tokaticd2004.pdf 12214KB May 03 2011 12:00:00 AM

T.C. 

TOKAT VALİLİĞİ 

ÇEVRE VE ORMAN İL MÜDÜRLÜĞÜ 

TOKAT 

İL ÇEVRE DURUM RAPORU 

HAZIRLAYANLAR 

İl Müdürü 

Şube Müdürü 

Biyolog 

Kimyager 

Çevre Mühendisi 

Çevre Mühendisi 

Jeoloji Mühendisi 

Jeoloji Mühendisi 

Veteriner Hekim 

İhsan İKİNCİ 

Sadullah KILIÇ 

Cemalettin ŞİRİNOĞLU 

Demet AKDAĞLI 

Yasemin İSPİRLİ GÖKREM 

Dilek ALTUNSOY 

Şükrü ÇEVİK 

Ünal ERTÜRK 

Ülkü GÜMÜŞ 

TOKAT 

2004

“Ağaç, çiçek ve yeşillik medeniyet demektir.” 

M. Kemal ATATÜRK

SUNUŞ 

Dünyamızda çevre sorunlarının büyük bir bölümü, hızlı nüfus artışından, sağlıksız 

kentleşmeden ileri gelmektedir. 

Ülkemizde çeşitli yönleriyle hızlı bir gelişme yaşanırken, kaçınılmaz olarak çevre 

sorunları da artmaya devam etmektedir. Örneğin nüfus artışına ve hızlı kentleşmeye koşut 

olarak, eğitim, sağlık, yeni yerleşim alanlarının yer seçimi ve bunların planlaması da giderek 

güçleşmektedir. Bu da başta toprak, su ve hava olmak üzere tüm kaynakların kirlenmesine 

ve sınırlı olan temel enerji kaynaklarımızın giderek tükenmesine yol açmaktadır. Bir tarafta 

çöp deponi alanları büyümekte, diğer tarafta gürültü ve erozyon gibi istenmeyen çevre 

sorunları yaşanmaktadır. Bu durum, canlıların bir bütün olarak geleceğini tehdit etmektedir. 

Kirlenmiş bir çevrenin temizlenmesi için bazen çok büyük bir bedel ödeme zorunluluğu 

doğmaktadır. Dolayısıyla çevreyi kirletmemenin yol ve yöntemlerini ortaya koymak ve bu 

yöntemleri geliştirmek zorundayız. 

Anayasamızın 56. Maddesinde “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama 

hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirliliğini önlemek 

devletin ve vatandaşların görevidir.” denilmektedir. Buna göre çevrenin korunması ve 

geliştirilmesi sorumluluğu hepimize aittir. 

Tokat M.Ö 4000 yıllarından başlayarak, 14 devlet ve birçok beyliğin yaşadığı ve 

egemen olduğu Yeşilırmak havzası içinde yer alır. İç Anadolu’nun geniş ve kuru alanlarından, 

dağ sıralarıyla kendini doğal olarak ayıran Tokat, geniş ve sulak vadiler ile bunlar arasındaki 

geçitlerden oluşan bereketli alanların orta yerinde bulunmaktadır. 

Dolayısıyla Tokat’ ın varolan kaynakları kirletmeden en verimli bir biçimde kullanılması gibi bir 

sorumluluğu vardır. 

Sunulan çalışmada Tokat’ ın coğrafik konumu, kaynakları, hava, su, toprak, flora, 

fauna, gürültü, atıklar, turizm, sanayi-teknoloji, tarım, enerji, ulaşım, nüfus, doğal afetler, 

sağlık, çevre eğitimi ve planlama gibi çevre açısından önemli konulara ilişkin temel bilgiler 

sunulmuştur. Bu veriler hem bölgenin geleceğe yönelik planlanmasında hem de halkın ve 

yatırımcıların bilgilendirilmesine yardımcı olabilecek düzeydedir. 

Sonuç olarak, Valiliğimizce hazırlanan Çevre Durum Raporu’ nu değerli bir bilgi 

kaynağı olarak yararlı olması dileğiyle hizmete sunuyoruz. Raporun hazırlanmasında emeği 

geçenlere, özverili çalışmalarından dolayı teşekkür ediyorum. 

Ayhan NASUHBEYOĞLU 

TOKAT VALİSİ

ÖNSÖZ 

Çevre sorunları, günümüzde en çok tartışılan, çözüm yolları aranan, giderek kapsamı 

genişleyen, sanayileşme ve kentleşmenin ortaya çıkardığı ve acil çözüm bekleyen 

sorunlarının en önemlisidir. 

Hızlı nüfus artışı ve gelişen teknoloji ile insan çevreyi yoğun biçimde denetimi altına 

almıştır. İnsan ile ekosistem arasındaki ilişki; doğal kaynakları işletme, yeni yerleşim alanları 

kurma ve diğer kültürel yapılanmalarla kendini gösterir olmuş, ancak bütün bu yapılanmalar 

oluşurken, bu ortamların; yeryüzündeki doğal ekosistemlerin bir parçası olduğu ve kendine 

özgü yasaları olduğu göz ardı edilmiştir. Bu sebeplerden dolayı Dünyamızda onbinlerce 

hektar orman kül olmakta, doğa tahribatı giderek artmakta, kirlenen ve bozulan çevrelere 

yenileri eklenmekte, su kaynakları kirlenmekte bu da kültürel ve sosyal çevremizi olumsuz 

yönde etkilemektedir. 

Doğal kaynakların korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi için 

koruma-kullanma dengelerinin oluşturulması gerekir. Bu bilinçle sahip olduğumuz canlı, 

cansız tüm doğal değerlerin, biyolojik zenginliklerimizin tespiti ve muhafazası gerekmektedir. 

İnsanımızı küçük yaşlardan başlayarak hayatın her kademesinde çevre konusunda 

da eğitmek durumundayız. Çevre konusunda duyarlı, doğru, sorumlu çevresel ahlak 

anlayışına sahip insanların yetiştirilmesi eğitim ve yayınla mümkündür. 

Çevre konusu her şeyden önce bir zihniyet, doğaya bakış ve insanın kendi 

geleceğine sahip çıkma meselesidir. Çevre bilincinin gelişmesi bu konuda yapılan 

araştırmalar ve yayınlarla daha da ileri boyutlara ulaşacaktır. 

Yayınlanan bu kitapla Tokat’ ın tüm çevresel faktörlerinin sergilenmesinin yanı sıra 

Çevre ve Orman İl Müdürlüğü olarak çalışmalarımıza da yer verilmiştir. Amacımız İlimizdeki 

çevre sorunlarına ışık tutabilmek ve bu sorunların çözümünü gerçekleştirebilmektir. 

Bu vesileyle raporun hazırlanmasında katkı sağlayan, emeği geçen kurum, kuruluş ve 

kişilere ayrı ayrı teşekkür ediyorum. 

Çevre sorunlarının yaşanmadığı bir Tokat’ da hep birlikte yaşamak dileğiyle.... 

İhsan İKİNCİ 

İl Çevre ve Orman Müdür V.

İÇİNDEKİLER 

A. COĞRAFİ KAPSAM 

Sayfa No 

A.1. Giriş 1 

A.2. İl ve İlçe Sınırları 1 

A.3. İlin Coğrafi Durumu 3 

A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 3 

A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 5 

B. DOĞAL KAYNAKLAR 

B.1. Enerji Kaynakları 1 

B.2. Biyolojik Çeşitlilik 9 

B.3. Toprak 17 

B.4. Su Kaynakları 17 

B.5. Mineral Kaynaklar 20 

C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 

C.1. İklim ve Hava 22 

C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları 27 

C.3. Atmosferik Kirlilik 32 

C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 32 

D. SU 

D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 33 

D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 40 

D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 40 

D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 40 

D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 40 

E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 

E.1. Genel Toprak Yapısı 41 

E.2. Toprak Kirliliği 42 

E.3. Arazi 42 

F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F.1. Ekosistem Tipleri 46 

F.2. Flora 49 

F.3. Fauna 53 

G. TURİZM

G.1. Yörenin Turistik Değerleri 74 

G.2. Turizm Çeşitleri 82 

G.3. Turistik Altyapı 82 

G.4. Turist Sayısı 82 

G.5. Turizm Ekonomisi 82 

G.6. Turizm-Çevre İlişkisi 82 

H. TARIM VE HAYVANCILIK 

H.1. Genel Tarımsal Yapı 84 

H.2. Tarımsal Üretim 85 

H.3. Organik Tarım 94 

H.4. Tarımsal İşletmeler 96 

H.5. Tarımsal Faaliyetler 96 

I. MADENCİLİK 

I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları 

Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 99 

I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 108 

I.3. Cevher Zenginleştirme 108 

I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 108 

I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan 

Rehabilitasyon Çalışmaları 109 

J . ENERJİ 

J.1. Birincil Enerji Kaynakları 110 

J.2. İkincil Enerji Kaynakları 117 

J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 117 

J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar 117 

K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 

K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve 

Bunu Etkileyen Etkenler 118 

K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması 118 

K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 120 

K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 123 

K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 125 

K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 126 

K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 126

L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 

L.1. Altyapı 127 

L.2. Ulaşım 127 

L.3. Haberleşme 129 

L.4. İlin Plan Durumu 129 

M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 

M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama 130 

M.2. Altyapı 136 

M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri 136 

M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı 142 

M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 143 

M.6. Nüfus 144 

N. ATIKLAR 

N.1. Evsel Katı Atıklar 150 

N.2. Tehlikeli Atıklar 150 

N.3. Özel Atıklar 150 

N.4. Diğer Atıklar 152 

N.5. Atık Yönetimi 154 

N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 154 

N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, 

Taşınması ve Aktarma Merkezleri 158 

N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri 158 

N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 158 

N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 158 

O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 

O.1. Gürültü 160 

O.2. Titreşim 163 

P. AFETLER 

P.1. Doğal Afetler 164 

P.2. Diğer Afetler 167 

P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 167 

R. SAĞLIK VE ÇEVRE 

R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 170 

R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 180

S. ÇEVRE EĞİTİMİ 

S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri 184 

S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 185 

T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 

T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 187 

T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak 

Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 187 

T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma 

Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması 187 

T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 187 

T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 187 

T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi 187

A. COĞRAFİ KAPSAM 

A.1.Giriş 

Tokat M.Ö 4000 yıllarından başlayarak, 14 devlet ve birçok beyliğin yaşadığı ve 

egemen olduğu Yeşilırmak havzası içinde yer alır. İç Anadolu’nun geniş ve kuru alanlarından, 

dağ sıralarıyla kendini doğal olarak ayıran Tokat, geniş ve sulak vadiler ile bunlar arasındaki 

geçitlerden oluşan bereketli alanların orta yerinde bulunmaktadır. 

İlin tarihi devirlerini; Hatti, Hitit, Frig, Med, Pers, Büyük İskender, Roma, Bizans, Arap, 

Danişmend, Anadolu Selçuklu, Moğol, İlhanlı, Osmanlı Devlet ve İmparatorlukları 

oluşturmaktadır. 

6000 yıldan bu yana yaşamış uygarlıkların kültür sentezleri Anadolu’nun sadece bu 

bölgesinde görebileceğimiz çok ilginç ve orijinal örnekleri oluşturmuştur. Selçuklular 

zamanında Anadolu’nun sadece bu bölgesinde görebileceğimiz çok ilginç ve orijinal örnekleri 

oluşturmuştur. Selçuklular zamanında Anadolu’nun 6. büyük kenti olan Tokat’ta ekonomi ve 

ticaret gelişmiş, doğu batı yönündeki büyük ticaret kervanlarının konakladığı hanlar, 

kervansaraylar, düzenli yol ve köprüler inşaa edilmiştir.12. yy. Haçlı ve Bizans ordularını 1243 

yılından itibaren de Moğol baskısında olmasına rağmen İlhanlı egemenliği sonuna kadar 

gelişmelerini sürdürmüştür. 14.yüzyıl sonunda Osmanlı egemenliğine giren Tokat, yükselme 

döneminde tarım ve sanayi merkezlerinden biri olmuştur. 

Evliya Çelebi’nin uzun uzun anlattığı bağ bahçe ve ovaları Osmanlı ordularının 

konaklama ve gıda ambarı olmuş, bakırcılık, ipekçilik, pamuklu dokuma ile çeşitli sanayi ve el 

sanatları gelişmiş, iş hanları ve çarşıları, Bağdat, Bursa ve Halep’tekilerle yarışır olmuştur. 

17.yüzyılın bitimiyle birlikte gerileyen imparatorluk döneminde Tokat olumsuz 

etkilenmiş, gelişme ve canlılığını yitirmiştir. 1863’den sonra Sivas’a bağlı bir bucak, 1878’de 

mutasarrıflık (sancak beyliği ), 1920’de müstakil liva ve nihayet Cumhuriyetin ilanıyla beraber 

il olmuştur. 

A.2. İl ve İlçe Sınırları 

Tokat ili merkez ilçe dahil 12 (on iki ) ilçe ile Orta Karadeniz Bölgesinde yer alır. İlimize 

bağlı ilçeler ad ve konumları ile aşağıda sıralanmıştır. 

Merkez 

1-Almus 

2-Artova 

3-Başçiftlik 

4-Erbaa 

5-Niksar 

6-Pazar 

7-Reşadiye 

8-Sulusaray 

9-Turhal 

10-Yeşilyurt 

11-Zile 

İlimizin il ve ilçe sınırlarını gösteren harita Şekil 1 de sunulmuştur. 

1

A.3. İLİN COĞRAFİ DURUMU 

Tokat, Karadeniz Bölgesi’nin Orta Karadeniz bölümünün iç kesiminde yer alır. İlin yüz 

ölçümü 9958 km² olup; kuzeyinde Samsun, Kuzeydoğusunda Ordu, Güney ve 

Güneydoğusunda Sivas, Güneybatısında Yozgat, Batısında Amasya İlleri vardır. 

Türkiye topraklarının % 1.3’ ünü kaplayan Tokat 35°27’ - 37°39’ Doğu boylamları ile 

39°52’ - 40°55’ Kuzey enlemleri arasında yer alır. Rakımı 623 metredir. 

Tokat iklimi, Karadeniz ve Orta Anadolu iklimsel özelliklerini taşır. Yağışın çok olması 

nedeniyle Karadeniz iklimsel özellikleri daha çok hissedilir. İklimin uygun olmasından dolayı 

topraklarının %39’u orman ve fundalıklarla, %33’ü etkili alanlarla, %13’ü çayır-meralarla, % 

15’i diğer arazilerle kaplıdır. 

Harita A.1 : Tokat Siyasi Haritası 

2

A.3. İlin Coğrafi Durumu 

Tokat, Karadeniz Bölgesi'nin Orta Karadeniz Bölümü'nün iç kesiminde yer alır. 

Yüzölçümü 9.982 km² olup, Türkiye topraklarının % 1.3'ünü kaplar. 35° 27' - 37° 39' doğu 

boylamları ile 39° 52' - 40° 55' kuzey enlemleri arasında yer alır. Rakımı 623 m'dir. 

Tokat İli; Yozgat, Sivas, Amasya. Ordu ve Samsun İlleri ile ortak sınır oluşturur. 

A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 

Dağlar: Tokat il alanı genellikle dağlıktır. Tokat 188 m.’den 2870 metreye değişen 

Dağlar, İl topraklarının %45’ini kaplar ve üç önemli sıra halinde uzanırlar. İlin birinci dağ 

sırasını Kuzeydeki Canik Dağları oluşturur. Bu dağlar fazla yüksek değildir. Bu sıradaki önemli 

doruklar batıdan doğuya doğru killik Tepesi(1526 m.),Gölağa Tepesi (1502 m.), Keltepe (1794 

m.),Somun Tepesi ve Erdembaba Tepesi(2181 m.)dir. 

İkinci dağ dizisi Kelkit ve Tozanlı Vadilerini ayıran yükseltilerdir. Buradaki önemli 

doruklar Mercimek Tepesi (1203 m), Poyrazlık Tepesi (1535 m), Dikmen Tepesi (1620 m), 

Topçam Tepesi (1203 m), İmamgazi Tepesi (1779 m) ve Dönekse Dağı (1820m) dir. 

Üçüncü dağ sırası Yeşilırmak Vadisi’nin güneyinde yer alır. İlin en yüksek dağı bu 

yörededir. Buradaki önemli doruklar; Akdağ (1900 m), Deveci Dağı (1892 m),Çamlıbel (1930 

m), Toraç Dağı (2112 m ), Asmalıdağı (2116 m) ve Dumanlı dağı (2374 m) dir. İlimizin en 

yüksek doruğu Almus Barajının güneyindeki Şehnekayası Dağı(2385 m) dır. 

Ovalar: Tokat ilinde ovalar oldukça geniş alanları kaplamakta ve büyük bir 

bölümde sulu tarım yapılmaktadır. Ovalar, yüzölçümün yaklaşık %15,4 ‘ünü kaplar. 

Kazova,Turhal Ovası Erbaa Ovası, Niksar Ovası, Omala Ovası, Artova Ovası ve Zile Ovası 

önemli ölçüde tarım meyve ve sebzecilik yapılmaktadır. Bazı ovalarımızda (Kazova) iki kez 

ürün alınabilmektedir. 

Vadiler: İlimiz sınırları içerisinde doğubatı doğrultusunda üç önemli vadi 

uzanmaktadır. Birbirlerinden sıra dağlar ile ayrılan bu vadiler kuzeyden güneye doğru Kelkit 

Vadisi-Tozanlı Vadisi’dir. Diğer bir vadi ortasından Behzat deresinin geçtiği ve şehir 

merkezinin yer aldığı vadidir. Vadilerin yapısı yer yer boğaz vadiler şeklinde uzanır. Bazı 

yörelerde vadi tabanları geniş alanlar kaplayarak ova özelliği taşıyangeniş tabanlı vadiler 

şeklindedir. 

Platolar(Yaylalar):İlimiz kuzeyindeki Canik dağlarının güney kesimlerinde, Kelkit ve 

Tozanlı vadileri arasında uzanan dağların bir bölümünde platolar yer alır. İlin batısındaki dağlar 

arası akarsu vadileri ile parçalanmış plato düzlükleri görünümündedir. İlimizde yer alan önemli 

yaylalar; Topçam Yaylası, Çevreli(Muhat) Yaylası, Dumanlı Yaylası, Selamen Yaylası, 

Kızılcaören Yaylası, Batmantaş Yaylası, Bozmalı Yaylası, Buğalı Yaylası, Çamiçi Yaylasıdır. 

Bölgede, temeli “Tokat Masifi” olarak adlandırılan Paleozoik yaşlı Metamorfik kayaçlar 

oluşturmaktadır. Bu metamorfik kayaçlar, başlıca; killisist, kloritsist ve mermerlerdir. 

Metamorfik temel üzerinde permiyen yaşlı, mermer, kristalize kireçtaşı ve yarı kristalize 

kireçtaşı bulunmaktadır. Mesozoik; Üst jura-Alt kratese yaşlı kireçtaşı, kratese yaşlı fliş ve 

ofiyolitik seri ile temsil edilmektedir. Tersiyer; Eosen yaşlı fliş ve oligosen yaşlı kil, kumtaşı ve 

konglomera, Pliyosen yaşlı çakıllı kumlu kil ile temsil edilmektedir. En üstte ise Kuvaterner 

yaşlı Alüvyon bulunmaktadır. Alüvyon ise; kil, silt, kum, çakıl ve bunların karışımından oluşan 

gevşek yapılı birimlerdir. 

3

A.5. Jeomorfolojik Yapı ve Stratigrafi 

A.5.1 Metamorfiza Ve Magmatizma 

Yerkabuğunu oluşturan kayaçların oluşumları ve geçirdikleri evreler 

Birinci Zaman (Palaeozoik):Tokat Çevresindeki en eski kayaçların oluşumu bu 

dönemdedir. Bu dönemdeki oluşumlar; Çekerek ve yöresi kuzey ve kuzeydoğuya doğru Turhal 

– Zile Tokat yöresi ile Kelkit ve Tozanlı Havzası arasındaki dağlar boyunca Reşadiye’ye kadar 

uzanır. İl içerisinde paleojoik formasyonları killi siştler, kısmen mermerleşmeye uğramış 

kalkerler, sarkaltin ve diabazlardan oluşmuştur. Zile Ovası’nın kuzey ve batısında paleozoik 

formasyonlar yeşil siştlerle koyu renkli mermerlerden oluşmuştur. 

İkinci Zaman (Mezozoik):Bu dönemde genel olarak kalker, marn, gıre, 

komplomera,ve filişlerden oluşan kayaçlara Erbaa, Niksar, Reşadiye yörelerinde rastlanır. Zile 

– Turhal bölgesinde önemli mostralar (doğal yarmalar) şunlardır; 

1) Kazancı ve Kelkit Yöreleri arasındaki doğu-Batı doğrultusundaki kalkerler. 

2) Eskiköy ile Çivril arasındaki lambolar 

3) Çayır ve Yünlü Köyü arasındaki kalkerler. 

Kervansaray ve Elik Tekke arasındaki kalkerler tamamen zoofendir. Grineoes ve 

echinid parçaları ve belemitesleri içerirler. Belemiteslerrin bulunuşu bunların mezozoik devre 

ait olduklarının kesin kanıtıdır. 

Zile Ovası’nda tek tek olarak sıralanmış Zile kalkeri, Güvercinlik, Hüseyin Gazi, 

Akbaba, Çal Tepeleri mezozoik kalkerlerden oluşmuştur, etrafı faylarla sınırlı hostlardır. 

Zile çukurunun kenarındaki konglomeraların çimentosunda orbitoides, marnlı 

kalkerlerin içerisinde inorceramus, belamitella ve Turhal civarında mosrallarda anançhytes, 

Tekneli yöresinde inoceramus ve orbitoidesler bulunmuştur. Bunlar bize kretase’in varlığını 

kesin olarak göstermeltedir. 

Zile Ovasının güney ve güney batısında bulunan merkeze bağlı Fatih ve Süleymaniye 

köylerinden itibaren geniş bir saha üst kretase konglomeraları vardır.Bunların üzerinde bir 

marn tabakası bulunmaktadır.Konglomeranın çimentosunda ve marnlardaki mikrofosiller 

konglomeranın üst kretasiye ait olduğunu göstermektedir. 

Yeşilırmak havzasında mezozoik devrinin furasik devrine ait liaz katı Kelkit Çayı 

kuzeyindeki graniti masifleri saran sahralarda görülmektedir. Bunlar Sinemurien’den itibaren 

zengin ve çeşitli fosilleri içerir. 

Kelkit Çayı’nın güneyinde az çok beyaz renkli yumuşak ve marnlı kalkerlerden oluşan 

alt kretase vardır. 

Üçüncü Zaman (Neozoik):Almus-Erbaa-Niksar yöresinde rastlanan filiş,kalker,marnlı 

kalker ve konglomeralar bu zamana ait oluşumlardır.Eosen filişnin önemli mostralarına Zile- 

Çeltek’in kuzeyinde rastlanır. Bu bölgede eosen genel olarak volkanik ve filiş ayrılır. 

Volkanik formasyonlar esas olarak da kalker çakıllarını içerir. 

Filişlerde konglemera,gre,marn ve bazen de kalker mercekleri vardır.Tokat-Çamlıbel 

yöresinde Berham Köyü sırtlarında konglomera ve ve grelerde küçük nüm militleri 

bulunmuştur. 

Zile, alüvyon bölgesinin güney sırtlarında alüvyonların bitip, serpantinlerin veya üst 

kretase konglomeraları başladığı yerde açık renkli ve çoğunlukla yatay tabakalardan oluşan 

gre, konglomera ve marnlar görülmektedir. Bunlar çok yenidir. Üzerleri alüvyonlarla 

4

örtülüdür. Bu formasyon içinde hiçbir fosil bulunmamasına rağmen diğer benzerlerine göre 

neojen olması muhtemeldir. 

Zile Olukman ve Kireçli köyleri arasında neojenin tabanında iri elemanlı kumlarla 

çimentolaşmış çakılılar özellikle kuarte, şist, radyolit ve mermer parçalarından oluşan 

konglemeralar bulunmaktadır. Aynı konglomera ve kumtaşlar Kireçli Köyünün kuzeyindeki 

versanlar da(aklanlar da) güneybatıya 15-20 O eğimlidir. 

Dördüncü Zaman Arazisi(Kuaterner):İl dahilinde dördüncü zaman arazilerine, 

Erbaa-Artova-Niksar-Turhal ve Zile ilçeleri ile Kazova –Omala ve Kelkit Ovalarında 

rastlanır. Bu devir arazilerini kum, çakıl, kil, traverterli topraklar oluşturmaktadır. 

İl dahilinde mağmatik kayaçlar genellikle Turhal ovasında, Tokat’ın kuzeydoğusunda 

Almus’tan, Erbaa’nın kuzeyindeki Ayvacık’a kadar olan bölgenin doğusunda kalan alanın 

yaklaşık yarısını kaplamaktadır. 

İl dahilinde iki ayrı kayaç ‘heyelan’ grubu ayırt edilir: 

1. Granitlerden kuvarslı dioritlere kadar kayaçlar, 

2. Adi dioritlerden itibaren bazik kayaçlar. 

A.5.2.Tektonik ve Paleocoğrafya 

Tektonik Yapı 

A-)KIVRIMLAR: İl dahilinde Zile ve Tokat dolaylarında eski şistlerde şiddetli 

kıvrımlar Hersinyen Orojenezine aittir. Kretaze ile eosen arasındaki lakün ve diskordansların, 

laramiyen fazının evresinden sakin geçmediğini gösterir. 

Asıl paraksiismal hareketler pirene fazına (evresine) aittir. Çünkü oligosene ait jipsli seri 

geniş dalga ile kıvrımlı olduğu halde eosen, kratese paleozoik anormal durumlar meydana 

getiren hareketlere uğramıştır. Bu hareketler esnasında Turhal doğusunda Eğertepe’de, Tokat 

Merkezi ile Tekneliköy arasında kızılinişte ve çamlıbelin günüy versanında (aklanında) 

palezoik kreatere veya eosen üzerine sürüklenmiştir. 

Mezozoik kalkerleri numilitikten önçe önemli kıvrılma ve kıvrılmalara uğramıştır. Bu 

esnada Kelkit depresyonu ve çeşitli dislokasyonları gelmiştir. 

Tersiyer başında şiddetli olan hareketler nojende hemen hızını kaybetmiştir. Genç 

tabakalarının yatay durumları bunun başlıca kanıtlarıdır. 

B-)FAYLAR(Kırıklar) : Batıda Saroz körfezi’nden doğuda Aras vadisine kadar uzanan 

ve uzunluğu 1500 km den fazla olan bir Fay ve Tektonik havza sistemi, ilimiz dahilinde 

Yeşilırmak-Kelkit bölgesinden geçmektedir. Bu strüktürün genel doğrultusu; Batı-Doğu ile 

Batı-Kuzeybatı, Doğu-Güneydoğu arasındadır. 

C-)DEPREMLER: Yeşilırmak havzasının en etkin tektonik strüktürü, Havzadan 

Erzincan’a kadar uzanmaktadır. Buna ilaveten Amasya civarındaki çukurluklar ile Tokat- 

Almus-Zile çukurluğu da etkin olan strüktürlerdir. Tektonik strüktürlar boyunca sık sık hafif 

depremler olmaktadır. 

Sismik zonlarda bulunan Niksar, Tokat, Zile gibi bölgeler, Roma devrinden beri önemli 

yerleşme alanlarıdır. Buralarda, o zamandan günümüze kadar birçok zararlı depremler 

olmuştur. 

En son önemli zararlar veren depremler, 1939 da doğuda Erzincan’dan Batıda 

Amasya’ya ve Güneyde Sivas’tan Kuzeyde Karadeniz’e kadar olan sahada etkili olmuş, çok 

ağır hasarlara ve 40.000 (kırk bin) kişi ölmüştür. 

5

1942 Aralık ayında Erbaa-Niksar yörelerinde şiddetli bir deprem olmuş ve 500 kişi 

ölmüştür. İl dahilinde de zaman zaman bazı strüktürler boyunca şiddetli depremler meydana 

gelmiştir. Diğer hatlarda ise hafif sarsıntılar gözlenmiştir. 

Genellikle bölgede etkili olan şiddetli depremler; dünya ölçüsünde çok şiddetli 

depremler arasında yer almaktadır. 

Ülkemizde faylanma ve kıta oluşum hareketleri Miyosen başlarında önem kazanmaya 

başlamıştır. Bu dönem içerisinde sert kütleler, faylarla parçalanarak bloklar halinde 

çökmüşlerdir. Faylanma sonucu çöken bloklar üzerine ovalar ve göller yerleşmişlerdir. İlimiz, 

Niksar ve Erbaa Ovası da bu şekilde oluşmuş ovalardandır. 

Tokat ili 1. derece deprem bölgesinde bulunmaktadır. Kuzey Anadolu Fay Hattı, İlimize 

bağlı Reşadiye, Niksar ve Erbaa İlçelerinden geçmektedir. Kelkit Çayı Vadisi, Kuzey Anadolu 

fay hattı boyunca gelişmiştir. 

KAYNAK: 

Bayındırlık ve İskan İl Müdürlüğü, 2004 

6

B. DOĞAL KAYNAKLAR 

B.1. Enerji Kaynakları 

B.1.1. Güneş 

Tokat İlindeki güneşlenme süresi ortalama 5.58 dak/saat, ışınım şiddeti ise 339.04 

kalori/cm 2 .dakikadır. İlde güneş enerjisinden, binaların çatısına yerleştirilen paneller 

vasıtasıyla sıcak su elde edilmesi şeklinde yararlanılmaktadır. Güneş enerjisi, yenilebilir ve 

çevre açısından sorun yaratmayan bir enerji kaynağıdır. 

B.1.2. Su Gücü 

Tokat İlimizin önemli su kaynakları Yeşilırmak ve onun ana yan kolları olan Kelkit ve 

Çekerek Çayları ile yeraltı suyu rezervleridir. Yeşilırmak’ın debisi Almus Baraj çıkışında 

ortalama 42m 3 /s, Tokat çıkışında 5 m 3 /s ‘dir. Yerüstü sularının ortalama akımı yaklaşık, 153 

milyar m 3 ve ilin yıllı güveniler yeraltı suyu potansiyeli 0,346 milyar m 3 ’tür. Buna göre ilin 

toplam su potansiyeli 4,498 milyar m 3 /yıl’dır. 

Tokat ilimiz hidroelektrik potansiyeli açısından Samsun’dan sonra bölgenin ikinci 

önemli ilidir. Tokat ili dahilindeki ekonomik hidroelektrik enerji potansiyeli toplam 374 

megawatt kurulu güçle yaklaşık 2,609 milyar kilovat saat/yıl’dır. Bu kapasiteden122 

megawatt kurulu güçteki 695 milyon kilovat saat/yıllık kısmı önceki yıllarda inşaatları 

bitirilen Almus, Ataköy ve Köklüce Hidroelektrik Santralları ile işletmeye alınmıştır. 25MW 

kurulu güçle 98 milyon kWh/yıl ‘lık Süreyyabey Barajı ve incesu Hidroelektrik Santralleri 

planlama çalışması süren Aşağı Çekerek Projesi muhtevasında olup yatırım programı 

kapsamındadır. 227MW kurulu güçle 1,816 milyar kWh/yıl’lık enerji üretimine ait tesislerin 

(Erbaa Hidroelektrik Santrali, Niksar Hidroelektrik Santrali, Reşadiye Hidroelektrik Santrali, 

Akıncı Hidroelektrik Santralı, Koyulhisar Hidroelektrik Santralı, Tokmakkaya Hidroelektrik 

Santralı) ise olanlama ve kesin proje çalışmaları sürdürülmekte olup inşaatları ileri ki yıllarda 

gündeme gelecektir. 

B.1.3. Kömür 

İlimiz sınırları içerisinde Artova İlçesinde kömür rezervi bulunmaktadır. Ancak şu an 

bir çalışma yapılmamaktadır. 

B.1.4. Doğalgaz 

İlimiz sınırları içinde doğalgaz rezervleri yoktur. 

B.1.5. Rüzgar 

Değişik yönlerden esen rüzgârlar Tokat’ ın iklimini ve tarım alanlarını etkilemesi 

bakımından önemlidir. Yaz aylarında hâkim rüzgâr Doğu- Kuzeydoğu doğrultusunda esen 

Poyraz olup, sonbaharın başlarında da etkili olmaktadır. Bu rüzgâr yazın estiğinde serin ve 

kurudur. Yine yaz aylarında zaman zaman Kıble yönünden Samyeli denilen rüzgâr esmekte 

ve estiği günlerde kavurucu sıcaklara neden olmaktadır. İlkbaharda ise Batıdan esen rüzgârlar 

ve Güneybatıdan esen Lodos havaların yumuşamasına ve bol yağışlara neden olmaktadır. 

Tokat İlinde yıllık ortalama en hızlı esen rüzgâr yönü SSE ve hızı 31,4 m/sn’ dir. 

7

B.1.6. Biyokütle 

İlimiz de biyokütle enerjisinden faydalanılmamaktadır. 

B.1.7. Petrol 

İlimiz sınırları içinde petrol rezervleri yoktur. 

B.1.8. Jeotermal Sahalar 

Reşadiye Kaplıca suyu, ilçenin hemen kenarında bulunup Kuzey Anadolu Fay 

Hattı’nın oluşturduğu Kelkit Vadisi içinde yer almaktadır. Bu suyu besleyen kaynağın 

rezervuar kayacı Zinav Kireçtaşı olarak belirlenmiş ve Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca 

yüzeye çıktığı anlaşılmıştır. Toplam 31.5lt/sn debi ve 48 0 C sıcaklığa sahiptir. 

Sıcak su, Batı Alman kaplıcalar birliği sınıflamasına göre sodyumlu, kalsiyumlu, 

bikarbonatlı, klorlu, karbonik asitli olup A ve C grubu şifalı sular grubuna girmektedir. 

Turizm Bakanlığı standartlarına göre, sondajda elde edilen 30 lt/sn debideki su ile 

günde 7400 kişinin kaplıca ihtiyacı karşılanmaktadır. 

Sıcak su kireçlenmeye neden olmaktadır. Kuyunun uzun süre kullanımını sağlamak için 

düşük debide üretim yapılması ya da kirece karşı inhibitör maddeler kullanılması 

gerekmektedir. 

İstanbul Üniversitesi Tıbbı Ekoloji ve Hidro-Klimatoloji Araştırma ve Uygulama 

Merkezi’nin 10.09.1990 tarihinde hazırladığı tıbbı tahlil raporunda; 48ºC sıcaklıkta ve 

oldukça yüksek miktarda mineral (4 g/lt’ nin üzerinde ) madde içerdiği belirtilmekte, 

sıcaklığın yüksek olmasından dolayı suyun; gerek banyo (37-38ºC), gerekse hareketli, 

egzersiz ve rehabilitasyon havuzlarında (27-28ºC) belirli derecede soğutularak kullanılması 

gerektiği ifade edilmekte, her türlü romatizmal hastalık, ortopedik ve ameliyat sonrası 

sekellerin rehabilitasyonu ve tedavisinde kullanılması mümkün olduğu belirtilmektedir. 

Reşadiye’de jeotermal kaynaktan faydalanmak amacıyla yapılmış ve faaliyet 

göstermekte olan 40 yataklı ve 10 banyolu bir adet Kaplıca Oteli bulunmaktadır. Ayrıca bu 

tesiste 8 adet bungalov tipi ev tamamlanarak hizmete sokulmuştur. 

Kaplıca Tesisleri kapsamında, 15.50 x 8.50 m ebatlarında yarı olimpik bir yüzme havuzu 

bulunmaktadır. 

Jeotermal kaynaklardan faydalanılarak ilçenin ısıtılmasını sağlamak amacıyla Merkezi 

Isıtma Sistemi Projesi hazırlanmış ve ihale aşamasına tamamlanmıştır. 

Jeotermal enerjiden daha etkin faydalanmayı sağlamak amacıyla Termal Turistik Otel 

Projesi hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Toplam 6.000 m² inşaat alanına sahip olan 

proje kapsamında 3 yıldızlı ve 110 yataklı otel inşaatı devam etmektedir. Otelde, kür merkezi, 

lokanta, oturma salonu, spor salonu, dinlenme salonu, toplantı salonu, bir kapalı ve iki açık 

yüzme havuzu bulunmaktadır. 

1994 yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 

öğretim elemanları tarafından yapılan bir araştırma sonucuna göre Sulusaray ve 

Reşadiye’deki jeotermal su kaynaklarının sera ısıtmasında rahatlıkla kullanılabileceği tespit 

edilmiştir. 

Araştırma, Reşadiye’ yıl boyu, Sulusaray’da Mart, Nisan ve Mayıs ayında aylarında 

ilk turfanda yetiştiriciliğinin yapmanın mümkün olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca ilkbahar 

ve sonbahar mevsimlerinde vejetasyon süresinin 1-2 ay uzatılmasının mümkün olduğu tespit 

edilmiştir. 

Sıcaklık(°C) Debi (lt/sn) Çıkış Şekli 

Sulusaray 44.3 2.56 Elektrikle 

Reşadiye 48.0 31.5 Doğal 

Tablo B.1: Reşadiye ve Sulusaray Jeotermal Kaynaklarının Özellikleri 

8

B.2. Biyolojik Çeşitlilik 

B.2.1. Ormanlar 

İl sınırları içersinde toplam 386.239 ha orman alanı mevcut olup, İlin % 38.7’sini 

kaplamaktadır. Ormanların korunması en önemli görevleri arasındadır. 

Devlet Orman İşletmesi Tokat Müdürlüğünden alınan verilere göre; İl genelinde 

kayın, gürgen, meşe, kızılağaç, akçaağaç, dişbudak, ıhlamur, dağ kavağı, sarıçam, kızılçam, 

karaçam, ardıç gibi ağaç türleri bulunmaktadır. Genelde kuzey bakılarında kayın, güney 

bakılarında ise sarıçam, karaçam, meşe gibi asli orman ağaçları bulunmaktadır. 

Orman alanlarının tamamının mülkiyeti Devlete ait olup, şahıs ormanı yoktur. 

Orman ürünlerinden; tomruk, maden direk, yuvarlak sanayi odunu, lif-yonga odunu, sırık ve 

çubuk, yakacak odun üretimleri yapılmaktadır. 

Alt Bölge 

Orman 

Alanı (Ha) 

% 

I. ALT BÖLGE 138.711 35,9 

II. ALT BÖLGE 88.144 22,8 

III. ALT 29.847 7,7 

BÖLGE 

IV. ALT 102.612 26,6 

BÖLGE 

V. ALT BÖLGE 26.925 7,0 

GENEL 

TOPLAM 

386.239 100 

Kaynak: TKB Tokat İl Müdürlüğü 

Tablo B.2: Alt Bölgeler Bazında Orman Alanları (2001) 

İlin orman alanlarının % 35.9’u I. Alt 

Bölgede, % 22.8’i II. Alt Bölgede, % 7.7’si 

III. Alt Bölgede, % 26.6’sı IV. Alt Bölgede, 

% 7’si V. Alt Bölgede yer almaktadır. En 

fazla orman alanı I. Alt Bölgededir. 

arının Alt Bölgeler İtibariyle Dağılımı 

IV. ALT BOLGE 

Şekil B.1: Orman Alanlarının Alt Bölgeler İtibariyle Dağılımı 

Alt Bölgelerin yüzölçümleriyle orman alanları karşılaştırıldığında; I. Alt Bölgenin 

yüzölçümünün % 44.04’ünü, IV. Alt Bölgenin % 43.29’unu, II Alt Bölgenin % 43.15’ini, III. 

