İlçe merkezinde bulunan kaplıca
alanında kurulu, Türksev Turistik İşletmeleri ,Samanlı Dağı’nın yamacında vadi içerisinde
yer almakta ve 6 Eylül 1982 gün ve 17804 sayılı Resmi Gazetede yapılan ilana göre kaplıca
işletme sınırları içindeki 104 hektarlık alan turizm merkezi ilan edilmiş ve 16.12.2006 tarih ve
26378 sayılı Resmi Gazetede “Termal Turizm Merkezi sınır genişletilmesi” ile ilgili karar
yayınlanmıştır. Termal kaplıcaları, Türkiye’nin en düzenli gelişmiş kaplıca alanıdır. Altyapı
sorunu yoktur. Kaplıcaya ulaşım asfalt yol ile sağlanmaktadır.
Termal tesislerinin girişinde, Yedi Havuzlar da denilen bir çağlayan bulunmaktadır.
Çeşitli renkli ortancaları ile ünlü Termal’de çok nadide ağaçlar bulunmaktadır.39 çeşit
yaprağını döken ağaç , 26 çeşit yaprağını dökmeyen , 25 çeşit yaprağını döken ve sürekli
131

yeşil çalı ve 18 çeşit sarıcı ve örtücü bitki vardır. Güney Park çam , manolya ve değişik türde
ağaçlar içindedir. Termal tesisleri içinde çeşitli banyolar bulunmaktadır. Valide Banyo ve
Kurşunlu Banyo tarihi banyolardır. Ayrıca 8 adet Çınar Banyo , 26 kabinli Sultan Banyo ve
10 kabinli sıra banyo bulunmaktadır.
Kurşunlu Banyo’nun dışında 22x11 m. Boyutlarında ve 1.45 m. Derinliğinde açık
o
havuz bulunmaktadır. Havuz tamamen termal suyu ile doldurulmaktadır, sıcaklığı 37P PC dir ve
su devamlı sirküle edilmektedir.
Su kaynakları ormanlık bir boğaz içinde, boğazın iki yanında sıralanmaktadır. Kaynak
sularının bulunduğu yer , asıl olarak kuvarslı erüptiv konglemeralardan ve lavlardan
oluşmuştur.Yörede fazla oranda da lineriteler bulunmaktadır. Kaynakların en üstte olanı asıl
kaynağı oluşturmaktadır. Türkiye’nin 1. derece öncelikli kaplıcalarındandır. Bu kaynağın
suları ,özelliklerini yitirmeksizin Çamlık Otel , Çınar Otel ,Sıra banyolar,Kurşunlu Hamamı,
Büyük Yüzme Havuzu gibi tesislere aktarılarak kullanıma açılmıştır.Bundan başka vadinin
sağ tarafında ,Göz suyu denilen bir başka önemli kaynak daha bulunmaktadır. Üstü kapalı
mermer oluktan üç musluk halinde akan su, içme olarak kullanılmaktadır.
Bu iki önemli kaynağın dışında ,vadinin batı ucunda ,gözler halinde çok sayıda
küçük kaynak bulunmaktadır. Çoğunun suyu değerlendirilen bu kaynakların toplam su
verimleri 24 saatte 1700 tona çıkmaktadır. Yalova kaplıca sularının sıcaklığı, asıl kaynakta
o
o
o
60-65 P
PC ,içme kaynağında 64P PC ve Göz kaynağında ise 59P PC ‘dir. Sıcaklığı bu derecelerin
altına düşmeyen kaynaklar hipotermal sulardandır.
Hafif kükürt kokulu berrak sular, sıcakken hoş içimli, soğuduğunda kekremsi tatlıdır.
Ph derecesi 7.8 iken kaynak suları radyoaktif özellikler taşımaktadır.
Banyo kapasiteleri 3702 kişi/gün/banyo’dur.
Ana Kaynak Suyu : Fiziksel ve kimyasal analizler sonucu bu suyun sülfatlı, sodyum ve
kalsiyumlu ,hipertermal ve hipotonik bir maden suyu olduğu saptanmıştır. Soğutularak içme
ve banyo kürü şeklinde yararlı etkileri söz konusudur. Karaciğerin akut iltihabi
hastalıklarında ve sirozun son aşamasında ,floroz doku gelişim döneminde kür
uygulanmamalıdır. Safra kesesinin ve safra yollarının yetersizlikleri ve kronik iltihaplarında
yararlıdır. Ancak akut iltihaplı dönemlerde ve taşla tıkanmış kolesistitte kesinlikle kür
yapılmamalıdır.
Mide ve bağırsak hastalıklarında ; kronik gastrit, nezlevi bağırsak hastalıkları ,spasifik
kolit ve barsak salgısı ve safra yetersizliğine bağlı ishallerde, asabi kaynaklı kabızlık ,barsak
parazitleri ve hemoroitlerde yararlıdır.
Kürün metabolizmayı uyarıcı etkisi egzersizle kombine edilirse şişman hastaların
zayıflaması söz konusudur. İnsüline bağlı olmayan erişkin diabetinde kan şekerini düşürücü
etkisi vardır.Gut’ta atak dışı dönelerde gut böbreği oluşmamışsa yararlıdır. Böbrek
hastalıklarında kronik nefrit ,kronik sistit ve kronik prostatiste,böbrek taşlarında da olumlu
etkisi vardır.
Romataid Astrit, Spondilartrit ve diğer seronegatif spondartropatiflerde akut ataklar
dışındaki dönemlerde doktor kontrolünde ,kaplıca kürü yararlıdır.
Dejeneratif eklem romatizmaları (artroz),yumuşak doku romatizma (artroz) yumuşak
doku romatizmaları (myalyi ,fibrosit ,perşartrit, vb. ) da kürden oldukça faydalanan
hastalıklar arasındadır.
Göz Suyu : Fiziksel ve kimyasal özellikleri Ana Kaynak Suyu’na göre çok benzer olan bir
suyun tıbbi endikasyonları aynıdır. İltihabi olmayan, dejeneratif göz hastalılarında olumlu
etkisi söz konusudur.
Yalova Termal Kaplıca Suyu’nun Yararlı olduğu hastalıklar:
1-Romatizmal hastalıklar :Osteotroz ,Romatoid ,Astrit , Antilozan Spondodilit ve yumuşak
romatizmaları ( fibrosit ,tendinit vb.) ve Nevraljiler.
2- Sindirim Sistemi ,karaciğer ve safra kesesi hastalıları.
132

3-Metabolizmal hastalıklar şişmanlık , gut.
4- Böbrek ve idrar yolları hastalıkları
5- Deri hastalıkları.
6-Ortopedik operasyonları sonrası hastalıklar.
7-Tüm nekahat dönemleri.
8-Kadın hastalıkları , fonksiyonel strelite.
9-Psikolojik , ruhsal hastalıklar.
Kaplıca tedavisinin zararlı olduğu durumlar :
1-Tüm akut iltihabi hastalıkları.
2- Akciğer tüberkülozu.
3-Dekompanse kalp ve diğer organ hastalıkları
4-Tüm kanser olguları.
Şekil G.1.1.2.1: Yalova İli Termal Turizm Merkezi Sınır Genişletilmesi
Armutlu Kaplıcası
Armutlu İlçe Merkezi’nin 4 km. kuzeyinde bulunmaktadır. Türkiye’nin 1. derece
önemli ve öncelikli kaplıcalarındandır. 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazete ile
yayınlanan “Yalova Armutlu Termal Turizm Merkezi” ilan edilmiştir.
Armutlu Kaplıcası, çevresi ağaç ve makilerle kaplı bir vadide, dere yatağı boyunca
o
sıralanmış çok sayıda kaynaktan oluşmuştur. Armutlu kaplıcalarında suyun sıcaklığı 57-73 P
PC
, Ph değerleri 62-6.5 , akış hızı ise 10 lt7sn’dir.
Kaynakların en önemlileri Küpeli ve Hamam kaynaklarıdır. Burada 250 yataklı br
turistik otel, bu otele ait lokanta, Türk Hamam’ı ve aquaterm (havuz) vardır. Sözkonusu
otelin 72 yatağı bir yıldızlı iken 3 yıldızlı yatırım bölgesi ile yatak sayısı 250’ye
tamamlanmıştır.
Kaplıca suları kimyasal sınıflandırma bakımından sülfatlı, bikarbonatlı ,klorürlü ,
kalsiyumlu , sodyumlu ve karbondioksitli bir bileşime sahiptir. Kaynaklarda mineral miktarı
133

2100-2421 mg. Arasındadır.Banyo ve içme kürlerine uygundur. Kaplıca kaynak emniyeti
sağlanmıştır. Gerek kaynak çevresi, gerekse deniz kıyısı yeni yerleşmeler ve gelişmelere
uygundur.Kaplıca çevresi maki ve zeytin ağaçları ile kaplıdır. Kaplıcaların banyo kapasitesi
4937 kişi/gün/banyo’dur.
Kaynak suları banyo, içme ve çamur olarak uygulandığı gibi, sudan çıkan gazları
teneffüs etme yoluyla da uygulanır. Armutlu kaplıcaları, rayoaktivitesi yüksek kaplıcalar
sınıfına girmektedir (1.04 milimikroküri / lt.). Kaplıcalar kabin işlemesinde, asidin vücutta
atılmasında, sinirler üzerinde, iltihabi hastalıklarında, yaraların iyileşmesinde , karaciğerin
düzenli çalışmasında, hormonların iyileşmesinde ve idrar söktürücü olarak yararlıdır.
Radyoaktivitenin iyi gelmediği hastalıklar ise kanser , akciğer veremi, mikris (gut) kanda
zehirlenmeye yol açan müzmin böbrek hastalıkları ve ilerlemiş kalp hastalıklarıdır. Armutlu
kaplıcalarına Armutlu ve Yalova–Çınarcık yönlerinden asfalt yola ulaşılmaktadır.
Şekil G.1.1.2.2: Yalova Armutlu Termal Turizm Merkezi
G.1.2.KÜLTÜREL DEĞERLER
Yalova, Anadolu'nun kuzeybatısında yer alan Karadeniz, Marmara denizi ve Sakarya
nehri tarafından sınırlandırılan Bithynia Bölgesinde bulunmaktadır.
M.Ö. 700 yılına doğru meydana gelen Kimmirya akınlarından sonra Bithynler
bölgeye tümüyle egemen olarak kendi adlarını vermişlerdir. Dor göçlerinden sonra,
Megaralılar Marmara'nın doğu sahillerinde Astakols ( Baş İskele ), Olbia ( Eski İzmit ), Kios
( Gemlik ) gibi şehirleri kurmuşlardır. Bithynialılar böylece Yunanlılarla ilişki kurmuş, ancak
sonradan gelen kavimlere karışmadan kendi kültür ve tarihlerini korumuşlardır.
M.Ö. 74 yıllarında, Bithynia Bölgesi, katılım yoluyla Romalılar'a geçmiştir. Bu
bölgede Romalılar'a ait çeşitli kalıntılar vardır. Bunlar, kaplıcalar ve bazı sahil yerleşim
bölgelerinde ortaya çıkan mezar stelleri ve onur taşlarıdır. Çiftlikköy'de Hellenistik
dönemden Bizans dönemine kadar değişik zamanlara ait yazıtlar ele geçirilmiştir. Gacık
köyünde M.Ö. 11.yy. Roma dönemi'ne ait bir yazıt bulunmuştur. Bizans İmparatoru
Konstantinos, İstanbul'u başkent yaptıktan sonra Yalova bölgesi de önem kazanmıştır. Bu
134

dönemde Yalova civarında sahilde bir takım iskeleler ve geçit şehirler oluşmuştur. M.Ö.
4.yy, da Pylai adına ilk kez rastlanır. Bu kent, Çatal Burnu ( Çiftlikköy ) civarlarında
kurulmuştur. Konstantinos döneminde, Termal Kaplıcalarının olduğu bölgeye, Pythia Therma
denilmekteydi.
Bizans İmparatoru Justinianus devrinde en büyük yapım işleri kaplıcalarda görülür.
Justinianus, Konstantinos devrinde yapılan kilise ve hasteneyi onartmış ve yeni bir saray ile
genel bir hamam yaptırmıştır. Justinianus devrine ait olduğu sanılan bir başka yapı da
Çiftlikköy'de, kubbesi ve kemerleriyle bir ölçüde sağlam kalmış olan ve Kara Kilise adı
verilen yapıdır. Ayrıca bu yapının yanında rıhtım izleri, su kemerleri kalıntıları da
bulunmaktadır.
Justinianus devrinden sonra, Pylai sayfiye şehri ve civarı önem kazanmaya
başlamıştır. Yalova - Karamürsel arasındaki sahilde imparator, imparator ailesi ve devletin
ileri gelenlerinin saray, köşk ve sayfiye evleri bulunmaktaydı. 11.yy.' 'ın sonlarına doğru
Kadıköy - Gebze - İzmit karayolu'nun tekrar kullanılmasıyla Yalova önemini kaybetmiştir.
Yalova 1327 yılında Osmanlı Beyliği topraklarına katılmıştır. Evliya Çelebi,
Yalova'nın Yıldırım Beyazıt zamanında Bursa Sancağı'na bağlı olduğunu yazmaktadır.
Yalova nüfusu, 1893 yılında Balkanlar'dan ve Kırım'dan göç eden Bulgaristan
Türkleri, Dağıstan Türkleri, Yugoslavya Türkleri, Romanya Türkleri, Yunanistan Türkleri,
Çerkezler, Lazlar, ve Gürcüler'den oluşmaktadır. Ayrıca Türkiye'nin hemen her yerinden
göçler almıştır. Bu yüzden Yalova'nın sosyal yapısı heterojen nitelik göstermektedir.
Sosyal yaşama ilişkin olarak homojenlik gösteren özelliklerden söz edilemez. Yalova'ya göç
eden toplulukların hemen hemen hepsi, kendi kültürel özelliklerini sürdürmeye çalışmakta
ise de oluşan bu kültür mozayiği kaynaşmanın en güzel örneğini teşkil etmektedir.
İlimizde bulunan Tarihi ve kültürel Değerler :
YÜRÜYEN KÖŞK:Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü arazisinde ve deniz
kenarında bulunan köşk Atatürk’ün 21 Ağustos 1929 yılında Yalova’ya gelişlerinde verdiği
talimatla, 2 katlı dörtgen planlı, ahşap karkas olarak yapılmıştır.
Ulu Önder bir gün çiftliğe geldiğinde bahçıvanı köşkün yanındaki çınar ağacının
dallarını kesmeye çalışırken görür. Bahçıvanı yanına çağırarak bunun nedenini sorar.
Bahçıvan ağacın dallarının köşkün duvarlarına zarar verdiğini söyler. Bunun üzerine Ulu
Önder “ağacın dallarını kesmeyin köşk’ü kaydırın” emrini verir. 10 Ağustos 1930 tarihinde
İstanbul’dan getirilen tren rayları üzerinde bina 4.80 cm kaydırılarak ağacın dalları
kesilmekten kurtulur.
Bu canlı örnek Ata’nın daha o dönemde çevreye ne denli önem verdiğini göstermektedir.
ATATÜRK KÖŞK’Ü MÜZESİ:Termal Kaplıcaları arazisinde bulunan köşk 1929 yılında
yapılmıştır.Cumhuriyet dönemi mimari özelliklerini taşımaktadır.
38 günde yapılan köşk tamamen ahşaptan yapılmış ve 2 katlıdır. 3 şeref salonu ve 11 odası
vardır. O dönemde kullanılan eşyası ile birlikte korunan köşk müze olarak halkın ziyaretine
açıktır. İçerisinde Rus Ressam Ayvazovski tarafından yapılmış bir resim, İran ve Hereke
halıları, Fransız,Japon ve Çin porselenleri, pirinç yatak odası, ceylan derisi ile kaplı radyo ve
Alman piyanosu gibi tarihi eserler bulunmaktadır.
TİGEM ATATÜRK KÖŞKÜ:TİGEM arazisi üzerinde bulunan 2 katlı bir binadan
135

oluşmaktadır. İçerisinde Ulu Önderin kullandığı bazı malzemeler ve Yalova’da çekilmiş
resimlerinden tablolar bulunmaktadır.
HERSEK ZADE AHMET PAŞA CAMİİ VE KÜLLİYESİ:Altınova İlçesinde bulunan
camii 16.y.y.’da yapılmıştır. 2 kubbeli olup halen hizmet vermektedir. Camii yanında Hersek
Zade Ahmet Paşa’nın mezarı, bir çeşme ve hamam kalıntısı mevcuttur.
YALOVA KAĞITHANESİ: Kağıthane-i Yalakabad adı ile “El ile kağıdın yapıldığı
dönemde” ELMALIK Köyünde İbrahim Müteferrika tarafından 1745 yılında kurulmuştur. Yalova
Kağıthanesi kurulduğu dönem itibari ile Osman Döneminin ve tarihi önemi ile de Türkiye
Cumhuriyeti’nin en önemli kağıthanesi olma özelliğini taşımaktadır.
KARA KİLİSE: Çiftlikköy İlçe Merkezindedir. Roma Dönemine ait bir su yapısıdır. Bizans
Döneminde kilise haline getirilmiştir.
KURŞUNLU HAMAM:Termal kaplıcaları bünyesinde bulunan hamam 16. yüzyıl dan önce
Bizans İmparatoru Justinianus tarafından yaptırılmıştır. Afetler ve savaşlar nedeni ile zamanla
toprağa gömülmüş olan Kurşunlu Hamam 1900 yılında Osmanlı Padişahı 2. Abdulhamit’in
emriyle onarılmıştır. Hamamın üstü kurşunla kaplı olduğu için Kurşunlu Hamamı adını
almıştır. Banyonun dış cephesinde mermer üzerine Osmanlıca yazılmış bir kitabe
bulunmaktadır.
UARKEOLOJİK ESERLER:
Termal’de 1932 yılında Arif Müfit Mansel tarafından yapılan kazılarda 5 adet adak
steli (şu anda Kurşunlu Banyo civarlarında) , 4 adet mezar taşı ( İtfaiye yanında ), 1 sütun
başlığı , Sofia ve Jüsten’in monogramı ortaya çıkarılmıştır.
Exedra ; tarihsel bulgulara göre Kral Konstantinos tarafından yapılan en büyük
kilisenin bulunduğu alandır. Dehliz itfaiye binasının arkasındaki dağa yaslanmış durumdadır.
Atatürk Köşkü; 1929 yılında Atatürk’ün Yalova’yı ziyaretinde yapılmıştır. Köşk
orjinalinde tümüyle ahşaptan yapılmış olup, iki katlıdır. Üç şeref salonu ve 11 odası vardır.
Daha sonra, yenileme çalışmaları sırasında bugünkü hale getirilmiştir. Köşk bugün, dönemin
kullanılan eşyalarıyla müze haline getirilerek halka açılmıştır.Termal İlçesinde
bulunmaktadır.
Sivil Mimari Örnekleri Termal su kaynakları yakınındaki iki örnek, yenileme
çalışmaları gerçekleştirilerek otel olarak kullanımları sağlanmıştır. Bunlar dışında bulunan
iki ahşap yapı ise tamamen harap haldedir. Bunlar Büyük Otel ve Büyük Lokanta binalarıdır.
Bu yapıların Fransızlar tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Bunların da restorasyon
çalışmaları yapılarak kamu kullanımına kazandırmaları ve geleceğe aktarılmaları
sağlanmalıdır.
Kurşunlu Hamam: 16. yy. önce Bizans İmparatoru Jüstinyen tarafından yaptırılmıştır.
Afet ve savaşlar nedeniyle zamanla toprağa gömülmüş olan Kurşunlu Hamam, 1900 yılında
Osmanlı Padişahı Abdülhamit’in emriyle onarılmıştır. Hamamın üstü kurşunla kaplı olduğu
için Kurşunlu Hamam adını almıştır. Banyonun dış cephesinde mermer üzerine Osmanlıca
yazılmış bir kitabe bulunmaktadır.
Valide Hamamı: Bizans Kralı Konstantin döneminde 6 kubbeli olarak yapılmıştır.
Halen 3 kubbesi yoktur. Osmanlı döneminde Sultan Mecit tarafından onarılmış ve annesi
burada tedavi gördüğünden Valide Hamamı adını almıştır. Banyonun buharlı oda bölümünde
mermer üzerinde Osmanlıca bir kitabe bulunmaktadır. Bunlar dışında Gökçedere’de tescilli
bir köprü bulunmaktadır. Ayrıca Çınar Otelin önündeki Doğu Çınarı olarak anılan Çınar ağacı
136

P
alan
anıt ağaç olarak tescil edilmiştir.
TESCİLLİ ESERLER
Arkeolojik Sit: ( 3 Adet)
1- Çobankale Kale Kalıntıları 3.derece Arkeolojik Sit (Yalova İli, Altınova İlçesi,
Karadere Köyü, Çobankale Mah. 1/25 000 ölçekli H22c2-H23dI pafta ve 1/1 000 ölçekli
orman kadastroda yer alan Çobankale Kaya Anıtı 3.derece Arkeolojik Sit olarak Bursa
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 14.1.2004 tarih ve 10273 sayılı
kararı ile tescil edilmiştir.)
2- Çobankale Kaya Anıtı 3. derece Arkeolojik Sit (Yalova İli, Altınova İlçesi,
Karadere Köyü, Çobankale Mah. 1/25 000 ölçekli H 22 c 2-H 23 dI pafta ve 1/1 000
ölçekli orman kadastroda yer alan Çobankale Kaya Anıtı 3.derece Arkeolojik Sit olarak
Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 16.4.2004 tarih ve 10461
sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
3 -Hersek Köyü (Dil Burnu) Hellenopolis 3.derece Arkeolojik Sit. (Yalova İli,
Altınova İlçesi, Hersek Köyü’nün doğusunda yer alan 28 rakımlı tepe ve çevresi, Bursa
Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun 28.7.2005 tarih ve 799 sayılı kararı
ile tescil edilmiştir.)
Arkeolojik ve Doğal Sit: (1 adet)
1 -Şenköy’de Kilise Kalıntısı ve Çevresi. (Yalova İli, Çınarcık İlçesi, Şenköy,
Engere Mevkii, 2 pafta, 116 parselde bulunan Kilise Kalıntısı ve Yakın Çevresi 184
2
dönüm 482 mP İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından
19.6.1997 tarih ve 4519 sayılı kararı ile, Arkeolojik ve Doğal Sit olarak tescil edilmiştir.) P
Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit: (1 adet)
1-Termal Suşehri 1.derece Doğal, ARKEOLOJİK ve Tarihi Sit (Yalova İli, Termal
İlçesi Su Şehri’nde, 397 parselde bulunan Kaynak ve Çevresi (Kabtay), Valide Hamam, Çınar
Otel, Köprü, Kurşunlu Hamam (No: 210), Büyük Lokanta Binası Gökçedere Köyü), Büyük
Otel, Exedra (İtfaiye binası arkasındaki bina), Yaver Köşkü (No:193), Atatürk Köşkü
(No.193); İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 19.1.1996 tarih
ve 3995-1-2-3 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
Doğal Sit: (1 adet)
1 -Soğucak Köyü’nde Mağara. (Yalova İli, Merkez Soğucak Köyü sınırları içindeki
Kalıcı Konutlar alanında bulunan Mağara; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları
Koruma Kurulu’nun 4.8.2000 tarih ve 5726 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
Tarihi Sit: (40 adet)
1. Safran Köyü’nde Değirmen: (Yalova İli, Merkez Safran Köyü, 4 pafta, 398 parselde
bulunan eski Değirmen; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun
137

6.8.1998 tarih ve 4886 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
3. Sugören Köyü’nde Çeşme: (Yalova İli, Merkez, Sugören Köyü, 31 pafta, 1948-
1949 parseller ile 1947 parselin önündeki çeşmeler; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kurulu’nun 31.1.2003 tarih ve 9607 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
4. Hersek Köyü’nde Ahmet Paşa Hamamı: (Yalova İli, Altınova İlçesi, Hersek Köyü 4
pafta, 103 parselde bulunan Hersekzade Ahmet Paşa Hamamı; Bursa Kültür ve Tabiat
Varlıkları Koruma Kurulu’nun 18.3.1989 tarih ve 451 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
5. Hersek Köyü’nde Hersekzade Ahmet Paşa Camii: (Yalova İli, Altınova İlçesi,
Hersek Köyü, 9 pafta, 222 parselde bulunan Hersekzade Ahmet Paşa Camii; Bursa Kültür
ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 18.3.1989 tarih ve 451 sayılı kararı ile tescil
edilmiştir.)
6. Hersek Köyü’nde Çeşme: (Yalova İli, Altınova İlçesi, Hersek Köyü, 9 pafta, 222
parselde bulunan Hersekzade Ahmet Paşa Camii; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma
Kurulu’nun 18.3.1989 tarih ve 451 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
7. Hersek Köyü’nde 19. ve 20.y.y.ait Mezarlık: (Yalova İli, Altınova İlçesi, Hersek
Köyü, 4 pafta, 97 parselde bulunan 19.ve 20.yüzyıla ait Mezarlık; İstanbul II Nolu Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 26.11.1991 tarih ve 2760 sayılı kararı ile tescil
edilmiştir.)
8. Tavşanlı Köyü, Acıçeşme Mevkii’nde Bizans Dönemi Kalıntıları: (Yalova İli,
Altınova İlçesi, Tavşanlı Köyü, Acı Çeşme Mevkii, 32 T II c pafta, 1258 parselde çıkan
Bizans Dönemi Kalıntıları; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun
12.11.1998 tarih ve 4966 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
9. Armutlu’da Hacı Ali Paşa Camii (Ahmet Çelebi); (Yalova İli, Armutlu İlçesi, 25
pafta, 4474 parselde bulunan Hacı Ali Paşa Camii (Ahmet Çelebi); Gayrimenkul Eski
Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 14.6.1969 tarih ve 4887 sayılı kararı ile tescil
edilmiştir.)
10. Armutlu’da Armutlu İskele Camii: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, Sahil Caddesi, İskele
Mevkii’nde 50 L III d imar paftası içinde yer alan İskele Camii; İstanbul II Nolu Kültür ve
Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 12.11.1998 tarih ve 4967 sayılı kararı ile tescil
edilmiştir.)
11. Armutlu’da Eski Kitabeli Çeşme; (Yalova İli, Armutlu İlçesi, Sahil Caddesi, İskele
Mevkii’nde 50 L III d imar paftası içinde yer alan Eski Kitabeli Çeşme; İstanbul II Nolu
Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 12.11.1998 tarih ve 4967 sayılı kararı ile
tescil edilmiştir.)
12. Armutlu’da Eski Camii: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, 50 L 1c harita no.da kayıtlı 25
pafta, 4474 parselde bulunan Eski Camii; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 10.3.1990 tarih ve 976 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
13. Armutlu’da Köprü: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, 50 L 1c harita no.da kayıtlı meydanda
Armutlu Deresi üstünde bulunan Köprü; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 10.3.1990 tarih ve 976 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
14. Armutlu’da Yeni Hamam: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, 50 L 1c harita no.da kayıtlı 25
pafta, 4206 parselde bulunan Yeni Hamam; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 10.3.1990 tarih ve 976 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
15. Armutlu’da Çeşme: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, 50 L 1c harita no.da kayıtlı Kaplıca
Caddesi 5989 parsel önünde bulunan Çeşme; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kurulu’nun 10.3.1990 tarih ve 976 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
16. Armutlu’da Eski Hamam: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, Yalova -Armutlu Yolu üzeri
Armutlu’ya 3 km. uzaklıkta sıcak su kaynağında bulunan Eski Hamam; Bursa Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 10.3.1990 tarih ve 976 sayılı kararı ile tescil
edilmiştir.)
17. Esenköy’de Koza İşletme Binası: (Yalova İli, Armutlu İlçesi, Esenköy,
Bülbülderesi Mevkii’nde, 9 pafta, 60 parselde bulunan Koza İşletme Binası; Bursa Kültür
ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun 11.7.1995 tarih ve 4532 sayılı kararı ile tescil
138

edilmiştir.)
18. Koruköy’de Yapı: (Yalova İli, Çınarcık İlçesi, Koruköy’de, 25 pafta, 1441 parselde
bulunan Yapı; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 11.4.1988
tarih ve 262 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
19. Koruköy’de Yapı ile birlikte Camii+ Çevredeki Ağaçlar: (Yalova İli, Çınarcık İlçesi,
Koruköy’de, 25 pafta, 1441 parselde bulunan Yapı ile birlikte Camii + Çevredeki
Ağaçlar; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 13.8.1990 tarih
ve 2540 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
20. Koruköy’de Fırın: (Yalova İli, Çınarcık İlçesi, Koruköy’de bulunan Fırın;
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 16.1.1982 tarih 13457 sayılı kararı
ile tescil edilmiştir.)
21. Kocadere Köyü’nde Yapı Kalıntıları: (Yalova İlçesi, Çınarcık İlçesi, Kocadere Köyü,
3 pafta, 341–342–343 parseller üzerinde yer alan (341 parsel) Yapı Kalıntıları; İstanbul II
Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 12.6.1989 tarih ve 1366 sayılı kararı
ile tescil edilmiştir.)
22. Taşköprü Beldesinde Taşköprü: (Yalova İli, Çiftlikköy İlçesi, Taşköprü Köyü, Köyaltı
Mevkii’nde bulunan Taşköprü; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma
Kurulu’nun 2.3.1993 tarih ve 3026 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
23. Gacık Köyü’nde Hamam: (Yalova İli, Çiftlikköy İlçesi, Gacık Köyü, 23 pafta, 936
parselde bulunan Hamam; İstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun
14.4.1992 tarih ve 2845 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
24. Çiftlikköy’de Karakilise: (Yalova İli, Çiftlikköy sahilinde bulunan Karakilise;
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 30.9.1962 tarih ve1930 sayılı kararı
ile tescil edilmiştir.)
25. Kabaklı Köyü’nde Kabaklı Camii (Muratağa Camii): (Yalova İli, Çiftlikköy İlçesi,
Kabaklı Köyü’nde bulunan Kabaklı Camii (Muratağa Camii); Bursa Kültür ve Tabiat
Varlıkları Koruma Kurulu’nun 28.6.2001 tarih ve 8544 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
26. Termal Suşehri’nde Büyük Gazino Binası: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan
Büyük Gazino Binası; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983
tarih ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
27. Termal Suşehri’nde bulunan Sinema: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan
sinema; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih ve
14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
28. Termal Suşehri’nde Kaynak ve Çevresi: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan
Kaynak ve Çevresi; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983
tarih ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
29. Termal Suşehri’nde Valide Hamamı: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan Valide
Hamamı; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih ve
14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
30. Termal Suşehri’nde Çınar Otel: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan Çınar Otel;
Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih ve 14971 sayılı
karar ile tescil edilmiştir.)
31. Termal Suşehri’nde Köprü: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan Köprü;
Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih ve 14971 sayılı
kararı ile tescil edilmiştir.)
32. Termal Suşehri’nde Kurşunlu Hamam: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan
Kurşunlu Hamam; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 4.5.1983 tarih
ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
33. Termal Suşehri’nde Büyük Lokanta Binası: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan
Büyük Lokanta Binası; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından
14.5.1983 tarih ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
34. Termal Suşehri’nde Büyük Otel: Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan büyük Otel;
Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih ve 14971 sayılı
139

kararı ile tescil edilmiştir.)
35. Termal Suşehri’nde Exedra (Yarım yuvarlak yapı): (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde
bulunan Exedra; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih
ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
36. Termal Suşehri’nde Yaver Köşkü: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan Yaver
Köşkü (No:193); Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih
ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
37. Termal Suşehri’nde Atatürk Köşkü: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde bulunan Atatürk
Köşkü (No:193); Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 14.5.1983 tarih
ve 14971 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
38. Termal Suşehri’nde Termal Otel: (Yalova İli, Termal Su Şehri’nde 1–2–9–14- 15–
16 pafta, 397 parselde bulunan Termal Otel; Ulusal Mimarlık Yarışmasıyla elde edilmiş
olması nedeniyle; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 6.12.2001 tarih ve
8817 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
39. Yalova’da Yürüyen Köşk: (Yalova İli Merkez’de bulunan Yürüyen Köşk “Atatürk
Köşkü”; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 12.7.1980 tarih ve
12238 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
40. Yalova İli, Merkez Rüstem Paşa Camii: ( Yalova Merkez, Rüstempaşa Mah.1 pafta,
35 ada 24 parsel’de bulunan Rüstempaşa Camii; Gayrimenkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek
Kurulu tarafından 16.9.1973 gün ve 7412 sayılı kararı ile tescil edilmiştir.)
41. Çınarcık-Teşvikiye Antik Su Sistemi: (Çınarcık-Teşvikiye’de Roma dönemine ait
Antik Su Sistemi; Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
tarafından 11.06.2006 tarih ve 1556 sayılı karar ile tescil edilmiştir.)
Sivil Mimari Örneği: (24 adet)
1- Armutlu İlçesinde 24 adet sivil mimari örneği Konut; (Yalova İli, Armutlu İlçesi, 50 L 1c
harita no.da kayıtlı 4166–4244–4253–4257–4574–4575–4576–4577–4582–4583–4656–
657–4686–4688–4692–4694–4699–4731–4744–4749–4752–4753–4758–4759–4760–
4859–4860–4861–4862–4864–4866 parselde bulunan Sivil Mimari Örneği Konutlar;
Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 10.3.1990 tarih ve 976 sayılı
kararı ile tescil edilmiştir.)
Açık Hava Müzesi:
Yaşar Okuyan Bulvarı Sanat Sokağı köşesinde Valilik Makamı’nın 03.07.2002 tarih
ve 352 sayılı Olur’ları ile Açık Hava Müzesi kurulmuştur.
6000 yıllık geçmişe sahip olan İlimizin çeşitli yerlerinde çıkan ve değişik yerlerde muhafaza
edilen tarihi eserlerin toplanarak sergilendiği güzel bir mekan oluşturulmuştur. 29 Ekim 2003
tarihinde açılan müzede Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemine ait eserler yer almaktadır.
Ayrıca Yalova’nın çeşitli yörelerinde bulunan eserlerin maketleri de bulunmaktadır.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kurulan Açık Hava Müzesi; Bursa Müzesi
uzman elemanları tarafından dizayn edilmiş ve şu anda İlimizde çeşitli tarihlerde çıkarılan
2005 yıl sonu itibariyle mevcut 46 adet tarihi eserlerin envanter bilgileri hazırlanmıştır.
Yalova Belediyesi personeline zimmetle teslim edilen eserler 24 saat koruma altında
olup, mesai saatleri içerisinde ziyaret etmek mümkündür.
Termal Atatürk Köşkü (Milli Saraylar):
1929 Yılında ilk yapılan Atatürk Köşkü’nün 6 oda ve 1 banyo dairesi vardı. 23 günde
yapıldı. Fakat Atatürk bu köşkü beğenmedi ve yeni bir köşk yapılmasını istedi. Plan ve Proje
İstanbul Belediyesi tarafından yapıldı. Yeni Köşk 30 Haziran 1930’da bitmiştir.
Köşk tamamen ahşaptan yapılmıştır. İki katlıdır. Üç şeref salonu ve
on bir odası vardır. Dönemin kullanılan eşyası ile birlikte korunan Köşk müze olarak halka
140

açıktır.
Yürüyen Köşk (Yalova Belediyesi):
Köşkün hemen yanındaki Ulu Çınar ağacının dallarını kesmeye çalışan bir bahçıvan
ile karşılaşan Atatürk bahçıvanı yanına çağırarak bunun nedenini sorar. Görevli bahçıvan
ağacın dallarının uzamış olmasından dolayı binanın çatı ve duvarına dayanarak binaya zarar
vereceğini söyler. Atatürk, bu cevabı hiç sevmez ve düşünülmesi bile imkânsız olan bir emir
verir:
“Ağaç Kesilmeyecek, Bina Kaydırılacak.”
Görev İstanbul Belediye’sine intikal eder. Belediye Fen İşleri Yollar Köprüler Şubesi
sorumluluğu üstlenir. Başmühendis Ali Galip Alnar yanına aldığı teknik elemanlarıyla
Yalova’ya gelerek çalışmaya başlar. 8 Ağustos 1930 tarihinde önce bina çevresindeki toprak
büyük bir dikkatle kazılıp yapının temel seviyesine inilir. İstanbul’dan getirilen tramvay
rayları döşenir. Santim, santim çalışılarak bina yapı altına sokulan raylar üzerine oturtularak
bina 4.80 m. Civarında kaydırılır. Bu olağanüstü ve riskli iş 10 Ağustos 1930 tarihinde
tamamlanır ve Ulu Çınar Ağacıda kesilmekten kurtulur.
O günden beri köşkün adı “YÜRÜYEN KÖŞK” olarak kalmıştır. Kültür Bakanlığı
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 12.07.1980 gün ve 12238 sayılı
kararı ile, korunması gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları arasında sayılmış ve tescili
yapılmıştır.
Karaca Arboretum Canlı Ağaç Müzesi (Hayrettin Karaca)
Karaca Arboretuma 1976 yılında Sn. Hayrettin Karaca tarafından bir ev bahçesi olarak
başlanmıştır. 1980 yılında gelişmeler ve Sn. Karaca’nın konu üzerine ilgisi yoğunlaştığından,
kendisi tarafından Arboretuma dönüştürülmeye karar verilmiştir. Arboretum 13,5 hektar arazi
üzerinde kulu bugün yaklaşık 7000 civarında değişik bitki tür, alttür, varyete ve kültür
formunu barındırmaktadır.
Karaca Arboretum Türkiye’nin ilk özel Arboretumudur. Dikkate değer koleksiyonları
Acer, Prunus, Malas, Magnolia, Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea cinslerine ait önemli
birçok tür ve kültür formunu barındırmaktadır.
Yöresel Yemekler
MİFLÖYLÜ YALOVA KEBABI: (1 porsiyon)
Malzemeler:
20 gr. kaşar
150 gr. kemiksiz kuzu eti
1 adet orta boy domates
1 diş sarımsak
1 adet sivri biber
2 adet taze soğan
50 gr. soya sosu
2 adet defneyaprağı
60 gr. milföy hamuru
Yeteri kadar tuz, kimyon, karabiber
YAPILIŞI:
Kemiksiz kuzu eti jülyen doğranır. Teflon bir tavada yağsız sote edilir. Et suyu
141

çekince tereyağı ilave edilir. Diğer malzemelerle ilave edilerek yavaş ateşte iyice
demlendirilir. Milföy yuvarlak tabak biçiminde açılır, kıyısı kıvrılarak fırında pişirilir.
Piştikten sonra servis tabağına alınarak sote yapılmış kebabımızı milföyün içine koyarak
üzerine kaşar serpilip servis edilir.
YALOVA KÖFTESİ: (5 porsiyon)
Malzemeler:
400 gr. koyun kıyması
3 adet yumurta
1 kalın dilim bayat ekmek
2 orta boy soğan
Yarım su bardağı kaşar
2 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
yarım çay kaşığı Hindistan cevizi rendesi
4 çorba kaşığı sadeyağ veya margarin
½ bardak süt, 2 çorba kaşığı un
1 adet yeşil salata
YAPILIŞI:
Uygun boyda bir kabın içine konulan kıyma, rendelenmiş soğan suyu, ekmek içi, tuz,
karabiber, rendelenmiş Hindistan cevizi ve iki yumurtanın sarısı konularak iyice karıştırılır.
Bu karışmış malzeme bir kere daha kıyma makinesinden çekilir. İri iri parçalara ayrılır.
Yuvarlanır, ortası çukurlaştırılır. Yağlanmış tepsiye dizilir. Kıymanın çukur kısmına
hazırlamış olduğumuz krema doldurulur orta hararetli fırında yarım saatten fazla pişirilir.
Üstünün kızarması makbuldür.
Kremanın yapılması:
Ufak tencereye yağ konulur, eritilir. Az un eklenir, bir dakika kadar kavrulur. Süt ilave
edilerek koyulaşıncaya kadar telle karıştırılır ve ateşten indirilerek, yumurta, tuz, rendelenmiş
kaşar peyniri eklenir. Çok ince kıyılmış yeşil salata konularak itina ile karıştırılır.
TERMAL SARMA (1 porsiyon)
Malzemeler:
120 gr. iki parçaya bölünmüş biftek
50 gr. margarin
100 gr. kuru soğan
30 gr. kültür mantarı
2 gr. karabiber
Yeteri kadar tuz
YAPILIŞI:
Biftekler ince bir şekilde dövülür. Soğan ve mantar margarin ile sote edilir. Tuz ve karabiber
ilave edilir. Dövülmüş bifteklere birer kaşık ilave edilerek sarılır. Kürdan ile tutturulur.
Teflon tavada margarin ile kızartılır. Çukur bir kaba alınıp et kızarttığımız tavada sosu yapılır.
Kızartılan bifteklerin üzerine ilave edilerek bir taşım kaynatılır. Servis tabağına alınarak
yanında patates kroket, tereyağında domates soslu spagetti ile servis edilir.
TERMAL TATLISI (1 porsiyon)
Malzemeler:
Krep hamuru için:
15gr. Un
1 ad. Yumurta
3 gr. çiçek yağı
1 gr. Tuz, 1 gr. şeker
142

İçi ve Sosu:
50 gr. elma marmelâdı
5 gr. kavrulmuş nüverde
50 gr. vişne reçeli
5 gr. nişasta
50 gr. su
YAPILIŞI:
Bir çukur kaba un, süt, yumurta, çiçek yağı, tuz ve şeker ilave edilerek krema kıvamı alacak
şekilde karıştırılır. Teflon tavada pişirilir. Hazırlanan krep soğutularak üzerine elma
marmelâdı sürülür. Kavrulmuş nüverde fıstıklar kırılıp krepe serpilir. Rulo şeklinde sarılır.
Çapraz bir şekilde kesilerek, kesik kısımları üste gelecek şekilde servis tabağına yerleştirilir.
Vişne reçeli su ve nişasta kaynatılarak kreplerin üzerine ilave edilerek servise sunulur.
YAPRAK PİDESİ:
Malzemeler:
Yoğurt 1 su bardağı
Soğan 1 bağ
Su 1 su bardağı
Mısır Unu 2 su bardağı
Asma Yaprağı 20 adet
Ayçiçeği yağı 1 çorba kaşığı
Nane ½ bağ tuz
YAPILIŞI:
Yoğurdu su ve tuz ile çırparak karıştırıp ayranı hazırlayın (ayranın ekşi olması tercih
edilir).Yaprakları yıkayıp süzdürün. Naneyi ince ince kıyın. Taze soğanları ayıklayıp ince
ince doğrayın. Ayrana mısır ununu, tuzu, naneyi ve soğanı katıp karıştırarak bir harç
hazırlayın. Bir tavayı ayçiçeği yağı ile yağlayın. Üzerine bir sıra yaprak dizin. Hazırladığınız
harcı 2 cm. kalınlığı olacak biçimde altı iyice kızarıncaya kadar pişirin. Tavanın ağzına biraz
daha geniş bir tabak kapatıp yaprak pidesini ters çevirin. Tavaya kaydırıp diğer yanına da
kızartın. Ateşten alıp dilimleyerek servis yapın.
Tablo G.1.2.1: Yerel Etkinlikler, Belirli Gün ve Haftalar (Festivaller, Şenlikler ve Anma
Günleri)
Adı Kutlama Tarihi Süre Yapıldığı Yer
Uluslararası Çiçekçilik Fuarı
Uluslararası Yalova Çocuk ve
Kültür Şenliği
Nisan
2.Haftası
Ayının
17- 14 Nisan 1 hafta
7 gün Yalova Merkez
23 Nisan Törenleri
(Merkez ve İlçeler)
Akköy Şehitlerini Anma Günü 26 Nisan 1 gün Akköy/Termal
Kocadere Şehitlerini Anma Günü 29 Nisan 1 gün Kocadere /Çınarcık
Yağlı Güreş Yarışmaları 10 Haziran 1 gün
Tavşanlı Şehitlerini Anma Günü
Fevziye
Köyü/Altınova
3 Temmuz 1 gün Tavşanlı/Altınova
TUFAG Uluslararası Altın Karanfil
Halk Oyunları Şenliği
YAFEM Türk Boyları Kültür
Şöleni
Kuzey Kafkas Kültür Şöleni
1- 31 Temmuz
30 gün
Yalova Merkez ve
İlçeler
143

Termal Belediyesi Kurtuluş
Şenlikleri
19- 20 Temmuz 2 gün Termal İlçesi
Çınarcık Altın Çınar Festivali 18- 20 Ağustos 2 gün Çınarcık İlçesi
Şenköy Kızılcık Şenliği
Delmece Yayla Şenlikleri
Kadırga Şenlikleri
Ağustos Ayının İlk
Cuması
Haziran
3.Haftası
Temmuz
2.Haftası
ayının
ayının
1 gün Şenköy/Çınarcık
1 gün
Delmece
Yaylası/Çınarcık
2 gün Çınarcık
G.1.2.1.Folklor
Yöresel anlamda kendine ait bir folklorik oyunu bulunmamakla birlikte Uluslar arası
platformda tüm Anadolu’nun değişik yörelerden oyunları sergilenebilmektedir.
G.1.2.2.El Sanatları
Merkeze bağlı Güney Köy’de gümüşten takı yapılmakla birlikte boynuz ile gümüş
işlenip üzerine de natürel mercan ve firuze gibi taşlar kullanılarak çeşitli takılarla birlikte süs
eşyaları yapılmaktadır. Ürünlerde kullanılan teknik yaldız el işçiliğidir.
El sanatlarında yörede halıcılıkta ekonomide önemli yer tutmaktadır. Merkez
Güneyköy’de yün halı, Sugören Köyü’nde İpek Halı dokunmaktadır. Sugören köyünde halı
dokumacılığı büyük bir geçim kaynağını oluşturmaktadır. Köyde dokunan ipek halıların
kalitesi ve dokumu İstanbul ve Avrupa’da birçok alıcı bulmaktadır. Santimetreye atılan
düğüm açısından ünlü İran halıları ile boy ölçüşebilecek kalitede halılar dokunmaktadır.
Köyde bu amaçla pek çok tezgâhlar bulunmaktadır. Köyün genç kadınları ve kızları bu alana
rağbet etmekte ve geçim kaynağını temin etmektedirler.
G.2.TURİZM ÇEŞİTLERİ
Tablo G.2.1 Turizm Sektörüne Genel Bakış
TURİZM SEKTÖRÜNE AİT BİLGİLER (2007 YILI)
TOPLAM MERKEZ ALTINOVA ARMUTLU ÇİFTLİKKÖY ÇINARCIK TERMAL
İLİMİZ İŞL.BELG.VE
BEL.BELG. 25660 3674 12781 353 8851
TURİZM İŞL.BELGELİ TESİS
SAYISI 3 1 1 1
PANSİYON 1 1
1 YILDIZLI
2 YILDIZLI 1 1
3 YILDIZLI
4 YILDIZLI 1 1
ÖZEL BELGELİ
TURİZM İŞL.BELG.TESİS
YATAK KAPASİTESİ 204 30 129 45
144

SEYAHAT ACENTASI SAYISI 13 12 1
BELEDİYELERE AİT OTEL
VE PANSİYON SAYISI 81 15 4 29 1 15 17
BELEDİYELERE AİT OTEL VE
PANSİYON YATAK
KAPASİTESİ 4262 647 315 1518 35 777 970
TURİZM İŞL.BELG.LOKANTA
EĞLENCE YERLERİ 1 1
KAPLICA SAYISI 2 1 1
DOĞA TURİZM ALANLARI 6 1 3 2
Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo G.2.2: Yalova İli, Turizm Merkezleri Ve Turizm Potansiyeli Taşıyan Alanlar
YALOVA İLİ, TURİZM MERKEZLERİ VE TURİZM POTANSİYELİ TAŞIYAN ALANLAR
İLÇE MEVKİ TURİZM TÜRÜ AÇIKLAMA
MERKEZ
SUGÖREN
KİRAZLI SPOR TURİZMİ DOĞA YÜRÜYÜŞÜ VE BİSİKLET TURU YAPILABİLİR
TERMAL KAPLICA SAĞLIK TURİZMİ
ÜVEZPINAR-
TERMAL KURTKÖY DOĞA TURİZMİ
TARİHİ ROMA DÖNEMİNDEN KALMA HAMAMLAR,
KAPLICA REKREASYON ALANLARI MEVCUT.
SUDÜŞEN ŞELALESİ, KAMP
VE PİKNİK YAPILACAK YERLER MEVCUT.
TERMAL YATAKKAYA DOĞA TURİZMİ ŞELALE VE PİKNİK ALANLARI MEVCUT.
TERMAL
ÇINARCIK
GÖKÇEDERE
BRJ. DOĞA TURİZMİ BİSİKLET TUR GÜZERGAHI VARDIR.
HASANBABA PİKNİK ALANI, MESİRE YERİ VE HAY-
MERKEZ DOĞA TURİZMİ VAN KORUMA PARKI MEVCUT,
ÇINARCIK TEŞVİKİYE YAYLA TURİZMİ ÜÇ AYRI ŞELALE, ERİKLİ VE DELMECE YAYLALARI
ÇINARCIK ESENKÖY YAYLA TURİZMİ KARLIK YAYLASI, ÇALDERE ŞELALESİ
ÇINARCIK ŞENKÖY SPOR TURİZMİ SU SPORLARI VE PARKUR ALANLARI MEVCUT.
ÇİFTLİKKÖY
MERKEZ
KÖYLERİ
SPOR TURİZMİ
BİSİKLET VE MOTOKROS TURLARI YAPILABİLİR.
(07 yılında düzenlenen 3.Delmece Yaylası Şenlikleri kapsamında
ulusal düzeyde bisiklet yarışması yapılmıştır.)
ARMUTLU KAPLICA SAĞLIK TURİZMİ KÜR MERKEZLERİ MEVCUTTUR.
ARMUTLU FISTIKLI DENİZ TURİZMİ YÜZME SPORU YAPILABİLİR.
( 2007 yılı Aralık ayında İhlas Tatil Köyü için Mavi Bayrak
başvurusu yapılmıştır.)
ÇINARC.
KUMLUK
MEVKİİ DENİZ TURİZMİ YÜZME SPORU YAPILABİLİR.
145

Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2007 yılı)
G.3. Turistik Altyapı
- İlimizde 2 adet işletme belgeli otel, 1 adet işletme belgeli pansiyon ve 1 adet de turizm
işletmebelgeli müstakil eğlence yeri faaliyet göstermektedir.
- Çiftlikköy ve Çınarcık İlçelerimizin kıyı kesiminde yüzlerce ikinci konut bulunmaktadır.
Bu alanlar geçmişte planlı bir şekilde turizm konaklama tesislerine ayrılmış olsaydı,
ekonomik açıdan İl’in kalkınmasına katkı sağlanmış olacak ve çevresel açıdan da çok daha
iyi bir görünüm kazanılacaktı.
- Yalova, coğrafi konumu itibariyle stratejik öneme sahip bir yerleşim alanıdır. İstanbul,
İzmit ve Bursa gibi sanayi ve ticaret alanında güç merkezleri olan üç büyük yerleşimin
ortasında yer almaktadır. Yalova’dan otobüs ile Türkiye’nin her yerine ulaşım mümkün,
ayrıca Yalova’dan İstanbul Kabataş ve Kartal’a düzenli olarak ekspres ve deniz otobüsü,
Yenikapı ve Pendik’e arabalı deniz otobüsü, Topçular’dan Eskihisar’a araba vapuru seferleri
yapılmaktadır. İlimiz Merkezinde yapımı sürdürülen yat limanı 240 yat kapasiteli olup, iç ve
dış turizme hizmet etmek üzere projelendirilmiştir. Yat limanının hizmete girmesi ile
Yalova’da ve bölgemizde yat turizmine dayalı önemli bir Pazar oluşacaktır. Yat limanı deniz
dolgusu ve inşaatı tamamlanarak işletme ihalesi yapılmıştır. İhaleyi Koç Grubu Şirketler
Topluluğuna bağlı SETUR firması kazanmış olup açılış için kara üniteleri yapım çalışmaları
devam etmektedir.
- Yalova’nın tek doğal gölü, Kocadere Köyü’nün güneyindeki Delmece Yaylası civarında
bulunan ve Dipsiz Göl adı ile bilinen krater gölüdür. Termal İlçesi’nde yapay Gökçe Baraj
Gölü ve Armutlu’da yapay gölet bulunmaktadır.
Tablo G.3. 1 :Konaklama Tesisleri
Sıra İşletme Belgeli Sınıfı Telefon
No TESİSİN ADI- Grubu No
ADRESİ
1 Best Western
Elegance Oteli
İnfo@eleganceresor
t.com.tr/ Altınova
2 Nilgün Pnasiyon
Vali Akı Cad. No:7
Çınarcık/Yalova
**** 4656622
Fax:
465 6611
Belge
Tarihi-No
16.12.1997
7033
1.Sınıf 2451929 13.12.1978
1614
Oda Yat. Lokanta Bar Disco Yüzme
Ad. Ad.
Sınıf Kişi
Havuzu
sayısı
60 129 1 300 * Var Var
25 45 - - - - -
3 Özüdoğru Otel
Süleymanbey mah.
Yalı Cd.No:30
YALOVA
** 8126317
fax:81263
06
02.03.2007
10818
10 30 - - - - -
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2007 yılı)
Tablo G.3.2: Restoran ve eğlence yerleri
Tesisin Adı-Adresi
Sınıfı
Grubu
GRAND
YAYLA
MÜST.EĞL.YERİ
Kaytazdere Beldesi Altınova
İşletme
Belgeli
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2007 yılı)
Telefon No
532 6138463
4629711
Belge Tarihi Lokanta
No Sınıfı Kişi say.
05.01.2000
7790
1 190
Tablo G.3.3 : Turistik Belgeli Tesisler
YALOVA YIL 1997 1998 1999 2000 2001 2002
146

TESİS 9 9 10 10 11 10
SAYISI
YATAK 646 629 674 628 607 710
SAYISI
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo G.3.4 : Belediye Belgeli Tesisler
YALOVA YIL 1997 1998 1999 2000 2001 2002
TESİS 78 78 78 78 78 77
SAYISI
YATAK
SAYISI
3871 3871 3871 3871 3871 6682
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo G.3.5 : Yalova İlinde Faaliyet Gösteren Acentalar
İLİMİZDE FAALİYETTE BULUNAN SEYAHAT ACENTALARI
SIRA
NO ADI GRUBU TELEFON FAX E-MAİL
1 İspir Turizm Seyahat Acentası AG 8112703 8112703
Kurtuluş Sk.
Çağıloğlu İşhanı No:2/2 YALOVA
2 Nuren Tur Seyahat Acentası AG
8123020-
8121717 8114100 TUinfo@nur-en.comUT
Fatih Cd. No:33/1 YALOVA TUwww.nur-en.comUT
3 Oba Turizm Seyahat Acentası A
8141342-
8130126 8120325 TUsatis@obatur.comUT
Mrk:Huzur Sk.
TUinfo@obatur.comUT
Şube:Gazipaşa Cd.Raşitağa 8112138
İşhanı 8/28 YALOVA
4 Alhayat Turizm Seyahat Ac. A
8128068-
8138991 8147004
Varol İşhanı No:18 Kat:1 No:1 YALOVA
5 Güdenoğulları Turizm Sey.Ac. A 8139365 8110741
Arabacılar Sk. No:29/2 YALOVA
6 İsem Turizm Seyh.Ac. A 8143480 8137358 TUisemtur@ttnet.net.trUT
Fatih Cd.No:40 YALOVA
7 Kaspi Turizm Seyahat Ac. A 8115250 8115251
Yalı cad.No:35 YALOVA
8 İşcan Turizm Seyahat Ac. C 8128999 8136112
Yalı Cd. No:35 YALOVA
9 İşaret Turizm Seayat Ac. C 8145793 8136253 TUinfo@isarettour.comUT
Fatih Cd.İmar Sk.No:1/B YALOVA
10 Müderris Turizm Sey.Ac. C 8147831 8133187
Fatih Cd.Rauf Orbay Sk.No:2/F YALOVA 8128455
11 Toraman Turizm Sey.Ac.
C
8137289
Uğur Mumcu Kültür Merkezi kat:4 YALOVA
8140494
12 Tebessüm Turizm Seyh.Ac. C 2452567
Belediye dükkanları No:4
İskele Meydanı/Çınarcık
13 Antis Turizm Seyahat Acentası C 8139127 8139127
Cumhuriyet Cd. Yağcı İşhanı K:2
No:19 YALOVA
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü(2007 yılı)
G.4. TURİST SAYISI
147

Tablo G.4.1 : Yıllara Göre Turist Sayı Dağılımı
YILLAR 2005 2006 2007
YERLİ TURİST SAYISI 35308 33362 20760
YABANCI TURİST SAYISI 6548 6183 4221
YERLİ-YABANCI TURİST SAYISI 41856 39545 25660
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo G.4.2: İşletme Belgeli Tesislere Ait 2006 Yılı Konaklayan Turist Sayıları
Tesisi Adı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam
Termal Tesisleri 1642 1598 1885 2117 1910 1827 2606 1836 1950 1153 1509 20033
B.W.Elegance O. 1019 910 871 1024 1047 1132 1764 1696 702 680 839 699 12383
Ülke Otel
Nilgün Pansiyon 97 135 153 92 477
Pelid Art Otel 233 265 159 143 144 178 204 182 55 1563
Taçmahal Otel 7 66 49 9 11 12 154
TOPLAM 2894 2773 2922 3350 3150 3243 4720 3879 2799 1833 2348 699 34610
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo G.4.3:Nitelikli Belediye Belgeli Tesislere Ait 2006 Yılı Konaklayan Turist Sayıları
Tesis Adı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam
Erdinç Otel
Çiftçi 2 Otel
Çiftçi 1 Otel
Fatih Otel
Mehtap Otel
Dinana Otel
Rıza Motel
Ümit Pansiyon
Evim Apart Otel 40 34 43 39 43 44 64 52 33 47 41 480
Saray Otel 96 94 90 74 48 256 264 125 80 90 189 1406
Azim Otel
Yeni Park Otel 175 129 175 200 13 123 269 307 238 157 1786
Saray Motel
Filiz Pansiyon
Canlıbalık Otel S S S S S 20 189 S S S 209
İmbat Otel S S S S S 42 57 S S S 99
Nilton Otel S S S S S 30 448 S S S 478
Mimoza
Pansiyon S S S S S 30 327 S S S 357
148

Kardelen
Pansiyon
Yonca Pansiyon
Kartal Resort
Otel S S S S S s S S S
Geylan
Pansiyon
Bingöl Pansiyon
Yağmur Otel
Reis Otel S S S S S 60 60 S S S
Termalier
Toplam 311 163 312 329 130 397 1670 571 415 270 137 230 4935
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Tablo G.4.4:İşletme Belgeli Tesislerin 2006 Yılı Konaklayan Turist Sayıları
A Y L A R OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM
Ü L K E
Türk 2713 2625 2786 3201 2707 2653 2989 2280 2539 1702 2098 628 28921
ABD 4 9 6 2 5 12 9 2 6 9 10 1 75
ALMAN 10 4 3 7 6 9 27 26 10 19 42 17 180
ARAP 13 10 7 15 34 227 1361 1265 98 41 19 20 3110
AVUSTURYA 1 3 3 7 5 4 5 6 34
AVUSTURALYA 2 1 10 3 2 18
BELÇİKA 2 6 3 1 4 2 18
BULGAR 3 2 1 1 3 1 1 3 6 21
ÇEK CUMH.
DANİMARKA 7 2 9
FRANSA 2 34 15 3 44 5 11 4 2 2 13 135
G.KORE 2 3 6 11
HOLLANDA 4 5 2 2 24 3 2 36 1 79
İNGİLTERE 17 15 3 24 4 7 10 66 11 7 3 167
İRAN 3 5 10 2 5 8 4 37
İRAK 1 11 12
İSRAİL 2 2 4
İSVEÇ 2 2 4
İTALYA 39 39 20 12 148 162 171 59 35 15 700
JAPON 1 1 4 1 5 6 3 21
KAFKAS TÜRK
CUMH 13 4 17
KUVEYT 17 62 2 2 83
LİBYA 4 4
ROMANYA 2 2 1 1 6
RUSYA FED. 30 11 26 12 43 6 3 7 32 21 69 8 268
SURİYE 7 46 26 2 7 88
YENİ ZELANDA
YUNANİSTAN 3 3 20 143 169
DİĞERLERİ 40 6 38 48 37 87 33 41 36 21 27 5 419
TOPLAM 2894 2773 2922 3350 3150 3243 4720 3879 2799 1833 2348 699 34610
Kaynak:İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
G.5. TURİZM EKONOMİSİ
İlimizde turizme yönelik tesisler yeterli düzeyde bulunmamaktadır. İlin turizm potansiyeli
özellikle termal, deniz ve doğa turizmine yapılacak ilave tesisler ile bir taraftan istihdam alanların
açılması, diğer taraftan turizmden beklenen gelirin elde edilmesi açısından çok önemlidir.
G.6. TURİZM ÇEVRE İLİŞKİSİ
Turizm amaçlı doğanın planlı ve plansız kullanımı mutlaka doğayı etkiler. Bu nedenle
çevrenin ve turizmin geleceğe yönelik olarak sürdürülebilirliğini sağlaması için turizmin
çevreyi ve çevredeki insanı merkeze alan planlı bir şekilde gelişim yönü çizmesi
149

gerekmektedir. Turizmin varlığı, dolayısıyla insanın doğayla bütünleşmesi, varlığı
bozulmamış bir çevreye bağlıdır. Bu da kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve
halkın çevre konusunda duyarlı olması ve işbirliğine gitmesi ile mümkün olur.
KAYNAKLAR :
1-İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
(H).TARIM VE HAYVANCILIK
H.1. GENEL TARIMSAL YAPI
Tarım yapılan arazilerin % 29’u tarla alanı, % 20’si meyve alanı, % 17’si zeytin alanı,
% 3’ü sebze (açıkta) alanı, % 1’i sebze (örtü altı) alanı, % 0,1’i kesme çiçek (açıkta) alanı, %
1’i kesme çiçek (örtü altı) alanı, % 1’i iç mekan ve dış mekan süs bitkileri alanı, % 1’i de
kavaklık ve söğütlüktür.
İlimiz 221.738 dekar tarım alanında yaklaşık 5778 çiftçi ailesi tarımla uğraşmaktadır.
İlimizin tarım geliri daha çok meyvecilik, çiçekçilik ve seracılığa dayanmaktadır. İlde önemli
tarımsal faaliyetlerden biri süs bitkileri yetiştiriciliğidir. Ülkemizde üretilen kesme çiçeğin
1/3’ünü karşılayan ilimizde, yaklaşık 600 çiftçi 4.526 dekar alanda süs bitkileri üretmektedir.
İhracat gelirleri açısından önemli bir yere sahip olan kesme çiçek üretimi yılda ortalama 144
milyon adettir. İç ve dış mekan süs bitkileri üretimi ise yılda yaklaşık olarak 13 milyon adet
gerçekleştirilmektedir.
Hububat üretiminde buğday ilk sırada gelmektedir. Yem bitkileri üretiminde fiğ, sebze
üretiminde hıyar ilk sırada yer almaktadır. Meyve üretiminde ise elma, zeytin ve şeftali
üretimi ilk sıralardadır.
Tablo H.1.1 : Yalova İli Genel Arazi Dağılımı
YALOVA İLİ MERKEZ VE İLÇELERİ GENEL RAKAMLAR (dekar)
MERKEZ ALTINOVA ARMUTLU CINARCIK CIFTLIKKOY TERMAL TOPLAM
Koy Sayısı 11 13 5 3 9 2 43
Bld. Sayısı 2 4 1 5 2 1 15
Nüfusu 86.091 22.801 7.858 21.650 24.789 5.404 168.593
Yüz Olçümü 164.000 95.000 238.000 188.000 117.000 45.000 847.000
-Orman 67.268 33.090 144.699 81.558 29.103 40.000 395.718
-Çayır-Mera 683 971 359 0 4.759 1.172 7.944
Tarım Dısi 45.000 13.570 50.000 42.120 37.055 1.000 188.745
Tarım Alanı 51.049 47.369 42.943 12.680 47.316 2.828 204.185
Tarla (Nadas
Dahil)
15.400 13.010 3.670 736 21.789 900 55.505
Sebze (Sera
Dahil)
7.649 2.474 192 820 3.708 728 15.571
Meyve (Bag
Dahil)
10.000 18.310 1.027 2.482 10.874 750 43.443
Bag 50 40 - - 120 30 240
Zeytin 2.000 1.000 26.378 3.090 96 300 32.864
Kavak-Söğut 200 890 23 3 - 50 1.166
Kullanılmayan 15.800 11.685 11.653 5.549 10.849 100 55.636
150

H.2.
TARIMSAL ÜRETİM
Tablo H.2.1 Tarımsal Üretim
Cinsi
Ekiliş
Miktarı
dekar
Üretim
Miktarı
(Ton)
(Tahmini)
Cinsi
Ekiliş
Miktarı
dekar
Üretim Miktarı
(Ton) (Tahmini)
Zeytin 31099 7510 Fiğ (Kuru ot) 838 1.650
şeftali 7.680 8.008 Mısır silajı 3.750 1.150
Elma 11.655 12.026 Buğday 22.430 6.798
Kivi 1.526 1.267 Yonca Kuru 300 280
Kiraz 4.115 1.836 Yulaf 2.060 567
Kestane 700 900 Arpa 2.980 954
Ceviz 2.190 382 Mısır Dane 330 120
Fındık 450 560 Karpuz 200 500
Erik 1.990 2.443 Ayçiçeği 550 66
Armut 2.035 2.043 Kavun 740 1.000
Ayva 500 457 Korunga Yeşil ot 10 25
Çilek 200 120 Fiğ 3 5
T.Hurması 100 127
İncir 155 Karanfil 425 91.300.000
Kızılcık 140 169 GÜL (KESME) 643 357.740.000
Dut 26 243 GYPSOHİLLA 35 70.000.000
140 82 KASIMPATI
277 13.850.000
Vişne
(KRİZANTEM)
Üzüm 20 44 FREZYA 102 20.002.000
Badem 10 2 ŞEBBOY 103 30.050.000
Nar 4 GLAYÖL 30 2.000.000
ORKİDE 4 50.000
Marul
(Kıvırcık)
1.395 6.800 LALE
5 390.000
Hıyar 1.581 19.090 LİLYUM (Zambak) 28 54.000
Fasulye
(Taze)
220 165 LİLİANTHUS
34 670.000
Bamya 1.030 740 SARAYPATI 10 400.000
300
DIŞ MEKAN VE
905
SAKSILI BİTKİLER
Domates
Bezelye
Yeşil
1.455 1.527
ÇİÇEK
ADEDİ
586.506.000
Sarımsak
(Taze)
51 101
151

Cinsi
Tablo H.2.1 Tarımsal Üretim (Devamı)
Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2006 yılı)
Buğdaygiller (buğday, arpa, çavdar , yulaf vb.)
sulanabilmektedir.
H.2.1. BİTKİSEL ÜRETİM
dışında üretimi yapılan ürünler
İl sınırları içinde 221,738 dekar tarım alanında 5.778 çiftçi ailesi tarımla
uğraşmaktadır. Tarım yapılan arazilerin % 29’u tarla alanı, % 20’si meyve alanı, % 17’si
zeytin alanı, % 3’ü sebze (açıkta) alanı, % 1’i sebze (örtü altı) alanı, % 0,1’i kesme çiçek
(açıkta) alanı, % 1’i kesme çiçek (örtü altı) alanı, % 1’i iç mekan ve dış mekan süs bitkileri
alanı, % 1’i de kavaklık ve söğütlüktür.13.069 ton tarla bitkileri, 38.200,5 ton sebze, 32137
ton meyve,8770,3 ton zeytin, 470.500.000 adet süs bitkisi üretilmiştir.
H.2.1.1.TARLA BİTKİLERİ
Ekiliş Miktarı
dekar
Üretim Miktarı (Ton)
(Tahmini)
Biber (Sivri) 80 100
Lahana (Beyaz) 97 283
Ispanak 127 320
Kabak (Sakız) 76 284
Marul (Göbekli) 40 40
Patlıcan 60 100
Kabak (Bal) 106 236
Maydanoz 16 9
Soğan (Taze) 30 35
Bakla (Yemeklik) 70 88
Biber (Dolmalıki) 76 53
Lahana (Karayaprak) 60 82
Bakla 150 38
Lahana (Brüksel) 40 90
Lahana (Kırmızı) 55 355
Enginar 65 25
Brokoli 23 16
Karnabahar 22 26
Fasulye (Barbunya) 20 7
Tablo H.2.1.1.1 Tarla Bitkileri Üretim Alanı, Üretim Miktarı ve Ürünün Değerlendirilmesi
152

Bitki Adı
Üretim Alanı
(da.)
Üretim Metodu
Üretim
Miktarı
(Ton)
Ürünün Değerlendirilmesi ve
Pazarlanması
BUĞDAY 16750 5930
Ekmeklik olarak
değerlendirilmektedir:
ARPA 4700 1630
Hayvan yemi olarak
değerlendirilmektedir.
MISIR(SİLAJ) 2020 7300
Hayvan yemi olarak
değerlendirilmekte ve
pazarlanmaktadır.
FİĞ(Kuru ot+
yeşil ot)
4430 4361 “
Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2007 yılı)
H.2.1.1.1.BUĞDAYGİLLER
Tablo H.2.1.1.1.1 : Buğdaygiller
Bitki Adı
Üretim
Alanı
(da.)
Buğday 22.430
Yulaf 2.060
Arpa 2.980
Kaynak : 2005 yılı İl Çevre Durum Raporu
Üretim Metodu
Tohumla üretim
yapılmaktadır
Tohumla üretim
yapılmaktadır
Tohumla üretim
yapılmaktadır
Üretim
Miktarı
(Ton)
Ürünün Değerlendirilmesi
ve Pazarlanması
6.798 Unlu mamullerin üretiminde
kullanılmaktadır.
567 Hayvan yemi olarak
değerlendirilmektedir.
954 Hayvan yemi olarak
değerlendirilmektedir.
H.2.1.1.2.BAKLAGİLLER
Tablo H.2.1.1.2.1. : Baklagiller
Bitki Adı
Üretim
Alanı
(da.)
Fasülye 220
Fasülye
(Barbunya)
20
Bezelye 1.455
Bakla
(Yemeklik)
70
Bakla 150
Kaynak : 2005 yılı İl Çevre Durum Raporu
Üretim Metodu
Tohum ve fide ile üretim
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile üretim
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile üretim
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile üretim
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile üretim
yapılmaktadır.
Üretim
Miktarı
(Ton)
165
7
1.527
88
38
Ürünün Değerlendirilmesi
ve Pazarlanması
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Hayvan yemi olarak
değerlendirilmekte ve aynı
zamanda azotlu gübre
sağlamak amacıyla araziye
yayılmaktadır.
153

H.2.1.1.3.YEM BİTKİLERİ
Tablo H.2.1.1.3.1: Yem bitkileri
Üretim
Bitki Adı Alanı
(da.)
Üretim Metodu
Fiğ (Kuru
ot)
Silajlık
Mısır
Yonca
(Kuru ot)
Korunga
(Yeşil)
838
3.750
300
10
Kaynak : 2005 yılı İl Çevre Durum Raporu
Tohumla, tarla ziraatı
şeklinde Kuru ot üretimi
Yapılmaktadır
Tohumla, tarla ziraatı
şeklinde yetiştirilip silaj
üretimi Yapılmaktadır
Tohumla, tarla ziraatı
şeklinde Kuru ot üretimi
Yapılmaktadır
Tohumla, tarla ziraatı
şeklinde Kuru ot üretimi
Yapılmaktadır
H.2.1.1.4.ENDÜSTRİYEL BİTKİLER
Üretim
Miktarı
(Ton)
1.650
1.150
280
25
Ürünün Değerlendirilmesi ve
Pazarlanması
Ürünün % de 80 i üreten çiftçinin
işletmesinde hayvan yemi olarak
kullanılmaktadır.% de 20 si ise
diğer üreticilere pazarlanmaktadır
Ürün,üreten çiftçinin işletmesinde
hayvan yemi olarak
kullanılmaktadır
Ürünün % de 80 i üreten çiftçinin
işletmesinde hayvan yemi olarak
kullanılmaktadır.% de 20 si ise
diğer üreticilere pazarlanmaktadır
Ürünün % de 80 i üreten çiftçinin
işletmesinde hayvan yemi olarak
kullanılmaktadır.% de 20 si ise
diğer üreticilere pazarlanmaktadır
Tablo H.2.1.1.4.1 : Endüstriyel Bitkiler
Üretim
Bitki Adı Alanı
(da.)
Üretim Metodu
Ayçiçeği 550 Fide ile üretim
yapılmaktadır
Kaynak : 2005 yılı İl Çevre Durum Raporu
Üretim
Miktarı
(Ton)
Ürünün Değerlendirilmesi ve
Pazarlanması
66 Yağlık amaçlı kullanılmakta
bir kısmı da taze tüketime
sunulmaktadır.
H.2.1.2 BAHÇE BİTKİLERİ
Tablo H.2.1.2.1: Bahçe Bitkileri Üretim Alanı,Üretim Miktarı
Bitki Adı
Üretim Alanı
(da.)
Üretim
Miktarı
(Ton)
ELMA 14350 16414
ŞEFTALİ 5023 9767
KİVİ 2.715 5293
KİRAZ 3050 2094
ARMUT 2131 3672
ERİK 1352 1891
154

CEVİZ 1364 421
ZEYTİN 4411 8262
HIYAR 1603 29677
MARUL(Kıvırcık) 1722 4272
FASULYE(Taze) 805 1243
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2007 yılı)
H.2.1.2.1. MEYVE ÜRETİMİ
Tablo H.2.1.2.1.1: Meyve Üretimi
Üretim
Bitki Adı Alanı
(da.)
Üretim Metodu
Zeytin 31099
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
şeftali 7.680
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Elma 11.655
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Kivi 1.526
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Kiraz 4.115
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Kestane 700
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Ceviz 2.190
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Fındık 450
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Erik 1.990
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Armut 2.035
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Ayva 500
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Çilek 200
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
T.Hurması 100
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
İncir -
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Kızılcık 140
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Dut 26
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Vişne 140
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Üzüm 20
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Üretim
Miktarı
(Ton)
7510
8.008
12.026
1.267
1.836
900
382
560
2.443
2.043
457
120
127
155
169
243
82
44
Ürünün
Değerlendirilmesi ve
Pazarlanması
Yemeklik ve yağlık olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
155

Badem 10
Nar -
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
Fidan ile üretim
yapılmaktadır.
2
4
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
Yemeklik olarak
değerlendirilmektedir.
H.2.1.2.2. SEBZE ÜRETİMİ
Tablo H.2.1.2.2.1: Sebze Üretimi
Bitki Adı
Marul
(Kıvırcık)
Üretim
Alanı
(da.)
1.395
Hıyar 1.581
Fasulye
(Taze)
220
Bamya 1.030
Domates 300
Bezelye Yeşil 1.455
Sarımsak
(Taze)
51
Biber (Sivri) 80
Lahana
(Beyaz)
97
Ispanak 127
Kabak
(Sakız)
Marul
(Göbekli)
76
40
Patlıcan 60
Kabak (Bal) 106
Üretim Metodu
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Üretim
Miktarı
(Ton)
156
6.800
19.090
165
740
905
1.527
101
100
283
320
284
40
100
236
Ürünün Değerlendirilmesi ve
Pazarlanması
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda tüketilmekte
ve konserve olarak
değerlendirilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda tüketilmekte
ve konserve olarak
değerlendirilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda tüketilmekte
ve konserve olarak
değerlendirilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda tüketilmekte
ve konserve olarak
değerlendirilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.

Maydanoz 16
Soğan (Taze) 30
Bakla
(Yemeklik)
Biber
(Dolmalık)
Lahana
(Karayaprak)
70
76
60
Bakla 150
Lahana
(Brüksel)
Lahana
(Kırmızı)
40
55
Enginar 65
Brokoli 23
Karnabahar 22
Fasulye
(Barbunya)
20
Tohum ile üretimi
yapılmaktadır.
Yumru ile üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
Tohum ve fide ile
üretimi
yapılmaktadır.
9
35
88
53
82
38
90
355
25
16
26
7
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
Taze olarak sofralarda
tüketilmektedir.
H.2.1.2.3. SÜS BİTKİLERİ
Tablo H.2.1.2.3.1 : Süs Bitkileri
Bitki Adı
Karanfil
Gül (Kesme)
Gypsohilla
Kasımpatı
(krizantem)
Frezya
Üretim
Alanı
(da.)
425
643
35
277
102
Üretim Metodu
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Üretim Miktarı
(Ton)
91.300.000
357.740.000
70.000.000
13.850.000
20.002.000
157
Ürünün
Değerlendirilmesi ve
Pazarlanması
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.

Şebboy
Glayöl
Orkide
Lale
Lilyum
(zambak)
Lilianthus
Saraypatı
Dış mekan
ve saksılı
bitkiler
103
30
4
5
28
34
10
Çiçek
adedi
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
Yumru ile üretim
yapılmaktadır.
Soğan ile üretim
yapılmaktadır
Soğan ile üretim
yapılmaktadır
Soğan ile üretim
yapılmaktadır
Fide ile üretim
yapılmaktadır.
30.050.000
2.000.000
50.000
390.000
54.000
670.000
400.000
586.506.000
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
İç ve dış piyasalarda
tüketicinin talebine
sunulmaktadır.
H.2.2. HAYVANSAL ÜRETİM.
Tablo H.2.2.1 :İlimizde Hayvan Varlığı ve Hayvansal Üretim
Sıra
No
Cinsi
Sayısı
158
Ürünün Adı Üretim Miktarı
(ton, adet veya
litre)
1 Kırmızı Et 1.583ton
3 Yumurta 308.450 adet
Yerli 2150 4 Süt 19.000 ton
Melez 1189 5 Bal 171 ton
Büyük Baş
Kültür 5337 6 Deniz Balıkçılığı 3901,64 ton
Büyük Baş Toplam 8.669 7
Küçükbaş Koyun 10820 8 -
Keçi 2497 9
Küçük Baş Toplam 13.317 10
Kanatlı 103.663 12
Arı Kovanı 11817 11
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2006 yılı)
İlimizdeki bölgeler göre hayvancılık özellikle ormanlık alanların az olduğu bölgelerde
yapılmaktadır.İşletmelerin %98 ‘i Aile İşletmeciliği şeklinde olup hayvan mevcudu 4 ila 5
arasındadır.Son zamanlarda özellikle 5 adet tarımsal Kalkınma Kooperatifi Kurulmuş olup
hayvancılığın geliştirilmesi ve teşviki sağlanmaya çalışılmaktadır.İlimizden Yurt dışına
hayvan ve hayvan maddesi sevkı yapılmamaktadır.Üretilen etler il içinde tüketilmekte olup
süt satışı da ildeki mevcut Süt İşleme tesislerinde işlenip tüketilmektedir.özellikle Kooperatif
olan köyler Büyük süt işletmelerine sütlerini satmaktadırlar.Atıklarda özellikle diğer illere
satılmaktadır.

İlimizdeki küçükbaş hayvancılık olarak genelde Kıvırcık ırkı koyunlar ve kıl
Keçiciliği yapılmaktadır.Özellikle Armutlu İlçemizin dağlık ve ormanlık bölgelerinde Kıl
keçiciliği yapılmaktadır.Son yılda İlimiz Merkez Köylerinden Esadiye Köyünde
Koyunculuğu geliştirmek için Tarımsal kalkınma Kooperatifi kurulmuş olup hayvan seçimi
işlemlerine başlanmıştır.
Kümes hayvancılığı olarakta ilimizde 7 adet işletme mevcut olup bunların 5 adedi
Yumurta tavukçuluğu bir taneside fason olarak etçi tavukçuluk yapmaktadır.Bir adette deve
kuşu iletmemiz mevcuttur.
İlimizde özellikle son yıllarda arı yetiştiriciliği hızla gelişmekte olup toplam 116adet
arıcılık işletmesi bulunmaktadır.bunların 93 adeti gezginci arıcı işletmesi 23 adeti sabit
arıcılık işletmesi 2 adette ana arıcılık işletmesi bulunmaktadır.
H.2.2.1. SU ÜRÜNLERİ
Tablo H.2.2.1.1 Su Ürünleri
H.2,2,4, SU ÜRÜNLERİ
İŞLETME SAYISI ÜRETİM KAPASİTESİ
(TOPLAM)
ÜRÜNLERİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
VE PAZARLANMASI
5 133 ton/yıl Kendi tesislerinde değerlendirme ve
iç pazara sunum
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2007 yılı)
H.2.2.2 KÜRK HAYVANCILIĞI
H.2.2.3. ARICILIK VE İPEKBÖCEKÇİLİĞİ
Tablo H.2.2.6.1: Yalova’ da 2005 Yılında ruhsatlı Arıcı ve Kovan Sayıları(Adet),
İl / ilçe
Ruhsat Ruhsatlı
ÜRÜNLER
Sepet
verilen Kovan
Toplam
Kovan
Bal (Kilo) Balmumu(Kilo)
arıcı sayısı Sayısı
Merkez 94 4313 22 4335 80.000
Çiftlikköy 25 2467 2467 24.670
Termal 13 700 15 715 5.720 250
Altınova 28 1550 100 1650 19.800 490
Çınarcık 32 1420 - 1420 19.030
Armutlu 19 1230 - 1230 21.900
Genel
toplam
211 11680 137 11817 171.120 740
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
İlimizde ipekböcekçiliği yapılmamaktadır.
H.3. ORGANİK TARIM
ARMUTLU – ÇINARCIK ORGANİK TARIM HAVZA PROJESİ
a) Armutlu – Çınarcık Organik Tarım Havzasında yer alan Mecidiye, Selimiye ve
Şenköy’de sertifikasyon sürecine girmiş 21 çiftçimizin yetiştirdiği ürünler, üretim alanı ve
ürün miktarı aşağıya çıkarılmıştır.
Tablo H.3.1: Armutlu – Çınarcık Organik Tarım Havzasında yetiştirilen ürün, üretim
alanı ve ürün miktarı
Yetiştirilen Ürün Ekiliş Alanı (dekar) Verim (ton/yıl)
Zeytin 20,76 10,87
Kiraz-Vişne-Erik 24,37 11,50
159

Kızılcık 74,38 80,25
Ceviz 7,41 0,94
Sebze(Fasülye) 5,69 0,50
Üzüm 0,39 0,025
Nadas 164,31 -
TOPLAM 297,31 104,085
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
b) Proje dışında Armutlu Mecidiye Köyünde bir girişimcimiz Eko-Pansiyonculuk
yapmaktadır. Merkeze bağlı Kirazlı Köyünde bir çiftçimiz 30 da. alanda, Güney Köyde bir
çiftçimiz 30 da alanda olamak üzere toplam 70 da alanda organik meyve ve sebze üretmek
üzere sertifikasyona girmişlerdir. 2006 yılında iki çiftçimiz toplam 7 da alanda 10 ton brokoli
yetiştirmişlerdir.
YALOVADA ORGANİK TARIM PROJESİ VE EKO-TURİZM
İlimiz Armutlu İlçesine bağlı Mecidiye, Hayriye ve Selimiye Köyleri ile Çınarcık
İlçesine bağlı Şenköy ve Teşvikiye Köylerini içine alan “Armutlu-Çınarcık Organik Tarım
havzası Projesi” 2005 yılında uygulamaya konulmuştur. Bu havzada yer alan köylerimizden
22 çiftçimiz sözleşmeli-kontrollü organik tarıma başlamışlardır. Organik olarak üretimi
yapılmaya başlanan ürünlerden sofralık zeytin, kızılcık, ceviz, kiraz ve taze fasülye ile kışlık
sebzeler ilk sırayı almaktadırlar. Yapılan eğitim çalışmaları, yerel ve ulusal yayın
organlarında sürekli organik tarıma vurgu yapılması bölgemiz üreticilerini sözleşmelikontrollü
organik üretim yapmaya yönlendirmiştir.
2007 yılında “Armutlu-Çınarcık Organik Tarım Havza Projesi”nin sınırları tüm
Yalova’yı kapsayacak şekilde genişletilerek “Yalova Organik Tarım Projesi” olarak yeniden
adlandırılmıştır. Bu genişleme sürecinde Altınova Sermayecik köyünden 33 çiftçimiz toplam
378 da alanda başta çilek ve kiraz olmak üzere diğer meyve guruplarını, Armutlu Fıstıklı’dan
75 çiftçimiz toplam 762 da alanda organik zeytin yetiştiriciliği yapmak üzere, 7 arıcımız 515
kovanla organik bal üretmek üzere sertifikasyona giriş yapmışlardır.
2005 yılında sertifikasyon sistemine alınmış ancak geçen süreç içerisinde iş gücü, aletekipman
noksanlığı ve maddi kaynak yetersizliği nedeniyle organik tarım uygulamalarına
geçiş yapamayan Armutlu Mecidiye Köyünden 2 çiftçimiz ve Selimiye Köyünden 1 çiftçimiz
2007 Haziran ayı itibariyle sertifikasyon sisteminden çıkarılmıştır.
2007 yılında sertifikasyona girmiş olan Altınova - Sermayecik Köyünden 22
çiftçimizin toplam 55 da. alanda yetiştirmiş oldukları yaklaşık 130 ton çilek geçiş ürünü
olarak sertifikalandırılarak pazara sunulmuştur.
Organik tarım projesine 2007 yılında İl Özel İdaresince 35.998 YTL kaynak aktarımı
yapılmış olup bu kaynakla; sertifikasyon ücreti, organik gübre, ilaç ve zararlılarla mücadelede
kullanılmak üzere görsel tuzak alınarak çiftçilerimize dağıtımı yapılarak kullandırılmıştır.
*Eğitim Yayım Ve Uygulama Sonucunda Ulaşılan Nokta
Yıllar
2005 2006 2007
Organik Tarıma Başlayan Çiftçi Sayısı 21 4 108
Organik Tarım Alanı 300 70 1141
Organik Arıcı Sayısı - - 7
Organik Kovan Sayısı - - 515
160

Sistemden Çıkarılan Çiftçi Sayısı - - 3
Sistemden Çıkarılan Tarım Alanı - - 191
Kontrollü Ürün Belgesi Alan Çiftçi Sayısı - - 3
Organik Ürün Belgesi Alan Çiftçi Sayısı - - 6
*Organik Tarım Alanlarında Yetiştirilen Ürünler
Çiftçi
Sayısı
130
Alan(da)
Ürün
Ağaç Sayısı Üretim(ton)
Zeytin 783 21632 216
Çilek 77 175,00
Kiraz 2313 59,58
Erik 554 238
Ceviz 1607 8,63
Kestane 246 2,94
Fındık 2337 9,01
Elma 101 1,98
Armut 460
444 10,98
Vişne 120 1,2
Şeftali 372 13,01
Ayva 35 0,50
Bağ 660 3,50
Kızılcık 2320 83,12
Trabzon Hurması 23 0,12
İncir
15 0,60
TOPLAM 1320 32654 454
*Organik Arıcılık Ürünleri
Üretilen Bal
Üretilen Polen
Üretilen Propolis
Üretilen Mum
TOPLAM
9,900 kg
400 kg
100 kg
200 kg
10.600kg
ORGANİK TARIMDA ÖZEL GİRİŞİMCİLER
Proje dışında Armutlu-Mecidiyede Eko-Pansiyon işletmeciliği başlamış olup, 2005
yılından itibaren hizmet vermektedir.
İlimiz Safran Köyünde bir girişimci tarafından Avrupa Birliği Hibe Desteği Projeleri
kapsamında meyve-sebze şoklama, ambalajlama ve depolama tesisi kurmuş ve tesisin bir
bölümünde organik ürünlerin şoklama, ambalajlama ve depolaması yapılacaktır.
ORGANİK TARIMIN TANITIMINA YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALAR
*Altınova – Sermayecik köyünde “Sermayecik Organik Çilek ve Kiraz Şenliği”
düzenlenmiştir.
*Delmece Yayla Şenliğinde Organik Ürün Standı kurularak ürünler sergilenmiştir.
161

*Çınarcık – Şenköy Kızılcık Şenliği düzenlenmiştir.
*Armutlu – Hayriye Köyünde organik ürünlerin pazarlandığı satış yerleri açılmıştır.
2008 yılından itibaren organik tarımda hedeflenen öncelikle sertifikasyon sürecinde
olan 1320 dekar tarım alanındaki bütün ürünlerin 2010 yılına kadar geçiş süreçlerini
tamamlatıp Organik Ürün olarak sertifikalanmasını sağlamaktır.
Organik tarım projesine 2007 yılında İl Özel İdaresince 35.998 YTL kaynak aktarımı
yapılmış olup bu kaynakla; sertifikasyon ücreti, organik gübre, ilaç ve zararlılarla mücadelede
kullanılmak üzere görsel tuzak alınarak çiftçilerimize dağıtımı yapılarak kullandırılmıştır
H.4. TARIMSAL İŞLETMELER
H.4.1. KAMU İŞLETMELERİ
İlimizdeki kamu işletmeleri TİGEM ve Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğüdür.
H.4.2. ÖZEL İŞLETMELER
İlimizdeki özel işletmeler büyük oranda Süs Bitkileri yetiştirmektedir. Hayvancılık
yapılan işletmelerde ise süt sığırcılığı yapılmakta olup, sürü içindeki erkek hayvanlar ve
ekonomik değerini kaybeden hayvanlar et üretiminde değerlendirilmektedir.
H.5. TARIMSAL FAALİYETLER
H.5.1. PESTİSİT KULLANIMI
Tablo H.5.1.1: 2002-2006 Yıllarında İl Sınırları İçinde Kullanılmakta Olan Zirai Mücadele
İlaçlarının Yıllık Tüketimi
Yıl
2004
2002
2003
2005
2004
İnsektisitler
Akarisitler Zirai mücadele ilacının grup adı
Kışlık ve Yazlık Yağlar
İnsektisitler
Herbisitler
Herbisitler
Fungusitler
Fungisitler
Rodentisitler
Rodentisitler
Nematosit ve Fumigantlar
Toplam
Diğerleri (Demir)
İnsektisitler
Toplam
Herbisitler
Fungisitler
İnsektisitler
Rodentisitler
Akarisitler
Toplam
Kışlık ve Yazlık Yağlar
İnsektisitler
Herbisitler
Herbisitler
Fungusitler
Fungisitler
Rodentisitler
Rodentisitler
Nematosit ve Fumigantlar
Toplam
Diğerleri (Demir)
Toplam
40.438
Kullanılan miktar
7.850
(kg/lt )
7.150
61.556
2.900
94.969
2.900
110.273
1
362
3
174.732
5.500
159.170
55.146
2.900
40.452
100.877
7.850
2
158.925
7.150
52.528
2.900
94.969
2.800
100.900
2
362
2
156.230
5.500
159.185
Kullanıldığı alan
( Ha )
21
21
21
21
21
162

2006
İnsektisitler
Akarisitler
Kışlık ve Yazlık Yağlar
Herbisitler
Fungusitler
Rodendisitler
Nematosit ve Fumigantlar
Diğerleri(demir)
Toplam
İnsektisitler
Akarisitler
Kışlık ve Yazlık Yağlar
Herbisitler
2007 Fungusitler
Rodentisitler
Nematosit ve Fumigantlar
Diğerleri (Demir)
Toplam
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
H.5.2.Gübre Kullanımı
40.177
7.391
7.150
2.900
95.419
1
362
5.500
158.900
39.525
7.236
7.150
2.900
95.419
1
370
5.500
158.101
21
21
Tablo H.5.2.1: Yalova İli Sınırları İçerisimde 2002-2003-2004-2005-2006 Yıllarındaki
Kimyevi Gübre Tüketim Miktarları
GÜBRENİN CİNSİ
2002 YILI 2003 YILI 2004 YILI 2005 YILI 2006 YILI
Tüketim
Miktarı
(TON)
Kullanıl
an Alan
(Ha)
Tüketim
Miktarı
(TON)
Kullanıl
an Alan
(Ha)
Tüketim
Miktarı
(TON)
Kullanıl
an Alan
(Ha)
Tüketim
Miktarı
(TON)
ALTERNATİF ZİRAİ MÜCADELE GÜBRELEME ÖNERİLERİ
163
Kullanıl
an Alan
(Ha)
Tüketim
Miktarı
(TON)
Kullanıl
an
Alan(Ha
)
2007
YILI
Tüketim
Miktarı
(TON
A.Sülfat (%21) 156.29 347 222.5 494 269.25 598 231.5 514 202.68 450 192,6
Can 31.35 69 55.9 124 115.75 257 140.05 311 102 226 146,7
A.Nitrat (%33) 154.65 343 411.25 913 436.4 969 451.5 1.002 359.44 798 411,6
Üre(%46) 118.15 295.3 129.35 323 226.55 566 188.25 470 236.35 590 222,2
Tsp 17.25 38.3 28 62.2 19 42 33.35 74 62.06 137 29,05
Dap 130.65 290.3 172.6 383 134.9 299 190.45 423 146.3 325 141,2
Komp.(20.20.0) 161.65 0.538 365.05 1.21 263.34 0.87 241.65 0.80 329.1 1.097 252,35
Komp.15.15.15 155.2 0.344 197.4 0.438 296.45 0.658 294.65 0.654 201 0.446 216,58
Komp.(15.15.15%1zn) - - - - 7.5 0.016 36.1 0.080 0.15 0.03 -
Potasyum Nitrat 5.6 0.012 37.375 0.083 17.25 0.038 31.15 0.069 59.175 0.131 23,295
Potasyum Sülfat 23.4 0.052 12.55 0.027 4.85 0.010 46.8 0.104 66.35 0.147 41,55
Kalsiyum Nitrat - - - 59.425 0.132 2.65 0.005 10.7 0.023
Toplam 954.19 1.383 1.631.975 2.300 1.850.665 2.732 1.855 1.794 1.775.155 2.527 1.677,125
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
ALTERNATİF ÜRÜNLER VE ÖNERİ ÜRÜN ALANLARI
Organik tarımın yaygınlaştırılması ve mevzuata uygun yapılması,süs bitkileri
üretiminin geliştirilmesi ve desteklenmesi, jeotermal enerjinin tarımsal üretimde
kullanılabilmesi,sulanan tarım alanlarının artırılması, kalite standardizasyonu, depolama,
ambalajlama konusunda destek ve teşvik, pazarlama kanallarının iyileştirilmesi; kivi,
ıhlamur, çilek ve zeytinde organik üretimin teşvik edilmesi ve desteklenmesi

Bilinçsiz ilaç ve gübre kullanımını kullanımını engellemeye yönelik eğitim
çalışmaları yapılmalıdır.Gübre ve ilaç kullanımı analiz sonuçlarına dayandırılmalıdır.Zirai
ilaç ve suni gübre kullanımı teknik eleman raporu doğrultusunda yapılmalıdır.Üreticiler zirai
mücadelede biyolojik mücadeleye teşvik edilmelidir
H.5.3. TOPRAK KULLANIMI
Tablo H.5.3.1 : 2006 Yılı Tarımsal Alanların Sınıfsal Dağılımı
Toplam
İLÇE
MERKEZ
I. Sınıf
(ha)
II. Sınıf
(ha)
III. Sınıf
(ha)
IV. Sınıf
(ha)
V. Sınıf
(ha)
VI. Sınıf
(ha)
VII. Sınıf
(ha)
1786,485 3248,933 2419,975 221,638 13655,404 2852,161
565,282 830,571 564,677 2982,087 540,801
ALTINOVA 1530,467 608,464 3405,047 643,553
ARMUTLU 318,940 221,638 574,252 297,526
ÇINARCIK
ÇİFTLİKKÖY
212,677 60,270 585,949 387,525 649,690
850,826 761,488 91,706 5722,238 384,097
TERMAL 157,700 66,137 250,239 584,255 336,494
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
Tablo H.5.3.2 : İlçelere Göre Köy Arazisinin Kullanılışı 2005 Yılı
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
VIII.
Sınıf
(ha)
Topla
m Köy
Alanı
(ha)
Topla
m
84700
Arazinin Kullanılış Biçimi
Korum
a
lık Ve
Orman
Arazisi
(ha)
39571,
8
Kul
Lanıl
maya
n
Arazi
(ha)
Tarıma
Elverişs
iz Arazi
(ha)
Uzun Ömürlü
Bitkiler
Sula
nan
(ha)
Sulana
mayan
(ha)
Sebze
Bahçeleri
Sula
nan
(ha)
5680,
2 18874,5 31190 31703 30914
Sula
na
may
an
(ha)
Tarla Arazisi
Sula
nan
(ha)
Sula
Nama
yan
(ha)
292
0 271 3552
Nadas Ve
Dinlendirme
Arazisi
Sul
a
nan
(ha)
Sulan
a
maya
n (ha)
2035,
7
Daimi Çayır
Ve Otlaklar
Sul
a
nan
(ha)
Sula
nama
yan
(ha)
7987,
5
16400 6726,8 1600 4500 3640 932 10307 730 22 1155 50 766
9500 3309
1257,
5 1357 14560 617 11208 410 100 69 30 971
23800
14469,
9
1167,
6 5000 570 25180 2500 27 255
18800 8155,8 555,2 4212 1320 3114 1400 200 125 15,7
1084,
100
11700 2910,3 9 3705,5 10940 870 4799 0 145 1500 120 4722
4500 4000 15 100 160 990 700 580 4 56 2 1172
Tablo H.5.3.3 : İlçelere Göre Sulanan Alanların Sulama Biçimleri 2006 Yılı
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü
164

Toplam
Sulanabilir
Tarım Alanı
(ha)
Devlet
Sulamaları
(ha)
Halk
Sulamaları
(ha)
Toplam Sulanan (ha)
Toplam 6531 1747 4444 6191
MERKEZ 1502 1049 1333 1549
ALTINOVA 2025 349 1555 1673
İLÇE
ARMUTLU
ÇINARCIK 784 444 1125
ÇİFTLİKKÖY 1568 262 889 1228
TERMAL 653 87 223 616
KAYNAK:
-İl Tarım Müdürlüğü
(I). MADENCİLİK
I.1. MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE DOĞAL MALZEMELER
165

I.1.1. SANAYİ MADENLERİ
I.1.2. METALİK MADENLER
Yalova ili sınırları içerisinde metalik maden potansiyeli bulunmamaktadır.
I.1.3. ENERJİ MADENLERİ
I.1.4. MADEN KANUNUNA TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER
Valiliğimize rapor sunan kurum/kuruluşlar ile ; İlimizde Mahalli Çevre Kurulu’nca
Çevresel Etkileri Önemlidir/Önemsizdir kararı verilen ÇED Ön Araştırmasına tabi
faaliyetlere ilişkin liste Bölüm 5.4 ‘te verilmiştir.
I.2. MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN YAPILDIĞI YERLERİN ÖZELLİKLERİ
Söz konusu ocaklar koruma alanları dışında işletilmektedir.
I.3. CEVHER ZENGİNLEŞTİRME
Yalova ilinde cevher zenginleştirme faaliyeti bulunmamaktadır.
I.4. MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ
İl genelinde taş ocağı faaliyetleri açık işletmecilik yöntemi ile çalışmakta olup
herhangi bir yer altı faaliyeti yapılmadığından ocak sahalarında zemin problemi ve göçük gibi
durumlar söz konusu değildir. Herhangi bir yer altı suyu açığa çıkması durumu yoktur. Hava
kirliliğini önlemeye yönelik; taşıma yapan kamyonların üstünün örtülmesi, ocak içinde
hareket eden kamyonlara hız sınırlaması getirilmesi, savurma yapılmadan doldurma boşaltma
yapılması, taşıma sırasında oluşacak tozu azaltmak amacıyla sulama yapılması gibi önlemler
alınmaktadır.
Personelin içme ve kullanma suyu ihtiyaçları sonucu oluşacak evsel nitelikli atıksular
“Lağım Mecrası İnşası Mümkün olmayan yerlerde yapılacak Çukurlara ait Yönetmelik
uyarınca sızdırmasız fosseptiklerde biriktirilmekte, vidanjörle alınarak ilgili Belediyenin
göstereceği yerlere boşaltılmaktadır.
Ocakların işletilmesi sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanıldığında , çalışma
durdurularak Müze Müdürlüğüne haber verileceği ÇED Ön Araştırma Raporlarında taahhüt
edilmektedir.
I.5. MADENCİLİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA ARAZİ KAZANIM AMACIYLA
YAPILAN REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI
İşletme faaliyete kapandıktan sonra olabilecek ve süren etkiler ve bu etkilere karşı
alınacak önlemler kapsamında saha düzenlenerek ağaçlandırma ve yeşillendirme çalışmaları
yapılmaktadır.
KAYNAK :
1-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
(J).ENERJİ
166

Bu bölümle ilgili geniş bilgi B bölümünde verilmişti.
J.1. BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI
J.1.1. TAŞKÖMÜRÜ
J.1.2. LİNYİT
J.1.3 ASFALTİT
J.1.4. BİTÜMLÜ ŞİST
J.1.5 HAMPETROL
J.1.6. DOĞALGAZ
J.1.7. NÜKLEER KAYNAKLAR (URANYUM VE TORYUM )
J.1.8. ORMAN
Yalova İlinde odun hammaddesine dayalı büyük kapasiteli sanayi sektörü
bulunmadığından çoğunlukla odun, yakacak amaçlı olarak kullanılmaktadır. Yalova’ ya
doğalgazın gelmesi sonucunda odun tüketiminde azalma olmaktadır.
J.1.9 HİDROLİK
J.1.10 JEOTERMAL
J.1.11 GÜNEŞ
J.1.12 RÜZGAR
J.1.13. BİYOKÜTLE
J.2.İKİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI
J.2.1.TERMİK ENERJİ
J.2.2. HİDROLİK ENERJİ
J.2.3.NÜKLEER ENERJİ
J.2.4 YENİLENEBİLİR ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ
J.3.ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI
İlimize ait 2006 yılı itibariyle enerji tüketim değerleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Yapı Kullanma İzni olmadığı için şantiye tarifesinde açılan 25.362 abone ve tüketimleri
mesken grubunda gösterilmiştir.
Tablo J.3.1 : 2006 Yılı İtibariyle Enerji Tüketim
DAĞITIM ŞİRKETİ
ABONE TÜKETİM (Kwh)
MESKEN 115,811 129.985.850 Kwh
TİCARET 14.027 70.853.137 Kwh
RESMİ DAİRE 701 13.517.890 Kwh
167

SANAYİ 712 39.556.420 Kwh
TARIMSAL SULAMA 911 1.610.538 Kwh
AYDINLATMA 543 18.618.200 Kwh
DİĞER 1195 30.926.720 Kwh
TOPLAM 133.900 305.068.756 Kwh
Tablo J.3.2 : 2007 Yılı İtibariyle Abone Sayıları ve Sektörel Bazda Elektrik Tüketimleri
SEKTÖR
KODU
ABONE SAYILARI VE ELEKTRİK
TÜKETİMLERİ (2007-YILLIK
DEĞER) ANA SEKTÖR DAĞITIM ŞİRKETİ
ABONE
TÜKETİM
(kWh)
100 TARIM, ORMANCILIK, AVCILIK, BALIKÇILIK
ve HAYVANCİLİK
968 1.784.281
0100-A Tarımsal Sulama T.SULAMA 911 1.610.538
0100-B Ormancılık,Avcılık,Balıkçılı,Hayvancılık DİĞER 57 173.743
0200-1400 SANAYİ TESİSLERİ 712 39.556.420
200 Maden Kömürü ve Linyit Üretim Tesisleri SANAYİ 0 0
300 Maden Kömürü ve Linyit Dışı Üretim
SANAYİ 2 2.789.518
Tesisleri
0400-A Gıda, Meşrubat, İçki, Tütün Sanayii SANAYİ 9 6.914.642
500 Tekstil, Deri ve Giyim Sanayii SANAYİ 89 4.050.494
600 Ağaç işleri ve Kağıt Sanayii SANAYİ 5 10.894.061
700 Kauçuk, Lastik ve Plastik Sanayii SANAYİ 7 3.908.359
0800-A Kimya Sanayii SANAYİ 3 578.788
900 Toprak ve Çimento Sanayii SANAYİ 11 2.121.765
1000 Demir-Çelik Üretimi ve işleme Sanayii SANAYİ 2 62.257
1100 Demir Dışı Metal Üretimi ve işleme
SANAYİ 2 6.429
Sanayii
1200 vlakina, Elektrikli Aletler, Ulaşım Araçları SANAYİ 3 192.918
Yapımı
1300 Organize ve Diğer Fabrikasyon Sanayii SANAYİ 16 4.315.995
1400 inşaat, Bayındırlık SANAYİ 563 3.721.195
1500 KAMU ve İDARİ HİZMET SEKTÖRÜ 819 40.905.757
1500-A Resmi Daireler R.DAİRE 701 13.517.890
1500-B Hastane, Banka, Vakıf, Okul, Kooperatif
vb.
TİCARET 3 54.13
1500-C Arıtma Tesisleri DİĞER 0 0
1500-D Köy ve Diğer Halk Servisleri DİĞER 115 27.333.737
1600 TİCARET, SANATLARI KÜÇÜK EL TEZGAHLARI
ve DİĞER FAALİYETLER
14.265 70.961.034
168

1600-A Ticarethane, Yazıhane, Turizm, El
Sanatları vb.
1600-B İbadethanelerin Aydınlatması
Seslendirmesi (Fatura Edilen)
1600-C İbadethanelerin Aydınlatması
Seslendirmesi (Ölçülemeyen-Bedelsiz)
TİCARET 13.917 69.168.466
AYDINLATMA 6 28.572
BEDELSİZ AYD. 0 0
1600-D Diğer Faaliyetler DİĞER 342 1.763.997
1700 ULAŞIM, TAŞIMA ve HABERLEŞME 113 1.841.032
1700-A Ulaşım-Taşıma TİCARET 0 0
1700-B Haberleşme TİCARET 106 1.629.451
1700-C Diğerleri Diğer 7 211.581
1800 GENEL AYDINLATMA 537 18.589.628
1800-A Aydınlatma (Fatura edilen-Bedellendirilen) AYDINLATMA 537 18.589.628
1800-B Aydınlatma (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD. 0 0
1900 MESKEN İÇ HİZMETLER 116.486 131.430.604
1900-A Mesken ve Mesken İç Hizmetler 115.811 129.985.850
1900-B Mesken Dışı TİCARET 1 1.091
1900-C Diğerleri DİĞER 674 1.443.663
TOPLAM 133,900 305,068,756
Kaynak: Uludağ Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Yalova İl Müdürlüğü (2007 yılı)
J.4. ENERJİ TASARRUFU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR
Uludağ Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Yalova İl Müdürlüğüne bağlı bağlı kaçak
kontrol ekipleri araştırma-tespit-kontrol içerikli çalışmalarını periyodik olarak sürdürmekte ve
adli inceleme kovuşturma gerektiren durumlara ilişkin çalışmalarını adli makamlara tevdii
etmektedirler. Enerji tasarrufu konulu çalışmalar hususunda Genele Müdürlük kanalıyla basın
ve yayın kuruluşları aracılığıyla birlikte hareket edilmektedir.
Kaçak Enerji Mücadelesinde Yapılan Çalışmalar.
1-Belediyenin program dahilinde yapılan kaçak taramaları.
2-Periyodik olarak yapılan sayaç kontrol bakım ve değişiklikler.
3-Abonesiz elektrik kulananların takibi.
4-Tahliye edilen abonelerin kontrolü.
5-Okuma şirketi tarafından yapılan ihbarların değerlendirlimesi.
6- Dilekçe ve telefon ihbarlarının değerlendirilmesi.
7- Sayaçları içeride olan abonelerin sayaçlartını dışarıya çıkarılması.
8- Kolon Tadilatları.
9-Tüketimleri düşük olan abonelerin kontrolü.
KAYNAK :
1- UEDAŞ Müessese Müdürlüğü
(K).SANAYİİ VE TEKNOLOJİ
K.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ, YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU ETKİLEYEN
ETKENLER
169

Ülkemizde Organize Sanayi Bölgesi, Teknoloji Bölge, Endüstri Bölgesi ile Küçük
Sanayi Sitesi gibi, küçük, orta ve büyük sanayi işletmelerinin kurulacağı sanayi alanların yer
seçimleri, bu konuda çıkarılmış ilgili kanunlar ve bu kanunlara dayanılarak Bakanlığımızca
Resmi Gazete'de yayımlanan Yer Seçimi Yönetmeliklerine göre, Sanayi ve Ticaret
Bakanlığınca yapılmaktadır.
Yalova İlinde de yukarıda tanımlanan türde bir sanayi bölgesi yada sitesi inşa edilmesi
konusunda müracaat, talep gelmesi halinde, yine yukarıda belirtildiği üzere, ilgili Kanunları
ve uygulamaya konulan yönetmeliklerine göre, Bakanlığımızca incelenmekte ve
değerlendirilerek sonuçlandırılmaktadır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, sanayinin yukarıda tanımlanan türde bir yapılanma
modeli ile ortaya çıkan yer seçimi taleplerini, ilgili Kanunlar ve yer seçimi yönetmeliğinde
de belirtildiği üzere, yine ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri
doğrultusunda belirlemektedir. Bu görüşlerin değerlendirmesi olumsuz yada olumlu ise buna
göre işlem tesis etmektedir.
Bunun dışında Yalova' da, Özel İdare Kanunu ve Belediyeler Kanunu hükümlerine
göre hazırlanmış, onaylanarak 08.06.2007 tarihinden itibaren kesinleşerek uygulamaya
konulmuş, Yalova 1/25.000 ölçekli Çevre Düzen Planı bulunmakta olup, söz konusu planda
da sanayinin gelişime uygun düzenlemeler yapılmış, bu kapsamda sanayi alanları
işaretlenmiştir. Söz konusu Ç.D.P' nında Yalova'nın doğusu, geçmişten gelen mevcut sanayi
yapılanması da dikkate alınarak sanayi alanı olarak işaretlenmiş, sanayinin gelişiminin bu
gölgede olacağı plan notlarına işlenmiştir.
İlde plastik, tekstil, elyaf, mermer, kimya, dondurulmuş gıda, kağıt ürünleri, ambalaj
ve otomotiv yedek parçası konusunda üretim yapan sanayi kuruluşları faaliyetlerini
sürdürmektedir. İlimizde bulunan sanayi kuruluşlarının iş kollarına göre dağılımı şu
şekildedir. Tekstil sektöründe 5, konfeksiyon sektöründe 9, kimya sektöründe 3, enerji
sektöründe 1, kağıt sektöründe 2, plastik sektöründe 4, inşaat sektöründe (hazır beton tesisi
olarak) 4, gıda sektöründe 11, mermer, maden ve seramikte 10 adet büyük sanayi işletmesi
mevcuttur. Yalova Ticaret ve Sanayi Odası kayıtlarına göre, İlde bulunan büyük ölçekli
sanayi kuruluşları ile konfeksiyon dikim atölyelerinin sayısı; 17’si gerçek, 117’si tüzel olmak
üzere toplam 134’tür.
Yalova’da; Çiftlikköy/Taşköprü Sanayi Sitesi ve Merkez/Kirazlı Sanayi Sitesi olmak
üzere toplu işyeri niteliğinde inşa edilmiş iki adet küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. Bu iki
küçük sanayi sitesinde yaklaşık 800 küçük sanayi işletmesi faaliyet göstermektedir.
Altınova İlçesi’nde Gemi Yapım Tersanesi kurulması ile ilgili olarak özel sektör
tarafından fizibilite çalışmaları başlatılmış olup, halen ÇED ve jeolojik etüd çalışmalarının
olumlu sonuçlanması üzerine Maliye Bakanlığı’nca yapılan tahsis, Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı’nca onaylanan planlar doğrultusunda dolgu çalışması sürdürülmektedir. Bu proje
tamamlandığında yan sanayi ile birlikte 8.000 kişiye iş imkanı sağlanması ve ülke
ekonomisine yaklaşık olarak yıllık 3 Milyar $ katma değer sağlanması öngörülmektedir.
Yalova'daki sanayi kuruluşları kendi sahalarında ülkemizin en önemli kapasiteye
sahip büyük ölçekli kuruluşlarıdır. İl de önemli ölçü de istihdam yaratır ve il ekonomisine
katkıda bulunurlar. Yalova 'da her hangi bir kamu yatırımı yoktur. Tekstil ve kimya
sanayinde faaliyet gösteren bu yatırımların tümü özel sektöre aittir.
Yalova-Altınova Tersaneler Bölgeleri: Altınova İlçesi sahil bölümünde 4 km’lik bir
sahil şeridinde kurulmaya başlayan 40 adet tersanenin yasal prosedürleri aşılmış, dolgusu
tamamlanmış, bazı tersaneler imalata başlamıştır. Yan sanayi ile birlikte yaklaşık 20.000
kişiye iş olanağı yaratması beklenen tesisler, Yalova ve çevresinin işsizlik sorununun
çözümünde büyük katkılar sağlayacaktır.
K.2.
GENEL ANLAMDA SANAYİ GRUPLANDIRILMASI
170