Alt Bölgenin % 33’ünü, V. Alt Bölgenin % 17.82’sini orman alanlarının oluşturduğu 

görülmektedir. 

III. ALT BÖLGE 

V. ALT BÖLGE 

9 

III. ALT BÖLGE IV. ALT BOLGE V. ALT BÖLGE

ÖLGE 


V. ALT BÖLGE 

LT BÖLGE III. ALT BÖLGE IV. ALT BOLGE V. ALT BÖLGE 

Şekil B.2: Alt Bölgelerin Yüzölçümlerine Göre Orman Alanlarının Dağılımı 

B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları 

B.2.2. Çayır ve Mera 

Buğdaygil, baklagil ve diğer familyalara ait diğer bitkilerin bulunduğu, üzerinde 

hayvan otlatılan, genellikle doğal olarak meydana gelmiş alanlara MERA denir. 

Türkiye meralarının %95’i eğimli ve taban suyu derinlerde olan kıraç arazilerden 

oluşur. Meraların %5’i ise taban suyu yüksek ve düz arazilerdir. Tokat’ın yüz ölçümünün 

%13 (131.683 ha) Türkiye’nin yüz ölçümünün %27’si (21.101.317 ha) meralarla kaplıdır. 

Hayvan Besleme: Meralar yaban hayvanları dahil tüm hayvanlar için yem kaynağıdır. 

Ayrıca meralar yaban hayvanları için barınaktır. 

Toprak Muhafaza: Mera (üzerindeki bitkiler ile ) toprağı yerinde tutarak mera 

alanlarından daha aşağı arazileri sel felaketinden korur. 

Su Muhafazası: Meralar yağışları emer, toprağın alt katmanlarına sızdırır, yeraltı su 

kaynaklarının (rezerv) oluşmasını ve gelişmesini sağlar. Meralar yağışları filtre eder ve su 

kaynaklarının kalitesini yükseltir. 

Biyolojik Çeşitlilik: Türkiye meralarında 9000 değişik bitki türü bulunmaktadır. Bu 

bitkilerden 3000 bitki türü dünyanın hiçbir yerinde yetişmez (endemik).Ayrıca meralarımızda 

birçok şifalı bitki türü bulunmaktadır. 

Gen Merkezi Olma: Kültürü yapılan (tarla tarımı) birçok bitki hastalanmaktadır. 

Kültür bitkilerinin yabanileri meralarda bulunur. Kültür bitkilerine yabanilerinden gen 

aktarılarak hastalıklara dayanıklı bitkiler elde edilmektedir. 

Sera Etkisini Azaltma: Bitkiler solunum yoluyla oksijen üretirler. 

Temiz Doğa Ortamı: Ruh sağlığı açısından 

Mera Turizmi: Alternatif Turizm 

Türkiye’deki meralar düzensiz ve aşırı otlatma sonucu erozyon merkezi haline gelmiştir. 

Yaban hayatı ve biyolojik çeşitlilik bozulmuş toprak ve su kaybı en üst sınırına ulaşmıştır 

10

12.3’ünü, 2.500 II. Alt Bölgenin 

yüzölçümünün % 11.7’sini mer’a 

0 

alanlarının oluşturduğu görülmektedir. 

Alt Bölgeler Bazında Çayır-Mer’a Alanları 

Çayır- 

Alt Bölge Mer’a % 

İlin çayır-mer’a alanlarının % 29.5’i I. 

Alanı (Ha) 

Alt Bölgede, % 18.2’si II. Alt Bölgede, % 

I. ALT BÖLGE 38.884 29,5 9.6’sı III. Alt Bölgede, % 27.4’ü IV. Alt 

II. ALT BÖLGE 23.959 18,2 Bölgede, % 15.3’ü V. Alt Bölgede yer 

III. ALT 

12.704 9,6 almaktadır. En fazla çayır-mer’a alanı I. Alt 

BÖLGE 

Bölgededir. 

IV. ALT 

36.033 27,4 

BÖLGE 

V. ALT BÖLGE 20.103 15,3 

GENEL 



Kaynak: TKB Tokat İl Müdürlüğü 

Tablo B.3: Alt Bölgeler Bazında Çayır-Mera Alanları 

Çayır - Mer'a Alanlarının Dağılımı 

40.000 

I. ALT BÖLGE 

37.500 


IV. ALT BOLGE 







II. ALT BÖLGE 

Şekil B.3: Çayır-Mera Alanlarının Dağılımı 

V. ALT BÖ 


Alt Bölgelerin yüzölçümleriyle 


mer’a alanları karşılaştırıldığında, IV. 

Alt 12.500 Bölgenin yüzölçümünün % 

15.2’sini, 


III. Alt Bölgenin 

yüzölçümünün % 14.0’ını, V. Alt 


Bölgenin yüzölçümünün % 13.3’ünü, 

I. Alt 5.000Bölgenin yüzölçümünün % 


I. ALT BÖLGE II. ALT BÖLGE III. ALT BÖLGE IV. ALT BOLGE V. ALT BÖ 

Şekil B.4: Alt Bölgelerin Yüzölçümlerine Göre Çayır Mer'a Alanlarının Dağılımı 

. 

B.2.3. Sulak Alanlar 

İl Sınırları içerisinde bulunan sulak alanlar Pazar İlçesi sınırlarında bulunan Kaz Gölü 

ve Reşadiye İlçe sınırlarında bulunan Zinav Gölleridir. 

11

B.2.4. Flora 

Tablo B.3: Tokat Florasında Yer Alan Türler 

Latince Adı Familyası Türkçe Adı 

Acanthus hirsutus acanthaceae Ayı pençesi 

Acer campestre Aceracese Sahra akçaağacı 

Acer hyreanum aceracese Akçaağaç 

Acer negunda aceracese Akçaağaç 

chantholimon venustum plumbaginaceae Kardikeni(Kipri yastığı) 

Achillea setacea Compozitae Tilki kuyruğu 

Adonis auutomnalis 

Kan damlası 

Alkanna orientalis Boraginaceae Tosbağa otu 

All. panicu. ssp paniculatum Liliaceae 

Alopecurus agrestis 

Sıçan kuyruğu 

Alyssum cantemptum Cruciferae 

Alyssum hirsitum 

Cruciferae 

Alyssum xanthocarpum Cruciferae 

Amelanchier rotundifolia Rosaceae 

Amygdolus orientalis Rosaceae Ahlat 

Anchusa azurea 

Boroginaceae 

Androsace maxima Primulaceae 

Anthemis austriaca Compositae 

Anthemis cretica Compositae Papatya 

Anthemis tinetoris 

Compositae 

Arabis cauca. Ssp caucasica Cruciferae 

Arabis nova 

Cruciferae 

Arabis sagittata 

Cruciferae 

Arbutus androhne 

Sandal 

Arbutus unedo 

Kocayemiş 

Asperula arvensis Rubiaceae Yapışkan ot 

Astragallus achinus Fabeceae Geven 

Astragallus compactus Fabeceae Geven 

Astragallus densifolıus Fabeceae Geven 

Asragallus fraxinifolus Fabeceae Geven 

Astropis trinius 

Tuzlu tokurcun 

Avena fatua Poaceae Deli yulaf 

Bellis perennis Compositae Koyun gözü 

Briza maxima 

Kuş ekmeği 

Bromus arvensis Poaceae Tarla bromu 

Bromus tectorum Poaceae Dam bromu 

Capsella bursa pastoris 

Çoban çantası 

Carpinus betulus Betulaceae Adi gürgen 

Carpinus orientalis Betulaceae Doğu gürgeni 

Castenea sp. 

Kestane 

Cedrus libani Pinaceae Lübnan sediri 

Celocia cristata 

Horoz ibiği 

Celtis galabrata Ulmaceae Çitlembik 

Celtis galabrata Ulmaceae Dağum, Çitlembik 

12

Centaurea depressa Compositae Acımık 

Cirsium arvense Compositae Köy göçüren 

Cistus creticus Cistaceae Yapraklı ladin 

Cistus laurifolius Cistaceae Laden 

Colutea cilicica Fabaceae Yabani sinameki 

Convulvulus arvensis Convulvulaceae Sarmaşık 

Corulus avellena Betulaceae Fındık 

Corulus sp. Betulaceae Yabani fındık 

Cotoneaester nummularie Rosaceae Dağ muşmulası 

Crataegus monogyna Rosaceae Alıç 

Crataegus orientalis Rosaceae İt alıcı 

Crataegus tanacetifolin Rosaceae Alıç 

Crepis virens Compositae Yeşil hindiba 

Cynodon dactilon Poaceae Köpekdişi ayrığı 

Cyperus rotundus 

Topalak 

Dactylis glomerata Poaceae Domuz ayrığı 

Daphne oleides Thymelaceae Defne 

Datura stramonium 

Şeytan elması 

Eleagnus angustifolius Eleagnaceae İğde 

Eguisetum maximum Eguisetaceae İri boğumlu at kuyruğu 

Erika sp. 

Funda 

Euphorbia amygdaloides Euphorbiaceae Sütleğen 

Evonymus Europeus Celestraceae Taflan 

Fagus sp. 

Kayın 

Fraksinus sp. 

Dişbudak 

Fumaria spicata 

Şahtere 

Galanthus elwesii Amaryllidaceae Kardelen 

Galanthus gracilis Amaryllidaceae Kardelen 

Galium aparina 

Yapışkan ot 

Hedera helix Araliaceae Kaya sarmaşığı 

Hypericum scabrum Hypericaceae Binbir delik otu 

Jasmium Fruticans Oleaceae Yasemin 

Juniperus excelsa Cupressaceae Boylu ardıç 

Juniperus foetidissima Cupressaceae Kokar ardıç 

Juniperus oxycedrus Cupressaceae Katran Ardıç 

Lamicera caucasica Caprifoliaceae Hanımeli 

Lamium maculatum Labiatae Ballı baba(benekli) 

Laurus nobilis 

Defne 

Legosia speculum 

Kadın aynası 

Lolium perenne Fabaceae Çim 

Lolium temutentum Fabaceae Delice 

Malus sylev. Ssp orientalis Rosaceae Taşut 

Medicago rigidula ssp rigidula Liliaceae Yonca 

Melilotus officinalis Fabaceae Limon otu 

Merzurus annua 

Köpek lahanası 

Muscari armeniacum Liliaceae Arap sümbülü 

Myosotis alpestris Boraginaceae Unutma beni 

Paconis mascula Paeoniaceae Şakayık 

Pagus orientalis Pagaceae Kayın 

13

Paliurus aceletus 

Karaçalı 

Papver rhoeas Papaveraceae Gelincik 

Parietara judaica Urticeceae Yapışkan ot 

Peganum harmala Liliaceae Üzerlik otu 

Phalaris canariensis 

Kuş yemi 

Phillyrea latifolia Oleaceae Kesme 

Phragmites ramineae 

Taban sazı 

Pinus brutia Pinaceae Kızılçam 

Pinus nigra Pinaceae Karaçam 

Pinussylvestris Pinaceae Sarıçam 

Pistecia terb ssp paleastina Pistaciae Melengra 

Plantago lanceolata Plantaginaceae Sinir otu 

Plantago majör 

İri sinirli otu 

Platanus sp. 

Çınar 

Polygonum aviculare 

Çoban değneği 

Populus tremula Salicaceae Titrek kavak 

Portucala oleraceae 

Semiz otu 

Pteridium aqulinum Hypolepidaceae Eğrelti 

Quercus cerris Fagaceae Saçlı meşe 

Quercus macronthera Fagaceae Sapsız meşe 

Quercus pubescens Fagaceae Tüylü meşe 

Ranuculus arvensis 

Düğün çiçeği 

Raphanus raphanistrum 

Yabani turp 

Rhodedondron sp. 

Orman gülü 

Rosa canina Rosaceae Kuşburnu 

Rubus sp. 

Böğürtlen 

Rumex acetosella Polygonaceae Labada 

Salcia aethiopis Labiatae Yünlü adaçayı 

Salix alba Salicaceae Ak söğüt 

Salvia virgata Labiatae Ada çayı 

Senecia vernalis Compositae Kanarya otu 

Silena compacta Caryophyllaceae Salkım çiçeği 

Sinapis arvensis Cruciferae Hardal 

Solanum ducamara Solanaceae Köpek üzümü 

Sorbus domestica Rosaceae Bahçe üvezi 

Sorbus kusnetzovii Rosaceae Üvez 

Sorbus torminalis Rosaceae Üvez 

Sorbus umbellata Rosaceae Üvez 

Sorghum 

Kaynaş 

Steria 

Kirpi darı 

Thymus serpyllum Labiate Yabani kekik 

Tilia sp. 

Ihlamur 

Trifolium pratense Fabaceae Üçgül 

Vaccinium sp. 

Ayı üzümü 

Verbascum arvensis Scrophulariaceae Sığır Kuyruğu 

Verbascum glomeratum Scrophulariaceae Sığır Kuyruğu 

Viburnum lantana Caprifoliaceae Kartopu 

Vicia Angustifolia Liliaceae Kır Fiği 

Xsanthium 

Pıtrak 

14

B.2.5. Fauna 

Tablo B.4: Tokat Faunasında Yer Alan Türler 

Latince Adı Familyası Türkçe İsmi 

KUŞLAR 

Accipter nisus 

Atmaca 

Acitis hypoleucos Scolopacidae Dere düdükçünü 

Alectoris chukar 

Keklik 

Anas acuta Scolopacidae Kılkuyruk 

Anas clypeata Scolopacidae Kaşıkgaga 

Anas crecca Scolopacidae Çamurcun 

Anas guerguedula Scolopacidae Çıkrıkçın 

Anas strepera Scolopacidae Boz ördek 

Anthus trivialis Motacillidae Ağaç İncirkuşu 

Ardea cinera Motacillidae Gri Balıkçıl 

Ardea purpurea Motacillidae Erguvani Balıkçıl 

Athene noctua Motacillidae Kukumav 

Aythya ferina Motacillidae Elmabaş Patka 

Aythya fuligula Motacillidae Tepeli Patka 

Aythya marila Motacillidae Karabaş Patka 

Botaurus stellaris Ardeidae Balaban 

Branta ruficollis Anatıdae Sibirya Kazı 

Buteno rufinus Anatıdae Kızıl Şahin 

Buteo buteo Anatıdae Şahin 

Calandrella brachydactyla Anatıdae Bozkır Toygarı 

Carduelis spinus Fringiladae Karabaşlı İskete 

Certhia familaris Certhiidae Orman Tırmaşıkkuşu 

Circus aeruginosus Certhiidae Saz Delicesi 

Columba oenas Columbidae Gökçe Güvercin 

Columbia livia 

Kaya Güvercini 

Corvus frugilegus 

Ekin Kargası 

Corvus monedula Corvidae Küçük Karga 

Coturnix coturnix 

Bıldırcın 

Crex crex Rallidae Bıldırcın Kılavuzu 

Dendrocopus leucotos Picidae Aksırtlı Ağaçkakan 

Egretta alba Picidae Büyük Ak Balıkçıl 

Egretta garzeta Picidae Küçük Ak Balıkçıl 

Emberezia pusilla Emberezidae Küçük Kiraz Kuşu 

Erithacus rubecula Turdidae Kızılgerdan 

Falco biarmicus Falconidae Bıyıklı Doğan 

Falco cleonorae 

Kara Doğan 

Ficedula parva Falconidae Küçük Sinekkapan 

Gavia arctia Falconidae Kara Gerdanlı Ardıç 

Gavia stellata Gaviidae Kızıl Gerdanlı Dalgıç 

Haematopus ostralegus Haematopididae Poyraz Kuşu 

Himantopus himantopus Recurvırostridae Uzun Bacak 

Hiraaentus pennatus Recurvırostridae Küçük Kartal 

Irania gutturalis Recurvırostridae Taş Bülbülü 

Ixobrychus minutus Recurvırostridae Küçük Balaban 

15

Loxia curvirostra Recurvırostridae Çapraz Gaga 

Luscinia megarhynchos Recurvırostridae Bülbül 

Melanitta nigra Recurvırostridae Kara Ördek 

Melanocorypha calandra Alaudidae Boğmaklı Toygar 

Muscicapa striata muscicapidae Benekli Sinekkapan 

Netta rufina muscicapidae Macar Ördeği 

Oenanthe hispanica muscicapidae Karakulaklı Kuyrukkapan 

Otus scops Strigidae İshak Kuşu 

Parus palustris Paridae Kayın Baştankarası 

Passer domesticus 

Ev serçesi 

Pernis apivorus Accıpıtrıdae Arı Şahini 

Phalacrocorax carbo Phalacrocoracidae Karabatak 

Phasianus colchicus Phasianidae Sülün 

Phylloscopus Phasianidae Çıvgın 

Platalea leucorodia Thereskıonıthıdae Kaşıkçı 

Plectrophenax nivalis Thereskıonıthıdae Alaca Kiraz Kuşu 

Prunella modularis Prunellidae Dağ Bülbülü 

Puffinus yelkduvan Procellaridae Yelkovan 

Pyrlhula pyrlhula Procellaridae Şakrak Kuşu 

Regulus ignicapillus Procellaridae Sürmeli Çalıkuşu 

Rhodopechys sanguinea Procellaridae Alamecek 

Saxicola ruberta Procellaridae Çayır Taş Kuşu 

Saxicola torguata Procellaridae Taş Kuşu 

Sterna paradisea Sternidae Kuzey Sumrusu 

Streptopelia decaoto Sternidae Kumru 

Sturnus Vulgaris 

Sığrcık 

Sylvıa atricapilla Sternidae Karabaşlı Ötleğen 

Sylvıa borin Sternidae Boz Ötleğen 

Sylvıa nisorıa Sylvidae Çizgili Ötleğen 

Tachybaptus ruficollis Podicipediae Küçük Batağan 

Troglodytes Troglodytidae Çıt Kuşu 

Turdus phılomelos Troglodytidae Öter Ardıç 

MEMELİLER 

Tilki 

Apodemus flaicollis Muridae Orman Faresi 

Canis aureus 

Çakal 

Canis lupus 

Kurt 

Erinaceus concolor Erinaceidae Kirpi 

Felis sylvestris Felidae Yaban Kedisi 

Hystrix indica Hystricidae Oklu Kirpi 

Lepus capensis Leporidae Kır Tavşanı 

Lepus europapeus Leporidae Adi Tavşan 

Martes foina Leporidae Kaya Sansarı 

Meles meles Mustelidae Porsuk 

Muscardinus avellanarius Mustelidae Fındık Faresi 

Myokus glis Gliridae Yedi Uyur 

Pipistrellus pipistrellus Vespertilionidae Cüce Yarasa 

Rattus norvegicus Vespertilionidae Göçmen Sıçan 

Rattus rattus Vespertilionidae Ev Sıçanı 

16

Spalax leucodon Spalacidae Kör Fare 

Sus scrofa Suidae Yaban domuzu 

SÜRÜNGENLER 

Elaphe longissima Colubridae Eskülap Yılanı 

Elaphe quatuorlineta Colubridae Sarı Yılan 

Elaphe situla Colubridae Ev Yılanı 

Lacerta mixta Lacertidae Kertenkele 

Lacerta viridis Lacertidae Yeşil kertenkele 

Natrix natrix Lacertidae Yarı Sucul Yılan 

Typlops vermicularis Typholopidae Kör Yılan 

B.2.6. Milli parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve 

Diğer Hassas Yöreler 

Pazar İlçesi sınırlarındaki Kazgölü’nün Milli Parklar kapsamına alınma çalışmaları 

devam etmektedir. Bu göl civarında çeşitli türlerde kuşlar bulunmaktadır. 

Merkez İlçedeki Topçam Geyik Üretme İstasyonunda; 9 ha’lık alanda 12 adet geyik 


İl sınırları içerisinde bulunan Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Anıtı ve 

Tabiatı Koruma Alanları ile ilgili bilgiler bölüm F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar 

Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca 

Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat 

Koruma Alanları” bölümünde verilmiştir. 

B.3. Toprak 

İl sınırları içerisinde bulunan toprak kuşakları, çeşitleri, kapladığı alanlar ve ilçelere 

göre dağılımı E.Toprak ve arazi kullanımı bölümünde verilmiştir. 

B.4. Su Kaynakları 

B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 

Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünün envanter kayıtlarına göre; 609 köy ve 328 ünite sulu, 

1 köy yetersiz, 1 ünite ise susuz durumdadır. 

Tablo B.5: Barajlar 

Barajlar ve 

Göletler 

Bulunduğu 

yer 

Yapıl. 

Yıl 

Depolama 

Hacmi 

(hm 3 ) 

Gölet 

Yüksekliği 

(m) 

Sulama 

Alanı 

(ha) 

Dolgu 

Hacmi 

(m 3 ) 

Almus 

Barajı Almus 1966 950.000 78,00 21.350 3.405.000 

Belpınar 

Barajı 

Boztepe 

Barajı 

Bedirkale 

Barajı 

Akbelen 

Barajı 

Amacı 

Sulama 

ve 

enerji 

Zile 1984 19.690 58,16 2.472 900.000 Sulama 

Zile 1983 14.200 27,30 2.242 1.150.000 Sulama 

Merkez 1996 17.870 34,00 2.813 988.000 Sulama 

Merkez 1996 1.432 37,00 336 600.000 Sulama 

17

B.4.2. Yer altı Su Kaynakları 

Tokat sulamasında taban suyu izleme çalışmaları 1960 yılında başlamıştır. Bugüne 

kadar çalışmalar aralıksız olarak devam etmektedir. Çalışmalar sonunda elde edilen verilen 

aşağıda özetlenmiştir. 

Aylık taban suyu ölçümlerinin değerlendirilmesi sonunda Kazova Ovasında 0-0,5 m 

arasında olan kritik saha tespit edilmemiştir. 

A) Taban suyu kritik en yüksek durumda: 

Yıl İçindeki değerlendirmelere göre taban suyunun en yüksek olduğu ay Mart ayıdır. 

Sulama alanının 492 hektarında taban suyu düzeyi 0.5-1 metre arasında tespit 

edilmiştir. 

B) Taban suyu raporunun hazırlanmasında eldeki verilerin değerlendirilmesi 

sonucunda taban suyu düzeyinin 0-0.5 metre olduğu alana rastlanmamıştır. Taban suyu 

düzeyinin 0.5 metre olduğu alan da bulunmamaktadır. 

C) Sulamanın en yoğun olduğu ay tabansuyu durumu;: 

2000 yılında sulamanın en yoğun olduğu ay Ağustos ayıdır. Taban suyu düzeyinde 0-0.5 

metre arasında olduğu alan 1300 hektardır. 

D) Taban suyu tuzluluğu: 

Kazova ovasında kontrol altında tutulan alanda tuzluluğa rastlanmamıştır. 

E) Taban suyu hareketi: 

Gözlem kuyularının kodları belirlenerek taban suyu eş düzey eğrileri haritası hazırlanmıştır. 

Sonuç olarak sorunlu bir gölge bulunmamaktadır. 

F) Drenaj kanallarındaki tortu temizlikleri: 

Sağ ve sol sahilde ana ve tahliye drenajlarda 2000 yılında makineli temizlik yapılmamıştır. 

Ancak, 2001 yılında daha önceden belirlenmiş tahliye ve drenajların temizliği için çalışma 

yapılacaktır. 

Ova Adı 

İşletme 

Rezervi 

(hm 3/ yıl 

) 

YAS 

Sulama 

Koopera 

tifi 

Tahsis Edilen Su Miktarı (hm 3 /yıl) 

Belgeli 

Sanayi 

Sulama 

Toplam 

Tahsis 

İçmkul. 

Çamlıbel- 

Sulusaray 20,00 13,78 1,44 - - 15,22 

Zile 40,00 - 3,86 - - 3,86 

Tokat- 

Turhal 

Almus 

çevresi 

78,00 - 41,79 - 0,19 41,98 

8,00 - - - - - 

Niksar 150,00 1,99 6,12 - 0,03 8,14 

Erbaa- 

Taşova 

50,00 4,64 5,78 - 5,79 16,21 

Toplam 346,00 20,41 58,89 - 6,01 85,41 

Tablo B.6: Yeraltı Su Kaynakları 

18

Çamlıbel Ovası Yeraltı Suyu Kaynakları 

Çamlıbel Ovası’nda özellikle drenaj yetersizliğinden dolayı Tuzla Çayırı’nda mevcut 

kuyunun etrafındaki alanda oluşan tuzluluk, ovanın yeraltı suyu kalitesine tesir edecek miktar 

ve çapta değildir. Bodurga ve Çubuklu Köyleri arasında, Çekerek Çayı boyunca uzanan 

alandan, 10-15 cm derinlikteki sığ kuyularla yer altı suyu temin edilebilir. Çamlıbel Ovası 

çevresindeki kuyuların pH değerleri 7,2 ile 8,4 arasında değişmektedir. Çoğu kuyu suyunda 

organik madde saptanmamıştır. Organik madde mevcut olan kuyu sularında ise 1 mg O 2 /L 

konsantrasyonunda organik madde mevcuttur. Sertlik genellikle 20 FS 0 _ 30 FS 0 arasında 

değişmektedir. Sadece tuzla kuyusunda sertliğin 152,00 FS 0 olduğu saptanmıştır. Çamlıbel 

Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre 

C 2 S 1 sınıfına girmektedir. C 2 S 1 sınıfı, orta tuzlu ve az sodyumlu suları karakterize ederler. 

Toprak uygun olduğu taktirde tuza çok hassas bitkilerin haricinde sulama suyu amacıyla 

kullanılmaya uygundurlar. 

Kazova Yeraltı Suyu Kaynakları 

Kazova’da mevcut yeraltı sularının kimyasal analizleri sonucu pH değerlerinin 7,5_8,4 

arasında değiştiği, organik madde içeriğinin 1,5 mgO 2 /L civarında olduğu, sertlik değerinin 

ise 16,5_30 FS 0 arasında olduğu saptanmıştır. Kazovası’daki mevcut yeraltı suları ABD 

Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C 2 S sınıfına girmektedir. 

Erbaa Ovası Yeraltı Suyu Kaynakları 

Erbaa Ovası mevcut olan sondaj kuyu sularının içerdiği tüm kimyasal maddelerin 

konsantrasyonları bakımından içme amacına uygun olduğu saptanmıştır. Erbaa Ovası’ndaki 

mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C 2 S 1 sınıfına 

girmektedir. Mevcut kuyuların pH değerleri 7,4 –8,4 arasında değişmektedir. Sertlik değerleri 

20 FS 0 ’dir. Organik madde içeriği ise 1,5 mgO 2 /L konsantrasyonuna sahiptirler. 

Zile Ovası Yeraltı Suyu Kaynakları 

Zile Ovası’nda mevcut olan kuyu sularının pH değerleri 7,4-8,7 arasında 

değişmektedir. Sertlik ortalama 20 FS 0 ’dir. Organik madde içeriği 2 mgO 2 /L civarındadır. 

Nitrit ve Amonyak bulunmamaktadır. Zile Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk 

Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C 2 S 1 sınıfına girmektedir. 

B.4.3. Akarsular 

Tokat İlimizin önemli su kaynakları Yeşilırmak ve onun ana yan kolları olan Kelkit ve 

Çekerek Çayları ile yeraltı suyu rezervleridir. Yeşilırmak’ın debisi Almus Baraj çıkışında 

ortalama 42 m 3 /s, Tokat çıkışında 5m 3 /s’dir. 

Yerüstü sularının ortalama akımı yaklaşık 4,153 milyar m 3 ve ilin yıllı güveniler yeraltı 

suyu potansiyeli 4,498 milyar m 3 /yıl’dır. 

B.4.4. Göller ve Göletler 

Zinav Gölü: Reşadiye İlçesi’nin Yolüstü Köyü’ne 3 Km uzaklıktadır. Gölün suları 

tatlıdır. Göl bir dere ve küçük sularla beslenir. Ortalama 1,5 Km 2 ‘lik bir alan kaplamaktadır. 

Göl ayağından boşalan sular Kelkit Çayına ulaşır. Kenarlarında bataklık yerler yoktur. Ortama 

19

derinlik 10-15 metredir. Gölün etrafı korunmaya alınmış orman alanıdır. Gölde Kızılkanat 

denilen çok lezzetli bir tatlısu balık türü yaşamaktadır. 

Güllüköy Gölü : Reşadiye İlçesi’nin Güllüköy yöresindedir 165.000 m 2 ‘lik bir alan 

kaplamaktadır.yan dereler ve ilk baharda eriyen kar suları ile beslenir. Ortalama derinliği 6 

m’dir. Suları tatlıdır. 

Kaz Gölü : Pazar-Zile karayolu üzerinde, Üzümören Kasabası yöresindedir. 7.000 

dönümlük bir alanı kaplar. Gölün geniş bir bölümü sazlarla kaplıdır. Bu sazlıklarda yaban 

kazı, yaban ördeği ve birçok türde yaban kuşları barınmaktadır. Göl sularında lezzetli sazan 

balığı yaşamaktadır. Gölün Milli Park haline dönüştürme çalışmaları sürdürülmektedir. 

Göletler 

Bulunduğu 

yer 

Yapıl. 

Yıl 

Depolama 

Hacmi 

(hm3) 

Gölet 

Yüksekliği 

(m) 

Sulama 

Alanı 

(ha) 

Dolgu 

Hacmi 

(m3) 

Amacı 

Artova 

Göleti 

Artova 1988 3.069 22,55 862 486.000 Sulama 

Dutluca 

Gölete 

Sulusaray 1991 3.296 27,50 662 430.000 Sulama 

Büyükaköz 

Göleti 

Zile 1993 818 24,00 179 179.000 Sulama 

Uluöz 

Göleti 

Turhal 1993 1.035 25,55 160 230.000 Sulama 

Kızık 

Göleti 

Merkez 1996 6.595 33,50 1200 630.000 Sulama 

Tablo B.7: Göletler 

B.5. Mineral Kaynaklar 

B.5.1. Sanayi Madenleri 

Sanayi Madenleri Bileşiminde en az %30 Al 2 O 3 ihtiva eden Killer, Kaolen, Şiforton, 

Bentonit ( illit, Loglinit. Montmorillonit, Notronit, saponit, Hektorit, Baydilit), Atapuljit, 

Sanayi Madenlerini oluşturur. 

B.5.2. Metalik Madenler 

Metal Madenleri Altın, Bakır, Pirit, kobalt, Nikel, Kurşun, Çinko, Gümüş, Kadmiyum, 

Bizmut, nadir elementler (İndium, galyum, İtriyum, Talyum, germanyum ),Kalay, Tantal, 

Tellür, Molibden, Tungsten ( Wolframit, şelit), Demir, Manganez, Titan ( ilmenit, rutil), 

Vanadyum, arsenik Civa, Antimuan, Krom, Platin, iridyum, palatyum, osmiyum, Rutenyum, 

Rhatyum, Alüminyum (Boksit). 

B.5.3. Enerji Madenleri 

Enerji Madenleri 

Maden kömürleri (Linyitten Antrasite kadar)her nevi kömür, asfaltit , bitümlü şist, 

bitümlü şeyl),radyoaktif mineraller (uranyum, Toryum , Radyum, Niyop, Lantan, Neodyum, 

Praseodyum Selenyum). 

20

B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 

Somaki, kireç, çakmak, kaldırım, değirmen, çakıl, gre, kumlu ve benzeri taşlarla lav, 

marn, çimento ve buna benzeyen cisimlerden, yün ve yapağı temizliğinde, çanak ve çömlek 

ve benzeri mamulâtta (yapımlarda), boya yapmada veya toprağı kuvvetlendirmek için 

ziraatçılar tarafından kullanılan piritli ve diğer topraklardan ve başka bunlara benzeyen 

maddelerden ibarettir. 

KAYNAK: 

Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, 2004 

Tokat İl Çevre durum Raporu, 2003 

Tarım İl Müdürlüğü,2004 

ÇELİK, Dr.A., Tokat Kenti Açık ve Yeşil Alanları, Doktora Tezi 

21

C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) 

C.1. İklim ve Hava 

Tokat, Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısımlarında yer almaktadır. Bu 

nedenle hem Karadeniz iklim özellikleri hem de İç Anadolu kara iklimi etkisi 

altındadır. Bu özelliği ile iklimi Karadeniz iklimi ile İç Anadolu’ daki step 

iklimi arasında bir geçiş iklimi özelliği taşır. İlde etkili olan iklimin özelliği 

genel olarak yaz mevsimi alçak alanlarda sıcak ve kurak, yüksek yerlerde 

serin, yer yer yağışlı, kış mevsimi soğuk ve kar yağışlıdır. 

Tokat’ ın iklim özelliğinde denize olan uzaklığın ve yüksekliğin etkisi 

önemlidir. Bu nedenle iklimde Kuzeyden Güneye doğru önemli farklılıklar 

görülür. Güneye doğru kış mevsimi daha sert karakter gösterir. 

Tokat Meteoroloji İstasyonunun 38 yıllık istatistiklerine göre iklimle 

ilgili bazı özellikler aşağıdaki gibidir. 

C.1.1. Doğal Değişkenler 

C.1.1.1. Rüzgar 

Değişik yönlerden esen rüzgârlar Tokat’ ın iklimini ve tarım alanlarını 

etkilemesi bakımından önemlidir. Yaz aylarında hâkim rüzgâr Doğu- 

Kuzeydoğu doğrultusunda esen Poyraz olup, sonbaharın başlarında da etkili 

olmaktadır. Bu rüzgâr yazın estiğinde serin ve kurudur. Yine yaz aylarında 

zaman zaman Kıble yönünden Samyeli denilen rüzgâr esmekte ve estiği 

günlerde kavurucu sıcaklara neden olmaktadır. İlkbaharda ise Batıdan esen 

rüzgârlar ve Güneybatıdan esen Lodos havaların yumuşamasına ve bol 

yağışlara neden olmaktadır. Tokat İlinde yıllık ortalama en hızlı esen rüzgâr 

yönü SSE ve hızı 31,4 m/sn’ dir. 

C.1.1.2 Basınç 

İlimiz merkez rasat istasyonunda 2004 yılında ölçülen en yüksek yerel 

basınç değeri 952,1 ile Aralık ayında, en düşük ölçülen yerel basınç değeri 

941,4 ile Ağustos ayı olarak belirlenmiştir. 

C.1.1.3 Nem 

İlde yıllık ortalama bağıl nem %62’ dir. 

C.1.1.4. Sıcaklık 

İlimiz sınırları içinde; en soğuk ay ortalama 2,6 0 C ile Aralık ayı ve en 

sıcak ay ortalama 23,2 0 C ile Ağustos ayı olmuştur. İlin ortalama sıcaklığı 

12,6 0 C’ dir. Bazı İlçelerin yıllık ortalama sıcaklıkları ise şöyledir: Turhal 

12,9 0 C, Zile 11,5 0 C ve Pazar 12,2 0 C 

22

TOKAT METEOROLOJİ MÜDÜRLÜĞÜNÜN 2004 YILINA AİT METEOROLOJİK DEĞERLERİ 

METEOROLOJİK ELEMANIN 

A Y L A R 

ADI 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 YILLIK 

ORTALAMA SICAKLIK 3,1 4,5 7,6 12,3 15,7 19,5 22,2 23,2 18,7 14,7 7,4 2,6 12,6 

EN YÜKSEK SICAKLIK ORT. 14,2 22,8 26,0 30,2 30,3 32,0 37,4 36,7 34,0 28,6 13,2 6,6 26,0 

EN DÜŞÜK SICAKLIK ORT. -17,2 -8,2 -8,2 -4,5 2,8 7,9 10,0 13,3 5,4 2,1 3,1 -0,6 0,5 

EN YÜKSEK SICAKLIK VE 

14,2 22,8 26,0 30,2 30,3 32,0 374 36,7 34,0 28,6 23,6 19,7 37.4 

GÜNÜ 

29 28 28 12 7 19 28 28 22 18 9 30 

EN DÜŞÜK SICAKLIK VE 

-17,2 -8,2 -8,2 -4,5 2,8 7,9 10,0 13,3 5,1 2,1 -6,0 -9,1 

GÜNÜ 

10 22 8 5 20 12 11 27 11 24 30 18 

TOPRAK ÜSTÜ EN DÜŞÜK -18,9 -10,0 -9,7 -6,6 1,2 5,0 7,7 11,8 3,4 0,4 -7,1 -11,0 

SICAKLIK VE GÜNÜ 

10 22 8 5 20 12 2 27 13 24 28 18 

NİSBİ NEM ORTALAMASI % 67,2 64,9 61,3 57,0 62,2 62,1 55,3 60,9 56,4 61,4 67,2 67,5 62,0 

NİSBİ EN YÜKS 97 100 98 94 96 95 83 90 90 93 94 94 

NEM EN DÜŞ. 41 34 27 30 31 29 28 28 26 27 35 28 

EN HIZLI RÜZGARIN HIZI 

(m/sec) YÖNÜ VE GÜNÜ 

31.4 25,7 16,8 22,8 11,9 21,0 12,2 11,8 8,4 12,0 15,9 10,8 

SSE/22 SE/13 WSW/29 SSW/14 W/18 WSW/6 E/14 SSE/18 E/23 SE/9 WSW16 SSE/19 

ORTALAMA RÜZGARIN HIZI 2,3 2,7 2,3 2,2 2,1 1,4 1,6 2,2 1,8 1,8 1,9 1,7 

(m/sec)VE HAKİMYÖNÜ 

ENE ENE ENE ENE ENE ENE ENE ENE ENE ENE NE ENE 

AYLIK YAĞIŞ TOPLAMI (kg) 47,1 31,2 57,7 29,5 42,1 58,2 8,8 30,0 8,1 18,9 90,4 23,3 445,3 

EN FAZLA YAĞIŞIN MİKTARI 18,4 7,6 34,7 11,6 17,0 13,1 6,0 21,8 6,2 10,3 23,0 5,9 

VE GÜNÜ 

17 7 6 25 16 24 16 19 10 10 27 8 

EN YÜKSEK KAR ÖRT.(cm. 