İlimizde Merkez Bursa Yolu 4. km. Kirazlı Mevkiinde 550 işyerli S.S. Yalova
Sanatkarları Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi sorumluluğunda inşa edilmiş, 2000 yılından
itibaren kısım kısım faaliyete açılmış, günümüzde iş yerlerinin tamamı bitirilmiş sanayi sitesi,
yine Çiftlikköy İlçesi Taşköprü Beldesinde S.S. Çiftlikköy Toplu İşyeri Yapı kooperatifi
sorumluluğunda inşa edilmiş, 1985 yılında işletmeye açılmış, 375 işyerli sanayi sitesi
bulunmaktadır.
Bunun yanı sıra, Altmova İlçesi Hersek Mevkiinde, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının
kredi desteği ile inşasına 2007 yılında başlanan ve 2009 yılında tamamlanması ön görülen 26
işyerli S.S. Yalova konfeksiyoncular küçük sanayi sitesi yapı kooperatifin sorumluluğunda,
Çiftlikköy İlçesi Taşköprü Beldesi Handere Mevkiinde, 14 işyerli orta ölçekli sanayiciler için,
S.S. Yalova orta ölçekli sanayiciler küçük sanayi sitesi yapı kooperatifin sorumluluğunda
olmak üzere inşa edilmektedir. Bu site 2008 yılında tamamlanacaktır.
Yalova 'da Çiftlikköy İlçesinde Çiçekçilik OSB bulunmakta olup, % 95 Bakanlık, % 5
müteşebbis heyet finansman yapısı ile inşa edilmektedir. Kamulaştırma aşamasındadır.
İşlemleri mevzuata göre yürütülmektedir.
Yalova merkez Elmalık köyü yolu üzerinde Yalova Bilişim OSB projesi bulunmakta
olup, yer seçimi tamamlanmıştır. Projenin finansmanı , Yalova Belediyesi, İl Özel İdaresi ve
Ticaret ve Sanayi Odası tarafından karşılanmaktadır.
Yalova İl merkezi ile 5 ilçesinde, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı maden İşleri
Genel Müdürlüğünce ruhsata bağlanmış madenler bulunmakta olup, bunlar merkezde
Güneyköy, Çiftlikköy İlçesinde Taşköprü Beldesi ile Kılıç ve Denizçalı köylerinde, Altınova
İlçesinde Havuzdere ve Karadere köylerinde, Çınarcık İlçesinde Teşvikiye Beldesi civarında,
Armutlu İlçesinde ise Narlı ve Fıstıklı bölgesinde yoğunlaşmış bulunmaktadır.
3213 sayılı Maden Kanunu gereği l(a) kapsamındaki madenler ile ilgili ruhsatlar İl
Özel İdare tarafından verildiğinden bu tür ruhsatların (taş ve kum ocağı gibi) bilgisi İl Özel
İdaresinden alınması gerekmektedir.
Yalova İlinde 5590 sayılı kanuna göre kurulmuş 1 adet Oda bulunmakta olup, bu
Odaya kayıtlı Firma/Üye sayısının yıllara göre gelişimi aşağıdaki tablodaki gibidir.
Tablo K.2.1: Kayıtlı Çeşitli Meslek Gruplarının Üye Sayıları
GRUP
MESLEK GRUBU
AÇIKLAMASI
ANONİM
ŞİRKET
KOLLEKTİF
ŞİRKET.
KOMANDİT
ŞİRKET.
KOOPE
RATİF
LİMİTED
ŞİRKET
ŞAHIS
ŞİRKETİ
VAKIF
0101 İmalatçılar. 13 1 7 193 137 351
0202 İnşaat ve taahhüt işleri. 15 7 1 232 329 298 882
0303 Toptancılar,Perakendeciler. 23 5 1 10 226 205 470
0404 Süs Bitkileri,Zirai
8 1 33 59 78 179
İlaç,Tarım Koop.
0505 Konfeksiyon,tuhafiye,ayak 2 2 23 123 150
kabı vb.
0606 Day.Tük.Mal.,kuyumcu,kır 4 3 90 162 259
tasiyeci vb.
0707 İnşaat malzemeleri ve
4 5 173 217 399
nalburiye.
0808 Lokanta,otel ve eğlence 34 1 1 177 204 2 419
yerleri.
0909 Nakliyat,akaryakıt ve
20 9 47 187 161 424
yedek parça.
1010 Mali-Teknik hizmetler. 29 1 6 110 148 294
1111 Büyük Ölç.San.Firm.,
32 1 188 30 251
Konfeksiyon Dik.Atl.
TOPLAMLAR: 184 34 3 337 1755 1763 2 407
8
Kaynak: Yalova Ticaret ve Sanayi Odası (01.01.1968-31.12.2007)
TOP
Tablo K.2.2: Kuruluş Türlerine Göre Üye Dağılımı
171

Sıra No Kuruluş Türlerine Göre Üye Dağılımı Firma Tipine Göre üye istatistiği
Kaydı silinen Açık Kayıt Yaptıran
1 Anonim Şirket 71 184 190
2 Kolektif Şirket 57 34 34
3 Komandit Şirket 6 3 3
4 Kooperatif 116 337 339
5 Limited Şirket 316 1755 1758
6 Şahıs Şirketi 1322 1763 1805
7 Vakıf 1 2 2
8 Adi Ortaklık 2
Toplam 1891 4078 4131
Kaynak:Yalova Ticaret ve Sanayi Odası (01.01.1968-31.12.2007)
Tablo K.2.3: Yalova İli Kayıtlı Firmaların Sektörlerine Göre Dağılımı
GRUP MESLEK GRUBU AÇIKLAMASI MERKEZ MERKEZ TOPLAM
İL DIŞI
0101 İmalatçılar. 201 151 352
0202 İnşaat ve taahhüt işleri. 631 251 882
0303 Toptancılar,Perakendeciler. 347 114 461
0404 Süs Bitkileri,Zirai İlaç,Tarım Koop. 83 97 180
0505 Konfeksiyon,tuhafiye,ayakkabı vb. 146 6 152
0606 Day.Tük.Mal.,kuyumcu,kırtasiyeci vb. 220 38 258
0707 İnşaat malzemeleri ve nalburiye. 300 104 404
0808 Lokanta,otel ve eğlence yerleri. 323 99 422
0909 Nakliyat,akaryakıt ve yedek parça. 277 149 426
1010 Mali-Teknik hizmetler. 243 51 294
1111 Büyük Ölç.San.Firm.,Konfeksiyon Dik.Atl. 136 111 247
TOPLAMLAR: 2907 1171 4078
Kaynak: Yalova Ticaret ve Sanayi Odası (2007)
K.2.1.YALOVA TİCARET VE SANAYİ ODASINA KAYITLI FAALİYET
GÖSTEREN FİRMALARA AİT GENEL BİLGİLER
Yalova Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı 1.566 gerçek kişi,1.583 tüzel kişi olmak
üzere toplam 3321 firma, Şirket ve tüzel kişilik bulunmaktadır. Bunlardan üretime yönelik
faaliyet gösteren işletmelerinin genel durumları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo K.2.1.1: Son Yıl İtibariyle Kayıtlı Firmaların Genel Durumu
172

FİRMA ADI
ÜRETİM
KONUSU
173
STATÜSÜ
ÇALIŞAN
SAYISI
KURULUŞ
TARİHİ
Er-Sur Tekstil Sanayi
Elyaf
Anonim
Şirket
950 17.10.1995
Ak-Enerji Elekt. Üre.
Elektrik
Anonim
Şirket
49 17.10.1995
Ak-Kim Kimya Sanayi Kimya Sanayi
Anonim
Şirket
260 17.10.1995
Aksa Akrilik Kimya sanayi Akrilik Elyaf
Anonim
Şirket
581 17.10.1995
Almaksan san.
Makine İmalatı
Limited
Sirket
25 17.03.1998
Altınova Teks.San
Konfeksiyon
Limited
Şirket
30 12.05.1998
Altıntaş Mermer
Mermer
Anonim
Şirket
42 16.01.1996
Ara Konfeksiyon San. Konfeksiyon
Limited
Şirket
47 12.12.1995
CESS Sera.
Limited
Süs Eşyası
Mob.Dek.İnş.Ltd.Şti.
Şirket
5 10.07.1998
Doğu Tekstil
Konfeksiyon
Limited
Şirket
38 08.06.200
Doğuş Et ve Süt
Limited
Et ürünleri
Ma.Sn.Tic.Ltd.Şti
Şirket
11 01.07.1997
Enkay Makine San.
Konfeksiyon
Limited
Şirket
35 18.06.1996
Evci Plastik
Plastik Boru
Limited
Şirket
80 21.12.1982
Evcin İth. İhr.
Gıda mad.
Limited
Şirket
10 09.02.1988
Evrim Örme Ltd.
Konfeksiyon
Limited
Şirket
8 18.05.1993
Gizem Tekstil
Konfeksiyon
Limited
Şirket
50 21.05.1995
Gül Dilek Tekstil Konfeksiyon Hakiki Şahıs 23 20.02.2001
Gürler Makine
Makine İmalaty
Limited
Şirket
10 02.12.1999
Haydar KARÇA Konfeksiyon Hakiki Şahıs 15 15.12.1976
In-Tes Endüstri Tes.
Makine
Limited
Şirket
80 21.03.1995
İntekst Tekstil
Konfeksiyon
Limited
Şirket
130 07.10.1997
İpek Kağıt Sanayi
Makine İmalatı
Anonim
Şirket
321 16.01.1996
Velsan Elyaf San. A.Ş. Elyaf Üretimi
Anonim
Şirket
20.09.2002
Kademler Tekstil
Konfeksiyon
Anonim
Şirket
6 18.05.1993
Kademler Tekstil
Konfeksiyon
Anonim
Şirket
230 09.10.1990

Kaynak Gıda A.Ş.
Koza Tekstil
Mantaş Mantar Üretim
Markoteks Marmara Konik
Sanayi
Merko Gıda San.
Numanoğlu Tekstil
Onur Brode
Önce Tekstil
Özbağ Çay Paketleme
Procath Tıbbi Ürünler
Santes San. Tesis.
SCA Packakıng
Seb-Mey Gıda San.
Uniteks Tekstil Tic.
Veliağagil Süs Bitkileri
Yalova Akın Konfek.
Yalova Giyim san.A.Ş.
Yalova Merve Konf.
Yalova Star Teks.
TYüksel-İş Tekst. T
Gıda Şok.
Yplik Ym.
Salyangoz
Ambalaj
Malzeme
Marmelat
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Çay Pak.
Tıbbi mal.
Makine İmalatı
Kağıt İmalatı
Gıda Mad.
Konfeksiyon
Çiçek
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Konfeksiyon
Anonim
Şirket
Limited
Şirket
Anonim
Şirket
Anonim
Şirket
Anonim
Şirket
Limited
Şirket
Limited
Şirket
Limited
Şirket
Limited
Şirket
Limited
Şirket
Limited
Şirket
Anonim
Şirket
Limited
Şirket
Limited
Şirket
Anonim
Şirket
Limited
Şirket
Anonim
Sirket
Limited
Şirket
Limited
Sirket
Limited
Şirket
10 05.07.1988
40 05.03.1996
85 25.04.1979
15 09.03.1993
70 16.01.1996
35 29.07.1997
5 18.01.2000
30 05.11.1996
10 03.10.2000
11 11.04.2000
42 22.09.1987
110 16.01.1996
20 14.03.1989
65 11.09.1990
51 16.01.1996
37 18.08.1998
84 28.05.1991
27 07.07.1998
160
Kaynak: Yalova Ticaret ve Sanayi Odası (2008 yılı Şubat internet sayfası verileri)
48 25.07.1998
174

K.3. SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI
Tablo K.3.1: Sanayi Tesisleri, Sektörü, Yeri, Kuruluş yılı, Sermaye Durumu, Üretim Kapasitesi, İstihdam
Şirketin Adı Sektörü Yeri Hukuki
Sermaye Üretim Kapasitesi İstihdam
Kuruş
luş
Durumu•
Statü
Taah Ödenmiş Kurulu Fiili Memur İşçi Toplam
(Kamu yılı Üretim hüT (milyon Kapasitesi
/ Özel)
Konusu L)) TL.)
Kapasite
AK-AL iplik San. A. Ş. Tekstil Çiftlikköy Özel 1974 iplik Üretimi 1.000 7.149 9303 TON 58 545 603
AK-En Enerji San.A.Ş. Enerji Çiftlikköy Özel 1992 Elektrik
500 420181271 420181271 6 38 44
AKKİM Kimya San. A. Ş. Kimya Çiftlikköy Özel 1977
Üretimi
Kimya Sanayi 500
KWH
339558 Ton
KW>
320.059 75 168 243
AKSA Akrilik Kimya San. A.Ş. Tekstil Çiftlikköy Özel 1968 Akrilik Elyaf 1.000 250000 Ton 249799 Ton 149 493 642
AKTOPS Tekstil San.A. Ş. Tekstil Çiftlikköy Özel 1985 İplik Üretimi 72347 Ton 72347 Ton 32 210 242
BALKAN End.Ür.San.Ltd Şti. Plastik Altınova Özel 2005 Akü Kutusu 400.000 9584 9584 Adet 1 31 32
YALOVA Safran Teks.Ltd Şti. Konfeks Çiftlikköy Özel 2006 Bayan Elbise 50.000 225792 94800 Adet 1 78 79
TENAY Giy.Teks.San.Ltd Şti. Konfeks Merkez Özel 2005 Bayan Elbise 500.000 2150000 47150 Adet 2 47 49
ONAY inşaat Taah. Ltd Şti. İnşaat Çiftlikköy Özel 1997 Beton Büz. 250.000 459320 32830 Adet 9 23 32
Altıntaş Mermer San. Tic. A.Ş. Maden Altınova Özel 1996 Mermer 200 261420 m2 345527 m2 9 23 32
Evci Plastik San. Tic. A. Ş. Plastik Merkez Özel 1982 Plastik Boru 12.900 2411 TON 1010 Ton 11 44 55
Intekst Tekstil Tekstil Altınova Özel 1995 Konfeks. 11.000 733000 ADET 7840000 31 227 258
ipek Kağıt A.Ş. Kağıt Altınova Özel 1996 Kağıt
8.000 56400 TON
ADET
42382 TON 131 246 377
Ürünleri
İstanbul Elyaf San. A. Ş. Tekstil Çiftlikköy Özel 1995 Akrilik Elyaf 38000 Ton 27000Ton 62 935 997
Mantaş Mantar A.Ş. Gıda Merkez Özel 1979 Gıda Maddesi 400.000 1250 Ton 1266Ton 9 190 199
SCA Packagıng A.Ş. Ambalaj Altınova Özel 1996 Kağıt 9.966.00 36668 Ton 19996Ton 49 59 108
Ambalaj
0
Uniteks Tekstil Tic. Tekstil Merkez Özel 1990 Konfeks. 3.000 192000 ADET 315669 4 40 44
TOPLAM 639 3397 4036
Kaynak : Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü ( 2006 yılı)
175

K.4.SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞYERİ SAYILARI VE İSTİHDAM DURUMU
2007 yılı sonu itibari ile 1393 ü erkek, 622 si kadın olmak üzere kayıtlı işsiz sayısı
toplam 2015 kişidir.
Tablo K.4.1: İstihdam Durumu
Aktif İş Arayan Aralık Erkek Kadın
Sonu İtibariyle
Vasıflı 701 225
Vasıfsız 692 397
Toplam 1393 622
Genel Toplam 2015
Kaynak: Türkiye İş Kurumu Yalova İl Müdürlüğü (2007 yılı)
USektör İtibariyle İlimizde 10 ve üzeri İşçi Çalıştıran İşyerleri ve İşçi Sayıları: UAralık
Sonu İtibariyle
USektör Adı U: UÇalışan SayısıU : Uİşyeri SayısıU :
Hizmet Sektörü 2580 152
Sanayi Sektörü 2350 164
Tarım Sektörü 283 20
TOPLAM 5213 336
Tablo K.4.2: Sanayi ve Ticaret Odası, Ticaret Odası, Sanayi Odası ve Esnaf Odasına Kayıtlı
Firmalar
YALOVA İLİ SANAYİ VE TİCARET ODASI, TİCARET
ODASI , SANAYİ ODASI ve ESNAF ODASINA KAYITLI
FİRMALAR
FAALİYET KOLLARI Birim
2006
Tic. Ve Esnaf Toplam
San.Od Odası
Ayakkabı Malzeme, İmalat ve Satıcıları adet 12 79 91
Bankacılar adet 24 24
Bilgisayar, Bilg.Sarf Malzeme Satıcıları adet 26 13 39
Boya ve Yangın Söndürme Malzemeleri adet 17 5 22
imalatçıları ve Satıcıları
Camcılar adet 7 26 33
Canlı Hayvan Ticaret ve Komisyoncuları adet 5 2 7
Çadır İmalatçıları ve Yorgancılar adet 17 17
Çiçekçi ve Baharatçılar adet 75 95 170
Demir.Saç Profil ve Metal San. Ürünleri adet 19 20 39
Döşemeciler ve Mobilya imalatçıları adet 18 220 238
Eczacılar,Ecza. Dep.ve Laboratuarları adet 0
Elektrikli Cihaz ve Malzemecileri adet 28 28
Elektrikli ev Aletleri,Bilgisayar Satıcıları adet 80 28 108
Emlak Komisyoncuları adet 39 177 216
Et-Balık,Et ve Balık Ürünleri Kesimlik adet 26 25 51
Fırıncılar adet 30 152 182
Fotağraf ve Fotağraf Malz. Satıcıları adet 3 28 31
Gıda Maddeleri imalatçıları adet 0
Gıda Maddeleri Toptan Ticareti adet 139 6 145
Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Perakendecileri adet 34 1787 1821

Gözlükçüler.Antikacılarve Hediyelik Eşya adet 64 64
Halıcılar adet 24 24
Her Nevi Müşavirlik Hizmetleri adet 5 5
Her Nevi Proje işleri adet 0
Her Türlü Sigortacılık işleri adet 47 47
Hırdavatçılar adet 32 32
Hurdacılar adet 7 20 27
inşaat Demir ve Çeliği Ticareti adet 3 3
inşaat Malzemesi imalatçıları adet 0
İnşaat Malzemesi Satıcıları adet 74 66 140
İnşaat Müteahhitleri adet 542 33 575
İthalat,ihracat ve Gümrük Komisyoncuları adet 0
Kamu Bayındırlık Yapım işleri adet 0
Keresteciler adet 29 18 47
Kırtasiyeciler adet 11 88 99
Kimyevi Madde ve Kolonya imalatçıları adet 3 3
Kitap,Dergi,Gazete ve Büro Malzemeleri adet 15 8 23
Konfeksiyoncular adet 78 319 397
Kuru Temizleyiciler adet 14 14
Kuyumcular adet 22 36 58
Lokanta,Pasta hane ve Kıraathaneler adet 43 516 559
Madenciler.Petrol Arayıcı ve istihsalcileri adet 0
Mahrukatçılar (Yakacak Odun Vb.) adet 11 61 72
Makine ve Medeni Eşya, Çelik
adet 44 8 52
Konsturriksiyon, Diğer İmalat ve Tamir
Marangoz ve Doğramacılar adet 20 215 235
Matbaacı ve Mücellitler adet 24 24
Mefruşatçılar adet 13 27 40
Meyve ve Sebze Toptan Ticareti ve adet 0
Motorlu Taşıt ve Yedek Parça Satıcıları adet 64 54 118
Nakliyeciler adet 93 187 280
Malburiyeciler adet 117 117
Orman Ürünleri adet 32 2 34
Otelciler adet 43 25 68
Oto Lastiği Ticareti adet 11 11
Özel Eğitim ve Öğretim Kurumları adet 18 2 20
Petrol ve Müştakları adet 0
Reklamcılar.Halkla İlişkiler ve İletişim Hiz. adet 16 16
Sair Taahhhhüt İşleri adet 0
Saraciye imalatçıları adet 18 18
Seyahat Acentaları ve Otobüs işletmeleri adet 18 8 26
Sinema ve Eğlence Yerleri adet 4 1 5
Süt ve Süt Ürünleri İmalat ve Toptan Tic. adet 8 18 26
Telekominikasyon ve Elektrik Malzemeleri adet 15 16 31
İthalat,İhracat ve Ticareti
Temizlik Hizmetleri ve Ürünleri Satıcıları adet 31 57 88
Kaynak: Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü (2006 yılı)
177

Tablo K.4.3: Yalova İli İmalat Sanayi Firma Adedi ve İstihdam Sayısı
İMALAT SANAYİ KOLLARI 2005 2006
Firm İstihdam Firma
a (Kişi) Adeti
Ad
TÜKETİM MALI
ÜRETEN SANAYİLER
ARA MALI ÜRETEN
SANAYİLER
YATIRIM MALI ÜRTEN
SERMAYELR
Gıda ve İçecek Ürünleri
Gıda 44 48
İçki
Tekstil 74 77
Giyim ve Kürk Ürünleri
Ambalaj Sanayi 6 8
Diğer
178
İstihdam
(Kişi)
TOPLAM 124 0 133 0
Ağaç ve Mantar Ürünleri 32 33
Kağıt ve Kağıt Ürünleri
Basım ve Yayım 20 3
Kok ve Petrol Ürünleri
Kimyasal Ürünler
Ana Metal
Demir Çelik
Demir Dışı Metaller
TOPLAM 52 0 36 0
Metal Eşya imalat Sanayi
Makine ve Teçhizat
Makine imalatı 31 38
Diğer Ulaşım Araçları
Gemi İnşa 14 21
Mobilya 17 18
Diğer
TOPLAM 62 0 77 0
GENEL TOPLAM 238 0 246 0
Kaynaklar: Sanayi ve Ticaret Odası veya Sanayi ve Ticaret II Müdürlüğü
Tablo K.4.4: Yalova İli Kayıtlı Çeşitli Meslek Gruplarının Üye Sayıları
GRUP MESLEK GRUBU AÇIKLAMASI HAKİKİ
ŞAHIS
HÜKMİ
ŞAHIS
TOPLAM
0101 İmalatçılar. 137 214 351
0202 İnşaat ve taahhüt işleri. 298 584 882
0303 Toptancılar,Perakendeciler. 205 265 470
0404 Süs Bitkileri,Zirai İlaç,Tarım Koop. 78 101 179
0505 Konfeksiyon,tuhafiye,ayakkabı vb. 123 27 150
0606 Day.Tük.Mal.,kuyumcu,kırtasiyeci vb. 162 97 259
0707 İnşaat malzemeleri ve nalburiye. 217 182 399
0808 Lokanta,otel ve eğlence yerleri. 204 215 419
0909 Nakliyat,akaryakıt ve yedek parça. 161 263 424
1010 Mali-Teknik hizmetler. 148 146 294
1111 Büyük Ölç.San.Firm.,Konfeksiyon Dik.Atl. 30 221 251
TOPLAMLAR: 1763 2315 4078
Kaynak: Yalova Ticaret ve Sanayi Odası (2007 yılı)

Tablo K.4.5: Taşköprü Küçük Sanayi Sitesi Özet Bilgiler
TAŞKÖPRÜ KSS ÖZET BİLGİLER ADET
Mevcut dükkan sayısı 378
Faal Dükkan sayısı 285
Çalışan Kişi sayısı 745
Kooperatifte çalışan kişi sayısı 4
Tablo K.4.6: Taşköprü Küçük Sanayi Sitesi
İŞ KOLU ADET
İŞ KOLU ADET
Akü imalatçısı 1 Marangoz ve Mobilyacılar 101
Ambalaj Çember İmalatçısı 1
Torna ve Tesviyeci 22
Ambalaj Sandık İmalatı 2
Kamyon Tamircileri 8
Bakkal 1 Mermerciler 7
Bitkisel Çay İmalatçısı 2
Elek.Tes.MIz. İmalatçıları 5
Bobinajcılar 2 Keresteciler 5
Bütangaz Bayii 1
OtoKaborta ve Boya 5
Çelik Konstrüksüyoncular 3 Çelik Konstrüksüyoncular 3
Dekortaş İmalatçıları 1
Ekmek Fırını İmalatçıları 3
Dökümcüler 1 Hurdacı 3
Döşemeci(Koltuk) 1
İş Makinesi Tamircileri 3
Ekmek Fırını İmalatçıları 3 Yıkama Yağlamacılar 3
Elek.Tes.MIz. İmalatçıları 5 Bobinaja lar 2
Hurdacı 3 Bitkisel Çay İmalatçısı 2
ş Makinesi Tamircileri 3
Jut Çuval İmalatçıları 2
Jut Çuval İmalatçıları 2
Kahvehane 2
Kahvehane 2 Kamyon kasası İmalatçıları 2
Kamyon kasası İmalatçıları 2 Lokanta 2
Kamyon Tamircileri 8
Oto Makas Tamiri 2
Karton Konik ;lmalatçısı 1
Rektefeciler 2
Keresteciler 5 Yedek Parçacılar 2
Kimyasal Madde 1 Pompa ve Enjektörcü 2
Lokanta 2 Ambalaj Sandık İmalatı 2
Marangoz ve Mobilyacılar 101 Seramikçiler 2
Mermerciler 7
Traktör Tamircisi 2
Naylon Poşetçiler 2 Pimapenciler 2
Oto Elektrikçi 2
Oto Elektrikçi 2
Oto Lift İmalatı 1
Naylon Poşetçiler 2
Oto Makas Tamiri 2 Akü imalatçısı 1
Oto Rot Balans 1 Ambalaj Çember İmalatçısı 1
OtoKaborta ve Boya 5
Bakkal 1
Pimapenciler 2 Bütangaz Bayii 1
Pompa ve Enjektörcü 2
Dekortaş İmalatçıları 1
Rektefeciler 2
Dökümcüler 1
Seramikçiler 2 Döşemeci(Koltuk) 1
Sıcak Demirci 1
Karton Konik ;İmalatçısı 1
179

Sıcak Lastik Kaplamacısı 1
Sıcak Lastik Kaplamacısı 1
Sobacılar 1 Oto Rot Balans 1
Terzi Makasçısı 1
Oto Lift İmalatı 1
Torna ve Tesviyeci 22
Sıcak Demirci 1
Traktör Tamircisi 2 Sobacılar 1
Yedek Parçacılar 2 Terzi Makasçısı 1
Yıkama Yağlamacılar 3 Kimyasal Madde 1
Toplam 215 Toplam 215
Tablo K.4.7: Kirazlı Küçük Sanayi Sitesi Özet Bilgiler
KİRAZLI KSS ÖZET BİLGİLER
ADET
Mevcut dükkan sayısı 712
Faal Dükkan sayısı 482
Boş Dükkan Sayısı 230
Tablo K.4.8: Kirazlı Küçük Sanayi Sitesi İş Kolu, İşyeri Alanı, Adet, Toplam Alan
Sıra No İş Kolu İş Yeri Alanı m² Adet Toplam Alan
m²
1 Ağaç İşleri 100 210 21000
2 Mermerciler 100 6 600
3 Oto Elektrik 67 40 2680
4 Oto Kaporta /Boya 80 133 10640
5 Oto Tamir/ Torna 100 217 21700
6 Yedek parça 40 106 4240
TOPLAM İŞ YERİ SAYISI 712 60860
K.5. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ VE ENERJİ
KULLANIMI
Tablo K.5.1.Yararlanılan Elektrik Enerjisi Kaynakları Ve Üreten Kuruluşlar
Yararlanılan
Elektrik
Santrali
Kaynağının
Adı
Ak-Enerji
A.Ş.
Akel Elektrik
Üret. A.Ş
Türü
(Hidroelektrik/
Termik)
Sahiplik Durumu
(Teaş/ Ayrıcaklı
Şirketler/
Otoprodüktörler/
Teaş’ın Bağlı Ort)
Safhası
(İşletme/
İnşaat/
Proje)
Kurulu Güç
Kwh/Yıl
000
İşlet-
Meye
Açılış
Tarihi
Kuru-Luş
Yeri
Uzak-
Lığı
(Km)
Termik Otoprodüktör İşletme 70,004 1992 Denizçalı 15 km
Termik Otoprodüktör Proje Proje Denizçalı 15 km
Toplam 70,004
Kaynak: Yalova Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü(2006 yılı)
K.6.SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN
ÖNLEMLER
K.6.1. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN HAVA KİRLİLİĞİ
Yalova İlinde Emisyon izin Belgesi alan kuruluşlara ait liste C.1.2.4.Endüstriyel
Emisyonlar bölümünde gösterilmiştir.
180

mP
K.6.2. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN SU KİRLİLİĞİ
Tablo K.6.1.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği
KURULUŞ ADRES
ADI
AK-TOPS
Denizçalı köyü
Çiftlikköy
DEŞA
RJ
YERİ
Marma
ra
Denizi
AKAL “ “ Marma
ra
Denizi
AKKİM
(ORG)
AKKİM
(İNORGANİ
K)
AKKİM
(EVSEL)
MERKO
GIDA
Denizçalı “
Köyü “
“ “ “
“
“ “ “
“
Kaytazdere
Beldesi
Altınova
İPEK KAĞIT Tokmak Köyü “
“
ALTINTAŞ
MERMER
AKSA
Çamurluk
Mevkii
Altınova
Denizçalı
Köyü
Karamürsel
“
“
“
“
“
Yolu
DENİZ K.K. Altınova “
“
MANTAŞ
SCA
PACKAGING
KADEMLER
İSTANBUL
ELYAF VE
İPLİK SAN.
TİC.A.Ş.
Yeni Bursa
Yolu10.km
Kaytazdere
Beldesi
Altınova/
YALOVA
Kılıç yolu
4.km Taşköprü
Yalova-İzmit
Karayolu 13.
km
Taşköprü/YAL
OVA
“
SKKY’YE
GÖRE
SEKTÖRÜ
Tekstil
Sanayii
STANDAR
T DEĞER
Tablo 10.1
DEBİ
3
P/gün
“ “ Tablo 10.1 >1000-
10000
DEBİ
ÖLÇÜMÜ
VE
NUMUNE
ALMA
ARALIĞI
>200-1000 Ayda bir
Haftada bir
Kimya
Sanayii
Tablo 14.12 >50-200 3 ayda bir
K. ve B. Tablo 19 >50-200 “ “
Ölçekli Org.
San. Bölgesi
Evsel Tablo 21.1 < 50 Yılda bir
Nitelikli
Atıksular
Gıda Sanayii Tablo 5.9 > 50-200 3 ayda bir
Selüloz
,kağıt vb.
sanayii
Maden
Sanayii
Tekstil
Sanayii
Evsel
Nitelikli
Atıksular
Akarsu Gıda
Sanayii(su
ürünleri)
Marma
ra
Denizi
Kılıç
Deresi
Marma
ra
Denizi
Selüloz,kağıt
karton vb.
Tekstil
Sanayii
Tekstil
Sanayii
Tablo 13.7-
13.9-13.10
(End)
Tablo
21.1(Evsel)
‣ 50-200
(Evsel)
> 1000-
10000
(End)
3 ayda bir
Haftada bir
Tablo 7.5 < 50 Yılda bir
Tablo 10.1-
10.7
Tablo 21.2
Tablo 5.14
Tablo 13.6
>1000-
10000
Haftada bir
>200-1000 Ayda bir
>200-1000 Ayda bir
>200-1000 Ayda bir
Tablo 21.1 < 50 Yılda bir
Tablo 10.1-
10.7
>1000-
10000
Haftada bir
181

(ERDİLLİ
TERMAL
OTELİ
BAHAR ART
OTEL
Kaplıca
Mevkii No:1
Armutlu
Tokmak Köyü
altı Altınova
Dere
Dere
Turistik
tesis(Evsel
Nitelikli
Atıksular)
Turistik
tesis(Evsel
Nitelikli
Atıksular)
Tablo 21.1 50-200 Üç ayda bir
K.6.3.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN TOPRAK KİRLİLİĞİ
Bu konuda herhangi bir çalışma yapılmamıştır.
K.6.4.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ
K.6.5.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR
İlimizde bulunan sanayi tesislerinin atıkları ilgili belediyeler tarafından alınarak
bertaraf edilmektedir.Tehlikeli Atık Üreten Tesisler Listesi Tablo K.6.5.1 ‘da verilmiş olup,
tesisler Tehlikeli atıklarını Yönetmeliğe uygun olarak bertaraf etmekte ve bildirimlerini Çevre
ve Orman Bakanlığı’na yapmaktadırlar
Tablo K.6.5.1 : İlimizde Tehlikeli Atık Üreten Tesisler
TESİS TESİS ADI ADRES BİLGİLERİ TELEFON FAKS NO TESİS ANA
NO NO FAALİYET KONUSU
1 Akkim Kimya San. ve
Tic. A.Ş.
Taşköprü Denizçalı
Köyü
İnorganik Tesisleri Mevkii P.K. 39
Çiftlikköy
2 Akkim Kimya San. ve Taşköprü Denizçalı
Tic. A.Ş.
Köyü
Organik Tesisleri Mevkii P.K. 39
Çiftlikköy
3 Akkim Kimya San. ve Taşköprü Denizçalı
Tic. A.Ş.
Köyü
Hidrojen Peroksit Mevkii P.K. 39
Tesisleri
Çiftlikköy
4 Akkim Kimya San. ve Taşköprü Denizçalı
Tic. A.Ş.
Köyü
Klor Alkali Tesisleri Mevkii P.K. 39
Çiftlikköy
5 İpek Kağıt San. ve Tokmak Köyü-
Tic. A.Ş.
Altınova
6 AKSA Akrilik Kimya Yalova-İzmit Yolu
San. A.Ş.
13.km
P.K:115 Denizçalı-
Çiftlikköy
7 SCA Packaging Balcı Mevkii
Ambalaj San. Kaytazdere
ve Tic. A.Ş. Beldesi 77700 -
Altınova
8 Akenerji Elektirk Denizçalı Köyü
Üretim A.Ş.
Mevkii
Yalova -Aksa Santrali Taşköprü Aksa Fab.
İçi
9 Akenerji Elektirk Denizçalı Köyü
Üretim A.Ş.
Mevkii
182
353 25 33 353 25 39 Kimyasal Madde
üretimi
353 25 33 353 25 39 Kimyasal Madde
üretimi
353 25 33 353 25 39 Hidrojen Peroksit
üretimi
353 25 33 353 25 39 Kimyasal Madde
üretimi
462 85 23 462 90
55
Temizlik kağıdı
üretimi
353 25 45 353 33 07 Akrilik ekru ve boyalı
tov,tops ve kesik
elyaf
462 89 50 462 89 51 Oluklu mukavva
kutu ve levha üretimi
353 34 70 353 25 73 İplik üretimi ve
boyama
üretimi
353 37 70 353 37 60 Elektrik ve buhar

Yalova -Akal Santrali
10 Ak-Tops Tekstil San.
A.Ş.
Taşköprü Akal Fab.
üretimi
İçi
Denizçalı Köyü 353 32 05 353 22 18 Tops üretimi
Mevkii
Taşköprü - Çiftlikköy kesik elyaf, boyama
11 Velsan Akrilik Elyaf ve Yalova-İzmit Yolu 353 38 58 353 38 Akrilik elyaf ,tops
İplik
13.km
59
San. ve Tic. A.Ş. Taşköprü Çiftlikköy iplik üretimi ve
boyama
12 Ersur Tekstil San. ve
Tic. A.Ş.
Denizçalı Köyü
Taşköprü
353 32 00 353 25 77 İplik üretimi ve
boyama
Mevkii-Çiftlikköy
K.7.SANAYİ TESİSLERİNİN ACİL DURUM PLANI
İlimizdeki tüm sanayi kuruluşlarının Acil Eylem Planları bulunmaktadır.
KAYNAKLAR :
1- İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü-2004
2- İşkur Müdürlüğü-2004
3- İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
183

(L). ALTYAPI,ULAŞIM VE HABERLEŞME
L.1.ALTYAPI
L.1.1.TEMİZ SU SİSTEMİ
Yalova ilinde Gökçe Barajı içme-kullanma ve endüstri su temin amaçlı 1989
yılında hizmete girmiştir.Kimyasal Arıtma Tesisleri ise; 1990 yılında İller Bankası Genel
Müdürlüğün’ce gerçekleştirilmiştir.TSE 266 kalitesinde kimyasal process ile arıtılan suyun
Yalova il sınırları içerisinde Yeşil Körfez Su Birliğince dağıtımı gerçekleştirilmektedir.
Yalova İlinde su temin edilen yerleşim alanları; Kadıköy, Yalova, Koru köy, Çınarcık,
Çiftlikköy, Kalıcı konutlar (Soğucak, Subaşı ve Çalıca), Subaşı, Tavşanlı, Taşköprü, Altınova
ve Kaytazdere Belediyeleri Ø1000mm ve Ø600mm çelik isale hattı aracılığı ile
beslenmektedir. İl sınırları içerisindeki boru hattı uzunluğu Ø1000 = 30km. , Ø600 = 10km.
dir. Kimyasal arıtma tesisi kapasitesi 1200 lt/sn olup, kimyasal madde dozlaması ile çöktürme
yapılıp, filitrasyon ve klorlama bölümlerinden oluşmaktadır. Arıtma esnasında ve şehir ve
beldelerden alınan numuneler sürekli kontrol edilmekte; TSE 266 ve Dünya Sağlık Örgütü
(WHO) limitlerine uygun suyun dağıtımı yapılmaktadır.
L.1.2.ATIK SU SİSTEMİ, KANALİZASYON VE ARITMA SİSTEMİ
Yalova ilinde Yalova (Merkez), Çiftlikköy ve kısmen Kadıköy Belediye sınırları
dahilinde hizmet vermekte olan kanalizasyon şebeke, toplayıcı sistem ve derin deşarj sistemi
mevcut olup, bir süredir biyolojik arıtma tesisi ve ana toplayıcı sistemin ve ilave şebeke
yapım konusu gündemdedir. Mevcut kanalizasyon ve yağmur kanalı sistemleri ayrık şekilde
inşaa edilmiş ve ilave sistemlerde aynı şekilde projelendirilmiştir.
Yalova, Çiftlikköy, Taşköprü, Kadıköy ve Termal Belediyeleri müştereken Atık Su
Arıtma Tesisi kollektör ve şebekeleri İller Bankası Genel Müdürlüğü aracılığıyla
gerçekleştirilmek üzere çalışılmaktadır. Konu ihale aşamasındadır. Yapılacak İleri Atıksu
Arıtma Tesisi Kapasitesi 400.000 kişilik bir nüfustan kaynaklanan ve 100.000m³/gün debiye
sahipatıksuları arıtacaktır. Proje ile etapta 200.000 kişilik nüfusun atıksu yüküne göre inşaa
edilecektir. Proje kapsamındaki yapılacak 18km. kollektör ( Ø 800 ) inşaası ve 200km’lik
mevcut şebeke 400km’ye çıkarılacak. Hizmet alanı Taşköprüden Termal’e kadar Çiftlikköy,
Yalova merkez, Kadıköy ve Samanlıyı içine alacak şekilde bölgeye hizmet vermesi
Planlanmıştır.
Henüz faaliyete geçmediği için işletme bilgileri verilememektedir.
L.1.3. YEŞİL ALANLAR
Yalova İli kent merkezinde Yalova Belediyesi sınırları ile halkın hizmetine sunulmuş,
382.000 m2 yeşil alan mevcuttur. 2000 yılında yapılan son nüfus sayımında Yalova Merkez
nüfusu 71.000 olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla Yalova Merkez’de kişi başına düşen yeşil
alan miktarı 5.38 m2’dir. (Bu miktar, Yalova kenti geneline yansımamaktadır. Sadece kent
merkezindeki miktardır.)
L.1.4.ELEKTRİK İLETİM HATLARI
L.1.5.DOĞALGAZ BORU HATLARI
184

P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
Tablo L.1.5.1: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.'nin 30/11/2007 tarihi itibarı
ile Borulardaki Gaz stok Dökümü aşağıdaki gibidir.
Çelik hatlar(St)
3
Yalova Rms-Karamürsel arası
20,783.29 mP
Hot-Tap yalova arası
Karamürsel
Orhangazi Çelik
Çiftlikköy
Taşköprü
Kaytazdere
Altınova
Subaşı
Tavşanlı
Pe Hatlar
Yalova Pe Hatlar
Karamürsel Pe hatlar
Orhangazi Pe hatlar
Taşköprü PE hatlar
Kaytazdere PE hatlar
Altınova PE hatlar
Subaşı PE hatlar
Tavşanlı PE hatlar
15,743.94 mP
1,956.26 mP
2,179.08 mP
406.8 mP
41.66 mP
67.33 mP
200.68 mP
1,174.00 mP
11.96 mP
42,565.00 mP
1770.2 mP
729.5 mP
916.69 mP
101.57 mP
229.9 mP
193.41 mP
174.25 mP
52.67 mP
4,168.19 mP
Kaynak: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.(2007 yılı)
Tablo L.1.5.2: Abone Sayıları
SAYI %
MESKEN 26854 96
TİCARETHANE 268 1.3
RESMİ KURUM 282 1.3
SANAYİ 22 0.1
DİĞER 298 1.3
TOPLAM 27724
Kaynak: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.(2007 yılı)
Şekil L.1.5.1: Abone Sayıları
ABONE SAYILARI
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
ABONE SAYISI
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
MESKEN
RESMİ
KURUM
DİĞER
ABONE TÜRÜ
Kaynak: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.(2007 yılı)
185

Tablo L.1.5.3: 2007 Yılı Çekiş Bilgileri
SERBEST
TÜKETİCİ SANAYİ KONUT TOPLAM
315,154,065 29,293,709 24,609,345 369,057,119
Kaynak: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.(2007 yılı)
Tablo L.1.5.4:Doğalgaz Vana Bilgileri
Yalova Çiftlikköy Kaytazdere Altınova Taşköprü Subaşı Tavşanlı Toplam
Bölge Regülatörü 4 2 2 1 2 1 12
Servis Kutusu 4900 1000 350 280 350 250 200 7330
Yatırım
Tamamlanma
Oranı(%) 90 95 50 50 75 50 80
St 12" VANA 2 2
St 10" VANA 3 2 1 6
St 8" VANA 4 1 1 6
St 6" VANA 6 1 1 8
St 4" VANA 7 6 6 4 4 1 1 29
St 3" VANA
St 2" VANA 1 2 3
Pe 125 Vana 50 10 3 3 3 3 3 75
PE 90 VANA 50 14 5 3 4 5 2 83
PE 63 VANA 125+ 27 6 8 8 3 2 179
Kaynak: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.(2007 yılı)
Tablo L.1.5.5: İmalat Raporu
Yalova Çiftlikköy Kaytazdere Altınova Taşköprü
Subaşı Tavşanlı Toplam Toplam
PE
sh
St
PE 125 14180 4300 2737.00 520 500.00 1925.00 600.00 24762
PE 90 13150 2980 2590.00 1407 1360.00 2000.00 800.00 24287
PE 63 29850 6300 4857.00 1820 2500.00 1670.00 1000.00 47997
PE 40 70500 19400 9064.00 4650 6200.00 5500.00 1900.00 117214
SH 20 23700 8100 3000 1400 2000.00 1400 1200.00 40800
SH 32 2250 128 100 2478
St 10'' 11048 11048
St 8'' 4710 4710
St 6'' 3253 650 80 50 2725 6758
St 4'' 1767 1195 872 150 580 150 4714
St 2'' 8 120 295 423
214260
43278
27653
TOPLAM 174416 43173 23200 9797 13055 15900 5650 285191
Kaynak: Armagaz Arsan Marmara Doğalgaz Dağıtım A.Ş.(2007 yılı)
İmalat Rakamları As-Buılt Projelerden Çıkarılmıştır.Sahada Yapılan İmalat İle As-
Buılt Alım Esnasında Alımı Yapılan Boru Metrajları Birbirini Tutmamakta Ve Yaklaşık % 5-
10 Arasında Fark Bulunmaktadır.
186

L.2.ULAŞIM
L.2.1.KARAYOLLARI
L.2.1.1.KARAYOLLARI GENEL
Tablo L.2.1.1.1: Karayolları
A) KARAYOLLARI Toplam
Mevcut Yol Uzunluğu
Devlet Yolları
İl Yolları
Otoyol 0
131 km
41 km
90 km
Tablo L.2.1.1.2: Yalova Yol Ağı (km)
Yolun Cinsi Satıh Cinsleri –Asfalt Butonu Toplam Bölünmüş Yol
Devlet Yolu uzunluğu 24 24 24
İl Yolu uzunluğu 0 0 0
TOPLAM 24 24 24
Kaynak : Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü
Tablo L.2.1.1.3: Karayolu uzunluğu (14. Bölge)
Devlet yolu uzunluğu
İl yolu uzunluğu
TOPLAM
Kaynak : Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü (2006 yılı)
L.2.1.2.ULAŞIM PLANLAMASI
L.2.1.3.TOPLU TAŞIMA SİSTEMLERİ
17 km
85 km
102 km
Yalova Belediyesi tarafından toplu taşıma hizmeti verilmemektedir.
Yakıt tüketim miktarları günlük sarfiyatları teknenin makine gücü ile orantılı olarak
hesaplanmakta olup motorin ağırlıklı yakıt kullanmaktadırlar.
L.2.1.4.KENT İÇİ YOLLAR
Yalova’dan karayolu ile komşu iller,Bursa 68 km’lik duble yolla,Kocaeli İline ise 63
km’lik iki şeritli asfalt yolla bağlıdır.İstanbul İline Kocaeli üzerinden karayolu bağlantısı
bulunmakla birlikte Yalova-Kocaeli 14. Km Topçular mevkiinden Eskihisar’a arabalı vapurla
da bağlantısı bulunmaktadır. Ayrıca Yalova İl merkezinden İstanbul’a deniz otobüsü ve hızlı
feribot ile bağlantı bulunmaktadır.
Parke yollar %40, Asfalt yollar %33, Sathi kaplama asfalt yollar %12 ve Stabilize
yollar %15 ’dir.Yalova İlinden 5 ilçe merkezine yol bağlantısı asfalt olup,mevcut 51 köyden
tamamına yakını da asfalt yola sahiptir.
Yalova İlinden ülkemizin birçok bölgesine tarifeli otobüs seferi yapılırken İstanbul’dan
Ege ve Akdeniz Bölgesine geçiş yolu üzerinde olması sebebiyle her ile gitme imkanı
bulunmaktadır.
İlimizde yük taşımacığı kara ve deniz yolu ile yapılmaktadır. İlimizde mevcut motorlu
taşıyıcılar kooperatifleri ile her türlü yük taşımacılığı kamyonlarla yapılmaktadır.
İlimizde bulunan sanayii tesisleri bazı hammadde taşımacılığını ve ürettikleri ürünün
pazarlamasını deniz yolu ile yapmaktadırlar.
187

L.2.1.5.ARAÇ SAYILARI
Tablo L.2.1.5.1 : Araç Sayıları (Motorlu Araçlara Ait Bilgiler)
ARAÇLAR
Motorsiklet
Otomobil
Minibüs
Otobüs
Kamyonet
Kamyon
Traktör
Çekici
Özel
Amaçlı
Taşıt
Tanker
Bir Önceki
Ay Sonu
Normal Özel
Plakalı Plaka
Araç lı
Eksilen
Nakil Hurda Toplam
Normal
188
Artan
Nakil
Fatural
ı
Toplam
Normal
Son
Durum
Araç
Resmi 44 0 0 0 0 0 5 5 49
Hususi 2543 0 0 0 0 0 0 0 2543
Ticari 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Toplam 2587 0 0 0 0 0 5 5 2692
Resmi 169 0 0 0 0 0 0 0 169
Hususi 12680 3 0 2 2 23 13 36 12616
Ticari
(Taksi)
131 0 0 0 0 0 0 0 131
Toplam 12880 3 0 2 2 23 13 36 12916
Resmi 53 0 0 0 0 0 0 0 53
Hususi 290 1 0 0 0 4 0 4 294
Ticari 338 0 0 0 0 0 0 0 338
Toplam 681 1 0 0 0 4 0 4 685
Resmi 40 0 0 0 0 0 0 0 40
Hususi 44 0 0 0 0 0 0 0 44
Ticari 1126 0 0 1 1 0 0 0 1126
Toplam 1210 0 0 1 1 0 0 0 1210
Resmi 60 0 0 0 0 0 0 0 60
Hususi 4907 1 0 0 0 16 4 20 4937
Ticari 87 0 0 0 0 0 0 0 87
Toplam 5051 1 0 0 0 16 0 20 5071
Resmi 75 0 0 0 0 0 0 0 75
Hususi 354 1 0 0 0 0 0 0 354
Ticari 859 0 0 0 0 3 1 4 863
Toplam 1288 1 0 0 0 3 1 4 1292
Resmi 7 0 0 0 0 0 0 0 7
Zirai 1640 0 0 0 0 2 7 9 1649
Ticari 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Toplam 1647 0 0 0 0 2 7 9 1656
Resmi 3 0 0 0 0 0 0 0 3
Hususi 2 0 0 0 0 0 0 0 2
Ticari 43 0 0 0 0 0 0 0 43
Toplam 48 0 0 0 0 0 0 0 48
Resmi 109 0 0 0 0 0 0 0 109
Hususi 24 0 0 0 0 0 0 0 24
Ticari 16 0 0 0 0 0 0 0 16
Toplam 149 0 0 0 0 0 0 0 149
Resmi 10 0 0 0 0 0 0 0 10
Hususi 15 0 0 0 0 0 0 0 15
Ticari 86 0 1 0 1 1 0 1 87
Toplam 111 0 0 0 0 1 0 1 112
Arazi Taşıt Resmi 7 0 0 0 0 0 0 0 7

Hususi 220 1 0 0 0 1 0 1 221
Ticari 0 0 0 0 0 0 0 0 2
Toplam 227 1 0 0 0 1 0 0 227
Genel Toplam 25879 7 1 3 4 50 30 79 25958
Kaynak:Emniyet Müdürlüğü (2007 yılı)
DİE Nisan -2006 internet sayfası verilerindeYalovanın Trafiğe kayıtlı araç sayısı: 21.562
olarak verilmektedir.(Karayolları 14. Bölge)
Tablo L.2.1.5.2 : Araç Sayıları (Motorsuz Araçlara Ait Bilgiler)
ARAÇLAR Bir Önceki Ay Artan Son Durum
Römork 18 0 18
Yarı Remork 18 1 19
Genel Toplam 36 1 37
Kaynak:Emniyet Müdürlüğü (2007 yılı)
L.2.2. DEMİRYOLLARI
L.2.3.DENİZ,GÖL,NEHİR TAŞIMACILIĞI
İlimizde Eskihisar-Topçular arasında Arabalı Vapurlar ile taşıt(otomobil, kamyon, otobüs
vs.) ve yolcu taşımacılığı, İstanbul Deniz Otobüsleri İşletmesine ait Hızlı Feribot ile
Yenikapı-Yalova arasında araç(otomobil-minibüs))-yolcu taşımacılığı, deniz otobüsleri ile
Kartal-Yalova arasında yolcu taşımacılığı sağlanmaktadır.
L.2.3.1.LİMANLAR
İlimiz Liman Sınırları içerisinde Yükleme ve boşaltma limanı olmadığından herhangi
bir yük taşıma olmamıştır. Balıkçı Barınaklarında denize sintine boşaltılmamakta ve deniz
kirliliği oluşmamaktadır.
İlimiz Merkezinde Marina (Yat Limanı) yapılmış olup henüz hizmete sunulmamıştır.
Yalova Liman Başkanlığı sorumluluk sahasında bulunan Balıkçı Barınakları ve İskeleler
aşağıya çıkartılmıştır.
YALOVA :İDO Yolcu İSKELESİ (Eski Ş.Hatları İskelesi)
İDO Hızlı Feribot İskelesi
Yalova Balıkçı Barınağı
Yalova Dereağzı Balıkçı Barınağı
ÇINARCIK:Çınarcık Balıkçı Barınağı
İDO Yolcu İskelesi (Eski Ş.Hatları İskelesi)
Koruköy Balıkçı Barınağı
Enğere-Kocadere İskelesi
ESENKÖY: Esenköy Balıkçı Barınağı
Tablo L.2.3.1.1 : Yalova İlinde Bulunan Limanlar
Bağlı Olduğu
Limanın Adı
Liman
Başkanlığı
Yalova Balıkçı Barınağı
Yalova
189
Liman
İşletmecisi
Belediye ve
Sınırlı Sorumlu
Balıkçılar Koop.
Limanın
Türü
Balıkçı
Barınağı
Limanın
Adresi
Merkez
Su Ürünleri Balıkçı
Çınarcık Balıkçı Barınağı Yalova
Kooperatifi Barınağı
Esenköy Balıkçı Barınağı Yalova Su Ürünleri Balıkçı Esenköy
Taşliman Mah.