12 18 4 6 

olarak)VE GÜNÜ 

8 23 6 27 

DONLU GÜNLER SAYISI 14 14 8 4 9 17 5,5 

YAĞIŞLI GÜNLER SAYISI 18 15 14 18 13 6 5 4 5 10 9 9,8 

KARLA ÖRTÜLÜ GÜN SAYISI 9 8 1 6 2,0 

KIRAĞILI GÜN SAYISI 

1 

DOLULU GÜNLER SAYISI 0 0 0 0,0 

SİSLİ GÜNLER SAYISI 0 2 0 5 0,6 

ORAJLI GÜNLER SAYISI 0 0 1 1 7 5 4 1 1,6 

KAPALI GÜNLER SAYISI 7 9 8 7 6 1 4 1 6 17 5,5 

MAHALLİ BASINÇ ORT. 942 946,2 949,4 943,8 942,9 944,7 943,4 941,4 947,4 948,9 947,3 952,1 945,8 

Tablo C.1: Tokat meteoroloji müdürlüğünün 2004 yılına ait meteorolojik değerleri 

23

C.1.1.5 Buharlaşma 

İlimizde buharlaşma ve transparasyon ile ilgili meteorolojik veri mevcut 

değildir. 

C.1.1.6. Yağışlar 

C.1.1.6.1. Yağmur 

Tokat Merkezinin yıllık ortalama yağış miktarı 445,3 mm’ dir. En fazla 

yağış 34,7 mm ile Mart ayında, en az yağış ise 5,9 mm ile Aralık ayında 

görülmüştür. 

C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 

Ortalama kar yağışlı günler sayısı 13 ve karın ortalama yerde kalma 

süresi 24 gündür. İlimizde 2004 yılında dolulu gün sayısı bulunmamaktadır. 

Aralık ayında 5 ve Mart ayında 2 gün olmak üzere 2004 yılı içerisinde toplam 

7 gün sisli günler ve Aralık ayında 1 gün kırağılı gün tespit edilmiştir. 

C.1.1.7. Seller 

Aşırı yağışlar, alt yapı yetersizliği ve derelerin ıslah edilmemiş olması 

nedeniyle zaman zaman sel felaketleri görülmektedir. 

Bununla ilgili olarak Belediyeler tarafından dere ıslah çalışmaları 

yapılmaktadır. 

İLİ: TOKAT 

YILI: 1967 - 2004 

S. 

NO İLÇESİ KÖYÜ 

AFETİN 

TÜRÜ 

KONUT 

SAYISI 

ARTAN 

ARSA 

SAYISI 

BAŞLANGIÇ 

VE 

BİTİŞ TARİHİ 

2 Merkez Döllük Su Baskını 3 - 1990 - 1990 

3 " Ortaören " " 3 - 1987 - 1987 

9 Artova Ulusulu Su Baskını 3 1 1990 - 1990 

11 Erbaa Karayaka Su Baskını 26 - 1967 - 1973 

14 Pazar Üzümören Su Baskını 35 - 1974 - 1979 

15 " Taşlık Hey + Su Bas. 6 2 2002 - 2004 

Tablo C.1: Tokat İlinde Meydana Gelen Su Baskınları 

C.1.1.8. Kuraklık 

Tokat İlinde 2004 yılında kuraklık yaşanmamıştır. 

C.1.1.9. Mikroklima 

İl Sınırları içinde Mikroklima oluşturan özel alanlar bulunmamaktadır. 

C.1.2. Yapay Etmenler 

C.1.2.1. Plansız Kentleşme 

Tokat İlinde köylerden şehir merkezlerine doğru göç yaşanmaktadır. Bu 

göçler sonucunda şehir merkezi yerleşim yerlerindeki nüfus artışı ve buna 

24

ağlı olarak artan hava kirliliği önemli bir sorun oluşturmaktadır. Ortaya çıkan 

bir başka sorun da altyapı yetersizliği, plansız yerleşim şehir formunu olumsuz 

etkilemektedir. Bununla ilgili olarak yapılan çalışmaların başında, Şehir 

formunun yeniden ele alınarak toplu konut yapımının hızlandırılması 

gelmektedir. 

C.1.2.2. Yeşil Alanlar 

İlimizde 382.000 m 2 

3.35 m 2 ’ dir. 

yeşil alan bulunmakta olup kişi başına düşen miktar 

C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar 

İl genelinde ısınma amaçlı olarak en çok kömür kullanılmaktadır. Isınma 

amaçlı olarak nispeten sıvı kalorifer yakıtı da kullanılmaktadır. Katı ve sıvı 

yakıtlar la ilgili olarak her yıl Mahalli Çevre Kurulu’ nca, Hava Kirliliği ve 

Kontrolü Yönetmeliği’ ne uygun olarak İlimizde kullanılacak yakıtların 

özellikleri belirlenmektedir. İl merkezimizde 1999 tarihinden itibaren tek 

noktadan Halk Sağlığı Laboratuarından günlük periyodik olarak Kükürtdioksit 

(SO 2 ) ve Duman (PM) ölçümleri yapılmaktadır. 

AYLAR 

Temmuz 

2002 

Ağustos 


Eylül 


Ekim 


Kasım 


Aralık 


Ocak 

2003 

Şubat 


Ölç. 

İst. 

Sayı 

sı 

Ölç. 

Yap. 

Gün 

Sayı 

sı 

Ortalama 

SO 2 

PM 

Değişi 

m 

Oranla 

rı 

Bir 

Öncek 

i 

Yıla 

Göre 

(%) 

S 

O 

2 

PM SO 2 

En 

Düşük 

En 

Yüksek 

PM SO 2 PM SO 2 

>400 

KVS 

Değerlerinin 

Aşıldığı Gün 

Sayısı 

(μg/m 3 ) 

PM>3 

00 

1 31 16,6 5,48 16 5 18 9 - - 

1 31 16 6 16 5 18 9 - - 

1 30 19 7,5 16 5 32 15 - - 

1 22 37 29 18 7 74 126 - - 

1 9 84 104 44 54 137 184 - - 

1 31 102 103 29 26 290 376 - 1 

1 31 111 113 18 5 368 525 - 2 

1 28 101 75 43 26 142 96 - - 

25

Mart 


Nisan 


Mayıs 


Haziran 


Temmuz 


Ağustos 


Eylül 


Ekim 


Kasım 


Aralık 


Ocak 


Şubat 


Mart 


Nisan 


Mayıs 


Haziran 


Temmuz 


Ağustos 


Eylül 


Ekim 


Kasım 


1 31 78 69 20 26 142 145 - - 

1 28 48 29 16 5 87 74 - - 

1 30 21 5,4 14 5 36 8 - - 

1 30 20 6 18 5 21 6 - - 

1 31 27 19 19 5 46 36 - - 

1 30 59 15 19 5 138 34 - - 

Aralık 1 31 122 49 47 15 303 160 - - 


Tablo C.2: 2002/2004 Yılları Arasında İlimiz Kükürtdioksit (SO 2 ) ve Partikül 

Madde (PM) Ortalamaları ve Değişim Oranları (Not: Boş alanlara denk gelen tarihlerde ölçüm 

yapılamamıştır.) 

26

C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar 

C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 

İlimizde Motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan CO-CO 2 ölçümleri egzoz 

emisyon istasyonlarında yapılmaktadır. Egzoz emisyon ölçümleri Tokat 

Valiliği Çevre Koruma Vakfı tarafından yapılmaktadır. İl Merkezinde 1 adet 

sabit ölçüm istasyonu ve 1 adet mobil araçla da hem İl merkezinde hem de 

İlçelerde emisyon ölçümleri yapılmaktadır. 

C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Emisyonları 

C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 

Yıllara göre SO 2 değerleri 

2001 2002 2003 2004 

Ocak 90,8 139,9 111 0 

Şubat 75,85 77,7 101 0 

Mart 44,04 43,25 78 0 

Nisan 27,86 33,16 48 0 

Mayıs 19,38 17,09 0 0 

Haziran 15,56 17,2 0 0 

Temmuz 15,54 16,6 0 0 

Ağustos 15,58 16 0 21 

Eylül 15,3 19 0 20 

Ekim 67,14 37 0 27 

Kasım 0 84 0 59 

Aralık 79,71 102,8 0 122 

ortalama 38,90 50,31 28,17 20,75 

Tablo C.3: Yıllara göreSO 2 Değerleri 

Yıllara göre SO 2 Ortalamaları (Ekim-Mart Ayları) 

2001-2002 2002-2003 2003-2004 

Ekim 52,07 37 27 

Kasım 84 84 59 

Aralık 91,255 102,8 122 

Ocak 115,35 125,45 111 

Şubat 76,775 89,35 101 

Mart 43,645 60,625 78 

ortalama 77,18 83,20 83,00 

Tablo C.4: Yıllara 

göreSO 2 Ortalamaları (Ekim- 

Mart Ayları) 

27

Şekil C.1: Yıllara göre SO 2 Ortalamaları (Ekim-Mart Ayları) 4 yıllık 

TOKAT İLİNİN YILLARA GÖRE KIŞ SEZONU SO2 

ORTALAMALARI (mikrogram/metreküp) 

SO2 Kükürtdioksit 

140 

120 


80 

60 

40 

20 

0 


Ekim 

Kasım 

Aralık 

Ocak 

Şubat 

Mart 

Ortalama 

YILLAR 

28

C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları 

Yıllara göre PM değerleri 

2001 2002 2003 2004 

Ocak 65,29 101,3 113 

Şubat 30,03 38,03 75 

Mart 21,61 28,03 69 

Nisan 17,53 22,63 29 

Mayıs 6,03 8,87 

Haziran 7,33 6,46 

Temmuz 4,7 5,48 

Ağustos 4,38 6 5,4 

Eylül 4,26 7,5 6 

Ekim 25,78 29 19 

Kasım --- 104 15 

Aralık 66,07 103 49 

ortalama 23,00 38,36 71,50 18,88 

Tablo C.5: Yıllara görePM Değerleri 

Yıllara göre PM Ortalamaları (Ekim-Mart Ayları) 


Ekim 27,39 29 19 

Kasım 104 104 15 


Ocak 83,295 107,15 113 

Şubat 34,03 56,515 75 

Mart 24,82 48,515 69 

ortalama 59,68 74,70 56,67 

Tablo C.6: Yıllara göre PM Ortalamaları (Ekim-Mart Ayları) 

Yıllara göre tüm ayların PM ortalamaları 


Ocak 83,295 107,15 113 

Şubat 34,03 56,515 75 

Mart 24,82 48,515 69 

Nisan 20,08 25,815 29 

Mayıs 7,45 8,87 0 

Haziran 6,895 6,46 0 

Temmuz 5,09 5,48 0 

Ağustos 5,19 6 5,4 

Eylül 5,88 7,5 6 

Ekim 27,39 29 19 

Kasım 104 104 15 


ortalama 34,05 42,36 0 

Tablo C.7: Yıllara göre tüm Ayların PM Ortalamaları 

29

Şekil C.2: Yıllara göre PM Ortalamaları (Ekim-Mart Ayları) 4 yıllık 

TOKAT İLİNİN YILLARA GÖRE KIŞ SEZONU PM 

ORTALAMALARI (Mikrogram/Metreküp) 

PM (Partikül 

Madde) 



80 

60 

40 

20 

0 


YILLAR 

Ekim 

Kasım 

Aralık 

Ocak 

Şubat 

Mart 

Ortalama 

30

C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları 

İlimizde Motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan CO-CO 2 ölçümleri egzoz 

emisyon istasyonlarında yapılmaktadır. Konutlarda ve Endüstriyel tesislerde 

CO-CO 2 ölçümleri halk sağlığı laboratuarındaki baca gazı ölçüm cihazı 

sayesinde yapılabilmektedir. 

C.2.4. Azot Oksit (NO x ) Emisyonları 

İlimizde NOx ölçümleri yapılamamaktadır. 

C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 

İlimizde bu konuda yapılmış bir çalışma yoktur. 

C.3. Atmosferik Kirlilik 

C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri 

İlimizde meydana gelen hava kirliliğinin ve sanayi tesislerinden 

kaynaklanan kirliliklerin ozon tabakasına nasıl ve hangi oranlarda zarar 

verdiği akademik bir çalışma gerektirmektedir. Halen böyle bir çalışma mevcut 

değildir. 

C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri 

Asit yağmurlarının etkileri ve içeriği ile ilgili bilgiler mevcut değildir. 

C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 

C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri 

C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri 

Hava kirleticilerin sucul ortamları dolaylı olarak etkilemesi söz konusu 

olmaktadır. Bu etkiler daha çok asitleşme şeklinde NO x , SO x kaynaklıdır. Asit 

yağmurlarından etkilenmiş sucul sistemlerde sülfat ve nitrat konsantrasyonları 

artmakta ve pH düzeyinde hızlı değişimler olmakta, dolayısıyla bitli ve diğer 

mikro-makro canlı türlerinde azalmalar ve ölümler görülmektedir. Yine bazı 

asidik göl gibi durgun ortamlarda çeşitli türde yosunlar oluşmakta ve alt 

tabakalardaki organizmalar için uygun olmayan şartlar ortaya çıkmaktadır. 

C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri 

Kükürtdioksit, asit aerosolleri, karbonmonoksit, partiküler madde vb. 

kirleticiler, yağışlarla toprağa geçerek, toprak kirliliğine neden olur. Bu 

kirlilik, belli bir süre sonra, toprakta birikmelere ve toprak kalitesinde 

azalmaya neden olur. 

32

C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 

Bitkiler, kükürtdioksit gazına, diğer canlılardan daha duyarlıdır. 

Aerosollerin, yapraklar üzerinde birikmesi, ışığa bağlı bitkisel metabolizmayı 

olumsuz etkileyebilmektedir. 

C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 

Havadaki zararlı maddeler; vücut direncini ve koruma mekanizmasını 

zayıflatmaktadır. Özellikle yoğun zararlı maddeler, kalp ve dolaşım 

rahatsızlıkları meydana getirir. Karbonmonoksit ve formaldehit baş ağrısı 

yapmakta ve solunum yollarında hasara neden olmaktadır. Benzypren, ağır 

metaller ve asbest tozları, başta akciğer olmak üzere birçok sistemde 

kanserojen etki yapmaktadır. 

C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri 

Tokat İlinde bu konuda yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. 

KAYNAK 

Meteoroloji İl Müdürlüğü, 2004 

Halk Sağlığı Laboratuar Ölçüm Sonuçları 2001-2004 

32

D. SU 

D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı 

D.1.1. Yeraltı Suları 

Yeşilırmak Havzası’nda kalkerli araziler çok olduğundan bunlar çok yerde büyük akifer 

özelliğine sahiptirler. Yer yer bu akiferler karstik ve kompakt kaynakları ihtiva ederler. 

Havzada kullanılan içme sularının çoğu bu çeşit kaynaklardır. 

DSİ VII. Bölge Müdürlüğü tarafından Tokat İli’nde hidrojeolojik etüdü yapılan ovalar 

Çamlıbel Ovası, Kazova, Erbaa Ovası ve Zile Ovası’dır. Tokat İli’nin tamamının yeraltı suyu 

rezervi 346,00 hm 3 /yıl’dır. Tahsis edilen su miktarı ise 85,40 hm 3 /yıl’dır. Kazova, yeraltı suyu 

işletmesine elverişli olan Yeşilırmak Nehri’nin sağ ve sol sahilinde şerit halinde uzanan 

alüvyon malzemesinin meydana getirdiği geniş düzlük içinde yer almaktadır. DSİ VII. Bölge 

Müdürlüğü tarafından yeraltı sularından alınan su örneklerinde birçok fizikokimyasal ve 

bakteriyolojik parametrelerin analizlerin yapılmaktadır. Fakat ağır metal analizleri 

yapılmamaktadır. 

DSİ VII. Bölge Müdürlüğü tarafından açılan sondaj kuyuları, elektrifikasyonu 

tamamlanarak ve pompası monte edilerek işletmeye hazır halde Sulama Kooperatifi 

yönetimine teslim edilmektedir. Terfi hattı, ana kanallar ve tarla içi kanalları inşaatları Köy 

Hizmetleri kuruluşu tarafından gerçekleştirilmektedir. 

Ova Adı 

İşletme 

Rezervi 

(hm 3/ yıl) 

YAS 

Sulama 

Kooperatifi 

Tahsis Edilen Su Miktarı (hm 3 /yıl) 

Belgeli 

İçm-kul. Sanayi Sulama 

Toplam 

Tahsis 

Çamlıbel- 

Sulusaray 20,00 13,78 1,44 - - 15,22 

Zile 40,00 - 3,86 - - 3,86 

Tokat- 

Turhal 

78,00 - 41,79 - 0,19 41,98 

Almus 

çevresi 

8,00 - - - - - 

Niksar 150,00 1,99 6,12 - 0,03 8,14 

Erbaa- 

Taşova 

50,00 4,64 5,78 - 5,79 16,21 

Toplam 346,00 20,41 58,89 - 6,01 85,41 

Tablo D.1: Tokat İli yeraltı suyu potansyeli 



kuyunun etrafındaki alanda oluşan tuzluluk, ovanın yeraltı suyu kalitesine tesir edecek miktar 







Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre 

33





Kazova’da mevcut yeraltı sularının kimyasal analizleri sonucu pH değerlerinin 7,5_8,4 


ise 16,5_30 FS 0 arasında olduğu saptanmıştır. Kazovası’daki mevcut yeraltı suları ABD 




konsantrasyonları bakımından içme amacına uygun olduğu saptanmıştır. Erbaa Ovası’ndaki 

mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C 2 S 1 sınıfına 

girmektedir. Mevcut kuyuların pH değerleri 7,4 –8,4 arasında değişmektedir. Sertlik değerleri 

20 FS 0 ’dir. Organik madde içeriği ise 1,5 mgO 2 /L konsantrasyonuna sahiptirler. 


Zile Ovası’nda mevcut olan kuyu sularının pH değerleri 7,4-8,7 arasında değişmektedir. 

Sertlik ortalama 20 FS 0 ’dir. Organik madde içeriği 2 mgO 2 /L civarındadır. Nitrit ve Amonyak 

bulunmamaktadır. Zile Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın 

hazırladığı diyagrama göre C 2 S 1 sınıfına girmektedir. 

D.1.2 Jeotermal Sahalar 

Reşadiye Kaplıca suyu, ilçenin hemen kenarında bulunup Kuzey Anadolu Fay 

Hattı’nın oluşturduğu Kelkit Vadisi içinde yer almaktadır. Bu suyu besleyen kaynağın 

rezervuar kayacı Zinav Kireçtaşı olarak belirlenmiş ve Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca 

yüzeye çıktığı anlaşılmıştır. Toplam 31.5lt/sn debi ve 48 0 C sıcaklığa sahiptir. 

Sıcak su, Batı Alman kaplıcalar birliği sınıflamasına göre sodyumlu, kalsiyumlu, 

bikarbonatlı, klorlu, karbonik asitli olup A ve C grubu şifalı sular grubuna girmektedir. 

Turizm Bakanlığı standartlarına göre, sondajda elde edilen 30 lt/sn debideki su ile günde 

7400 kişinin kaplıca ihtiyacı karşılanmaktadır. 

Sıcak su kireçlenmeye neden olmaktadır. Kuyunun uzun süre kullanımını sağlamak için 

düşük debide üretim yapılması ya da kirece karşı inhibitör maddeler kullanılması 

gerekmektedir. 

İstanbul Üniversitesi Tıbbı Ekoloji ve Hidro-Klimatoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin 

10.09.1990 tarihinde hazırladığı tıbbı tahlil raporunda; 48ºC sıcaklıkta ve oldukça yüksek 

miktarda mineral (4g/lt’nin üzerinde ) madde içerdiği belirtilmekte, sıcaklığın yüksek 

olmasından dolayı suyun; gerek banyo (37-38ºC), gerekse hareketli, egzersiz ve 

rehabilitasyon havuzlarında (27-28ºC) belirli derecede soğutularak kullanılması gerektiği 

ifade edilmekte, her türlü romatizmal hastalık, ortopedik ve ameliyat sonrası sekellerin 

rehabilitasyonu ve tedavisinde kullanılması mümkün olduğu belirtilmektedir. 

Reşadiye’de jeotermal kaynaktan faydalanmak amacıyla yapılmış ve faaliyet göstermekte 

olan 40 yataklı ve 10 banyolu bir adet Kaplıca Oteli bulunmaktadır. Ayrıca bu tesiste 8 adet 

bungalov tipi ev tamamlanarak hizmete sokulmuştur. 

Kaplıca Tesisleri kapsamında, 15.50 x 8.50 m ebatlarında yarı olimpik bir yüzme havuzu 


Jeotermal kaynaklardan faydalanılarak ilçenin ısıtılmasını sağlamak amacıyla Merkezi 

Isıtma Sistemi Projesi hazırlanmış ve ihale aşamasına tamamlanmıştır. 

34

Jeotermal enerjiden daha etkin faydalanmayı sağlamak amacıyla Termal Turistik Otel 

Projesi hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Toplam 6.000 m² inşaat alanına sahip olan 

proje kapsamında 3 yıldızlı ve 110 yataklı otel insaatı devam etmektedir. Otelde, kür merkezi, 

lokanta, oturma salonu, spor salonu, dinlenme salonu, toplantı salonu, bir kapalı ve iki açık 

yüzme havuzu bulunmaktadır. 

1994 yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 

öğretim elemanları tarafından yapılan bir araştırma sonucuna göre Sulusaray ve 

Reşadiye’deki jeotermal su kaynaklarının sera ısıtmasında rahatlıkla kullanılabileceği tespit 

edilmiştir. 

Araştırma, Reşadiye’ yıl boyu, Sulusaray’da Mart, Nisan, ve Mayıs ayında aylarında ilk 

turfanda yetiştiriciliğinin yapmanın mümkün olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca ilkbahar ve 

sonbahar mevsimlerinde vejetasyon süresinin 1-2 ay uzatılmasının mümkün olduğu tesbit 

edilmiştir. 

Sıcaklık(°C) Debi (lt/sn) Çıkış Şekli 

Sulusaray 44.3 2.56 Elektrikle 

Reşadiye 48.0 31.5 Doğal 

Tablo D.2: Reşadiye ve Sulusaray Jeotermal Kaynaklarının Özellikleri 

D.1.3. Akarsular 

İl dahilinde en önemli akarsu kaynağı Yeşilırmak Nehri ve bunu besleyen kollarıdır. 

Yeşilırmak Nehri Köse Dağı’ndan (2801m) kaynaklanmaktadır. Güneyde Tekeli Dağları 

arasındaki vadilerden birçok yan dereleri alarak Almus Barajına gelmektedir. Membadan 

rezervuar sahasına kadar çok önemli bir sulama sahası bulunmadığından barajdan alınan 

sulama suyu kuzeyinde Dönek, güneyinde Mamu Dağları arasındaki 12 km’lik boğazdan 

geçerek Regülatörü’nden Turhal’a kadar Yeşilırmak Nehri’ne bir çok yan dere karışır. 

Bunlardan birkaçı Behzat, Gülüt ve Hotan dereleridir. 

Almus baraj yerinde Yeşilırmak Nehri’nin kotu 730 m olup, su toplama sahası 2352,8 

km 2 ’dir. Ayvacık’a gelindiğinde kotu 42 m, su toplama sahası 35820 km 2 ve yıllık ortalama 

taşıdığı su 5,8 milyar m 3’ ’dür. Ortalama debisi 161,558 m 3 /s’ dir. Orta derece tuz ve eser 

miktarda alkalilik ihtiva eder. Yeşilırmak Nehri akış bakımından düzensiz bir ırmaktır. Debisi 

azamiye yükseldiğinde, yatağından taşar, ziraat arazilerinde ve pek çok yerleşim alanlarında 

zararlar doğurur. 

DSİ VII. Bölge Müdürlüğü tarafından uzun yıllardır Yeşilırmak ve kollarına ait su 

örneklerinde su kalitesi gözlem çalışmaları yapılmaktadır. Yeşilırmak Nehri’nin Tokat İli 

dahilindeki bölümünün, Türk Çevre Mevzuatı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 

“Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” ne göre II.sınıf su kalite 

sınıfına girdiği saptanmıştır. Fakat nehrin su kalitesi yıldan yıla hatta aynı yılın farklı 

aylarında farklılık göstermektedir. Bu nedenle Yeşilırmak Nehri’nin daha önce yapılan su 

örneklerinin analiz sonuçlarına bakıldığında I. Sınıf yada II. Sınıf su kalite sınıfına girdiği 

saptanmıştır. 

Tokat İli’nin başlıca akarsuları; Yeşilırmak Nehri’ni oluşturan Tozanlı Çayı, Kelkit Çayı 

ve şehir merkezinden geçen Behzat Deresi’dir. 

Behzat Deresi’nin 2002 yılı ortalama debisinin 0,4 m 3 /s olduğu saptanmıştır. 2002 yılına 

ait parametre sonuçlarına bakıldığında Behzat Deresi’nin Türk Çevre Mevzuatı Su Kirliği 

Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen “ Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite 

Kriterleri”ne göre II. sınıf su kalite sınıfına girdiği saptanmıştır. 

Mevsimlik bir akarsu olan, özellikle de ilkbahar mevsiminde karların erimesi ile bol su 

taşıyan Ketenli Deresi de Topçam Dağları’nın kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda olan 

önemli bir akarsudur. 

35

Yeşilırmak Nehri ilin aynı zamanda doğal drenaj sistemini oluşturmaktadır. 

Tokat İli’nde yapılan etütlere göre, ilin sulanabilir arazi miktarı 321908 hektar’dır. DSİ 

tarafından etüt edilen sulamaya elverişli arazi ise 144642 hektar’dır. 103486 hektar arazi 

ekonomik olarak sulanabilirdir. 

Tokat İli genelinde yıllık ortalama yağış 475 mm 3 olup, ilin toplam yerüstü su 

potansiyeli 4153 hm 3 /yıl ‘dır. 

Tokat İli’nde DSİ tarafından inşa edilerek sulamaya açılan tarım alanı 56000 ha’dır. 

18000 ha alanda sulama inşaatı devam etmektedir. 

ŞUBAT 

MART 

SU 

NOKTALARI: A B C D E A B C D E 

Renk Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak 

Az 

Bulanık 

Az 

Bulanık 

Az 

Bulanık 

Az 

Bulanık 

Az 

Bulanık 

Koku Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal Normal 

7,5 

pH 7,99 8,76 8,01 7,76 8,70 7,85 7,80 7,80 7,70 3 

11,5 

Sıcaklık(C) 8,00 9,00 10,00 9,00 9,00 14,50 14,00 15,00 14,50 0 

Çözünmüş 

5,6 

Oksijen(mg/lt) 7,64 5,40 8,70 6,60 4,90 6,00 7,00 7,00 5,25 1 

Askıda Katı 

109,0 

Madde(mg/lt) 145,00 154,00 181,00 154,00 249,00 78,00 10,00 32,00 13,00 0 

31,6 

Klorür(mg/lt) 23,76 59,40 39,60 43,56 35,64 15,84 31,68 35,00 39,60 8 

0,0 

Sülfat(mg/lt) 0,08 0,04 0,09 0,07 0,07 0,01 0,02 0,03 0,04 3 

NİSAN 

MAYIS 

SU 


Renk 

Bulanı 

k 

Bulanı 

k 

Bulanı 

k 

Bulanı 

k 

Bulanı 

k Berrak Berrak Berrak Berrak 

Koku 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l Normal Normal Normal Normal 

7,7 

pH 8,06 7,65 7,81 7,68 7,78 7,75 7,83 7,64 6 

17,5 

Sıcaklık(C) 11,00 13,50 13,00 8,22 11,50 18,00 18,50 17,50 0 

Çözünmüş 

6,6 

Oksijen(mg/lt) 12,10 6,45 7,64 12,50 8,80 6,15 8,60 7,68 0 

Askıda Katı 

30,0 

Madde(mg/lt) 52,00 60,00 72,00 70,00 107,00 42,00 85,00 42,00 0 

27,7 

Klorür(mg/lt) 15,84 39,60 35,64 35,64 27,72 33,26 33,26 35,64 2 

0,0 

Sülfat(mg/lt) 0,07 0,06 0,06 0,09 0,07 0,02 0,01 0,02 2 

36

HAZİRAN 

AĞUSTOS 

SU 


Renk Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak 

Koku 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l Normal Normal Normal Normal Normal 

7,8 

pH 7,56 7,57 7,58 7,52 8,01 7,74 7,85 7,79 8 

22,5 

Sıcaklık(C) 17,50 15,50 17,50 17,50 18,50 21,50 22,60 22,50 0 

Çözünmüş 

4,8 

Oksijen(mg/lt) 6,44 6,58 6,94 5,78 8,30 5,00 5,50 5,50 0 

Askıda Katı 

114,0 

76,0 

Madde(mg/lt) 68,00 56,00 109,00 99,00 81,00 0 101,00 101,00 0 

35,6 

Klorür(mg/lt) 57,00 31,68 27,72 27,72 31,68 35,64 30,10 34,85 4 

0,0 

Sülfat(mg/lt) 0,04 0,03 0,05 0,05 0,03 0,05 0,05 0,09 4 

EYLÜL 

KASIM 

A B C D E A B C D E 

Renk Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak Berrak 

Koku 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l 

Norma 

l Normal Normal Normal Normal Normal 

7,7 

pH 7,97 7,87 7,73 7,81 7,86 8,00 7,75 7,90 7,74 7 

12,3 

Sıcaklık(C) 16,10 17,20 18,00 18,00 18,40 11,00 11,40 11,00 11,80 0 

Çözünmüş 

2,8 

Oksijen(mg/lt) 8,10 6,40 7,00 7,20 5,40 10,15 5,50 5,80 5,80 0 

Askıda Katı 

74,0 

Madde(mg/lt) 60,00 160,00 91,00 140,00 210,00 68,00 48,00 72,00 104,00 0 

43,0 

Klorür(mg/lt) 29,30 30,10 32,40 30,80 27,70 27,00 49,00 41,00 43,00 0 

0,0 

Sülfat(mg/lt) 0,02 0,03 0,02 0,03 0,03 0,02 0,02 0,01 0,03 1 

A Tokat Giriş B Kat Kasabası C Turhal Giriş D Turhal Çıkış E Amasya İl 

Sınırı 

Tablo D.3: Yeşilırmak’a ait ölçüm ve analiz sonuçları (Tarım İl Müdürlüğü 2002 Verileri) 

Tozanlı Çayı 

Yeşilırmak Nehri’nin ana koludur. Sivas bölgesinde Köse Dağı’nın 2801 m 

yükseltisindeki batı aklanından kaynaklanır. Batıya doğru; Kuzeyde; Karacan, güneyde; 

Tekeli dağlarının arasından geçer ve birçok yan dereler ile beslenir. 365’nci km’de Almus 

barajı’na ulaşır. Kuzeyde Dönek, güneyde Mamu dağları arasındaki 12 km ‘lik boğazdan 

37

geçerek Omala (gözova) Ovası’na girer. Buradan Karakaya Boğazı’nı geçtikten sonra 

Kazova’ya ulaşır. Tokat’ta Behzat Deresi, Turhal’da hotan ve Gülüt derelerinin sularını 

alarak, Turhal ovası’ndan 30 km’lik bir boğaz ile Amasya İli sınırları içerisinde Gendingen 

Ovası’na girer ve Çekerek Suyu ile birleşir. Tozanlı Çayı üzerinde Almus Barajı, Ataköy 

Barajı, Gözova Regülatörü ve Gümenek Regülatörü gibi önemli tesisler kurulmuştur. 

Kelkit Çayı 

Erzincan’ın kuzeyinde Sipikör, Pülür, Otlukbeli, Saran ve Balaban Dağlarından 

kaynaklanan suların Gümüşhane’nin Kelkit İlçesi yöresinde birleşmeleri ile oluşur. Kaynak 

kodu 1460 m’dir. 

Tokat İli’nin sınırlarına Reşadiye’nin Umurca Köyü yakınlarında girer. Yusufbey 

Köprüsü’nden Fatlı Köprüsü’ne kadar dar bir vadiden doğu-batı doğrultusunda akar ve Niksar 

Ovası’na ulaşır. Daha sonra Erbaa Ovası’nı kat ederek Kale Boğazı’nda Tozanlı Çayı 

ile birleşir. 

Çekerek Çayı 

İlin güneyindeki Çamlıbel Dağları’ndan kaynaklanır. Kızık, Çalı ve Fineze dereleri ile 

Çamlıbel Kasabası civarında birleşir. 

Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda Artova, Yeşilyurt, Sulusaray İlçelerinden geçerek 

Alanyurt Köyü’nün batısından Yozgat sınırına geçer. Buradan kuzeye yönelir ve tekrar Tokat 

il sınırına girdikten sonra Amasya’nın Kayabaşı yöresinde Tozanlı ile birleşir. 

Çekerek Çayı üzerinde Yozgat- Çekerek İlçesi sınırları içerisinde Süreyyabey barajı 

inşaatı çalışmaları devam etmektedir. Çekerek Çayı’ndan alınan su örneklerinin en son 

yapılan analizlerinin sonuçları değerlendirildiğinde Çekerek Çayı’nın Türk Çevre Mevzuatı 

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen “Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre 

Kalite Kriterleri” ne göre I. Sınıf su kalite sınıfına girdiği saptanmıştır. 

D.1.4 Göller, Göletler ve Rezervuarlar : 

D.1.4.1. Göller 

Zinav Gölü: Reşadiye İlçesi’nin Yolüstü Köyü’ne 3 Km uzaklıktadır. Gölün suları 

tatlıdır. Göl bir dere ve küçük sularla beslenir. Ortalama 1.5 Km 2 ‘lik bir alan kaplamaktadır. 




Güllüköy Gölü: Reşadiye İlçesi’nin Güllüköy yöresindedir 165.000 m 2 ‘lik bir alan 

kaplamaktadır. yan dereler ve ilk baharda eriyen kar suları ile beslenir. Ortalama derinliği 6 


Kaz Gölü: Pazar-Zile karayolu üzerinde, Üzümören Kasabası yöresindedir. 7.000 

dönümlük bir alanı kaplar. Gölün geniş bir bölümü sazlarla kaplıdır. Bu sazlıklarda yaban 

kazı, yaban ördeği ve birçok türde yaban kuşları barınmaktadır. Göl sularında lezzetli sazan 

balığı yaşamaktadır. Gölün Milli Park haline dönüştürme çalışmaları sürdürülmektedir. 

38

Barajlar ve 

Göletler 

D.1.4.2. Yapay Göller 

Tokat İli dahilindeki göletler ve nitelikleri tabloda belirtilmiştir. 

Bulunduğu 

yer 

Yapıl. 

Yıl 

Depolama 

Hacmi 

(hm 3 ) 

Gölet 

Yüksekliği 

(m) 

Sulama 

Alanı 

(ha) 

Dolgu 

Hacmi 

(m 3 ) 

Almus 


Amacı 

Sulama 

ve 

enerji 

Belpınar 

Barajı 


Boztepe 

Barajı 


Bedirkale 

Barajı 


Akbelen 

Barajı 


Artova 

Göleti 


Dutluca 

Gölete 


Büyükaköz 

Göleti 


Uluöz 

Göleti 


Kızık 

Göleti 


Tablo D.4: Tokat İli sınırları içinde DSİ tarafından inşaa edilen göletler 

Almus Baraj Gölü: Almus İlçesi’nin 3.5 Km kuzeydoğusunda Tozanlı Çayı’nın hafif 

bir dirsek çevirerek Omala (Gözova) Ovası boğazına girdiği yerde zomlu toprak dolgu tipinde 

yapılmıştır. Sedde yüksekliği 95 m, tepe uzunluğu 350 m, tepe genişliği 12 m, gövde dolgusu 

3500000 m 3 ’tür. Göl uzunluğu 22 Km, gölün en derin yeri 74 m’dir. Kapaksız yan kanalı dolu 

savak 1550 m 3 /s su geçirebilme kapasitesi vardır. 

Göl suyu hidroelektrik tesislere 519 metre uzunluğunda kuvvet tüneli ile girer ve üç adet 

dikey eksenli francis türbinleri ile ayrıca sulama çıkışından ırmağın yatağına karışır. 

Hidroelektrik santralinde 27Mw kurulu güçle yılda ortalama 99Gwh enerji üretilir. 

Baraj Arı İnşaat T.A.O tarafından yapılmıştır. Yapım çalışmaları 23.07.1959 tarihinde 

başlamış ve baraj 05.10.1966 tarihinde işletmeye açılmıştır. Baraj hidroelektrik enerjisi 

üretmek, tarım alanlarına sulama suyu sağlamak, sel taşkınlarını önlemek amacıyla 

yapılmıştır. Gölde yayın, sazan ve alabalık türü tatlı su balıkları vardır. 

Barajın etrafı ormanlarla kaplıdır ve göl kıyılarında birçok koy bulunmaktadır. Bu 

özelliği ile Tokat ve çevresinin önemli piknik ve dinlenme yeri olmaktadır. Tokat’a uzaklığı 

36 km dir. 

D.1.5. Denizler 

Tokat İli’nin denize kıyısı bulunmamaktadır. 

39

D.2. Doğal Drenaj Sistemleri 

Bu konu ile ilgili bilgiler D.1-1. ve D.1-3. bölümlerinde verilmiştir. 

D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri : 

D.3.1.Yeraltı Suları ve Kirlilik: 

Tokat İli sınırları içinde mevcut yeraltı suyu kaynaklarını kirleten her hangi bir kirletici 

kaynak saptanmamıştır. Yeraltı sularında yapılan bakteriyolojik ve fizikokimyasal analizlerin 

sonucunda önemli bir kirlenme saptanmamıştır. İl genelindeki yeraltı suyu kaynaklarının 

sularında yapılan analizlerin sonuçları Tablo 1’de verilmiştir. 

D.3.2. Akarsularda Kirlilik: 

DSİ 7. Bölge Müdürlüğü tarafından Yeşilırmak Havzası’nın Tokat İli sınırı içinde kalan 

bölümünde Yeşilırmak Tokat girişi (Gümenek Regülatörü), Behzat Deresi, Yeşilırmak Tokat 

Çıkışı, Çekerek Irmağı (Çırdak) ve Kelkit Çayı su örnekleri belirli periyotlarla alınarak su 

kaliteleri sürekli olarak izlenmektedir. Akarsular için kıyı koruma alanları mevcut değildir. 

Turhal’daki Şeker Fabrikası ve antimon madenleri zehirli atıkları ile Turhal ve Tokat 

kentlerinin evsel nitelikli atıkları Yeşilırmak Nehri’nin başlıca kirlilik nedenleridir. 

D.3.3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik: 

Göl ve göletlerde herhangi bir kirlilik durumu saptanmamıştır. Daha önce belirlenmiş 

olan kıyı bandı yoktur fakat DSİ Müdürlüğü tarafından içme suyu amaçlı olarak yapılan 

göletlerde mutlak koruma alanları konulmaktadır. 

D.3.4 Denizlerde Kirlilik 

Tokat İli’nin denize kıyısı bulunmamaktadır. 

D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 

Yeraltı suyu, kıta içi suları ve denizlerin kirliliğinin önlenmesi konusunda il 

düzeyinde, merkezi ve yerel yönetimlerce alınan tedbirler ve kontrol yöntemleri 

belirtilmelidir. 

D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 

Bu bölümde aşağıdaki alt başlıklarda belirtilen; parametrelerin su kaynaklarını 

etkileyici yöndeki mevcut durumları ve yapılan çalışmalar (ölçüm sıklığı, yapılan analiz 

sonuçları ve alınan önlemler vb.) hakkında bilgiler verilecektir. 