Armutlu Balıkçı Barınağı
Yalova
190
Kooperatifi
Belediye ve
Sınırlı Sorumlu
Balıkçılar Koop.
Fıstıklı Balıkçı Barınağı Gemlik Kooperatif
AKSA
İzmit
AKSA Akrilik
Kimya San. A.Ş.
İstanbul Elyaf İzmit İstanbul Elyaf
Akçansa
Kartal Deniz Otobüsleri
ve Şehir Hatları
Feribot İskelesi
Topçular Arabalı Vapur
İskelesi
Esenköy İskelesi
Çınarcık İskelesi
Armutlu İskelesi
L.2.3.2.TAŞIMACILIK
İzmit
İstanbul Bölge
Müdürlüğü
İstanbul Bölge
Müdürlüğü
İstanbul Bölge
Müdürlüğü
İstanbul Bölge
Müdürlüğü
İstanbul Bölge
Müdürlüğü
Gemlik
Akçansa Çimento
San.ve Tic.A.Ş.
Barınağı
Balıkçı
Barınağı
Balıkçı
Barınağı
İskele
(Dolfin) /
Liman
İşletmesi
İskele/
Liman
İşletmesi
İskele/
Liman
İşletmesi
Dereağzı
(Rıhtım)
Fıstıklı
İDO İskele Heykel
Fabrika sahası-
Taşköprü
Fabrika Sahası-
Taşköprü
İDO İskele Merkez
SCA Fab.
Arkası Tesis
Sahası Altınova
İDO İskele Topçular
İDO İskele Esenköy
İDO İskele Çınarcık
İDO, Deniz
İşletmeleri ve
Belediye Bşk.
İskele
Armutlu
Tablo L.2.3.2.1: Devlet ve İl Yolları Üzerindeki Seyir ve Taşımalar (Trafik Yükü)
Taşıt ( adet-km) Devlet Yolu 943.748
Otoyol
Devlet ve İl yolları üzerinde
Toplam 943.748
Seyir ve Taşımalar
Yük ( ton-km) Devlet Yolu 3.158.751
( Trafik Yükü)
Otoyol
Toplam 3.158.751
Yolcu ( kişi-km) Devlet Yolu 2.707.553
Otoyol
Toplam 2.707.553
Kaynak : Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü (2006 yılı)
Tablo L.2.3.2.2: Devlet Yolları Yıllık Ortalama Günlük Trafik Bilgileri
Yalova-Orhangazi (Bursa İl Sınırı)
Otomobil 14,820
Otobüs 860
Orta Yüklü Tic.Araç 1,383
Kamyon 4,214
Treyler 1,807
TOPLAM : 23 084
Kaynak : Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü (2006yılı)

Karamürsel-(Orhangazi-İznik) Ayr.
Otomobil 306
Otobüs 1
Orta Yüklü Tic.Araç 75
Kamyon 85
Treyler 1
TOPLAM : 468
Kaynak : Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü (2006yılı)
Tablo L.2.3.2.3: Devlet yolları Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerleri
OTOMO
OTOBÜ
BİL
S
KKNO DİL
İM
NO
UZU
NLU
K
KM
SAYIM
TÜRÜ
TOPLAM
YOGT
Taşıt/Gün
YOGT
Taşıt/Gün
ORTA
YÜKLÜ
TİCARİ
TAŞIT
YOGT
Tasıt/Gün
YOGT
Tasıt/Gü
n
KAMYO
N
YOGT
Taşıt/Gün
KYM+
RÖMORK,
ÇEKİCİ+YA
RI RÖMORK
YOGT
Tasıt/Gün
575-01 1 4 G.TRAF 15.649 9.928 1.128 498 2.481 1.61
5
575-01 2 20 OTSS1 24.436 15.263 1.69 825 4.761 1.89
7
Kaynak : Karayolları Genel Müdürlüğü 1. Bölge Müdürlüğü (2006 yılı)
AĞIR
TAŞIT
YÜZDE
Sİ
26
27
OTS : Otomatik Taşıt Sayımı G.TRAF : Güzergah Trafiği
OTSS1 : Otomatik Taşıt Sınıflandırma Sayımı TAHMİN : Projeksiyon
OTSS2 : Wim Yerine
Tablo L.2.3.2.4: Devlet Yolları Yıllık Taşıt km,Yolcu km ve Ton km Değerleri
Taşıt-Km. Yolcu-Km. Ton Km.
344,46 988,257 1,152,944
Kaynak : Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü (2006 yılı)
L.2.4.HAVAYOLLARI
İlimizde Taşköprü ilçesinde sadece askeriyeye ait bir hava alanı bulunmaktadır.
L.3.HABERLEŞME
Tablo L.3.1 : Haberleşme
D) HABERLEŞME
Toplam Santral Kapasitesi 88890
Toplam Abone Sayısı 69053
Şebeke Durumu
Kartlı Ankesör 284
Teleks Abone 0
Data Abone 19
191

Tablo L.3.2: Telefon Şebekeleri
SANTRAL ADI
TELEFON ŞEBEKESİ YÜZDESİ
YER ALTI(%)
HAVA(%)
YALOVA 80 20
ÇINARCIK 85 15
ÇİFTLİKKÖY 80 20
KADIKÖY 75 25
KAZİMİYE 70 30
KORUKÖY 20 80
ESENKÖY 60 40
TAŞKÖPRÜ 40 60
KAPLICA 50 50
SUGÖREN - 100
ÇUKURKÖY 20 80
SOĞUCAK 70 30
KILIÇ 10 90
ŞENKÖY - 100
GÜNEY - 100
KİRAZLI 60 40
YALI - 100
TEŞVİKİYE - 100
SAFRAN 5 95
SULTANİYE 80 20
AKKÖY 80 20
ALAN 60 40
FEVZİYE 10 90
ALTINOVA 60 40
TAVŞANLI 60 40
ARMUTLU 50 50
FISTIKLI 50 50
KAPAKLI 40 60
ELMAKENT 100 -
YENİMHALLE - 100
KURTKÖY - 100
GACIK 70 30
SUBAŞI 90 10
L.4.İLİN PLAN DURUMU
Yalova Valiliği İl Özel İdaresi ve Yalova Belediye Başkanlığı arasında, Yalova İli
1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı yapımına ilişkin işbirliği protokolü yapılmıştır.Bu
protokol, 4856 sayılı Çevre ve Orman bakanlığı Teşkilatı ve Görevleri Hakkındaki Kanun’a
dayanılarak Bakanlıkça 5 Mayıs 2004 tarih ve 2544-22666 sayılı Genelge ile Valiliğe
verilmiş olan yetki ile 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 6. maddesiyle İl
Belediyesi ve İl Özel İdaresine verilen görev ve yetkiye dayanılarak hazırlanmıştır.Söz
konusu protokol, Belediye Meclisinin 06.06.2005 tarih ve 168 sayılı kararıyla uygun
bulunmuştur.
1/ 25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına, planlama alanı Yalova İli sınırlarının
tamamını kapsamakta olup, planlama sınırları içine Yalova ilinde yer alan toplam 6 ilçe
192

ve 15 belediye ile bunlara bağlı köyler girmektedir.İlgili plan, Yalova İlinin mevcut
olanak, potansiyel ve kaynaklarının tespiti, gerek sosyo-ekonomik yapı deseninin,
gerekse mekansal arazi kullanım durumunun bir bütün içinde incelenerek, yapılan
araştırma-analiz-değerlendirme çalışmaları ışığında, 2025 yılı hedef alınarak ve il
sınırlarının tamamını kapsayacak şekilde Yalova İlinin ülkesel ve bölgesel konumu ile
önemi göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.
Yalova Valiliği İl Özel İdaresi ve Yalova Belediyesi tarafından hazırlatılan 1/
25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, Belediye Meclisinin 09.02.2007 tarih, 58 sayılı
kararıyla onanmış olup, 26.02.2007- 27.03.2007 tarihleri arasında askıya çıkarılmıştır.
Askı süresi içinde, 5393 sayılı Belediye Kanununun Belediye Meclisinin görev ve
yetkileri ile ilgi 18. maddesinin (c) bendine göre incelenen ve İl Özel İdaresi ile ortaklaşa
hazırlanan Çevre Düzeni Planına yapılan itiraz dilekçeleri, İmar ve Bayındırlık
Komisyonu, Tarım Hayvancılık ve Köye Yönelik Hizmetler Komisyonu ve Belediyemiz
İmar Komisyonu ile birlikte yapılan çalışmalar sonucunda tek tek incelenerek
değerlendirilmiş olup, Belediye Meclisinin 08.06.2007 tarih, 270 sayılı kararı ile plan
kesinleşmiştir.
Belediye sınırlarımız içerisinde herhangi bir sit alanımız olmadığından dolayı koruma
amaçlı imar planımız bulunmamaktadır.
L.5.İLDEKİ BAZ İSTASYONLARI
İlimizde tespit edilen baz istasyonu sayısı 52 (elliiki) civarındadır. Elektronik
teknoloji hızla gelişmesini sürdürerek topluma yaşamı kolaylaştırıcı yönde yararlı hizmetler
vermeye devam ettikçe Elektromanyetik kirlilik’ de hızla artacaktır. Geleceğin sağlıklı
kuşağını geliştirmek ve toplumun sağlığını korumak, Elektromanyetik Kirliliği kontrol ve
olumsuz etkilerini minimuma indirmek açısından önem taşımaktadır.
12.07.2001 tarihli ve 24460 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 10 KHz-60 GHz
frekans Bandında çalışan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kaynaklanan
Elektromanyetik Alan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri ve
Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik gereği şikayetlerin değerlendirilmesi Telekomünikasyon
Kurumunun yetki ve sorumluluğundadır.
İlimizde baz istasyonları kaynaklı tartışmalara aydınlık kazandırabilmek amacıyla İl
Müdürlüğümüzce hazırlanan proje kapsamında, Sakarya Üniversitesine ilk planda kurulu baz
istasyonları civarında ölçümler ardından da İl merkezinde cadde ve sokakları kapsayan genel
Elektromanyetik Kirlilik taraması yaptırılmıştır. Ayrıca, Radyo ve TV yayın envanterleri
civarında ve şehir merkezlerinde bazı trafo civarlarında da EMK araştırması yapılarak Yalova
İlinde gerek düşük gerekse de yüksek frekanslarda Elektromanyetik Kirliliğin genel bir
görüntüsü elde edilmiştir. Bu araştırma çerçevesinde yapılan ölçümlerde İlimizde
Elektromanyetik kirliliğin önemsiz bir boyutta olduğu görülmüştür.
Şekil L.5.1:Elektromagnetik Kirlilik Haritası
193

Tablo L.5.1 :Telekomünikasyon Kurumu İstanbul Bölge Müdürlüğü Tarafından İletilen Ve
Mahalli Çevre Kurulunda Görüşülen Baz İstasyonları
Sıra Adres
Operatör
No:
1 Fatih Cd. Bahçelievler Mh. No: 91-10 Telsim
2 İstanbul Cd. Çınarlı Cami Sokak Arslan Ap. No:29 Telsim
3 Karadeniz Cd. İsmetpaşa Mh. No: 4 Telsim
4 Tokmak Mevki İpek Kağıt Fab. yanı Arıa
5 Ceylankent Tatil Sitesi Arıa
6 Azmak Mevki Derealtı -Armutlu Aycell
7 Bahçelievler Mahallesi , Pafta 28 Ada 370 Parsel 247 Aycell
8 Bahçelievler Mahallesi Pafta 12 Ada 338 Parsel 22 Aycell
9 Süleymanbey Mahallesi Pafta 6 Ada 55 Parsel 74 (hatipoğlu Aycell
iş Hanı)
10 Süleymanbey Mahallesi Ada 268 Parsel 55 Aycell
11 Süleymanbey Mahallesi Pafta 8 Ada 321 Parsel 124 Aycell
12 Fevziçakmak Mahallesi Pafta 29 Ada 113 Parsel 36 Aycell
13 Gaziosmanpaşa Mahallesi Pafta 49 Parsel 212 Parsel 23 Aycell
14 M. Kemal Paşa Mah. Eser Sokak ile osmaniye Sokağın Aycell
kesiştiği yerdeki arsa 77 ada 14 Parsel
15 Fevziçakmak Mah. Radar Cad. Binlik Su Deposu Yanı Aycell
16 Bahçelievler Mah. GaziOsman Paşa Cad. Donanma Sokak Aycell
No: 7 Yüzyıl Ap.
17 Bahçelievler Mahallesi , Pafta 28 Ada 370 Parsel 247 Turkcell
18 Denizçalı Köyü Topçuçiftliği Mevkii Pafta 1/4 Parsel Aycell
1004
19 Sahil Mahallesi Pafta 2/1 Parsel 1017 Aycell
20 İzmit TopçularYolu üzeri Ceylankent Sitesi Çiftlikköy Aycell
21 İzmit Yalova yolu üzeri Çiftlikköy TT Aycell
22 Kazım Karabekir Mah. (Yeşilova Mah. Belediye Park lanı Aycell
Radyo vericisi yanı-Kadıköy/Yalova
23 Yeşilova Mah. Kadıköy Sırt Yolu Çiftlik Evi Aycell
24 Üvezpınar Mahallesi Köy içi Mevkii Parsel 346 Aycell
25 Altınova Belediyesi su deposu (Cumhuriyet Mah. Subaşı Aycell
cad.)
26 Çınarcık TT Aycell
27 Yeni Bursa Yolu Sanayi Sitesi Temizlik Binası yanı Turkcell
28 Süleymanbey mah. Yalı Cad. No:30 Telsim
29 Kaytazdere Beldesi SCA Fabrikası Arkasında Turkcell
30 Çınarcık İlçesi, Koru Beldesi ,Yanıklık Mevkii, 6/1 pafta Turkcell
,3138 parselde
31 Çınarcık İlçesi, Esenköy Beldesi ,Çalıdere Mevkii, 22 pafta Turkcell
,2531 parselde
32 Altınova İlçesi, Kaytazdere Beldesi 32 pafta, 300 ada, 1 Telsim
parselde
33 Altınova İlçesi, Subaşı Deprem Konutları Turkcell
194

34 Altınova İlçesi, Örencik Köyü, 103 ada no ,69 parselde Turkcell
35 Termal İlçesi, Akköy, Kavacık Mevkii, 9 pafta, 289 parselde TT&TIM
(Şahin Tepesi)
36 Çınarcık İlçesi, Koru Köy, Köy civarı Mevkii, 20 pafta, TT&TIM
1294 parselde (su deposu yanı)
37 Çınarcık İlçesi, Koru Köyü, Çiftlik Mevki, 15 pafta, 1001 TT&TIM
parselde
38 Çınarcık İlçesi, Esenköy , Köyüstü mevki, 11/1 pafta, 1260 TT&TIM
ada, 3 parselde
39 Armutlu İlçesi, Koyun Ağılı Mevkii, 18 pafta, 921 parselde TT&TIM
40 Çınarcık İlçesi, Vali Akı Cad. Karanfil Sokak, No:5 Ferah TT&TIM
Pansiyon
41 İlimiz, Altınova İlçesi, Cumhuriyet Mah. 25. Sokak Altınova Turkcell
Su Deposu yanında
42 İlimiz, Çınarcık İlçesi, Üçreisler Tepesi , Mersinlik TT&TIM
mevkiinde
43 Merkez İlçesi, Cumhuriyet Cad. Aliler Kavşağı, Çınarcık Turkcell
Yol Ayrımı, Sardunya Cafe üzerinde
44 Altınova İlçesi, Subaşı Kalıcı Deprem Konutları T.T.
Avea
yanında
45 Merkez İlçesi , Süleymanbey Mah. Zabıta Müdürlüğü Binası ,Turkcell
arkasında
46 Merkez İlçesi, Bahçelievler Mahallesi, Spor Cad. Muammer Turkcell
Aksoy Sk. No:3 adresinde
47 Merkez İlçesi, Fevziçakmak Mahallesi, Cumhuriyet Turkcell
Caddesi,Yıldız Sokak No:10
48 Merkez İlçesi , Fatih Cad. No:16 ‘da Turkcell
49 Çınarcık İlçesi, Üçreisler mevkiinde Telsim
50 Çınarcık İlçesi, Özcan Kamping, Teşvikiye Sahil Kum Plajı Turkcell
adresinde
51 Armutlu İlçesi, Dereağzı Mevkii 4. Cadde adresinde Telsim
52 Armutlu İlçesi, Koyunağılı Mevkii Yalıüstü adresinde Turkcell
53 Çiftlikköy İlçesi, Aydınkent Mer-Tur Otel Deposu üzerinde Turkcell
54 Armutlu İlçesi, Tavşantepe Mevkii İhlas Evleri Yolu
Turkcell
Nazarkent tatil Sitesi yanında
55 Altınova İlçesi, Tavşanlı Köyü Dipgölcük Mevkii Pafta:9 Turkcell
Parsel:324
56 Merkez İlçesi, Gazipaşa Cad. Belediye Park alanı Kristal Turkcell
Büfe Yanında
57 Merkez İlçesi, Yaşar Okuyan Bulvarı eski Cad. No:4 Turkcell
58 Çiftlikköy İlçesi, Çiftlik Mah. Gaffar Okan Cad. No:83 Turkcell
59 Altınova İlçesi, Tavşanlı Beldesi Emekevler Mah.
Turkcell
Yeniferibot Yolu adresinde
60 Merkez İlçesi, Yeşilova Mah. Megateknik’e ait Verici
Kulelerinde
Tatlıses Radyo TV
ve Medya
Hizmetleri A.Ş.
61 Armutlu İlçesi, İhlas Evleri çatısında Avea
62 Merkez İlçesi, Yalova Belediyesi Hizmet Binası çatısında Avea
63 Merkez İlçesi Süleymanbey Mah. Barış Manço Açık Hava Turkcell
Tiyatrosu üzerinde
64 Çiftlikköy İlçesi Sahil Mah. Yalı Cad. No:24 Altın Apt. Turkcell
195

üzerinde
65 Merkez İlçe Kazimiye köyü 3 pafta 183 parsel Vodafone
66 Esenköy Beldesi 6. Parsel Çalıdere Mevkii Çınarcık Avea
67 Bahçelievler mah. Spor Cad. Muammer Aksoy Sok. Avea
68 Yalova Spor Kulb Kirazlı Sanayi sitesi Çevtem T yanı Vodafone
69 Subaşı Konutları Yanı Merkez Mah. Cumhuriyet Cad. Vodafone
70 Bursa Yolu 8.km Su Deposu yanı Vodafone
71 K.Karabekir Mh. 565 Ada 1 Parsel Makine İkmal Parkı Avea
72 Hasanbaba Belediye Mezbahalar Mevki Çınarcık Turkcell
73 Teşvikiye Beld İstiklal Mah. İstiklal Cad. No: 40/2 Çınarcık Turkcell
74 İstanbul Cad. BP Benzin İstasyonn 150 m yakn Kurul.Direk Turkcell
75 Taşliman Sahil Cad.Rüzgar Sokak Kesişimi Ayd.Direği
Turkcell
Çınarcık
76 Harmanlar Mah.Vali Akın Cad.Üçreisler Kanaliz Deşarj Turkcell
Pompa Binası Çınarcık
77 Örencik Köyü 103 Ada 69 Parsel Turkcell Kulesi
Vodafone
YanıAltınova
78 Pafta 5 Parsel 960 Mezarlık Mevkii Kadıköy Merkez Avea
79 Pafta 5 Parsel 574 Mezarlık Mevkii Top SahasıYanı Kılıç
köyü Merkez
Avea
KAYNAKLAR :
1-Yalova Belediyesi
196

konut
taşkına
2-Karayolları Genel Müdürlüğü
3-İl Emniyet Müdürlüğü
4-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
(M). YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS
M.1.KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA
Doğal özelliklerin kent formuna etkileri; Türkiye’de ve dünyada coğrafi konum,
daima kent yerleşmeler üzerinde etkin olmuştur. Belli bir coğrafya için ulaşılabilirlik de
önemli bir kıstas olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer merkezlerde bağlantı şehirlerin daha
hızlı geliştikleri gözlenmektedir. Planlama kavramı bir anlamda koruma/ kullanma dengesini
sağlamak ve bunu kamu lehine yönlendirmeyi amaçlamaktadır.
Planlamaya altlık oluşturan çeşitli basamaklar ve bunlar bir ön çalışma/ ön fizibilite
olarak değerlendirilmektedir.
Bu kavramlar;
-Jeolojik yapı,
-Mülkiyet yapısı,
-İklim durumu,
-Toprak yapısı,
-Ulaşılabilirlik,
Nüfus ve geleceğe yönelik projeksiyon,
-İdari bölünüş,
-Arazi kullanım çalışması ( sektörel bazda dağılımlar ) vs. gibi çeşitli faktörleri içermektedir.
UJeolojik Yapı; U maruz alanları, zemin emniyet gerilmesini, kaç metrede
sağlam zemine ulaşılabildiğini, istinad duvarlarını, yerleşilebilir/ l yerleşilemez alanların
tespitini, temel kullanımları ve fayda / maliyet analizleri neticesinde yoğunluk kararlarını
etkileyen bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.
UTopoğrafya ; U formunu belirleyen bir faktör olup, planlamada özellikle ulaşım
ve inşaat aşamasında hafriyat ve alt yapı çözümleri açısından önem kazanmaktadır. (Örn.
Taşıt yollarının % 15 eğimi geçmemesi gerekmektedir.) Ancak zemin ön seviyesi açısından
değerlendirildiğinde, yüksek alanların genelde daha sağlam zemin yapısına sahip olduğu
(özellikle deniz kıyısı kentlerde) ve zemin altı otopark kullanımlarına olanak sağladığı fakat
hafriyat ve istinad gibi kavramlar açısından ekonomik külfiyet getirdiği söylenebilir.
Uİklim Yapısı; Ukent makroformuna bina yönlenmeleri (genellikle istenen güney doğu /
güney batı istikameti ) , ısı yalıtımı, çatı eğimi yine ulaşılabilirlik ve eğim (buzlanma vs.)
hakim rüzgar yönü ve şehirsel hava sirkülasyonu (hava koridorları) , sıcak şehirlerde
merkezlerde binaların akşam saatlerinde sıcak hava yayması, trafik , büyük otopark
alanlarının ve asfaltın ısınması vs. psikolojik faktörler yaratmaktadır.
UToprak Yapısı; UTarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından yapılan toprak analiz
haritaları, 1. 2. 3. 4. 5. 6. sınıf tarım toprakları, 1. ve 2. sınıf topraklar üzerinde yerleşilemez
durumu, yine zeytinlik alanlarının korunmasına ilişkin kanun, mera alanlarının korunması,
orman kadastral paftaları üzerinde yer alan Devlet Ormanları, Kültür ve Tabiat Varlılarını
Koruma Kurulu üzerinde etkin olduğu tarihsel değerler ve sit alanları yerleşime kapalı
alanlardır.
197

Günümüz
P
değerleri,
UMülkiyet Yapısı; Uortalama parsel büyüklükleri, raiç mP
mülkiyeti
çevreleyen sınırlardaki mevcut oluşumlar (gelişme, konut mu, sanayi mi, hizmet sektörü)
destekleyici mi yoksa engelleyici mi (rant pozitif mi, negatif mi etkileniyor). Özel mülkiyet,
kamu mülkiyeti gibi kavramlar. Yine olaya tersten bakılırsa bugün Yalova’da 2 kat imarla
inşaat sektörü / vatandaş (özel mülkiyet) nasıl gelişebilecektir? Gibi birbirini etkileyen /
dengeleyen bir kavramlar bütünüdür.
Ulaşılabilirlik ;U dünyasında gerek bilişim anlamında, gerek pazarlamada,
gerek demokrasilerde gerekse fiziki / kentsel gelişim anlamında ulaşılabilirlik büyük önem
kazanmıştır. Kişisel veya toplumsal gelişmeler tüm imkanlardan haberdar olma ve bunun
gereklerini yerine getirebilmekle mümkün olmaktadır.
Özellikle 1980 sonrası Türkiye’de büyük gelişmeler yaşanmış ve tarım / sanayi
dengesi giderek sanayileşme ve bununla beraber hizmet sektörüne doğru yönelmeler
göstermiştir.
Günümüzde ulaşılabilirlik özellikle ana arterlerle kısa zamanda ) ve ulaşılan noktada
kalabilme (otopark ) kapasitesi) özellikle hizmet sektörü açısından büyük önem taşımaktadır.
Yine büyük sanayi tesislerinin ana arterleri üzerinde yer seçtiklerini
gözlemlemekteyiz. Ulaşılamayan noktaların gerek yönetim anlamda, gerekse ekonomik
anlamda, gerekse yerleşme / kent anlamında denetimimiz dışında olduğu bir gerçektir.
Bu gün için deniz, hava, kara taşımacılığına, metre kavramı da eklenmiştir. Bu durum
ulaşım pazarında kamu lehine bir gelişme olmuştur.
M.1.1.KENTSEL ALANLAR
M.1.1.1.DOĞAL ÖZELLİKLERİN KENT FORMUNA ETKİLERİ
M.1.1.2.KENTSEL BÜYÜME DESENİ
Kentlerin canlı birer organizma olduğu gerçeği unutulmamalıdır. Kentsel gelişmeleri
etkileyen binlerce parametre bulunmaktadır.
Kentsel gelişme için en önemli saptama geçmişten geleceğe bir köprü kurmaktan
geçmektedir. Tüm mevcut kentsel fonksiyonların yer seçimlerinin kapasitelerinin,
etkinliklerinin saptandığı bir arazi kullanım çalışması ve bunu destekleyen anket çalışmaları
gerçekleştirilmelidir.
Bugün için Yalova’da yaşanmış bir deprem gerçeği bulunmaktadır. Canlı organizma
olan kent bir evrim geçirmektedir. Merkezde büyük bir boşalma gerçekleşmiş ve vatandaşlar
mücavir alanlara doğru yönlenmişlerdir.
Yalova İli genelinde gerçekleştirilen revizyon imar planları yoğunluk azaltımına
gidilmiştir. Bugün Belediye olarak planlı / güvenli gelişme alanları planlanmaktadır. Toplu
Konut Alanı ile ilgili olarak (Elmalık-Kazımiye) çalışmalar devam etmektedir.
Organize Sanayi Yazılım Bölgesi Yalova için büyük bir adımdır. Büyük firmalarla
temasa geçilmiş ve yatırımlar bölgeye yönlendirilmeye çalışılmaktadır. Başarıya ulaşıldığı
taktirde önemli bir merkez yaratılacak, bir nevi serbest bölge oluşturulacaktır. Yalova-Bursa
yolu üzerinde yer alan sanayi sitesi de önemli bir ekonomik yatırım / etkinlik olarak karşımıza
çıkmaktadır.
UPlanlı Kentsel Gelişme Alanları :
198
2

3194 sayılı İmar Kanununa göre Belediyeler bir önceki yıl içerisinde verilen inşat
ruhsat sayısına tekamül edecek şekilde ,planlanmış ve alt yapısı hazırlanmış gelişme konut
alanlarını rezerv olarak hazırlamakla yükümlüdürler.
Yalova İli genelinde, Elmalık-Kazımiye bölgesinde gerçekleştirilen Toplu Konut
Alanı, İsmetpaşa Mahallesinin güney kısımları, Gaziosmanpaşa Mahallesinin güney
kısımları, Bağlarbaşı Mahallesinin güney-batı sırtları ve Kazımkarabekir Mahallesinin
güney kısımları, planlı gelişme konut alanı olarak ayrılmış bölgelerdir.
UKentsel Alanlarda Yoğunluk :
Kentsel yoğunluk 2001 yılında gerçekleştirilen Revizyon İmar Planları ile düşünülmüştür.
UKentsel Yenileme Alanları:
İlimiz genelinde koruma amaçlı imar plan çalışması bulunmamaktadır. Bununla
beraber ; tüm Türkiye’de olduğu gibi, İlimizde de ruhsatsız yapılaşma söz konusudur. Bu tip
yapılaşmalar kent çeperlerinde ve hazine arazileri üzerinde gerçekleşmektedir. Bu bölgeler
için ıslah imar planları gerçekleştirilecektir, ancak şu an için kanuni süreç buna izin
vermemektedir.
M.1.1.3.PLANLI KENTSEL GELİŞME ALANLARI
YALOVA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI (2025) KARARLARI
PLANLAMA ALANI GENEL ARAZİ KULLANIM KARARLARI
Yalova İli 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı planlama çalışmalarına başlamadan önce ilgili
kurum ve kuruluşlardan alınan veriler, yerinde yapılan arazi çalışmaları ve belediyeler ve
ilgili kurum ve kuruluşlarla yapılan görüşme ve toplantılar sonucunda yapılan mevcut durum,
potansiyel, olanak tespitleri ve sentez çalışmaları ile planlamaya altlık oluşturacak veriler
tespit edilmiş, bu veriler ışığında planlama aşamasına geçilmiştir. Mevcut durum,
potansiyeller, eşikler, yatırımlar, talepler, mevcut imar planları, ilgili kurum ve kuruluş
görüşleri, Yalova İl Stratejik Planı, Yalova Belediyesi Stratejik Planı, İl gelişme planları, İl
Tarım Master Planı vb. veriler planlama ilkeleri ve gereklilikleri neticesinde değerlendirilerek
1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kararları oluşturulmuştur.
1/25.000 ölçekli Yalova İl Çevre Düzeni planı çalışmaları sürdürülürken bu planla eş zamanlı
gerçekleştirilen ve planın mekansal anlamda uygulamaya geçmesindeki araçlardan birisi olan
İl Stratejik Planı çalışmalarının temel misyon, vizyon, ilke, stratejik amaç ve hedefleri de
planla bir bütün olarak değerlendirilmiş, bu konuda sürdürülen çalışmalarda özel sektör
temsilcisi olarak planlama ekibinde yer alınmıştır.
Yalova İl Çevre Düzeni Planı Çalışmaları yapılırken yakın bölgesi içinde ve etkileşim alanı
içinde kalan İstanbul, İzmit, Bursa gibi önemli yerleşme merkezlerinin üst ölçekli plan
kararları incelenmiş, bu planlarla bütünlük ve uyum sağlanmaya çalışılmış, söz konusu
planların hazırlayıcıları ile görüş alışverişlerinde bulunulmuş ve plan hazırlanma sürecindeki
toplantılardan bazılarına da özellikle İstanbul Üst Ölçekli Planı çalışmasını yürüten ekipten
kişiler katılmışlardır.
Planlama alanı içinde önemli verilerden birisi olan mevcut yapılaşma alanları ve daha önce
onaylanmış alt ölçekli planlarla ilgili kararlar verilirken; bu planlar çevre düzeni planına
işlenmesi gerekli direk bir veri olarak kabul edilmemiş olup, çevre düzeni planının temel
hedef, ilke ve stratejileri ile uyumu irdelenerek ve ilgili kurum ve kuruluş görüşleri de dikkate
alınarak plan kararları oluşturulmuştur.
Yalova İli’nin planlama hedef ve ilkelerine göre mekansal gelişim stratejileri özetle aşağıdaki
gibidir:
199

• Tüm kentsel sektörlerin dengeli gelişiminin sağlanması ve sektörlerde uzmanlaşma.
• Sanayi sektöründe ihtisas OSB’leri, tersane alanları, küçük sanayi sitelerinin
planlanması ile altyapı maliyetini azaltan, ihtisaslaşmış, çevreye duyarlı sanayi
gelişimi.
• Gelişen sanayi ve kentsel servislerin kontrollü gelişimi
• Tarım ve orman alanı potansiyellerinin tarım, ekolojik turizm ve doğa turizmi
sektörlerinde koruma-kullanma dengesi içerisinde gelişimi
• Turizm sektöründe sağlık-termal, eko turizm, yayla turizmi, doğa turizmi, inanç
turizmi, yat turizmi vb. konularda çeşitlenme ve ihtisaslaşma
• İkinci konutların turizm amaçlı veya daimi ikametgah amaçlı kullanımı
• Kıyı kulanımının çeşitlendirilmesi ve deniz ile olan ilişkinin güçlendirilmesi
• Merkez işlevlerinin ve kentsel servislerin güçlendirilmesi ve ilde dengeli dağılımı
• Kentsel ve bölgesel sosyal donatı alanlarının planlama alanı içerisinde dengeli
dağılımı
• Arkeolojik, doğal, tarihi değerlerin korunarak, turizm potansiyeli olarak geliştirilmesi.
• Karayolu, denizyolu, havayolu bağlantılarının güçlendirilmesi
• Kırsal yerleşmelere turizme yönelik işlevler yüklenmesi
Planlama alanı bütünündeki öneri mekansal kullanım değerleri aşağıdaki gibidir.
Tablo M.1.1.3.1: Yalova İli 1/25000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Mekansal Kullanım
Değerleri
KULLANIMLAR ALAN (ha) %
KONUT YERLEŞME ALANLARI
KENTSEL YERLEŞİK KONUT ALANLARI
Düşük Yoğunluk (50-100 k/ha) 1204.24 1.42
Orta Yoğunluk (100-150 k/ha) 729.86 0.86
Yüksek Yoğunluk (150-200 k/ha) 256.68 0.30
KENTSEL YERLEŞİK KONUT ALANLARI TOPLAMI 2190.78 2.59
KENTSEL GELİŞME KONUT ALANLARI
Düşük Yoğunluk (50-100 k/ha) 4512.34 5.33
Orta Yoğunluk (100-150 k/ha) 1687.22 1.99
KENTSEL GELİŞME KONUT ALANLARI TOPLAMI 6199.56 7.32
KIRSAL YERLEŞME VE GELİŞME KONUT ALANLARI 1648.32 1.95
ARA TOPLAM 10038.66 11.85
KENTSEL SERVİS, ÇALIŞMA,
SANAYİ VE DEPOLAMA ALANLARI
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ (OSB) 262.38 0.31
SANAYİ ALANLARI 645.05 0.76
KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ (KSS) 128.87 0.15
DEPOLAMA ALANLARI (D) 34.78 0.04
TARIMSAL DEPOLAMA ALANLARI (TD) 21.65 0.03
KENTSEL SERVİS ALANLARI (KSA) 1533.73 1.81
TERSANE ALANLARI (TS) 299.93 0.35
ARA TOPLAM 2926.39 3.46
TURİZM VE REKREASYON ALANLARI
200

TURİZM TESİS ALANLARI (TTA) 826.36 0.98
TURİZM + KONUT YERLEŞME ALANLARI 468.03 0.55
TURİZM TESİS ALANLARI-YAYLA TURİZMİ (YT) 144.40 0.17
TERCİHLİ KULLANIM ALANLARI (TKA) 117.91 0.14
GÜNÜBİRLİK VE REKREASYON ALANLARI 108.23 0.13
ARA TOPLAM 1664.93 1.97
BÜYÜK VE AÇIK ALAN KULLANIŞLARI
KENTSEL SOSYAL DONATI ALANLARI
ARBORETUM ALANLARI 5.14 0.01
FUAR, PANAYIR, FESTİVAL ALANLARI 63.56 0.08
BÜYÜK KENTSEL YEŞİL ALANLAR 305.15 0.36
MESİRE ALANLARI 100.42 0.12
KENTSEL VE BÖLGESEL BÜYÜK SPOR ALANLARI 122.13 0.14
KENTSEL VE BÖLGESEL SAĞLIK TESİSLERİ 4.94 0.01
KENTSEL VE BÖLGESEL EĞİTİM ALANLARI 175.32 0.21
ARAŞTIRMA GELİŞTİRME MERKEZLERİ (AR-GE) 189.91 0.22
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME MERKEZLERİ (TGM) 7.60 0.01
KONGRE MERKEZLERİ 6.33 0.01
BÜYÜK ALAN KUL. GERK. KAMU TES. ALANLARI 53.79 0.06
ARA TOPLAM 1034.29 1.22
TARIM ALANLARI
MUTLAK TARIM ALANLARI 1274.76 1.51
ORGANİK TARIM ALANLARI 796.18 0.94
DİĞER TARIM ALANLARI 11340.01 13.39
SERA ALANLARI 275.21 0.32
ORMAN ALANLARI
ORMAN ALANLARI 48608.42 57.39
AĞAÇLANDIRILACAK ALANLAR
AĞAÇLANDIRILACAK ALANLAR 203.22 0.24
DİĞER ARAZİ KULLANIM ALANLARI
ASKERİ ALANLAR 719.92 0.85
KORUMA ALANLARI
SİT ALANLARI 408.33 0.48
BUGÜNKÜ ARAZİ KULLANIMI DEVAM ETTİRİLEREK
DOĞAL KARAKTERİ KORUNACAK ALANLAR
MAKİLİK, FUNDALIK, ÇALILIK ALANLAR (MF) 1063.54 1.26
DOĞAL KARAKTERİ KORUNACAK ALANLAR (DKKA) 103.77 0.12
MERA ALANLARI 2487.14 2.94
MERA (TESCİLLİ) ALANLARI (MT) 394.11 0.47
ARA TOPLAM 67674.61 79.90
KENTSEL TEKNİK ALTYAPI ALANLARI
TERMİNAL ALANLARI 9.90 0.01
ARITMA TESİS ALANLARI 29.15 0.03
GÖLLER-BARAJLAR 230.15 0.27
YOLLAR 1500.25 1.77
ARA TOPLAM 1769.45 2.09
GENEL TOPLAM 84700.00 100.00
201

Yalova İli 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kapsamında kentsel ve kırsal alanlara
ilişkin planlama kararları aşağıda verilmiştir.
• UKonut Yerleşme Alanları
Kentsel Konut Yerleşme ve Gelişme Alanları
İl bütününde kentsel konut yerleşme ve gelişme alanları belirlenirken; mevcut yapılaşma
durumları, doğal eşikler, yerleşilebilirlik analizleri ve projeksiyon nüfusları ile mevcut imar
planları çevre düzeni planının temel amaç, hedef ve stratejileri ile plan bütünlüğü kapsamında
değerlendirilerek irdelenmiş bu doğrultuda gelişme alan ve yoğunlukları belirlenmiştir.
Bu alanlar ağırlıklı olarak konut alanları ve konut alanları için gerekli sosyal donatı ve kentsel
altyapı alanlarını kapsamaktadır.
Toplam kentsel yerleşik konut alanları 2190.78 ha, kentsel gelişme konut alanları ise 6199.56
ha olarak planlanmıştır.
Kentsel yerleşik konut alanlarında düşük yoğunluk, orta yoğunluk ve yüksek yoğunluk olmak
üzere 3 farklı yoğunluk bulunmaktadır.
Kentsel gelişme konut alanlarında ise düşük yoğunluk ve orta yoğunluk olmak üzere 2 farklı
yoğunluk önerisi yapılmıştır.
Kırsal Yerleşme ve Gelişme Alanları
İl bütününde kırsal yerleşme ve gelişme alanları mevcut durum, doğal eşikler, yerleşilebilirlik
analizleri ve projeksiyon nüfusları kapsamında değerlendirilmiş, gelişme alan ve yoğunlukları
belirlenmiştir.
Bu alanlar kırsal konut alanları ve donatı alanlarını kapsamaktadır.
Kırsal konut yerleşme ve gelişme alanları planda toplam 1648.32 ha olup düşük yoğunluklu
olarak planlanmıştır.
• UKentsel Servis, Çalışma, Sanayi ve Depolama Alanları
Planlama alanı içerisinde toplam 2926,39 ha alan kentsel servis, çalışma, sanayi ve depolama
alanı olarak planlanmıştır.
Yalova İl Stratejik planı ekonomik sektör amaç ve hedeflerinde de belirtilen “İl’in mevcut
sanayi varlığının korunması ve ekolojik dengeyi koruyarak yüksek katma değer yaratacak
yeni sanayi alanlarını belirlenmesi ve yatırımlarla ilgili girişimlerin hızlandırılması; belirlenen
alanların dışında gelişigüzel sanayileşmenin ortaya çıkmaması için gerekli tedbirlerin
alınması gerektiği” amacı doğrultusunda planlama alanı içerisinde mümkün olduğunca
dağılmadan bir bütünlük arz eden ve birbirleriyle devamlı etkileşim içerisinde olacak nitelikli
kentsel servis, çalışma, sanayi ve depolama alanlarına ilişkin yerseçim kararları verilmiştir.
Bu türdeki alanlar özellikle Yalova Merkez yerleşmenin doğusunda Çiftlikköy-Taşköprü-
Tavşanlı-Altınova-Hersek arasındaki bölgede ve arka kısımlarda yer almaktadır.
Bu alanlara ilişkin kararlar aşağıdaki gibidir.
Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)
İl’de mevcut yatırım kararı bulunan Bilişim Organize Sanayi Bölgesi ve Çiçekçilik Organize
Sanayi Bölgeleri planlama kararları belirlenirken göz önünde bulundurulmuştur. Bu türde
ihtisaslaşmış organize sanayi bölgelerinin İl’de yer alması planlama ilke ve hedefleri
kapsamında uygun bir plan yaklaşımı olarak kabul edilmiştir.
Bilişim ve Çiçekçilik OSB alanlarının yerseçimleri ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından
belirlenmiş ve planlama-altyapı çalışmalarına başlanmıştır. Bu organize sanayi bölgeleri
Yalova İli ekonomisi için çok büyük önem arz etmektedir. Dünyada son yıllarda internet,
202

elektronik fon transferi ve elektronik ticaretin gelişmesi, bilgi ve bilginin iletişiminin önem
kazanmasına yol açmıştır. Türkiye’nin rekabet gücünün arttırılmasına yönelik çalışmalar,
yazılım sektörünün geliştirilmesi girişimleri, en önemli finans, ihracat ve ithalat merkezi
İstanbul’a yakınlığı ve coğrafi üstünlüğü dikkate alınarak, Yalova ekonomisinin bilişim
sektöründen pay almasının fizibil olduğu belirlenmiştir.
Ayrıca Yalova İl Stratejik Plan amaç-hedefleri kapsamında “Bilişim Organize Sanayi Bölgesi
projesinin hayata geçirilmesi için her türlü destek ve girişimde bulunulması, projenin Gemi
ve Yat İnşaat Tersaneleri Bölgesi Projesi’ne paralel olarak gemi elektroniği ve teknolojisi ile
ilgili sektörleri de kapsayacak şekilde geliştirilmesi” yer almakta olup, bu kapsamda
yapılacak faaliyetlerde belirlenmiştir.
Bu veriler kapsamında ve Bilişim OSB’nin Yalova ekonomisine sağlayacağı ekonomik pay
ve istihdamın ne kadar önemli olduğunu da dikkate alınarak alan çevre düzeni planında
merkez ilçede Bilişim OSB alanı olarak planlanmıştır.
Yalova’da kesme ve saksılı, iç ve dış mekan süs bitkileri üretimi ülke ekonomisinde önemli
bir paya sahiptir. Yalova İl Stratejik Plan amaç-hedefleri kapsamında “Süs bitkileri
sektörünün, teknolojik gelişmelere paralel olarak geliştirilmesi ve Yalova’nın kısa vadede
ulusal, uzun vadede uluslararası alanda bir pazarlama merkezi haline getirilmesi” yer almakta
olup, bu kapsamda yapılacak faaliyetlerde belirlenmiştir. Yalova İli’nin çiçekçilik sektöründe
bir marka olmasını sağlamak amacıyla yatırım çalışmaları kapsamına alınan ve yer seçimi
belirlenen Çiftlikköy ilçesinde yer alan Çiçekçilik OSB çevre düzeni planında bu yönde
planlanmıştır. Bu alanın kuzeybatısında bulunan bölge Çiçekçilik OSB Alanı için gelişme
alanı olarak önerilmiştir.
Planlama alanı içerisinde toplam 262,38 ha alan OSB alanları olarak planlanmıştır.
Sanayi Alanları
Yalova’da büyük sanayi alanları planlama alanının ağırlıklı olarak kuzeydoğusunda
yoğunlaşmıştır. Bunlar ülke ekonomisine büyük girdiler sağlayan önemli sanayi
kuruluşlarıdır. Planlama sentez verileri, stratejik plan amaç ve hedefleri doğrultusunda ağır
sanayi alanlarını mümkün olduğunca belli bir bölgede toplayarak organize bir şekilde bir
arada bulunmaları öngörülmüştür. Bu durum hem sanayi alanları için altyapı maliyetini
azaltacak hem de çevreye daha duyarlı bir sanayi gelişiminin oluşmasını sağlayacaktır.
Taşköprü’de bulunan askeri hava alanının doğusundaki mevcut sanayi alanlarını ile yine
mevcuttaki İzmit-Bursa yolu üzerinde planlama alanının kuzey doğu ucunda İpek Kağıt ve
SCA Packing vb. sanayi alanları planlara işlenmiştir.
Mevcut sanayi alanları dışında ilgili kurumlarla yapılan görüşmeler sonucu ileride yatırım
yapması olası sanayi kuruluşları için de İl’de sanayi gelişimine imkan sağlayacak alanlar
olarak Taşköprü’de bulunan askeri hava alanının kuzeyi ile Çiftlikköy’de Çiçekçilik OSB
alanının kuzeyi sanayi alanı olarak önerilmiştir. Bu alanlar ulaşım bağlantıları, fiziksel yapısı,
konumu ve diğer sanayi ve yan sektörlerle olan yakınlığı vb. nedenleriyle planlama ilke ve
hedefleri çerçevesinde değerlendirildiğinde uygun bir yerseçimi kararı olarak ortaya
çıkmaktadır.
Bu alanlar dışında nitelikli sanayi gelişmesi önerilmemiştir. Planlama alanı içerisinde toplam
sanayi alanı 645,05 ha’dır.
Küçük Sanayi Siteleri (KSS)
Mevcut Kirazlı ve Taşköprü Küçük Sanayi Siteleri dışında İl’de yatırım kararı bulunan biri
Taşköprü’de diğerleri de Hersek ve Tavşanlı’da olmak üzere 3 adet Küçük Sanayi Sitesi
bulunmaktadır. Kendi içlerinde organize haraketleriyle sağladıkları düşük altyapı maliyeti,
çevreye daha duyarlı bir sanayi oluşumu, ekonomiye sağlayacağı katma değer ve istihdam bu
alanların planlamada Küçük Sanayi Siteleri olarak planmasında etken olmuştur.
203

Planlama alanı içerisinde toplam Küçük Sanayi Sitesi alanı 128,87 hektardır.
Depolama (D) ve Tarımsal Depolama (TD) Alanları
Bu alanlar sanayi ve tarımın gelişmesiyle ortaya çıkacak depolama, paketleme, transfer
hizmetlerini karşılamaya dönük olarak uygun alanlarda planlanmıştır.
Planlama alanı içerisinde toplam 34.78 hektar depolama, 21.65 ha da tarımsal depolama alanı
planlanmıştır.
Kentsel Servis Alanları (KSA)
Planlama alanı içerisinde gelişecek sanayi, tersane, turizm ve yerleşme alanları beraberinde
kentsel teknik, sosyal, kültürel, ticari, yeşil alan ihtiyaçları ile sanayi ve tersane alanları için
gerekli yan hizmet alanları ihtiyacını ortaya çıkaracaktır. Bu nedenlerle tersane ve sanayi
alanları gerisinde veya çevresinde, belli yol güzergahlarında gerekli büyüklükte alanlar
kentsel servis alanları olarak planlanmıştır. Özellikle Topçular iskelesi Altıova, Hersek Burnu
arasındaki bölgede denizle Yalova İzmit karayolu arasında kalan tersane olarak gelişimi
düşünülen kısımların arkasında kalan bölgeler ağırlıklı olarak kentsel servis alanları olarak
planlanmıştır.
Bunun yanı sıra İlde ihtiyaç duyulacak, birbirleriyle uyumlu olarak bir takım imalat,
depolama vb. kullanımlar ile yerleri bu ölçekte kestirilemeyen bazı sosyal donatı alanları için
ihtiyaç duyulacak kentsel servis alanları planlamada ayrılmıştır.
Bu türdeki alanlar yine ağırlıklı olarak Yalova Merkez yerleşmesinin doğusunda Tavşanlı-
Altınova-Hersek arasındaki bölgede, tersane alanları olarak planlanan alanların arka
kısımlarında, Yalova-İzmit yolu güzergahında Çiftlikköy-Kılıç Köyü civarında ve Yalova –
Bursa yolu güzergahında önerilmiştir.
Bu alanlar içerisinde konut dışı kentsel çalışma alanı niteliğindeki tesisler, ticari amaçlı
yapılar, resmi ve sosyal tesisler, eğitim ve sağlık tesisleri, pazarlama alanları, içerisinde
motel lokanta da bulunabilen akaryakıt satış ve bakım istasyonları, LPG ve doğalgaz ikmal
istasyonları, 1593 sayılı yasa ve ilgili yönetmeliğine uygun olarak dumansız, kokusuz, atık ve
artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike yaratmayan imalathaneler ile patlayıcı,
parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların, tarımsal ürünlerin bitkisel ve hayvansal
mamul hale getirilmelerini sağlayan entegre veya entegre nitelikte olmayan imalathanelerin
yapılabileceği alanlardır. Bu alanlarda nitelikli sanayi ve konut yerleşme alanları yer
alamayacaktır.
Planlama alanı içerisinde toplam 1367,98 ha kentsel servis alanı bulunmaktadır.
Tersane Alanları
Planlama alanı ve İl sınırları içinde Taşköpü Belediyesi ile Tavşanlı Belediyesi sınırında yer
alan Topçular İskelesi ile Hersek Burnu arasında kalan bölümde tersane kurulması amaçlı
yapılan çalışmalar ve belediyeler ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onaylanmış dolgu ve
uygulama imar planları bulunmaktadır. Bu planların onayı aşamasında konu ile ilgili
kurumların görüş ve önerileri dikkate alınarak alt ölçekli planlar onaylanmıştır.
Deniz ve kara tarafında yapılacak tersane alanları ile ilgili olarak yapılan değerlendirme ve
irdelemede; bu alanların ve yatırımların yaratacağı istihdam ve getireceği kentsel hizmetler
sayesinde il ekonomisine ve ülke ekonomisine sağlayacağı büyük katkılar dikkate alınarak
onaylı alt ölçekli planları değerlendirilmiş, plan bütünlüğü içinde yakın çevresi ile bütünlüğü
sağlanmış çevre düzeni planı içinde plan kararları oluşturulmuştur.
Bölgede kurulması düşünülen tersane bölgesinin dünyanın en büyük ikinci tersane bölgesi
olacağı ifade edilmektedir.
204

Tersane alanlarının deniz ve çevresel anlamda etkileri konusunda ilgili kurumların görüşlerine
uyulması, bu türdeki alan ve tesislere dönük hazırlanacak ÇED raporlarında belirtilen
önlemlerin alınması, uygun işletme ve teknolojilerin seçimi ile çevreye olumsuz etkileri
olmayacaktır.
“Tersane alanlarıyla ilgili gerekli idari prosedürün tamamlanarak; altyapı çalışmalarının en
kısa zamanda bitirilmesi ve üretim faaliyetine geçilmesinin sağlanması; üretim sırasında
çevreye zarar verilmemesi için gerekli tedbirlerin alınması” İl Stratejik Plan amaç ve
hedefleri arasında da yer almaktadır. 1999 depremi sonrası nüfus ve ekonomik kayıplara
uğrayan Yalova, tersane alanları ile hem istihdam yapısını arttıracak hemde ekonomik rekabet
ortamında kendini gösterecektir. Bu alanların arka kısmında yine bu alanlarla bağlantılı
kentsel servis alanları önerilmiştir. Söz konusu plan kararlarının oluşturulmasında dikkate
alınan diğer hususlar aşağıda belirtilmiştir.
Üç tarafı denizlerle çevrili ve oldukça uzun (8333 km) bir sahil şeridine sahip ülkemizde bu
avantajlardan ulusal ve uluslar arası bazda yeterince yararlanılamamaktadır. Denizyolları ile
ulaşımın geliştirilmesi ve gemi sanayinin gelişmesi ulusal kalkınma için gerekli koşullardan
birisidir. Bu nedenle bu yönde çalışmaların artırılması, gemi inşa sektörünün gelişmesi için bu
sektöre desteğin artırılması, buna paralel olarak da yeni tersanelerin yapılması, tersanelerin
yapılmasının yanı sıra, limanlarında yapılması ihtiyaç ve zorunlulukları bulunmaktadır.
Denizyolu taşımacılığı karayoluna göre oldukça ucuz olmasına rağmen, ülkemizde deniz
taşımacılığının yük ve yolcu taşımacılığındaki payı sürekli azalmaktadır. Denizyollarının
ulaşımdaki payının artırılması için yük ve yolcu gemilerinin yenilenmesi ve sayılarının
artırılması, bunun için de tersane sayısının ülke genelinde artırılması gerekliliği
bulunmaktadır. Bu sayede hem ülkede gerekli olacak gemilerin yine ülkemizde üretilmesinin
yanısıra kurulacak tersanelerde yurt dışına yapılacak gemiler sayesinde ülke ekonomisine
oldukça yüksek döviz sağlanmış olacaktır. Gerek ülke ekonomisine sağlayacağı katkı, gerekse
kendi içinde ve özellikle yan sektörlerinde yaratacağı istihdam ile tersane yatırımlarının
mümkün olduğunca çabuk faaliyete geçirilmesi gereği bulunmaktadır. Yine bölge içinde bu
konuda avantajlı bir konuma gelmek, benzer ülkelerle yarışabilmek ve dünyada bu konuda
gerekli payı alabilmek için de gemi inşa-tersane alanlarının ve yeni limanların bir an önce
faaliyete geçirilmesi gerekliliği bulunmaktadır.
Bu kapsamda yapılacak tesisler beraberinde oldukça fazla sayıda iş kolunu destekleyecektir.
Ekonomik gelişme ve istihdam olanakları kısıtlı, yüzölçümü oldukça küçük Yalova ilindeki
bu türdeki gelişmelerle birlikte, İl sınırları içinde Tavşanlı-Hersek Burnu arasında kalan ve
tersane gelişimine uygun bir alan olarak tespit edilen bölgedeki yapılacak tersane yatırımları
ve beraberinde gelecek yan sanayideki yaratılacak istihdam sayesinde ülke ekonomisine
sağlayacağı katkının yanı sıra İl’in ekonomisi için de oldukça yüksek bir girdi oluşturacak ve
özellikle deprem sonrası bölgenin gelişmesinde motor görevi görecektir.
Bu kapsamda söz konusu bölgede yakın dönemde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile ilgili
belediyelerce onaylanmış alt ölçekli dolgu ve uygulama imar planları bulunmaktadır. Bu
planların bulunduğu bölge Taşköprü-Tavşanlı sınırında yer alan Topçular İskelesinin olduğu
bölgeden Altınova İlçesindeki Hersek Burnuna kadar uzanmaktadır. Özellikle bu bölümde 4.5
km. uzunluğundaki dolgu imar planı bütüncül olarak Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca
onaylanmıştır. Söz konusu planlar; Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca Plan Yapımına Ait
Esaslara Dair Yönetmelik çerçevesinde, tüm ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının da görüşleri
doğrultusunda onaylanmış olup planla getirilen kararların sürdürülebilir kalkınma ve
istihdama, ülke ve bölgenin ekonomik kalkınmasına da katkıda bulunacağı bu yönüyle kamu
yararına bir uygulama niteliği taşıdığı belirlenmiştir.
İlgili planlar hazırlanırken plana, yer seçimine ve bölgeye ilişkin ilgili kurumların görüşleri
alınmış olup bu görüşlerde;
205

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün görüşünde,
“Belirtilen dolgu malzemesinin taşınması sırasında geri sahadaki tarım arazilerine zarar
verilmemesi için gerekli önlemler alınmak koşuluyla; tersane alanı yol ve yeşil alanla tarım
alanlarından ayrıldığı için ve tersane alanından kara yönünde yolun dışında kalan eğim
farkından dolayı herhangi bir dere akıntısı ve sıvı atık verilemeyeceği için ulaşım bakımından
tersane alanının tarım alanlarına ve Hersek Deltası’na olumsuz bir etkisinin söz konusu
olmayacaktır.” denilmiştir. Yine kıyı kenar çizgisinin kara tarafından kalan kısmındaki toprak
kullanım sınıfının A 3.1, A 4.1, IIw, IIIw,VIII şeklinde gruplandırılabildiği, arazinin hemen
hemen düz eğimli ve deniz seviyesine yakın olması nedeniyle hem drenaj problemi hem de
tuzlama sorunu olduğu, dolayısıyla kıyı kenar çizgisinden belli bir mesafede bulunan
toprakların tarıma elverişli olmadığı, gerek dolgu alanı, gerekse de geri planda kullanılacak
olan alanların tarımsal alan olarak kayıp sayılmayacağı belirtilmiştir.
T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın özellikle su kuşları yaşama ortamı olarak uluslar arası
öneme sahip sulak alanlar hakkındaki sözleşmenin (RAMSAR SÖZLEŞMESİ)
uygulanmasına yönelik olarak “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’ni” çıkardığı, bu
yönetmeliğin “Ramsar Sözleşmesi” çerçevesinde sulak alanlarla, ulusal sulak alanları
kapsadığı, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Türkiye genelinde 136 sulak alan ilan
edildiği, Hersek Gölü ve Deltasının bu listede yer almadığı belirlenmiştir. Ayrıca yönetmeliği
yayımlayan ve uygulamasından sorumlu olan Çevre ve Orman Bakanlığı’nca dava konusu
faaliyet alanı için hazırlanmış olan iki adet ÇED raporuna ÇED olumlu belgesi verilmiştir.
İlgili görüş ve raporlarda gerçekte Hersek Gölü ve Hersek Deltasının faaliyet alanından yeteri
kadar uzakta olduğu için dolgu alanı, tersane inşaları ve yan sanayi tesislerinden
etkilenmeyeceği, İzmit Körfezi’nin en kirli kısmının Dilovası sahilleri ve Dil Deresi’nin
körfeze döküldüğü sahil şeridi olduğu, bu kısmın dava konusu alanın hemen karşısında olup
akıntılarla tersane amaçlı dolgu alanına doğru taşındığı, dolgu alanında yapılan ölçümlerle
civa ve diğer ağır metal konsantrasyonlarının limitlerin üstünde bulunduğu, civa besin
zincirine girerek insana kadar ulaşan son derece tehlikeli bir ağır metal olduğundan bu derece
kirlenmiş bir su yatağının “Su ürünleri istihsal sahası” olarak düşünülmesinin mümkün
olmadığı, Yalak Dere’nin su ürünleri istihsal sahası olduğuna dair herhangi bir kayıt
bulunmadığı gibi denize açıldığı nokta ve yakınlarında herhangi bir içme ve kullanma suyu
temininin söz konusu olmadığı belirtilmiştir.
Deprem kuşağı ve fay hattı konusunda ilgili planlar hazırlanırken “İmar Planı’na Esas
Jeolojik – Jeomorfolojik Etüt Raporu”nun hazırlanmış, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet
İşleri Genel Müdürlüğü elemanlarınca incelenip uygun bulunarak onaylanmıştır.
1999 depreminden sonra Marmara Fay sisteminin yerli ve yabancı pek çok bilimsel kuruluş
ve bilim adamı tarafından incelendiği, bu incelemelerde Hersek Deltası üzerinde fay kırılması
olmadığı; fayın Hersek’te batıya doğru iki kola ayrılarak gittiği, ancak bu durumun
Altınova’daki deprem tehlikesine etki edecek bir unsur olarak değerlendirilmemesi gerektiği
vurgulanmış olup, bu incelemelerden de anlaşılacağı gibi önlemlerin alınması şartıyla tersane
inşasına fay hattının engel teşkil etmeyeceği belirlenmiştir.
Tersane alanı ve deniz dolgusunun çevresel, ekonomik ve denize olan etkilerinin Çevre ve
Orman Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirilmesi ve Planlaması Genel Müdürlüğü
tarafından “Çevresel Etki Değerlendirilmesi Olumlu” kararı verilmiştir. Rapor
yönetmeliklere, gerekli kurum ve kuruluşların görüşlerine ve halkın katılım toplantısı
prosedürüne göre uygun hazırlanmış olup, gerekli duyarlılığın gösterilmesi durumunda gemi
sanayinin ve denizcilik sektörünün geliştirilmesinin çevre ya da doğal kaynaklar ile bir
karşıtlık içermediği, gemi tersanelerinin bacasız sanayiler olduğu, boya vb. işlemler kapalı
atölyelerde yapılacağından atmosferin kirlenmeyeceği, bu nedenle arkada kalan meskun
bölgelerle, tarım alanlarının etkilenmeyeceği, körfeze herhangi bir atık deşarj edilmeyeceği
belirtilmiştir.
206

Bölgede yapılacak tersane ve bağlantılı faaliyetler ve yatırımlar ülke ekonomisi,
sürdürülebilir kalkınma, istihdam ve AB standartlarının yakalanması açısından olumlu olacağı
ilgili kurum ve kuruluş görüşlerinde de bulunduğu konum itibariyle bir uygunsuzluk
yaratmadığı, plan notlarına, ÇED Raporuna ve Deprem Yönetmeliğine uyularak yapılacağı
için çevreye, denize, ekolojik dengeye, tarımsal alanlar ve Hersek Deltası üzerine herhangi
bir olumsuz etkisinin olmayacağı anlaşılmaktadır.
Tersane alanlarının bölgeye yaklaşık 15-20 bin kişilik bir istihdam getireceği, yan sektörlerle
birlikte bu rakamın çok daha artacağı 3-4 katına kadar çıkacağı tahmin edilmektedir.
Çevre düzeni planı kapsamında bölgedeki plan kararları üretilirken bu hususlar ile onaylı
planlar da göz önünde bulundurularak; bölgenin plan bütünü içinde çevresiyle bütünlüğü
sağlanmış, ulaşım bağlantıları düşünülmüş, beraberinde bölgeye gelecek yan tesisler için
gerekli alan düzenlemeleri (kentsel servis-çalışma alanları düzenlemeleri) yapılmış ve yine
bölgede oluşacak istihdamla birlikte bölgeye gelecek ek nüfusun yerleşeceği konut alanları
plan bütünlüğü içinde düşünülmüştür.
Planlama alanı içerisinde toplam 299.93 ha alan tersane alanları olarak ayrılmıştır.
• UTurizm ve Rekreasyon Alanları
Planlama alanı içerisinde toplam 1664,93 ha alan turizm ve rekreasyon alanları olarak
planlanmıştır. Bu alanlara ilişkin kararlar aşağıdaki gibidir.
Turizm Tesis Alanları (TTA)
İl’de turizmi geliştirmeye ve çeşitlendirmeye yönelik nitelikli turizm tesislerinin
gelişebilmesi için özellikle Yalova merkezin batısında Yalova kıyı kesiminde, Termal,
Çınarcık, Teşvikiye, ve Armutlu yerleşmelerinde, mevcut potansiyeller doğrultusunda turizm
tesis alanları planlanmıştır.
“Yalova Termal Turizm Merkezi” ve “Yalova Armutlu Termal Turizm Merkezi” 4957/2634
sayılı Turizm Teşvik Kanunu uyarınca, 16.12.2006 tarih ve 26378 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanarak ilan edilmiştir. “Yalova Termal Turizm Merkezi” ve “Yalova Armutlu Termal
Turizm Merkezi” içerisinde öncelikli olarak turizm yatırımcılarına tahsise konu olabilecek
kamu arazilerine yönelik ve kısmi olarak Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlanan 1/25000
ölçekli Çevre Düzeni Planları 4957/2634 sayılı kanunun 7. maddesi uyarınca onaylanmıştır.
Onaylanan planlar Yalova İl Çevre Düzeni Planına aktarılmıştır.
Planlama alanı içerisindeki sınırları işaretlenmiş “Yalova Termal Turizm Merkezi” ve
“Yalova Armutlu Termal Turizm Merkezi”nde “Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim
Bölgelerinde ve Turizm Merkezlerinde İmar Planlarının Hazırlanması ve
Onaylanmasına İlişkin Yönetmelik” koşulları geçerli olduğundan, bu kapsamdaki alanlarda
plan onamaları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yapılacaktır. Planda bu alanlar için plan
bütünlüğü açısından plan kararları oluşturulmuş olup söz konusu sınırlar içerisindeki planlar
ilgili mevzuat hükümleri gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından onaylandıktan
sonra yürürlüğe girecektir.
Planlama alanı içerisinde toplam turizm tesis alanı 826.36 ha’dır.
Turizm + Konut Yerleşme Alanları
Yalova her zaman çevre yerleşimlerle olan ulaşılabilirliği, doğal güzellikleri ve potansiyelleri
ile ikinci konut gelişimine sahne olmuştur. Gelecek dönemde bölgesel baz da da Yalova bölge
içinde özellikle İstanbul için bir sayfiye merkezi özelliği kazanacaktır. Bu bağlamda İl’de
sahile yakın kesimlerdeki yerleşmeler de yazın veya sürekli kullanıma dönük konut talepleri
giderek artacaktır ve bu durum da kaçınılmaz olup planlamada dikkate alınması gerekli
önemli bir veridir. Bunun yanı sıra bu türdeki konutlar her ne kadar planlama dilinde II. konut
diye tabir edilse de, özellikle Yalova’nın konumu ve yapısı ile bu konutların şimdiki ve
207

gelecekteki kullanım amaçları düşünüldüğünde II. konut diye bir ayrımın yapılmasının çok
anlamlı olmayacağı düşünülmüştür. Öyleki sürekli (yaz-kış) oturulan konutlarla, sadece yazın
kullanılan konutlar çoğu yerde iç içe bir durumdadır. Bunun yanı sıra söz konusu gelişme ile
birlikte turizm tesisi gelişmeleri ve bu yöndeki talepler de çoğalacaktır. Planda mevcut
potansiyellerin değerlendirilmesiyle gelişecek turizm faaliyetleri nedeniyle bu alanların ikinci
konut özelliğini koruyacağı öngörülmüştür. Bu nedenle ağırlıklı olarak Yalova merkezin
batısında kıyı bölgelerde, Teşvikiye, Kocadere, Şenköy, Esenköy ve Armutlu’da mevcut
konut yapılaşmalarının da yer aldığı kısımlarda turizm + konut yerleşme alanları
planlanmıştır. Ancak boş kısımlarda öncelikli olarak turizmin gelişimine dönük olarak bu
alanlar turizm tesis alanları olarak planlanmıştır.
Planlama alanı içerisinde turizm+ konut yerleşme alanları toplam 468,03 ha’dır.
Yayla Turizmi (YT) Alanları
Yayla turizmi İl’de önemli bir paya sahiptir. Delmece ve Ovacık yaylaları ile Armutlu
yarımadasında İhsaniye Mah., Sazaklık Mevkii, Lütfiyeköy Mevkii alanları sahip oldukları
doğal güzellikleri ile yayla turizmi için önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Planlamada
turizm çeşitliliğinin arttırılması hedefi ile bu alanlar kırsal turizm nitelikli Turizm Tesis
Alanları-Yayla Turizmi alanları olarak planlanmıştır.
Bu alanlarda kırsal turizmin ve yayla turizminin geliştirilmesine dönük “Turizm Tesislerinin
Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik’te belirtilen Kırsal Turizm Tesisleri
başlığı altındaki kullanımlar; alternatif turizme dönük doğal hayatı korumaya ve geliştirmeye
yönelik, ülke ve yöre kültürünü tanıtıcı faaliyet ve düzenlemeler içeren, doğal yaşama ve
çiftlik hayatına aktif katılımın sağlanabildiği Eko-Kırsal-Agro Turizm niteliğinde soft turizm
kullanımları yer alacaktır.
Turizm tesis kapsamında yayla evi, çiftlik evi,butik oteller,günübirlik tesisler , küçük çiftlik
işletmeleri, organik tarım alanları, folklorik (yöresel), eko-park alanları, binicilik ve bisiklet
turları, foto safari, doğal ve organik ürün üretimine katılım gibi aktiviteler, doğal ve organik
gıdalara yönelik satış birimleri, işletme ve yönetim birimleri, geleneksel pazarlar, eğitim
merkezi, el yapımı ürünler ile doğal ürünlere yönelik atölyeler, hobi bahçeleri, sağlıklı yaşam
tesisleri, spor tesisleri, at-biniş parkurları, at çiftliği, bisiklet güzergahları ve at-bisiklet
kiralama birimleri yer alabilecektir .
Planlama alanı içerisinde yayla turizmi alanları toplam 144,40 ha’dır.
Tercihli Kullanım Alanları (TKA)
Termal İlçesi’nin Gökçe Barajı Koruma kuşakları içerisinde, turizm merkezi sınırları
kapsamında kalan turizm tesis alanları ve diğer yapılaşmaların olduğu alanlar planda tercihli
kullanım alanı olarak planlanmıştır. Planda bu kullanımın Termal’de yaşayan yerli halkın,
yatımcıların ve gelecek yerli ve yabancı turistin taleplerini karşılayacak farklı büyüklükte
UnitelikliU otel, motel, butik otel, pansiyon, apart otel gibi çeşitli kullanımlarının gelişimini
sağlayarak turizmin gelişmesine etken olacağı öngörülmektedir. Bu alanlarda konut veya
turizm tesisi yapılabilinecektir.
Su Toplama Havzaları, Yeraltı Kaynakları Ve Koruma Kuşaklarına İlişkin Hükümlere
Uyulacaktır.
Planlama alanında toplam 117,91 ha alan tercihli kullanım alanı olarak planlanmıştır.
Günübirlik Rekreasyon Alanları
Planda kıyı kesiminde plaj, yeşil alan, spor alanı, eğlence, dinlenme ve yeme-içme gibi
günübirlik ihtiyaçları karşılamaya yönelik alanlar Yalova’da yaşayanların veya gelecek olan
208

yerli ve yabancı turistlerin deniz ve kıyı ile olan ilişkilerini güçlendirmek amacıyla günübirlik
rekreasyon alanları olarak planlanmıştır.
Günübirlik-rekreasyon alanları planda toplam 108,23 ha’dır.
Mesire Alanları
Yalova’nın sahip olduğu doğal ve tarihi değerleri turizm ve rekreasyon için önemli bir
potansiyel teşkil etmektedir. Orman içi yüyüş yolları, bisiklet parkurları, yaylaları, gölleri
önemli turizm odakları oluşturmaktadır.
Mesire alanı olarak planlanan alanlar;
• Armutlu’da gölet alanı ve çevresinde
• Karlık, Delmece ve Ovacık yaylasında
• Erikli Şelalesi ve Kent ormanı alanında
• Esenköy’de orman içinde
• Termal’de orman içinde
• Gacık’da Murat Tepe mevkiinde
• Armutlu gölü ve çevresi
• Çaldere Şelalesi ve çevresi
• Hasanbaba Piknik alanı ve çevresi
• Dipsiz Göller ve çevresi
• Gökçe Barajı ve çevresi
• Kurtköy orman içinde
• Burhaniye köyü orman içinde
• Sarıkaya mesire alanında
Seyir terası olarak planlanan alanlar;
• Kale tepe
• Pilav tepe
• Dumanlı tepe
• Karlık tepe
Planlama alanı içerisinde mesire alanları noktasal veya alansal olarak gösterilmiştir. Bu
alanlara ait ayrıntılı düzenlemlerin alt ölçekli planlarda yapılacağı öngörülmektedir.
Bisiklet Yolları-Doğa Yürüyüş Parkurları-Turizm Seyir Yolları
Altınova İlçesi Hersek Köyünden başlayıp, Armutlu İlçesinde tamamlanan 127 km Yeşil-
Mavi Yol uzunluğu, 62 km bağlantı yolları ile toplam 189 km’yi bulan ve çeşitli tarihi,
turistik ve doğal değerleri bünyesinde barındıran bir projedir. Alternatif turizmi geliştirmeye
yönelik önemli bir projedir. Proje kapsamında düzenlenen doğa yürüyüş parkurları ve turizm
seyir yolları birçok seyir noktasını, kaplıcaları, organik tarım havzalarını, yayla ve şelaleleri,
arkeolojik ve doğal değerleri içinde barındıran zengin bir potansiyele sahiptir.
Yeşil-Mavi Yol Projesi kapsamındaki güzergahlar ve konaklama, seyir noktaları aşağıdaki
gibidir.
• Hersek (Hersek Camii ve Gölü), Altınova Merkez, Subaşı, Soğuksu, Çobankale ve
Ballı Kaya, Karadere, Fevziye (Fevziye Güreşleri), Tevfikiye, Aktoprak, Sermayeci,
Burhaniye, Sugören, Güneyköy, Güneyköy- Beşpınarlar Tepesi
• Karadere-İlyasköy- Denizçalı-Kabaklı-Taşköprü
• Burhaniye-Çukurköy- Dereköy-Laledere-Gacık-Çiftlikköy
• Sugören-Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen Köşk
• Gacık-Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen Köşk
209

• Güneyköy-Kurtköy-Kapılı Çınarlar
• Kurtköy-Yenimahalle- Kadıköy-Çınarlı Yol- Karaca Arboretum, Samanlı-Yalova
Merkez
• Yenimahalle-Gökçedere Barajı-Termal-Termal Kaplıcaları-Atatürk Köşkü-Sudüşen
Şelalesi
• Termal-Ortaburun-Çınarcık-Teşvikiye-Hasanbaba-Erikli Çifte Şelaleler-Erikli Kent
Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-Delmece Yaylası-Onno Tunç Anıtı-Selimiye-
Hayriye-Narlı
• Kapaklı-Hayriye
• Mecidiye-Hayriye-Narlı
• Armutlu-Mecidiye-Fıstıklı
• Erikli Çifte Şelaleler-Erikli Kent Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-Esenköy
Şelalesi
Planda şematik olarak gösterimi yapılan doğa yürüyüş parkuru ve turizm seyir yolları;
Teşvikiye-Hasanbaba-Erikli Çifte Şelaleler-Erikli Kent Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-
Delmece Yaylası, Erikli Çifte Şelaleler-Erikli Kent Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-
Esenköy Şelalesi, Sugören-Elmalık, Sugören- Burhaniye, Kurtköy-Güneyköy ve Sermayeci-
Aktoprak, Çaldere Şelalesidir. Yukarıda güzergahları belirtilen ancak planda gösterilemeyen
doğa yürüyüş parkuru ve turizm seyir yolları ile ilgili düzenlemeler yapılabilir.
• UBüyük ve Açık Alan Kullanışları
Planlama alanı içerisinde toplam 67674.61 ha alan kentsel sosyal donatı alanları, tarım,
orman, ağaçlandırılacak alan, askeri alan,bugünkü arazi kullanımı devam ettirilerek doğal
karakteri korunacak alanlar; makilik-fundalık ve mera alanları olarak planlanmıştır. Bu
alanlara ilişkin kararlar aşağıdaki gibidir.
Kentsel-Bölgesel Sosyal Donatı Alanları
Planlama alanı içerisinde kentsel sosyal donatı alanları toplamı 1034,29 ha’dır.Planda belli bir
büyüklüğe ulaşan bazı sosyal donatı alanalrı gösterilmiş olup, alt ölçekli planda gereksinim
olan sosyal donatı alanları ilgili mevzuat gereğince planlarda ayrılacaktır.
Arboretum Alanları
Yalova-Termal karayolu üzerinde bulunan, koleksiyon bir arboretum karakterinde olan alan
içerisinde kaya bahçeleri, bitki bahçeleri, iris bahçeleri, gül bahçeleri, minyatür bitkiler,
Türkiye doğumlu bonsai bitki koleksiyonları vb. örnekler vardır. Başta Türkiye olmak üzere,
Asya, Avrupa, Afrika, Amerika, Avusturalya kıtaları ve Yeni Zelanda'dan bitki örnekleri
yanında, Türkiye'nin endemik bitki örnekleri mevcuttur. Çiçekçilik ve bitki-tarım
araştırmaları ile önemli bir paya ve gelişime sahip İl’de bu alan korunarak planda Arboretum
Alanı olarak belirtilmiştir.
Planlama alanı içerisinde arboretum alanı toplam 5,14 ha’dır.
Fuar, Panayır ve Festival Alanları
Yalova’da gelişecek sanayi, turizm, tarım ve bunlara bağlı hizmetler sektöründe fuar ve
festival ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için planda Çiçekçilik OSB alanının kuzeyinde ve
Yalova Merkezin doğusunda fuar alanları planlanmıştır.
Planlama alanı içerisinde fuar alanı 63.56 ha’dır.
Büyük Kentsel Yeşil Alanlar
Bu alanlar kente veya bölgeye hizmet edecek büyük yeşil alanlardır.
Planlama alanı içerisinde büyük kentsel yeşil alanlar 122.13 ha olarak planlanmıştır.
Kentsel ve Bölgesel Büyük Spor Alanları
210

Bu alanlar kente veya bölgeye hizmet edecek, içerisinde farklı spor tesislerinin yer alabileceği
alanlardır.
Planlama alanı içerisinde golf alanı da dahil olmak üzere toplam spor alanı 122,13 ha olarak
planlanmıştır.
Kentsel ve Bölgesel Sağlık Tesisleri
Bu alanlar kente veya bölgeye hizmet edecek sağlık tesis alanlarıdır.
Planlama alanı içerisinde toplam sağlık tesisi alanı 4.94 ha olarak planlanmıştır.
Kentsel ve Bölgesel Eğitim Alanları
Bu alanlar kente veya bölgeye hizmet edecek eğitim alanlarıdır. Bu alanlarda
eğitim,araştırma-bilgi üretime dönük kullanımlar yer alabilecektir. Yalova merkez’de 2,
Çiftlikköy’de 3 adet olmak üzere toplam 5 adet ve 172,32 ha eğitim tesisi planlanmıştır.
Araştırma Geliştirme Merkezleri (AR-GE)
Bu alanlar tarımsal ve bahçe kültürleri araştırmalarının yapılabilmesi ve Yalova’nın çiçekçilik
ve tarım ürünleri konusunda ihtisaslaşmasını sağlamak amacıyla Yalova merkez de 189.91 ha
olarak planlanmıştır.
Teknoloji Geliştirme Merkezleri (TGM)
Bilişim sektöründe uzmanlaşmanın sağlanması ve gelişiminin ivme kazanması için gerekli
teknoloji geliştirme merkezi Yalova’da Bilişim OSB’nin batısında 7,60 ha olarak
planlanmıştır.
Kongre Merkezleri
Yalova’da gelişecek sanayi, turizm, tarım ve bunlara bağlı hizmetler sektörünün gereksinimi
olan kongrelerin düzenlenebileceği alanlar merkezde planlanmıştır.
Planlama alanı içerisinde ayrılan kongre merkezi alanı 6.33 ha’dır.
Büyük Alan Kullanımı Gerektiren Kamu Tesis Alanları
Bu alanlarda belli bir büyüklükte kente veya bölgeye hizmet eden kamu tesis alanları yer
alamktadır. Yine afete yönelik koordinasyon, yönetim, altyapı alanları bu alanlara dahildir.
Planlama alanı içerisinde toplam büyüklüğü 53.79 hektardır.
• UTarım Alanları
Yalova İli Çevre Düzeni Planı’na esas olacak tarımsal alanlar ve arazi kullanım durumunun
tespiti ilgili ve yetkili kurum olan Tarım İl Müdürlüğü tarafından leke çalışması ile
belirlenmiştir. İlgili Müdürlük’çe ayrıntılı çalışmaların alt ölçekli planlama çalışmaları
sırasında yapılabileceği ve bu aşamada Kurumlarından görüş alınması gerektiği, böylece daha
ayrıntılı ve sağlıklı bir değerlendirme ve tespit ile görüşün verilebileceği, tarımsal alan
sınıflamasının yapılabileceği belirtilmiştir.
Planda gösterilen-gösterilmeyen tarım alanları için alt ölçekli planlarda ilgili yasal mevzuat
kapsamında Tarım İl müdürlüğünden görüş alınacak olup bu doğrultuda tarımsal sınıflama
yapılacak ve uygun olanlarda plan notlarında belirtilen hususlarda dikkate alınarak ifraz ve
yapılaşma koşulları belirlenecektir. Yine planda yerleşme veya gelişme alanları lekesi içinde
kalan veya plan ölçeği gereği belli bir büyüklüğün altında olduğu için gösterilemeyen tarımsal
alanlar alt ölçekli planlarda gösterilecektir.
Yukarıda belirtilen nedenlerle planda 5403 sayılı “Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı
Kanunu” belirlenen tarımsal alan sınıflaması bu ölçekte tam olarak yapılmamış/yapılamamış
olup ayrıntıya inilmeden genel kararların üretilmesinin daha sağlıklı olacağı yönünde plan
yaklaşımı uygun görülmüştür.
211

Tarım alanalrında;
• Organik tarım havza sınırı içerisindeki tarım ve orman alanlarında, organik tarımın
geliştirilmesine yönelik uygulamalar yapılacak, bu alanların korunmasına ilişkin gerekli
tedbirler alınacaktır.
• Planda gösterilen veya alt ölçekli planlar hazırlanırken mutlak tarım alanları, organik
tarım alanları ile diğer tarım alanlarında Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı-Tarım İl
Müdürlüğü’nce belirlenecek mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ile sulu tarım
arazileri tarımsal niteliği korunacak alanlardır. Bu alanlar tarımsal üretim amacı dışında
kullanılamaz. Ancak, tüm tarım alanlarında, tarım dışı amaçla kullanılmasına dair
talepler için “İl Toprak Koruma Kurulu”nun uygun görüşünün alınması gerekmekte
olup yapı sahiplerince yapının amacı dışında kullanılmayacağına dair taahhütte
bulunulması zorunludur.
• İlgili bakanlık ve ya kuruluş tarafından hazırlanacak olan tarımsal amaçlı arazi kullanım
plan ve projelerine uyulacaktır.
• Tarım alanlarının korunup, ürün çeşitliliği ve verimliliğinin geliştirilmesi temel esastır.
Bu amaçla tarım ana planı hazırlanıp, organize tarım bölgeleri organize besicilik ve
hayvancılık bölgeleri oluşturulması, tarım ve hayvancılık borsaları kurulması,
sunulabilir tarım arazilerinin miktarının artırılması hedeflenmektedir. Bu amaçla ilgili
tüm kurum ve kuruluşlar ile koordineli çalışma yürütülecek, DSİ genel müdürlüğünün
sulama proje ve uygulamaları ile çelişen yerleşim ve kullanım kararları
üretilmeyecektir.
• Planda ifade edilen tarım alanları gösterimi şematik olup plan paftası üzerinden ölçü
alınarak işlem tertip edilemez. Tarım alanlarında yapılacak olan ifraz, tevhid, satış, vb.
işlemler ile tarım dışı arazi kullanım talepleri, ilgili uzman kurum/kuruluşlardan
alınacak görüşler ve Tarım İl Müdürlüğünce yerinde yapılacak etütlerde ulaşılacak
sonuç doğrultusunda değerlendirilecektir.
• Tarımsal amaç dışındaki faaliyet taleplerinde; yapılacak faaliyetin niteliği, bu
faaliyetten dolayı çevre arazilerde meydana gelecek muhtemel toprak kaymaları ve
arazi bozulmaları ile bu olumsuzlukları giderici tedbirlere yönelik toprak koruma
projelerinin hazırlanması esastır. Toprak koruma projesine gereksinim olup olmadığına
ve projenin içeriğine ilgili uzman kurum/kuruluş tarafında arazi ve/veya toprak etütleri
yapılarak karar verilir.
• Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri ile sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı
dışında kullanılamaz. Tarımsal nitelikli alanların korunması amacıyla her türlü önlemin
alınması esas olup her tür ve ölçekteki planlama çalışması öncesi Tarım Ve Köy İşleri
Bakanlığından “tarım dışı amaçla kullanıma uygundur” görüşü alınması zorunludur. Bu
görüşün alınmadığı alanlarda hiçbir suretle planlama yapılamaz. Yapılaşma kararı
verilemez.
Yapılaşma ve Parsel Koşulları
• Bu Alanlarda; 5403 sayılı “Toprak Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve
“15.12.2005 tarih ve 26024 sayılı Resmi Gazete’de “Yayımlanan Toprak Koruma ve
Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama Yönetmeliği” hükümlerine uyulacaktır. Yapılaşma
koşulları, parsel büyüklükleri vb. konular aşağıdaki hususlar ile, ilgili kanun ve
yönetmelik hükümleri de göz önünde bulundurularak alt ölçekli planlar veya tarımsal
arazi kullanım planlarında belirlenecektir.
• Ancak planda tarımsal alanlar olarak ayrılmış olan alanlarda, 5403 sayılı “Toprak
Koruma Ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve “15.12.2005 tarih ve 26024 sayılı Resmi
Gazete’de “Yayımlanan Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu Uygulama
212

Yönetmeliği” hükümlerine uyulması, yapılacak her türlü parsel büyüklüğü ve yapı
için Tarım ve Köy İşleri bakanlığı-Tarım İl Müdürlüğü’nün veya İl Toprak Koruma
Kurulu’nun uygun görüşünün ve gerekli diğer izinlerin alınması koşulları ile plan
notlarında belirtilen koşullarda yapılaşmaya izin verilir.
Planlamada ekili, dikili tarım alanları, sulu tarım alanları ile nitelikli tarım alanları koruma
kullanma ilkesi çerçevesinde mutlak tarım alanları olarak işaretlenmiş ve 1274.76 ha olarak
planlanmıştır.
Tarım İl Müdürlüğü ve İl Turizm Müdürlüğü’nün yapmış olduğu çalışmalar sonucunda;
Teşvikiye idari sınırının batısındaki tüm tarım ve orman alanları tarımsal üretimi geliştirmek
ve çeşitlendirmek için organik tarım havzası olarak belirlenmiştir. Organik tarım alanları
planda toplam 796,18 ha’dır. Bu alanlar içerisine orman alanlarında yapılacak organik tarım
alanları dahil değildir.
Sera alanları ağırlıklı olarak Koru belediyesi çevresinde Kadıköy-Yalova yolu üzerinde ve
Kazimiye köyü ve çevresinde yoğunlaşmış olup toplam 275,21 ha’dır.
Planda diğer tarım alanları olarak gösterilen alanları genellikle kuru tarım arazileri
oluşturmaktadır ve 11340 ha olarak planlanmıştır.
• UOrman Alanları
Planlama alanı içerisinde toplam 48608.15 ha orman alanı bulunmaktadır. Orman
kullanımları içinde kalan parçalı ve fazla büyük olmayan 2B’ye tabi bazı alanlar da plan
bütünlüğü açısından planda orman kullanımı içine dahil edilmiştir. Bu alanlarla ilgili mevcut
ve yapılacak yasal düzenlemeler geçerli olacaktır.
Bu ölçekte gösterilmeyen 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2b’ye tabi alanlarla ilgili alt ölçekli
planlarda gerekli tespit ve gösterim yapılacak ve bu alanlar ilgili kurumların görüşü ve yasal
mevzuat dikkate alınarak düzenlenecektir.
Plan sınırları içinde kalan 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2b’ maddesine tabi alanlardaki
mülkiyet sorunları çözülüp yasal süreç tamamlanmadan ve ilgili kurumdan gerekli görüş-izin
alınmadan uygulama yapılamaz.
• UAğaçlandırılacak Alanlar
Planlama alanı içeriside toplam 203,22 ha ağaçlandırılacak alan planlanmıştır.
• UAskeri Alanlar
Planlama alanı içerisinde muhtelif bölgelerde toplam 719.92 ha alan askeri alan olarak
düzenlenmiştir.
• USit Alanları
Yalova kent merkezinde ve özellikle ilçelerinde pek çok arkeolojik, doğal ve tarihi sit alanları
ile birçok tescilli sivil mimari örneği yapılar ve tarihi yapı kalıntıları bulunmaktadır.
Çobankale kale kalıntıları ve kaya anıtı, tarihi Helenopolis kenti, Hersek Gölü ve Termal Su
Şehri İl’deki önemli sit alanlarındandır. Hersek Gölü korunması gerekli sulak alan
niteliğindedir.
Planlama alanı içeriside arkeolojik, doğal, tarihi ve karma sit alanları toplam 408.33 ha’dır.
• UBugünkü Arazi Kullanımı Devam Ettirilerek Doğal Karakteri Korunacak
Alanlar
Bu alanlar makilik-fundalık-çalılık alanlar, doğal karakteri korunacak alanlar, mera alanları
ve tescilli mera alanlarından oluşmaktadır.
213

Bu alanlar topoğrafyası, flora ve faunasıyla bugünkü arazi kullanımının (tarım, maki, funda,
ağaçlık, çalılık, sazlık, bataklık vb) devam ettirileceği alanlardır. Bu alanlarda izinsiz,
mevzuata aykırı yapılmış yapılar yer alamaz.
Bu alanlarda varsa tarımsal kullanım, doğal bitki örtüsü ve ekolojik yapı korunacaktır. Bu
bölgelerde tarımsal olarak kullanılan alanlar için “tarım alanları” koşulları geçerlidir. Varsa
orman statüsündeki alanlar için “orman alanları” koşulları geçerlidir.
Tescilli mera alanları sınırlaması, tespiti ve tescili yapılmış mera alanlarıdır Mera olarak
tescilli olan alanlarda 4342 sayılı kanuna göre uygulama yapılacaktır. Bu alanların mera,
orman veya tarım alanı olmaması durumunda çevre düzeni planı değişikliği yapılarak farklı
amaçlarla kullanılabilir. Bu alanlarda 4342 sayılı Mera Yasası uyarınca uygulama
yapılacaktır. Ancak, ÇED uygulaması gerektiren yatırım istemleri için, tahsis amacı
değişikliği söz konusu olduğunda Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın görüşü alınacaktır.
Planda mera alanları olarak gösterilen alanlar tarımsal alanlarda olduğu gibi Tarım İl
Müdürlüğü görüşüne göre lekesel olarak ayrılmış alanlar olup alt ölçekli planlarda ilgili
kurum görüşleri ve ayrıntılı çalışmalar doğrultusunda kesin arazi sınıflaması yapılacaktır.
Planda Makilik, fundalık, çalılık alanlar 1063,54 ha, doğal karakteri korunacak alanlar 103.77
ha, mera alanları 2487,14 ha ve tescilli mera alanları da 394,11 ha olarak planlanmıştır.
• UKentsel Teknik Altyapı Alanları
Planlama alanı içerisinde toplam 1769,45 ha alan kentsel teknik altyapı alanları olarak
planlanmıştır.
Planlama alanı doğusunda Denizçalı Köyünün olduğu kısımda daha önce ilgili kurum ve
kuruluş görüşleri alınarak yer seçimi ve projelendirmesi yapılmış olan ve bölgedeki
belediyelerin ve yerleşmelerin bu yöndeki ihtiyaçlarını karşılamaya dönük çöp toplama
tasfiye alanı-katı atık depolama alanı niteliğindeki teknik altyapı alanı yer almaktadır. Bu alan
planlamada da çöp toplama tasfiye alanı olarak işaretlenmiştir. Yine ayrıca Armutlu’nun
olduğu kısımda aynı amaçla çöp toplama tasfiye alanı ayrılmıştır.
Armutlu, Çınarcık, Yalova ve Subaşı’ndaki yer seçimleri yapılmış terminal alanları planda
gösterilmiş olup toplam büyüklükleri 9.90 ha’dır.
Yine arıtma tesis alanları Armutlu, Çınarcık, Kadıköy, Termal, Yalova merkez ve Hersek’de
toplam 29.15 ha olarak planlanmıştır.
Göller ve barajlar planlama alanı içerisinde 230.15 ha alanı kaplamaktadır.
Planlama alanı içerisinde ana ulaşım sistemi şu şekildedir;
• Otoyol: Hersek otoyol proje taslağı planlara işlenmiş, gerekli yol bağlantıları
yapılmıştır.
• İzmit-Bursa karayolu ve Armutlu-Yalova karayolu geçişleri ile İzmit-Yalova Devlet
Yoluna alternatif güzergah çalışması kapsamında Karayolları Genel Müdürlüğü’nce
hazırlanmış Kılavuz Yol Planı da (Yalova-Bursa yolundan doğuya Kirazlı-Elmalık-
Gacık-Laledere-Dereköy-Çukurköy…hattı) planlara işlenmiştir. Bunlar planlama
alanının toplayıcı ana yol sistemini yani ulaşım sisteminin ana omurgasını
oluşturmaktadır.
• Bilişim OSB, Çiçekçilik OSB ve bunların getirdiği diğer hizmet alanları planlama
alanında Yalova merkezin güneydoğu kısmında planlanmış olup ulaşım bağlantıları
bu alanları çevreleyen bir sitemle çözülmüştür. Bu kapsamda İzmit-Bursa karayoluna
asılan ikinci bir yol bağlantısı önerilmiştir.
• Tersane alanları ile gerisinde bu fonksiyona hizmet edecek olan Kentsel Servis
Alanlarının İzmit-Yalova Karayolu ve Hersek Otoyolu ile bağlantısını sağlayacak
214

Altınova Merkez, Çavuşçiftlik ve Tavşanlı noktalarında gerekli düzenlemeler
yapılmıştır.
• Termal ilçe merkezi yol bağlantısını güçlendirmek için Yalova Merkez ve Çınarcık-
Armutlu güzergah bağlantıları toplayıcı ana yol olarak düzenlenmiştir.
• Bunların dışında kent içi yollar birinci ve ikinci derece, kırsal yerleşme bağlantıları ve
orman yolları da üçüncü derece yollar olarak planlanmıştır.
M.1.1.4.KENTSEL ALANLARDA YOĞUNLUK
M.1.1.5.KENTSEL YENİLEME ALANLARI
17 Ağustos 1999 Marmara Depreminde Yalova’da konutların% 18’inin yıkıldığı veya
ağır hasar gördüğü tespit edilmiştir. Depremde etkilenen toplam nüfus 33 820 kişi, yıkık/ağır
hasar hasarlı hane sayısı 3805 , bu hanelerde yaşayan sayısı ise 14.687 civarındadır. Bu
nüfusun Yalova İli toplam kentsel nüfusa oranı ise yaklaşık % 13,3 dür.
Yalova İl merkezinde konutların % 16’sı yıkık/ ağır hasarlı, % 14 ‘ü orta hasarlı , %
25’ i az hasarlı ve % 45’i hasarsızdır. Yıkık /ağır hasarlı ve orta hasarlı konutların toplam
içindeki oranı % 30 gibi yüksek bir orana ulaşmaktadır.
17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara Bölgesinde meydana gelen depremden sonra
gerek Yalova İli merkez yerleşmesinde gerekse bağlı diğer yerleşme birimlerinde büyük
çaplı hasarlar meydana gelmiştir. Felaketin boyutunun hayli yüksek olmasının nedenleri
arasında en önemlileri olarak ülkesel ve bölgesel ölçekte bilimsel araştırma ve tespitlere
dayalı bir planlama ve uygulama bütünlüğü olmamasının yanı sıra kentsel yerleşmelere
bazında da gerek planlamadaki gerekse yerel yönetimlerdeki hatalı karar ve uygulamalar
gösterilebilir.
1930 yılında Atatürk’ün isteği ile İstanbul İline bağlanan Yalova daha sonra 5
Haziran 1995’de İl haline gelmiştir. Bununla birlikte Burs İlinin Gemlik İlçesine bağlı
Armutlu Beldesi ile Kocaeli’nin Karamürsel İlçesine bağlı Altınova, Subaşı ve Kaytazdere
beldeleri İl sınırları içine alınmıştır. Yalova İli, altı ilçe ve onbeş belediyeden oluşmuştur.
Bunlar:
Yalova Merkez İlçe
Kadıköy Beldesi,
Çifttlikköy İlçesi,
Taşköprü Beldesi,
Altınova İlçesi,
Kaytazdere Beldesi,
Subaşı Beldesi,
Tavşanlı Beldesi,
Termal İlçesi,
Çınarcık İlçesi,
215

Esenköy Beldesi,
Koru Beldesi,
Teşvikiye Beldesi,
Kocadere Beldesi,
Armutlu İlçesi
Nüfus: Yerleşmenin 1997 yılı nüfus sayımına göre nüfusu 78210’dur Deprem sonrası
yapılan son nüfus sayımına göre ise 69568 olarak çıkmıştır. Yerleşmenin 1975-2000 arası
nüfus gelişimi aşağıdaki gibidir.
Tablo M.1.1.5.1 :Nüfus Sayımı Sonuçları (1975-2000)
YILLAR
NÜFUS
1975 27289
1980 41823
1985 53837
1990 65823
1995* 74450
1997 78210
2000 69568
Kaynak:DİE Nüfus Sayımı Sonuçları
*1995 yılı nüfusu 1990-1997 yılları sayım sonuçlarına göre bulunmuştur.
Yalova nüfus projeksiyonları yapılırken dört farklı yönteme göre yapılmıştır. Bunlar
üssel yöntem, en küçük kareler yöntemi, bileşik faiz yöntemi ve aritmetik yöntemdir.
Yalova’da deprem sonrası, depreme bağlı olarak göçlerinde etkisiyle nüfusta bir
azalma söz konusu olmuştur. Bu nedenle mevcut nüfusa göre yapılan projeksiyonlar sağlıklı
bir sonuç vermeyecektir. 1980-2000 yılları nüfus değerleri baz alınarak yapılan
projeksiyonlar sonucunda 2015 yılı ortalama nüfus değeri 98600 kişi olarak bulunmuştur.
Ancak deprem sonrası Yalova’dan başka yerlere giden nüfusun tekrar buraya dönme
eğilimleri de dikkate alınarak, nüfus projeksiyonlarının 2000 yılı nüfusu dikkate alınmadan
daha önceki 1975-995 arası dönem dikkate alınarak yapılması daha doğru bir yaklaşım
olacaktır. Bu veriler doğrultusunda yapılan nüfus projeksiyonu sonucunda yerleşmenin 2015
yılı nüfusu ortalama 165000 olarak çıkmaktadır.
Planlamada projeksiyon nüfusu olarak 150000 nüfus kabulünün yapılması doğru bir
yaklaşım olacaktır.
ARAZİ KULLANIM KARARLARI
Yalova’da yakın dönemde 1986,1990 yıllarında İller Bankası Genel Müdürlüğünce,
1995 yılında ise yerleşmenin İl olmasıyla birlikte idari değişimin getireceği mekandaki
yansımalar dikkate alınarak belediyece imar planı revizyonu çalışmaları yapılmıştır.
216

1995 yılında yapılan planlama çalışması revizyon şeklinde ele alınmış değişen
koşullar göz önünde bulundurularak özellikle kamu kurumları ve diğer sosyal donatı alanları
için alanlar ayrılması amacının ön planda olduğu bir çalışma yapılmıştır. Planlama alanı
toplam 1500 ha’lık bir alanı kapsamaktadır. 3 Tip yoğunluk önerisi getirilmiş olup yaklaşık
220 000 nüfusun yerleşmesi öngörülmüştür. Ancak bu planlarda da sosyal donatı alanlarının
olması gerekenden çok daha az olduğu saptanmıştır.
1995 Yılından bu yana geçen süre içinde ise uygulama aşamasında ortaya çıkan
sorunlar imar planı değişiklikleri ile çözümlenmiştir.
Özellikle yapılaşma ve kentsel gelişmelerin yoğun olduğu bölgelerde, deprem
sonrasında mevcut planların işlevini kaybetmesiyle, kentsel gelişme ve yapılaşma konusunda
yönlendirici ve düzenleyici bir belgenin olmaması nedeniyle yaşanan sıkıntıların bir an önce
aşılması, deprem sonrası yeniden yapılanma sürecinin hızlandırılması gereği doğmuştur.
Deprem sonrası Yalova’da yıkımların ve kayıpların bu denli yüksek olmasının en
büyük nedenlerinden birisi hatalı yer seçimi kararları ve zemine uygun yapılaşma şeklinin
olmamasıdır.
Bu nedenle deprem sonrası yerleşme alanları bütününde detaylı olarak hazırlanan
jeolojik etüd çalışmaları sonucunda ortaya çıkan sonuçların imar planlarına yansıtılması
zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Rapor sonuçlarına göre konut alanlarında yapılaşma 2 kat ile
sınırlandırılmıştır. Ayrıca raporda belirtilen ve yapılaşma sırasında alınması gerekli tedbirler
planlar ve plan notlarına aktarılmıştır.
Jeolojik etüt raporları doğrultusunda MİA ve ticaret alanlarında ise plan notlarında
yazılı gerekli şartların yerine getirilmesi koşuluyla 4 kata kadar yapılaşma önerisi
getirilmiştir.
Yerleşmenin İl olmasından dolayı özellikle resmi-idari tesisler konusunda, gerekse
kentin gereksinim duyduğu ve mevcut imar planlarında eksikliği bulunan sosyal-donatı (Pazar
alanı, resmi kurum alanı, belediye hizmet alanı, kültürel tesis, halk eğitim merkezi,sağlık
tesisi, eğitim tesisleri vb.) alanları için uygun konumlarda mülkiyet yapısı ve yapılaşmanın
elverdiği ölçüde alanlar ayrılmıştır.
Meskun ve planlı bölge içerisindeki ana ulaşım sistemi korunmuş gerekli görülen
yerlerde açık veya kapalı otopark alanları önerilmiştir.
Yerleşmenin en önemli yol bağlantısı olan İzmit-Bursa yol geçişi ile kent içine
bağlantı sağlayan yolların oluşturduğu kavşaklarda yeni düzenleme projeleri dikkate alınarak
gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Mülkiyet yapıları ve mevcut fiziki oluşumlar ile plan arasındaki bazı uyumsuzluklar
mümkün olduğunca giderilmeye çalışılmış, uygulama aşamasında ortaya çıkan problemler
konusunda imar planında gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Onanlı imar planları dahilinde kalan Samanlı mevkiinde, Çınarcık yolu ile Samanlı
deresi arasında kalan ve büyük oranda yapılaşmamış olan bölge mevcut durum, mülkiyet
yapısı, uygulama zorlukları vb. hususlar da dikkate alınarak yeniden irdelenmiş ve yeni bir
planlama önerisi getirilmiştir. Bu kapsamda ulaşım belli bir sistematik ve kademeleşmeye
oturtulmuş, sosyal donatı alanları ile konut alanları dengeli olarak ve burada yaşayacak
nüfusun ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenmiştir.
217

P
0,60
Kent merkezinden kopuk ve Denizçalı mevkiinde bulunan yapılaşmış ve planlama
kararları genelde korunmuş kat yükseklikleri-yoğunluklar jeolojik raporlar doğrultusunda
yeniden belirlenmiştir.
Yerleşme bütününde gelecek dönemde nüfusun mekanda yerleşimi ve dağılımı için
alternatif yerleşim alanları planlaması söz konusudur.
Onanlı imar planlarında konut gelişme alanları olarak planlanan alanlar aynen kabul
edilmiştir. Yerleşme genelinde eski imar planı karlarındaki yoğunlukların azalmasından
dolayı artan nüfusun konut alanı ihtiyacını karşılanması için mekanda daha çok alan
ayrılması gereği bulunmaktadır. Buna dönük olarak belediyece Kazımiye-Elmalık köyleri
arasında kalan bölgelerde toplu konut alanı planlaması yapılmıştır. Bu alan yaklaşık 80 ha.
Büyüklüğünde ve 8000 civarı nüfusu barındırabilecektir.
Mevcut gelişme ve eski imar planlarında önerilen gelişme alanları dışında ,özellikle
güney ve batı kesimlerde tarım alanları, çok eğimli alanlar ve jeolojik sakıncalı alanlar vb.
eşikler nedeniyle alternatif ilave gelişme alanları bulmak hayli güçtür.
Onanlı imar planlarında gelişme alanı olarak gösterilen alanlar ve toplu konut alanı
olarak önerilen alan dışında konut gelişme alanı olarak , Kazımiye ve Elmalık köyleri
arasında önerilen toplu konut alanı ile mevcut planlı bölge arası birleştirilmiş yine toplu
konut alanı olarak önerilen alanlarla organize yazılım sanayii olarak önerilen bölgeler arası
gelişme konut alanları olarak planlanmıştır. Bu bölgelerde kalan tarım alanları tarımsal
niteliği korunacak alanlar olarak korunmuştur. Yine bu alanlarda toplam 170 ha. İlave
gelişme alanı planlanmış olup, toplam 12500 nüfus barındırabilecektir.
Yerleşmenin güney kısımlarında kalan ve pasif-aktif heyelan alanı olması nedeniyle
planlama sınırları dışarısında tutulmuş alanlarda mevcutta çok sayıda konut yapılaşması yer
almaktadır. Bu alanlarda yüzeyde 1.5-2 m. Civarı akma olduğu alt kısımların ise sağlam
zemin olduğu belirtilmektedir. Bu bölgelerle ilgili yeni jeolojik etüd çalışmaları yapılmakta
olup, etüdler sonucunda gerekli tedbirlerin alınması koşuluyla yapılaşmaya izin verilmesi
durumunda bu alanlarda da alternatif gelişme alanları olabilecektir.
Planlama sınırları içerisinde toplam 650 hektar büyüklüğünde konut alanı önerilmiştir.
Ortalama 200 kişi/ha yoğunlukta toplam 130.000 kişi bu alanlarda yaşayabilecektir.
Sosyal donatı alanlarında mevcut planlı bölgelerde yoğunlukların azalmasıyla
meydana gelecek olan kişi başı kullanım miktarının artışının yanı sıra, ilave alanlarda da
ihtiyacı karşılamaya dönük sosyal donatı alanları ayrılmıştır. Planlama sınırları içerisinde
konut alanı büyüklük, nüfus ve yoğunluk aşağıdaki gibidir:
Tablo M.1.1.5.2 : Konut Alanı Büyüklük , Nüfus ve Yoğunluğu
TOPLAM KONUT
2
ALANI (mP P)
NET ALAN ORT. EMSAL TOPLAM
İNŞAAT ALANI
6500000
2
6500000*0,80=5200000mP
3120000
KONUT SAYISI AİLE BÜYÜKLÜĞÜ TOPLAM BRÜT YOĞ.
NÜFUS
312000/100=31200 4,2 131000 20 KİŞİ/HA
218

M.1.1.6.ENDÜSTRİ ALANLARDA YER SEÇİMİ
M.1.1.7.TARİHİ,KÜLTÜREL, ARKEOLOJİK VE TURİSTİK ÖZELLİKLİ
ALANLAR
Bu konu ile ilgili bilgiler G.1 Yörenin Turistik Değerleri bölümünde verilmiştir.
M.1.2.KIRSAL ALANLAR
M.1.2.1.KIRSAL YERLEŞME DESENİ
M.1.2.2.ARAZİ MÜLKİYETİ
UHAZİNEYE AİT TAŞINMAZLAR
Tablo M.1.2.2.1: Hazineye ait taşınmazlar
UMah-KöyU UYüzölçümü m2U UAdediU
Bağlarbaşı 349.387,26m2 96
Bahçelievler 79.938,51m2 52
Fevziçakmak 15.960,54m2 9
Gaziosmanpaşa 479.178,59m2 192
Rüstempaşa 3.775,44m2 15
Süleymanbey 1.087.405,38 m2 20
Elmalık 2.190.563,74 m2 294
Esadiye 629.549,41 m2 67
Güneyköy 2.532.676.464,01 m2 167
Hacımehmet 93.840,88 m2 21
Kadıköy 131.446,99 m2 28
Kazimiye 423.885,42 m2 59
Kirazlı 497.370,30 m2 128
Kurtköy 479.640 m2 55
Safran 415.419,31 m2 82
Samanlı 518.810 m2 53
Soğucak 1.343.252,96 m2 182
Sugören 6.673.475,43 m2 1121
TOPLAM 2.548.089.364,17 m2 2641
Kaynak: Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü (2007 yılı)
M.2.ALTYAPI
M.3.BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİ
M.3.1.KAMU BİNALARI
M.3.2.OKULLAR
219

İLİMİZE BAĞLI ANAOKULU-İLKÖĞRETİM -TORTAÖĞRETİM BİLGİLERİT
Tablo M.3.2.1:Anaokulu Bilgileri
S.NO İLÇE OKUL ADI ADRESİ KAPA- RESMİ ÖZEL
ADI
SİTESİ
1 Merkez Gaziosmanpaşa Gaziosmanpaşa Anaokulu 141 X -
Anaokulu
Müdürlüğü/Yalova
2 Merkez Zübeyde Hanım Bağlarbaşı Mh.Aydoğan Cd. 93 X -
Anaokulu
Yalova
3 Merkez Özel Çekirdek Rüstempaşa Mah. Yasari 39 - X
Anaokulu
Asım Sk No:24/1 Yalova
3 Altınova Piyalepaşa Anaokulu Eğitim Merkezi
85 X -
Altınova/Yalova
4 Altınova Kaytazdere Kaytazdere Altınova/Yalova 11 X -
Anaokulu
4 Çınarcık Çiçek Yuvası Çiçek Yuvası Anaokulu 79 X -
Anaokulu
Çınarcık-Yalova
Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü(2007 Yılı)
Tablo M.3.2.2:İlköğretim Bilgileri
S.NO İLÇE ADI OKUL ADI ADRESİ KAP
ASİT
ESİ
1 Merkez Zübeyde Hanım Bağlarbaşı Mh.Kurtulmuş
İÖO
Cd.No:11-Yalova
2 Merkez Kadıköy İÖO Kadıköy İlköğretim Okulu
Yalova
3 Merkez Şaban Temuge Bağlarbaşı Mh.Millet
İÖO
Cd.Koyuncu Sk.No:23 Yalova
4 Merkez Gaziosmanpaşa
İÖO
5 Merkez Öğretmen Yusuf
Ziya İÖO
220
RESM
İ
751 X -
251 X -
489 X -
GOP Mh. 3.Sokak No:1 Yalova 1452 X -
Şehit Ömer Faydalı Bulvarı
Mehmet Durmam Cd.No:1
Yalova
1068 X -
6 Merkez Saffet Çam İÖo İstanbul Cad.No:118 Yalova 1649 X -
7 Merkez Atatürk İÖO Cumhuriyet Caddesi No:33 1370 X -
Yalova
8 Merkez Rahmi Tokay İÖO Mustafa Kemal Paşa
398 X -
Mah.Akdeniz Cd. No:91 Yalova
9 Merkez Müf.Hamdi Girgin Müfettiş Hamdi Girgin İÖO 279 X -
İÖO
Yalova
10 Merkez İsmetpaşa Mazlum İsmetppaşa Mh. Girne Cd.No:86 531 X -
Palabıyık İÖO Yalova
11 Merkez Bahçelievler İÖO Spor Sk.No:38 Yalova 656 X -
12 Merkez Safran İÖO Safran Köyü Yalova 121 X -
13 Merkez Sugören İsmet Sugören Köyü Yalova 171 X -
Koçhan İöo
14 Merkez Orgeneral
Selahattin Risalet
Demircioğlu İÖO
Bahçelievler Mh.Külttür Yalova 760 X -
ÖZEL

15 Merkez Elmalık Salim Elmalık Köyü Yalova 201 X -
Delen İÖO
16 Merkez Samanlı Rebia Samanlı Köyü Yalova 133 X -
Şenavçen İÖO
17 Merkez Hacımehmet İÖO Hacımehmet Köyü Yalova 22 X -
18 Merkez 700.Yıl
İsmetpaşa Mh. M.T.Rasim 645 X -
Osmangazi İÖO Koçal Cd.No:164 Yalova
19 Merkez 75.Yıl Mehmet Kadıköy Beldesi Yeşilova Mah. 958 X -
Akif Ersoy İÖO Yalova
20 Merkez 75.Yıl Ziya Kanberbaba Mevkii Ahmet 808 X -
Gökalp İÖO Yesevi Cd. Özden Mh Yalova
21 Merkez Rasim Koçal İÖO Elmalık Köyü Yalova 21 X -
22 Merkez Kurtköy İÖO Kurtköy-Yalova 16 X -
23 Merkez Kirazlı İÖO Kirazlı Köyü-Yalova 13 X -
24 Merkez Cumhuriyet İÖO Bağlarbaşı Mah.Eski Bursa 947 X -
Cd.No:1 Yalova
25 Merkez Kardelen İÖO Soğucak Köyü Kalıcı Konutlar- 365 X -
Yalova
26 Merkez Milli Piyango İÖO İsmet Paşam Mh.Milis Teğmen 76 X -
ve İş Okulu Rasim Koçal Çömlek Mevki
Yalova
27 Merkez Yunus Emre İÖO Bağlarbaşı Mahallesi Yalova 240 X -
28 Merkez Özel Yalova İÖO GOP Mah. Karadeniz Cad. 109 - X
No:121 Yalova
29 Merkez Özel Öncü İÖO Kabaktepe Mevkii Yalova 225 - X
30 Merkez Özel Yücebilgili Fevzi Çakmak Mh. Radar yolu 340 - X
İÖO
Bilali Habeş Camii Arkası
Yalova
31 Altınova Hürriyet İÖO Hürriyet Mh.Sağlık Ocağı yanı 464 X -
Altınova-Yalova
32 Altınova Subaşı İÖO Merkez Mh.Atatürk Cd.36.Sk 143 X -
No:2 Subaşı Beldesi Altınova
33 Altınova Tavşanlı Şehitlik Tavşanlı Şehitlik İÖO Altınova- 349 X -
İÖO
Yalova
34 Altınova Fevziye Sözdinler Fevziye Köyü Altınova-Yalova 85 X -
İÖO
35 Altınova Piyalepaşa İÖO Pİyalepaşa İlköğretim Okulu 483 X -
Altınova-Yalova
36 Altınova Tokmak İÖO Tokmak İlköğretim Okulu 111 X -
Altınova-Yalova
37 Altınova Kaytazdere Tedaş Merkez Mh Kırkpınar
231 X -
Tekstil İÖO Cad.No:11 Altınova-Yalova
38 Altınova Fatih Sultan Çavuşçiftliği Köyü Altınova- 153 X -
Mehmet İÖO Yalova
39 Altınova Vakıfbank İÖO Vakıfbank İlköğretim Okulu 356 X -
Altınova-Yalova
40 Altınova Hacı Ali Saruhan Hacı Ali Saruhan İÖO Kalıcı 458 X -
İÖO
konutlar Altınova-Yalova
41 Armutlu Armutlu Avukat Karşıyaka Mh. Okul Cd.No:40 417 X -
Necati Toker İÖO Armutlu-Yalova
42 Armutlu Fıstıklı İÖO Fıstıklı Köyü Armutlu-Yalova 183 X -
221

43 Armutlu Kapaklı İÖO Kapaklı Köyü Armutlu-Yalova 74 X -
44 Armutlu Mecidiye İÖO Mecidiye köyü Armutlu-Yalova 35 X -
45 Armutlu Armutlu İstiklal Bayır Mh Beşselviler Sk İskele 237 X -
İÖO
Mevki Armutlu-Yalova
46 Çınarcık Hüdaverdi Aydın Gazi Süleyman Aslan Caddesi- 523 X -
İÖO
Çınarcık-Yalova
47 Çınarcık Koruköy İÖO Koruköy İlköğretim Okulu- 298 X -
Çınarcık-Yalova
48 Çınarcık Esenköy İÖO Esenköy İlköğretim Okulu- 340 X -
Çınarcık-Yalova
49 Çınarcık Teşvikiye Teşvikiye Beldesi Çınarcık- 211 X -
Cumhuriyet İÖO Yalova
50 Çınarcık Kocadere İÖO Kocadere İlköğretim Okulu 167 X -
Çınarcık-Yalova
51 Çınarcık Şenköy Şehit Ünal Şenköy Şehit Ünal İlköğretim 16 X -
Akalın İÖO Okulu Çınarcık-Yalova
52 Çınarcık Çınarcık İÖO Hasanbaba Mevkii Çınarcık- 177 X -
Yalova
53 Çınarcık Gülkent İÖO Çalıca Kalıcı Konutlar Çınarcık- 504 X -
Yalova
54 Çınarcık Çınarcık Füruzan Çınarcık Füruzan Kınal İÖO 341 X -
Kınal İöo Vali Akı Cd.Çınarcık-Yalova
55 Çiftlikköy Gaziabdurrahman Sahil Mh Kumsal Cd Okul Sk 1083 X -
İÖO
No 2 Çiftlikköy -Yalova
56 Çiftlikköy Taşköprü İÖO Okul Cd.No:1 Taşköprü- 447 X -
Çiftlikköy-Yalova
57 Çiftlikköy Sultaniye Şehit Sultaniye Şehit Baçerettin 187 X -
Baçeretttin Özgür
İÖO
Özgür İÖO-Çiftlikköy-Yalova
58 Çiftlikköy GSD Eğitim Vakfı Çiftlik Mah.Stadyum Cad.Ezgi 707 X -
Çiftlikköy İÖO sok.No:10-Çiftlikköy-Yalova
59 Çiftlikköy Kılıç İÖO Kılıç İlköğretim Okulu 191 X -
Çiftlikköy-Yalova
60 Çiftlikköy Çukurköy İÖO Çukurköy Çiftlikköy-Yalova 34 X -
61 Çiftlikköy 75.Yıl Namık Gacık Köyü AŞAĞI Gacık 188 X -
Kemal İÖO Mh.Çiftlikköy-Yalova
62 Termal Akköy İÖO Akköy-Termal –Yalova 172 X -
63 Termal Yenimahalle İÖO Yenimahalle Köyü Termal- 52 X -
Yalova
64 Termal Üvezpınar İÖO Üvezpınar Mah.Termal-Yalova 90 X -
65 Termal Yeni Yaşam Yatılı Yeni Yaşam Yatılı İlköğretim 214 X -
İlköğretim Bölge
Okulu
Bölge Okulu Termal-Yalova
Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2007 Yılı)
Tablo M.3.2.3:Lise Ve Dengi Okullar
S. İLÇE OKUL ADI ADRESİ KAPA RESMİ ÖZEL
NO ADI
SİTESİ
1 Merkez Yalova Lisesi Fatih Cad.Spor Sk.No:20 Yalova 1302 X -
2 Merkez Fatih Sultan
Mehmet Lisesi
GOP Mah. GOP Cad.3.Sk.No:3
Yalova
1205 X -
222