KAYNAK: 

D.S.İ. 7.Bölge Müdürlüğü Planlama Şube Müdürlüğü 

Tokat Tarım İl Müdürlüğü 

40

E.1.Genel Toprak Yapısı 

E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 

İl’ in değişik topoğrafyası, iklimi ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki 

çeşitlilik, değişik özelliklere sahip toprakların oluşumuna neden olmuştur. Bu durum bitki 

besin maddeleri kapsamında da kendini göstermektedir. 

İl topraklarının ortalama analiz sonuçlarına göre yapılan genel değerlendirme 

neticeleri aşağıda özetlenmektedir. 

a-Toprak Bünyesi 

Saturasyon (işba) yüzdesine göre yapılan sınıflandırmada tarım topraklarının %31‘tınlı 

, %64‘ü killi-tınlı ve %5’i killi bünyeye sahiptir. Bu dağılım il’de tarım için uygun toprak 

bünyesi varlığını göstermektedir. 

b-Toprak Reaksiyonu (pH) 

Tarım topraklarının %9.7‘si asit (pH 6.5‘den düşük ), %25.6‘sı nötr (pH 6.6-7.5) 

%64.72’si ise alkali (Ph 7.5 den büyük ) reaksiyona sahiptir 

c-Toprak Tuzluluğu (% Total tuz) 

İşlemeli tarım uygulanan toprakların %99,9’u tuzsuz , %0,1’i ise hafif tuzludur. 

d-Toprakta Kireç (CaCO3 ) 

İl topraklarının %27,8 ‘i az kireçli , %19,6’sı kireçli ,%32,2’si orta kireçli, %13.12’i 

fazla kireçli ve %7,3’ü ise çok fazla kireçlidir. 

Yağış ve yıkanmanın Doğu Karadeniz Bölgesine oranla az olması nedeniyle il ‘de asit 

sahalar daha az görülmektedir. 

e- Organik Madde 

Tarım topraklarının büyük bir kısmı organik madde yönünden fakir durumdadır. 

Analiz sonuçları ortalamasına göre; toprakların %3,4’ünde organik madde çok az, %40,5’inde 

az, %32,4’ünde orta, %13,1’inde iyi ve %10,6’sında ise yeter düzeydedir. 

İl topraklarının azotlu gübrelerle gübrelenmesi gereklidir. Azot noksanlığına yağışlar 

ve erozyon neden olmaktadır. 

Organik madde miktarını arttırıcı önlemlere başvurulması, verimde devamlılık ve artış 

için gereklidir. 

f- Fosfor 

Bitkiler tarafından alınabilir fosfor tayinlerinde, (Olsen metoduna göre ) tarım 

topraklarının %73’ünde fosfor az, %11 ‘inde orta, %7’sinde yüksek ve fosfor eksikliği 

gösteren toprakların fosforlu gübrelerle takviye edilmesi gerekmektedir. 

g-Potasyum 

Memleketimizin jeolojik yapısı ve iklim durumu, topraklarda fazla miktarda potasyum 

birikmesine neden olmaktadır. 

İl topraklarının %2’sinde potasyum az, %5’inde orta, %7’sinde yeter ve %86’dasında 

ise fazla miktarda potasyum tespit edilmiştir, 

. 

41

E.2 Toprak kirliliği: 

E.2.1. Kimyasal Kirlenme 

İlimizde toprakların kimyasal olarak kirlenmesine neden olan en önemli kaynaklar, 

evsel ve endüstriyel atıksuların arıtılmadan alıcı ortama verilmesi ve /veya tarımsal sulamada 

kullanılması, pestisitler, aşırı gübre kullanımı mevzuata uygun olmadan bertaraf edilen 

atıklar(tehlikeli atık, tıbbi atık, radyoaktif atık v.s) ve karayollarında seyreden taşıtların 

meydana getirdiği ağır metal kirliliğidir. 

İl sınırları içinde topraktaki pestisit birikimini tespit etmek amacıyla analiz 

yapılamamıştır. Ticari gübrelerin yanlış kullanımı sonucu toprak kalitesinde bozulma olup 

olmadığı konusunda bir çalışma yapılmamıştır. 

E.2.1.1 Atmosferik Kirlenme 

Bu konuda Tokat İli’nde yapılan herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. 

E.2.1.2 Atıklardan Kirlenme 

Bu konu ile ilgili bir araştırma yapılmamıştır. 

E.2.2 Mikrobiyal Kirlenme 

Bu konu ile ilgili bir araştırma yapılmamıştır. 

E.3. Arazi: 

E.3.1.Tokat İlinin Arazi Varlığı 

Tokat İli yüzölçümünün %31,9’unu tarım alanları %13,2’sini çayır-mera arazisi 

%38,7’sini orman ve fundalık alanları %5,3’ünü tarıma elverişli boş alan %16,2’sini diğer 

araziler oluşturmaktadır. 

Arazileri belli başlı ovalar haricinde engebeli olmasına rağmen ilde yoğun şekilde 

tarım yapılmaktadır. Tokat İlinde üretim deseninin büyük ölçüde arazinin sulanabilirliği 

belirlemektedir. Sulu koşullarda üretim deseninde şeker pancarı, ayçiçeği ve domates 

münavebeye girmekte ve toplam dikiliş içinde önemli pay almaktadır. 

İLİN ARAZİ VARLIĞI 

YÜZÖLÇÜMÜ 

998,242(Ha) 

ARAZİNİN DAĞILIMI ALAN (Ha) % 

1Tarım arazisi(İşlenen) 318.888,0 31,9 

2Çayır-Mer'a arazileri 131.683,0 13,2 

3Orman arazisi 386.239,0 38,7 

4Diğer araziler 161.432,0 16,.2 

A-Su satıhları 29.312 

B-Taşkın yatakları 13.411 

C-Çıplak kaya molozları 20.938 

D-Meskun saha 44.691,0 

E-Tarıma elverişli boş alan 53.080,0 

GENEL TOPLAM 998.242,00 100,0 

Tablo E.1. Tokat İlinin Arazi Varlığı 

42

Çayır-Mer'a arazileri 13,19% 

Tarım arazisi(İşlenen) 31,94% 

Diğer araziler 16,17% 

Orman arazisi 38,69% 

Şekil E.1: Arazi Dağılımı 

E.3.1.1 Arazi Sınıfları 

Tarım arazisi(İşlenen) Çayır-Mer'a arazileri Orman arazisi Diğer araziler 

Arazi kullanma kabiliyet sınıfları 8 adet olup, toprak zarar ve sınıflandırılması 1.sınıftan 

7. sınıfa doğru giderek artmaktadır. İlk dört sınıf arazi, iyi bir toprak idaresi altında bölgeye 

adapte olmuş kültür bitkileri ile orman mera, ve çayır bitkilerini iyi bir şekilde yetiştirme 

yeteneğine sahiptir. 5.,6. ve 7. sınıflar adapte olmuş yerli bitkilerin yetişmesine elverişlidir. 

Bunlardan 5.,6. sınıflarda toprak ve su koruma önlemleri alındığı taktirde bazı bitkilerde 

yetiştirilebilir. 7. sınıf arazilerde çok etkin ve pahalı ıslah çalışmaları ile ürün alınabilirse de 

mevcut piyasa koşullarında elde edilecek ürün yatırım harcamalarını karşılayamaz. 

Arazi Sınıflarının Dağılımı 

Ha % 

1. Sınıf Araziler 75.766 7,6 







8. Sınıf Araziler 10.122 1 

Su Satıhlar Meskun 

Sahalar 7.725 0,8 

TOPLAM 998.242 100 

Tablo E.1: 

Tokat İlinin 

Arazi Varlığı 

Şekil E.2: Arazi Sınıflarının Dağılımı 

Arazi Sınıflarının Dağılımı 

14,49% 

0,16% 

7,60% 

9,43% 

43

Sınıf 1: Topoğrafyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonu zararı çok 

azdır. Toprak derinliği fazla, drenajları iyidir. Tuzluluk, alkalilik ve taşlılık sorunları yoktur. 

Su tutma kapasitesi yüksek ve verimlilikleri iyidir. Çok üretgen olup, geniş bir bitki seçim 

aralığına sahiptir. Kültür bitkileri yetiştirilmesinde olduğu kadar çayır,mera ve orman içinde 

kullanılabilir. 

1.sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 75.766 il genel yüz ölçümünün %7.65’ini 

kaplar. Bu arazilerin %73.29’u alüvyal, %3.20’sisini kolüvyal, 0.79’unu kahverengi orman, 

%2.22’sini kestane rengi, %13.27’sini kırmızı kestane rengi, %7.23’ünü kahverengi topraklar 


Sınıf 2: Bu sınıftaki topraklar işleme sırasında hava ve su ilişkilerini iyileştirmek için 

yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprak idaresini gerektirir. Bu topraklar 

kültür bitkileri, çayır, mera ve orman için kullanılır. 

2. sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 65.417 hektar olup il yüzölçümünün %6.59 

‘unu kaplar. Bu arazilerin %2.53 ‘ünü alüvyal, %30.64’ünü kolüvyal, %21.61’ini kahverengi 

orman, %0.24’ünü kireçsiz kahverengi, %17.73’ünü kestane rengi, %22.58’ini kırmızı 

kestane rengi, %3.97’sini kahverengi ve %1.7’sini ise kırmızı kahverengi topraklar 


Sınıf 3: Bu sınıftaki topraklar 2. sınıftakilerden daha fazla sınıflandırmalara sahiptir. 

Kültür bitkileri için kullanılmaları gerektiğinde, koruma önlemleri almak ve alınan önlemlerin 

sürekliliğini sağlamak oldukça zordur. Kültür bitkileri tarımına alınabilecekleri gibi çayır, 

mer’a ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. 

Bu arazilerin toplam yayılma alanı 94.101 hektar olup, il genelinin %9.47’sini kaplar. 

Bu arazilerin %2.06 ‘sini Alüvyal, %10.8’ini kolüvyal, %41.86’sını kahverengi orman, 

%25.01’ini kestane rengi, %9.66’sını kireçsiz kahverengi orman, %1.15’ini kahverengi, 

%0.19’unu ise kırmızı kahverengi orman oluşturmaktadır. 

Sınıf 4: Bu sınıfta toprakların kullanılmasındaki kısıtlamalar 3. sınıftakinden daha fazla 

ve bitki seçimi daha sınırlıdır. İşlendiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirir. Çayır, mera ve 

orman için kullanılabildikleri gibi gerekli önlemler alındığında tarla veya bahçe bitkileri 

içinde kullanılır. 

4.sınıf arazilerin yayılma alanı 75.852 hektar olup il yüzölçümünün %7.64’ünü 

kaplar.Bu arazilerin %55.97’si kahverengi orman, %20.15’ini kireçsiz kahverengi orman, 

%20.15’ini kestane rengi %6.80’ini kırmızı kestane, %0.51’ini alüvyal, %51’ini kolüvyal 

toprak oluşturmaktadır. 

Sınıf 5: Bu topraklar yetişeçek bitki cinsini kısıtlayan ve kültür bitkilerinin normal 

gelişmesini önleyen sınırlandırmalara sahiptir. Sık sık sel basması nedeniyle sürekli olarak 

yaş yada çok taşlı veya kayalıdır. 

Bu arazilerin yayılma alanı 1.631 hektar olup il yüzölçümünün %0.2’sini kaplar. 

Sınıf 6: Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koşulları tohumlama, kireçleme, gübreleme 

ve drenaj hendekleri,saptırma yapıları ve su dağıtıcıları ile su kontrolü gibi mera 

iyileştirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. 

6. Sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 144.673 hektar olup, il genel yüzölçümünün 

%14.56’sını kaplar. Bu arazilerin %64.92’sini kahverengi orman, %19.61’ini kireçsiz 

kahverengi orman, %11.9’unu kestane rengi, %3.57’sini kırmızı kestane rengi topraklar 


Sınıf 7: Bu sınıftaki toprakların fiziksel koşulları, tohumlama, kireçleme, gübreleme ve 

hendekler, saptırma yapıları veya su dağıtıcıları ile su kontrolü gibi çayır ve mera 

iyileştirilmelerinin uygulanmasının pratik olmasını önler. 

7. sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 522.902 hektar olup , il genel yüzölçümünün 

%52.64 ‘ünü teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin %0.04’nü hidromorfig alüvyal, %0.01’ini 

kırmızı sarı podzolik, %0.83’ünü gri kahverengi podzolik, %81.72’sini kahverengi orman, 

44

%2.35’ini kestane rengi %0.53’ünü kırmızı kestane rengi, %0.2’sini ise kahverengi topraklar 


Sınıf 8: Bu sınıftaki topraklar ve arazi şekilleri kültür bitkileri, otlar ve ağaçlar için 

yapılacak amenajman masraflarının üzerinde gelir gelmez; fakat yaban hayatı için ve 

dinlenme yeri olarak kullanılabilir. 

8. sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 17.847 hektar olup, il genel yüzölçümünün 

%1.8’ini teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin %0.41’ini kahverengi orman toprakları, 

%29.36’sını ırmak yatakları, %29.33’ünü çıplak kaya ve molozlar, %40.9’unu su yüzeyleri 


E.3.2. Arazi Problemleri 

Farklı eğim ve yüksekliklerde farklı topraklar oluşur. Bu özelliklere sahip Tokat ili 

topaklarında bitki yetişmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlık, kayalık, 

drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkisi değişen sorunlar oluşturur. 

Erozyon: Irmak taşkın yatakları, çıplak kayalıklar, su yüzeyleri ve yerleşim alanları 

dışında kalan alanların 10.19’u hafif derecede su erozyonuna uğramıştır. Kuru tarım 

arazilerinin 5.70’i, sulu tarım arazilerinin %71.45’i, bağ ve bahçe arazilerinin %12.83‘ü hafi 

derecede su erozyonuna uğramıştır. Orta derecede su erozyonuna uğramış topraklar %20.33 

‘dür. Kuru tarım arazilerinin % 43.20 ‘si, sulu tarım arazilerinin %25.74 ‘ü, bağ ve bahçelerin 

%71.33 ‘ü su erozyonuna uğramıştır. 

Toprak Sıklığı: Bitki kök sisteminin geliştiği ve besin elementlerinin ve suyun temin 

edildiği bölgelerin derinliği bitki yetiştirme açısından önemlidir. İlin 445.922 Hektarını Sığ 

topraklar oluşturur. Sığ toprakların 322.015 hektarında şiddetli su erozyonu görülür. Çok sığ 

topraklar 321.136 hektarlık alana yayılmıştır. Bunların 129.41 hektarında şiddetli, 177.695 

hektarında çok şiddetli su erozyonu görülür. 

Sığ ve çok sığ topraklar 767.058 hektar olup, İl genel yüzölçümünün %78.2 ‘sini 

oluşturur. 

Taşlılık ve Kayalılık:Tokat İlinde toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek 

taşlılık ve kayalılık ihtiva eden topraklar 223.619 hektar (%22.81) alanda yayılmıştır. İlde 

taşlılık genellikle dik, çok dik ve sarp eğimlerde, sığ ve çok sığ topraklarda görülür. 

Drenaj: Alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir 

bölümünde bitki gelişmesine zarar verecek kadar yüksek düzeyde bulunduğu topraklar 3485 

hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Yetersiz drenajlı 2500 hektar arazinin 257 hektarı tarım, 

kalanı çayır olarak kullanılmaktadır. Kötü drenajlı 985 hektar arazinin tamamı çayır olarak 

kullanılmaktadır. 

Tuzluluk-Sodiklik: Tokat’da drenajı bozuk sahaların 1411 hektarında tuzluluk 

problemi bulunur. İldeki bu problemin nedenleri : 

1-Arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olması nedeniyle tuzların üst topraktan 

yıkanması. 

2-Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak çukur kısımlara birikmesi. 

3-Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması. 

KAYNAK 

Köy Hizmetleri Araştırma Enstitü Müdürlüğü 

45

F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F.1. Ekosistem Tipleri 

F.1.1.Ormanlar 

F.1.1.1Ormanların Ekolojik Yapısı : 

TOKAT ili,Orta Karadeniz bölgesinin iç kısmında yer almaktadır.İlin % 40.64 ü 

ormanlarla kaplıdır.402.787 hektarlık orman alanlarının 220.987 hektarı koru,181.800 hektarı 

baltalıktır.İl genelindeki ormanların % 23 ünü normal koru,% 9 u normal baltalık,% 31 i 

bozuk koru,% 37 si bozuk baltalık orman niteliğindedir.Bir başka değerlendirmeyle 

ormanların % 32 si verimli % 68 verimsiz ıslaha muhtaç bozuk orman niteliğindedir. 

İlimizde ormanlar daha çok Almus,Başçiftlik,Reşadiye,Niksar,Turhal ve Erbaa ilçeleri 

ile İl merkez Topçam bölgesindedir.Kara çam, Sarı çam ,Köknar , Gürgen ve Sedir gibi ağaç 

türleri en yaygın olanlarıdır.Bu ağaç türlerinin içerisinde yer yer fındık,kızılcık ,yabani 

erik,elma ahlat,alıç gibi türlere de rastlamak mümkündür.Ovalarda ve vadi tabanlarında ise 

söğüt ve kavak çoğunluktadır.İlimizin güney kesimlerinde (Artova ve Zile dolayları) ağaçlar 

çok seyrekleşir.Bu yörelerde hakim bitki örtüsü bozkırlardır.İlk bahar ve yaz başlarında yeşil 

olan bu bitki örtüsü yaz sonlarında sararır,bozkır görünümünü alır. 

Akdağ (Pazar), Deveci Dağı (Zile), Çamlıbel (İl Mrk), Topçam (İl mrk.), Asmalı Dağ, 

Dumanlı Dağı ( Almus), Karınca Dağı,Sakarat Dağı, Boğalı Dağı (Erbaa-Niksar), Güneş 

Dağı, Karaçam Dağı (Reşadiye) Dağlarının etekleri ormanlarla kaplıdır. 

F.1.1.2. Bölgenin Orman Envanteri : 

1-Ağaç Türleri ve Yayılım alanları : Genel olarak Kayın, Gürgen, Meşe, Kızılağaç, 

Akçaağaç, Dişbudak, Ihlamur, Dağ Kavağı, Sarıçam, Kızılçam, Karaçam, Ardıç gibi ağaç 

türleri bulunmaktadır. Genelde kuzey bakılarda Kayın, Güney bakılarda ise Sarıçam, 

Karaçam, Meşe gibi asli orman ağaçları bulunmaktadır. 

2-Orman Örtüsü İstatistikleri : İlimizde ormanlık alan, %35 açık alan, %65 

bulunmaktadır. Bu miktarın %33 ‘ü verimli %67 ‘si verimsiz ormanlardır. 

3-Orman Alanlarının Mülkiyeti: İlimizdeki ormanların tümü devlete ait olup, şahıs 

ormanı yoktur.Ancak önümüzdeki yıllar için Gıj gıj kent ormanı çalışmaları kapsamına 

alınmıştır. 

4-Orman Ürünleri: Tomruk, maden direk, yuvarlak sanayi odunu, lift-yonga odunu, 

sırık ve çubuk, yakacak ürünü üretimi yapılmaktadır. 

Tokat İli’nde ağaçlandırma çalışmaları hızla devam etmektedir. 

Tokat Orman İşletme Müdürlüğü’nden elde edilen verilere göre 2003-2004 yıllarında 

ormanlardan elde edilen belli başlı orman ürünleri; 

Ürün Cinsi 2003 2004 

Toplam endüstriyel odun üretimi 4.789 13.574 

Tomruk üretimi 2291 1611 

Maden direği üretimi 126 186 

Sanayi odunu üretimi 878 8.392 

Lif-yonga üretimi(m3) 1.494 3.235 

Sırık üretimi - 150 

Lif-yonga üretimi(ster) 1.992 4313 

Yakacak odun üretimi 75.096 87.676 

Tablo F.1: 2003-2004 yıllarında ormanlardan elde edilen belli başlı orman ürünleri; 

46

Tokat’ta Ormanların Dağılımı ve Nitelliği : 

İl genelindeki ormanların %23‘ü normal koru, %9‘u normal baltalık, %31‘i bozuk 

koru, %37‘si bozuk baltalık niteliğindedir 

TOKAT 

Normal Koru Ormanı (Ha) : 119312 

Bozuk Koru Ormanı (Ha) : 101014,5 

TOPLAM KORU ORMANI (Ha) : 220326,5 

Normal Baltalık Ormanı (Ha) : 52240,5 

Bozuk Baltalık Ormanı (Ha) : 131100,5 

TOPLAM BALTALIK ORMANI (Ha) : 183341 

Açıklık Alan (Ha) : 567533,5 

Toplam Ormanlık Alanı (Ha) : 403667,5 

Genel Saha (Ha) : 971201 

Ormanlık Oranı (%) : 41,6 

İşletme Müdürlüğü Sayısı (Adet) : 4 

Tablo F.2: Ormanların Dağılımı ve Niteliği 

Tokat İlinde üretilen orman emvalleri işlemek üzere kurulmuş 21 adet fabrika ve 160 

adet hızar şerit atölyesi bulunmaktadır. Üretilen emvaller Orman İşletme Müdürlüğü’ne ait 

orman depolarından ihale yoluyla satılarak değerlendirilmektedir. Ayrıca köylerin yakacak 

ihtiyaçları da baltalık ormanlardan karşılanmaktadır. 

F.1.1.3 Orman Varlığının Yararları : 

İklim : Ormanların yağış ve yumuşak iklim düzenleyen faktörü vardır. Yağışı artırır, 

toprağın kuruyup çatlamasına engel olur. Transprasyon (terleme) suretiyle havanın nisbi 

rutubetini artırır. Rüzgara karşı perde vazifesi görür ve gürültüye engel olur. 

Toprak ve Toprak Verimliliği : Ormanlar toprak üzerinde bulunan mevcut örtüsüyle 

erozyonu önler. Ayrıca toprak üzerine düşen dal budak, yaprak, kozalak gibi parçalar toprağın 

humus oranını artırarak verimini yükseltmektedir. 

Sağlık : Fotosentezle özümleme sayesinde havadan karbondioksit alıp oksijen vererek 

havanın CO2-O2 dengesini muhafaza eder. Havada asılı kalan toz, duman, is gibi partikülleri 

bir filtre gibi tutarak havayı temizler. 

İş Alanı ve Geçim Kaynağı : Ormanlardan, Orman içi ve orman kenarı köyler 

ormanda yapılacak olan teknik müdahaleler ve ağaçlandırma çalışmalarında çalışarak gelir 

elde etmektedir. 

Su ve Yağış : Yağışı artırarak su varlığının korunması ve düzenlenmesini sağlar. 

Rekreasyon : Sportif faaliyetler ve turizm için en uygun koşulları içeren ormanlar; 

insanların gezme, dinlenme ve eğlenme gibi ihtiyaçlarını karşılar. 

Savunma ve Güvenlik : Ormanlar savunma ve güvenlik açısından önemli olup, 

gizlenmeye müsaittirler. 

47

F.1.1.4.Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 

Kadastrosu Yapılan Orman Alanı 


Orman Alanı 187058 187058 

Kadastrosu Yapılan Alan 94819 95568 

Tescili Yapılan Alan 60985 61254 

Tescili Yapılmayan Alan 33834 34314 

Kadastrosu Yapılmayan Alan 92239 91490 

Orman Dışına Çıkan 

1127 1127 

Alan(Kümülatif) 

Tablo F.3: Kadastrosu Yapılan Orman Alanı 

Ormanlık Sahalardan Verilen İzin Adedi ve Alanları 

2003 2004 

Toplam izin verilen alan 1144 1201 

Toplam izin verilen izin 

190 215 

sayısı 

Bedelsiz verilen izin alanı 908 930 

Bedelsiz verilen izin sayısı 120 128 

Bedelli verilen izin alanı 236 271 

Bedelli verilen izin sayısı 70 87 

Turistik tesis izin alanı - - 

Turistik tesis izin sayısı - - 

Özel ağaçlandırma izin alanı - - 

Özel ağaçlandırma izin sayısı - - 

Tablo F.4: Ormanlık Sahalardan Verilen İzin Adedi ve Alanları 

F.1.2. Çayır ve Meralar 

Türkiye meralarının %95’i eğimli ve taban suyu derinlerde olan kıraç arazilerden oluşur. 

Meraların %5’i ise taban suyu yüksek ve düz arazilerdir. Tokat’ın yüz ölçümünün 

%13(131.683 ha) Türkiye’nin yüz ölçümünün %27’si (21.101.317 ha) meralarla kaplıdır. 

Kullanım amaçları ve yararları 

Hayvan Besleme: Meralar yaban hayvanları dahil tüm hayvanlar için yem kaynağıdır. 

Ayrıca meralar yaban hayvanları için barınaktır. 

Toprak Muhafaza :Mera (üzerindeki bitkiler ile ) toprağı yerinde tutarak mera 

alanlarından daha aşağı arazileri sel felaketinden korur. 

Su Muhafazası :Meralar yağışları emer, toprağın alt katmanlarına sızdırır, yer altı su 

kaynaklarının (rezerv) oluşmasını ve gelişmesini sağlar. Meralar yağışları filtre eder ve su 

kaynaklarının kalitesini yükseltir. 

Biyolojik Çeşitlilik :Türkiye meralarında 9000 değişik bitki türü bulunmaktadır. Bu 

bitkilerden 3000 bitki türü dünyanın hiçbir yerinde yetişmez (endemik).Ayrıca meralarımızda 

birçok şifalı bitki türü bulunmaktadır. 

Gen Merkezi Olma : Kültürü yapılan (tarla tarımı) birçok bitki hastalanmaktadır. 

Kültür bitkilerinin yabanileri meralarda bulunur. Kültür bitkilerine yabanilerinden gen 

aktarılarak hastalıklara dayanıklı bitkiler elde edilmektedir. 

48

Sera Etkisini Azaltma: Bitkiler solunum yoluyla oksijen üretirler. 

Temiz Doğa Ortamı :Ruh sağlığı açısından 

Mera Turizmi :Alternatif Turizm 

Türkiye’deki meralar düzensiz ve aşırı otlatma sonucu erozyon merkezi haline 

gelmiştir.Yaban hayatı ve biyolojik çeşitlilik bozulmuş toprak ve su kaybı en üst sınırına 

ulaşmıştır 

Ülkemizin en önemli doğal kaynakları içerisinde yer alan mera alanlarını ıslah edilerek 

verimliliklerinin artırılması, gerek hayvancılığın geliştirilmesi ve gerekse toprak muhafaza ve 

erozyon kontrolü bakımından öncelikli konuların başında gelmektedir. Bu açıdan kanunun 

amacı; mera, yaylak ve kışlakların tespiti tahdidi ile tahsislerinin yapılması, otlatma planı ve 

amenajmanının yapılması, denetlenmesi, korunması bakım ve ıslahlarının yapılarak 

verimliliklerinin artırılmasıdır. 4342 sayılı mera kanununun yürürlüğe girmesi ile birlikte 

mera komisyonu ve komisyona bağlı teknik ekiple (merkez, Erbaa, Niksar , Pazar Reşadiye , 

Turhal ,Zile) ilçelerinde oluşturulmuştur. 

2001 yılı sonu itibariyle 299 yerleşim biriminde çalışmalar tamamlanmış 153 köyde 

toplam 14.587,8 Ha mera tespit edilmiştir. 76 Köyde mera tespit edilememiştir. 13 köyde 

tahsis çalışmaları tamamlanmıştır. 

Projelerle illerde mera kanunu gereğince tespit ve tahdit işlemleri tamamlanmış olan 

meraların ıslah edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda merkez ilçeye ait Söngüt Köyü mera 

ıslahı ve amenajman projesi Tarım Bakanlığı’nca onaylanmıştır. 

F.1.3 Sulak Alanlar 

Bu başlıkla ilgili ayrıntılar F.4 bölümünde verilmektedir.. 

F.1.4 Diğer Alanlar(stepler vb.) 

İlimizde bu tür bir alan bulunmamaktadır. 

F.2. Flora 

F.2.1 Habitat ve Toplulukları 

Tokat İli 2400 metreye ulaşan dağları ve yeryüzü şekillerinin çeşitliliği ile özel bir 

konuma sahiptir. Bu özelliği Tokat’a kültür bitkileri açısından ülkemizdeki 5 mikrogen 

merkezinden biri olma ayrıcalığı kazandırmıştır. Tokat İli meyve cins ve türleri meyve, 

baklagiller, yem bitkileri açısından gen merkezi konumundadır. Yapılan araştırmalarda kiraz 

ve vişnenin en önemli gen kaynaklarının Tokat yöresinde olduğu ve Tokat’a özgü Cerasus 

İnkana adlı kiraz türünün endemik bir bitki olduğu görülmüştür. Çok geniş bir tarım alanına 

sahip ilde her türlü tarla, bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır. Turunçgiller hariç bütün bitki ve 

ağaçları görmek mümkündür Erbaa ilçesinde Kozlu, Meyandüzü ve Osmanköy civarında 

Çatalan ormanları ile Reşadiye ilçesi Kazalapa yakınlarındaki orman serileri içerisinde 

Lübnan Sediri ve Erbaa Doğanyurt (Hayati) ve Niksar Kümbetli (Herkümbet) ve merkez 

arasında kalan alanlarda yabani zeytinlikler ve aynı zamanda bu dolaylarda nar ve incir doğal 

olarak yetişmektedir. 

F.2.2 Türler ve Popülasyonları 

Tokat İli, gerek orman arazileri,gerekse mera, yaylak ve kışlaklar, flora ve fauna 

bakımından oldukça zengindir.Doğal olarak yetişen birçok yem bitkisinin yanında; 

kuşburnu,böğürtlen,yabani armut, ıhlamur, kızılcık, alıç, menegiç, kekik, salşep,madımak, 

ballıbaba, yabaninane, kapari, mahlep gibi birçok bitki türleri mevcuttur. 

Tokat İlinde ismi ile anılan birçok tarımsal ürün bulunmaktadır.Bunların başında 

Narince Üzümü,Tokat Bağ Yaprağı,Madımak gelmektedir. 

49

Tokat Florasında Yer Alan Türler 

Latince Adı Familyası Türkçe Adı 

Acanthus hirsutus acanthaceae Ayı pençesi 

Acer campestre Aceracese Sahra akçaağacı 

Acer hyreanum aceracese Akçaağaç 

Acer negunda aceracese Akçaağaç 

chantholimon venustum plumbaginaceae Kardikeni(Kipri yastığı) 

Achillea setacea Compozitae Tilki kuyruğu 

Adonis auutomnalis 

Kan damlası 

Alkanna orientalis Boraginaceae Tosbağa otu 

All. panicu. ssp paniculatum Liliaceae 

Alopecurus agrestis 

Sıçan kuyruğu 

Alyssum cantemptum Cruciferae 

Alyssum hirsitum 

Cruciferae 

Alyssum xanthocarpum Cruciferae 

Amelanchier rotundifolia Rosaceae 

Amygdolus orientalis Rosaceae Ahlat 

Anchusa azurea 

Boroginaceae 

Androsace maxima Primulaceae 

Anthemis austriaca Compositae 

Anthemis cretica Compositae Papatya 

Anthemis tinetoris 

Compositae 

Arabis cauca. Ssp caucasica Cruciferae 

Arabis nova 

Cruciferae 

Arabis sagittata 

Cruciferae 

Arbutus androhne 

Sandal 

Arbutus unedo 

Kocayemiş 

Asperula arvensis Rubiaceae Yapışkan ot 

Astragallus achinus Fabeceae Geven 

Astragallus compactus Fabeceae Geven 

Astragallus densifolıus Fabeceae Geven 

Asragallus fraxinifolus Fabeceae Geven 

Astropis trinius 

Tuzlu tokurcun 

Avena fatua Poaceae Deli yulaf 

Bellis perennis Compositae Koyun gözü 

Briza maxima 

Kuş ekmeği 

Bromus arvensis Poaceae Tarla bromu 

Bromus tectorum Poaceae Dam bromu 

Capsella bursa pastoris 

Çoban çantası 

Carpinus betulus Betulaceae Adi gürgen 

Carpinus orientalis Betulaceae Doğu gürgeni 

Castenea sp. 

Kestane 

Cedrus libani Pinaceae Lübnan sediri 

Celocia cristata 

Horoz ibiği 

Celtis galabrata Ulmaceae Çitlembik 

Celtis galabrata Ulmaceae Dağum, Çitlembik 

Centaurea depressa Compositae Acımık 

Cirsium arvense Compositae Köy göçüren 

Cistus creticus Cistaceae Yapraklı ladin 

50

Cistus laurifolius Cistaceae Laden 

Colutea cilicica Fabaceae Yabani sinameki 

Convulvulus arvensis Convulvulaceae Sarmaşık 

Corulus avellena Betulaceae Fındık 

Corulus sp. Betulaceae Yabani fındık 

Cotoneaester nummularie Rosaceae Dağ muşmulası 

Crataegus monogyna Rosaceae Alıç 

Crataegus orientalis Rosaceae İt alıcı 

Crataegus tanacetifolin Rosaceae Alıç 

Crepis virens Compositae Yeşil hindiba 

Cynodon dactilon Poaceae Köpekdişi ayrığı 

Cyperus rotundus 

Topalak 

Dactylis glomerata Poaceae Domuz ayrığı 

Daphne oleides Thymelaceae Defne 

Datura stramonium 

Şeytan elması 

Eleagnus angustifolius Eleagnaceae İğde 

Eguisetum maximum Eguisetaceae İri boğumlu at kuyruğu 

Erika sp. 

Funda 

Euphorbia amygdaloides Euphorbiaceae Sütleğen 

Evonymus Europeus Celestraceae Taflan 

Fagus sp. 

Kayın 

Fraksinus sp. 

Dişbudak 

Fumaria spicata 

Şahtere 

Galanthus elwesii Amaryllidaceae Kardelen 

Galanthus gracilis Amaryllidaceae Kardelen 

Galium aparina 

Yapışkan ot 

Hedera helix Araliaceae Kaya sarmaşığı 

Hypericum scabrum Hypericaceae Binbir delik otu 

Jasmium Fruticans Oleaceae Yasemin 

Juniperus excelsa Cupressaceae Boylu ardıç 

Juniperus foetidissima Cupressaceae Kokar ardıç 

Juniperus oxycedrus Cupressaceae Katran Ardıç 

Lamicera caucasica Caprifoliaceae Hanımeli 

Lamium maculatum Labiatae Ballı baba(benekli) 

Laurus nobilis 

Defne 

Legosia speculum 

Kadın aynası 

Lolium perene Fabaceae Çim 

Lolium temutentum Fabaceae Delice 

Malus sylev. Ssp orientalis Rosaceae Taşut 

Medicago rigidula ssp rigidula Liliaceae Yonca 

Melilotus officinalis Fabaceae Limon otu 

Merzurus annua 

Köpek lahanası 

Muscari armeniacum Liliaceae Arap sümbülü 

Myosotis alpestris Boraginaceae Unutma beni 

Paconis mascula Paeoniaceae Şakayık 

Pagus orientalis Pagaceae Kayın 

Paliurus aceletus 

Karaçalı 

Papver rhoeas Papaveraceae Gelincik 

Parietara judaica Urticeceae Yapışkan ot 

Peganum harmala Liliaceae Üzerlik otu 

51

Phalaris canariensis 

Kuş yemi 

Phillyrea latifolia Oleaceae Kesme 

Phragmites ramineae 

Taban sazı 

Pinus brutia Pinaceae Kızılçam 

Pinus nigra Pinaceae Karaçam 

Pinussylvestris Pinaceae Sarıçam 

Pistecia terb ssp paleastina Pistaciae Melengra 

Plantago lanceolata Plantaginaceae Sinir otu 

Plantago majör 

İri sinirli otu 

Platanus sp. 

Çınar 

Polygonum aviculare 

Çoban değneği 

Populus tremula Salicaceae Titrek kavak 

Portucala oleraceae 

Semiz otu 

Pteridium aqulinum Hypolepidaceae Eğrelti 

Quercus cerris Fagaceae Saçlı meşe 

Quercus macronthera Fagaceae Sapsız meşe 

Quercus pubescens Fagaceae Tüylü meşe 

Ranuculus arvensis 

Düğün çiçeği 

Raphanus raphanistrum 

Yabani turp 

Rhodedondron sp. 

Orman gülü 

Rosa canina Rosaceae Kuşburnu 

Rubus sp. 

Böğürtlen 

Rumex acetosella Polygonaceae Labada 

Salcia aethiopis Labiatae Yünlü adaçayı 

Salix alba Salicaceae Ak söğüt 

Salvia virgata Labiatae Ada çayı 

Senecia vernalis Compositae Kanarya otu 

Silena compacta Caryophyllaceae Salkım çiçeği 

Sinapis arvensis Cruciferae Hardal 

Solanum ducamara Solanaceae Köpek üzümü 

Sorbus domestica Rosaceae Bahçe üvezi 

Sorbus kusnetzovii Rosaceae Üvez 

Sorbus torminalis Rosaceae Üvez 

Sorbus umbellata Rosaceae Üvez 

Sorghum 

Kaynaş 

Steria 

Kirpi darı 

Thymus serpyllum Labiate Yabani kekik 

Tilia sp. 

Ihlamur 

Trifolium pratense Fabaceae Üçgül 

Vaccinium sp. 

Ayı üzümü 

Verbascum arvensis Scrophulariaceae Sığır Kuyruğu 

Verbascum glomeratum Scrophulariaceae Sığır Kuyruğu 

Viburnum lantana Caprifoliaceae Kartopu 

Vicia Angustifolia Liliaceae Kır Fiği 

Xsanthium 

Pıtrak 

52

F.3.Fauna 

F.3.1. Habitat ve toplulukları 

Tokat İli, fauna bakımından oldukça zengindir. Yaban domuzu, ayı, kurt, tilki, tavşan, 

sansar, çakal, karaca, sülün, gibi birçok yabani hayvan bulunmaktadır. 

Ayrıca Karayaka koyunu eti için yetiştirilen ve yapağısından da çok iyi yatak ve yorgan 

yapılmaktadır. 

F.3.2 Türler ve Populasyonları 

Fauna ve Endemik Hayvanlar 

Latince Adı Familyası Türkçe İsmi 

KUŞLAR 

Accipter nisus 

Atmaca 

Acitis hypoleucos Scolopacidae Dere düdükçünü 

Alectoris chukar 

Keklik 

Anas acuta Scolopacidae Kılkuyruk 

Anas clypeata Scolopacidae Kaşıkgaga 

Anas crecca Scolopacidae Çamurcun 

Anas guerguedula Scolopacidae Çıkrıkçın 

Anas strepera Scolopacidae Boz ördek 

Anthus trivialis Motacillidae Ağaç İncirkuşu 

Ardea cinera Motacillidae Gri Balıkçıl 

Ardea purpurea Motacillidae Erguvani Balıkçıl 

Athene noctua Motacillidae Kukumav 

Aythya ferina Motacillidae Elmabaş Patka 

Aythya fuligula Motacillidae Tepeli Patka 

Aythya marila Motacillidae Karabaş Patka 

Botaurus stellaris Ardeidae Balaban 

Branta ruficollis Anatıdae Sibirya Kazı 

Buteno rufinus Anatıdae Kızıl Şahin 

Buteo buteo Anatıdae Şahin 

Calandrella brachydactyla Anatıdae Bozkır Toygarı 

Carduelis spinus Fringiladae Karabaşlı İskete 

Certhia familaris Certhiidae Orman Tırmaşıkkuşu 

Circus aeruginosus Certhiidae Saz Delicesi 

Columba oenas Columbidae Gökçe Güvercin 

Columbia livia 

Kaya Güvercini 

Corvus frugilegus 

Ekin Kargası 

Corvus monedula Corvidae Küçük Karga 

Coturnix coturnix 

Bıldırcın 

Crex crex Rallidae Bıldırcın Kılavuzu 

Dendrocopus leucotos Picidae Aksırtlı Ağaçkakan 

Egretta alba Picidae Büyük Ak Balıkçıl 

Egretta garzeta Picidae Küçük Ak Balıkçıl 

Emberezia pusilla Emberezidae Küçük Kiraz Kuşu 

Erithacus rubecula Turdidae Kızılgerdan 

53

Falco biarmicus Falconidae Bıyıklı Doğan 

Falco cleonorae 

Kara Doğan 

Ficedula parva Falconidae Küçük Sinekkapan 

Gavia arctia Falconidae Kara Gerdanlı Ardıç 

Gavia stellata Gaviidae Kızıl Gerdanlı Dalgıç 

Haematopus ostralegus Haematopididae Poyraz Kuşu 

Himantopus himantopus Recurvırostridae Uzun Bacak 

Hiraaentus pennatus Recurvırostridae Küçük Kartal 

Irania gutturalis Recurvırostridae Taş Bülbülü 

Ixobrychus minutus Recurvırostridae Küçük Balaban 

Loxia curvirostra Recurvırostridae Çapraz Gaga 

Luscinia megarhynchos Recurvırostridae Bülbül 

Melanitta nigra Recurvırostridae Kara Ördek 

Melanocorypha calandra Alaudidae Boğmaklı Toygar 

Muscicapa striata muscicapidae Benekli Sinekkapan 

Netta rufina muscicapidae Macar Ördeği 

Oenanthe hispanica muscicapidae Karakulaklı Kuyrukkapan 

Otus scops Strigidae İshak Kuşu 

Parus palustris Paridae Kayın Baştankarası 

Passer domesticus 

Ev serçesi 

Pernis apivorus Accıpıtrıdae Arı Şahini 

Phalacrocorax carbo Phalacrocoracidae Karabatak 

Phasianus colchicus Phasianidae Sülün 

Phylloscopus Phasianidae Çıvgın 

Platalea leucorodia Thereskıonıthıdae Kaşıkçı 

Plectrophenax nivalis Thereskıonıthıdae Alaca Kiraz Kuşu 

Prunella modularis Prunellidae Dağ Bülbülü 

Puffinus yelkduvan Procellaridae Yelkovan 

Pyrlhula pyrlhula Procellaridae Şakrak Kuşu 

Regulus ignicapillus Procellaridae Sürmeli Çalıkuşu 

Rhodopechys sanguinea Procellaridae Alamecek 

Saxicola ruberta Procellaridae Çayır Taş Kuşu 

Saxicola torguata Procellaridae Taş Kuşu 

Sterna paradisea Sternidae Kuzey Sumrusu 

Streptopelia decaoto Sternidae Kumru 

Sturnus Vulgaris 

Sığrcık 

Sylvıa atricapilla Sternidae Karabaşlı Ötleğen 

Sylvıa borin Sternidae Boz Ötleğen 

Sylvıa nisorıa Sylvidae Çizgili Ötleğen 

Tachybaptus ruficollis Podicipediae Küçük Batağan 

Troglodytes Troglodytidae Çıt Kuşu 

Turdus phılomelos Troglodytidae Öter Ardıç 

MEMELİLER 

Tilki 

Apodemus flaicollis Muridae Orman Faresi 

Canis aureus 

Çakal 

Canis lupus 

Kurt 

Erinaceus concolor Erinaceidae Kirpi 

Felis sylvestris Felidae Yaban Kedisi 

Hystrix indica Hystricidae Oklu Kirpi 

54

Lepus capensis Leporidae Kır Tavşanı 

Lepus europapeus Leporidae Adi Tavşan 

Martes foina Leporidae Kaya Sansarı 

Meles meles Mustelidae Porsuk 

Muscardinus avellanarius Mustelidae Fındık Faresi 

Myokus glis Gliridae Yedi Uyur 

Pipistrellus pipistrellus Vespertilionidae Cüce Yarasa 

Rattus norvegicus Vespertilionidae Göçmen Sıçan 

Rattus rattus Vespertilionidae Ev Sıçanı 

Spalax leucodon Spalacidae Kör Fare 

Sus scrofa Suidae Yaban domuzu 

SÜRÜNGENLER 

Elaphe longissima Colubridae Eskülap Yılanı 

Elaphe quatuorlineta Colubridae Sarı Yılan 

Elaphe situla Colubridae Ev Yılanı 

Lacerta mixta Lacertidae Kertenkele 

Lacerta viridis Lacertidae Yeşil kertenkele 

Natrix natrix Lacertidae Yarı Sucul Yılan 

Typlops vermicularis Typholopidae Kör Yılan 

Kaz Gölü Yaban Hayatı Koruma Yerli ve Göçmen Kuşların Listesi 

Yerliler 

Yeşilbaş 

Çil Ördek 

Kaşık Gaga 

Sakarmake 

Göl horozu 

Ala,ekin,küçükleş,karaleş,saksağan 

Dalogan 

Angıt 

Elmabaş ördek 

Gök balıkçıl 

Beyaz balıkçıl 

Balaban 

Su çulluğu 

Küçükbahri 

Sığırcık 

Atmaca 

Doğan 

Islak kuşu 

Kervan kuşu 

Yöresel Adı 

Yeşilbaş 

Yeşilbaş dişisi 

Yeşilbaş dişisi 

Karabatak 

Karabatak 

Karga 

Karga 

Karga 

Karga 

Balıkçıl 

Balıkçıl 

Balıkçıl 

Balıkçıl 

Balıkçıl 

Balıkçıl 

Atmaca 

Doğan 

Köroğkuşu 

Göçmenler Yöresel Adı Göç Tarihi 

Kaz Kaz 15 Aralık 

Bozkaz Kaz 15 Aralık 

Suna Kaz 30 Eylül 

Kılkuyruk Hırlak 15 Ekim 

Çıkrıkçın Hırlak 15 Ekim 

Kızkuşu Kızkuşu 15 Eylül 

Leylek Leylek 15 Nisan 

55

Karaleylek Leylek 15 Nisan 

Büyükbahri Dalogan 15 Eylül 

Deniz Karabatak Dalogan 1 Ocak 

F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları 

F.3.3.1. Evcil Hayvanlar 

F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar 

Bu konu ile ilgili bir bilgi sağlanamamıştır. 

F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar 

İlimizde sahipsiz hayvanlar için Tokat Belediyesinin hayvan barınağı bulunmaktadır ve 

yaklaşık 70 tane hayvan barınmaktadır.Yılda 1 kez kuduz aşısı yapılmaktadır. 

F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban 

Hayvanlar 

Yaban hayvanlarından ayı,kurt,tilki,porsuk,yılan populasyonları azalmaktadır.Ayrıca 

kuş türlerinden;Angıt, Kızıl Şahin,Kerkenez, Alaca Ağaçkakan, Tarla ardıcı, Alakarga Ekin 

Kargası, Çullluk,Üveyik,Çıvgın nesli tehlikede olan türlerdir. 

F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlalleri 

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü elemanları ve Jandarma ile işbirliği içerisinde kaçak ve 

usulsüz avcılıkla mücadelede etkin koruma sağlanmaktadır. 

F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 

Böyle bir çalışma yapılmamıştır. 

F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olan Alanlar 

İlimizde Hassas yöreler kapsamında alan bulunmamaktadır. 

F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar 

F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu 

Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat 

Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları” 

İlimizde Milli Park,Tabiat Parkları,Tabiat Anıtları,Tabiat Koruma Alanları kapsamında 

bir alan bulunmamaktadır. 

F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı!nca 

Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” 

Yaban Hayatı Koruma Sahası Olarak Kaz Gölü bulunmaktadır. 

1. Alanın Resmi Adı: KAZ GÖLÜ 

2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları : Kaz Gölü Doğu Karadeniz Bölgesi Tokat İli, 

Turhal ve Pazar ilçe sınırları içerisinde yer almaktadır. 40° 15’ 00’’- 

40° 22’ 30’’ kuzey enlemleri ile 36° 07’ 30’’- 36° 15’ 00’’ doğu boylamları arasında 

bulunmakta olup 540 m rakımlıdır. 

3. Alanı 

3.1. Toplam Alan(km²) : 11.7 

3.2. Kara Yüzeyi (km²) : 9.69 

56

3.3. Su Yüzeyi (km²) : 2.01 

3.4. Kıyı Uzunluğu (m.): 

4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı 

Kaz Gölünün toplam koruma alanı 1170 Ha olup bunun 201 hektarı sulak 

alandır. Tokat il merkezine 39 km Turhal ilçesine 19 km, Zile ilçesine 23 km ve Pazar 

ilçesine 11 km mesafede yer almaktadır. 

Saha yaban hayatı koruma sahası olarak tefriki yapılmadan önce D.S.İ. 

tarafından kurutma kanalları açılmak suretiyle yapılan kurutma çalışmaları sonucunda 

gölün önemli bir kısmı kurutularak tarım alanına dönüştürülmüştür. Göl alanı geçmiş 

yıllarda donatılmış olmasına rağmen, mevcut göl sucul ekosistem dengesini muhafaza 

etmekte olup doğal tatlı su ekosistemini dengelemektedir. 

Gölün tamamına yakını sazlıklarla kaplı olup, göl etrafında geniş bir sulak 

çayırlık ve mera alanı bulunmaktadır. Göl çevresinde herhangi bir sanayi kuruluşu 

mevcut olmadığından göl ve çevresinde kaynaklanan bir kirlenme söz konusu değildir. 

Kaz gölü başta su kuşları olmak üzere yüzlerce canlı türü için üreme, beslenme , 

konaklama ve kışlama ortamı sağlayan tatlı su sulak alan ekosistemlerine iyi bir örnek 

teşkil etmektedir. Aynı zamanda Kaz Gölü su kuşları için önemli bir beslenme , barınma 

ve üreme habitatıdır. 

Gölde yapılan incelemelerde 108 kuş türü gözlenmiştir. Bunlardan bazıları 

saksağan, karaleylek, akleylek, angıt, alabalıkcıl, gribalıkcıl, akkuyruksallayan, büyük 

beyaz balıkcıl, sutavuğu, sakarmeke, elmabaş, kamızçın, batağan, sazbülbülü, karatavuk, 

ördek türleri, kaz türleri, çulluklar , seçe, sığırcık, kızılgerdan,söğütserçesi, 

karakızılkuyruk, kızkuşu, çıkrıkçın, çıvgın, çayırincirkuşu gibi türlerdir. 

Kuluçka dönemlerini Kaz Gölünde geçiren göçmen kuşların geçişleri Mart ayı 

içinde başlar Mayıs ayı başına kadar devam eder. Erken gelmiş kuşlar Nisan sonu Mayıs 

ayının ortalarına doğru ilk yavrularını çıkarırlar. Haziran ayının sonlarına doğru yavrular 

palazlanıp uçmaya hazır hale gelir. Temmuz ayı başında da ilk göçler başlar. Kışı gölde 

geçirecek olan göçmen kuşlar Eylül-Ekim aylarında gelirler ve ilkbahar ile birlikte 

havaların ısınmaya başlaması ile kuzeye göç ederler. 

57

Şekil F.1: Kaz Gölünden Görünümler 

5. Yasal Konum: Kaz Gölü 3167 mülga kara avcılığı kanununun 18. maddesi 

gereğince 18.06.1998 tarih ve MPG.AYHD.1.KS.07.AMAS/64 sayılı bakanlık oluru 

ile yaban hayatı koruma sahası olarak tefrik edilmiştir. Halen bu statüsünü muhafaza 

etmektedir. 

6. Yerleşim ve Nüfusları: Kaz Gölü’nün yakın civarında Pazar ilçesi, Üzümören 

Kasabası ve Şatıroba, Çiftlik Beşevler, Çayköy, Ovayurt, Tatlıcak ve Kalede köyleri 

bulunmakta olup toplam nüfusları 15322 dir. 

7. Sosyo Ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler 

58

8.Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) 

8.1. İklim Özellikleri 

Karadeniz ardı iklim özellikleri hakimdir. İç Anadolu ve Karadeniz iklim tipi 

arasında geniş iklim özellikleri gösterir. Tokat meteoroloji istasyonundan alınan yıllık 

ortalama değerler şöyledir. 

Ortalama sıcaklık : 12.7 C° 

En yüksek sıcaklık : 40 C° 

En düşük sıcaklık : -19.3 C° 

Ortalama nisbi nem : % 65 

Ortalama yağış 

: 455.4 mm 

Rüzgar hızı (maks.) : 45 m/s 

8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) 

8.3. Jeoloji 

Jeolojik haritalardan eosen arazilerden meydana geldiği öğrenilmiştir. Numuniti 

kalker, kumtaşı, marn, şist, serpantin ve konglomeralar yapıyı teşkil ederler 

8.4. Hidroloji Hidrojeoloji 

Kaz Göl’ünü Bahçebaşı ve Çay Köy dereleri ile yer altı suları beslemektedir. 

8.5. Toprak Yapısı 

Kayaların aşınmasından kumlu kil, killi ve kireçli topraklar oluşmuştur. 40-45 

cm kalınlığında yüzen sazlıklar mevcuttur. 

8.6. Flora Fauna 

Kaz Göl’ünde mevcut olan bitki (flora) toplulukları şunlardır. Rubus (böğürtlen), 

roza (yaban gülü), verbascum (sığır kuyruğu), achillea(civan perçemi), ecballium(eşek 

hıyarı), dipsacus(tarak otu), çirsium( devedikeni), saz, kamış ve çayır otları. 

9. Alan Kullanımı Mevcut Durumu 

Kaz Gölü’nün mülkiyeti hazineye ait olup, gölün tamamı sazlarla kaplıdır. Yöre halkı 

göl çevresinde tarım ve hayvancılık yaparak kazanç sağlamaktadırlar. Kaz Gölü’nün yöre 

ekonomisine katkısı turizm yoluyla daha da artırılabilir. Özellikle göle 8-10 km mesafede 

bulunan Ballıca Mağarası’na gelen turistlerin gölde yapılacak kuş gözlem evi ziyaretçi 

merkezi gibi tesislerle göle çekilerek ekoturizm canlandırılabilir. Kaz Gölü yakınlarında 

turizm için gerekli hiçbir tesis yoktur. 

Gölde yapılan envanter sonuçlarında 108 adet kuş türü gözlenmiştir. Bu kuş türü 

zenginliği özellikle kuş gözlemcileri ve bilimsel amaçlı çalışmalar için iyi bir kaynak teşkil 

etmektedir. Kaz Gölü barındırdığı canlılar ve bunlar arasındaki sayısız bağlarla doğal bir 

laboratuar özelliği taşınmaktadır. 

10. Mevcut sorunlar 

Koruma sahası içindeki kuru alanlar ziraat arazisi olarak kullanılmakta olup,mücadele amaçlı 

olarak kullanılan ilaçlar ile verimi artırmak için kimyasal gübreler yaşama ortamını olumsuz 

yönde etkilenmektedir.Ayrıca yörede yaşayan köylüler tarafından tarım arazisi açılarak göl 

daraltılmaktadır.Kaz Gölü’ne akan Bahçebaşı ve Çayköy derelerinden gelen alüvyon gölü 

doldurmaktadır. 

59

Öneriler: 

1-Göl sularının tahliye edildiği drenaj kanalı üzerine inşa edilecek bir kapakla gölün su 

seviyesi yükseltilmelidir. 

2- göle akan dere yataklarının değiştirilerek Yeşilırmak’a akıtılması sağlanmalıdır. 

3- Göle olan tecavüzlerin önlenmesi için kafes tel ihata ile gölün çevrilmesi gerekmektedir. 

4-Koruma sahasına avcı sokulmamalı, özellikle üreme dönemlerinde kontroller artırılmalıdır. 

5-Koruma görevlisi verilmeli ve görevliler motorsiklet, telsiz, dürbün, kayık gibi teçhizatla 

donatılmalıdır. 

F.4.1.3 

Merkez İlçe 

BULUNDUĞU YER 

Ballıdere Köyü – Taşocağı Mevkii 

Kabatepe Köyü – Tümbek Mevkii 

Kabatepe Köyü – Kelemözü Mevkii 

Güzelce Köyü – Sivricetepe Mevkii 

Merkez, Mehmetpaşa Mahallesi 

Avlunlar Kasabası-EzeKöy 

Çatköyü-Karagöz Mevkii 

Taşlıçiftlik Köyü 

Çördük Köyü 

Yazıbağı Köyü 

Kılıçlı Köyü, Gümenek Mevkii 

Bula Köyü, Tekağaçlı Mevkii 

Merkez, Darıgüllük Mahallesi 

Merkez 

Söngüt Köyü, Köyönü Mezarlık Mevkii 

Çerçi Köyü, Köyiçi Mevkii 

Merkez, Çay Mahallesi 

Kızılköy – Aşılık Mevkii 

Sulusaray İlçesi 


Alpudere Köyü – Çataltepe Mevkii 

Ilıcak Köyü –Ziyarettepe Mevkii 

Pazar İlçesi 


Ballıca Köyü – Ballıca Mağarası 

Dereköy Kasabası 

Dereçaylı Köyü – Bekçiliktepe Mevkii 

Çayköy – Dökmetepe Mevkii 

Erkilet Mah. 

Erkilet Mah 

Çayköy –Düzdökmetepe Mevkii 

TÜRÜ 

Tümülüs 

Dokuztaşlar Mezarlığı 

Düz Yerleşim 

Tümülüs 

Tümülüs 

Tümülüs ve Nakropol 

kale 

Höyük 

Mahmutpaşa Haziresi 

Çördük Kalesi 

Höyük 

Comana Pantica Höyüğü 

Mezarlık 

Höyük 

Tümülüs 

Erenler Mezarlığı 

Şirvani Mezarlığı 

Höyük 

TÜRÜ 

Tümülüs 

Tümülüs ve Nekropol 

TÜRÜ 

Höyük 

Höyük 

Tümülüs 

Höyük 

Mezarlık 

Tekke Cami Hasiresi 

Doğal Sit 

60

Zile İlçesi 


Akdoğanköyü, Kaletepe Mevkii 

Savcı Köyü- Turna Tepesi Mevkii 

Ütük Köyü-Ütüktepe Mevkii 

Emirören Köyü-Köy içi Mevkii 

Büyüközlü Köylü-Medresetepe Mevkii 

Merkez, Çay Mah 

Selamet Köyü-Aşıklı Mevkii 

Üyük Köyü-Üyük Mevkii 

Emirören Köyü- Köseletepe Mevkii 

Iğdır Köyü- Asarkale Mevkii 

Yalınyazı Kasabası 

Merkez 

Turhal İlçesi 


Ulutepe Kasabası 

Merkez 

Kat Kasabası-Boşluktepe Mevkii 

Merkez 

Bahçebaşı Köyü 

Karaçaylı Köyü 

Merkez, 

Kuşoturağı Köyü 

Şenyurt Mercimek Dağı Devini Mağrası 

Reşadiye İlçesi 


Kuyucak Köyü, Köy içi Mevkii 

Akçakolay Mah 

Artova İlçesi 


Yenice Köyü- Küpbaşı Mevkii 

Boyunpınar Köyü- Özündürük Mevkii 

Kunduz Köyü- Kaletepesi Mevkii 

Almus İlçesi 


Çayönü Köyü 

Arısu Köyü,Tarla Mevkii 

Serince Köyü,Köyaltı Mevkii 

Merkez,Tufantepe Karşısı,Maşattepe Mevkii 

TÜRÜ 

Höyük 

Tümülüs 

Tümülüs 

Kale 

Höyük 

Mezarlık 

Nekrapol ve Galeri 

Höyük 

Höyük 

Tümülüs 

Maşathöyük Mevkii-Höyük 

Şeyh Muharrem Efendi Haziresi 

TÜRÜ 

Şeker Fabrikası Koloni Evleri Sit 

Alanı 

Tümülüs 

Tümülüs 

Turhal Kalesi 

Höyük 

Nekropol 

ilçe mezarlığı 

Mezarlık Mevkii-Höyük 

Sit Alanı 

TÜRÜ 

Höyük 

Manastır Kalıntısı 

TÜRÜ 

Kale 

Höyük 

Yeraltı Yerleşimi 

TÜRÜ 

Nekrapol 

Höyük ve Nekrapol 

Mezarlık 

Nekrapol 

Niksar İlçesi 


61 

TÜRÜ

Şeyhler Köyü, Sultan Veyis Tekkesi Mevkii 

Merkez, Melikgazi Mevkii 

Merkez 

Hüseyin Gazi Köyü,Hüseyin Gazi Mevkii 

Ladik Kasabası 

Gürçeşme Farahhatun Türbesi 

Mezarlık 


Niksar Kalesi 

Mezarlık –Türbe 

Höyük 

Türbe 

Erbaa İlçesi 


TÜRÜ 

Yoldere Köyü, Basamaklı Geçit Mevkii Sarnıç 

Güveçli Köyü,Simeri Mevkii 

Kale 

Merkez Erek Mah 

Mezarlık 

Merkez Horoztepe Mevkii 


Değirmenli Kasabası,Örümcektepe mevkii Tümülüs 

Tepekışla Köyü- Sarıkaya Mevkii 

Kale 

- “ “ -Hanüstü Mevkii Tümülüs 

Aşağı Çandır Köyü,Höyüktepe – Yassıtepe 

Mevkii 

Höyük 

Karakaya Kasabası –Tepecik Mevkii 

Tepecik Mevkii Höyük 

Tanoba Kasabası 

Höyük 

Kızılçubuk Köyü,Tepeköy Mevkii 

Höyük ve Mezarlık 

Kale Köyü 

Kale 

F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kapsamında Olan Su ürünleri İstihsal ve Üreme 

Sahaları 

Su üretimi için yeterli miktarda akarsu, göl, ve gölet bulunmaktadır. Su kaynakları su 

ürünleri yetiştiriciliği için uygndur. 

İl’de Yeşilırmağın kolları olan Tozanlı,Kelkit, ve Çekerek ırmakları ile bunları besleyen 

çok miktarda akarsu yatağı bulunmaktadır.3 adet tabii göl, DSİ’ye ait 3 gölet ve 6 adet 

baraj,KHGM ne ait 36 adet gölet mevcuttur.2004 yılı itibariyle Tokat’ta 26 adet alabalık 

üretim tesisi bulunmaktadır.Bunlar: 

ALABALIK TESİSLERİ 

1-Akbal Alabalık Tesisi 

Akbelen Kasabası/TOKAT 

2-Alpoğlu Alabalık Tesisi 

Uzunburun/TOKAT 

3-Başaran Alabalık Tesisi 

Çöreğibüyük Köyü/TOKAT 

4-Yağmurlu Bld.Çermik Alabalık Tesisi Yağmurlu Kasabası/TOKAT 

5-Ahmet Aydın Alabalık Tesisi 

Almus Baraj Gölü/ALMUS 

6-Çağla Alabalık Tesisi Almus Baraj Gölü/ALMUS 

7-Ermiş Alabalık Tesisi 


8-Esen Topçam Alabalık Tesisi 


9-Oktar Alabalık Tesisi 

H.E.S. Altı/ALMUS 

10-Osman Aktar Alabalık Tesisi Almus Baraj Gölü/ALMUS 

11-Tarkamış Alabalık Tesisi 


12-Yeşilırmak Alabalık Tesisi 


13-Sudökülen Alabalık Tesisi 

Tahtoba Köyü/TOKAT 

14-Tanoba Belediyesi Alabalık Tesisi 

Tanoba Belediyesi/ERBAA 

15-Demirci Alabalık Tesisi 

Sanayi Sitesi/NİKSAR 

62

16-Eryılmaz Alabalık Tesisi 

17-Öğüt Alabalık Tesisi 

18-Fırat Alabalık Tesisi 

19-Öksü Alabalık Tesisi 

20-Ulutepe Belediyesi Alabalık Tesisi 

21-Yılmaz Alabalık Tesisi 

22-Alp Su ÜrünleriTesisi 

23-Balkay Alabalık Tesisi 

24-Aktaş Alabalık Tesisi 

25-Ekim Su Ürünleri Tesisi 

26-Azgın Alabalık Tesisi 

Yeşilkaya Köyü/TOKAT 

Kavlağanlık Mevkii/NİKSAR 

Üzümören Kasabası/NİKSAR 

Erkilet Köyü/PAZAR 

Ulutepe Kasabası/TURHAL 

Çat Kasabası/TOKAT 

Ormanevleri/ALMUS 

Kızıliniş Mevkii/TOKAT 

Yaylayolu Mevkii/TOKAT 

Avcılar Çeşmesi/ALMUS 

Erkilet Mah/PAZAR 

F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yatımlanan Su Kirliliği 

Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 tarihli ve 23742 Sayılı Resmiğ 

Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde 

Tanımlanan Alanlar 

İlimizde böyle bir alan bulunmamaktadır. 

F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava 

Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas 

Kirlenme Bölgeleri” 

İlimizde hassas kirlenme bölgesi tespit edilmemiştir. 

F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu 

Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri “ Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar 

İlimizde “Özel Çevre Koruma Bölgeleri “ olarak tespit edilen herhangi bir alan 

bulunmamaktadır. 

F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanununa Göre Koruma Altına Alınan Alanlar 


F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 

Bu konuda ki bilgiler ilgili kurum ve kuruluşlardan elde edilememiştir. 

F.4.1.10 . 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 

İlimizin denize kıyısı olmadığı için böyle bir alan yoktur. 

F.4.1.11 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması 

Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar 

İimizde zeytincilik yapılmamaktadır. 

F.4.1.12 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 

ÇAMLIBEL ÇOK AMAÇLI PROJE 

63

PROJENİN TANITIMI 

1- PROJE ADI 

Çamlıbel Çok Amaçlı Proje ( Ağaçlandırma, Erozyon Kontrol, Mera Islahı , 

Rehabilitasyon) 

2- PROJENİN YERİ 

Proje kapsamında Tokat İli Merkez İlçeye bağlı Kızık, Kargıncık, Güzelce, 

Güncalı,Aydoğdu,İhsaniye,Killik,Beşören,Çayören,Batmantaş,Akyurt,Aşağı Fırındere, Saltık 

olmak üzere 13 köyü ve bu köylerle arazi komşuluğu olan diğer köyler bulunmaktadır. 

3-PROJE AMAÇLARI 

1. Projeye konu çok bozuk orman ve açıklık alanlarda yapılacak ağaçlandırma çalışmaları ile 

atıl durumdaki sahaların verimli hale getirilip,yörenin odun hammaddesi ihtiyacını karşılamak 

ve toprakların ülke ekonomisine katkısının sağlanması. 

2. Havzada yapılacak Erozyon Kontrol amaçlı çalışmaları ile son derece verimli olan 

Çamlıbel ovasındaki tarım alanlarının sel ve taşkınlardan korunmasını sağlamak. 

3. Havzada daha önce Köy Hizmetleri ve DSİ tarafından yapılmış olan göletler ve barajlara 

gelen rusubatın önlenmesi ve bu tesislerin yararlı ömürlerinin uzatılmasını sağlamak. 

4. Havzada bitki örtüsü bakımından fakir olan çok bozuk orman alanları ve açıklık alanlarda 

yüzeysel akışla kaybolan toprağın kültürel ve mekanik tedbirlerle yerinde tutulmasını 

sağlamak. 

5. Bozuk orman alanlarında alınacak rehabilitasyon tedbirleri ile mevcut bitki örtüsünün 

geliştirilmesi ve korunması ile doğal kaynakların varlığının sürekliliğini sağlamak. 

6. Mevcut meralarda alınacak ıslah tedbirleri ile meralarda bulunan ot çeşidi ve kalitesini 

arttırmak, meralarda otlatmanın düzenlenmesini sağlamak,mera yönetiminin sürekliliğini 

sağlamak.Böylece yörede hayvancılığın geliştirilmesini,et ve süt veriminin artırılmasını 

sağlamak. 

7. Başlıca nedeni kırsal fakirlik olan göç sorununa projenin sağlayacağı yatırımlar ve 

meydana gelecek gelir artışı ile azda olsa çözüm getirilmiş olacaktır. 

8. Yapılacak ormancılık faaliyetleri ile bozulan ekolojik dengenin zaman içerisinde tekrar 

oturmasını sağlamak.Yaban hayatının korunmasını sağlamak. 

9. Tarım,hayvancılık ve ormancılık faaliyetlerinin sürekliliğini sağlamak. 

4-HEDEFGRUPLARI 

Çamlıbel Çok Amaçlı Proje kapsamında bulunan ve bu projeden doğrudan yada 

dolaylı olarak faydalanan kişiler bu havza içinde bulunan köylerde oturan kişiler olup bu 

kişiler doğrudan hedef gruplarıdır.Proje kapsamında bulunan 13 köyde yaklaşık 5000 kişi 

yaşamaktadır.Havzaya komşu köylerle birlikte bu rakam 7000 civarındadır. 

Köylüler toprağa bağlı insanlardır.Yeterli toprak olmadığından geçim sıkıntısına düşen 

köylüler başka bir alternatif sunulmadığı için göç ederek sanayii veya tarım işçiliğinde 

çalışmakta veya ticari hayata atılarak ailesini geçindirme uğraşısı vermektedir.Bozuk orman 

alanlarında ve dağ ekosisteminde yaşanan erozyon neticesinde oluşan toprak kaybı öncelikle 

hedef grupları yani havza içinde yaşayan köylüleri ilgilendirmektedir.Ayrıca hedef grubu olan 

köylülerin bir bölümü hayvancılıkla geçimini sağlamaktadır.Mevcut meraların bozuk vasıfta 

olması,ot veriminin düşük olması ve merada yaşanan erozyonun bu olumsuzlukları artırması 

da yine hedef grupları doğrudan etkilemektedir. Nihayet bozulan ekolojik denge havza içinde 

bulunan bütün köyleri ve içindeki hedef grupları ilgilendirmektedir.Bu nedenle bu proje ile 

64

öngörülen ağaçlandırma,erozyon kontrolu,mera ıslahı ve rehabilitasyon tedbirleri birebir 

hedef gruplarının günlük hayatı ve geleceği ile doğrudan ilişkilidir. 

Havza içinde yaşayan köylüler toprağa bağlı ve günlük hayatı toprakla doğrudan 

ilişkili olduğundan hedef grubu olarak köylüler seçilmiştir.Zira havza içinde bulunan doğal 

kaynaklar bilinçsizce tahrip edilmiş orman alanları azalmış,mevcut ormanların verimi 

düşmüş,meraların düzensiz otlatma ile kalitesi düşmüş,topraklar yüzeysel akışla erozyona 

uğramıştır.Bunun sonucu kırsal fakirliktir. Dolayısıyla yapılacak idari,teknik ve kültürel 

tedbirler ile bu olumsuzluğu en aza indirerek doğal kaynakların yönetimi ve sürekliliği 

sağlanacaktır. 

5-METOD 

Çamlıbel Çok Amaçlı Proje Kapsamında yapılacak işlerin uygulama şekli kamu 

kurumlarının imkanları,ihale yöntemi ve katılımcı anlayış çerçevesinde olacaktır.Makineli alt 

ve üst toprak işleme işi için ihaleli yöntemler yanında Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü ve Tarım 

İl Müdürlüğünün makine parkından yararlanılacaktır.İhaleli işlerde yükleniciye öncelikle yöre 

insanını çalıştırma şartı getirilerek yerel istihdamın artırılmasına çalışılacaktır.İhaleli işlerde 

köy tüzel kişiliklerine öncelik verilecektir. 

Katılımcı anlayış sisteminin yerleştirilmesi ve köylünün yapılan faaliyetleri 

benimsemesi amacıyla köy tüzel kişiliklerine öncelik veren bir ihale sistemi tercih 

edilecektir. Böylece sosyal bakımdan bir çok problemin daha baştan çözümlenmesi 

sağlanacaktır.Bunun yanında yukarıda belirtilen kurumların varsa atıl durumdaki makinaları 

işlendirilmiş olacaktır.Bu nedenlerle böyle bir metodoloji tercih edilmiştir. 

Bu projenin kapsamış olduğu alanda Köy Hizmetleri,Tarım İl Müdürlüğü ve başka 

kurumlara ait yapılmış veya yapılacak projeler var ise havza ıslahı anlayışı içerisinde bu proje 

ile entegre edilecek ve projenin hedef gruplarının gelir getirici faaliyetlerinin artırılmasına 

çalışılacaktır. 

Çamlıbel Çok Amaçlı Projesi başta Valiliğimiz olmak üzere Çevre ve Orman 

Bakanlığı ilgili birimlerince uygulama ve sonuçları bakımından izlenecek,değerlendirilecek 

ve denetlenecektir. 

Projeye makine parkı ve teknik bakımdan destek veren Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü 

ve Tarım İl Müdürlüğü makinalı çalışmalara uygun yerlerde araç gereç ve teknik destek 

konusunda faaliyet gösterecek ve projenin nihayetlenmesine kadar bu desteğini sürdürecektir. 

Diğer kuruluşların proje içinde yer alması uygulama kolaylığı getirecek,işler daha seri 

yaptırılacak ve havza ıslahı anlayışını İldeki bütün kurumlara yaygınlaştıracaktır. 

6- PROJE ÖZETİ 

65

Yatırım 2-AĞAÇLANDIRMA 3-REHABİLİTASYON 

1-EROZYON Gider Tutarı(2003 PROJESİ 

KONTROL Fiyatları) PROJESİ 1.266.889.000.000 TL 

4-MER’A UYGULAMA ISLAHI PROJESİ UYGULAMA 

Kapsadığı Köyler PROJESİ 

Killik,Beşören, Güzelce, Günçalı, Çayören, Aydoğdu, Batmantaş, Kızık, Kargıncık Akyurt, A.Fırındere, Saltık 

Kapsadığı 

Kapsadığı 

Köyler 

Köyler 

Kızık, 

Beşören, 

Kargıncık, 

Çayören, 

Güzelce,Günçalı, 

Batmantaş, A.Fırındere, 

Aydoğdu, 

Saltık, 

İhsaniye 

Kızık, 

Genel Rehabilitasyon Alan Çalışmalarına Konu 9.105 1.500 Kargıncık Ha. 

Genel Alan 

21.008 Ha. 

Ağaçlandırma Alan Mer’a Islah Çalışmalarına Çalışmalarına Konu Alan Konu 

3.193,5 Ha 

Erozyon 

Alan 

Kontrol Çalışmalarına Konu 4537,5 Ha 

Yapılacak İşler 

Toprak Koruma İşleme, ve Parselasyon, Koruma, Taş Canlandırma Temizliği,Ot Ekimi,Tuzluk,İçme 

Alan 

Yatırım Dikilecek Gider Fidan Tutarı(2003 Adedi Fiyatları) 7.008.103.000.000 1.158.000 Suyu, Dikenli adetTel Çift TL İhata (Km) 135,5 

Yatırım Gider Tutarı(2003 Fiyatları) 9.935.179.964.000 TL 

Dikilecek Yatırım Gider Fidan Tutarı(2003 Adedi Fiyatları) 9.678.300 1.135.212.000.000 adet TL 

Sel Dereciklerine Yapılacak Kuru-duvar 24.398 adet 

Ekilecek Tohum Miktarı 

45.767 Kg. 

Adedi 

1.902,9 Ha.’da “İş Gücü ile teras yapımı” 

2.630,4 Ha.’ da “makine gücü ile alt toprak işlemesi” 

Yapılacak Çalışmanın İçeriği 

4,2 Ha.’da “servis yolu yapımı 

----------------- 

4.537,5 Ha. 

Dikilecek Fidan Adedi 

13.178.700 adet 

Ekilecek Tohum Miktarı 

48.969 Kg. 

Tablo F.5: Çamlıbel Çok Amaçlı Proje Özeti 

Hazırlanan her bir Alt projenin uygulamaya başladığı yıldan itibaren 5 yıldır. 

PROJEDE YER ALAN KURUM VE KURULUŞLAR 

“KAMU-YEREL-ÖZEL SEKTÖR ve SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ” işbirliğine 

inanan tüm katılımcılar ve ana faaliyet kolu Çevre ve Ormanclık olan işletmelerdir. Bu kurum 

ve kuruluşlardan başlıcaları; Çevre ve Orman İl Müdürlüğü, Tarım İl Müdürlüğü,Köy 

Hizmetleri İl Müdürlüğü,Yerel Yönetimler ve Muhtarlıklardır. 

F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak 

Yürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar 

Kaz Gölü,Zinav Gölü,Almus barajı bu kapsamda alanlardır. 

F.4.2.Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması 

Gerekli Alanlar 

Böyle bir alan bulunmamaktadır. 

F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak 

Yürürlüğe Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma 

Sözleşmesi” (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Önemli Deniz 

Kaplumbağası Üreme Alanları’nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri,”Akdeniz 

Foku Yaşama ve Üreme Alanları” 

Yoktur. 

66

F.4.2.2. 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona 

Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar 

İlimizin denize kıyısı yoktur. 

F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazetede Yayımşana 

“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği 

Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar 

Yoktur. 

F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler 

Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 

100 Kıyısal Tarihi Sit “ Listesinde Yer Alan Alanlar 

İlimiz kıyı şehri olmadığından böyle bir alan bulunmamaktadır. 

F.4.2.2.3 Cenova Deklarasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has 

Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin “ Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal 

Alanlar 

İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. 

F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe 

Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve 2. 

Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına 

Alınan “Kültürel Miras “ ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve 

Doğal Alanlar 

Böyle bir alan yoktur. 

F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak 

Yürürlüğe Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası 

Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi “ (RAMSAR Sözleşmesi 

Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar 

Böyle bir alan yoktur. 

F.4.3. Korunması Gereken Alanlar 

F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan 

Olarak Tespit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar ( Tabii Karakteri 

korunacak Alan,Biogenetik Rezerv Alanları,Jeotermal Alanlar vb.) 

İlimizde onaylı çevre düzeni planı yapılmamıştır. 

F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları,Sulanan, Sulanması 

Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I,II,III,ve IV Olan Alanlar ,Yağışa 

Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf İle ,Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının 

Tamamı 

Bu bilgiler ilgili kurumlar tarafından sağlanamamıştır. 

67

F.4.3.3. Sulak Alanlar : Doğal veya yapay ,Devamlı veya Geçici ,Suların Durgun 

veya Akıntılı,Tatlı,Acı, veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme 

Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak 

Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık 

sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara 

Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Yerler 

F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları 

Göller 

Zinav Gölü : Reşadiye İlçesi’nin Yolüstü Köyü’ne 3 Km uzaklıktadır. Gölün suları 

tatlıdır. Göl bir dere ve küçük sularla beslenir.Ortalama 1.5 Km 2 ‘lik bir alan kaplamaktadır. 