3 Merkez Şehit Osman
Altunkuyu Anadolu
Lisesi
Şehit Osman Altunkuya Anadolu
Lisesi Samanlı Köyü Yalova
773 X -
4 Merkez Yalova Fen Lisesi Yalova Fen Lisesi Termal- 164 X -
Yalova
5 Merkez Anadolu Öğretmen Safran Köyü –Yalova 327 X -
Lisesi
6 Merkez Anadolu Otelcilik
ve Turizm Meslek
Lisesi
Gökçedere Mh.Termal Yolu Fen
Lisesi Yanı Termal-Yalova
227 X -
7 Merkez And Ticaret Meslek
Lisesi ve Ticaret
Meslek Lisesi
8 Merkez Anadolu Kız
Meslek ve Kız
Meslek Lisesi
9 Merkez Mrk E.Sabri
Aytaşman Süs
Bitkileri
And.Meslek ve ML
10 Merkez And İmam Hatip ve
İmam Hatip Lisesi
11 Merkez And Teknik Lise ve
Endüstri Meslek
Lisesi
12 Merkez Özel Yalovam
Lisesi
13 Altınova Altınova Bülent
Özyürük Çok
Programlı Lisesi
14 Armutlu Armutlu Dr.Enver
Ören Çok
Programlı Lisesi
15 Çınarcık Teşvikiye Çok
Programlı Lisesi
Kazım Karabekir Mah. Yalova 725 X -
Bahçelievler Mah.Fatih
Cad.Kültür Sk Yalova
Özden Mah. Eski Kadıköy Yolu
Üzeri Yalova
Bahçelievler Mh.Fatih Cd.Kültür
Sk. No: 1 Yalova
GOP Mh.Tuna Caddesi Sonu
Yanı Yalova
GOP Mah. Karadeniz Cad.
No:121 Yalova
Altınova Bülent Özyürük Çok
Programlı Lisesi Altınova-
Yalova
Armutlu Dr.Enver Ören Çok
Programlı Lisesi Armutlu-
Yalova
Teşvikiye Beldesi Çınarcık-
Yalova
636 X -
129 X -
306 X -
762 X -
97 - X
241 X -
122 X -
0 X -
16 Çınarcık Çınarcık Çok
Programlı Lisesi
Çınarcık Çok Programlı Lisesi
Çınarcık-Yalova
17 Çiftlikk Aksa A.T.L.A.M.L Taşköprü Beldesi Raif Dinçkök
öy ve Endüstri Meslek Cad. Zambak Sk N:2 Çiftlikköy
Lisesi
Yalova
18 Çiftlikk Çiftlikköy Atatürk Çiftlik Mah.Stadyum Cd.Martı
öy Anadolu Lisesi Sk. No:4 Çiftlikköy-Yalova
19 Çiftlikk Çiftlikköy Mustafa M.Akif Ersoy Mh.M.Akif Ersoy
öy Kemal Lisesi Cd Kahraman Sk No:47
Çiftlikköy-Yalova
Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2007 Yılı)
527 X -
421 X -
523 X -
264 X -
Tablo M.3.2.4:İlimizde Mevcut Bulunan Yatılı Ve Pansiyonlu Okulların Durumu
S.N OKUL ADI OKULUN KAPASİTESİ RESMİ ÖZEL
223

1 Termal Yeni Yaşam Yatılı
128 X -
Bölge İlköğretim Okulu
2 Anadolu İmam Hatip ve
60 X -
İmam Hatip Lisesi
3 Esvet Sabri TAytaşmanT
66 X -
TAnd.SüsT Bitkileri Meslek
Lisesi
4 Yalova Fen Lisesi 150 X -
5 Çiftlikköy Atatürk Anadolu
84 X -
Lisesi
Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2007 Yılı)
Tablo M.3.2.5:İlimizde Bulunan Özel Yurtlar
S.NO YURDUN ADI ADRESİ KAPA
SİTESİ
1 Özel Elif Yükseköğretim Kız ve Erkek Vatan Caddesi Nar Sk No:15 Yalova 328
Öğrenci Yurdu
2 Özel Emirbayırı Ortaöğretim Erkek Kazım Karabekir Mh. Doruk Sk Emirbayırı 78
Öğrenci Yurdu
Yalova
3 Özel Nil Yükseköğretim Erkek Kazım Karabekir Mah. Ali Şener Cd. No:17 79
Öğrenci Yurdu
Yalova
4 Özel Tuna Yükseköğretim Erkek Gaziosmanpaşa Mah. Yenidoğan Cd.No:39 80
Öğrenci Yurdu
Yalova
5 Özel İlkem Yükseköğretim Kız ve
Erkek Öğrenci Yurdu
Safranyolu Uludağ Üniversitesi Yalova
Meslek Yüksek Okulu Yanı Erguvan
146
6 Özel Topçular Ortaöğretim Erkek
Öğrenci Yurdu
Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2007 Yılı)
M.3.3.HASTANELER VE SAĞLIK TESİSLERİ
Sok.No:5 Yalova
Tavşanlı Beldesi Eski İzmit Yalova Asfaltı
No:20 Altınova Yalova
Bu konu ile ilgili bilgiler R.1 Temel Sağlık Hizmetleri bölümünde verilmiştir.
M.3.4.SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİSLER
-15.02.2008 tarihlerinde İl Özel İdaresi Binası karşısında;Yalova Belediyesi ve
AKKÖK Şirketler Grubu’nca içinde 600 kişilik konser salonu , alışveriş merkezi ve
sinemanın bulunduğu bir kültür merkezinin temeli atılmıştır.
M.3.5.ENDÜSTRİYELYAPILAR
M.3.6.GÖÇER VE HAREKETLİ BARINAKLAR
M.3.7.OTEL, MOTEL VE TURİZM AMAÇLI DİĞER YAPILAR
Bu konu ile ilgili bilgiler G.1 Yörenin Turistik Değerleri bölümünde verilmiştir.
M.3.8.BÜROLAR VE DÜKKANLAR
M.3.9.KIRSAL ALANDA YAPILAŞMA
65
224

M.3.10.YEREL MİMARİ ÖZELLİKLER
M.3.11.BİNA YAPIMINDA KULLANILAN YEREL MATERYALLER
M.4.SOSYO-EKONOMİK YAPI
M.4.1. İŞ ALANLARI VE İŞSİZLİK
M.4.2.GÖÇLER
İlde, göçe neden olan etkenler; başta 1999 depremi olmak üzere, nüfus artışı ve
geleneksel yaşam tarzının bozulması, yetersiz kazanç, daha çok kazanmak, çocuklara daha iyi
bir gelecek hazırlamak, eğitim, sağlık, kültür hizmetlerinden yararlanma ve daha iyi bir
yaşam standardına erişmek olarak sıralanabilir. Her ne kadar bu tür nedenlerden dolayı ilde
göç görülsede genel olarak göç alan bir ildir. Yalova İli’nin 2000 yılı verilerine göre aldığı
göç 22.774, verdiği göç 22.260, net göç 514 ve net göç hızı ‰ 3.47’dir.
M.4.3.GÖÇEBE İŞÇİLER (MEVSİMLİK)
M.4.4.KENT TOPRAĞININ MÜLKİYET DAĞILIMI
M.4.5.KONUT YAPIM SÜREÇLERİ
M.4.6.GECEKONDU ISLAH VE ÖNLEME BÖLGELERİ
M.5.YERLEŞİM YERLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ
M.5.1.GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ
M.5.2. BİNALARDA SES İZOLASYONU
M.5.3.HAVAALANLARI VE ÇEVRESİNDE OLUŞTURULAN GÜRÜLTÜ ZONLARI
M.5.4.TİCARİ VE ENDÜSTRİYEL GÜRÜLTÜ
M.5.5.KENTSEL ATIKLAR
Bu konu ile ilgili bilgiler N. Atıklar bölümünde verilmiştir.
M.5.6.BİNALARDA ISI YALITIMI
M.6.NÜFUS
Bu konuda bir bilgi edinilememiştir.
M.6.1.NÜFUSUN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİ
İlin Merkez İlçe dahil toplam 6 İlçesi, 9 Beldesi ve 44 köyü bulunmaktadır. Merkez
İlçede 1 (Kadıköy), Altınova’da 3 ( Kaytazdere, Tavşanlı ve Subaşı), Çınarcık’ta 4
(Koruköy,Esenköy,Kocadere, Teşvikiye) ve Çiftlikköy’de 1 (Taşköprü) Belde Belediyesi
bulunmaktadır.
225

Tablo M.6.1.1 : 22 Ekim 2000 Tarihinde Yapılan Genel Nüfus Sayımı Sonuçları
YALOVA İLİ MERKEZ KÖYLER
İDARİ BİRİMLER 2000 NÜFUSU 1997 NÜFUSU NÜFUS
DEĞİŞİM
ORANI %
0 Merkez İlçesi
1 Elmalık Köyü 1742 1464 18,99
2 Esadiye Köyü 193 163 18,40
3 Güney Köyü 660 571 15,59
4 Hacımehmet Köyü 959 710 35,07
5 Kadıköy Köyü (B) 3564 3269 9,02
6 Kazimiye Köyü 1352 955 41,57
7 Kirazlı Köyü 729 621 16,75
8 Kurtköy Köyü 524 449 16,70
9 Safran Köyü 1866 1343 38,94
10 Samanlı Köyü 1627 1262 28,92
11 Soğucak Köyü 916 380 141,05
12 Sugören Köyü 1914 1655 15,65
BUCAK VE KÖYLER 16 042 12 842 24,92
TP
MERKEZ İLÇE 91 052 85610 -5,98
TOPLAMI
ALTINOVA İLÇESİ MERKEZ VE KÖYLERİ
Merkez İlçe 3079 3053 0,85
1 Ahmediye Köyü 261 238 9,66
2 Aktoprak Köyü 112 77 45,45
3Çavuşşçiftliği Köyü* 3638 1178 208,83
4 Fevziye Köyü 368 334 10,18
5 Havuzdere Köyü 239 224 6,70
6 Hersek Köyü 408 341 19,65
7 Karadere Köyü 206 200 3,00
8Kaytazdere Köyü(B) 6788 4931 37,66
9 Örencik Köyü 177 158 12,03
10 Sermayeci Köyü 303 278 8,99
11 Soğuksu Köyü 656 604 8,61
12 Subaşı Köyü 2737 2020 35,50
13 Tavşanlı Köyü(B) 2630 2105 24,94
14 Tevfikiye Köyü 239 178 34,27
15 Tokmak Köyü 1199 1065 12,58
16 Geyikdere Köyü** 672 0
BUCAK VE 20633 13 931 48,11
KÖYLER TP
ALTINOVA İLÇESİ 23712 16 984 39,61
TOP.
ARMUTLU İLÇESİ MERKEZ VE KÖYLER
0 MERKEZ İLÇE 4523 3630 24,60
1FISTIKLI KÖYÜ 2138 1489 43,59
2HAYRİYE KÖYÜ 158 133 18,80
3KAPAKLI KÖYÜ 890 908 -1,98
226

4MECİDİYE KÖYÜ 363 258 40,70
5SELİMİYE KÖYÜ 142 182 -21,98
BUCAK VE 3691 2970 24,28
KÖYLER TP.
ARMUTLU İLÇESİ 8214 6600 24,45
TP.
ÇINARCIK İLÇESİ MERKEZ,BUCAK VE KÖYLERİ
0 MERKEZ İLÇE 10688 13347 -19,92
1 ÇALICA KÖYÜ 605 468 29,27
2 ESENKÖY KÖYÜ(B) 3589 2954 21,50
3KOCADERE KÖYÜ(B) 1964 2135 -8,01
4 KORUKÖYÜ(B) 2632 2308 14,04
5 ORTABURUN KÖYÜ 353 300 17,67
6 ŞENKÖY KÖYÜ 559 535 4,49
7TEŞFİKİYE KÖYÜ(B) 2174 2175 -0,05
BUCAK VE KÖYLER 11876 10875 9,20
TP.
ÇINARCIK İLÇESİ TP. 22564 24222 -6,85
ÇİFTLİKKÖY İLÇESİ MERKEZ,BUCAK VE KÖYLERİ
0 MERKEZ İLÇE 9527 9327 2,14
1 GACIK KÖYÜ 2082 2358 -11,70
2 SULTANİYE KÖYÜ*** 5062 1126 349,56
3 KILIÇ KÖYÜ 969 92 -2,32
4 BURHANİYE KÖYÜ 196 222 -11,71
5 ÇUKUR KÖYÜ 931 828 12,44
6 DENİZÇALI KÖYÜ 716 842 -14,96
7 DEREKÖY KÖYÜ 360 373 -3,49
8 İLYASKÖY KÖYÜ 582 540 7,78
9 KABAKLI KÖYÜ 188 182 3,30
10 LALEDERE KÖYÜ 363 400 -9,25
11 TAŞKÖPRÜ KÖYÜ(B) 3768 3055 23,34
BUCAK VE KÖYLER TP. 15127 7434 104,69
ÇİFTLİKKÖY İLÇESİ 24744 20245 22,22
TP.
TERMAL İLÇESİ MERKEZ VE KÖYLERİ
0 MERKEZ İLÇE 2530 2539 -0,35
1 AKKÖY KÖYÜ 1786 1547 15,45
2 YENİMAHALLE KÖYÜ 1099 727 51,17
BUCAK VEKÖYLER TP. 2885 2274 26,87
TERMAL İLÇESİ TP. 5415 4813 12,51
UYALOVA İLİ GENEL TOPLAM 170259 163916 3,87
UYALOVA İLİ ŞEHİR NÜFUSU 99915 110106 -9,26
UYALOVA İLİ BUCAK VE KÖY
UNÜFUSU 70344 53810 30,73
*Kalıcı konutların yapım alanlarındaki inşaat işçileri de sayıldı.
**Yalova İline bağlandıktan sonraki ilk sayım
***Prefabrik konut alanları
227

P
başına
Şekil M.6.1.1 : İlin Şehir – Köy Nüfusu ve Nüfus Yoğunluğu
M.6.2.NÜFUSUN CİNSİYET VE YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
Tablo M.6.2.1: İlçelere göre şehir ve köy nüfusu, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu.
2000 YILI
I.ALT BÖLGE II.ALT BÖLGE III.ALT BÖLGE
Altınova Çiftlikköy Toplam Merkez Termal Toplam Armutlu Çınarcık Toplam
TOPLAM
NÜFUS
ERKEK 13.775 12.882 26.657 43.472 2.763 46.235 4.241 11.617 15.858
KADIN 9.026 11.907 20.933 42.619 2.641 45.260 3.617 10.033 13.650
TOPLAM 22.801 24.789 47.590 86.091 5.404 91.495 7.858 21.650 29.508
ŞEHİR
NÜFUSU
KÖY
NÜFUSU
ERKEK 1.737 4.849 6.586 35.244 1.296 36.540 2.330 4.466 6.796
KADIN 1.494 4.773 6.267 34.874 1.220 36.094 1.891 4.487 6.378
TOPLAM 3.231 9.622 12.853 70.118 2.516 72.634 4.221 8.953 13.174
ERKEK 12.038 8.033 20.071 8.228 1.467 9.695 1.911 7.151 9.062
KADIN 7.532 7.134 14.666 7.745 1.421 9.166 1.726 5.546 7.272
TOPLAM 19.570 “5.167 34.737 15.973 2.888 18.861 3.637 12.697 16.334
NÜFUS
YOĞUNLUĞU
2
(KmP kişi)
239 212 - 525 120 - 33 115 -
Kaynak:D.İ.E. 2000 Genel Nüfus Sayımı
228

Şekil M.6.2.1:Yalova İli genel nüfusu ve alt gruplara göre dağılımı.
100.000
90.000
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
I.ALT BÖLGE II.ALT BÖLGE III.ALT BÖLGE
TOPLAM NÜFUS
ŞEHİR NÜFUSU
KÖY NÜFUSU
M.6.3.İL VE İLÇELERİN NÜFUS YOĞUNLUKLARI
Tablo M.6.2.2:İlçelere göre şehir ve köy nüfusu, yıllık nüfus artışı
Tablo M.6.2.3 : İlçelere göre şehir ve köy nüfusu, yüzölçümü ve nüfus yoğunluğu
229

M.6.4.NÜFUSUN DEĞİŞİM ORANI
Tablo M.6.4.1:Nüfusun Değişim Oranı
KAYNAKLAR :
1-Yalova Belediyesi
2-İl Özel İdare Müdürlüğü
3-DİE
4-Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü
5-Deftedarlık Milli Emlak Müdürlüğü
230

(N).ATIKLAR
N.1.EVSEL KATI ATIKLAR
Yalova Belediyesi hizmet sınırları içerisinde; konutlardan, ticari yerlerden ve
kurumlardan, cadde ve sokaklardan toplanan ortalama günlük evsel nitelikli katı atık miktarı
100 ton/gün’dür.
Yaz aylarında oluşan nüfus artışı sebebiyle evsel nitelikli katı atıkların miktarında
ciddi artışlar oluşmaktadır. Nüfusun yoğun olduğu yaz aylarında toplanan günlük evsel katı
atık miktarı 120 ton’u bulmaktadır.
Katı Atık Kompozisyonu:
2007 yılı Aralık ayında gelir seviyelerine göre yapılan katı atık analiz raporuna
göre,Yalova Belediyesi hizmet alanında Evsel Katı Atık Kompozisyonu aşağıdaki tabloda
özetlenmiştir.
Tablo N.1.1: Yalova Belediyesi Katı Atık Analizi - Aralık 2007
KATI ATIK ANALİZİ - ARALIK 2007
GELİR SEVİYESİ
Katı atık bileşenleri
DÜŞÜK ORTA YÜKSEK ÇARŞI ORTALAMA
% % % %
Mutfak atıkları 57,5 49,7 48,4 58,7 53,575
Kağıt 0,25 3,9 7,5 9,6 5,3125
Karton 0,3 3,2 3,3 0,6 1,85
Hacimli karton 0 13,5 6,3 3,4 5,8
Plastik 5,55 8,9 12,5 11,4 9,5875
Cam 1,7 4,6 5,2 4,9 4,1
Metal 0,4 0,7 1,5 1,4 1
Hacimli metal 0 0 0 0 0
Atık elektrik ve elektronik ekipman 0 0 0 1,3 0,325
Tehlikeli atık 0 0 0,5 0 0,125
Park ve bahçe atıkları 0 0 0 0 0
Diğer yanmayanlar 0 0 0 0 0
Diğer yanabilenler 4,5 6,8 7,8 2,2 5,325
Diğer yanabilir hacimli atıklar 1,8 0 1,8 0,6 1,05
Diğer yanmayan hacimli atıklar 0 0 0 1,6 0,4
Diğerleri 0 0 0 0 0
Kül (toz, kum, taş dahil)* 28 8,7 5,2 4,3 11,55
N.2.TEHLİKELİ ATIKLAR
Topçular İnşaat Nakliyat San ve Tic. A.Ş., S.S. Taşköprü Tanker Kamyon Motorlu
Taşıyıcılar Kooperatifi ile Fevzi EBCİM’,Yakup UZUN ve İlhan MUTLU’ya“Tehlikeli Atık
Taşıyan Araçlar İçin Lisans Belgesi ve Tehlikeli Atık Taşıyan Firmalar için Lisans Belgesi “
verilmiştir.
231

N.3.ÖZEL ATIKLAR
N.3.1 TIBBİ ATIKLARI:
Yalova Belediyesi hizmet alanı içerisinde 2 adet Devlet Hastanesi, 1 adet Özel
Hastane, 1 adet Diyaliz Merkezi olmak üzere büyük ölçekte tıbbi atık üreten 4 adet kuruluş
bulunmaktadır. 4 büyük sağlık kuruluşunun yanı sıra 10 adet diyaliz hastası ve küçük ölçekte
tıbbi atık üreten yaklaşık 60 adet sağlık hizmeti veren kurum ve kuruluşa da tıbbi atık toplama
hizmeti verilmektedir.
Yalova Belediyesi tıbbi atık toplama hizmeti kapsamında haftada ortalama 2 ton tıbbi
atık evsel atıklardan ayrı olarak kaynağında ayrı toplanmakta ve ayrı olarak bertarafı
sağlanmaktadır.
N.3.2 ATIK YAĞLAR:
Otomobil yan sanayi ve bakım istasyonları ile Sanayi Tesislerinde kullanılan
ekipmanın bakım ve tamirinden çıkmaktadır. İlimizde Atık Yağların Taşınması/ Bertarafı/
Geri Kazanımı ile ilgili olarak verilmiş izin bulunmamaktadır.
N.3.3. BİTKİSEL VE HAYVANSAL ATIK YAĞLAR
İlimizde Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağların Taşınması/Bertarafı/Geri Kazanımı ile
ilgili olarak verilmiş izin bulunmamaktadır.
2007 yılında Yalova Belediyesince yapılan denetimler sonucunda 45 işyeri
taşıyıcı/geri kazanım tesisleri ile anlaşma yapmıştır. 2008 yılında 3.500 lt kızartmalık atık yağ
toplanacağı tahmin edilmektedir.
N.3.4. PİL VE AKÜLER
İlimizde atık aküler satışının yapıldığı Bayiler tarafından toplanarak Akünün alındığı
Ana Firmaya geri verilmektedir.
Yalova Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü olarak atık pillerin evsel ve diğer
atıklardan ayrı toplanması ve bertarafı konusunda Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından
yetkilendirilen Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) ile irtibata geçilmiş
02.10.2007 tarihinde protokol imzalanarak çalışma programı hazırlanmıştır. Yapılan bu
çalışma programı sonucunda 25 adet iç mekan atık pil bidonu ile 25 adet dış mekan atık pil
toplama kutusu alınarak Mahalle Muhtarlık Binaları, KİDEM Binaları, İDO İskelesi, Adliye
Sarayı, Jandarma Alay Komutanlığı, Devlet Hastanesi, İskele Meydanı, Gazipaşa Caddesi
Köprüsü yanı ve okullarımızın tamamına yerleştirilmiştir.
Pil kutuları ve bidonlarına biriktirilen atık piller düzenli olarak toplanmaktadır ve
belediyemiz tarafından geçici olarak depolanıp nihai bertarafı yapılmak üzere belirli
periyotlarla TAP’a teslim edilecektir.
N.3.5. CİPS VE DİĞER YAKMA FIRINLARINDAN KAYNAKLANAN KÜLLE
N.3.6. TARAMA ÇAMURLARI
N.3.7. ELEKTRİK VE ELOKTRONİK ATIKLAR
N.3.8. KULLANIM ÖMRÜ BİTMİŞ ARAÇLAR
N.4. DİĞER ATIKLAR
232

N.4.1. AMBALAJ ATIKLARI
Belediyemiz hizmet alanı içerisinde ambalaj atıkları kaynakta ayrı toplama çalışmaları
kapsamında toplanan ambalaj atıklarının ayrıştırılma işlemi, mülkü Belediyemize ve işletimi
ve Lisansı ÇEVTEM Tem. İnş. Nak. Turizm. Güv. Sist. San. Ve Tic. Ltd. Şti.’ne ait olan
Ambalaj Atıkları Ayırma Tesisinde yapılmaktadır.
Tablo N.4.1.1: 2007 yılında tesise giren ambalaj atığı malzeme miktarı
2007 TOPLANAN
Ocak 41.890
Şubat 36.280
Mart 39.270
Nisan 41.780
Mayıs 64.615
Haziran 51.363
Temmuz 43.400
Ağustos 41.560
Eylül 48.090
Ekim 53.500
Kasım 46.270
Aralık 20.650
Toplam 528.668
Kaynak: Yalova Belediyesi (2007 yılı)
Tablo N.4.1.2: 2007 yılı boyunca kaynağında ayrı toplama uygulamasından geri dönüşüm
sanayilerine ulaştırılan ambalaj atığı miktar ve türleri
2007 BELGELENEN
Ocak 19.069
Şubat 10.698
Mart 11.487
Nisan 18.280
Mayıs 32.622
Haziran 25.849
Temmuz 64.340
Ağustos 48.607
Eylül 44.029
Ekim 56.810
Kasım 32.400
Aralık 17.264
Toplam 381.455
Kaynak: Yalova Belediyesi (2007 yılı)
233

Şeki N.4.l: 2007 yılı satılan malzeme kompozisyonu
2007 YILI SATILAN MALZEME KOMPOZİSYONU
plastik
11%
metal
3%
cam
0%
kağıt-karton
86%
Kaynak: Yalova Belediyesi (2007 yılı)
N.4.2. HAYVAN KADAVRALARI
Hizmet alanımız içinde işletimi belediyemiz tarafından yapılan bir adet hayvan
barınağı bulunmaktadır. Hayvan kadavraları gömülerek imha edilmektedir.
N.4.3. MEZBAHA ATIKLARI
Hizmet alanımız içinde bir adet mezbaha mevcuttur. Mezbaha atıkları gömülerek
bertaraf edilmektedir.
N.5.ATIK YÖNETİMİ
İlimize ait 3 yıllık Tehlikeli Atık Planı hazırlanmıştır.
N.6. KATI ATIKLARIN MİKTAR VE KOMPOZİSYONU
Yalova Belediyesi hizmet sınırları içerisinde; konutlardan, ticari yerlerden ve
kurumlardan toplanan ortalama günlük evsel nitelikli katı atık miktarı 75 ton/gün’dür.
Yaz aylarında oluşan nüfus artışı sebebiyle evsel nitelikli katı atıkların miktarında
ciddi artışlar oluşmaktadır. Nüfusun yoğun olduğu yaz aylarında toplanan günlük evsel katı
atık miktarı 100 ton’u geçmektedir.
Katı Atık Kompozisyonu:
2004 yılı haziran ayında yapılan katı atık analiz raporuna göre,Yalova Belediyesi
hizmet alanında Evsel Katı Atık Kompozisyonu aşağıdaki tabloda ve grafikte özetlenmiştir.
234

TP
TP
PT Sigara
PT Yemek
P
kapasiteli
Tablo N.9.1. Kaynakta Ayrı Toplanan Ambalaj Atıklarının Cislerine Göre Dağılımı
Madde Grupları Yüzde (%)
Kağıt - Karton - Gazete 15,66
Plastik - Pet şişe - Naylon 9,52
Cam (renkli - renksiz) 3,89
Metal - Teneke kutu 2,25
Tekstil - Paçavra 7,06
Moloz 0,00
1
Kuru çöpTP PT 11,05
2
Yaş çöpTP PT 50,56
Genel Toplam 100,00
Şekil N.9.1. Kaynakta Ayrı Toplanan Ambalaj Atıklarının Cislerine Göre Dağılımı
Katı Atık Analizi
15,66
9,52
50,56
11,05
3,89
2,25
7,06
Kağıt - Karton - Gazete
Cam (renkli - renksiz)
Tekstil - Paçavra
Organik Madde
Plastik - Pet şişe - Naylon
Metal - Teneke kutu
İnert Madde (İnorganik)
N.7. KATI ATIKLARIN BİRİKTİRİLMESİ, TOPLANMASI, TAŞINMASI VE
AKTARMA MERKEZLERİ
Evsel Atık Toplamada Kullanılan Araç Sayısı:
3
• 5 Adet (13+1,5)mP
P
kapasiteli,
3
• 10 Adet (7+1)mP
1
2
izmariti, çocuk bezi, cüruf, vb.
artıkları, yaş sebze meyve kalıntıları, vb.
235

P
kapasiteli
olmak üzere toplam 15 adet hidrolik sıkıştırmalı çöp kamyonu
Evsel Atık Toplama Şekli:
Merkez mahallelerde poşetli saatli toplama sistemi, kenar mahallelerde yer yer
konteynerli, genelde poşetli saatli toplama sistemi, merkez köylerde ve resmi kurumlarda
konteynerli toplama sistemi uygulanmaktadır. İlin çeşitli yerlerinde dağınık olarak yaklaşık
400 adet konteyner bulunmaktadır. Çalışma programı doğrultusunda, konut alanları, ticari
alanlar, Yalova Belediyesi mücavir alanları içerisindeki karayolları güzergahında bulunan
yerleşim alanları, resmi ve özel kurumlardan çıkan çöpler, Pazar günleri hariç olmak üzere
bütün resmi tatil günleri de dahil günde bir kez toplanmaktadır. Zamansız çıkan çöplerin
çevre sağlığı açısından zararların en aza indirilebilmesi için il merkezinde Pazar güleri de çöp
toplanmaktadır. Köylerde ise haftada iki gün çöp toplanmaktadır.
Ancak yapılan çalışmalar neticesinde konteyner ile toplama sisteminin pilot bölge
bazında denenmesi uygun görülmüştür. Bu sebeple 2007 yılı Ekim ayında İlmimiz
Bahçelievler Mahallesi Sahil Kesimi (Fatih Cad.-Gazipaşa Cd, Yalova Deresi-Arberotum
arası) pilot bölge olarak seçilmiş ve bu bölgede her binaya bir konteyner verilmiştir. Olumlu
sonuçlar verdiği gözlemlenen uygulamanın hizmet alanımıza yaygınlaştırılması kararı
alınmıştır.
Ambalaj Atığı Toplamada Kullanılan Araç Sayısı:
• 2 adet kapalı kasa ambalaj atığı toplama kamyonu
Ambalaj Atığı Toplama Şekli:
Yalova Belediyesi Hizmet alanı içinde yer alan 10 mahalleden 8’inde ambalaj atıkları
kaynağında ayrı toplanmaktadır. 1 mahallede konteynerle toplama, diğerlerinde ise poşetle
haftada bir toplama sistemi uygulanmaktadır.
Tıbbi Atık Toplamada Kullanılan Araç Sayısı:
• 1 adet özel kasalı tıbbi atık toplama aracı
Tıbbi Atık Toplama Şekli:
2007 yılında tıbbi atık toplamada poşetli sistem uygulanmıştır. Büyük Sağlık
kuruluşlarından haftada 2, küçük sağlık kuruluşlarından haftada 1 kere tıbbi atık toplanmıştır.
N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERİ
N.8.1. KATI ATIKLARIN DEPOLANMASI
3
Belediyemiz çöpünün tamamı 3 adet (20+1,5)mP P’lük hidrolik sıkıştırmalı çöp
3
kamyonu ve 1 adet 55mP semi treyler ile şehir dışına transfer edilmektedir. Şehir
içinde küçük araçlarla toplanılan çöpün daha büyük araçlarla taşınması amacıyla Bursa yolu
üzerindeki Yalova Belediyesine ait şantiye arazisine “Transfer İstasyonu” inşa edilmiştir.
İlimizde “Yalova İli Yerel Yönetimleri Katı Atık Tesislerini Yapma ve İşletme Birliği
(YA-KAB) tarafından inşaatı tamamlanan 1 adet Düzenli Katı Atık Bertaraf Tesisi mevcuttur.
Ancak mahkeme kararı sebebiyle tesis işletmeye alınamamıştır. Tesisin işletmeye alınması
için mahkeme kararı beklenmektedir. Tesisin işletmeye alınmasıyla birlikte belediyemiz
hizmet alanı içinden toplanan çöplerin bertarafı burada sağlanacaktır.
236

N.8.2.ATIKLARIN YAKILMASI
N.8.3.KOMPOST
N.9.ATIKLARIN GERİ KAZANIM VE DEĞERLENDİRMESİ
Önceki yıllarda okullar, resmi kurumlar ile evlerde gönüllü vatandaşların
katılımlarıyla sürdürülen Ambalaj Atıkları Kaynakta Ayrı Toplama Projesinin ilimizin
tamamına yaygınlaştırılması amacıyla gerekli gürüşümler sonucu, Çevre ve Orman
Bakanlığı’nın yetkilendirmiş olduğu kuruluş olan ÇEVKO, yüklenici firma olarak ÇEVTEM
ve YALOVA BELEDİYESİ arasında 3’lü protokol imzalanmıştır. Bu protokol çerçevesinde
Yalova Belediyesi hizmet alanı 4 bölgeye ayrılarak programlanmış olup, 1. etap Bahçelievler
Mahallesi ile Paşakent Mahallesi’nde 2006 yılının Nisan ayında çalışmalara başlanılmıştır.
2007 yılı sonu itibariyle 8 mahallede ve bu mahalleler dışında yer alan 23 toplu konut ve
sitede sürdürülen Geri Kazanım projesi çerçevesinde yapılan çalışmalarla, yaklaşık 21.000
konuta ulaşılmıştır. Genel olarak 2007 yıl sonuna kadar yapılan çalışmalar ile Yalova şehir
merkezinin yaklaşık %80’i uygulama kapsamına alınmıştır.
Çalışmanın devam ettiği 7 mahallede poşetle toplama sistemi uygulanmaktadır. bu
mahallerde yapılan bilgilendirme çalışmaları ile cam, metal, plastik, kağıt ve karton gibi
değerlendirilebilir atıkların, geri dönüşüm poşetlerinde biriktirilmesi sağlanmıştır. Geri
dönüşüm poşetleri, bildirilen gün ve saatlerde, ağızları bağlı bir biçimde, vatandaşlar
tarafından bina önlerine çıkarılmakta ve Yalova Belediyesi’nin tahsis ettiği araç ve
görevlilerce, bina önlerinden toplanmaktadır.
Bahçelievler, Rüstempaşa, Süleymanbey, Fevziçakmak, Gaziosmanpaşa, İsmetpaşa,
Mustafa Kemal Paşa mahallelerinde geri dönüşüm poşeti sistemi uygulanırken, Paşakent
mahallesine geri kazanım kumbaraları yerleştirilmiş, ambalaj atıkların bu kumbaralarda
biriktirilmesi sağlanmıştır. 4 adet atma gözü olan kumbaraların içi, atılan malzemelerin
birbirine karışmadan birikmesini sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Kumbaralar haftada 1
kere görevlilerce boşaltılmaktadır.
Proje uygulamasında, geri dönüşüm poşeti ve geri kazanım kumbaralarının yanı sıra,
plastik iç mekan kumbaraları da kullanılmıştır. Çevko Vakfı tarafından temin edilen iç mekan
kumbaraları, başta okullar, bankalar, küçük işletmeler ve resmi kurumlar olmak üzere 1.000
noktaya yerleştirilmiştir.
Vatandaşlar tarafından kaynağında ayrı toplanan ve görevlilerce mahallelerden alınan
ambalaj atıkları, yeniden bir ayrıştırma yapmak üzere Yalova Belediyesi’ne ait Ambalaj
Atıkları Toplama, Ayırma, Geri Dönüşüm Tesisi’ne getirilmektedir.
Tesis, Çevko Vakfı, Avrupa Birliği ECHO Yardım Programı ve Birleşmiş Milletler
Kalkınma Programı işbirliğiyle yapılmıştır. 2000 yılından bu yana faaliyet gösteren tesisin
kapasitesi tek vardiyada 6 tondur.
Tesiste, kaynağında ayrı toplanan geri kazanılabilir atıklar, cinslerine göre; Beyaz
Kağıt, Gazete Kağıdı, Karton, Su ve Meşrubat Şişeleri, Deterjan ve Şampuan Şişeleri, Yoğurt
ve Margarin Kapları, Poşet, PVC, Lamine Karton, Renkli Cam,Renksiz Cam,
Teneke ve Alüminyum olmak üzere 13 gruba ayrılmaktadır.
Geri Kazanım Projesi ile, 2007 yılı içerisinde toplanan ambalaj atığı miktarı 528.668
kg’dır.
237

N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ
Atıkların çevre üzerindeki etkilerinin ortadan kaldırılması hususunda yapılan çalışmalar
ile her bir atık türünün yönetiminin kontrollü bir şekilde yapılması hedeflenmiştir. Bu
çalışmalar doğrultusunda;
• Mevcut vahşi çöp depolama alanı 2005 yılı itibariyle tamamen çöp döküm işlemine
kapatılmıştır. Yeni düzenli depolama alanı inşaatı tamamlanmış, işletmeye alınabilmesi
için mahkeme kararı beklenmektedir. 2005 yılından bugüne kadar hiçbir suretle eski
depolama alanına çöp dökülmemiş, hizmet alanı içerisinden toplanan çöpler il dışına
nakledilmiştir.
• Evsel atık su arıtma tesisi projesi tamamlanmış, inşaatına başlanılmıştır.
• Ambalaj atıklarının kaynakta evsel atıklardan ayrı toplanması hususunda çalışmalar
aralıksız devam etmektedir.
• Atık pillerin evsel atıklardan ayrı toplanması çalışmalarına başlanılmıştır.
• Tıbbi atıkların evsel atıklardan ayrı olarak toplanması hususunda çalışmalar aralıksız
devam etmektedir.
• Son olarak konutlardan kaynaklanan bitkisel atık yağların ayrı toplanmasıyla ilgili
fizibilite çalışmaları yapılmaktadır.
KAYNAKLAR :
1-Yalova Belediyesi
2-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
238

(O).GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM
O.1.GÜRÜLTÜ
İnsan ve toplum üzerinde olumsuz etki yapan, istenmeyen seslere gürültü
denir.Gürültü, tüm insanları hatta hayvanları tehdit eden bir çevre kirliliğidir.
Ses , titreşim yapan bir kaynaktan hava basıncındaki değişmelere neden olan ve
insanda işitme duyusunu uyaran fiziksel bir olaydır.Sesin şiddeti ise kulak kepçesine ulaşan
sesin şiddetin tanımlamaktadır. Desibel(dB) ile ölçülür. Frekans ise ses dalgalarının birim
zamanındaki titreşim sayısıdır ve birimi Hertz (Hz)’dir.Ses basınç seviyesinin ölçümüne
yardımcı olan eğri, uluslar arası düzende (A) harfi ile belirtildiği için gürültü birimi olarak da
dB(A) kullanılır.Desibel çizgisinde 0 değeri sağlıklı insan kulağının işitebileceği en düşük ses
seviyesi tanımlanmaktadır.Kulak 0 – 140 dB arasında sesleri algılamaktadır.
Çeşitli nitelikteki istenmeyen sesler, yaşanılan çevrenin doğal güzelliğini bozmakta,
çevreyi kirletmektedir.Gürültünün insan sağlına olan olumsuz etkileri, hava kirliliği, su
kirliliği kadar önem taşır.
O.1.1.GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI
O.1.1.1.TRAFİK GÜRÜLTÜSÜ
Toplumdaki gürültü kaynaklarından en önemlilerinden biri de trafik
gürültüsüdür.Karayolu taşımacılığının günden güne artması, çeşitli kara nakil vasıtalarının
büyük ölçüde kullanılması, trafik gürültüsünün şiddetini arttırmıştır.
Ülkemizde her türlü taşıtın izin verilebilir üst gürültü sınırları, 2872 sayılı Çevre
Kanunu Çerçevesinde çıkarılan, 11.12.1986 tarih ve 19308 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Gürültü Kontrol Yönetmeliği’nde belirlenmiştir.
İlimizde trafik, gürültünün ana kaynağını oluşturmaktadır.Özellikle İzmit – Yalova ve
Yalova – Bursa Karayolu üzeri ile çevrelerinde gürültü daha yoğundur. Bu yollardaki trafiğin
çokluğu , büyük araçların fazlalığı; gürültüyü arttırmaktadır.Şehir merkezimizde de cadde ve
sokaklarda trafiğin yoğun olmasından gürültü; sahil şeridinde ve diğer yerleşim alanlarına
göre daha yüksek çıkmıştır.İlimizde yapılan gürültü ölçümleri sonucunda mahalleler bazında
ve genel olmak üzere gürültü ölçüm haritaları çıkarılmıştır. Ayrıca “Gürültü Ölçüm
Haritası”nın çıkarılma çalışması Çiftlikköy ilçesi içinde yapılmıştır.Yapılan bu çalışmalar
sonucunda İlimizin gürültü kaynağının Trafik olduğu tespit edilmiştir.
(Mahalleler bazında , genel ve Çiftlikköy gürültü ölçüm haritaları sırayla verilecek)
O.1.1.2ENDÜSTRİ GÜRÜLTÜSÜ
Yalova’da endüstri kaynaklı gürültü kirliliği mevcut değildir.Bunun başlıca nedeni ise
sanayi kuruluşlarının il merkezinin dışında Yalova – İzmit Karayolu üzerinde toplanmış
olmasıdır.Sanayi kuruluşlarının mekan içi gürültü sorunları ise çözülmüştür.
O.1.1.3.İNŞAAT GÜRÜLTÜSÜ
Bölgemizde deprem sonrası yapı ve onarım çalışmalarının yoğunluğu bu gürültü
kaynağını da dikkate almamızı sağlamıştır. Ancak bu kaynağının geçici olması, İlimizde
deprem konutları için seçilen bölgenin şehrin dışında kalması; inşaat gürültülerinin ölçüm
yapılan bölgeler için bir kaynak oluşturmamasına sebep olmaktadır.Kalıcı konutlar için de,
yerleşime açıldıktan sonra inşaatların bitmesi nedeniyle gürültü kaynağı aktifliğini
239

yitirecektir.İnşaatlardan kaynaklanan gürültü kirliliği sürekli olmayıp hazır beton
kullanımında ortaya çıkan gürültü kirliliği ile sınırlıdır.Bu durumlarda da zaman ayarı ve
halkın uyarılması alınabilecek tedbirler olarak düşünülmektedir.
O.1.1.4.YERLEŞİM ALANLARINDA OLUŞAN GÜRÜLTÜLER
Bu gürültü kaynağını da trafik başta olmak üzere, seyyar satıcılar, eğlence amaçlı
işletmeler, bilinçsiz kişiler oluşturmaktadır.İlimiz bu açıdan da şanslı sayılabilir. Yapılan
ölçümler sonucunda bu kaynağın oluşturduğu gürültünün yüksek boyutta olmadığı
gözlenmiştir.İlimizde 2002-2003 yılları içerisinde gürültü haritalarının çıkarılması çalışmaları
sırasında 9 mahallenin 31 noktasında ölçüm yapılmıştır. Yapılan bu ölçüm ortalamaları
aşağıda verilmiştir.
Tablo O.1.1.4.1 : Gürültü Ölçüm Ortalamaları
MAHALLELER
ÖLÇÜLEN DEĞER(dB)
Rüstempaşa Mahallesi
1-Vapur İskelesi-Heykel Önü 70.1
2-Cumhuriyet Cad.-Fatih Cad.Kavşağı 68.7
3-Rüstempaşa Cad.-Kartal Sokak Kavşağı 65.4
4-Şair Nedim Sokak-Malazgirt Cad. Kavşağı 62.3
Süleymanbey Mahallesi
5-İstanbul Cad.- Sefabey Sokak Kavşağı 64.2
6-Mimar Sinan Cad.-Pazar Yeri Kavşağı 66.3
7-Metoroloji Müd. Önü 69.2
8-Arabacılar Sokak-İstiklal Sokak Kavşağı 62.4
Fevzi Çakmak Mahallesi
9-Dörtyol 72.3
10-Bağlaraltı Cad. –Kar Sokak Kavşağı 65.4
11-İstanbul Cad.-Çınaraltı Cami Civarı 64.4
Gaziosmanpaşa Mahallesi
12-G.O.P Mah. İlköğretim Okulu Civarı 62
13-Endüstri Meslek Lisesi Civarı 59.7
14-Gaziosmanpaşa Cami Civarı 57.3
Mustafa Kemal Paşa Mahallesi
15-Mezbahane Önü 68.7
16-Kemer Köprü Caddesi 58.3
17-Yeni Doğan Cad. Civarı 56.4
Bağlarbaşı Mahallesi
18-Malazgirt Cad.- Vatan Cad. Kavşağı 64.4
19-Zübeyde Hanım İlköğretim Okulu Civarı 56.4
20-Eski Bursa Yolu-Palmiye Sokak Kavşağı 57.3
Kazım Karabekir Mahallesi
21-Gençlik ve İl Spor Müdürlüğü 61.4
22-Emir Bayırı Civarı 61.2
240

23-Termal Yolu – Su Deposu 59.5
24-İspinoz Sokak- Kaçkar Sokak Kavşağı 59.8
Bahçelievler Mahallesi
25-Tigem- Fatih Cad. Kavşağı 60.4
26-Donanma Gazinosu 57.8
27-Belediye Çay Bahçesi 52.3
28-Spor Sokak- Marmara Cad. Kavşağı 52
İsmet Paşa Mahallesi
29-Yalova Çiftlikköy Işıklar 74.2
30-Elmalık Yolu (Çömlek Mevkii) 59.4
31-Girne Cad.- Marmara Sokak Kavşağı 58.2
O.1.1.5.HAVAALANLARI YAKININDA OLUŞAN GÜRÜLTÜ
İlimizde havaalanı bulunmamaktadır.
O.1.2. GÜRÜLTÜ İLE MÜCADELE
O.1.3.GÜRÜLTÜNÜN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ
O.1.3.1.GÜRÜLTÜNÜN FİZİKSEL ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ
Köyden kente göçlerin de etkisiyle şehirlerde nüfus artması kaçınılmaz
olmuştur.Gürültüye duyarlı hastaneler, okullar kontrolsüz yapılaşmalar sonucunda şehir
içinde kalmıştır.İlimizde planlı yapılaşma düşüncesi ile gürültü etkilerini en aza
indirebilmek için sanayiinin ve çeşitli işletmelerin belli bölgelerde toplanması planlanmakta,
yol kenarlarından belli mesafeler bırakılarak tampon bölge oluşturulması
hedeflenmektedir.Çevrenin ağaçlandırılması çalışmalarına da hız verilmiştir.
O.1.3.2GÜRÜLTÜNÜN SOSYAL ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ
Gürültü; strese ve konsantrasyon bozukluğuna sebep olarak dikkatsizliğe, bunun
sonucunda da iş veriminin düşmesine, çeşitli iş kazalarının meydana gelmesine , zaman
kaybına ve gelir düşmesine neden olmaktadır.İlimizde gürültü kaynağını oluşturan trafiğin
etkilerini azaltmak için trafik akışı düzenlenmektedir. Kamyon vb. büyük araçların ara
sokaklara girişleri saatlerle kontrol altına alınmış; şehir içi trafik geliş ve gidiş ayrı olmak
üzere farklı hatlardan sağlanmaktadır.Ayrıca Çınarcık üzerinden Bursa ya da İzmit’e ulaşım
için şehrin merkezine girmeden transit geçiş yolu kullanılmaya başlanmıştır.
O.1.4.GÜRLTÜNÜN İNSANLAR ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ
O.1.4.1.FİZİKSEL ETKİLERİ
Gürültünün fiziksel olarak en önemli etkisi işitme ögelerinin hasar görmesidir.İşitme
sisteminin bir bölümünde meydana gelen hasar nedeniyle işitme duyusunda kaybolmalar veya
bozulmalar oluşur.Yüksek düzeyde bir sesin , iç kulak yapılarına gelerek bunların fizyolojik
limitleri aşması ve kulağı tahrip etmesi muhtemeldir. Geçici veya sürekli işitme kaybı iç
kulaktaki ince tüy hücrelerinde meydana gelir. Akut şekildeki tesirler, kulak zarında çok
yüksek ve ani gürültüler neticesinde meydana gelir.
241

O.1.4.2.FİZYOLOJİK ETKİLERİ
Vücudun fizyolojik davranışlarının bozulmasıyla ortaya çıkan etkileridir. Standartların
üzerinde aralıklı ve ani gürültü kişide ani adrenalin deşarjı yaratarak kalp atış oranını,
solunum sayısını, kan basıncını artırmakta, göz bebeklerinde büyümeye, bulantıya, kusmaya,
baş dönmesine ve denge duyusunun kaybolmasına neden olur.
Uzun süreli gürültülü ortamlarda yaşayan insanlarda gözlenen ise; sürekli yüksek sesle
konuşmak zorunluluğunun yarattığı öksürük, ses kısıklığı, boğazda tahriş ve ağrılardır.
O.1.4.3.PSİKOLOJİK ETKİLERİ
Yorgun ve sinirlilik hali olarak ortaya çıkan etkiler, psikolojik etkilerdir. Davranış
bozuklukları, sıkılma, genel rahatsızlık duygusu, konsantrasyon bozukluğu, uyku
düzensizlikleri, ve stres bu etkilerin en belirgin olanlarıdır.
O.1.4.4.PERFORMANS ETKİLERİ
İş veriminin düşmesi, işitilen seslerin anlaşılmamasından dolayı ortaya çıkan etkiler
performans etkileridir. Çalışmaya karşı isteksizlik, konsantrasyon bozukluğu, okuduğunu
anlayamama ve konuşulanı anlayamama bunların başında gelmektedir.
O.2.TİTREŞİM
İlimizde titreşim ölçümü ve değerlendirilmesi çalışması yapılmamıştır.
KAYNAKLAR
1- Gürültü Kontrol Yönetmeliği
2- Çevre ve Orman İl Müdürlüğü Çalışmaları
3- Gürültü El Kitabı ( Ramazan SODAN )
242

(P).AFETLER
P.1. DOĞAL AFETLER
P.1.1.DEPREMLER
Bir doğa olayı olan deprem; yerküre içerisinde biriken elastiki deformasyon
enerjisinin,kayaçların kırılma direncini aşması sonucunda ,kayaçların kırılması ve bu kırılma
hareketlerinin oluşturduğu elastiki dalgaların yeryüzünde yarattığı titreşim hareketidir.
Depremin büyüklüğü (magnitüf);deprem anında açığa çıkan sismik enerjinin sayısal bir
ölçüsüdür. Şiddeti ise; depremin insanlar,yapılar ve toprak üzerindeki etkisinin ölçüsü
olup,sadece depremin büyüklüğüne değil,merkez üssünden uzaklığa ve zemin özelliklerine
bağlıdır.
Daha sade bir anlatımla deprem,yerin derinliklerinde biriken enerjinin boşalması
sonucunda ortaya çıkan sismik dalgaların yeryüzünde meydana getirdiği sarsıntılar olarak
tanımlanmaktadır. Bunlar her yerde meydana gelen doğal olaylar olmayıp,yeryüzünün aktif
fay zonları denen kuşakları içerisinde meydana gelmektedir.
17 AĞUSTOS DEPREMİ
17 Ağustos 1999 Salı günü ,saat 03.02’de Kuzey Anadoplu Fay Zonu üzerinde,merkez
üssü Kocaeli’nin yaklaşık 11 km kadar güneyinde Gölcük yakınlarında olan bir deprem
olmuştur. Tüm Marmara Bölgesi’ni etkileyen bu depremin büyüklüğü moment magnitüd
olarak Mw=7.4 büyüklüğündedir. Hissedilme süresi yaklaşık 45-50 sn. Olan bu
deprem,(KAFZ) Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun Gölyaka ile Hersek Burnunu geçecek şekilde
bir kırık oluşturmuştur.
17 Ağustos 1999 Gölcük depremi, Adapazarı, İzmit, Yalova, Bolu, İstanbul,
Bursa,Tekirdağ,Eskişehir ve Zonguldak illeri ve bunların civarındaki yerleşim birimlerini
etkilemiş,çok büyük can kayıplarına ,yapılarda yıkımlara ve ağır hasarlara neden olmuştur.
Deprem;karada İzmit Körfezi ile Düzce’nin güneybatısı arasında yaklaşık 130 km.
uzunluğunda yüzey kırığı oluşturmuş olup,kırık üzerinde maksimum 5 metre dolayında sağyanal
yer değiştirmeler meydana gelmiştir. Depremin odak derinliği 15 km. olarak
belirlenmiştir.
12 Kasım 1999’da KAF Zonunda Gölyaka’dan itibaren yaklaşık 40 km dolayında bir
kırık oluşturan ve büyüklüğü Mw=7.2 olan bir yıkıcı deprem olmuştur. Yaklaşık 5 metre
dolayında sağ-yanal atılımlı olan bu depremde de birçok insanımız yaşamını kaybetmiş ve
çok sayıda bina kullanılamaz duruma gelmiştir.
P.1.1.1.DURUM SAPTAMASI
Türkiye Dünya’nın üç büyük deprem kuşağından biri olan Alp-Himalaya Deprem
Kuşağı’nda yeralmaktadır. Depremler Türkiye’de;Avrasya,Afrika ve Arap kıtaları arasındaki
tektonik süreçlere bağlı olarak meydana gelen diri faylar boyunca oluşurlar. Anadolu’nun
büyük bir kısmının yer aldığı Anadolu levhası,Avrasya levhasının küçük bir bölümüdür.
Türkiye’nin bulunduğu bölgede büyük levhalar arasında küçük birçok levhanın
olması,Türkiye’nin büyük bir bölümünün deprem kuşağı içinde yer almasına neden olmuştur.
Ülkemizde yıkıcı depremlere yol açabilecek çok sayıda diri (aktif) fay vardır. Jeolojik
yapı gereği Kuvaterner’den (yaklaşık 1 milyon yıl) beri hareket ettiği kabul edilen faylar “diri
faylar” olarak tanımlanmaktadır.
Yüzölçümünün % 92’si (%45İ 1. Derece, %26’sı 2.derece),nüfusunun % 95’i ve
sanayisinin % 98’ideprem bölgesinde olan Türkiye’de son yüzyılda magnitüdü (büyüklüğü)
243

5.0’dan büyük olan toplam 130 deprem olmuştur. Bu depremlerde yaklaşık 80 bin kişi
yaşamını kaybederken,150 bin kişi yaralanmış ve 600 bin konut hasara uğramıştır.
17 Ağustos ve 12 Kasım 1999depremlerinin yolaçtığı felaketler,onbinlerce insanın
yaşamını yitirmesine ,yaralanmasına,binlercesinin sakat kalmasına yolaçmış,300 bin
civarında konut ve işyeri kullanılamaz hale gelmiş ve bir milyon civarında yuttaşımız
barınaksız kalmıştır.
Marmara Depreminin üzerinde oluştuğu KAFZ,Bingöl-Karıova’dan başlayıp,Kuzey
Anadolu dağları boyunca ilerleyip Marmara bölgesine ve Ege Denizi’ne kadar devam
etmektedir. Uzunluğu yaklaşık 1200 km olan KAFZ ,sağ yönlü,yanal atımlı diri bir fay
olup,hareket hızı yaklaşık 20 mm/yıl düzeyindedir.KAFZ tek bir kırık olmayıp,pekçok faydan
oluşan geniş bir kuşaktır. Bu kuşağın eni birkaç yüz metre ile 3-5 km arasında değişmektedir.
Bu kuşakta değişik uzunlukta birçok fay yeralmaktadır. Karlıova’dan Bolu’ya kadar olan tek
bir genel hat boyunca uzanan KAFZ ,Bolu’nun batısından başlayarak doğu-batı uzanımlı
kollara ayrılmaktadır. Kuzey kolun İzmit-Mürefte arasında,Marmara denizi içindeki uzanımı
uzun süredir tartışma konusu olmuş,bu konuda değişik modeller ileri sürülmüştür.
Günümüzde,halen ,kuzey kolun Marmara denizi içindeki uzanımı araştırma konusudur.
KAFZ üzerinde 1912 Şarköy-Mürefte(Mw:7.4) , 1939 Erzincan (Mw:8.0) ,1942 Niksar-
Erbaa (Mw:7.0),1943 Ladik (Mw:7.6),1944 Çerkeş-Gerede-Bolu (Mw:7.5), 1957 Abant
(Mw:6.8), 1967 Adapazarı-Mudurnu(Mw:7.1) ve 1992 Erzincan (Mw:6.8) depremleri
olmuştur. 17 Ağustos Gölcük ve 12 Kasım Düzce depremleri gözönüne alındığında ,1912
Şarköy-Mürefte depremi ve 12 Kasım Düzce depremi dışındaki depremlerin doğudan batıya
doğru zincirleme bir oluşum süreci gösterdiği anlaşılmaktadır. Büyüklüğü 7 civarında olan bu
depremlerdeki sıralanış,KAFZ üzerinde doğudan batıya doğru bir sonraki oluşacak olan
depreme yoğun gerilme aktarması yapıldığını göstermektedir.
Bir doğa olayı olan depremin engellenmesinin mümkün olmadığı herkes tarafından
kabullenilmiş bir gerçektir. Depremlerin önceden belirlenmesi,ne zaman,nerede ve ne kadar
büyüklükte olacağının saptanmasıyla mümkündür. Depremlerin önceden belirleme
çalışmalarında değişkenlikleri izleyebilecek teknolojiler olmasına karşın,ne zaman olabileceği
konusunda bilimsel yetersizlikler vardır. Doğanın ve depremlerin karmaşıklığı,bu konuda
daha somut sonuçlara ulaşılmasını geciktirmekte ve bunun çözümü için daha fazla bilgiye ve
teknolojinin gelişmesine gereksinim duyulmaktadır.
P.1.1.2.HASARIN BÜYÜKLÜĞÜ VE NEDENLERİ
A-DEPREMİN BÜYÜKLÜĞÜ VE YAYINIM ÖZELLİKLERİ
Depremin aletsel büyüklüğü,depremin kaynak parametreleri açısından hasarda başta
gelen etkendir.Bunun yanısıra,ivme değerinin büyük oluşu,odak derinliğinin sığlığı hasarı
arttırıcı unsurlar içindedir.
Yayınım özellikleri ise deprem sırasında faylanma boyunca oluşan elastik dalgaların
yayınım özelikleri ile ilgilidir. Özellikle doğrultu atımlı faylarda yayınımın doğrultusunda
hasar çok fazla olmaktadır. 17 Ağustos 1999 depreminde Adapazarı,Gölcük,Değirmendere,
Halıdere, Yalova ve Çınarcık yerleşim alanlarındaki hasarın büyüklüğünün bir nedeni de
budur.
B-ZEMİN KOŞULLARI
Deprem bölgesinde yapılan saha gözlemleri yapı hasarlarında zeminin dinamik ve
jeolojik özelliklerinin belirleyici olduğunu ortaya koymuştur.
Bu durum özellikle Gölcük,İzmit,Yalova,Sapanca,Adapazarı ve Akyazı’da gözlenmiştir.
244

Ölümle sonuçlanan hasarlar fay boyunca 20-200 m. genişliğindeki fiziksel deformasyon zonu
(yüzey kırığı) ile bataklık ve dayanımsız zeminler olan pekişmemiş çakıl-kum-milden
oluşan,yeni alüvyon zeminler üzerinde gerçekleşmiştir. Fayın yüzey kırığına çok yakın
mesafede,hatta doğrudan fay kırığı üzerinde bulunmasına rağmen,deprem sarsıntılarından
daha az etkilenen sağlam zeminlerdeki yapıların çoğunda ölümcül hasar olmamıştır. Buna
karşın,depremin merkez üssü ve faydan uzakta olan,zayıf zeminlerin çoğunda toplu ölümle
sonuçlanan yıkıntılar oluşmuştur.
Yalova yerleşim alanı ve yakın çevresinde genç alüvyon çökelleri bulunmaktadır. Bu
çökeller özellikle Yalova merkezi,Safrandere ve Mandıra derenin taşıdığı kırıntıların
Marmara Denizi’ne ulaştığı delta üzerinde yer almaktadır. Bu birimde yeraltı suyu seviyesi
yüzeye yakındır. Depremin Yalova’da büyük bir can ve mal kaybına neden olmasının en
önemli nedeni zeminin bu özellikleri dikkate alınmadan yapılaşmaya gidilmesidir.
Deprem sırasında yerel zemin tabakalrının statik ve dinamik davranış özelliklerinin
yapısal hasar üzerindeki etkisi önemlidir.Yapıların deprem kuvvetlerine karşı tasarımında
üzerinde bulundukları zemin tabakalarının hakim periyot,büyütme düzeyi,sıvılaşma riski gibi
dinamik özelliklerinin dikkate alınması gerekmektedir.
C-YAPI ÖZELLİKLERİ
17 Ağustos ve 12 Kasım Depremleri,Marmara Bölgesinin çok geniş bölümünde
yapılarda yıkımlara ve hasarlara yol açmıştır. Doğuda Bolu’dan başlayarak Adapazarı ve
İzmit’e kadar ,Marmara Denizi’nin güneyinde Gölcük,Yalova,Çınarcık’a,kuzeyinde ise
İstanbul (Avcılar, Zeytinburnu, Bakırköy, Bahçelievler, Yeşilköy, Florya,
Küçükçekmece,Silivri......) ve Tekirdağ ‘a kadar uzanan bölgede gözlenen yıkımlar ve
hasarlar can kayıplarının büyük olmasına neden olmuştur.
Binalardaki ağır yapısal hasarın ve yıkımların neredeyse tümü,çok katlı betonarme
binalarda meydana gelmiştir. Yaşamlarını yitirenlerin büyük çoğunluğu,kat döşemelerinin
birbirinin üstüne göçmesi sonucu ezilerek can vermişlerdir.
Hasarların Nedenleri;
• Yapılar,deprem hareketinin yatay ivmesine karşı yeterli dayanıklılığı göstermemiştir.
• Projeye göre imalat yapmamak veya yanlış yapmak şeklindeki uygulamalar ve uygun
malzemelerin doğru biçimde kullanılmaması,yapım aşamasında zorunlu ve gerekli
deneylerin yapılmamasıdır.
• Kolon kiriş birleşimlerinde ankraj eksikliği,özellikle kolon demirlerinin ankraj
eksikliğinden doğan hasarlar görülmüştür. Etriyelerin yeterli sıklıkta yapılmaması,kirişkolon
düğüm bölgelerinde hemen hemen hiç etriyenin bulunmaması ve donatıların
kenetlenme boylarının yeterli olmamasıdır.
• Binalardaki hasarların bir diğer nedeni,ara kat yapılmasından kaynaklanan “kısa kolon “
problemidir.
• Çok katlı bitişik nizam binalar deprem sırasında birbirlerini etkileyerek hasara neden
olmuştur.
P.1.1.3.DEPREM ANI YATAY VE DÜŞEY YER DEĞİŞTİRMELER
Deprem sırasında oluşan deprem anı yer değiştirmeleri topoğrafyada yatay ve düşey
yer değiştirmeler biçiminde görülmektedir.17 Ağustos 1999 depreminde oluşan yatay ve
düşey yer değiştirmeler;130 km uzunluğundaki yüzey kırığı üzerinde en büyük değerine
ulaşmakta,yüzey kırığından uzaklaştıkça azalmakta ve Sapanca Gölü merkez olmak üzere
245

yaklaşık 300 km yarıçaplı bölgede etkili olduğu görülmektedir. Bu bölgenin kenarlarında
birkaç santimetre olan ani yer yatay hareket bölge merkezine yaklaştıkça artmakta ve +/- 240
cm. Değerine ulaşmaktadır.
Deprem anı düşey yer değiştirmeler incelendiğinde;Hersek Deltası batısından Sapanca
Gölü’nün doğusuna kadar olan bölgede fayın kuzeyi güneyine göre çöktüğü görülmüştür.
Fayın kuzey ve güneyindeki noktalar arasında toplam düşey yer değiştirme 0-150 cm.
Arasında,Kavaklı/Gölcük güney-doğusunda lokal olarak 250 cm olarak belirlenmiştir.
Sapanca Gölünün doğusundan itibaren yüzey kırığının doğu ucu olan Eften Gölüne (Gölyaka)
kadar olan bölgede,fayın güneyinin kuzeyine göre çöktüğü ,düşey yer değiştirmenin yüzey
kırığı yakınlarında yaklaşık 20-30 cm. Olduğu saptanmıştır.
P.1.1.4.CAN KAYIPLARI,YAPI HASARLARI VE KENTİN GELECEĞİ
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü’nün 14.02.2000 tarihli hasar
tespit durumu aşağıdaki tablo P.1.1.4.1’de görülmektedir:
Tablo P.1.1.4.1 :Hasar Tespit Durumu
İller
Konut
Yıkık/Ağır Hasarlı
Hasarlı Orta
Hasarlı
Az
246
İşyeri
Yıkık/Ağır
Hasarlı
Hasarlı
Orta
Hasarlı
Az
İZMİT 33.830 40.553 45.111 5.475 5.726 6.122
ADAPAZARI 23.967 17.757 24.423 5.069 3.576 2.349
YALOVA 13.723 14.507 11.879 750 1.154 1.885
BOLU 2.532 5.745 5.425 218 757 784
DÜZCE 12.505 9.084 10.952 2.444 2.094 1.381
İSTANBUL 3.052 15.100 14.065 448 2.430 1.943
BURSA 63 434 940 5 19 68
ESKİŞEHİR 99 111 314 19 8 22
KARABÜK 74 99 1
ZONGULDAK 91 286 691 1 4 8
TOPLAM 89.962 103.651 113.899 14.429 15.868 14.563
Yıkım ve hasarlardan doğrudan etkilenen insan sayısı 1 milyon 500 bini bulmaktadır.
Yalova kent planında 1 ve 2 olarak tanımlanan alanlar kentteki en yoğun yapılaşmanın
olduğu Bahçelievler ve Rüstemoaşa mahalleri içinde kalmaktadır. Hacımehmet Ovası içinde
eskiden elma bahçeleri olan ve 1982’de imara açılan bölgedir.
Bahçelievler mahallesindeki toplam 609 binanın 482’si hasar görmüştür. Toplam yapı
stoğunun % 79.2 ‘si hasar gören mahalledeki hasarsız olan 127 bina toplam binalara oranı %
20.8’dir. Toplam 609 binadaki konut sayısı 7420 olup,nüfus sayısı (ortalama konut nüfusu
4.5) 30 bin civarındadır. Çok az sayıda bina dışında tamamen 5,6 katlı binaların olduğu
mahalledeki 7420 konutun 5800’ü hasar görmüştür.
Tablo P.1.1.4.2 : Bahçelievler mahallesindeki (Planda 1 olarak işaretli) 609 adet binanın
hasar dağılımı
Bina Sayısı
Yüzde Oranı
Yıkık 33 % 5.4
Ağı Hasar 73 %12
Orta Hasar 160 % 26.3
Az Hasar 216 % 35.5

Hasarsız 127 % 20.8
TOPLAM 609 % 100
Hacımehmet Ovası’ndaki toplam 186 binanın 117 ‘si yıkık ağır hasar,18’i orta hasar,
18’i az hasar görmüştür. Yıkık ve hasar görmüş binaların oranı % 82.3’dür. Hacımehmet
Ovası’ndaki bu binaların tamamı 5 ve 6 katlı yapılardır. Ova içinde az sayıda bulunan ve eski
yıllarda yapılmış olan 1 ve 2 katlı köy yapısı ayakta kalmıştır.
Tablo P.1.1.4.3 : -Yalova Hacımehmet Ovası’ndaki 186 adet binanın hasar dağılımı
Bina Sayısı
Yüzde Oranı
Yıkık 68 % 36.6
Ağır Hasar 49 % 26.3
Orta Hasar 18 % 9.7
Az Hasar 18 %9.7
Hasarsız 33 %17.7
TOPLAM 186 %100
Yalova- Çiftlikköy Ceylankent Hasar Gözlemi
Sitedeki ağır hasar ve çökmeler sonucu 95 kişi yaşamını yitirmiştir. Deniz kenarında dolgu
zeminlere inşa edilen Ceylankent,4-5 katlı 9 ayrı yapı bloğu ile 2 katlı 60 villadan oluşan bir
sitedir.
1- 60 daireli (zemin + 4 kat) A1 blok ağır hasar görmüştür.
Kolonlar kesilmiş,kirişler kırılımış ve duvarların bir kısmı yıkılmıştır.
2- 60 daireli /zemin + 4 kat ) A2 blok ağır hasar görmüştür.
Kolonlar kesilmiş,kirişler kırılmış ve duvarların bir kısmı yıkılmıştır.
3- 60 daireli ( zemin + 4 kat) A3 bloğun yarısı çökmüş diğer yarısı ise ağır hasar
görmüştür.Can kaybı.
4- 60 daireli yarısı 4 kat,diğer yarısı 5 kat olan A4 blok ağır hasar görmüştür.
5- 40 daireli (Zemin + 3 kat) A5 blok hafif hasar görmüştür.
Sıvalarda ve duvarlarda çatlaklar vardır.
6- 60 daireli (zemin + 4 kat) A6 blok hafif hasar görmüştür.
Sıvalarda ve duvarlarda çatlaklıklar vardır.
7- 60 daireli ( zemin+ 4 kat) A7 bloğun yarısı çökmüş,diğer yarısı da
çerçevelerden kesilmiş,duvarlar yıkılmıştır.
Ceylankent sitesinde çökme ve ağır hasar nedeniyle 300 daire oturulamaz hale gelmiş,can
kayıpları olmuştur.
Yalova-Taşköprü Kahraman Kent Hasar Gözlemi
Kahraman Kent sitesinde ağır hasar ve çökme nedeniyle 240 daire oturulamaz hale
gelmiş,onlarca insan yaşamını yitirmiştir.
Deniz kenarında dolgu zeminlere inşa edilen Kahramankent ,2,3,4 ve 5 katlı yapı
bloklarından oluşan bir sitedir.
1- 40 daireli (zemin +3 kat) A blok ağır hasara uğramıştır.
Zemin kattaki kolonlar ve kirişler kesilmiş,etriye bağlantılarında sıklaştırma
yapılmamıştır.
2- 60 daireli zemin+4 katlı A1 bloğun 2 katı tamamen çökmüş,2 kişi yaşamını
yitirmiş.
3- 40 daireli zemin+ 3 katlı B blok kısmen çökmüş,beş girişli binanın bir girişinin
alt katı tamamen çökmüş,diğer dört girişe ait dairelerin kolonları kesilmiş,kirişler
247

kırılmıştır.
4- Zemin+2 katlı Otel Aksatürk tamamen çökmüştür.
5- 60 daireli zemin+ 3 katlı B1 bloğun zemin katı tamamen çökmüştür.
6- 40 daireli zemin +3 katlı D bloğun zemin katı tamamen çökmüştür.
7- 40 daireli zemin + 3 katlı C bloğun bir köşesinin iki dairesi çökmüş, 1 kat
kısmen çökmüştür.
P.1.1.5. YIKIK, AĞIR VE ORTA HASARLI KONUTLARIN MÜLKİYET DAĞILIMI
Görüşme yapılan 59.844 hane halkından 43.523’nün konutları yıkık,orta ve ağır hasarlı
olduğu anlaşılmıştır(Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Devlet İstatistik Enstitüsü’nün
yürüttüğü çalışmalara göre).
Tablo P.1.1.5.1 : Bolu,Kocaeli,Sakarya ve Yalova illerinde konutun hasar durumuna göre hane
halkı mülkiyet durumu
Mal sahibi Kiracı Lojman Hisseli TOPLAM
Orta hasarlı hane sayısı 11.134 8.076 148 654 20.012
Yıkık-Ağır hasarlı hane 14.002 8.559 180 770 23.511
Toplam hane sayısı 25.136 16.635 328 1.424 43.523
Tablo P.1.1.5.2: Yalova Bölgesinde bulunan geçici prefabrik konutlar
BÖLGE YER KONUT SAYISI
1.Bölge Çınarcık Yolu 288
2.Bölge Çınarcık Yolu 446
3.Bölge Çiftlikköy 634
7.Bölge Çınarcık-Kocadere 236
8.Bölge Çınarcık-Hasanbaba 254
9/B.Bölge Çınarcık Yolu 446
10. Bölge Çiftlikköy 422
12.Bölge Bursa Yolu 996
13/A .Bölge Çiftlikköy 214
13/B. Bölge Çiftlikköy 686
13/C .Bölge Çiftlikköy 396
14. Bölge Taşköprü 168
15. Bölge Altınova Hersek 30
Toplam 5216
Bölgede kalıcı konut çalışmaları kısmen tamamlanmış ve kısmen sevam etmektedir. Çalıca
(1618), Subaşı (3000) ve Soğucak (858) bölgelerinde toplam 5476 kalıcı konut planlanmış
P.1.2.HEYELAN VE ÇIĞLAR
Yalova İl Özel İdaresi Afet Yönetim Merkezince meydana gelebilecek çığ ve heyelan
olaylarından sonra müdahale etmek amacıyla Yalova İli Afetler Acil Yardım Planında yer
alan Kurtarma ve Yıkıntıları Kaldırma Hizmet Grubu ile Kara – Hava Ulaşım Hizmetleri
Grubu görevlendirilmişti
248

P.1.2.1.HEYELAN BÖLGELERİ:
Tablo P.1.2.1.1 : Heyelan Bölgeleri
İLÇE KÖY MAHALLE MEVKİİ İNCELEME SONUCU ÖNLEM
Çiftlikköy Elmalık Zemin kil,marn ve bunların
ardalanmasından oluşmuştur. Aktivite
yok.
Çiftlikköy Gacık Aşağı İlçe merkezinin 1
km güneyi
Merkez Soğucak Yalova-Bursa
karayolunun
7.km’sinde yolun
doğu cihetindeki
Balaban Dereye
bakan
kısmındadır.
Şu an duraylıdır, yapılaşma devam
etmektedir.
2 katlı betonarme bina yıkılmıştır. Bölge Bakanlar Kurulu’nun
05.03.1999 tarih ve 99/12542 sayılı
kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan
edilmiş, yapı ve ikamete
yasaklanmıştır. Bölgede bulunan
diğer yapılar tahliye edilecektir.
Eğim % 20-25 arasında olup,
formasyon orta-yüksek geçirgenliğe
sahiptir. Bölgede uzunluğu 250 m.,
genişliği 200 m. Olmak üzere
kademeli-ondüleli olarak toprak
kayması oluşmuş, karayolunda trafik
tek şeritten kontrollü olarak
sağlanmaktadır.
Köy içerisinde meydana gelen
uzunluğu 100 m. ,genişliği 175 m.
Olan toprak kayması sonucu 2 katlı
bir yapı ağır hasar görmüştür
Söz konusu bölgedeki konutlar
tahliye edilmeli, bölgede yapı yasağı
getirilmelidir.
.
249

İLÇE KÖY MAHALLE MEVKİİ İNCELEME SONUCU ÖNLEM
Merkez Soğucak Yalova-Bursa
karayolunun
6.km’sinde yolun
Merkez
Altınova
Subaşı
Beldesi
Mustafa
Kemal Paşa
doğu cihetindeki
Balaban Dereye bakan
kısmındadır.
Mandıra Sırtı ,Merkez
ilçenin 3 km.
güneydoğusu.
Karaçamur Mevki
Kaynak: İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü İnceleme Raporları
Bölgede topoğrafik eğim yaklaşık %20-30
arasında, aşırı yağış suları zemine sızarak
birimin içerdiği kil ve marnların şişerek
şevleri duraysız hale getirmiş ve eğim
yönünde kayma olmuştur.Bölgede bulunan
gıda üretim tesisinin depoları hasar
görmüştür.
Kılıç fornasyonu olarak alandırılan bölge;
laminalı, ince tabakalı ,orta-sıkı tutturulmuş
kiltaşı ,silttaşı ,marn ile mercek ve bant
şeklinde kumtaşı ve çamurtaşından
oluşur.Düşük debide yeraltı suyu
taşımaktadır. Eğim %15-25 arasında olup,
bölge sınırları içerisindeki konutlarda eğim
yönünde çatlak ve kaymalar, yol
parkelerinde çökme,kabarma ve istinat
duvarlarında kopma ,patlamalar oluşmuştur.
Suya doymuşluk ve yoğun kar yağışı etkisi
ile14-15 metre derindeki kaygan kil zeminde
kayma platformu eğimi doğrultusunda
kayarak yaklaşık 100-120 dekar alanı
etkilemiş ve heyelan morfolojisi meydana
getirmiştir.
Tesisin depoları tahliye
edilmeli ve bölgede yapı
yasağı getirilmelidir.
Bölgedeki yapılar Belediyece
kontrol altında tutulmalıdır.
Dil şeklinde oluşmuş
heyelanın yeniden hareket
ederek yeni akmalara
sebebiyet vermemesi için
heyelanı tamamen bertaraf
etmek mümkün olmasa bile
heyelan önleme tedbirleri
alınmalıdır.
250

P.1.2.2.TOPRAK KAYMASI
Tablo P.1.2.2.1 : Toprak Kayması
İLÇE KÖY MAHALLE MEVKİİ İNCELEME
SONUCU
Merkez
P.1.3.SELLER
Gaziosmanpaşa Yalova-Bursa
karayolu
altında bulunan
12.Bölge
prefabrike
konutları
Prefabrike
konutlara doğru
toprağın
basamaklı-ondüleli
şekilde kayarak
dört prefabrik
konuta dayandığı
ve duvarları
içeriye doğru
çökerterek
kullanılamaz
duruma
getirmiştir.
ÖNLEM
Akan toprağın
temizlenebilmesi
için konutlar
kaldırılarak
gerekli önlemler
alınmalıdır.
1-2-3 Aralık 2*001 tarihinde İlimizin Çınarcık İlçesine bağlı Teşvikiye, Esenköy ve
Kocadere Beldeleri ile Armutlu İlçemizde tahribat olmuş , can kaybı olmamakla birlikte mal
kaybı ve beldelerdeki ekili , dikili alanlarla ve altyapıda hasarlar meydana gelmiştir.
ÇINARCIK İLÇESİNDE MEYDANA GELEN HASARLAR
Çınarlı Dere mevkiinde bulunan ve kum-çakıl deposu olarak kullanılan şahsa ait
şantiye binalarının ve stok malzemelerinin zarar görmüştür.Çınarcık İlçesini Teşvikiye ve
Kocadere Beldelerine bağlayan sahil yolu ve Köy içi ana yolları toplam 5 km. uzunluğundaki
bir kısmı sel suları ile tahrip olmuş ve hezeyanın getirdiği Orman’da bulunan maktaların
büyük bir bölümü yollara dağılarak kullanılamaz hale gelmiştir.Çınarcık İlçesi sahil yolunda
bulunan kıyı boyu istinat duvarı (1 km.lik bölümü ile burada bulunan Elma ve Zeytin
bahçelerinin büyük bir bölümü hasar görmüştür.Eğitim ve öğretim aksamıştır.Çınarcık İlçe
belediyesine ait Garaj ve garajda bulunan araçları hasar görmüştür.
ÇINARCIK İLÇESİ TEŞVİKİYE BELDESİNDE MEYDANA GELEN HASARLAR
Teşvikiye Beldesi içinde bulunan ve Çınarcık ile Armutlu ilçe yolunu bağlayan
karayollarına ait köprü tamamen yıkılmıştır.Belediye Düğün Salonu yıkılmıştır.Mescidi
Rahman Camii kısmen yıkılmış,kullanılamayacak duruma gelmiştir.Köy Hizmetlerinin
yaptırdığı iki mahalleyi bağlayan köprü yıkılmıştır.Belediye hizmet binası ağır hasar
görmüştür.2 adet bakkal , 1 adet büfe ve 2 adet işyeri yıkılmıştır.3 ev , 1 baraka ağır hasar
görmüş, 1 adet sera ve 7 adet ahır yıkılmıştır. Çınarcık-Teşvikiye karayolu hasar
görmüştür.Belde içinde bulunan su şebekesi (7 km) patlamıştır.Dereboyundaki elektrik
direkleri tamamen devrilmiş, belde içindeki 3km. asfalt yol hasar , Nato yolu köprüsü ayakları
hafif hasar görmüştür.Yayla Yolunu beldeye bağlayan köprü yıkılmıştır.Su dinlendirme tesisi
arızalanmıştır.
Çapana mevkiinde bulunan 2 km’lik yol, istinat duvarları ve yaya kaldırımları hasar
görmüştür.
251

KOCADERE BELDESİNDE MEYDANA GELEN HASARLAR
800 metrelik Pimaş boruları hasar görmüştür. Kocadere Beldesini Yalı mahallesine
bağlayan köprü yıkılmış ,Kocadere Beldesi sahil yolunun 1 km’lik bölümü hasar görmüştür.
ARMUTLU İLÇESİNDE MEYDANA GELEN HASARLAR
Merkez Bayır Mahallesinde bir balıkçı motoru kaybolmuş ,Merkez’de üç marangoz
atölyesinin hasar gördüğü ,bir sitenin bodrum katı 1 metre suyla dolduğu,şahsa ait inşaat
malzemesi deposundaki mozaik ve mermer tozu sürüklendiği tespit edilmiştir.
P.1.4.ORMAN VE OTLAK VE SAZLIK YANGINLARI
Orman yangınlarının son on yıllık dağılımları şöyledir:
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Yangın Ad. 11 13 6 6 - 12 7 2 5 12
Yanan Alan(Ha.) 35 13 6 20 - 34 33 1 1 9
Son on yıllık yangınların nedeni; 8 adedi anız, 4 adedi sigara, 6 adedi ENH., yıldırım, 3 adedi
kaza ve 63 adedi nedeni bilinmeyen olarak tespit edilmiş olup yangınlar genelde ibreli
ormanlarda (kızılçam, sahilçamı, karaçam) meydana gelmiştir. Yangın söndürmede genellikle
doğrudan mücadele yöntemi uygulanmaktadır. Yangın önleme amaçlı olarak; Tazdağ ve
Kaletepe yangın gözetleme kulesi, Taşköprü, Kocadere, Hayriye ve Kaplıca (Armutlu)
Arazözlü Yangın ilk müdahale ekibi bulunmakta, emniyet amaçlı 113 Km. yangın emniyet
yolu bulunmaktadır.
P.1.5. ORMANLAR ÜZERİNDE BİYOTİK VEYA ABİYOTİK FAKTÖRLERİN
ETKİLERİ
Ormanlarda çevre faktörleri(kar, rüzgar, devriği, böcek zararı) sonucu oluşan etkilerin
son on yıllık dağılımları şöyledir:
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Etkilenen alan(Ha.) - 5 - 200 1184 186 603 - 15 55
Zarar Miktarı (M3) - 17 - 1450 16047 1077 1665 - 140 220
P.1.6.FIRTINALAR
Fırtına sonrası oluşabilecek afetlere yönelik olarak Yalova İli Afetler Acil Yardım
Planına göre hareket edilecektir.
P.2. DİĞER AFETLER
P.2.1.RADYOAKTİF MADDELER
P.2.2.DENİZE DÖKÜLEN PETROL VE DİĞER TEHLİKELİ ATIKLAR
Yalova İl Özel İdaresi Afet Yönetim Merkezince meydana gelebilecek deniz kazalarına
yönelik Yalova İli Afetler Acil Yardım Planında yer alan Deniz ulaşım Hizmetleri Grubu
görevlendirilmiş olup; kurumumuzla birlikte çalışacaktır.
252

P.2.3.TEHLİKELİ MADDELER
Yalova İl Özel İdaresi Afet Yönetim Merkezince tehlikeli maddelerin depolanması,
taşınması ve kullanılması sırasında meydana gelebilecek kazalardan sonra müdahale etmek
amacıyla Yalova İli Afetler Acil Yardım Planı kapsamında Endüstriyel Kazalara Acil Durum
Planı hazırlanmakta ve Müdahale grupları oluşturulmaktadır.
P.3.AFETLERİN ETKİLERİ VE YARDIM TEDBİRLERİ
Afet Yönetim Merkezi tarafından 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 69.
maddesine istinaden Yalova İlinin mülki hudutları içinde genel hayatı etkileyecek boyutta
deprem, su baskını, toprak kayması, büyük yangınlar, nükleer ve kimyasal sızıntı ve salgın
hastalık gibi afetlerin meydana gelmesi durumunda afete maruz kalanların kurtarılması ve
halkın yaşam şartlarının düzeltilmesi ve tekrar eski düzeyine getirilmesini sağlayacak
tedbirleri önceden almak ve afet sırasında süratle reaksiyon göstererek uygulanacak harekat
tarzları ile doğal afet öncesinde ve sonrasında alınacak tedbirleri kapsayan “Yalova İli Afetler
Acil Yardım Planı”,
(a) 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, (b) 5215 Sayılı Belediye Kanunu
(c)
(e)
5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu , (d) Yalova Valiliği Afet Yönetim Merkezi Yönergesi
7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle
Yapılacak Yardımlara Dair Kanunu ve Yönetmeliği
esaslarına göre hazırlanmıştır.
P.3.1.SİVİL SAVUNMA BİRİMLERİ
Meydana gelebilecek afetlerden sonra Arama Kurtarma konusunda müdahale etmek
amacıyla İlimizde Yalova İli Afetler Acil Yardım Planı kapsamında Arama Kurtarma
Koordinasyon Merkezi oluşturulmuş ve bu oluşum içerisinde İl Sivil Savunma Müdürlüğü
dışında Mahalle Afet Gönüllüleri Derneği (MAG-DER) ve Türkiye Arama Kurtarma
Dernekleri Federasyonu Yalova Şubesi K-77 ekiplerine de görev verilmiştir.
İl Sivil Savunma Müdürlüğünde; 1 İl Müdürü, 1 Merkez İlçe Müdürü, 1 V.H.K.İ ,4
Arama Kurtarma Teknisyeni mevcuttur.
Îl Sivil Savunma Müdürlüğü Personel Durumu
1 İl Müdürü, 1 Merkez İçe Müdürü, 1 V.H.K.İ , 8 Arama Kurtarma Teknisyeni 2 Sivil
Savunma Memuru, 1 Şef, 1 Sağlık Memuru, 1 Şoför ve 1 hizmetli olmak üzere toplam 17
kadrosu bulunmakta olup, 7 kadro dolu, 10 kadro ise münhaldır.
İlmezde İl Sivil Savunma Müdürlüğünün yanı sıra Armutlu ve Çınarcık İlçelerimizde
İlçe Sivil Savunma Memuru kadrosu olup bu kadrolarda münhaldır Diğer İlçelerimizden
Çiftlikköy, Altınova ve Termal İlçmelerimizdeki kadrolar Bakanlıkça iptal edilmiştir.
İlimizde, UEDAS Müessese Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğünde Sivil Savunma
Uzman kadroları dolu olup Sivil Savunma is ve işlemlerini yürütmektedirler. Diğer kamu
kurum ve kuruluşlarında ise sivil savunma is ve işlemleri ilgili kurum amirinin görevlendirdiği
bir sivil savunma amiri tarafından yürütülmektedir.
P.3.2.YANGIN KONTROL VE ÖNLEME TEDBİRLERİ
Hangi yangının ne boyuta ulaşacağı önceden tespit edilemediğinden orman
yangınlarında temel esas yangın önleme tedbirleri ve yangın çıktıktan sonra yangına erken
253

müdahaledir. Önleme tedbirleri olarak yangın gözetleme kulesi, Arazözlü Yangın ilk
müdahale ekibi, emniyet amaçlı 113 Km. yangın emniyet yolu bulunmaktadır. Olası bir
yangın durumunda yangının nasıl kontrol edileceği ile ilgili her yıl yangın eylem planı
yapılmaktadır.
"Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik" gereğince kamu
kurum ve kuruluşları ile fabrika ve tesislerde yangınlara karsı mücadele ekipler kurulur.
1-Söndürme Ekibi: Görevi, binada çıkabilecek yangınları başlangıç aşamasında
söndürmek, yangının büyümesini önlemektir.
2-Koruma Ekibi: Görevi, bina dışına çıkarılan evrak ve eşyaları koruma altına
almaktır.
3-Kurtarma Ekibi: Öncelikli görevi mahsur kalan canlılardan başlamak üzere,
öncelik sırasına göre evrak, araç ve gereçleri tahliye etmektir.
4-İlkyardım Ekibi: Yangın nedeniyle yaralananlara ilk müdahalede bulunmak ve
durumu acil olanları hastaneye sevk etmekle görevlidir. İlimizde yangın kontrol ve önleme
tedbirleri ile ilgili çalışmaları Yalova Belediyesi İtfaiye Birimi yürütmekte olup Yalova İli
Afetler Acil Yardım Planı kapsamında da bu görevi yürüteceklerdir. İlimizde görevli itfaiye
teşkilatı, İtfaiye Teşkillerinin Kuruluş, Görev, Eğitim ve Denetim Esaslarına dair yönetmelik
esaslarına göre Mülki İdare Amiri adına İl Sivil Savunma Müdürlüğünce yılda bir kere
denetlenmektedir. Ayrıca, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
gereğince binalarda bulundurulması zorunlu yangın malzemeleri de standarda bağlanmıştır.
Yangın önleme tedbirleri olarak, şehir içinde her semtte yeterince bos alanlar bırakılarak
yangının kolay sıçramasını önlemek hedeflenmiştir. Bitişik nizam yapılan binalarda çatıların
aynı seviyede değil, farklı yükseklikte yapılması da yangının kolay sıçramasını önlemektedir.
P.3.3.İLKYARDIM SERVİSLERİ
6/3150 sayılı Sivil Savunma ile ilgili Teşkil ve Tedbirler Tüzüğünün 23. Maddesine
göre kurulan Sivil Savunma servislerinden İlkyardım ve Ambulans Servisinin başkanı İl
Sağlık Müdürüdür.
İlkyardım Ambulans Servisi; nüfus oranına göre 63 personelden (halkın arasından
seçilmiş) oluşturulmuştur.
Günlük olaylarda İlk Yardım Servis hizmetleri 112 Ambulans Servisi, Hastane Acil
Servisi ve Sağlık Ocakları tarafından yürütülmektedir.
İlimizde meydana gelebilecek bir afet sonrasında sağlık çalışmaları Yalova İli Afetler
Acil Yardım Planında yer alan İlk Yardım ve Sağlık Hizmetleri Grubu bünyesinde
yürüteceklerdir. Hizmet grubu bünyesinde İlk Yardım ve Ambulans Servisi, Hastaneler
Servisi, Temel Sağlık Hizmetleri Servisi ile Ölüleri Tespit ve Gömme Servisi bulunmaktadır.
P.3.4.AFETZEDELER VE MÜLTECİLERİN YENİDEN İSKANI
Meydana gelebilecek bir afet sonrasında afetzedelere ilişkin iskan hizmetleri Yalova İli
Afetler Acil Yardım Planında yer alan Ön Hasar Tespit ve Geçici İskan Hizmetleri Grubu
tarafından yürütülecektir.
Tablo P.3.4.1: Yalova İli Afetler Acil Yardım Planında yer alan Çadırkent Alanları
TİGEM Atatürk Tarım
İşletmeleri Müdürlüğü
Arazisi (Dereağzı Mevkii)
Arboretum ( Yalova
Belediyesi )
Çadırkent Alanı
[İmar Planlarındaki
değişiklikler doğrultusunda
güncel çadır kent ve geçici
iskân alanlarına yönelik
Dereağzı Mevki
Merkez / YALOVA
Merkez / YALOVA
Çadırkent
Alanı
Çadırkent
Alanı
254

İmar planlarındaki açık
alanlar
Kaynak: Yalova İl Özel İdaresi Afet Yönetim Merkezi (2007 yılı)
255
Merkez / YALOVA
Çadırkent
Alanı
Tablo P.3.4.2: Yalova İli Afetler Acil Yardım Planında yer alan Geçici İskân Olarak
Kullanılabilecek Tesisler
TESİSİN
MÜLKİYETİ CİNSİ YERİ
KAPASİTESİ
ODA S. YATAK S.
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez
Araştırma Enstitüsü Misafirhanesi Misafirhane Merkez / YALOVA 30 90
Çiftlikköy Etibank Yalova Dinlenme
Tesisleri
Tarım İl Müdürlüğü Kampı
Tarım İl Müdürlüğü Personel Eğitim
Merkezi
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü
Kampı
DSİ Eğt. ve Din. Tes.
Misafirhane Çiftlikköy / YALOVA 110 190
Kamp/Misafirhane
Dereağzı Mevki
Merkez / YALOVA
4 10
Misafirhane Merkez / YALOVA 58 Ünite 232
Lojman Merkez / YALOVA 56 Loj. 168
Dinlenme Tesisi
Dereağzı Mevki
Merkez / YALOVA
25 125
Zirai Donatım Kampı 53 konut Merkez / YALOVA 53 konut 180
Milli Eğitim Bakanlığı Esenköy Hizmet
Esenköy/Çınarcık /
İçi Eğitim Tesisleri
Apart Daire
152 400
YALOVA
Milli Eğitim Bakanlığı Yalova Anadolu
ve Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi
Uygulama Oteli
Çağdaş Yaşamı Destekleme Vakfı
[TİGEM (Atatürk Tarım İşletme
Müdürlüğü)] Prefabrike Konutları (48
ünite 192 bölüm)
Uygulama Oteli Merkez / YALOVA 65 140
Prefabrike Konut
Kaynak: Yalova İl Özel İdaresi Afet Yönetim Merkezi (2007 yılı)
Dereağzı Mevki
Merkez / YALOVA
48 ünite 192
bölüm
-----------------
------
Ayrıca mülteciler ile ilgili her türlü iş ve işlemler Yalova Valiliği tarafından
yürütülmektedir.
P.3.5.TEHLİKELİ VE ZEHİRLİ MADDELERİN SINIRLARARASI TAŞINIMI İÇİN
ALINAN TEDBİRLER
Tehlikeli madde taşıyan araçlar nedeniyle yollarda meydana gelebilecek kazalardan
sonra müdahale etmek amacıyla Yalova İli Afetler Acil Yardım Planı kapsamında Endüstriyel
Kazalara Acil Durum Planı hazırlanmakta ve Müdahale grupları oluşturulmaktadır.
P.3.6.AFETLER VE BÜYÜK ENDÜSTRİYEL KAZALAR
İl Çevre ve Orman müdürlüğü tarafından hazırlanan Endüstriyel Kazalara Acil
Müdahale Planı’nın İl Afet Yönetim Merkezi Koordinatörlüğünde İl Acil Durum Planı’na
entegrasyonu yapılmıştır.
Yalova İlinin mülki hudutları içinde, çevre ve toplumu etkileyebilecek düzeyde büyük
kaza riski taşıyan sabit tesislerde ve tehlikeli madde taşıyan araçlar nedeniyle yollarda
meydana gelebilecek endüstriyel acil durumlarda doğabilecek zararı en aza indirmek için
hazırlıklı olmak, Zamanında müdahale amacıyla, ilimizde görevli kurum ve kuruluşlara
gerektiğinde bölgesel koordinasyonu da sağlayarak en az düzeyde tutacak ve tekrar eski

düzeyine getirilmesini sağlayacak tedbirleri önceden almak ve kaza sırasında süratle reaksiyon
göstererek uygulamaya sokmak için Endüstriyel Kazalar Acil Durum Planı hazırlanmış
güncelleme çalışmaları devam etmektedir.
Endüstriyel Kazalar Acil Durum Planına göre Müdahale ekipleri oluşturulmuş ve ekip
üyelerine KBRN Farkındalık Eğitimleri verilmiştir.Ayrıca meydana gelebilecek Endüstriyel
kazalara müdahale etmek için müdahale ekiplerince kullanılmak üzere 1 adet Gaz Dedektörü,
1 adet Decofogger Portatif sisleme cihazı, 20lt’lik KBRN Temizleme Solüsyonu, 1 adet A
Tipi, 3 adet B tipi KBRN koruyucu elbise, 20 adet KBRN kişisel temizleme kiti, 1 adet Temiz
hava Tüpü seti, 30 adet KBRN Koruyucu eldiven, 35 adet koruyucu maske, filtre ve maske
çantası ile 5 adet Numune Muhafaza Torbası alınmıştır.
KAYNAKLAR :
1-İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü
2-İl Çevre ve Orman Müdürlüğü
3- İl Afet Yönetim Merkezi
256

(R ).SAĞLIK VE ÇEVRE
R.1.TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ
İlimizde Sağlık Bakanlığına bağlı Devlet Hastanesi ve sağlık ocakları bünyesinde 53
Uzman, 88 Pratisyen, 10 Diş hekimi, 1 Eczacı, 3 tıbbi Teknolog, 97 Teknisyen ve sağlık
memuru, 217 Ebe, Hemşire ve 160 yardımcı personel mevcut olup ; bunlar 1 Hastane, 19
Sağlık Ocağı ve 24 sağlık evinde hizmet vermektedir.
1- Yalova Devlet Hastanesi Faaliyetleri: Yalova devlet hastanesi 125 yataklı iaşeli hastane
olup ; 1999 yılında 666 büyük 529 adet orta 122 adet küçük ameliyat olmak üzere toplam
1317 ameliyat gerçekleştirilmiştir.
1999 yılında 162.496 poliklinik gerçekleşmiştir. 1349 yeni bebek dünyaya gelmiştir. Devlet
hastanesinde 2 adet ambulans bulunmaktadır.
2- Sağlık Ocakları: İlimize bağlı 5 ilçede sağlık ocağı bulunmakta olup hepsinin ambulansı
mevcuttur. İl dahilinde toplam 19 sağlık ocağında 40 hemşire ,60 ebe ve 60 doktorla hizmet
verilmektedir. 7 sağlık ocağı ve 2 sağlık evi inşaatı sürmekte olup, Armutlu ilçesine 10
yataklı sağlık evi inşaatı sürmektedir.
R.1.1.SAĞLIK KURUMLARININ DAĞILIMI
Tablo R.1.1.1: Sağlık kurumlarının dağılımı
İLÇE ADI
SAĞLIK
MÜDÜRLÜĞÜ
YATAKLI
TEDAVİ
KURUMLARI
VEREM SAVAŞ
DİSPANSERİ
HALK SAĞLIĞI
LABORATUARI
AÇSAP MERKEZİ
DİYALİZ
MERKEZİ
SSK DİSPANSER
VE İSTASYONU
SAĞLIK OCAĞI
SAĞLIK EVİ
ACİL YARDIM
VE KURTARMA
MERKEZİ
MERKEZ 1 1 1 1 1 1 - 9 2 3
ALTINOVA 5 2 1
ARMUTLU 3 1
ÇINARCIK 5 2 1
ÇİFTLİKKÖY 5 -
TERMAL 1 1 1
TOPLAM 1 1 1 1 1 1 28 7 7
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2007
Tablo R.1.1.2: Yataklı Tedavi Kurumlarında 2007 Yılında Yatan Hasta Ve Yapılan Ameliyat
Yataklı
Tedavi
Kurumunun
Adı
Yatak
kapasitesi
(kişi/Yatak)
Yatan Hasta
Sayısı (Kişi)
Doktor
Sayısı (Kişi)
Ameliyat
Sayısı
(Adet/yıl)
Yalova
Devlet
Hastanesi
Özel Yalova
Hastanesi
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2007
Yatak İşgal
Oranı (%)
252 9896 85 6722 49,86
19 1846 29 1423 56,7
257

R.1.2.BULAŞICI HASTALIKLAR
Tablo R.1.2.1 : Bulaşıcı Hastalıklar
Yaş
Grpları
Kıza
mık
Amipli
Dizante
ri
Serum
Hepatit
(hepati
t B)
Kuduz
Riskli
Temas
Kızıl
Boğ
maca
Sifil
iz
Bulaşıcı
Sarılık
(hepatit
A)
Brusellos
is
Vaka Vaka Vaka Vaka Vaka Vaka Vak Vaka Vaka
a
0
E 1
K
1-4 Yaş
E 2 15 12
K 1 7 4
5-9 Yaş
E 1 4 42 22
K 1 21 16
10-14 E 1 37
Yaş K 15 6
15-19 E 26 4 1
Yaş K 15 2
20-29 E 2 29 2
Yaş K 1 1 18 3
30-44 E 4 36 2
Yaş K 3 1 16 2
45-64 E 1 58 1
Yaş K 31 2
65+ Yaş
E 1 22
K 2 12
Toplam
E 1 15 1 265 47 1
K 8 2 135 29 2
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
Tablo R.1.2.2: Kuduz Şüpheli Temas İzleme Formu (Ocak-Aralık 2006)
TEMAS ÖNCESİ ŞÜPHELİ TEMAS SONRASI PROFLAKSİ
PROFLAKSİ
3.Doz Aşı
Uygulanan
Kişi Sayısı
1.Doz
Rapel
Uygulanan
Kişi Sayısı
Temasa
Maruz
Kalan Kişi
Sayısı (A)
Proflaksi
Önerilmeyen
Kişi Sayısı(B)
2.Doz
Uygulanan
Kişi Sayısı
(C)
3.Doz
Uygulanan
Kişi Sayısı
(B)
5.Doz
Uygulanan
Kişi Sayısı
(E)
2+1+1
Şeması
Uygulanan
Kişi sayısı
Serum
Uygulanan
Kişi Sayısı
9 0 714 18 25 99 33 539 1
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
Tablo R.1.2.3: Kuduz Şüpheli Temasa Neden Olan Hayvanların Türlerine Göre Dağılımı
Köpek sayısı Kedi Sayısı Vahşi Hayvan Diğer Sayısı
Sayısı
464 239 0 6
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
R.1.2.1.İÇME VE KULLANMA SULARI
258

Tablo R.1.2.1.1 : İçme ve Kullanma Suyu istatiatikleri
AYLAR
BAKTERİYOLOJİK
(Alınan/Uygun Değil)
FİZİKSEL
(Alınan/Uygun Değil)
259
KİMYASAL
(Alınan/Uygun Değil)
OCAK 54 108 -
ŞUBAT 58 110 2
MART 62 110 5/1
NİSAN 69 110 2
MAYIS 120 142/1 -
HAZİRAN 95/2 66/3 -
TEMMUZ 90/2 31 -
AĞUSTOS 96/1 46/3 2
EYLÜL 76/1 103/7 2
EKİM 51/2 33/5 -
KASIM 87 66/6 1
ARALIK 85/2 61/2 -
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
Deniz Suyu Numune Sonuçları
Tablo R.1.2.1.2 : Deniz Suyu Numune Sonuçları
Su Numune
Sayısı
Olumlu Olumsuz
Bakteriolojik 54 25 29
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
Mavi Bayrak Projesi: İlimiz kıyılarımdan Turizm Bakanlığı Bünyesinde yürütülmekte olan
Mavi Bayrak Projesi adı altında 40 adet deniz suyu numunesi alınmışolup, 35 adedi Su
Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun, 5 adedi aykırı bulunmuştur.
Havuz Suyu : İlimizde faaliyet gösteren özel havuz işletmelerinden 46 adet havuz suyu
numunesi alınmış 29 adedi Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun, 17 adedi aykırı
bulunmuştur.
SU KONTROLÜ:
İlimiz şehir şebeke suyundan 1030 adet Bakteriyolojik su numunesi alınmış
numunelerin 764 tanesi uygun, 266 tanesi ilgili Yönetmeliğe aykırı bulunmuştur.
İlimiz şehir şebeke suyundan 8 adet Kimyasal su numunesi alınmış ve ilgili
Yönetmeliğe uygun bulunmuştur.
İlimizdeki Belediyeler tarafından tüketime sunulan İçme-kullanma sularından İnsani
Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmeliğin kontrol izlemesi kapsamında 21 adet su
numunesi alınmış analizleri Bursa Halk Sağlığı Laboratuvarında yaptırılmıştır.
İLİMİZDEKİ SU TESİSLERİ:
2 adet Doğal Kaynak Suyu tesisinin Bakanlık elemanlarının da katılımı ile Mart ayında
sıhhi denetimi yapılmıştır. Ayrıca tesislerin Müdürlüğümüzce Ağustos ve Aralık aylarında

uhsat uyumlaştırmaları bünyesinde denetimleri yapılmış olup sıhhi şartlarda faaliyet
göstermeleri sağlanmıştır. Esin Doğal Kaynak Suyu tesisinden Eylül ayında, Kar Doğal
Kaynak Suyu tesisinden Eylül ve Ekim aylarında İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında
Yönetmeliğin kontrol ve denetim izlemesi kapsamında numuneler alınarak İstanbul
Hıfzıssıhha Enstitüsü Laboratuvarına gönderilmiş, analiz neticelerinin Yönetmeliğe göre
uygun olduğu belirtilmiştir.
BAKİYE KLOR ÖLÇÜMÜ:
Şehir şebeke suyu ile köy içme ve kullanma sularından 1662 adet bakiye klor ölçümü
yapılmıştır.242 ölçüm sonucunda klor eksikliği görülmesi sebebiyle 143 klorlama yapılarak
suyun sağlıklı olarak teminine katkıda bulunulmuştur.
HAVUZ SUYU:
İlimizdeki havuz sularından 12 adet bakteriyolojik su numunesi alınmıştır.
DENİZ SULARI:
İlimiz sahil şeridinden yaz dönemi boyunca tespit edilen noktalardan 122 adet
bakteriyolojik numune alınmış ve 33 adedi ilgili Yönetmeliğe aykırı bulunulmuştur. Konu ile
ilgili Belediye Başkanlığına gereği için bilgi verilmiştir.
KAPLICALAR:
İlimizde ruhsatlı 3 adet kaplıca tesisinden yılda bir sefer periyodik olarak alınan
bakteriyolojik ve kimyasal su numuneleri ilgili laboratuvarlara gönderilmiş ve sonuçlar ilgili
yönetmeliğe uygun bulunmuştur.
R.1.2.2.DENİZLER
R.1.2.3.ZOONOZ HASTALIKLAR
Tablo R.1.2.3 : Zoonoz Hastalıklar
Hastalığın Adı Tutulan Sayısı Ölen Sayısı
Kuduz 0 0
Brusellosis 4 0
Leotospirosis 0 0
Antraks 0 0
Salmonellosis 0 0
Tüberkülosis 4 0
Uyuz 165 0
Chlamydiosis 0 0
Listeriosis 0 0
Q Humması 0 0
Sıtma 0 0
Toxoplazma 0 0
Ekinokokkosis 0 0
Sistiserkoz 0 0
Distamatosis 0 0
Kalazar 0 0
Leishmaniosis 0 0
260

Trichomoniasis 0 0
Teniasis 0 0
Ascaridiosis 301 0
Trişiniosis 0 0
Shigellosis 0 0
Tuleramie 0 0
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2005
R.1.3.GIDA HİJYENİ
Tablo R.1.3.1: Gıda Hijyeni
CİNSİ
MUAYENE
SAYISI
R.1.4.AŞILAMA ÇALIŞMALARI
Tablo R.1.4.1 :Yıllara göre aşılama çalışmaları
YIL DBT POLİO KIZAMIK BCG Hepatit
B
Td
Aşısı
PPD TT Diğer
Tetanoz
2004 9.113 11.863 2.468 4.774 7.442 6.420 6.293 59 2.118
2005 2451 2456 16214 4758 2512 2879 3730 3623
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2005
Tablo R.1.4.2 : Aşı Sonuçları Çizelgesi
BAKTERİYOL
OJİK TAHLİL
ÖRNEK
SAYISI
YAŞ DBT POLİO KIZAMIK BCG Hepatit
B
Td
Aşısı
PPD TT Diğer
Tetanoz
0 Yaş 7318 7400 2486 7064 71
1 Yaş 2008 2014 2190 59 11 42
2-4 Yaş 19 17 9 6 16 37 5
5-9 Yaş 2615 2191 8 6535 2625 85 30
10-14
271 34144 2859 64 185
Yaş
15 Yaş
ve üzeri
1400 347 10185
261
UYGUN
DEĞİL
KİMYASAL
TAHLİL
ÖRNEK
SAYISI
UYGUN
DEĞİL
TUZ 4 - - 4 -
ELMA 4 - - 4 -
ÇİLEK 2 - - 2 -
ŞEFTALİ 2 - - 2 -
MARUL 6 - - 6 -
DOMATES 5 - - 5 -
FASULYE 4 - - 4 -
ISPANAK 2 - - 2 -
ERİŞTE 1 1 - 1 -
MAYONEZ 1 1 - 1 -
KETÇAP 1 1 - 1 -
KİVİ 6 - - 6 -
SİYAH ÇAY 2 2 - 2 -
UN 2 - - 2 -
YEMEK 9 9 2 - -
Kaynak : İl Tarım Müdürlüğü (2007 yılı)

Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2007
R.1.5.BEBEK ÖLÜMLERİ
Tablo R.1.5.1 : Yıllara göre bebek ölüm hızları
YILLAR ORAN (%0)
2003 10,21
2004 6,87
2005 8,20
2006 6,51
2007 9,55
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2007
R.1.6.ÖLÜMLERİN HASTALIK, YAŞ VE CİNS GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI
Tablo R.1.6.1 :Ölümlerin Yaş Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı
Cins 0 Yaş 1-4 5-9 10-14 15-24 25-44 45-49 50-64 65+ TOPLAM
Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş
Erk. 13 3 0 1 3 10 10 60 246 346
Kad. 9 1 0 0 0 7 6 19 225 267
Top. 22 4 0 1 3 17 16 79 471 613
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
Ölümlerin Sebepleri :
- Kalp Yetmezliği
- Kansere Bağlı Ölümler
- Solunum Dolaşım Yetmezliği
- Myokard Enfarktüsü
- Kardiopulmoner Arrest
R.1.7.AİLE PLANLAMASI ÇALIŞMALARI
Tablo R.1.7.1 :2006 Yılı Temmuz Aralık Dönemi 15-49 yaş Kadın Yöntem Dağılımı
15-49 Yaş Kadın Sayısı 45.641
Hap Yöntemiyle Korunan Kadın Sayısı 3.342
Kondom Yöntemiyle Korunan Kadın Sayısı 6.864
Ria Yöntemiyle Korunan Kadın Sayısı 7.854
Enjeksiyon Yöntemiyle Korunan Kadın Sayısı 204
Deri Altı İmplantı 2
Tüp Ligasyonu 1.723
Vazektomi 7
Yöntem Kullanmayan Kadın Sayısı 17.366
Gebe kadın sayısı 777
Emzikli Kadın Sayısı 578
Diğer Etkili Yöntem Kullananlar 214
Etkisiz Yöntem Kullanan 6.710
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
262

Tablo R.1.7.2 :2006 yılı Ocak-Aralık Dönemi Aile Planlaması Çalışmaları
HAP
ESKİ
KİŞİ
SAYISI
YENİ
KİŞİ
SAYISI
SARF
MİKTARI
CONDOM
ESKİ
KİŞİ
SAYISI
YENİ
KİŞİ
SAYISI
SARF
MİKTARI
RİA
KİŞİ
SAYISI
3.991 613 4.716 6.449 1.454 92.740 919 919
Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü-2006
SARF
MİKTARI
Aile planlaması yöntemleri olarak Sağlık Bakanlığı’nın ücretsiz olarak dağıttığı, hap,
kondom, ria Yalova İlindeki tüm Sağlık Ocaklarında halka dağıtılmaktadır.
Sağlık ocaklarından sağlık personeli tarafından aile planlaması yöntemleri hakkında
halk eğitimleri verilmektedir. 06.04.2006 yılı tarihinde Dr. Muazzez ÖZÇELİK tarafından
İsmetpaşa Mah. KASEM’de 21 kişiye Aile Planlaması eğitimi verilmiştir.
R.2. ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RİSKLERİ
R.2.1. KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
R.2.2. SU KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
R.2.3. ATIKLARIN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
R.2.4. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
R.2.5. PESTİSİTLERİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ
R.2.6. İYONİZE RADYASYONDAN KORUNMA
R.2.7. BAZ İSTASYONLARINDAN YAYILAN RADYASYONUN İNSAN SAĞLIĞI
ÜZERİNE ETKİLERİ
KAYNAKLAR :
1-İl Sağlık Müdürlüğü
263