Güllüköy Gölü : Reşadiye İlçesi’nin Güllüköy yöresindedir 165.000 m 2 ‘lik bir alan 

kaplamaktadır.yan dereler ve ilk baharda eriyen kar suları ile beslenir. Ortalama derinliği 6 


Kaz Gölü : Pazar-Zile karayolu üzerinde, Üzümören Kasabası yöresindedir. 7.000 dönümlük 

bir alanı kaplar. Gölün geniş bir bölümü sazlarla kaplıdır. Bu sazlıklarda yaban kazı, yaban 

ördeği ve birçok türde yaban kuşları barınmaktadır. Göl sularında lezzetli sazan balığı 

yaşamaktadır. Gölün Milli Park haline dönüştürme çalışmaları sürdürülmektedir. 

Yapay Göller 

Tokat İli dahilindeki göletler ve nitelikleri tabloda belirtilmiştir. 

Barajlar ve 

Göletler 

Bulunduğu 

yer 

Yapıl. 

Yıl 

Depolama 

Hacmi 

(hm 3 ) 

Gölet 

Yüksekliği 

(m) 

Sulama 

Alanı 

(ha) 

Dolgu 

Hacmi 

(m 3 ) 

Almus 


Belpınar 

Barajı 

Boztepe 

Barajı 

Bedirkale 

Barajı 

Akbelen 

Barajı 

Artova 

Göleti 

Dutluca 

Gölete 

Büyükaköz 

Göleti 

Amacı 

Sulama 

ve 

enerji 








68

Uluöz 

Göleti 


Kızık 

Göleti 


Tablo F.6: Tokat İli sınırları içinde DSİ tarafından inşaa edilen göletler 

Almus Baraj Gölü: Almus İlçesi’nin 3.5 Km kuzeydoğusunda Tozanlı Çayı’nın hafif bir 

dirsek çevirerek Omala (Gözova) Ovası boğazına girdiği yerde zomlu toprak dolgu tipinde 

yapılmıştır. Sedde yüksekliği 95 m, tepe uzunluğu 350 m, tepe genişliği 12 m, gövde dolgusu 

3500000 m 3 ’tür. Göl uzunluğu 22 Km, gölün en derin yeri 74 m’dir.Kapaksız. yan kanalı dolu 

savak 1550 m 3 /s su geçirebilme kapasitesi vardır. 

Göl suyu hidroelektrik tesislere 519 metre uzunluğunda kuvvet tüneli ile girer ve üç adet 

dikey eksenli francis türbinleri ile ayrıca sulama çıkışından ırmağın yatağına 

karışır.Hidroelektrik santralinde 27Mw kurulu güçle yılda ortalama 99Gwh enerji üretilir. 

Baraj Arı İnşaat T.A.O tarafından yapılmıştır. Yapım çalışmaları 23.07.1959 tarihinde 

başlamış ve baraj 05.10.1966 tarihinde işletmeye açılmıştır.Baraj hidroelektrik enerjisi 

üretmek, tarım alanlarına sulama suyu sağlamak ,sel taşkınlarını önlemek amacıyla 

yapılmıştır.Gölde yayın, sazan ve alabalık türü tatlı su balıkları vardır. 

Barajın etrafı ormanlarla kaplıdır ve göl kıyılarında bir çok koy bulunmaktadır.Bu 

özelliği ile Tokat ve çevresinin önemli piknik ve dinlenme yeri olmaktadır.Tokat’a uzaklığı 

36 km dir. 

Akarsular 

İl dahilinde en önemli akarsu kaynağı Yeşilırmak Nehri ve bunu besleyen kollarıdır. 

Yeşilırmak Nehri Köse Dağı’ndan (2801m) kaynaklanmaktadır. Güneyde Tekeli Dağları 

arasındaki vadilerden bir çok yan dereleri alarak Almus Barajına gelmektedir. Membadan 

rezervuar sahasına kadar çok önemli bir sulama sahası bulunmadığından barajdan alınan 

sulama suyu kuzeyinde Dönek, güneyinde Mamu Dağları arasındaki 12 km’lik boğazdan 

geçerek Regülatörü’nden Turhal’a kadar Yeşilırmak Nehri’ne bir çok yan dere karışır. 

Bunlardan birkaçı Behzat, Gülüt ve Hotan dereleridir. 

Almus baraj yerinde Yeşilırmak Nehri’nin kotu 730 m olup, su toplama sahası 2352.8 

km 2 ’dir. Ayvacık’a gelindiğinde kotu 42 m, su toplama sahası 35820 km 2 ve yıllık ortalama 

taşıdığı su 5,8 milyar m 3’ ’dür. Ortalama debisi 161,558 m 3 /s’ dir. Orta derece tuz ve eser 

miktarda alkalilik ihtiva eder. Yeşilırmak Nehri akış bakımından düzensiz bir ırmaktır. Debisi 

azamiye yükseldiğinde, yatağından taşar, ziraat arazilerinde ve pek çok yerleşim alanlarında 

zararlar doğurur. 

DSİ VII. Bölge Müdürlüğü tarafından uzun yıllardır Yeşilırmak ve kollarına ait su 

örneklerinde su kalitesi gözlem çalışmaları yapılmaktadır. Yeşilırmak Nehri’nin Tokat İli 

dahilindeki bölümünün, Türk Çevre Mevzuatı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen 

“Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri” ne göre II.sınıf su kalite 

sınıfına girdiği saptanmıştır. Fakat nehrin su kalitesi yıldan yıla hatta aynı yılın farklı 

aylarında farklılık göstermektedir. Bu nedenle Yeşilırmak Nehri’nin daha önce yapılan su 

örneklerinin analiz sonuçlarına bakıldığında I. Sınıf yada II. Sınıf su kalite sınıfına girdiği 

saptanmıştır. 

Tokat İli’nin başlıca akarsuları; Yeşilırmak Nehri’ni oluşturan Tozanlı Çayı, Kelkit Çayı 

ve şehir merkezinden geçen Behzat Deresi’dir. 

Behzat Deresi’nin 2002 yılı ortalama debisinin 0,4 m 3 /s olduğu saptanmıştır. 2002 

yılına ait parametre sonuçlarına bakıldığında Behzat Deresi’nin Türk Çevre Mevzuatı Su 

69

Kirliği Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen “ Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite 

Kriterleri”ne göre II.sınıf su kalite sınıfına girdiği saptanmıştır. 

Mevsimlik bir akarsu olan, özellikle de ilkbahar mevsiminde karların erimesi ile bol su 

taşıyan Ketenli Deresi de Topçam Dağları’nın kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda olan 

önemli bir akarsudur. 

Yeşilırmak Nehri ilin aynı zamanda doğal drenaj sistemini oluşturmaktadır. 

Tokat İli’nde yapılan etütlere göre, ilin sulanabilir arazi miktarı 321908 hektar’dır.DSİ 

tarafından etüt edilen sulamaya elverişli arazi ise 144642 hektar’dır. 103486 hektar arazi 

ekonomik olarak sulanabilirdir. 

Tokat İli genelinde yıllık ortalama yağış 475 mm 3 olup, ilin toplam yerüstü su potansiyeli 

4153 hm 3 /yıl ‘dır. 

Tokat İli’nde DSİ tarafından inşa edilerek sulamaya açılan tarım alanı 56000 ha’dır. 18000 

ha alanda sulama inşaatı devam etmektedir. 

Tozanlı Çayı 

Yeşilırmak Nehri’nin ana koludur. Sivas bölgesinde Köse Dağı’nın 2801 m 

yükseltisindeki batı aklanından kaynaklanır. Batıya doğru; Kuzeyde; Karacan, güneyde; 

Tekeli dağlarının arasından geçer ve bir çok yan dereler ile beslenir. 365’nci km’de Almus 

barajı’na ulaşır. Kuzeyde Dönek, güneyde Mamu dağları arasındaki 12 km ‘lik boğazdan 

geçerek Omala (gözova) Ovası’na girer. Buradan Karakaya Boğazı’nı geçtikten sonra 

Kazova’ya ulaşır. Tokat’ta Behzat Deresi, Turhal’da hotan ve Gülüt derelerinin sularını 

alarak, Turhal ovası’ndan 30 km’lik bir boğaz ile Amasya İli sınırları içerisinde Gendingen 

Ovası’na girer ve Çekerek Suyu ile birleşir. Tozanlı Çayı üzerinde Almus Barajı, Ataköy 

Barajı, Gözova Regülatörü ve Gümenek Regülatörü gibi önemli tesisler kurulmuştur. 

Kelkit Çayı 

Erzincan’ın kuzeyinde Sipikör, Pülür, Otlukbeli, Saran ve Balaban Dağlarından 

kaynaklanan suların Gümüşhane’nin Kelkit İlçesi yöresinde birleşmeleri ile oluşur. Kaynak 

kodu 1460 m’dir. 

Tokat İli’nin sınırlarına Reşadiye’nin Umurca Köyü yakınlarında girer. Yusufbey 

Köprüsü’nden Fatlı Köprüsü’ne kadar dar bir vadiden doğu-batı doğrultusunda akar ve Niksar 

Ovası’na ulaşır. Daha sonra Erbaa Ovası’nı kat ederek Kale Boğazı’nda Tozanlı Çayı ile 

birleşir. 

Çekerek Çayı 

İlin güneyindeki Çamlıbel Dağları’ndan kaynaklanır. Kızık, Çalı ve Fineze dereleri ile 

Çamlıbel Kasabası civarında birleşir. 

Kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda Artova,Yeşilyurt, Sulusaray İlçelerinden geçerek 

Alanyurt Köyü’nün batısından Yozgat sınırına geçer. Buradan kuzeye yönelir ve tekrar Tokat 

il sınırına girdikten sonra Amasya’nın Kayabaşı yöresinde Tozanlı ile birleşir. 

Çekerek Çayı üzerinde Yozgat- Çekerek İlçesi sınırları içerisinde Süreyyabey barajı 

inşaatı çalışmaları devam etmektedir. Çekerek Çayı’ndan alınan su örneklerinin en son 

yapılan analizlerinin sonuçları değerlendirildiğinde Çekerek Çayı’nın Türk Çevre Mevzuatı 

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen “Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre 

Kalite Kriterleri” ne göre I. Sınıf su kalite sınıfına girdiği saptanmıştır. 

Yer Altı Suyu İşletme Sahaları 

70

Yeşilırmak Havzası’nda kalkerli araziler çok olduğundan bunlar çok yerde büyük akifer 

özelliğine sahiptirler. Yer yer bu akiferler karstik ve kompakt kaynakları ihtiva ederler. 

Havzada kullanılan içme sularının çoğu bu çeşit kaynaklardır. 

DSİ VII. Bölge Müdürlüğü tarafından Tokat İli’nde hidrojeolojik etüdü yapılan ovalar 

Çamlıbel Ovası, Kazova, Erbaa Ovası ve Zile Ovası’dır. Tokat İli’nin tamamının yeraltı suyu 

rezervi 346,00 hm 3 /yıl’dır. Tahsis edilen su miktarı ise 85,40 hm 3 /yıl’dır.Kazova, yeraltı suyu 

işletmesine elverişli olan Yeşilırmak Nehri’nin sağ ve sol sahilinde şerit halinde uzanan 

alüvyon malzemesinin meydana getirdiği geniş düzlük içinde yer almaktadır. DSİ VII. Bölge 

Müdürlüğü tarafından yeraltı sularından alınan su örneklerinde birçok fizikokimyasal ve 

bakteriyolojik parametrelerin analizlerin yapılmaktadır. Fakat ağır metal analizleri 


DSİ VII. Bölge Müdürlüğü tarafından açılan sondaj kuyuları, elektrifikasyonu 

tamamlanarak ve pompası monte edilerek işletmeye hazır halde Sulama Kooperatifi 

yönetimine teslim edilmektedir. Terfi hattı, ana kanallar ve tarla içi kanalları inşaatları Köy 

Hizmetleri kuruluşu tarafından gerçekleştirilmektedir. 



kuyunun etrafındaki alanda oluşan tuzluluk, ovanın yer altı suyu kalitesine tesir edecek miktar 







Ovası’ndaki mevcut yer altı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre 





Kazova’da mevcut yer altı sularının kimyasal analizleri sonucu pH değerlerinin 7,5_8,4 


ise 16,5_30 FS 0 arasında olduğu saptanmıştır. Kazovası’daki mevcut yer altı suları ABD 




konsantrasyonları bakımından içme amacına uygun olduğu saptanmıştır.Erbaa Ovası’ndaki 

mevcut yer altı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın hazırladığı diyagrama göre C 2 S 1 

sınıfına girmektedir. Mevcut kuyuların pH değerleri 7,4 –8,4 arasında değişmektedir. Sertlik 

değerleri 20 FS 0 ’dir. Organik madde içeriği ise 1,5 mgO 2 /L konsantrasyonuna sahiptirler. 


Zile Ovası’nda mevcut olan kuyu sularının pH değerleri 7,4-8,7 arasında değişmektedir. 

Sertlik ortalama 20 FS 0 ’dir. Organik madde içeriği 2 mgO 2 /L civarındadır. Nitrit ve Amonyak 

bulunmamaktadır. Zile Ovası’ndaki mevcut yeraltı suları ABD Tuzluluk Laboratuarı’nın 

hazırladığı diyagrama göre C 2 S 1 sınıfına girmektedir. 

71

F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye 

Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı 

Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz 

Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 


F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın 

Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden 

Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 

Tokat İlinde 2 adet B tipi, 4 adet C tipi olmak üzere toplam 6 adet orman içi dinlenme 

yeri ile 1 adet geyik üretme istasyonu mevcuttur. 

B tipi orman içi dinlenme yerleri; Günübirlik kullanım tesislerine sahip sahalardır. 

C tipi orman içi dinlenme yerleri; Kaynak değeri ve ziyaretçi potansiyeli oldukça sınırlı 

ve mahalli ihtiyaçları karşılamak üzere tesis edilen sahalardır. 

Gıj Gıj Orman İçi Dinlenme Yeri : 

Tokat iline 3 Km mesafede şehir merkezinin doğusunda Gıj Gıj tepesi üzerinde, şehire 

ve Yeşilırmak Vadisi’ne kuşbakışı olup manzara seyir zenginliği bulunan 30 dönüm 

büyüklüğünde bir sahadır. Saha içerisinde içme ve kullanma suyu, ahşap piknik masaları 

(3+3)WC ve çöp bidonları mevcut olup yolu stabilize olan B tipi orman içi dinlenme yeridir. 

Almus Orman Evleri Orman İçi Dinlenme Yerleri : 

Tokat İline 40 Km Almus İlçesine 5km mesafede olan piknik yeri Almus baraj gölü 

kenarında baraj havzası ağaçlandırma çalışmalarıyla tesis edilen karaçam ve sedir ağaçlarıyla 

kaplı orman ve göl manzaralı günübirlik B tipi orman içi dinlenme yeridir. Sahanın alanı 50 

dönüm olup sahaya ulaşılan yol asfalttır. 

Piknik alanı içerisinde 2 adet bekçi evi, 1 adet büfe, 1 adet yağmur barınağı (3+3)WC, 

ahşap piknik masaları, piknik ocakları, içme ve kullanma suyu, elektrik şebekesi mevcuttur. 

Zile Şeyh Ahmet Orman İçi Dinlenme Yeri: 

Tokat iline 85, Zile İlçesine 15 km. uzaklıktadır. Adını saha içindeki Şeyh Ahmet 

Türbesinden alır. Türbe olması nedeniyle; anıt niteliğinde kara çam ağaçları mevcuttur. Zile 

İlçesi ve yakın köyleri için günübirlik dinlenme yeri olarak kullanılmaktadır. Saha 250 dönüm 

büyüklüğündedir. C Tipi orman içi dinlenme yeridir. 

Niksar Çamiçi Orman İçi Dinlenme Yeri 

Tokat İline 66, Niksar İlçesine 16 km. uzaklıktadır. Niksar-Akkuş-Ünye karayolu 

üzerindedir. 100 dönüm büyüklüğünde olup, kızılağaç ve sarıçam ağaçları ile kaplıdır. Temiz 

havası ve doğal güzelliği ile yöre halkının günübirlik ihtiyacını karşılar. 

Piknik alanı içinde içme ve kullanma suyu, piknik masaları, çocuk oyun sahaları 

bulunur. C tipi orman içi dinlenme yeridir. 

Reşadiye Zinav Gölü Orman İçi Dinlenme Yeri 

Tokat İli Reşadiye İlçesi’ne 27 km. uzaklıktadır. Piknik sahası içinde alanı 27 HA olan 

Zinav Gölü bulunmaktadır. Meşe, gürgen ve kızılcık ağaçları ile kaplı; göl ve orman 

manzaralı C tipi orman dinlenme yeridir. Saha içinde bir adet kır evi, içme ve kullanma suyu, 

ahşap piknik masaları ve çocuk oyun sahaları bulunur. 

72

Tekmezar Orman İçi Dinlenme Yeri 

Tokat İline 22 km. mesafede olup, yolun tamamı stabilizedir. 50 dönüm büyüklüğündeki 

alan; kayın ve sarıçam ağaçları ile kaplıdır. Rakımı 1550 m. olup, yakın çevrede koro 

ormanları ve yaylacılık faaliyetleri mevcuttur. Saha içinde ahşap piknik masaları, piknik 

ocakları, içme ve kullanma suyu, çocuk oyun alanları ve yağmur barınağı bulunur. 

Tekmezar Geyik Üretme İstasyonu 

Tokat İline 22 km. mesafede olup, yolun tamamı stabilizedir. Saha; 90 dönüm büyüklüğünde 

ve etrafı kafes tellerle çevrilmiştir. Sahanın içerisinde sarıçam, kayın, gürgen... ağaçları 

mevcut olup; Tekmezar orman içi dinlenme yerinin hemen yanındadır. 1550 m. rakımlı olan 

sahada, İstanbul Belgrat Ormanı Geyik Üretme İstasyonundan 1996 yılı Mart ayında getirilen 

4 adet geyiğin bakım ve üretim faaliyetleri sürdürülmektedir. Üretim İstasyonu ile ilgili olarak 

1 adet bekçi evi mevcuttur. Şu anda üretim istasyonunda 19 adet geyik bulunmaktadır. 

KAYNAK 

Orman İşletme Müdürlüğü, (2002) 

İl Kültür Turizm Müdürlüğü,(Müze Müdürlüğü), (2002) 

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2003) 

73

G.TURİZM 

G.1.Yörenin Turistik Değerleri 

G.1.1.Yörenin Doğal Değerleri 

İlin doğal değerleri arasında “Ballıca Mağarası” doğanın en gizemli örneklerinden 

birisidir. Ayrıca il içinde zengin ormanları bulunan Topçam, Batmantaş, Selemen, Akbelen 

(Bizeri), Dumanlı, Çamiçi yaylaları, Zinav Gölü, Kaz Gölü ve Göllü Köy Gölü yörenin diğer 

doğal değerleridir. 

G.1.1.1.Konum 

Ballıca Mağarası : Tokat’ın Pazar İlçesi’nden Akdağ doruğuna doğru uzanan yolun 

8.km.sinde bulunur. 1080m. rakımdaki mağaranın boyu 680m., yüksekliği 94m’dir. Mağara 

içindeki sarkıt , likit, sütun, duvar ve örgü damlataşları, mağara gülleri ve iğneleri, damlataş 

havuzları ve soğan sarkıtlarıyla dünyanın en zengin ve en güzel mağaralarından biri kabul 

edilmektedir. Bir kısmı halen ziyarete açık olmayan mağara içindeki sıcaklık yaz kış 18-19 Ċ 

dir. 

Topçam Yaylası : Tokat il merkezine 15. km. ve 1600 metre yüksekliğindeki Topçam 

yaylası temiz havası ve gür ormanları ile olağanüstü bir güzelliğe sahiptir. 

Batmantaş Yaylası: İl merkezine 28 km uzaklıkta ve 1850 m yükseklikteki Batmantaş 

yaylası sık ve gür çam ormanları tertemiz yayla havası ve buz gibi suları ile yayla turizminde 

hizmet etmeyi beklemektedir. 

Selemen Yaylası: Tarih, kültür ve doğal zenginliğin üst seviyeye ulaştığı yaylamızdır. 

1514 yılında Çaldıran seferine çıkan Yavuz Sultan Selim, ordusu ile burada konaklamıştır. 

Akbelen (Bizeri) Yaylası:Tokat il merkezine 29 km uzaklıktadır. 1740 m 

yüksekliğindedir. Çim kayağına uygun geniş kırsal alanı, çam ve kayın ağaçlarından oluşan 

muhteşem manzaralı ormanlarla çevrilidir. 

Dumanlı Yaylası :İl merkezine 70 km uzaklıkta ve 2578 m yükseklikteki Dumanlı 

Yaylası’nda rengarenk yayla çiçeklerinin büyüleyici görüntüsü, insanın yaşam sevincini bir kat 

artırmaktadır. 

Zinav Gölü:Reşadiye İlçesi’nin Yolüstü Köyü’ne 3 km. uzaklıktadır. Gölün suları 

tatlıdır. 1.5 km² alana sahip gölün etrafı korumaya alınmış orman alanıdır. Gölde kızılkanat 

denilen lezzetli bir tatlı su balığı yaşamaktadır. 

Şekil G.1: Zinav Gölü 

74

Kaz Gölü: Tamamına yakını sazlıkla kaplı olan gölde saksağan, akleylek, angıt, 

alacabalıkçıl, gri balıkçıl, akkuyruk, su tavuğu, karatavuk, küçük batağan gibi onlarca çeşit kuş 

türü bulunmaktadır. Orman Bakanlığı’nca Yaban Hayatı Koruma sahası olarak belirlenerk 

avlanma yasaklanmıştır. 

Göllü Köy Gölü: Reşadiye İlçesi’nin aynı isimle anılan köyü sınırları içinde yer alan göl 

doğal bir güzelliğe sahiptir. 

G.1.1.2 Fiziki özellikler 

İlde bulunan Sulusaray ve Reşadiye kaplıcaları her yıl onbinlerce kişiye şifa verecek bir 

konuma sahiptir 

Kaplıcalarla ilgili ayrıntılı bilgi Turizm Çeşitleri bölümünde termal turizm içerisinde 

anlatılmıştır. 

G.1.2. Kültürel Değerler 

6000 yıllık tarihi boyunca üzerinde barındırdığı medeniyetlerin izlerini taşıyan Tokat; 

Çok çeşitli ve zengin kültürel yapıyla yoğrulmuştur. Hititlerden günümüze kadar üzerinde 

yaşamış tüm medeniyetlerin izlerini ilimizde bulmak mümkündür. Selçuklular zamanında 

Anadolu’nun 6. büyük kenti ve Osmanlı döneminde bölgenin tarım ve sanayi merkezi olan 

Tokat’ta bu medeniyetlere ait birçok tarihi ve kültürel eserler mevcuttur. 

Ören Yerleri 

Maşat Höyük :Zile ilçesi Yalınyazı Köyü’nde bulunan höyükte M.Ö 3000 yıllarında eski 

Tunç Çağı, M.Ö. 2000 Yıllarında Hitit Çağı, M.Ö 1000 yıllarında Frig Çağı’nın yaşandığı üç 

dönem tespit edilmiştir. 1973-1984 yılları arsında yapılan kazılar sonucu ortaya çıkartılan Hitit 

çivi yazısı ile yazılmış tabletler Tokat tarihini aydınlatan en önemli kaynaklardan biri olup, bu 

tabletlerin bir bölümü Tokat Müzesi’nde sergilenmektedir. 

Sebastopolis: Sulusaray ilçe merkezinde yer alan antik kentin tarihi ilk Tunç Çağı’na 

kadar uzanmaktadır.”Büyük şehir” anlamına gelen Sebastopolis’in içinde yapılan kazı sonucu 

bir hamam ve bir klise bulunmuştur. ilçede Helenistik Roma ve Bizans dönemlerine ait yapı 

taşlarından oluşturulan açık hava müzesi ve mozaikten insan yüzü figürü bulunan mozaik 

müzesi ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. 

Horoztepe:Erbaa ilçesi sınırları içinde bulunan Horoztepe’de M.Ö. 3000 yılına ait altın 

ve madeni süs eşyaları olan bir mezar ortaya çıkartılmıştır.Bu eşyalar arasında en önemli olanı 

altın ve bronzdan yapılmış çocuğunu emziren kadın heykelciği olup, eser halen Ankara 

Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde teşhir edilmektedir. 

Komana:Tokat’ın Roma ve Bizans dönemindeki yerleşim merkezidir. Günümüzde 

Gümenek mesire yeri olarak bilinir.1940’larda yapılan araştırmada Helenistik ve Roma 

çağlarına ait kalıntılar bulunmuştur. 

Tarihi Camiler 

Ali Paşa Camii: Şehir merkezindedir. 2. Selim zamanında 1572 yılında yaptırılmıştır. 

Cami hamam ve türbeden oluşan külliyedir. Ali Paşa’nın eşi ve oğlunun türbeleri de cami 

avlusundadır.16.yy. Osmanlı cami mimarisinin özelliklerini taşıyan ve Mimar Sinan ekolünde 

yapılan caminin kare olan ana mekanı üzerinde tek kubbesi ve tek minaresi vardır. 

75

Şekil G.2: Ali Paşa Camii 

Meydan Camii:Sultan 11. Beyazıt’ın annesi Gülbahar Hatun adına yaptırdığı cami 

kayıtlarda “Hatuniye Camii” olarak geçmektedir. Adını aldığı Meydan mahallesinde geniş bir 

alan üzeride 1485 yılında yaptırılmıştır. Tokat’da yapılmış en güzel Osmanlı eserlerinden 

birisidir. Kesme taştan inşa edilmiş, ana mekan üstünde tek minaresi ve 6 sütundan oluşan 5 

kubbeli son cemaat yeri vardır. Selçuklu tarzı skalaktitlerle işlenmiş mermer portalı ve 

kündekari tekniğinde yapılmış ahşap kapı kanatları birer sanat şaheseridir. 

Behzat Camii: İl merkezinde Behzat Çarşısı, Behzat Çayı yanındadır. Kanuni Sultan 

Süleyman zamanında hoca Behzat tarafından 1535 yılında yaptırılmıştır. Kesme taştan güzel bir 

minaresi vardır. 

Ulu Camii: Tokat’ta orjinalliğini en fazla koruyan tarihi eserlerden biridir. Moloz ve 

kesme taşlardan yapılmıştır.Üst örtüyü taşıyan dörtgen ayak ve ayakları birbirine bağlayan 

kemer yüzeylerinde orijinal kalem işi süslemeler yer almaktadır 

Takyeciler Camii: Diğer camilere göre değişik uslubü olan caminin yapıldığı tarih 

bilinmemektedir.Camide moloz ve kesme taştan yapılmış mekan ve kolonlar üzerinde 9 kubbe 


Garipler Camii: Pazarcık mahallesinde bulunur. Tokat’ın en eski camilerindendir. 

Danişment Gümüştekin Ahmet Gazi 1074 yılında yaptırmıştır. Orijinal minaresi 11.yy. Türk 

tuğla işçiliğinin güzel örneklerindendir. 

Müzeler 

Gökmedrese (Pervane Darüşşifası):Şehir merkezinde bulunan Gökmedrese 1277 

yılında Muineddin Pervane Süleyman tarafından yaptırılmış bir Anadolu Selçuklu eseridir. 

Anadolu Selçuklu döneminin mimari özelliklerini taşımaktadır. 

Gökmedrese iki katlı, iki eyvanlı, ortası açık avlulu ve refaklı plan tipindedir. Müze içinde 

6000 yıllık Tokat tarihinin her dönemine ait eserler sergilenmektedir. Arkeolojik ve etnoğrafik 

eserlerin sikkelendiği müze karma müzeler grubundadır. 

76

Şekil G.3 : Gökmedrese 

Latifoğlu Konağı: İl merkezinde Gazi Osman Paşa Bulvarında yer alan konak 18. yy. da 

Osmanlı barok uslübünde inşa edilmiştir. iki katlı olan konakta bulunan ahşap oymalar ve 

kalem işi süslemeler örneklerinin en güzelidir. 

Latifoğlu Konağı geçmişteki fonksiyonlarına göre yörenin eşyasıyla donatılmış 

mankenlerle canlı ve gerçekçi bir teşhir yapılarak 1989 da müze-ev olarak hizmete açılmıştır. 

Şekil G.4 : Latifoğlu Konağı 

Hamamlar 

Ali Paşa Hamamı: 1572 yılında Ali Paşa tarafından yaptırılan külliyenin bir bölümüdür. 

Kadın ve erkek kısımları simetrik olan yapının, soyunma yeri kare sıcaklık bölümü dört 

eyvanlıdır. 

Pervane Hamamı: 13. yy. Selçuklu yapısıdır. Kadınlar ve erkekler için ayrı bölümleri 

olan çifte hamam tarzında simetrik olarak planlanmıştır. 

Mustafa Hamamı: Selçuklular döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir. Kitabesi 

yoktur. 

Sultan Hamamı: Kitabesi olmayan hamamın yapılış tarihi bilinmemektedir. Pervane 

hamamına benzemektedir. 

77

Köprüler 

Hıdırlık köprüsü: Şehrin kuzeyinde Yeşilırmak üzerindedir. Selçuklu döneminin 

ilimizdeki ihtişamlı eserlerinden olan köprü, kesme taştan yapılmış olup, 5 kemerli 151 metre 

uzunluğunda ve 7 metre enindedir. Halen kullanılmaktadır. 

Şekil G.5: Hıdırlık(Yeşilırmak) Köprüsü 

Leylekli Köprü : Niksar İlçesi Çanakçı deresi üzerinde arasta çarşısı çıkışında yer alan 

köprü, yarım daire kemerli, tek gözlü, kesme taştan yapılmıştır. Köprünün kemer kısmındaki 

taş üzerinde ağzında yılan tutan bir leylek rölyefi bulunmaktadır. Köprünün mimari yapısı göz 

önüne alındığında Roma döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir. 

Pazar Köprüsü:Tokat Turhal Yolunu Yeşilırmak üzerinden Pazar’a bağlayan köprü, 

Selçuklu dönemi eseridir. 

Diğer Tarihi Eserler 

Tokat Kalesi: Şehrin ortasın yakın bir yerde sarp kayalar üzerine kurulmuştur. Savunma 

amaçlı kurulan kale, tarihi boyunca önemli kişilerin muhafazası ve hapsi amaçlı kullanılmıştır. 

Önce Selçuklular, daha sonra da Osmanlılar tarafından restorasyon yapılmıştır. Üzerinde 

mescid ve levazım depolarıyla kale komutanının evi bulunmaktadır. Kalenin içinden şehre 

kadar inen Ceylan yolu ismiyle bilinen 362 basamaklı bir merdiven olduğu bilinmektedir. M.S. 

5. veya 6. yüzyılda kurulduğu sanılmaktadır. Kalenin en yüksek burcunda Ayar Kayası 


Taşhan : 1631 yılında yaptırılan Taşhan büyük bir Osmanlı eseridir. Kuzey güney 

konumunda kesme taş ve tuğladan dikdörtgen şeklinde ve iki kat olarak inşa edilen hanın 

ortasında büyük bir avlu yer almaktadır. 112 odası ve bir mescidi bulunan hanın her iki katında 

avluya bakan revaklar bulunmaktadır. 

78

Şekil G.6: Taşhan 

Suluhan:Sulusokak’da Bedesten yanında yer alan hanın yapılış tarihi bilinmemektedir. 

Halen Belediye Aşevi olarak görülmektedir. 

Paşahan: 1.Sultan Mahmut zamanında Zararlızade Mehmet Paşa zamanında 1572 yılında 

yapılmıştır. 

Saat kulesi : Behzat semtinde şehrin her yanından görülebilecek şekilde 1902 yılında 

yapılmıştır. Kapısı güney yönünde olup yüksekliği 33 metredir. Kesme taştan inşa edilmiştir. 

Saat Kulesi ve Behzat 

CamiiSümbül Baba 

Türbesi : 1291 yılında 

yapılmıştır. Selçuklu 

mimarisinde az rastlanan 

asimetrik planına göre en 

ilginç yanı portalidir. Gök 

mermerden yapılmış 

stalaktitli portalin çevresini 

bitkisel motifli rölyef bordür 

çevrelemektedir. 

İlin Kültür Yapısı 

Tokat uygarlıkların merkezi 

olan Anadolu da M.Ö. 3000 

yılından başlayarak 5000 yıllık 

tarihinde, 14 devlet ve birçok 

beyliğin yaşadığı önemli 

illerdendir. Tokat ilindeki Kelkit, 

Yeşilırmak ve Çekerek ırmakları 

boyunca kurulmuş olan 

medeniyetlere ait Hitit, Frig, 

Roma, 

Selçuklu, İlhanlı, Osmanlı 

eserlerinin çokça bulunduğu tarihi 

yönüyle önemli bir kültür 

merkezidir. 

79

Şekil G.7: Saat Kulesi 

El Sanatları 

Yazmacılık :Tokat’da yazmacılığın 600 yıllık bir geçmişi vardır. Yazmacılığın yapıldığı 

Anadolu kentleri arasında Tokat’ın yeri farklıdır. Tokat’ta kara kalem ve elvan olmak üzere iki 

tip yazma basılmaktadır. Desen ve kompozisyon yönünden doğal bir görüntünün hakim olduğu 

yazmalara; Tokat’ın karakteristik motifleri, doğadan alınan bitki çiçek ve meyve motifleri kalıp 

ustalarınca bir nakış gibi işlenerek aktarılır. Yazmacılıkta kalıp oymacılığı sabır ve el becerisi 

isteyen bir iştir. Kırk yıl öncesinde 5 büyük handa yapılan yazmacılık günümüzde yazmacılar 

sitesinde sürdürülmektedir. 

Tokat Yazmaları çok renklidir. Günümüzün anlayışına uygun olarak, yazma motifleriyle 

yapılan elbise, etek,bluz, flar , sabahlık gibi giysiler iç ve dış piyasada çok tutulmaktadır. 

Bakırcılık :Tokat’da bakır işleme sanatı Osmanlı döneminde bir hayli gelişmiş olup bu 

konuda en önemli merkezlerden biri olmuştur. Bakırcılık sanatı son zamanlarda önemini 

kaybetmiş olmasına rağmen ilimizde işlenen bakırların kalitesi ve şekil bakımından estetik ve 

zengin çeşitliliği nedeniyle Anadolu şehirleri içerisinde ayrıcalıklı yeri vardır. 

Halen ilimizde dövme tekniği ile yapılmakta olup mutfak eşyası ve hediyelik eşya olarak 

üretilmektedir. Ancak geçmişteki kullanım yoğunluğunun yerini plastik, alüminyum ve çelik 

malzemeye bırakmıştır. 

El Dokumacılığı : İlimizde özellikle Başçiftlik ve Almus-Muhat beldesinde halı 

dokumacılığı, Merkez –Güney köyünde el dokumacılığı (peşkir,çarşaf elbiselik kumaş) , Kırsal 

kesimdeki köylerde cicim, sumak, hasır dokumacılığı ayrıca Reşadiye yöresinde çorap 

örgücülüğü Nebi köyünde folklorik giysilerin yapılışı yaygındır. 

TOKAT MUTFAĞI 

Geleneksel Tokat evlerinin en önemli özelliği büyük odalarından birinin mutfak 

olmasıdır. Mutfağa halk ağzı ile “ aşgana” veya “ işevi”denir. Taban döşemesi bal peteğini 

andıran kiremit tuğla kaplıdır. Odanın bir köşesinde yemek yapmaya ve çamaşır kaynatmaya 

yarayan yer ocağı, diğer tarafta kurutulmuş yiyecek salça, peynir, yaprak saklanan kiler 

bulunur. Ayrıca kuru baklagil ve tahılın saklandığı bölmeli ambar vardır. Bağ evlerinde kebap 

fırını, üzüm suyunun çıkarıldığı şirehane geleneksel Tokat mutfağının en belirgin özelliğidir. 

Tokat’ın zengin bir damak tadı vardır. Tokat’ın ünlü yemekleri: 

Çorbalar: Bacaklı çorba, Bütün çorba, topallaklı helle, oğmaç çorbası, keş, kelem çorbası, 

Etli Kuru Baklagil Yemekleri: Taze kuzu eti, kuryuk yağı, patlıcan, domates, yeşil biber, 

patates, soğan, sarımsak ve özel pişirilmiş pideden oluşan ve özel kebap ocaklarında pişirilen 

“Tokat Kebabı” İlimize has en önemli ve güzel yemeklerden birisidir. Diğer yöresel 

yemeklerimiz arasında keşkek, bat, coştu yemeği, büryan, etli yaprak dolması, bakla dolması, 

karışık yahni, iç yemeği sayılabilir. 

Sebze Yemekleri: Nivik, madımak, gelin parmağı, ısırgan yağlı aşı, baldıran. 

Ünlu Hamurlu Yemekler: Çökelikli ve katmer, Mısır böreği, pırasa böreği, yaş börek, 

hamba, almus böreği, taş ekmeği, olibah, çarşaf böreği, kavlak böreği. 

Tatlılar: Güdül, kumak, hasuda, sini çevirme 

Bunların dışında Tokat Pastırması, Elbiseli sucuk, ilimizde bolcak yetişen kuşburnundan 

elde edilen kuşburnu reçel ve marmelatı, mahlep şarabı ilimizin mutfak zenginliklerinden 

bazılarıdır. 

GELENEKSEL GİYİM 

KADIN GİYSİLERİ 

Merkez ilçe dışında kadın giysilerinin geleneksel özellikleri yer yer hala korunmaktadır. 

80

Şalvar :Kutnu kumaştan, ipek satenden, pazenden ve patiskadan dikilir. Geniş ağlı olup, 

ağı yukardadır.Beyaz patiskadan dikilenlerin paçaları kanaviçe ile işlenir. 

İşlik :Üçpeşin altına giyilir,kutnu kumaştan veya pazenden dikilir. 

İç Saya :Beyaz bez ve pamuklu kumaştan yapılır.Önü kola kadar açık, kısa kollu, hafif 

dik yakalı olup, yırtmacı hizası ve etek ucu arasında kalan bölüm göynek işi tekniğiyle 

şekerpare, başboynuzu, üç kaya askısı, gödekli, at izi desenleriyle süslüdür. 

Dış Saya –Üçpeş :Kutnu, sevai, beyaz veya renkli kumaşlardan üçpeş (üç parçalı) olarak 

dikilir. Kol ağızları göynek işi tekniğiyle göre işlenir. Yırtmaç kenarları, ön boyu sim sırma ile 

süslüdür. 

Yağlık :Çevre veya mendil ölçüsünde, büyük bir değirmi pamuklu bezdir.Dört ucu pul ve 

boncuklarla işlemelidir. 

Bindallı : Bordo, yeşil, mor kadife kumaştan, sim sırma tekniği ile yapılır. 

Gezeki – Salata : Koyu renk kadife veya çuhadan yapılır.İç astarlı olup, kumaşın dışı 

komple değişik geometrik desenler, beden ve kol kenarları kaytanlarla süslüdür. 

Önlük-Şalöynük : El tezgahlarında yün ipliklerle dokunarak yapılır. Dokuma sırasında 

üzeri geometrik desenlerle süslenir. 

Aralık Gödek Bağı : El dokuma tezgahlarında, ince yün ipliklerden, ensiz üç para olarak 

dokunur. 

Fes : Yünden veya keçeden yapılır. Alına gelen kısmı altın, gümüş boncuklarla süslenir. 

Çit – Yazma – Elmalı – Findi :Yazma baskı sanatıyla elde edilen baş 

örtüleridir.Kenarları ve orta tarafı oyalı ve pullarla süslüdür. 

Aksesuarlar :Boncuklu bel bağı, saçlık, saç bağı, Tokat bileziği, hamaylı, gerdanlık, 

anlıklık, yanaklık kemer ve tuzluk kullanılır. 

Çorap :Genellikle dörtten fazla renkten oluşmuş örgü ve dokumalarla yapılmıştır. 

Çarık – Edik- Çapilye :Aynalı çarık, manda veya öküz derisinden, parmak üstlerini ve 

ayağın her yanını saracak şekilde katlanır ve tokalıdır. Pul ve ponponlarla süslüdür. 

ERKEK GİYSİLERİ 

İşlik Göynek : Tokat’a has özel baskılardan veya yol ismi verilen dokuma kumaştan, 

uzun kollu olarak dikilir. 

Zıvga : Şal dokuma kumaştan yapılır.Ağ kısmı yukarıda olup üç parçadan oluşur.Yan 

dikiş üzeri kaytanlarla süslüdür. 

Aba –Cepken-Gazeki-Sultanlık : Aba, kıl, yün kumaştan yapılır. Yakasızdır, ceket gibi 

giyilir. Cepken-Gazeki-Sultanlık (kadın giyimindeki gibidir.) 

Yelek –Dallama :Zıvganın yapıldığı kumaştan yapılır içi astarlı olup düğmeli ve ceplidir, 

kolsuzdur. 

Zivgabağı –Kuşak :Kırmızı, yeşil ve sarı renklerden oluşan; çizgili, desenli, kare 

biçiminde dokunmuştur. Bele sarılır. 

Fes :Beyaz kumaştan yapılır. Özel bir nakış tekniği ile su büzgüsüne benzeyen nakış üzeri 

ve alna gelen bölümü renkli ipliklerle ve boncuklarla süslüdür. 

Aksesuarlar : Para kesesi, mendil, köstek ve zincirdir. 

Çorap- Çarık : (Kadın giysilerinde izah edilmiştir) 

Yemeni :Kısa kenarlı, kaba görüntülü hafif bir papuçtur. Siyah renkli ve tabanı alçaktır. 

Halk Oyunları Ve Müzik 

İlimiz Orta Karadeniz ve İç Anadolu Bölgesi arasında bir geçiş bölgesi olduğu için 

genellikle oyunlarımızın karakteristik yapılarına Karadeniz’in sertliği, İç Anadolu’nun 

yumuşaklığı yansımıştır.Oyunlarımız yöre olarak halay türündedir. Oyunlar genellikle 

ağırlama, yanlama ve yelleme olarak üç bölümde oynanmakta olup üç melodi ve üç ritm vardır. 

Açık havada davul ve zurna eşliğinde eller parmaklardan, omuzdan tutarak oynanır.Ayrıca 

81

horlatmalı kaval, bağlama, cura bağlama, kemençe, def gibi halk sazları da yaygın olarak 


İlimizde Tokat ağırlaması, Artova ağırlaması, Kızık halayı, Kazova yanlaması, Tucuk 

halayı,Kırat, Ellik, Hanımkızlar, Yayladan mı geliyon, Simsim, Çökelik, Çekirge, Madımak, 

Camış halayı, Hoş bilezik, Kırklar semahı gibi oyunlar oynanır. 

G.2 Turizm Çeşitleri 

İlimiz binlerce yıllık medeniyetlerin kültür ve sanatını yansıtan arkeolojik kalıntılarıyla, 

asırlık mimari yapılarıyla milyonlarca yılda oluşmuş fosil mağaralarıyla, termal zenginlik ve 

doğal güzellikleriyle yüzyıllardır alın teri ve göz nuru ile işlenmiş el sanatlarıyla turizm 

potansiyeli fazla olan bir yöremizdir. 

Av Turizmi ve Balıkcılık: İlimizde kara avcılığı oldukça gelişmiştir.Merkez av 

komisyonunun belirlediği av mevsimi süresinde yaban ördeği, bıldırcın, tavşan avı 

yapılmaktadır. Ayrıca yaban domuzu için sürek avları yapılmaktadır. 

İlimiz Almus ilçesinde bulunan baraj gölünde 1976 yılından bu tarafa kurallara uygun 

balık avcılığı yapılmaktadır. Ayrıca Yeşilırmak, Kelkit, Tozanlı çaylarında da değişik türde 

balık avcılığı yapılmaktadır. 

Yayla ve Dağ Turizmi: Bozulmamış doğal güzellikleri Tokat’ın bir zenginliğidir. Başta 

Topçam ve Çamiçi yaylaları olmak üzere Bizeri, Batmantaş, Dumanlı, Selemen yaylaları yayla 

turizmi için en güzel mekanlardır. Yavuz Sultan Selim Hanın ordusu ile birlikte konakladığı ve 

Cuma namazı kıldığı Selemen yaylası günümüzde de apayrı bir güzelliğe sahiptir. 

Yaylalarımızın çoğunda yayla şenlikleri düzenlenmektedir. Bunun dışında Almus baraj 

gölü ve Reşadiye Zinav gölü doyumsuz güzelliğe sahip mesire ve tatil yerlerimizdendir. 

Mağara Turizmi : Tokat’ta milyonlarca yılda oluşmuş çok sayıda fosil mağara vardır. 

Bu mağaraların içinde en önemli olanı Ballıca Mağarasıdır.Tokat’ın batısında Pazar ilçesine 8 

km uzaklıktadır.Türkiye’nin en güzel mağaraları arasında yer alan Ballıca’nın toplam uzunluğu 

680 m. dir. Mağara 200-250 milyon yıl öncesine ait alt permo-trias mermerleri içinde yarı 

yatay, yarı dikey olarak birbirine bağlı 5 katve 8 salondan meydana gelmiştir.Girişe göre (0 m) 

en yüksek noktası +19 m en derin noktası –75 m. olmak üzere toplam 94 m.lik düzeyde oluşan 

mağara en azından üst pliyosen’den /2 milyon yıl önce) beri gelişimini devam ettirmektedir. 

İçindeki damlataş birikimi ve birbirinin üzerinde bulunan katlarına göre çok önemli 

gelişim gösteren Ballıca Mağarası’nda sarı kırmızı ve beyazın her tonu ile mavi ve yeşilin 

harmanlandığı sarkıt,dikit,sütun,bayrak ve perde damlataşları, mağara gülü ve iğneleri, içi su 

dolu damlataş havuzları büyük ve bir damlataş ormanını oluşturur.Her santimetre karesi 

büyüleyici bir güzelliğe sahip mağaranın en karakteristik şeklini soğan sarkıtlar oluşturur.Polen 

ve tozlardan arınan bol oksijenli havası solunum yolu rahatsızlığı olan hastaları 

rahatlatmaktadır. 

82

Şekil G.8: Ballıca Mağarasından Görünümler 

Ballıca Mağarasından görünümler 

Termal Turizmi: Tokat ili termal kaynakları ile doğal şifa merkezi de sayılabilecek bir 

konuma sahiptir. Her yıl on binlerce kişi Sulusaray ve Reşadiye kaplıcalarında şifa bulmaktadır. 

Sulusaray Kaplıcaları: Tokat’ın 68 km. uzağında Nice polis harabeleri arasında yer alan 

kaplıca; 2 otel, 20 motel, yıkanma havuzları, lokanta ve gazinosuyla bölgenin en önemli 

kaplıcalarındandır. 55 derece su sıcaklığına sahip olan kaplıca romatizmal hastalıklar, kadın 

hastalıkları, mide ve bağırsak hastalıkları, karaciğer hastalıkları gibi birçok hastalığa iyi 

gelmektedir. 

Reşadiye Kaplıcaları: Reşadiye ilçesindedir. Kaplıca son derece modern otel, villa, apart 

otel, bungalov evleri, yüzme havuzları, sosyal ve spor tesisleri ile bölgemizde termal merkez 

durumundadır. Çıktığı noktadaki sıcaklığı 48-49 derece olan kaplıca suyu felçli hastalıklara, 

kireçlenme ve romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir. 

7400 kişinin banyo ihtiyacını karşılayabilecek kapasitede olan kaplıcanın suyunun her 

litresinde 4 gram düzeyinde mineral bulunmaktadır. İ.T.Ü. Tıbbi Ekoloji ve Hidro-Klimatoloji 

Anabilim Dalı Laboratoar verilerine göre kaplıcanın analiz sonuçları şöyledir: 

KATYONLAR Mg/lt Millival/lt 

Amonyum NH 0.230 0.022 

Sodyum Na 632.225 27.500 

Potasyum K 37.140 0.950 

Kalsiyum Ca 475.950 23.797 

Magnezyum Mg 125.709 10.346 

Demir Fe 1.250 0.045 

TOPLAM 1.272.504 62.650 

Tablo G.1 : Reşadiye Kaplıcası Su Analiz Sonuçları 

KAYNAK 

İl Kültür Turizm Müdürlüğü (2002) 

83

H. TARIM VE HAYVANCILIK 

H.1. Genel Tarımsal Yapı : 

Tokat İli yüzölçümünün %32.7’sini tarım alanları %13.2’sini çayır-mera arazisi 

%38.7’sini orman ve fundalık alanları %4.8’ini tarıma elverişli boş alan %10.6’sını diğer 

araziler oluşturmaktadır. 

Arazileri belli başlı ovalar haricinde engebeli olmasına rağmen ilde yoğun şekilde 

tarım yapılmaktadır.Tokat İlinde üretim deseninin büyük ölçüde arazinin sulanabilirliği 

belirlemektedir.Sulu koşullarda üretim deseninde şeker pancarı,ayçiçeği ve domates 

münavebeye girmekte ve toplam dikiliş içinde önemli pay almaktadır. 

YÜZÖLÇÜMÜ 998,242(Ha) 

ARAZİNİN ALAN 

DAĞILIMI (Ha) % 

1 

Tarım 

arazisi(İşlenen) 326.770 32,7 

2 

Çayır-Mer'a 

arazileri 131.683 13,2 

3 Orman arazisi 386.239 38,7 

Tarıma elverişli boş 

4 alan 48.041 4,8 

5 Diğer araziler 105.509 10,6 

A-Su satıhları 29.312 

B-Taşkın yatakları 13.411 

C-Çıplak kaya 

molozları 20.938 

D-Meskun saha 41.848 

GENEL TOPLAM 1.103.751,00 100 

Tablo H.1: Tokat ili Arazi Varlığı 

32,70% 

10,60% 

4,80% 

Şekil H.1: Tokat İli Arazi Dağılımı 

84

(Ha) % 

TARLA 264.867,00 70,7 

NADAS 24.651,00 6,6 

SEBZE 20.544,00 5,5 

MEYVE 8.365,50 2,2 

BAĞ 5.578,50 1,5 

KAVAK VE 

SÖĞÜTLÜK 2.764,00 0,7 

TAR. ELVERİŞLİ BOŞ 

ALAN 48.041,00 12,8 

TOPLAM 374.811,00 100 

Tablo H.2: Tarım Alanlarının Dağılımı 

Şekil H.2: Tokat İli Tarım Alanlarının Dağılımı 

H.2. Tarımsal Üretim : 

r 6 

5,5 

TARLA ALANI 

İLÇE ADI EKİLEN NADAS SULANAN 

MERKEZ 35.780 9.642 15.100 

ALMUS 18.446 350 4.000 

ARTOVA 11.921 1.530 4.100 12,8 

BAŞÇİFLİK 3.212 650 230 

2,2 ERBAA 35.381 1.470 15.000 

1,5 

Satır 7NİKSAR Satır 821.241 317 0,79.556 

PAZAR 8.049 Satır 303 9 4.276 Satır 10 

REŞADİYE 18.864 5.753 2.500 

SULUSARAY 8.434 1.400 610 

TURHAL 30.265 571 12.517 

YEŞİLYURT 6.649 1.165 2.100 

ZİLE 66.625 1.500 13.000 

TOPLAM 264.867 24.651 82.989 

Tablo H.3.Tokat İli İlçelere göre Tarla Alanları 

85

H.2.1.Bitkisel Üretim : 

H.2.1.1.Tarla Bitkileri : 

H.2.1.1.1 Buğdaygiller 

ÜRÜN 

2003 YILI 2004 YILI 

EKİLİŞ 

ALANI VERİM KALDIRILAN 

EKİLİŞ 


(Ha) (Kg/Ha) ÜRÜN (Ha) (Kg/Ha) ÜRÜN 

(Ton) (Ton) 

BUĞDAY 147751 2509 370778 153463 2844 436400,2 

ARPA 28810 2685 77363 30211 2783 84084 

ÇAVDAR 40 1565 62,6 42 1564 65,7 

YULAF 108,5 1492 161,9 111 1486 164,9 

TRITİCALE 2611 3285 8577 3603 3541 12756,5 

MISIR 

(Dane) 3915 4738 18550 3215 5122 16467,5 

(Hası 

l) 60 35833 2150 109 35413 3860 

(Silaj) 1286 42086 54122 1527 46306 70710 

ÇELTİK 340 6471 2200 261 6609 1725 

TOPLAM 184922 100664 533964,5 192542 105668 626233,8 

Tablo H.4: Tokat İlinde 2003 ve 2004 yılı Buğdaygiller ile ilgili veriler 

ÜRÜN 

H.2.1.1.2 Baklagiller 


EKİLİŞ 


EKİLİŞ 



(Ton) (Ton) 

BAKLA 

(Yemek- 

Kuru) 0 0 0 10 1.500 15 

BAKLA 

(Hayvan 

Yemi) 0 0 0 50 1.500 75 

NOHUT 11.927,00 1.269 15.132,50 10.074,00 1.253 12.621,20 

TOPLAM 11927 1269 15132,5 10134 4.253 12711,2 

Tablo H.5: Tokat İlinde 2003 ve 2004 yılı Baklagiller ile ilgili veriler 

86

H.2.1.1.3 Yem Bitkileri 

ÜRÜN 


EKİLİŞ 


EKİLİŞ 



(Ton) (Ton) 

YONCA 

(Kuru Ot) 

5.109 41.312,00 

6.614 49.151,00 

YONCA 

(Yeşil Ot) 8.086,00 

4.125,00 8.046,00 

7.757 4.455,00 

KORUNGA 

(Kuru Ot) 

3.379 6.739,80 

3.345 6.097,20 

KORUNGA 

(Yeşil Ot) 1.994,40 

40 1.957,00 4.128 590 

TOPLAM 10.080,40 8.488 52.216,80 10003 21.844 60.293,20 

Tablo H.6: Tokat İlinde 2003 ve 2004 yılı Yem Bitkileri ile ilgili veriler 

H.2.1.1.4 Endüstriyel Bitkiler 


ÜRÜN 

EKİLİŞ 


EKİLİŞ 

ALANI VERİM 

KALDIRIL 

AN 


(Ton) (Ton) 

TÜTÜN 3.565,00 716 2.552,00 3.499,00 724 2.534,10 

ŞEKERPANCARI 15.681,00 41.378 648.851,00 14.323,00 47.457 679.730,50 

HAŞHAŞ 1.167,60 519 605,6 280 782 219 

SOYA 2,1 3.190 6,7 0 0 0 

AYÇİÇEĞİ 1.328,00 2.604 3.457,50 680 2.397 1.630,00 

TOPLAM 21.743,70 48407 655.472,80 18.782,00 51360 684.113,60 

Tablo H.7: Tokat İlinde 2003 ve 2004 yılı Endüstriyel Bitkiler ile ilgili veriler 

87

H.2.1.2. Bahçe Bitkileri : 

H.2.1.2.1. Meyve Üretimi : 

2003 Yılı 2004 Yılı 

ÜRÜN 

ADI 

Alanı 

(ha) % 

Alanı 

(ha) % 

Bağ 5.487,00 39 5.333 38 

Fındık 2.590,00 18 2.600 18 

Elma 1.485,20 10 1.495 11 

Vişne 1.404,00 

Fındık 18,31% 

9,9 1.423 10 

Şeftali 1.095,00 7,7 1.099 7,7 

Armut 460 3,2 

Elma 10,53% 

462 3,3 

1.705,20 12 

Diğerleri 

1.790 13 

TOPLAM 14.226,40 100 14.202 100 

Tablo H.8: Tokat İlinde 2003 ve 2004 yılı Meyve Üretimi ile ilgili veriler 

Bağ 37,55% 

Vişne 10,02% Şeftali 7,74% 

Armut 3,25% 

ÜRÜN 

ADI 

Kapladığı 

Alan 

(Ha) 

Meyve 

Veren 

Ağaç Sayısı 

(Ad) 

Meyve 

Vermeyen 

Ağaç sayısı 

(Ad) 

VERİM 

(Kg/ 

ağaç) 

ÜRETİM 

(Ton) 

Üzüm 

(Ha) 5.333,00 5.023,00 310 4.473,80 22.472,00 

Fındık 2.600,00 972.600,00 328.250,00 0,6 591,9 

Elma 1.495,00 312.583,00 157.255,00 43,3 13.548,70 

Vişne 1.423,00 253.844,00 406.461,00 15,8 4.017,30 

Şeftali 1.099,00 370.899,00 78.499,00 18 6.674,50 

Ceviz 1.073,00 66.487,00 100.213,00 23,8 1.582,70 

Armut 462 138.035,00 16.448,00 32,5 4.482,80 

Kiraz 459 139.781,00 25.138,00 20,2 2.822,40 

Erik 122 77.031,00 11.135,00 18,3 1.409,00 

Çilek 

(Ha) 50 0 0 9.890,00 494,5 

Zerdali 24 8.928,00 1.500,00 13,4 119,7 

Kayısı 20 13.546,00 4.635,00 18,4 248,6 

Mahlep 15 2.000,00 0 15 30 

Ayva 15 11.460,00 3.125,00 20,5 234,7 

Kızılcık 9 29.900,00 2.800,00 14,9 445 

Dut 0 38.800,00 3.610,00 16,5 641,2 

Badem 2 30.215,00 4.320,00 8,1 243,9 

88

Muşmula 0 5.350,00 230 10,8 57,8 

Antep 

Fıstığı 0 0 0 0 0 

Kestane 0 100 40 5 0,5 

İncir 0 2.100,00 620 20,7 43,5 

Nar 1 800 1.300,00 5 4 

Zeytin 0 0 800 0 0 

TOPLAM 14.202,00 2.479.482,00 1.146.689,00 14.684,60 60.164,70 

H.2.1.2.2. Sebze Üretimi : 


ÜRÜN ADI 

EKİLİŞ VERİM ÜRETİM 

EKİLİŞ VERİM ÜRETİM 

ÜRÜN ADI 

(ha) (kg/ha (ton) 

(ha) (kg/ha (ton) 

Domates 8.002,0 59.962 479.816,5 Domates 7.863,0 55.121 433.415,0 

Fasulye (Taze) 2.570,0 10.127 26.026,3 Fasulye (Taze) 2.604,0 10.750 27.993,5 

Soğan (Kuru) 2.135,0 23.163 49.453,0 Soğan (kuru) 2.181,0 25.376 55.345,0 

Karpuz 2.118,0 29.348 62.160,0 Karpuz 1.994,0 20.171 40.220,0 

Biber (Sivri) 524,0 8.443 4.424,0 Biber (Sivri) 662,0 8.369 5.540,0 

Biber (Dolmalık) 573,0 8.792 5.037,8 Biber (Dolmalık) 634,0 8.621 5.465,6 

Hıyar 576,0 27.026 15.567,0 Hıyar 611,0 27.426 16.757,0 

Barbunya (Taze) 752,0 7.957 5.984,0 Barbunya (Taze) 542,0 8.089 4.384,0 

Ispanak 509,4 9.353 4.764,3 Ispanak 535,0 10.019 5.360,0 

Kavun 371,0 19.081 7.079,0 Kavun 394,0 16.264 6.408,0 

Lahana (Beyaz) 387,0 25.739 9.961,0 Lahana (Beyaz) 392,0 26.658 10.450,0 

Pırasa 313,0 21.853 6.840,0 Pırasa 293,0 22.406 6.565,0 

Kabak (Sakız) 219,0 17.813 3.901,0 Kabak (Sakız) 217,0 24.687 5.357,0 

Bamya 176,0 3.989 702,0 Bamya 181,0 3.989 722,0 

Patlıcan 111,0 22.469 2.494,0 Patlıcan 117,0 24.308 2.844,0 

Soğan (Taze) 108,0 15.852 1.712,0 Soğan (taze) 95,0 20.011 1.901,0 

(K.yaprak) 13,0 12.692 165,0 (K.yaprak) 83,0 5.723 475,0 

Sarımsak (Kuru) 73,0 9.336 681,5 Sarımsak (kuru) 80,0 9.625 770,0 

Marul (Kıvırcık) 43,0 15.023 646,0 Marul (Kıvırcık) 49,0 14.245 698,0 

Marul (Göbekli) 57,0 13.851 789,5 Marul (Göbekli) 44,0 17.682 778,0 

Kabak (Bal) 41,0 24.122 989,0 Kabak (Bal) 42,0 27.810 1.168,0 

Bakla (Taze) 20,0 6.650 133,0 Bakla (Taze) 34,0 14.471 492,0 

Biber (Salçalık) 2,0 11.000 22,0 Biber (Salçalık) 27,0 25.352 684,5 

Turp (Bayır) 19,0 15.842 301,0 Turp (Bayır) 21,0 17.905 376,0 

Maydanoz 17,0 10.824 184,0 Maydanoz 14,0 12.500 175,0 

Havuç 8,0 15.000 120,0 Havuç 10,0 16.000 160,0 

Sarımsak (Taze) 4,0 10.000 40,0 Sarımsak (taze) 5,0 9.800 49,0 

Nane 3,5 6.714 23,5 Nane 4,0 6.500 26,0 

Turp (Kırmızı) 4,0 18.000 72,0 Turp (Kırmızı) 4,0 30.000 120,0 

Lahana (Kırmızı) 73,0 4.384 320,0 Lahana (Kırmızı) 3,0 13.333 40,0 

Marul (Aysberg) 4,0 17.500 70,0 Karnabahar 2,0 30.000 60,0 

Dereotu 1,0 8.000 8,0 Dereotu 1,0 8.000 8,0 

Pancar (Kırmızı) 1,0 11.000 11,0 Pancar (kırmızı) 1,0 11.000 11,0 

Pazı 1,0 10.000 10,0 Roka 1,0 20.000 20,0 

Kuşkonmaz 1,0 5.000 5,0 Tere 1,0 20.000 20,0 

TOPLAM 19.829,9 690.512,4 TOPLAM 19.741,0 634.857,6 

89

2003 Yılı 2004 Yılı 

ÜRÜN ADI EKİLİŞ 

% EKİLİŞ 

(Ha) (Ha) 

% 

DOMATES 8.002,0 40,4 7.863,0 39,8 

TAZE 2.570,0 13,0 2.604,0 13,2 

KAVUN- 2.489,0 12,6 2.388,0 12,1 

DİĞERLERİ 6.768,9 34,1 6.886,0 34,9 

T O P L A 19.829,9 100,0 19.741,0 100,0 

Tablo H.9: Tokat İlinde 2003 ve 2004 yılı Sebze Üretimi ile ilgili veriler 

H.2.1.2.3 Süs Bitkileri 

H.2.2 Hayvansal Üretim 

H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık 

İLÇE ADI 

BÜYÜKBAŞ 

SIĞIR BUZAĞI MANDA TOPLAM 

DANA 

(*) 

1-Merkez 34.700 10.670 530 45.900 

2-Almus 12.400 3.600 145 16.145 

3-Artova 9.900 4.981 329 15.210 

4-Başçiftlik 4.710 2.590 221 7.521 

5-Erbaa 9.890 3.285 1.600 14.775 

6-Niksar 18.000 4.500 500 23.000 

7-Pazar 3.850 1.860 500 6.210 

8-Reşadiye 10.835 5.844 542 17.221 

9-Sulusaray 6.800 800 150 7.750 

10-Turhal 22.123 10.789 1.750 34.662 

11-Yeşilyurt 3.983 4.910 45 8.938 

12-Zile 27.800 5.920 1.800 35.520 

Tablo H.10: Tokat İli ve 

İlçelerinde Büyükbaş 

Hayvancılık Yetiştiriciliği 

Şekil H.3 

incelendiğinde; Türkiye’de 

toplam sığır mevcudu 

içersinde; kültür ırklarının 

oranı % 17.6, melez 

ırkların oranı % 43.8, yerli 

ırkların oranı % 38,6 iken 

Tokat İlinde bu oran kültür 

ırklarında % 9.5, melez 

ırklarda % 32.1, yerli 

ırklarda % 58.4’dür. 

TOPLAM 164.991 59.749 8.112 232.852 

90

60 

57,5 

55 

52,5 

50 

47,5 

45 

42,5 

40 

37,5 

35 

32,5 

30 

27,5 

25 

22,5 

20 

17,5 

15 

12,5 

10 

7,5 

5 

0 

Şekil H.3: Türkiye ve Tokat İlinde Sığır Mevcudunun Oransal Dağılımı (%) 

Türkiye 

H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık 

Tokat 

İLÇE ADI 

KÜÇÜKBAŞ 

KOYUN KEÇİ TOPLAM 

1-Merkez 36.000 1.200 37.200 

2-Almus 8.940 370 9.310 

3-Artova 11.540 279 11.819 

4-Başçiftlik 9.845 110 9.955 

5-Erbaa 36.000 2.527 38.527 

6-Niksar 24.000 4.500 28.500 

7-Pazar 3.200 1.500 4.700 

8-Reşadiye 23.769 756 24.525 

9-Sulusaray 1.050 150 1.200 

10-Turhal 16.211 4.960 21.171 

11- 

Yeşilyurt 2.335 232 2.567 

12-Zile 19.800 2.170 21.970 

TOPLAM 192.690 18.754 211.444 

Tablo H.11: Tokat İli ve İlçelerinde Küçükbaş Hayvancılık Yetiştiriciliği 

Alt Bölgeler bazında küçükbaş hayvan varlığı incelendiğinde; 68.820 baş koyun ile 

IV. Alt Bölge ilk sıradadır. Bunu 62.550 baş ile II. Alt Bölge, 60.661 baş ile I. Alt Bölge, 

33.700 baş ile V. Alt Bölge, 17.920 baş ile III. Alt Bölge izlemektedir. 

Keçi varlığı bakımından da; 7.300 baş ile II. Alt Bölge, 7.260 baş ile I. Alt Bölge, 

5.700 baş ile V. Alt Bölge, 4.009 baş ile IV. Alt Bölge, 764 baş ile III. Alt Bölge sıralamaya 

girmektedir. 

91

Koyun 

Kıl Keçisi 

0 

0 

0 

0 

I. Alt Bölge 

II. Alt Bölge 

III. Alt Bölge 

IV. Alt Bölge 

V. Alt Bölge 

Şekil H.4: Alt Bölgeler Bazında Küçükbaş Hayvan Varlığı (Baş) 

H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı(Kanatlı Üretimi) 

MEVCUT KÜMES HAYVANLARI VE YUMURTA ÜRETİMİ 

Yılı:2004…. 

İli:TOKAT……… 

TAVUK SAYILARI 

(Adet) ÖRDEK ÖRDEK KAZ KAZ HİNDİ HİNDİ 

İLÇELER Broiler Yumurtacı Yumurta Sayısı SAYISI Yumurtası SAYISI Yumurtası SAYISI Yumurtası 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

00-Merkez 10.000 31.000 6.220.000 100 3.000 400 8.000 500 10.000 

01-Almus 1.250 14.115 3.105.300 50 6.000 110 6.600 150 10.500 

02-Artova 0 10.200 1.428.000 185 8.880 950 12.540 750 6.750 

03-Başçiftlik 0 1.900 285.000 0 0 0 0 0 0 

04-Erbaa 0 20.000 4.000.000 250 20.000 150 3.000 150 10.500 

05-Niksar 0 31.000 1.860.000 125 3.750 75 2.250 200 6.000 

06-Pazar 0 22.000 5.750.000 200 0 260 0 330 0 

07-Reşadiye 0 17.456 1.920.160 90 10.800 106 6.360 1.660 21.700 

08-Sulusaray 0 10.125 1.665.000 2.450 41.400 13.540 243.650 2.070 14.490 

09-Turhal 0 96.000 13.440.000 584 46.720 2.112 168.960 2.526 202.080 

10-Yeşilyurt 0 25.000 5.000.000 1.200 144.000 4.500 270.000 2.200 154.000 

11-Zile 3.100 92.000 9.560.000 8.000 0 10.400 0 10.200 0 

TOPLAM 14.350 370.796 54.233.460 13.234 284.550 32.603 721.360 20.736 436.020 

Tablo H.12: Mevcut Kümes Hayvanları ve Yumurta Üretimi 

İlde toplam kanatlı mevcudunun % 40.7’si I. Alt Bölgede, % 23.6’sı V. Alt Bölgede, 

% 12.5’i II. Alt Bölgede, % 11.7’si III. Alt Bölgede ve % 11.4’ü de IV. Alt Bölgede yer 

almaktadır. Toplam tavuk mevcudunun 206.000 adedi I. Alt Bölgede, 94.100 adedi V. Alt 

Bölgede, 65.000 adedi II. Alt Bölgede, 58.200 adedi IV. Alt Bölgede, 34.590 adedi III. Alt 

Bölgededir. 

92


200.000 








120.000 


100.000 










0 

I.Alt Bölge 

II.Alt Bölge 

III.Alt Bölge 

Şekil H.5: Alt Bölgeler Bazında Kanatlı IV.Alt Bölge Hayvan Mevcutları (Adet) 

V.Alt Bölge 

TAVUK 

HİNDİ 

ÖRDEK 

H.2.2.4. Su Ürünleri 

İlimizde 20 adet alabalık Tesisi mevcut olup toplam kapasite 244 ton/yıl’dır. Aynı 

zamanda her bir İşletmenin kendi Restaurantı da bulunmaktadır. 

H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı 

İlimizde Kürk Hayvancılığı yapılmamaktadır. 

H.2.2.6. Arıcılık ve İpekböcekçiliği 

YILI:2004 ARICILIK VE ÜRÜNLERİ İLİ: TOKAT 

ARI KOVANLARI 

Eski Yeni 

Usul Usul 

Kovan Kovan 

Sayısı saısı 

ÜRÜNLER 

Arı 

Besleyen 

Köyler 

Sayısı 

Bal Balmumu 

İLÇELER 

(Kilo) (Kilo) 

1 2 3 4 5 6 

0 Merkez 0 7.500 187.500 6.375 80 

1 Almus 0 2.950 59.000 2655 37 

2 Artova 0 1.285 25.700 1.157 23 

3 Başçiftlik 0 841 14.500 750 7 

4 Erbaa 300 3.400 69.500 2.500 40 

5 Niksar 15 3.000 45.075 1.500 40 

6 Pazar 0 557 12.811 390 9 

7 Reşadiye 0 10.800 216.000 10.800 90 

8 Sulusaray 0 242 4.550 123 6 

9 Turhal 0 1.720 25.800 2.580 46 

10 Yeşilyurt 3 520 10.400 468 8 

11 Zile 350 3.245 67.500 3.375 95 

TOPLAM 668 36.060 738.336 32.673 481 

Tablo H.13: Arıcılık ve Ürünleri 

İl genelinde toplam 37.728 adet olan arı kovanının % 32’si IV. Alt Bölgede, % 31’i I. Alt 

Bölgede, % 20’si II. Alt Bölgede, % 9’u III. Alt Bölgede ve yine % 9’u V. Alt Bölgede 


KAZ 

93


12.500 

12.000 























Şekil H.6: Alt Bölgeler Bazında Arı Kovanı Mevcudu 

H.3. Organik Tarım 

0 

I.Alt Bölge 

II.Alt Bölge 

kadar olan alanlarda değişik ürünlerde Organik 

III.Alt 

Tarım 

Bölge 

yapılabilme şansına sahiptir. 

IV.Alt Bölge 

V.Alt Bölge 

Tokat ili Orta Karadeniz geçit iklim bölgesinde yer alır. Rakımları 200 ile 2000 metreye 

Hala hazırda organik olarak sertifikalı tabii bitkiler ilimizden dışarıya satışı 

gerçekleşen Ürünler Tablo H.14’ de görülmektedir. 

Tahmini 

Kod Adı Soyadı Köy İlçe İl 

Parsel 

no Mevkii Ha Ürün 

Verim 

(Ton) 

60B-001 Blumeks Ltd. Darıderesi Tokat Yabani toplama 2250 Yabani ıhlamur/Lınder 75 

Güvenli Kuşburnu/Rosehip 100 

Kozlu, Canbolat,Osmanköy, Meydandüzû Isırgan/Nettle 105 

Kozlu, Canbolat,Osmanköy,Meydandüzü Böğürtlen/Blackberry 50 

Özalan, Bilgili, Bozcaarmut Kantaron/St.John's W 50 

Darıderesi, Mülk Ardıç meyvesi/Juniper 75 

Özdemir Kayın Ağacı Yaprağı 40 

Edilli,Alçakbel, Karataş Zahter/Thyme 75 

Cerköy, Güvenli, Gûnbakan, Selenli, Yolkonak Mahlep/Mahlep 50 

Yolkonak Kapari/Caper 50 

Osmanköy, Hacıali, Canbolat, Şahinler, Gölcük, Sokutaş, 

Keçeci, 

Musullu, Yenice, Ortaköy, Meydandüzû, Gölönü, Kozlu, 

Azabağ, 

Cerkez,Kınık, Tonu, Tanoba 

Tablo H.14: ilimizden dışarıya satışı gerçekleşen Ürünler 

Yabani Elma/Wild App. 50 

Yöremizde halen faaliyetlerini gösteren Mufi, Dimes, Özkaleli ve Olca gibi işletmeler 

ilimizde bol miktarda yabani olarak yetişen Kuşburnu bitkisini işlemektedirler. 

94

Kuşburnu 

Marmelat Miktarı 

(Ton) 

Kuşburnu 

İşletme Adı 

Suyu (Ton) 

Dimes 1.500 1.400 2.900 

Özkaleli 85 - 85 

Olca 1.500 - 1.500 

Mufi 184 - 184 

Tablo H.15: 2004 verilerine göre İşlenilen Kuşburnu miktarları 

Toplam 

(Ton) 

2004 verilerine göre ağırlıklı olarak vişne ve kiraz üretimi yapılan yerler ve üretim 

miktarı Tablo H.16 daki gibidir. Bunun dışında ilimizde vişne ve kiraz konusunda projeli 

çalışmalar devam etmekte olup, birkaç yıl içerisinde üretime geçecek yeni plantasyonlar 

oldukça fazladır. Ayrıca yeterli pazarlama imkanları oluştuğunda bağcılıktan ve 

meyvecilikten verimden düşmeye başlamış kiraz ve vişneye uygun alanlarda 

azımsanamayacak miktardadır. 

Toplam 

Ürün Adı 

Üretim Yerleri 

Üretim 

(Ton) 

Kiraz ve Vişne Merkez,Niksar,Reşadiye,Erbaa,Zile,Pazar 6.700 

Almus,Artova,Turhal 


Tablo H.16: 2004 verilerine göre ağırlıklı olarak vişne ve kiraz üretimi yapılan yerler 

ve üretim miktarı 

Bunun dışında ilimizde tarımı yapılmakta olan Tablo H.17 deki ürünlerde Pazarı 

bulunduğu takdirde, yayım çalışmaları ile kolaylıkla organik ürün şekline dönüştürülecek 

türdedir. 

Tablo H.17: İlimizde tarımı yapılmakta olan Ürünler 

ÜRÜN ADI 

Vişne ve Kiraz 

Ceviz 

Çilek 

Taze Fasulye 

Kuru Fasulye 

Nohut 

Yeşil Mercimek 

Dut 

Üzüm 

Patates 

Elma 

Erik 

Armut 

Salep 

Kekik 

Kızılcık 

ÜRETİM YERLERİ 

Merkez,Niksar,Reşadiye,Erbaa,Zile, 

Almus,Artova,Turhal 

Niksar,Reşadiye,Erbaa,Almus,Zile 

Erbaa,Niksar 

Niksar,Erbaa,Pazar 

Niksar,Erbaa, Merkez 

Niksar,Reşadiye,Erbaa,Merkez,Zile, 

Artova,Sulusaray 

Niksar,Reşadiye 

Niksar 

Merkez, Erbaa Niksar,Pazar,Zile, 

Turhal 

Artova,Niksar,Reşadiye,Yeşilyurt, 

Başçiftlik,Merkez 

Erbaa,Niksar,Artova,Merkez,Turhal, 

Erbaa, Reşadiye 

Erbaa, Reşadiye 

Reşadiye,Erbaa,Niksar,Merkez 

Reşadiye,Erbaa,Turhal,Niksar 

Erbaa 

95

Sumak(Tetre) 

Adaçayı 

Mantar 

Oğulotu 

Semizotu 

Bamya 

Kuru Soğan 

Hayvancılık 

Arıcılık 

Erbaa 

Erbaa 

Merkez,Erbaa,Niksar,Reşadiye, 

Başçiflik,Turhal 

Erbaa,Merkez 

Erbaa,Merkez 

Erbaa 

Merkez, Erbaa,Zile 

Merkez,Erbaa,Yeşilyurt,Artova, 

Reşadiye,Başçiftlik,Almus,Niksar 

Merkez,Erbaa,Reşadiye,Başçiftlik, 

Almus,Niksar 

H.4. Tarımsal İşletmeler 

H.4.1. Kamu İşletmeleri 

İlimizde Tarım alanında üretime yönelik Kamu İşletmesi mevcut değildir. 

H.4.2. Özel İşletmeler 

İlçeler 

Et ve Et Mamülleri 

Süt ve Süt Mamülleri 

İşlemeSebze Meyve ve 

ÜretimiGıda Amb 

Ekmek 

MmullerUn ve Unlu 

MamullerŞekerliŞeker ve 

Alkollü İçecekler 

İçeceklerAlkolsüz 

Şı GıdaTasnif dı 


Merkez 2 8 2 14 33 4 1 2 14 80 

Almus 2 2 4 

Artova 1 2 3 

Başçiftlik 1 1 

Erbaa 1 8 15 3 27 

Niksar 1 1 1 15 8 1 3 30 

Pazar 1 2 3 

Reşadiye 5 5 10 

Sulusaray 1 1 

Turhal 1 3 15 9 1 1 4 34 

Yeşilyurt 2 1 3 

Zile 1 1 1 13 11 1 4 32 

TOPLAM 3 14 4 2 78 88 7 1 3 28 228 

Tablo H.18: İlimizdeki Özel Tarımsal İşletmeler 

2003 yılında 161 işletme varken, 2004 yılında ise işletme sayısı 228 olmuştur. Bunun 

sebebi 5179 sayılı Gıdaların Üretimi-Tüketimi ve Denetlenmesine dair kanun yayınlandıktan 

sonra denetimlerin hızlanmış olmasıdır. 