S.ÇEVRE EĞİTİMİ
21.Yüzyıla girmeye sadece iki yıl gibi çok kısa bir zaman kaldı. Ancak insanlık yeni
bir yüzyıla büyük umutlarla hatta umutlarla değil,büyük endişe ve sorunlarla giriyor.
Savaşlar,soykırımlar,kitle imha silahları ve savaşları,işgaller ve zulümler ve bütün bunlara ek
olarak,sadece doğayı değil tüm insanlığın geleceğini tehdit eden çevre sorunları.
Uzun yıllar çevre ile uyumlu bir yaşam sürdüren ve yaklaşık 150 yıl öncesine kadar
tüketici ve bozucu etkinliklerde bulunmayan insanlar,hızlı sanayileşme ile beraber çevrenin
hızla kirlenmesi ve bozulması tehlikesiyle karşı karşıya kalmışlardır. Bu sınırsız tehlikenin
boyutunu da 30-35 yıl önce fark edebilmişlerdir. Çevre sorunlarına neden olan uygulamalara
karşı ilk tepkisel ve kitlesel hareketler ise 1960 yıllarında ortaya çıkmıştır. 113 ülkenin
temsilcileri ilk kez Stockholm da BM Dünya Çevre Zirvesinde bir araya gelerek çevre
sorunlarını ayrıntılı bir şekilde görüşmüşlerdir. Bu konferansın çevre bilincinin gelişmesi ve
özellikle de devletlerin çevre mevzuatlarının oluşması ve gelişmesine müspet katkıları
olmuştur.
Stockholm da Çevre Zirvesini 1975 de uygulamaya konan “Uluslararası Çevre Eğitimi
Programı” izlemiştir. 1977 yılında ise Tiflis de yapılan konferans ile çevre eğitiminin temel
hedefleri ile amaçları yürürlüğe konulmuştur.
Çevre eğitiminde en önemli aşama ülke vatandaşlarını kısa zamanda “Çevre Okur-
Yazar” yapmaktır. Doğal,tarihi,kültürel çevreyi koruyan,olumlu davranış değişiklikleri
gösteren,duyarlı ve her şeyden önce çevre konusuna sevgiyle yaklaşan kuşaklar yetiştirmek
temel amaçlardandır.
Çevre eğitimini sadece okullara konulan çevre dersleriyle sınırlamakta doğru değildir.
Hedef bütün kesimlere ulaşmak ve çevre bilincini yaygınlaştırmaktır. Bu konuda ortaya
atılmış bir sürü tez bulunmaktadır. Ancak kağıtlara yazılmış,bir köşede
unutulmuş,insanlarımıza hiç bir faydası olmayan bu tezlerin varlığı,çevre sorunlarına da hiç
bir katkı sağlamamaktadır.
Örgün ve yaygın eğitimde bir tarafta okullarda okuyan çocuklarımıza ve gençliğimize
uzanırken,yaygın eğitimde ise tüm kamu oyunu eğitim altına almak gerekmektedir. Bu konuda
her türlü imkan ve aracı kullanmaktan kaçınılmamalıdır. Temel felsefe ise,çevre bilincini
artırıcı ve sonuçta çevre korumaya neden olacak her şeyden yararlanmaktır.
Çevre eğitiminin kurumsallaşması sırasında ve özellikle uygulamada karşılaşılan bazı
sorunları sıralayıp,sonra çözüm önerilerine gelmek istiyorum.
• Çevre eğitimi verecek nitelikte eğitici ve öğretmenlerin yeterli sayıda yetiştirilmemiş
olması.
• İlköğretimde “çevre,sağlık,trafik” dersleri ile,liselerdeki “Çevre ve İnsan” dersinin
kapsamının ve özellikle ilköğretimde bu ders için ayrılan zamanın az olması.
• Çevre eğitiminin klasik öğretim yöntemleri ile verilmeye çalışılması,ezberlemeye
yönelten teorik yönün ağır basması,yerinde göstererek uygulamaya dayanmayan eğitim
ve öğretimin olmaması.
• Yüksek öğretimde çevre bilimi programlarından çok,çevre mühendisi programlarına
ağırlık verilmesi,bunun farklı sonuçlarının yanı sıra,öğretmen yetiştirme açısından sorun
yaratması.
• Çevre eğitiminin yaygın eğitim kapsamında ele alınmasında önemli yerleri ve işlevleri
264

olan gönüllü kuruluşların yeterince teşvik edilmemesi ve koordinasyon sağlanamaması.
• Kitle iletişim araçlarında özellikle çocuklara,gençlere ve ev hanımlarına yönelik
programlarda çevre eğitimine yeterince önem verilmemesi.
Önerebileceğimiz çözümler ise şöyle özetilebilir;
Etkin grupların yanı sıra kadınların,gençlerin,yerel halkın,hükümet dışı
örgütlerin,işçilerin,ticaret birliklerinin,yerel otoritelerin,iş ve endüstri çevrelerinin,bilim ve
teknoloji çevrelerinin,çiftçilerin vs.. rolünün güçlendirilmesi gerekmektedir.
Çevre Bakanlığının sürekli kurumlarından biri olan “Mahalli Çevre
Kurullarının”görevlerinden biride çevre konusunda eğitici faaliyetler düzenlemektir. “Evrensel
Düşün,Yerel Davran” ilkesi çerçevesinde Mahalli Çevre Kurulları verilen bu görevleri yerine
getirmeli bunu yerel eğitim kurumları ile işbirliği içerisinde gerçekleştirmelidirler. En kısa
zamanda Yalova İli Mahalli Çevre Kuruluda toplanarak Yalova da bu konuda neler yapılabiliri
tartışmalıdır. Kamu kuruluşlarının yanı sıra Gönüllü Çevre Örgütleri ile iş çevrelerinden alınan
maddi ve manevi destekler bir araya getirilerek gerek örgün gerekse yaygın eğitim amacıyla
kullanılmalıdır.
Çevre sorunlarının sektörel düzeyde ele alınmasına paralel olarak çevre eğitiminin de
sektörel düzeyde ele alınması tartışılmalıdır. Çevre sorunları ile doğrudan ilişkili olan
Turizm,Ulaştırma,Tarım,Madencilik,Enerji ve Sanayi sektörleri,çevre eğitiminde doğrudan
görevli olmalı ve sorumluluk yüklenmelidir. Çevre Bakanlığı bu eğitimin koordinatörü olarak
mevzuatla yaptırım gücüne ulaştırılmalıdır. Bu husus Bakanlıklar arası yapılabileceği gibi
yerel düzeyde de yapılabilir. Seri şekilde ilgili kurum ve kuruluşların eğitim birimleri bir araya
getirilerek veya yeniden oluşturularak bir program dahilinde hareket edilebilir.
Gönüllü kuruluşların üyeleri çevre eğitimine tabi tutulmalı ve bu kuruluşların
faaliyetleri teşvik edilmelidir. Bu kuruluşların toplantı ve yayın yapmaları,eğitim projeleri
Çevre Bakanlığı tarafından somut bir biçimde desteklenmeli,yetişkin kitleyi hedefleyen yaygın
eğitimin özellikle Gönüllü Kuruluşlara yaptırılması sağlanmalıdır.
Üniversitelerde Çevre Bilimi Bölümleri ya da Programları açılmalı,bu bölümlerde
mühendis,tekniker,ara insan gücünde elemanların yetiştirilmesinin yanı sıra çevre eğitimine
temel oluşturacak bilimsel bilgi üretilmeli, orta öğretim kurumlarında çevre eğitimi verecek
öğretmenler yetiştirilmelidir.
İlköğretime “Çevre,Sağlık,Trafik ve Okuma “ dersi veren Eğitim Fakültelerinin Sınıf
Öğretmenliği Bölümü programlarında “Çevre Eğitimi” dersine de yer verilmelidir.
İlköğretim ve liselerde öncelikle şu anda çevre eğitimi vermekte olan
öğretmenler,ardından bütün öğretmenler çevre eğitimi konusunda hizmet içi eğitime
alınmalıdırlar.
Uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılarak çevre eğitimiyle ilgili kaynak,araç-gereç ve
finansman desteği sağlanmalıdır.
Yazılı Basın,Radyo ve Televizyonlarla protokol hazırlanmalı,yazılı basının
yöneticileri,köşe yazarları ve muhabirlerine gerekli metaryaller verilerek hizmete
sunulmalıdır.
Medya çevre konusunda eğitici ve tanıtıcı programlar üretmeye teşvik edilmeli ve
bunları yayınlamayı bir görev saymalıdır.
Çevre eğitimi,toplumsal kesimler arasında (özel-kamu) çevre ile ilgili konularda eğitici
265

ve oto kontrolü geliştirici nitelik taşımalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı ile Çevre Bakanlığı çevre izciliğini özendirmek için sıkı
işbirliğine gitmelidirler.
Topluma bir çevre ahlakı formasyonu verilmedikçe çevre eğitimi sonuçsuz kalacaktır.
Manevi kültürel değerlerimizden ve törelerimizden çevre eğitiminin tüm aşamalarında
yararlanılmalıdır.
Çevre Kirliliğini Önleme Fonu kaynakları yerel yönetimlere araç-gereç dağıtmak
yerine çevre eğitiminin plan,proje,burs ve uygulamalarına yönelik olarak kullanılmalıdır.
Çevre Bakanlığı’nın görev ve yetkileri dahilinde olması gereken ancak diğer
Bakanlıklarda bulunan yetkilerin Çevre Bakanlığı’na devredilmesi zaman kaybedilmeden
gerçekleştirilmelidir.
Artık bütün bu bilgilerin ışığı altında, çevre eğitimi konusunu yerel bazda ele
alıp,Yalova da yapabileceklerimizi sıralayabiliriz.
Yalova da Merkeze bağlı üç ilkokul,15 ilköğretim okulu,11 lise ve dengi okul,7 özel
okul ile Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır. Merkeze bağlı okullardan başlanarak kısa
zaman içinde tüm ilçelerde bulunan okullara şamil olmak üzere bir Çevre Eğitimi” seferberliği
başlatılmalıdır. Bu seferberlik yalnız iki İl Müdürlüğünün(İl Çevre ve İl Milli Eğitim)
imkanlarıyla yapılamayacağına göre,Yalova da bulunan tüm kurum ve kuruluşlarında bu
kutsal görevde rol almaları ve tüm imkanlarını birleştirmeleri gerekmektedir. Böyle bir
beraberlik kararı ancak İl Mahalli Çevre Kurulun da veya İl Koordinasyon Kurulun da
alınabilir. Hiç vakit kaybetmeden bu iki kurul ilk toplantısında bu konuya esas bağlayıcı
kararlar almaları gerekmektedir. Örgün Eğitim kurumlarında İl Milli Eğitim ve İl Çevre
Müdürlüğü koordinasyon ve sekreterya görevlerini üstlenirlerken,yaygın eğitimde İl Çevre
Müdürlüğü ile diğer Çevre Vakıfları ve Dernekleri ortaklaşa plan ve programlarını
gerçekleştirebilirler. Ayrıca İlimizde mevcut sanayi kuruluşlarının çevre ile ilgili birimleriyle
birlikte hareket edilerek,o kuruluşların imkanları eşliğinde, orada çalışan personelle çevre
eğitimi konusunda çalışmalar başlatabilir.
Yukarıda çözüm önerilerinde bahsettiğimiz diğer bir konu çevre sorunlarının sektörel
düzeyde ele alınmasına paralel olarak çevre eğitiminin de sektörel düzeyde ele alınması dır.
Çevre sorunları ile doğrudan ilişkili olan Turizm, Ulaştırma, Tarım, Madencilik,
Enerji,Sanayi sektörleri ile Belediyelerde çevre ve çevre eğitimi ile ilgili birimlerinin bir araya
gelerek Çevre Müdürlüğü koordinatörlüğünde çalışmaların başlatılması gerekmektedir. İşin
başlangıcında bu sektörlerin ilgili elemanlarının katılacağı bir komisyonunun oluşturulması ve
çevre eğitimine esas olmak üzere çevre-çevre sorunları vs.. gibi konularda nelerin
yapılabileceği tartışılmalıdır.
Yalova da bulunan çevreyle ilgili gönüllü kuruluşların bu konuda yapabilecekleri
tartışılmalı ve yetişkin kitleyi hedefleyen yaygın eğitimde özellikle bu kuruluşlar
desteklenmelidir.
İl Çevre Müdürlüğü,yerel yazılı basın yetkilileri,köşe yazarları ve muhabirleriyle ayda
bir toplanmalı,çevreyle ilgili yapılan çalışmalar anlatılmalı ve çözüm önerileri dinlenmelidir.
Yazılı basına kullanacağı materyallerin verilmesinden sonra bu materyallerin yaygın eğitimde
kullanılması teşvik edilmelidir. Ayrıca yerel televizyon ve radyo yetkilileri,sunucuları ve
muhabirleriyle de bu tür toplantılar düzenlenmelidir. Çevre ile ilgili görsel basının kullanacağı
belgeseller,filmler,slaytlar temin edilerek,bu kuruluşların yayınlarında kullanılmasına ve kamu
266

oyuna ulaştırılmasına yardımcı olunmalıdır.
Çevre eğitiminin ilk aşaması; çevrenin ve çevre sorunlarının ne olduğunu anlatmak ve
bu sorunların çözülmemesi halinde gelecek kuşakları nelerin beklediğini acı da olsa gözler
önüne sermektir. Bu eğitim programı da ancak görsel iletişim araçlarıyla yapılacağından
görsel basının burada rolü büyüktür. Yalova da bu tür kuruluşların olmaması eğitim açısından
bir noksanlıktır. Fakat yukarıda bahsettiğimiz gibi kamu ve özel kurum ve kuruluşlarla
işbirliği yapılarak bu telafi edilebilir.
5 Haziran 2003 Dünya Çevre Gününde İzcilerle Birlikte Çevre Temizliği yapıldı ve
“Yalova ve Çevre” konulu konferans düzenlendi. Dünya Sağlık Günü (7 Nisan) ile ilgili
olarak Uğur Mumcu Tiyatro Salonunda ilköğretim öğrencilerine “Çevre ve Sağlık” hakkında
sunum Müdürlüğümüz tarafından düzenlenmiş ve Müdürlüğümüzün maddi ve manevi
katkılarıyla hazırlattırılan “Yürüyen Köşk” tiyatro oyununun güncellenmiş haliyle gösterimi
yapılmıştır.
S.1.KAMU KURULUŞLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ FAALİYETLERİ
S.2. ÇEVRE İLE İLGİLİ GÖNÜLLÜ KURULUŞLARI VE FAALİYETLERİ
S.2.1. ÇEVRE VAKIFLARI
S.2.2. ÇEVRE DERNEKLERİ
S.2.3. ÇEVRE İLE İLGİLİ FEDERASYONLAR
T.ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA
Çevre politikaları,20.Yüzyılda doğal kaynakların kendini yenileyememe ve tükenmesi
tehlikesi ile ön plana çıktı. Hızlı sanayileşme,doğal kaynakların sınırsız mal kabul
edilmesi,fiyatlandırılmaması gibi nedenlerle gerekli çözümler bulunamadı.
Çevre politikalarının uygulanmasında planlama en önemli araçtır. Ekonomik-Sosyal
planlama ile fiziki planlamaların bir arada kullanılması zorunludur. Korunacak ekolojik
sistemler,koruma bölgeleri,doğal kaynakların kullanım amaçları, taşıma kapasiteleri,
Ekonomik ve sosyal hedefler,Doğal kaynak kullanım hedefleri ile ekonomik-sosyal hedeflerin
uyumlaştırılması,Fiziki plan hazırlamada yetki kargaşasına son vermek, Modern tekniklerin
kullanılması, Kıyı,göl ve nehir yönetimi konusunda sistemler geliştirilmesi ve su havzalarının
birer yönetime kavuşturulması gibi önemli konular planlama ve yönetimin vazgeçilmez
hedefleri olmalıdır.
Su kalitesi,hava kalitesi,gürültünün azaltılması,katı atık yönetimi,doğal ve yapay
afetlerle başa çıkmak,enerji,radyasyon ve toksin etkili katı atıkların yönetimi,termal kirlenme
gibi önemli çevre konuları ve/veya çevre sorunlarıyla ilgili yönetimler ve politikalar hemen
tespit edilmeli ve hayata geçirilmelidir.
Çevre yönetimleri ulusal ve yerel olarak ayrılsalar da yerel yönetimlerin ağırlığı her
zaman hissedilmektedir. Çevre sorunlarının ulusal boyutları,yerel sorunların aşılamaması ve
planlama yetersizliği sonucunda artmakta,merkezi yönetimler ne yapacaklarını
şaşırmaktadırlar.
Çevre duyarlı planların yapılması,yetki kargaşasına son verilmesi,çevre haklarının
267

insan haklarının en önemli unsuru haline getirilmesi “Kirleten Öder” ilkesi yerine “Kullanan
Öder” “Kirleten eski haline getirir” ilkelerinin benimsenmesi,doğal kaynak kullanım
miktarı/doğal kaynağın üreme miktarı= < 1(1’den küçük) olması gibi kriterler düşünülmeli ve
uygulanmalıdır.
T.1 ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN VE ÇEVRESEL TAHRİBATIN ÖNLENMESİ
T.2 DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJİK DENGELER ESAS ALINARAK
VERİMLİ KULLANIMI,KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ
T.3 EKONOMİK VE SOSYAL FAALİYETLERİN SONUÇLARININ ÇEVRENİN
TAŞIMA KAPASİTESİNİ AŞMAYACAK BİÇİMDE PLANLANMASI
T.4 ÇEVRENİN İNSAN-PSİKOSOSYAL İHTİYAÇLARIYLA UYUMUNUN
SAĞLANMASI
T.5 ÇEVRE DUYARLI ARAZİ KULLANIMI PLANLANMASI
T.6 ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ
Ülke nüfusunun yaklaşık %25’ini ve sanayiinin %70’ini barındıran,tüm yüzölçümün
ise sadece %9’luk bir bölümünü kaplayan Marmara Bölgesinde ki nüfus artışı ile buna bağlı
olarak ortaya çıkan hızlı kentleşme ve sanayileşmenin sonucu,Marmara Denizi özellikle 60’lı
yılların ikinci yarısından sonra belirginleşen bir kirlenme dönemine girmiştir. 1980’li yıllardan
bu yana Marmara’nın sahil bölgelerindeki hızlı yapılaşma,buna paralel olarak gelişen turizm
ve artan nüfus oranının katkısı ile ilk aşamada Marmara Denizi’ne bağlı Haliç ve
körfezlerden,daha sonra da kıyı şeridinden başlayarak kıta sahanlığına doğru hızla ilerleyen bir
kirlenme ve bunun sonucu olarak da deniz eko-sisteminde geniş çaplı doğal denge
bozukluklarına yol açmıştır.
İstanbul-İzmit-Bursa üçgeni kirlenmenin en bariz görüldüğü yerlerdir. Bu üç ilin
ortasında kalan Yalova doğal zenginliklerini korumakta,bir soluk alma merkezi olma hüviyeti
kazanabilme mücadelesinde çok zorlanmaktadır.
Bu kirliliklerden nasibini alan Yalova’nın daha fazla kirlenmemesi için; yapılan ve
yapılması gereken şeyleri ortaya koyarak, tüm kamu ve özel kuruluşların katkısını
sağlayarak,ciddi denetim mekanizmaları kurarak, çevreye duyarlı sivil toplum örgütlerini
çevre korumaya kanalize ederek bir çok şey başarılabilir.
Yalova İli ve çevresinden kaynaklanan evsel atıksular toplam atıksu kirliliğinin
(evsel+endüstriyel) yaklaşık %71’i kadar bir yer tutmaktadır. Bu nedenle evsel atıksuların bir
an önce arıtılması büyük bir önem taşımaktadır. Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu il
merkezine bir biyolojik atıksu arıtma tesisinin inşasına bir an evvel başlanmalıdır.
Üzerinde durulması gereken diğer önemli bir konuda Yalova çevresinde bulunan
küçük yerleşim yerlerinin atıksu sorunlarının giderilmesi konusudur. Özellikle bu konuda
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nde denenmiş ve uygulanmış olan “Düşük Masraflı
Atıksu Arıtma Teknolojileri” nin Yalova’ya bağlı küçük yerleşim birimlerine uygulanmasında
büyük yarar vardır.
Marmara Denizi havzasında artan nüfus yoğunluğuna ve sanayileşmeye paralel olarak
bölgede önemli çevre sorunları oluşmuştur. Marmara Denizinin bir parçası olan İzmit Körfezi
yoğun bir endüstriyel faaliyet ve nüfus yoğunluğuna sahiptir. Bu nedenle bölgede en fazla
268

atıksu deşarjı yapılmaktadır. İzmit Körfezinde oluşan bu kirlilik belirli şartlarda Marmara
Denizine taşınmaktadır. Marmara Denizine dolayısıyla Yalova kıyılarına gerek komşu
denizlerden gerekse Yalova’dan yıllardan beri taşınan evsel ve endüstriyel faaliyetler sonucu
deşarj edilen organik, inorganik ve zehirli (toksin) maddeler su kalitesinin bozulmasına neden
olmuşlardır.
Yalova İli sınırları içerisinde yer alan endüstriyel kuruluşların sayıları azdır ve bu kuruluşların
büyük kısmı arıtım ünitelerini faaliyete geçirmişlerdir. Ancak şehir kanalizasyon suları
Marmara genelinde olduğu gibi hiç bir işleme tutulmadan doğrudan denize verilmektedir.
Bölgedeki sanayi kuruluşları proses ve kullanma sularını körfezin yüzey sularına
vermektedirler. Bunların dışında Yalova (Topçular iskelesi) deniz ulaşımında önemli bir yer
tutmaktadır. Bu nedenle bölge deniz ve kara taşımacılığından dolayı da büyük ölçüde
kirlenmeye maruz kalmaktadır.
Sonuç olarak Marmara Denizi ülkemizin kirlenme riski en fazla olan su ortamı
durumundadır. Marmara’nın kirlenmesi ulusal ve uluslararası boyutları olan karmaşık bir yapı
göstermektedir. Bu yüzden Marmara Denizi’nde kirlenme kontrolü çalışmaları, çeşitli
yönleriyle ve Marmara Eylem Planı çerçevesinde yürütülmektedir. Bu eylem planı ile
Marmara’nın kullanım amaçlarına uygun arıtım ve kontrol stratejileri belirlenerek Marmara
Yerel Çevre Konseyi tarafından uygulanması sağlanmalıdır. Yalova kıyıları ve dolayısıyla
İzmit Körfezinin tek başına ele alınması sorunu çözmeyecektir. Eğer körfezde tüm atıkları
durdursak bile, körfezin su kalitesi bugünkü Marmara Denizi su kalitesi düzeyinde olacaktır.
Belediyelerin arıtma tesisi konusunda oldukça yetersiz kalması, şehir atıksu arıtma tesisleri ile
ilgili yatırımların acilen yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Yalova yöresinde mevcut kirlilik
durumunu ve kirlilik içinde evsel ısınma, sanayi ve trafikten gelen katkıları belirlemek için
TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi - Enerji Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü ve
Yalova İl Çevre Müdürlüğü işbirliği ile iki aşamalı bir çalışmaya başlanılmıştır. Bu şartlar
altında Yalova Merkezde maksimumu 1000µg/m3 olan bir dağılım elde edilmiştir. Partikül
Madde değerlerinin SO2 ile birlikte insan üzerindeki direkt etkisinin arttığı göz önüne alınırsa
bu durumdan çıkarılan sonuç; meteorolojik şartlara bağlı olarak (yüksek basınca bağlı
inversiyon ve rüzgarda azalma) evsel ısınma nedeni ile sırasıyla Merkez, Çiftlikköy ve
Taşköprü’de ciddi PM10 kirlenmesi potansiyeli olduğu sonucuna varılmıştır.
Sanayiinin yoğun olduğu Taşköprü bölgesinde zaman zaman sanayi kaynaklı
emisyonların çevre sağlığı açısından ciddi ve tehditkar boyutlara ulaştığı gözlemlenmektedir.
Ancak ;Sanayi kuruluşları civarında mevcut olabilecek kirleticiler, toplanan filtre örnekleri
analizleri ve alınan gaz örneklerindeki buharlaşan hidrokarbonların laboratuar analizleri
devam etmektedir.
Evsel ısınma, trafik ve sanayi katkılarının bağıl olarak karşılaştırılması için yaz dönemi
çalışmalarının tamamlanması gerekmektedir. Kış dönemi kirliliğin büyük ölçüde linyit ve
odun kullanımından ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Çalışma sırasında, il sınırları içinde
kullanılan yakıtların miktarının ve kalitesinin tespit edilmesi bu konuda kayıtların olmaması
nedeni ile mümkün olmamıştır. Bu nedenle anket ve istatistik yolu ile sonuca gidilmiştir. Bu
ise bilimsel bir yaklaşım olarak geçerli olsa da, yakıt kontrolü için pratik bir yol olmayıp,
belirsizlikler içermektedir. Bu nedenle, İl Çevre Müdürlüğünün en kısa zamanda, belediyelerle
işbirliği içine giderek, öncelikle yakıt satışlarının izlemesi ve kayıt altına alması
gerekmektedir. Buradan hareketle, yakıt cinslerinde iyileştirmeye gidilmesini sağlayacak
tedbirlerin alınmasında fayda görülmektedir. Ölçümler sırasında, bazı binalardan diğerlerine
göre çok fazla miktarda duman çıktığı görülmüştür. Bu gibi binaların tespit edilerek sorunun
araştırılması, yanma sisteminin iyileştirilmesi, yanmadan sorumlu kişilerin eğitimi konularına
dikkat edilmelidir.
Yalova İlinin yeraltı suyu potansiyeli olarak Hersek(Altınova) ve Taşköprü sahil
ovaları yer almaktadır. Her iki ova da uzun yıllar yapılan gözlemler sonucunda yer altı su
269

eslenimi Taşköprü ovasında 4.95 hm3/yıl,Hersek ovasında ise 7.73 hm3/yıl olarak
bulunmuştur. Ancak her iki ovada aşırı çekimler nedeniyle tuzlu su girişimi mevcut olup,bu
durum Hersek ovasında 3-3.5 Km’ye,Taşköprü ovasında ise 1.5-2 Km’ye ulaşmıştır. Bu gün
için Taşköprü ovasında 5.7 hm3/yıl Hersek ovasında ise 7.8 hm3/yıl çekim yapılmaktadır.
Her iki ovada yeraltı suyu kalitesi genellikle bozulmuş ve içme suyu olarak
kullanılmaya uygun değildir. Ovalarda hızla devam eden düzensiz yapılaşma ve sanayileşme
çabaları yer altı su kalitesini olumsuz olarak etkilemektedir. Yörede bu iki ovanın dışında
kayda değer büyüklükte yer altı su potansiyeli mevcut olmayıp,lokal ve küçük çapta önemsiz
alanlar bulunmaktadır.
Yalova ilinde hızlı kentleşme, sanayileşme ve turizm alanları tarımsal alanlar üzerine
olumsuz rol oynamaktadır. Tarım alanlarının %25 inde sulu tarım %75 inde ise kuru tarım
yapılmaktadır. Bu tarım alanların %71 i tarla bitkileri %28 bağ-bahçe ve %1.1 inde süs
bitkileri tarımı yapılmaktadır.
İnsan faaliyetleri neticesinde toprağın tabii yapısının bozulması, fiziksel, kimyasal ve
biyolojik bileşiminin menfi yönde değişmesi ve toprağın yerinde kullanılmaması verimli tarım
arazileri için tehdit unsuru oluşturmaktadır. Turistik yapılaşmalar,Fosseptik muhtevaların
boşaltılması,Sıvı atıkların toprağa verilerek uzaklaştırılması ,Tarım koruma ilaçların toprakta
birikmesi,Gübreli ziraat yapılması, Partikül ve aerosol halindeki hava kirleticilerin toprakta
birikerek toprağı kirletmesi ,Sulama sonunda topraktaki su miktarının artması Dere
kenarlarından ve burada bulunan meyve bahçelerinden kum çakıl alınması sebeplerinden
dolayı tarım arazilerimiz yoğun bir bozulma ve elden çıkma ile karşı karşıyadır. Toprak
kirliliğini önlemek ve tarım arazilerini korumak amacıyla şu tedbirler alınmalıdır:
-Kentsel ve turistik alan planlamalarında tarım dışı alanların kullanımı sağlanmalıdır.
-Turistik yapılaşmalarla öncelikle belirlenmiş kapasite kullanım limitlerine bağlı
kalınmalı ve imar planı değişiklikleriyle özellikle sulama yatırımı yapılmış alanlarda
genişlemelerine izin verilmemelidir.
- Kullanım ve yanlış planlamadan kaynaklanan toprak sorunlarının sürekli izlenmesi
sağlanmalıdır.
-Taş ocaklarına ruhsat verilirken tazminat alınıp arazi tahribatının düzeltilerek tekrar
eski haline getirilmesi sağlanmalıdır.
-Faaliyetlerin tarım dışı araziye kaydırılması ilke olarak kabul edilmelidir.
-Erken ve aşırı otlama önlenmelidir
-Kirlenmiş sularla sulama yapılması önlenmelidir.
-Zirai mücadele ve veteriner hekimlikte kullanılan ilaçta sorunların
boyutları tespit edilmeli gerekli tedbirler alınarak çiftçi ve teknik elamanların
eğitimine önem verilmelidir.
-Bitki hastalık ve zararları ile mücadele programlarında öncelikle biyolojik
mücadele yöntemleri geliştirilmelidir.
-“Tarımsal sit alanı” kavramı gündeme gelmelidir.
İlimiz katı atık konusunda yeni arayışlar ve projeler üretme aşaması içerisindedir.
Diğer belediyelerde olduğu gibi ,Yalova Merkez ve İlçe Belediyeleri de Katıatık
Yönetmeliğinde kendilerine verilen toplama ve taşıma işlemlerini yaparlarken değerlendirme
ve depolama işlemlerini bazı nedenlerden dolayı yerine getirememenin sıkıntısını
yaşamaktadırlar.
Yalova ' da on üç belediyenin katılımı ile Yalova İli Yerel Yönetimler Katı Atık
Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği kurulmuş ve faaliyetlerine başlamıştır. Çöp alanı için iki
alternatif alan tespit edilmiş ve ÇED çalışmalarına başlanılmıştır. Mevcut çöplüklerin bir
270

çoğu insan ve çevre sağlığını tehdit eder duruma gelmiştir. Gökçe Baraj Havzasını tehdit
eden atıksular konusunda gerekli önlemler alınmalıdır. Bu nedenle çevre kriterlerine uymayan
çöplükler kapatılmalıdır. Diğer çöplüklerde kontrol altına alınıp etrafının çitle çevrilmesi
durumunda geçici çözüm olacaktır.
İnsanın varlığı ve geleceği için gerekli olan hava,su,toprak ve enerji
kaynaklarının korunması,kullanma ilkelerine göre kullanılması çevre ahlakı anlayışı
çerçevesinde adaletli ve dengeli bir şekilde olmalıdır.
Tabiattaki bitki ve hayvan gen kaynaklarının tahribini önleyen,bu kaynakların
yenilenmesine ve gelişmesine imkan veren tarım ve sanayi politikaları benimsenmelidir.
Doğal kaynakların tahribine neden olan düzensiz şehirleşme,yerleşme,sanayileşme,aşırı gübre
ve zirai mücadele ilacı kullanılması önlenmeli,katı ve zehirli atıkların bertaraf edilmesi hedef
alınmalıdır.
Atılacak her adımda,verilecek her kararda,parlamentodan il yönetimlerine ve yerel
yönetimlere kadar,biyolojik yapı ve çevre konusunda yetkili uzmanların,sivil toplum
kuruluşlarının oluru alınmalı ve her aşamada aktif olarak bu kararlara katılmalıdır.I,II ve III.
Sınıf tarım arazilerinin yerleşme,madencilik,altyapı yatırımları ve toprağın sanayide
hammadde olarak kullanılması vs.. nedenlerle zarar görmesi ve yok edilmesi önlenmelidir.Dağ
ekosistemleri ve yaylalardaki plansız yapılaşma ve yolların genişletilmesi
önlenmelidir.1/25.000 ölçekli nazım planlarında kum,taş ve maden ocakları açılabilecek
alanlar çevresel etkileri dikkate alarak belirlenmeli,bu alanların dışında ocak açılmasına izin
verilmemelidir. İlgili kurum ve kuruluş temsilcilerinden oluşacak eşgüdüm izleme-denetleme
birimi tarafından;
Kum ve taş ocaklarının nazım plan esasları çerçevesinde görüş raporları verilmeli,
Ocakların sayıları ve izin süreleri izlenmeli,
Kapanan ocakların doğal yapıyla uyumlu iyileştirilmesi sağlanmalıdır.
Kıyı kenar çizgileri belirlenmeli,her türlü kıyı kullanımında bu çizgilerin gözetilmesi
sağlanmalıdır.
Kıyı,göl ve denizlerden kum ve kömür alma önlenmeli,caydırıcı yaptırımlar
güçlendirilmeli,çevre suçlularına hürriyeti bağlayıcı cezalar verilmeli ve denetleme
mekanizmaları tam işlemelidir.
Başta yerel yönetimler olmak üzere,kamu kurum ve kuruluşları çevre sorunları
yönünden faaliyetleri nedeniyle sorumlu ve yükümlü tutulmalı,bu yükümlülüklerin yerine
getirilmesinde yöneticileri birinci derecede sorumlu olmalıdırlar.
TabloT.6.1: Çed olumlu Kararı Verilen Faaliyetler Listesi
ÇED OLUMLU BELGESİ ALAN FAALİYETLER
SIRA
NO
FAALİYET SAHİBİ FAALİYET CİNSİ ÇED
YÖNETMELİĞİ
LİSTE I-II
271
ÇED OLUMLU BELGESİ
TARİH VE SAYISI
1 DLH İNŞAATI GENEL
YAT LİMANI LİSTE I/27-e 03.10.1996/1243-1903/6468
MÜDÜRLÜĞÜ
2 KARAYOLLARI 14. BÖLGE TAŞ OCAĞI LİSTE II/18 25.12.1996/646-2541/8639
MÜDÜRLÜĞÜ
3 Sabahattin DEMİRBİLEK TAŞ OCAĞI LİSTE II/18 30.07.1997/1049-1600/5036
4 Sabahattin DEMİRBİLEK KIRMA-ELEME LİSTE II/18 30.07.1999/3343-6209
TESİSİ
5 İHLAS HOLDİNG A.Ş. TATİL KÖYÜ
PROJESİ
LİSTE I/29 18.02.2000/667-1744

6 AK-EL YALOVA ELEKTRİK
A.Ş.
7 AK-EL YALOVA ELEKTRİK
A.Ş.
8 Yalova-Altınova Tersane
Girişimcileri San. ve Tic.
9 Bayrak Denizcilik Taşımacılık
Temsilcilik ve Tic. A.Ş.
10 Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. Yalova Kojenerasyon
11 Yalova Belediye Başkanlığı Katı atık düzenli
YALOVA
KOJENERASYON
SANTRALİ
LİSTE I/23 08.05.2001/2182-5531
ENERJİ İLETİM LİSTE I/31 06.05.2002/2037-6710
HATTI
Deniz Dolgusu ve
Bakanlığımız 08.08.2005 tarih
Tersane Alanı
ve 4648-45287 sayılı yazısı
Tersane 07.09.2005 tarih ve 5483-
50694 sayılı yazısı
Bakanlığımız 10.11.2005 tarih
Santrali
ve 02/7191 sayılı yazısı
Bakanlığımız 29.11.2005 tarih
depolama alanı
ve 7668 sayılı yazısı
Tersane
Bakanlığımız 19.12.2005 tarih
12 Sefine Denizcilik Tur. San. ve Tic.
Ltd. Şti
ve 01/8169 sayılı yazısı
13 Boğaziçi Tersanecilik Gemi İnşa. Tersane
Bakanlığımız 17.02.2006 tarih
San. ve Tic. A.Ş
ve 01/1121 sayılı yazısı
14 Bosfor Gemi ve Yat San. Ltd. Şti. Gemi İnşa Tesisi Bakanlığımız 14.09.2006 tarih
ve 291/7596-44529 sayılı yazı
15 GEMAK Gemi İnşaat San. ve Tic. Tersane
Bakanlığımız 18.09.2006 tarih
A.Ş.
ve 01/298-7652/44797 sayılı
16 Yalova Tersanecilik Denizcilik
San. Ve Tic. Ltd. Şti.
Gemi İnşa Tesisi
yazı
Bakanlığımız 24.12.2007 tarih
ve 13740-71364 sayılı yazı
272

Tablo T.6.2: Çed Ön Araştırma Raporuna Tabii Faaliyetler
ÇED ÖN ARAŞTIRMA RAPORUNA TABİİ FAALİYETLER ( İl Müdürlüğünce Değerlendirilenler)
SIRA
NO
FAALİYET SAHİBİ FAALİYET CİNSİ LİSTE NO MAHALLİ ÇEVRE
KURULU KARAR
TARİHİ VE SAYISI
1 AK-KİM Kimya San.ve Tic.A.Ş. Hidrojen Peroksit 1 18.04.1996-01
2 İ.Hakkı GÜLTEKİN Sucuk İmalatı 3/a 12.07.1996-02
3 SCA Packaking San. Ve Tic.A.Ş. Oluklu Mukavva İmalatı ÇED Yönetmeliği Madde 18 12.07.1996-02
4 Sevgi TAŞ Ltd. Şti. Kum Ocağı 18 15.11.1996-04
5 Sadık ERBAY Taş Ocağı 18 24.04.1997-01
6 Köy Hizmetleri-Safran Köyü Taş Ocağı 18 30.04.1998-04
7 Köy Hizmetleri-Esadiye Köyü Taş Ocağı 18 30.04.1998-04
8 Köy Hizmetleri-Taşköprü Taş Ocağı 18 30.04.1998-04
9 Köy Hizmetleri-Ortaburun Taş Ocağı
Çevresel Etkileri Önemlidir-
18
30.04.1998-04
10 Köy Hizmetleri-Şenköy Taş Ocağı 18 30.04.1998-04
11 Adem ÜNLÜ-Kabaklı Köyü Taş Ocağı 18 30.04.1998-04
12 Havuzdere Köy Tüzel Kişiliği-Havuzdere Taş Ocağı 18 30.04.1998-04
13 İpek Kağıt San. ve Tic.A.Ş. Temizlik Kağıdı ÇED Yönetmeliği Madde 18 30.09.1998-09
14 Sabahattin DEMİRBİLEK Taş Ocağı
Çevresel Etkileri Önemlidir-
18
30.11.1998-11
15 AK-SA Akrilik Kim.San.ve Tic.A.Ş. Akrilik Elyaf ÇED Yönetmeliği Madde 18 12.04.1999-04
16 AK-AL Tekstil San. ve Tic. A.Ş. İplik Üretimi ÇED Yönetmeliği Madde 18 12.04.1999-04
17 Hayri MİT İnşaat Tekstil San. ve Tic. Kıyı Dolgusu 16/j 27.03.2000-03
18 Karayolları 14. Bölge Müdürlüğü Taş Ocağı
Çevresel Etkileri Önemlidir-
18
27.03.2000-03
19 Yalova Elyaf ve İplik San.San.Tic.A.Ş. Elyaf ve iplik Üretimi ÇED Yönetmeliği Madde 18 31.05.2000-05
20 Havuzdere Köy Tüzel Kişiliği-Havuzdere Tras Taş Ocağı 18 27.06.2000-06
21 Yalova Belediyesi-Taşköprü Taş Ocağı 18 27.06.2000-06
22 İller bankası 2. Bölge Müdürlüğü Taş Ocağı 18 21.09.2000-09
23 Tavşanlı Belediyesi Taş Ocağı 18 27.02.2001-02
24 AK-KİM Organik Tesisleri Metilaminler Ünitesi ÇED Yönetmeliği Madde 18 28.06.2001-04
25 AK-KİM İnorganik Tesisleri Monoklorasetik Asit ÇED Yönetmeliği Madde 18 28.06.2001-04
Üni.
26 Yazıcılar kum-çakıl Ltd.Şti Kum-Çakıl Ocağı 18 29.08.2001-08
27 Yalova Bld.-Çamtepe Mevkii Taş Ocağı 18 28.09.2001-09
28 Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü Kırma-eleme 18 28.12.2001-12
29 Afa-Erkut-Afaprefabrik İş Ortaklığı ve Toplu Halde
16/e 28.02.2002-02
Ertay İnşaat San.Tic.Ltd.Şti.
Projelendirilen Konut
30 Karayolları 14. Bölge Müd.-Tükkaletepe Taş Ocağı 18 30.04.2002-04
31 İller Bankası Genel Müdürlüğü Esenköy beldesi “Atıksu
Arıtma Tesisi”
16/d 30.04.2002-04
32 İller Bankası Genel Müdürlüğü Çınarcık-Kocadere-
16/d 30.04.2002-04
Teşvikiye “Ortak Atıksu
Arıtma Tesisi”
33 Kaytazdere Belediyesi- Kurttepe Mevki Taş Ocağı 18 30.04.2002-04
34 Akçansa Çimento San. ve Tic. A.Ş İskele 18/b 27.06.2002-06
273

Tablo T.6.3: ÇED Ön Araştırma Raporuna Tabii Faaliyetler ( Bakanlık Tarafından
Değerlendirilenler)
Faaliyet Sahibi Faaliyet Cinsi ÇED Yönetmeliği Karar tarihi
1- Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü Kil Ocağı EK-II 12.07.2002 tarih ve 03/3303-
34/e madde 10652 sayılı Bakanlık yazısı
2- Ahmet BAĞATAR Taş Ocağı EK-II 07.11.2002 tarih ve 03/5994
3-
34/e madde -17492 sayılı Bakanlık yazısı
Gür Yapı İnş. Taah. Tic. Ve San.
A.Ş. Taş Ocağı EK-II 11.11.2002 tarih ve 03/6062
34/e Madde -17627 sayılı Bakanlık yazısı
4- Gök Denizcilik Tic. Ltd. Şti. İskele-Rıhtım EK-II 29.01.2003 tarih ve 01/623-
20/e Madde 1483 sayılı Bakanlık yazısı
5- Kibsaş Karadeniz İnş.ve Hazır Beton santrali EK-II 03.03.2003 tarih ve 01/1106
Beton San.ve Tic. A.Ş. 35. Madde 3203 sayılı Bakanlık yazısı
6-
Gür Yapı İnş. Taah. Tic. Ve San.
A.Ş. Taş Ocağı kapasite ÇED Yönetmeliği 03.04.2003 tarih ve 144 sayılı
Arttırımı 16. Madde Yazımız.
7- Best-Western Elegance Resort Turizm Konaklama Tesisi EK-II 08.04.2003 tarih ve 157 sayılı
27. Madde Yazımız.
8- İDO A.Ş. İskele ve Rıhtım EK-II 11.04.2003 tarih ve 167 sayılı
9-
Madkim Maden ve Kimya San. ve
Tic. Ltd. Şti.
Çukurköy-Çiftlikköy İlçesi
20/e. Madde Yazımız.
Zeolit madeni Ocak
İşletmeciliği EK-II 07.05.2003 tarih ve 221 sayılı
Ve Zeolit madeni Kırma-
Eleme Tes. 34/e Madde Yazımız.
10- Bahar Art Otel Turizm Konaklama Tesisi EK-II 07.05.2003 tarih ve 222 sayılı
27. Madde Yazımız.
Karayolları 14. Bölge Müd. Kaletepe Taş Ocağı ve
11-
Konkasör EK-II 30.07.2003 tarih ve 378 sayılı
Güneyköy Kaletepe mevkii 34/e Madde Yazımız.
12- Mantaş Mantar Üretim ve Turizm
Tic. A.Ş.
Kapasite Arttırımı ÇED Yönetmeliği
16. Madde
31.07.2003 tarih ve 381 sayılı
Yazımız.
Küre Madencilik San. ve Dış Tic.
Ltd
ÇED Yönetmeliği 18. 01.03.2004 tarih ve 9533 sayılı Bakanlık
13- Şti. Sermayeci Köyü Kılıç Altınova Zeolit Madeni
Mad.
yazısı
Zorlu Enerji İpek Kağıt
ÇED Yönetmeliği 17. 02.07.2004 tarih ve 34526 sayılı Bakanlık
14- Kojenerasyon Santarli
Kojenerasyon Santrali madde
yazısı
Köy Hizmetleri Yalova İl Taş Ocağı ve Asfalt Plent ÇED Yönetmeliğinin 30.07.2004 tarih ve 40938 sayılı Bakanlık
15- Müdürlüğü-Kılıç Yolu
Tesisi
17. Maddesi yazısı
Köy Hizmetleri Yalova İl
Müdürlüğü-Burhaniye- Çiftlikköy
ÇED Yönetmeliğinin 30.07.2004 tarih ve 40938 sayılı Bakanlık
16- İlçesi
Stabilize Malzeme Ocağı 17. Maddesi yazısı
Toplu Konut İdaresi
ÇED Yönetmeliğinin 06.10.2004 tarih ve 52889 sayılı Bakanlık
17-
696 adet toplu konut 17. Maddesi yazısı
Gökdeniz Denizcilik Turizm iç ve
ÇED Yönetmeliğinin 21.10.2004 tarih ve 7629 sayılı Bakanlık
18- Dış Tic.A.Ş.
Dip tarama
17. Maddesi yazısı.
AKSA Akrilik ve Kim. San. A.Ş. Modernizasyon ve ÇED Yönetmeliğinin 31.12.2004 tarih ve 8953-2522 sayılı
19-
Kapasite Arttırımı 17. Maddesi Bakanlık yazısı.
20- AKKİM Kim. San ve Tic. A.Ş. Kimyasal Madde Üretim ÇED Yönetmeliğinin 14.01.2005 tarih ve 232-2967 sayılı
Tesisi Kapasite Arttırımı 17. Maddesi Bakanlık yazısı.
21-
22-
23-
Yurt-Oğlu İnş. Taah. Nak. Tur. Akar.
San. ve Tic. Ltd. Şti.
Andezit Ocağı ve Kırma-
Altınova İlçesi-Havuzdere Eleme Tesisi
Deniz Madencilik İnş. Su ve Petrol
Ürünleri San.
Tic. A.Ş -Merkez İlçesi, Kurtköy
Köyü, Beştepe Mevkii
Mermer ve Andezit Ocağı
S.S. Altınova Yat İnşacılar A.Ş.
Yat Çekek Yeri
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
23.03.2005 tarih ve 03/1458-16075 sayılı
Bakanlık yazısı.
ÇED Yönetmeliğinin 15.04.2005 tarih ve 03/1894 sayılı Bakanlık
17. Maddesi yazısı.
ÇED Yönetmeliğinin 07.04.2005 tarih ve 01/1732 sayılı Bakanlık
17. Maddesi yazısı
274

Karon Organizasyon İth. İhr. Müm.
Ve Taah. Ltd. Şti.
24- Altınova İlçesi-Geyikdere Köyü Puzolanik Kayaç Ocağı
Cihangir ŞENGEL-Merkez- Sugören
25- Köyü
Taş Ocağı
Deniz Madencilik İnş. Su ve Petrol
Ürünleri San.Tic. A.Ş Armutlu
26- ilçesi-Fıstıklı Köyü
Granit Mermer Ocağı
AKKİM Kim. San ve Tic. A.Ş. Sodyum Perkarbonat
27- Çiftlikköy İlçesi-Denizçalı Üretim tesisi
AKSA Akrilik ve Kim. San. A.Ş. Modernizasyon ve
28-
Kapasite Arttırımı
Yurt-Mert İnş. Nak. Haf. Mad. San.
ve Tic. Ltd. Şti.
29- Altınova İlçesi-Ayazma Köyü Mıcır ve Kırmataş Ocağı
Karon Organizasyon İth. İhr. Müm.
Ve Taah. Ltd. Şti. Çiflikköy ilçesi
30- Denizçalı köyü
Puzolanik Kayaç Ocağı
Can-Mert Mad. San. ve Tic. Ltd.Şti.
Altınova İlçesi Tavşanlı Belediyesi Puzolanik Kayaç (Tras)
31- (Denizçalı)
Ocağı
32
33
34
35
36
Yurt Mert İnş. Nak. Haf. Mad. San.
ve Tic. Ltd. Şti.
Altınova İlçesi Tavşanlı Köyü
Arif YAZICI
Altınova İlçesi Çavuşçiftliği Köyü
İhlas Holding A.Ş.
Armutlu
Doğaltaş-Mermer Ocağı
Kum-Çakıl Ocağı
Armutlu Tatil Köyü
Kapasite Artırımı” (340
Adet)
Cihangir ŞENGEL
Yalova İli, Merkez İlçesi, Safran
Köyünde
Kum Ocağı
Tavşanlı Belediye Başkanlığı
Yalova İli, Altınova İlçesi, Tavşanlı
Beldesi
Andezit Ocağı
Gürer İnş. Taah. ve Tic. Ltd.Şti.
Yalova İli, Çiftlikköy İlçesi, Kabaklı
köyü
Kalker Ocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
ÇED Yönetmeliğinin 20.05.2005 tarih ve 03/2630-28755 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin 06.07.2005 tarih ve 03/3756-38317 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin 08.07.2005 tarih ve 03/3884-39253 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin 18.07.2005 tarih ve 02/4150-40938 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin 31.08.2005 tarih ve 02/5294-49378 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
275
27.09.2005 tarih ve 03/5982-54419 sayılı
Bakanlık yazısı
10.10.2005 tarih ve 03/6384-57112 sayılı
Bakanlık yazısı
12.10.2005 tarih ve 03/6416-57618 sayılı
Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin 09.11.2005 tarih ve 03/7126-62374 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin 10.11.2005 tarih ve 03/7186-62760 sayılı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
06.01.2006 tarih ve 03/113 sayılı Bakanlık
yazısı
19.01.2006 tarih ve 02-315/2594 sayılı
Bakanlık yazısı
10.02.2006 tarih ve 1000/7278 sayılı
Bakanlık yazısı.
16.02.2006 tarih ve 1107/7837 sayılı
Bakanlık yazısı.
37
(YAKAB)Yalova İli, Çiftlikköy Katı Atık Düzenli
İlçesi, Denizçalı
Depolama Tesisi Tevsii ÇED Yönetmeliğinin 05.03.2006 tarih ve 05/1674 sayılı Bakanlık
38 Handere Mevkii
Projesi
17. Maddesi yazısı
Rıfat ELBİR Yalova İli, Çiftlikköy
ÇED Yönetmeliğinin 13.04.2006 tarih ve 2532/18310 sayılı
39 İlçesi, Kabaklı köyü
Andezit Ocağı
17. Maddesi Bakanlık yazısı
EKE Kimya Temizlik Ürünleri San. Temizlik Ürünleri Üretim ÇED Yönetmeliğinin 26.05.2006 tarih ve 3834/25964 sayılı
40 ve Tic. Ltd. Şti.
Tesisi
17. Maddesi Bakanlık yazısı
Yalova Belediye Başkanlığınca Yalova İleri Biyolojik ÇED Yönetmeliğinin 24.05.2006 tarih ve 3729/25111 sayılı
41
Atıksu Arıtma Tesisi 17. Maddesi Bakanlık yazısı
Musa ÖZCAN
ÇED Yönetmeliğinin 25.05.2006 tarih ve 3778/25456 sayılı
42
Andezit Ocağı
17. Maddesi Bakanlık yazısı.
ERC Makine ve Kimya Sanayi Ltd.
ÇED Yönetmeliğinin 30.06.2006 tarih ve 5029/31489 sayılı
43 Şti
Formik Asit Üretim Tesisi 17. Maddesi Bakanlık yazısı
Çiftlikköy Belediye Başkanlığı Gacık Deresi Dalgakıran ÇED Yönetmeliğinin 06.07.2006 tarih ve 32519sayılı Bakanlık
44
İnşaatı
17. Maddesi yazısı
45 Şakar Madencilik Otomotiv İnş. Biyodizel Üretim Tesisi ÇED
12.07.2006 tarih ve 33725 sayılı Bakanlık
Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.
Yönetmeliğin17. yazısı.
Maddesi
46 Gürer İnş. Taah. ve Tic. Ltd.Şti. Kumtaşı Ocağı ÇED Yönetmeliğin
17. Maddesi
47 Şevket AKSOY Kalker Ocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
48
49
Deniz Madencilik Yalova İli,
Armutlu İlçesi, Mecidiye Köyü
Musa ÖZCAN Yalova İli, Merkez
İlçesi, Soğucak Köyü
Granit Ocağı
Kalker Ocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
ÇED Yönetmeliğin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
14.07.2006 tarih ve 33963 sayılı Bakanlık
yazısı.
04.07.2006 tarih ve 31908 sayılı Bakanlık
yazısı.
27.07.2006 tarih ve 02-5986/ 36157 sayılı
yazısı
11.08.2006 tarih ve 02-6484/38990 sayılı
yazı

50
51
52
53
TOKİ Yalova İli, Merkez İlçesi,
Hacımehmet Köyü
Yalova-Hacımehmet 1.
Bölge Toplu Konut” (468
adet)
Grup ICT Yatçılık San. ve Tic. A.Ş.
Altınova İlçesi, Tavşanlı BeldesiYat İmalatı, Bakım-
Dipgölcük
Onarım Tesisi
TOKİ Merkez İlçesi, Hacımehmet Yalova-Merkez II. Toplu
Köyü mevkiinde
Konut Projesi”ne (684
konut)
Yalova İli, Merkez İlçesi,
Süleymanbey Mahallesinde
Tevfik Burak ARARAD
Çiftlikköy İlçesi, Kabaklı köyü
Yalova Belediyesi Sahil
Dolgu İnşaatı Projesi
Kalker Ocağı ve Kırma-
Eleme Tesisi Projesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğin
17. Maddesi
24.08.2006 tarih ve 02-6928/40843 sayılı
yazı
17.08.2006 tarih ve 10-6693-39836 sayılı
yazı
01.09.2006 tarih ve 01-7149/42228 sayılı
yazı
11.10.2006 tarih ve 42-8412/49330 sayılı
yazı
17.10.2006 tarih ve 02-8642/50762 sayılı
yazı
54
Şen Yapı Malz. Paz. İnş. ve Tic. Ltd
ÇED Yönetmeliğinin
26.10.2006 tarih ve 02-8732/52393 sayılı
Şti. Çınarcık İlçesi, Esenköy Beldesi, Diyabaz Ocağı ve Kırma- 17. Maddesi
yazı
55 Arnavutköy civarında
Eleme Tesisi
DSİ 1. Bölge Müdürlüğü- Çınarcık
ÇED Yönetmeliğinin
20.02.2007 tarih ve 1734-10084 sayılı yazı
56 İlçesi, Teşvikiye Beldesi
Teşvikiye Deresi Islahı 17. Maddesi
Olimineral Endüstriyel Hammadde
San. İç ve Dış A.Ş.-Armutlu İlçesi,
Fıstıklı Köyü, Büyükyılanlı Mevkii,
ÇED Yönetmeliğinin
21.02.2007 tarih ve 1777/10320 sayılı yazı
57 Bayır Mahallesi
Granadiyorit Ocağı 17. Maddesi
Bayrak Denizcilik Taşımacılık
Temsilcilik ve Tic. A.Ş. İlimiz,
13.04.2007 tarih ve 08-9/3936-22083 sayılı
58 Çiftlikköy İlçesi, Taşköprü
ÇED Yönetmeliğinin
yazı
Mevkii’nde
Deniz Ortamında Tarama 17. Maddesi
Bahadır Madencilik
ÇED Yönetmeliğinin
Har.İnş.Tah.San.Güney köyü
17. Maddesi
22.05.2007 tarih ve 08-9/5325 sayılı yazı
59 Doğandere
Kalker ocağı
Tenocak Mad. Nak. Trz. ve San.
ÇED Yönetmeliğinin
Ltd.Şti.-
17. Maddesi
Yalova İli, Altınova İlçesi,
24.05.2007 tarih ve 5518/29756 sayılı yazı
60 Kaytazdere beldesinde
Tras Ocağı
Terra Mad. Enj. Kay. Yapı.Turz.
ÇED Yönetmeliğinin
San. ve Tic. Ltd. Şti. -Yalova İli,
17. Maddesi
29.05.2007 tarih ve 5710/30658 sayılı yazı
61 Çiftlikköy İlçesi, Kabaklı Köyü Metakumtaşı Ocağı
Dağıstan Mad. Harf. Nak. İnş.Taah.
ÇED Yönetmeliğinin
Ltd. Şti. -Yalova İli, Merkez İlçesi, Kalker Ocağı ve Kırma 17. Maddesi
22.05.2007 tarih ve 5350/29144 sayılı yazı
62 Güneyköyü
Eleme Tesisi
63
Kaynak Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.-
Yalova İli, Çiftlikköy İlçesi,
Taşköprü Beldesi, Dökmetepe
Mevkii,
Alkan Madencilik Tavşanlı Köyü
Sebze-Meyve ve 784
ton/yıl Su ürünleri İşleme
Tesisi
Taş Ocağı ve Kırma
Eleme Tesisi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
64
65
Çınarcık Taşliman
Kıyı Dolgu
66 Sefine tersanecilik Dip tarama ÇED Yönet. 17.
Maddesi
Yurt Mert İnş. Nak. Haf. Mad. San.
ve Tic. Ltd. Şti.
ÇED Yönet. 17.
67 Altınova İlçesi Tavşanlı Köyü Kullanılacak pat.mad.değ. Maddesi
68
Armutlu Balıkçı Barınağı
ÇED Yönetmeliğinin
17. Maddesi
05.06.2007 tarih ve 239.99-6037/32334
sayılı yazı
30.07.2007 tarih 8235-42608 sayılı yazı
06.08.2007 tarih 8553-43977 sayılı yazı
29.08.2007 tarih 9384-43125 sayılı yazı
02.10.2007 tarih -11747760262 sayılı yazı
06.11.2007 tarih 12074 sayılı yazı
276