Çalışma İzni ve Gıda Sicil İzni olan işletme sayısı 2003 yılında 106 iken, 2004 yılında 

137 olmuştur. 

96

H.5. Tarımsal Faaliyetler 

H.5.1. Pestisit Kullanımı 

Tablo H.19: 2002-2004 Yılları Arasında İl Sınırları İçinde Kullanılmakta Olan Zirai 

Mücadele İlaçlarının Yıllık Tüketimini (Ton Olarak) 

Yıl Zirai Mücadele İlacının Grup Adı Kullanılan Miktarı 

(Ton) 

İnsekdisitler 

28 

Herbisitler 

152 


Fungisitler 

332 

Rodentisitler 

0,015 

Nematositler 

- 

9333 

50666 


0,3 

- 

Kullanıldığı Alan (ha) 



Herbisitler 

Fungisitler 

Rodentisitler 

Nematositler 

159 


216 

0,1 

- 


40666 


20 

- 



Herbisitler 

Fungisitler 

Rodentisitler 

Nematositler 

32 

136 

388 

0,021 

- 

10666 

45333 


0,5 

- 

Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü 

H.5.2. Gübre Kullanımı 

Tablo H.20: 2002-2004 Yılları Arasında İl Sınırları İçinde Kullanılmakta Olan Ticari Gübre 

Cinslerinin Yıllık Tüketim Miktarını (Ton Olarak) Yazınız. 

Yıl Ticari Gübre Cinsinin Adı Kullanılan Miktarı 

(Ton) 

Üre 

7887,7 

20 20 0 

5306,9 

DAP 

9278 

Amonyum Nitrat(%26) 

13555,6 

15 15 15 

1881,2 

Amonyum Sülfat(%21) 

528,9 

2002 Amonyum Nitrat(%33) 

7037,1 

15 15 15 Zn 

235,6 

20 20 0 Zn 

1670,4 

TSP 

177,9 

12 30 12 


Potasyum Nitrat 

43,4 

Potasyum Sülfat 

10 


Üre 

20 20 0 

DAP 


15 15 15 



15 15 15 Zn 

(Bilinmiyor) 

7103,2 

5402 

8542,1 

10948,2 

1881,2 

3335,3 

8154 

3873,5 (Bilinmiyor) 

Kullanıldığı Alan (ha) 

97

20 20 0 Zn 

TSP 



Kalsiyum Nitrat 

Progen Çinko Sentez 

Üre 

DAP 

20 20 0 


15 15 15 


2004 Amonyum Nitrat(%33) 

15 15 15 Zn 

20 20 0 Zn 

TSP 

NSP 



Kaynak:Tarım İl Müdürlüğü 

H.5.3. Toprak Kullanımı 

1828,6 

268 

3681 

8 

3 

1 

6217,7 

8829,3 

3602,8 

8534,3 

1213,9 


2810,7 

1278,3 

2294,5 

240,9 

32,7 

2683,9 

9,9 

(Bilinmiyor) 

İlimizde tarımsal faaliyetlerde erozyonu engellemek üzere İl Tarım Müdürlüğü 

tarafından yapılan çalışmalar; 

1- Eğitim Çalışmaları 

2- Anız yangınlarının önlenmesi çalışmaları 

3- Bitki besin maddesi yönetimi 

4- Toprak tahlilleri 

5- Toprak İşleme konusunda bilgilendirmeler 

6- Yem bitkisi ve Meyveciliğin geliştirilmesi 

7- Ekim nöbeti uygulaması 

8- Tokat İli tarım arazileri alt bölgelere ayrılarak taprak özelliklerine göre ekim ve dikim 

uygulamaları yapılması. 

KAYNAK : 

Tarım İl Müdürlüğü,(2004) 

98

I. MADENCİLİK 

Maden Kanunu : 

Kanun No. 3213 

Amaç : 

Madde 1.- Bu kanun madenlerin aranması, işletilmesi, üzerinde hak sahibi olunması 

ve terk edilmesi ile ilgili esas ve usulleri düzenler, 

Madenler 

Madde.2.- Tabiatta element(basit), bileşik(mürekkep) veya karışım(mahlut) halde 

bulunan aşağıda yazılı madenler bu Kanunu göre maden sayılır. 

I.1 Maden Kanuna Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi 

Olan Doğal Malzemeler. 

I.1.1 Sanayi Madenleri : 

Sanayi Madenleri 

Bileşiminde en az %30 Al2O3 ihtiva eden Killer, Kaolen, Şiforton, Bentonit 

Loglinit. Montmorillonit, Notronit, saponit, Hektorit, Baydilit), Atapuljit, 

( illit, 

Sanayi Madenleri ile ilgili bilgiler tablo a da verilmiştir. 

I.1.2 

Metalik Madenler: 

Metal Madenleri 

Altın, Bakır, Pirit, kobalt, Nikel, Kurşun, Çinko, Gümüş, Kadmiyum, Bizmut, nadir 

elementler (İndium, galyum, İtriyum, Talyum, germanyum ),Kalay, Tantal, Tellür, Molibden, 

Tungsten ( Wolframit, şelit), Demir, Manganez, Titan ( ilmenit, rutil), Vanadyum , arsenik 

Civa, Antimuan, Krom, Platin, iridyum, palatyum, osmiyum, Rutenyum , Rhatyum, 

Alüminyum (Boksit). 

Tablo I.1 :Tokat İl Genelindeki Metalik Madenler. 

NO CİNSİ İLİ İLÇESİ BELDE/BUCAK KÖY/MEVKİ TENÖR % 

REZERV 

(1000 TON) 

1 MANGANEZ TOKAT DÖKMETEPE KATKÖYÜ 32.67 3.0 

2 BAKIR TOKAT BULA KÖYÜ Cu %2.78 

3 DEMİR TOKAT ARTOVA KARAOLUK Fe %50 30 G 

4 MANGANEZ TOKAT ARTOVA KARAOLUK 40 

5 KROM TOKAT ARTOVA SALUR 5-48 0.300 M 

6 KROM TOKAT ARTOVA SALUR 5-10 0.100 G 

7 KROM TOKAT ARTOVA SALUR 5-48 

8 KROM TOKAT ARTOVA SALUR 5-48 0.1 G 

9 ASBEST TOKAT ÇAMLIBEL DODURGA 500 MM 

KARAKAYA 

10 BAKIR TOKAT GÖKDERE 

ÇÖKELEK 

11 BAKIR TOKAT NİKSAR ERYABA Cu %0.57-1.12 

12 BAKIR TOKAT NİKSAR İBİŞKE(FAKI) 

99

13 ÇMH TOKAT NİKSAR KÜNBETLİ KÖYÜ 

14 BENTONİT TOKAT NİKSAR YAZICIK DÖKÜM 8.828 G 

15 BENTONİT TOKAT NİKSAR 

YAZICIK 

AĞARTMA 

(KARASÜLEYMAN) ÇAMURU 

1000 MM 

16 TUĞLA- 


TOKAT REŞADİYE İYİ 

JEO.OLASI 

KREMİT 

REZ. 

17 BENTONİT TOKAT REŞADİYE 

BÜŞÜRÜM 

(AKPINAR) 

18 BENTONİT TOKAT REŞADİYE AKDOĞMUŞ 





BEREKETLİ 

TOKLAR 

BÜŞÜRÜM 

(ÇATAK) 

BÜŞÜRÜM (KARA 

GELİN) 

DOĞANTEPE 

KÖYÜ 

AĞARTMA 

TOPRAĞI 

SONDAJ 

DÖKÜM 

PELLET 

AĞARTMA 

TOPRAĞI 

AĞARTMA 

TOPRAĞI 

AĞARTMA 

TOPRAĞI 

SONDAJ 

23 BENTONİT TOKAT REŞADİYE İBRAHİMŞEYH 

SONDAJ 

DÖKÜM 

24 BENTONİT TOKAT REŞADİYE KAŞPINAR SONDAJ 

25 BENTONİT TOKAT REŞADİYE KÖKLÜ 

AĞARTMA 

TOPRAĞI 

26 BENTONİT TOKAT REŞADİYE KÖRYAKUP SIRTI SONDAJ 

27 KROM TOKAT SULUSARAY ARPA AKARÇAY 20-25 

28 KROM TOKAT SULUSARAY ARPACI KARAÇAY 20 

29 KROM TOKAT SULUSARAY DELBENT 40 

30 KROM TOKAT SULUSARAY DELBENT 40-45 

31 KROM TOKAT SULUSARAY DEVECİ KARGIN 5-48 



34 KROM TOKAT SULUSARAY GÜNDÜZLER 35-40 

35 KROM TOKAT SULUSARAY GÜNDÜZLER 35-40 

36 BENTONİT TOKAT TAŞOVA SEPETLİOBA 

AĞARTMA 

TOPRAĞI 

37 ANTİMUAN TOKAT TURHAL SÜTLÜCE KIMIZA OCAKLAR 

38 ANTİMUAN TOKAT TURHAL 

4B DAMAR GRUBU 


Z. 

A-DESSANDRE 

OCAKLARI 

40 ANTİMUAN TOKAT TURHAL B OCAKLARI 

41 ANTİMUAN TOKAT TURHAL BEŞ OCAKLAR 

42 ANTİMUAN TOKAT TURHAL BEŞERDIŞTEPE 

43 ANTİMUAN TOKAT TURHAL C OCAKLARI 

44 ANTİMUAN TOKAT TURHAL ÇAMLICADERE Sb %4 200 

45 ANTİMUAN TOKAT TURHAL A.GEYRAN DEDEÇAM 

46 ANTİMUAN TOKAT TURHAL D OCAKLARI 

20 MM 

178.586 G+M 

6000 MM 

10 MM 

50 MM 

210 000 

200 000 

100

47 ANTİMUAN TOKAT TURHAL AKÇATARLA DOZMANA K. 

48 ANTİMUAN TOKAT TURHAL E OCAKLAR 2. 


ELALMIŞ K. 

İNALAŞAĞI 2. 

50 ANTİMUAN TOKAT TURHAL A.GEYRAN EVLİYADERESİ 

51 MANGANEZ TOKAT TURHAL HAMİDE 37.43 


KARATAŞ 

OCAKLARI 

53 ANTİMUAN TOKAT TURHAL KIMIZA OCAKLAR 


KUŞKAYASI 

OCAKLARI 


KURTKOYU 

SAKALLIDERE 

56 ANTİMUAN TOKAT TURHAL OVAKÖY 


ÖZDEMİR A. 

GALERİ 

Sb %10 2.75 G 11.85 M 

58 ANTİMUAN TOKAT TURHAL ÜÇ OCAKLAR Z. 


60 ANTİMUAN TOKAT YEŞİLYURT 

61 KROM TOKAT YEŞİLYURT DAĞLACIK 45 

62 KROM TOKAT YEŞİLYURT DAĞLACIK 45 

63 KROM TOKAT YEŞİLYURT KARACAÖREN 48 

64 KROM TOKAT YEŞİLYURT KARACAÖREN 48 0.100 G 

65 KROM TOKAT YEŞİLYURT KARAOLUK 30-35 0.005 G 

66 KROM TOKAT YEŞİLYURT KARAOLUK 30-35 0.005 G 

67 KROM TOKAT YEŞİLYURT TOPALYURDU 35-40 

68 KROM TOKAT YEŞİLYURT TOPALYURDU 35-40 

69 KROM TOKAT YEŞİLYURT TUZLA 40-45 

70 KROM TOKAT YEŞİLYURT TUZLA 40-45 

71 KROM TOKAT YEŞİLYURT YAĞMUR 

72 KROM TOKAT YEŞİLYURT YAĞMUR 

73 ASBEST TOKAT 

BAYRAMALTI 

KÖYÜ 

125 MM 

I.1.3 Enerji Madenleri : 

Enerji Madenleri 

Maden kömürleri (Linyitten Antrasite kadar)her nevi kömür, asfaltit , bitümlü şist, bitümlü 

şeyl),radyoaktif mineraller (uranyum, Toryum , Radyum, Niyop, Lantan, Neodyum, 

Praseodyum Selenyum). 

Sanayi Madenleri ile ilgili bilgiler tablo a da verilmiştir. 

I.1.4 Taş Ocaklarına Tabi Olan Doğal Malzemeler. 

Somaki, kireç, çakmak, kaldırım, değirmen, çakıl, gre, kumlu ve benzeri taşlarla lav, 

marn, çimento ve buna benzeyen cisimlerden, yün ve yapağı temizliğinde, çanak ve çömlek 

ve benzeri mamulatta (yapınlarda), boya yapmada veya toprağı kuvvetlendirmek için 

ziraatçılar tarafından kullanılan piritli ve diğer topraklardan ve başka bunlara benzeyen 

maddelerden ibarettir. 

101

102

TOKAT İLİ SINIRLARINDAKİ KUM TAŞ ve KİL OCAKLARI 

SIRA CİNSİ OCAĞIN İSMİ ve SAHİBİ ADRESİ 

1 Kum Ocağı Çakmak İnşaat Zile 

2 “ Acar Kardeşler Kum Ocağı Almus 

3 “ Mustafa KAYA Kum Ocağı Erbaa 

4 “ Ahmet Şahin Kum Ocağı Erbaa 

5 “ Şahinoğlu Kardeşler Kum Ocağı Büyük Bağlar Köyü –Pazar 

6 Taş ocağı Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Geyraz Sarmaşıkkaya Mevkii-Tokat 

7 “ “ Bedestenlioğlu mah.Derbent mevkii-Tokat 

8 “ “ Çamağzı Köyü Yalancıdere Mevkii-Tokat 

9 “ “ Ankara Mah.-Tokat 

10 “ Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü Karkın Köyü Dağyolu Mevkii Çamlıbel 

11 “ Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Katmerkaya Mevkii- Turhal 

12 “ “ Büyükelmalı Mevkii- Reşadiye 

13 “ “ Delice Deresi Mevkii- Reşadiye 

14 “ Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü Karkın Köyü Acar Mevkii-Tokat 

15 “ DSİ 72. Şube Müdürlüğü Çat Taşdevreği Mevkii- Reşadiye 

16 “ “ Şakşak Mevkii- Niksar 

17 Kireç Ocağı Nimsan Kireç Sanayii Fatlı Köprüsü Yanı-Niksar 

18 Kil ocağı Harun YÜKSEL Kil Ocağı Erbaa 

19 Taş Ocağı Albayraklar Koll.Şti. Turhal 

20 “ Ekrem SANSAR Taş Ocağı Gıjgıj-Tokat 

21 “ Hetan Taş Ocağı Dereyaka Mevkii-Tokat 

22 “ Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Bedirkale Köyü Çavdağ Mevkii-Tokat 

23 Kil Ocağı - Gölönü/ Erbaa 

24 “ - Büşürüm Beldesi/ Reşadiye 

25 Taş Ocağı Karayolları 16. Bölge Müd. Umurca Köyü/Reşadiye 

26 “ Karayolları 7. Bölge Müd. Bedirkale Köyü/ Tokat 

Tablo I.2 : Tokat İli Sınırlarındaki Kum Taş Ve Kil Ocakları 


TOKAT İLİ SINIRLARINDAKİ KUM TAŞ ve KİL OCAKLARI 

27 Taş Ocağı Karayolları 7. Bölge Müd. Zile Turhal Karayolu Aralıklı Çalı Mevkii 

28 Kum Ocağı Kelkit Kum Ocağı İşletmesi 

Erek Ma.Harmanlar Mevkii/ Erbaa 

Oto.Gıda.İnş.Taş.Tic.San.Aş 

29 Kum Ocağı Ayşe Sönmez Taşlıçiftlik Köyü Adalar Mev./ Tokat 

30 Kum ocağı Tokat belediyesi Ulaş köyü/Tokat 

Tablo I.3 : Tokat İli Sınırlarındaki İşletmeler 

Faaliyet 

Alanı Firma Adı Üretim Konusu 

Personel 

Üretim Kapasitesi Adedi Firmanın Adresi 

Mermer 

San. 

Pİ İnş. Tic. San.Ltd.Şti. Mermerit 3 San.Si. No:5 

Mermer 

Mozaik Mermer,Levha 

Romaş Mermer San.Tic.Aş. 

San. 

Mermer 

15000 m3/yıl 11 Tofaş Servis Arkası 

Mermer, 

1000 m3/yıl 

Mermer 

Karo, 

100000 adet/yıl 

Selanik Mermer 

San. 

Mozaik, 

200000 adet/yıl 

San.Sit.Fab.Blok No:2 

Duvar Yontma Taş 100000 adet/yıl 

Mermer 

san. 

Atılgan Yeşiloniks Mermer Aş. 

Mermer 

San. 

Özge Mad.Nak.İnş.Tic.Aş. Mermer 

Mermer 

San. 

Onix San.Tic. Mermer 

Madencil 

İl Özel idare Müd. 

ik 

Diyabaz 

Madencil 

Mikro Mad.San.Aş. 

ik 

Krom 

Toprak 

Kireç 

Mermer Blok,Mermer 

Levha 

500 m3/yıl 

15000m2/yıl 

Organize San.Bölgesi 

Tuğ-San Toprak San.Adi KolŞti Tuğla 5000000 adet/yıl Tokat Yolu Üzeri 

104

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Ertuğ Toprak San.Adi Kom.Şti Tuğla 5500000 adet/yıl Samsun Yolu Üzeri 

Anadolu Toprak San.Tic.Ltd.Şti. Tuğla 5000000 adet/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Harun Yüksel Toprak San.Tic. 

Alaturka Kiremit, 

Marsilya Kiremit, 

Delikli Tuğla 

16065000 ad/yıl 

10098000 ad/yıl 

6075000 ad/yıl 

Samsun Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Arı Toprak San. Tuğla 4200000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Bayraktar Kireç San.Tic Kireç Paketleme 3500000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Çözbek Top.San Tic.Ltd.Şti Tuğla 4700000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Özdemir Toprak San.ve Tic.Ltd Tuğla 6200000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Ortaş Ortadoğu Top.San.Aş. Tuğla 4700000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Bayraktar Top.San.Tic.Ltd.Şti. Tuğla Kiremit 6000000 ad/yıl Samsun Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Doğuş Top.San.ve Tic.Aş. Delikli Tuğla 11520000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Odak Toprak San ve Tic.Ltd.Şt Tuğla 3500000 ad/yıl Samsun Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Türkay Top.San.Tic.Ltd.Şti. Tuğla 8000000 ad/yıl 6 Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Altun Top.San.ve Tic.Aş. Tuğla 4000000 ad/yıl 5 Tokat Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Koçhisar Otomotiv Tuğla 7000000 ad/yıl Samsun Yolu Üzeri 

Toprak 

Kireç 

Muralt Tuğla Fab. Tuğla 4000000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Toprak Özata Top. San.Adi Koll.Şti. Tuğla 4200000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

105

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Mermer 

San. 

Mermer 

San. 

Mermer 

San. 

Mermer 

San. 

Yeni Yumuşakkaya Tuğla Fab. Tuğla 30000000 ad/yıl Taşova Yolu Üzeri 

ErtaşTop.San.Ltd.Şti. Tuğla 45000000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Doğu Tuğla San. Tic.Aş Tuğla 10000000 ad/yıl 63 Tokat Yolu Üzeri 

Hastaş Has Top.San.Tic.Aş. Tuğla 7000000 ad/yıl 4 Tokat Yolu Üzeri 

Erek Top.San.ve Tic.Ltd.Şti. Tuğla 7500000 ad/yıl Samsun Yolu Üzeri 

Doğan Blok Tuğla San.Tic.Ltd. Tuğla 7000000 ad/yıl Tokat Yolu Üzeri 

Boştaş Tuğla Fab. Tuğla 7600000 ad/yıl 60 

Doğan Tuğla Ltd.Şti. Tuğla 9000000 ad/yıl 80 

Anadolu Toprak San.Tic.Ltd.Şti. Tuğla 5000000 ad/yıl 35 

Yapısan Blok Tula Tic.Ltd.Şti. Tuğla 10000000 ad/yıl 30 

Erkisan Kireç,Bentonit 30 ton/gün 20 Doğanyurt Köyü 

Menekşe Mermer San. Mermer 54000 m2/yıl Trafik Bölge Arkası 

Aşkın Tur.ve Mad.San. Mermer 

İdris BARAN Mermer 

Ahmet DUMANLI Mermer 

106

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Toprak 

Kireç 

Çenesizler Top.San.Tic.Aş. 

Önder Blok Tuğla ve İnş.Malz. 

Albayraklar Koll.Şti. 

Doğu Ltd.Şti. 

Turhal Güneş Aş. 

Blok Tuğla, 

Tuğla, 

Kiremit 

Blok Tuğla 

Balestaşı, 

Kireçtaşı, 

Asfalt 

Tuğla 

Tuğla, 

Kiremit 

Madencili 

Özdemir Antimuan Ltd.Şti. 

k 

Antimuan 

Madencili 

Çamlıca Madencilik Ltd.Şti. 

k 

Antimuan 

Toprak 

Kireç 

Asya Tuğla Fab. 

Blok Tuğla 

Toprak 

Kireç 

Niksar İmal.Malz.Aş. 

Sönd.Toz Kireç 

Toprak 

Kireç 

Yılmaz Kardeşler Tuğla Aş. 

Muht. Tuğla 

Toprak 

Kireç 

Ağ Koç Toprak San.Aş. 

Tuğla 

13500000 

ad/yıl 


ad/yıl 


ad/yıl 


ad/yıl 


ton/yıl 

50000 

ton/yıl 


ton/yıl 

30000000 

ad/yıl 


ad/yıl 

5000000 

ad/yıl 


ad/yıl 

85848 

ton/yıl 


ad/yıl 


ad/yıl 

Yavşanlık Mevkii 

Karşanlık Mevkii 

Zile Cad.No:36 

60 Şenyurt Kasabası 

60 Tokat Yolu Üzeri 

Beyçayırı Köyü Önü 

51 

60 

50 Turhal Yolu Üzeri 

107

Mermer 

San. 

Okyanus Mermer, Madencilik 

Blok Mermer, 

Plaka Mermer 

Mermer 

San. 

Alternatif Mer.İnş.San.Tic.Aş. Mermer 

Mermer 

San. 

Cevat ATILGAN 

Mermer 

San. 

Akiktaş Mer.Mad.San.Tic.Ltd. Mermer 

Mermer 

San. 

Fahri UZUN Mermer 

Mermer 

San. 

İlik Mer.San.Tic.Ltd.Şti. Mermer 

Mermer 

San. 

Pakiş Mer.Mad.San.Tic.Aş. Mermer 

Mermer 

San. 

Doğansoy Mer.İnş.San.Tah. Mermer 

Madencili 

Özdemir Mad.Tic.Aş. 

k 

Maden Kömürü 

Madencili 

Şerif ŞEKERCİ 

k 


Madencili 

Nakşi GÜL 

k 


Madencili 

Karakaya Bentonit San.Tic. 

k 

Bentonit 

Madencili 

Şahin San.Tic.Paz.Ltd.Şti. 

k 

Bentonit 

Madencili 

Samaş San.Aş. 

k 

Bentonit 

4000 m2/yıl 


m2/yıl 

Turhal Yolu 

108

I.2. 

Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 

Konu ile ilgili bilgi ( E ) Toprak ve Arazi Kullanımı bölümünde verilmiştir. 

I.3. 

Cevher Zenginleştirme 

Konu ile ilgili MTA’ dan bilgi edinilememiştir.Müdürlüğümüze Cevher zenginleştirme 

ile ilgili herhangi bir faaliyet başvurusu olmamıştır. 

I.4. 

Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 

Madencilik faaliyetleri Müdürlüğümüz tarafından denetlenmektedir. 

I.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan 

Rehabilitasyon Çalışmaları 

Madencilik faaliyetlerinin, çevreye olabilecek olumsuz etkilerin Çevresel Etki 

Değerlendirme sürecinde kontrol altına alınmaktadır.”ÇED Gerekli Değildir Kararı” verilen 

madencilik faaliyetlerine denetimler yapılmaktadır. 

KAYNAK 

MTA Bölge Müdürlüğü 

109

J. ENERJİ 

J.1 Kaynaklarına Göre Enerjinin Sınıflandırılması 

J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları 

J.1.1.1. Güneş Enerjisi 

Tokat İlindeki güneşlenme süresi ortalama 5.58 dak/saat, ışınım şiddeti ise 339.04 

kalori/cm 2 .dakikadır.İlde güneş enerjisinden, binaların çatısına yerleştirilen paneller 

vasıtasıyla sıcak su elde edilmesi şeklinde yararlanılmaktadır. Güneş enerjisi, yenilebilir ve 

çevre açısından sorun yaratmayan bir enerji kaynağıdır. 

J.1.1.2. Rüzgar Enerjisi 

Tokat İlinde, uzun yıllara ait değerler ortalaması itibariyle; hakim rüzgar kuzeydoğu 

yönünden 2.3 m/sn hızında esmektedir. 

J.1.1.3 Su (Deniz Dalgası) Enerjisi 

Tokat’ın denize kıyısı bulunmadığından, bu enerjiden yararlanılmamaktadır. 

J.1.1.4. Biyogaz Enerjisi 

İlimiz de biyogaz enerjisinden faydalanılmamaktadır. 

J.1.1.5. Biyomas Enerjisi 

Tokat ilinde; bitkisel ürünlerin, hayvan ve orman atıklarının, tropik çayırların, şehir ve 

endüstri atıklarının çevrimi şeklinde elde edilen biyomas enerjisi üretilmemektedir. 

J.1.1.6 Odun 

Tokat ili; Orta Karadeniz bölgesinin iç kısmında yer almaktadır. İlin 40.64’ü 

ormanlarla kaplıdır. 402.787 hektarlık orman alanlarının 220.987 hektarı koru, 181.800 

hektarı baltalıktır. İlimiz ormanlarında karaçam, sarıçam, kızılçam, kayın, meşe, gürgen, 

sedir, ve ardıç gibi iğneli ağaçlar bulunmaktadır. 

Üretim faaliyetleri 

Sıra No: Cinsi Miktarı 

1- Tomurcuk 2176 m3 

2- Maden Direk 289 m3 

3- Sanayii Odunu 2222 m3 

4- Kağıtlık Odunu 355 m3 

5- Lif Yonga 1016 ster 

6- Yakacak Odun 2500 ster 

110

J.1.1.7. Kömür 

İlimiz sınırları içerisinde Artova ilçesinde kömür cevheri bulunmaktadır. 

J.1.1.9. Jeotermal 

İlimizde Jeotermal Enerjiden ısıtma ve elektrik üretimine yönelik herhangi bir çalışma 


J.1.1.10. Doğalgaz 

İl sınırları içerisinde, enerji üretiminde kullanılan herhangi bir doğal gaz rezervi 


J.1.2. İkincil Enerji Kaynakları 

J.1.2.1. Termik Enerji 

İl sınırları içerisinde, Termik enerji üreten santral bulunmamaktadır 

J.1.2.2. Hidrolik Enerji 

İlimiz sınırları içerisinde akarsu gücünden faydalanarak elektrik enerjisi elde 

edilmektedir. 

Tablo J.1 : Tokat İli Su ve Toprak Kaynakları İle Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 

TOKAT İLİ 

SU VE TOPRAK KAYNAKLARI İLE HİDROELEKTRİK ENERJİ POTANSİYELİ 

1 GENEL BİLGİLER : 

Nüfus : 711 465 

Yüzölçümü : 9 958 km2 

Rakım : 1 100 m 

Yılık Ortalama Yağış : 475 mm 

Ortalama akış verimi : 4,65 l/s/km2 

Ortalama akış/yağış oranı : 0,31 

2 SU KAYNAKLARI POTANSİYELİ 

Toplam Ortalama Akım (hm 3 /yıl) 

İl Çıkışı İl Girişi İl İçi 

111

Yerüstü suyu : 4153 2 692 1461 

Yeşilırmak : 1 002 433 569 

Kelkit çayı : 2 541 2 043 498 

Karakuş çayı : 443 216 227 

Çelkerek çayı : 167 0 167 

Yeraltı suyu 346 hm 3 /yıl 

Toplam su potansiyeli 4 438 hm 3 /yıl 

Doğal göl yüzeyleri - 

Baraj rezervuarı yüzeyleri 3 769 ha 

Almus barajı : 3 390 ha 

Boztepe barajı : 198 ha 

Belpınar barajı : 181 ha 

Gölet rezervuarı yüzeyleri 116 ha 

Artova göleti : 36 ha 

Dutluca göleti : 48 ha 

Uluöz göleti : 13 ha 

Büyükaköz göleti : 19 ha 

Akarsu yüzeyleri : 2 915 ha 

Toplam su yüzeyi : 6 800 ha 

3 TOPRAK KAYNAKLARI POTANSİYELİ VE KULLANIM ŞEKLİ 

KHGM Etüd Sonuçları 

Tarıma Elverişli Arazi : 346 356 ha, % 35 

Çayır_- Mera : 144 880 ha, % 15 

Orman - Fundalık : 485 946 ha, % 49 

Diğer arazi+Su yüzeyleri+yerleşim : 18 660 ha, % 1 

TOPLAM : 995 842 ha, % 100 

Sulanabilir Arazi : 321 908 ha 

DSİ Etüd Sonuçları 

Etüd Edilen Arazi : 163 295 ha 


Sulamaya Elverişli Arazi : 144 642 ha, % 45 (b/a) 

Ekonomik olarak sulanan Arazi : 99 837 ha, % 32 (c/a) 

4 SULAMA 

Planlama - Projelendirme Aşaması : 10 100 ha, % 9 

- Ön İnceleme : 2 132 ha 

Gökdere Projesi : 1 532 ha 

Bahçebaşı Projesi : 600 ha 

- Planlama : 4 780 ha 

Turhal Gülüt Projesi : 3 930 ha 

Turhal Çivril Projesi : 850 ha 

- Kesin Proje : 3 188 ha 

Niksar Yenileme : 2 201 ha 

Musullu Göleti ve Sulaması : 987 ha 

Yatırım Proğramı Aşaması : 43 384 ha, % 45 

- İnşaatı Süren Üniteler : 21 472 ha 

Güzelce Projesi : 4 737 ha 

Alpu Projesi : 3 350 ha 

Sulusaray Projesi : 2 163 ha 

Erbaa Karayaka : 2 100 ha 

Erbaa Değirmenli : 1 331 ha 

Kazova II.Merhale Projesi : 4 341 ha 

Küçük Su İşleri Projeleri : 3 450 ha 

Kızık Göleti : 2 200 ha 

Palanlı Göleti : 183 ha 

Akarçay Sulaması : 1 267 ha 

- İnşaatına Başlanmamış Üniteler : 21 912 ha 

Aşağı Çekerek Projesi : 21 912 ha 

İşletme Aşaması 

- Tamamı İşletmede olan Projeler : 45 240 ha 

Tokat Sulaması : 21 430 ha 

Erbaa Sulaması : 5 476 ha 

Niksar Sulaması : 6 714 ha 

Zile Sulaması : 5 714 ha 

Küçük Su İşleri Projeleri : 5 906 ha 

Artova Göleti : 917 ha 

113

Dutluca Göleti : 1 500 ha 

Büyükaköz Göleti : 179 ha 

Uluöz Göleti : 161 ha 

Bedirkale Göleti : 2 813 ha 

Akbelen Göleti : 336 ha 

Kısmen İşletmeye Açılan Üniteler 2 700 ha 

Erbaa Karayaka Projesi (bir Bölümü) 2 700 ha 

İl DSİ Yerüstü Sulamaları Toplamı 101 424 ha, % 100 

YAS Sulamaları 3 353 ha 

İl DSİ Sulamaları Toplamı 104 777 ha 

KHGM Sulamaları 24 350 ha, % 62 

Halk Sulamaları 15 000 ha, % 38 

Diğer Sulama Toplamı 39 350 ha, % 100 

İl Sulama Toplamı 144 127 ha 

5 ENERJİ 

Planlama - Projelendirme Aşaması 227 MW; % 70, 1 816 GWh/yıl; % 72 

Master Planı Tamamlanan Projeler 178 MW; 1 404 GWh/yıl 

Aşağı Kelkit Projesi 167 MW; 1 380 GWh/yıl 

Aşağı Kelkit Koyulhisar HES 38 MW; 311 GWh/yıl 

Aşağı Kelkit Reşadiye HES 53 MW; 444 GWh/yıl 

Aşağı Kelkit Akıncı HES 46 MW; 391 GWh/yıl 

Aşağı Kelkit Niksar HES 30 MW; 234 GWh/yıl 

Tokmakkaya Hes 11 MW; 24 GWh/yıl 

Planlama ve Kesin proje safhasında 49 MW; 412 GWh/yıl 

Aşağı Kelkit Erbaa HES 49 MW; 412 GWh/yıl 

Yatırım Proğramı Aşaması 25 MW; % 3,98 GWh/yıl; % 2 

- İnşaatı Süren Üniteler 14 MW; 50 GWh/yıl 

Süreyyabey HES 14 MW; 50 GWh/yıl 

- İnşaatına Başlanmamış Üniteler - 

İncesu HES 11 MW; 48 GWh/yıl 

İşletme Aşaması 122 MW; % 27, 695 GWh/yıl; % 26 

Almus HES 27 MW; 99 GWh/yıl 

Köklüce HES 90 MW; 584 GWh/yıl 

114

Ataköy HES 5 MW; 12 GWh/yıl 

İl Hidroelektrik Enerji TOPLAMI 374 MW; % 100, 2 662 GWh/yıl; % 100 

AŞAĞI KELKİT PROJESİ 

ERBAA HES 

1 YERİ : Tokat ili Erbaa ilçesi Kelkit vadisinde yer alır. 

2 AMACI : Enerji üretimi 

3 SU KAYNAKLARI : Kelkit ırmağı + Köklüce HES kuyruksuyu 

4 TOPRAK KAYNAKLARI : - 

5 ÖNERİLEN TESİSLER : 1 Regülatör, İletim Hattı, 1 HES 

REGÜLATÖR : Köklüce Regülatörü 

Yağış Alanı : 10 188 km 2 

Yıllık Ortalama Su : 2879 hm 3 

Yıllık Çekilen Su : 1912 hm 3 

Regülasyon Oranı : % 69 

Tipi Sabit beton Ağırlık 

Kret Uzunluğu 180 m 

Yüksekliği (Talvegden) : 2,5 m 

Yüksekliği (Temelden) : 4,5 m 

Toplam Gövde Hacmi : 25,500 hm 3 

Normal Su Seviyesi : 293,5 m 

İLETİM HATTI 

Proje Debisi : 70 m 3 

İletim Kanalı Uzunluğu : 57 290 m 

İletim Tüneli Uzunluğu : 1 530 m 

İletim hattının Toplam uzunluğu : 58 820 m 

115

HES' LER : Erbaa HES 

Proje Düşüsü (Net) : 90,71 m 

Kurulu Güç : 49 MW 

Film Enerji : 345,50 GWH / yıl 

Sekonder Enerji : 66,87 GWH / yıl 

Toplam Enerji : 412,37 GWh / yıl 

6 PROJE EKONOMİSİ : Projenin 1999 yılı birim fiyatları ile tesis bedeli 

42 trilyon TL, yatırım bedeli 61 trilyon TL olarak 

hesaplanmıştır. 

Projenin rantabilitesi 1,43' tür. 

Tablo J.1 

AŞAĞI KELKİT PROJESİ 

ERBAA HES 

Aşağı Kelkit Projesi ' Erbaa HES' planlama raporu, Kelkit ırmağı üzerindeki Çamlıgöze 

Barajı ve HES' in kuyruksuyu kotu ile Yeşilırmak üzerindeki Hasan Uğurlu Barajı gölü max. Su 

seviyesi arasındaki düşüyü enerjiye dönüştürecek olan 5 adet nehir santralının en mansabında 

bulunan Erbaa HES için diğerlerinden ayrılarak hazırlanmıştır. 

Proje alanı Türkiye' nin kuzeyinde kelkit ırmağının mansap bölümünde, Tokat ili sınırları 

içerisinde yer alır. Proje Niksar - Köklüce HES' in kuyruksuyundan başlar ve mansaba doğru Kelkit 

ırmağı sah sahili boyunca Erbaa ikçesi Kale köyüne kadar uzanır.Erbaa HES iletim kanalına su 

Köklüce Regülatörü ile alınacaktır. Drenaj alanı 10 188 km 2 olan Köklüce Regülatörünün kret 

uzunluğu 180 m olan temelden 4,5 m yüksekliktedir. 

Köklüce Regülatörü iletim hattına çevrilecek su ( Erbaa HES' den türbinlenecek su ) 

ise yılda ortalama 1912,23 hm 3 dür.Toplam uzunluğu 58 821 m olan iletim hattının 57 921 m' si 

116

kanal 1 530 m' si ise tüneldir. 49 MW güçle yılda ortalama 412,37 GWh enerji üretecek olan 

türbinler düşey eksenli Francis tipinde olup üç ünite olarak düşünülmüştür. Erbaa HES' in net 

düşüsü 91,28 m ve proje debisi 63,12 m 3 /s' dir. 

J.1.2.3. Nükleer Enerji 

İl sınırları içerisinde nükleer enerji kaynağı bulunmamaktadır. 

J.2. Enerji Tüketiminin Sektörlere Dağılımı 

TOPL.ABO.SAY. TOP.TAHAK.AKTİF TOP.TAHAK.REA. TOPL. TAHAK. TUT. TOP. TAHSİ. TUT. 

kWh.(A) 

kVARh (MİLY. TL) 

(MİLYON TL) 

3.957 18.681.409 397.871 2.504.820.958.000 2.374.209.457.841 

19.150 6.105.981 320.773 1.119.575.132.000 1.224.607.749.109 

1.473 5.085.874 190.154 946.258.207.000 440.716.117.385 

187.624 34.444.869 10.296 5.211.780.166.000 5.456.839.982.272 

550 97.783 7.122 13.165.040.000 30.937.538.841 

193 4.770.715 219.098 652.851.904.000 227.670.823.899 

308 211.923 67.818 44.266.750.000 54.661.847.833 

727 235.294 39.071.040.000 78.687.268.413 

44 91.581 9.109.650.000 

291 7.278.443 

258.917 67.982.340.000 23.314.510.000 

214.317 77.262.789 1.213.132 10.608.881.187.000 TL 9.911.645.295.593 TL 

Tablo J.2 : Tokat Tedaş E.Dm Ocak-Şubat-Mart Aylarına Ait Toplam Tahakkuk Tahsilat 

Tablosu 

117

K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 

K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 

Kalkınma temelinin sanayileşme ile mümkün olduğu bir gerçektir. Günümüz 

ekonomilerinde sanayi, Gayri Safi Milli Hasılaya en fazla gelir oluşturan, en çok katma değer 

yaratan, teknolojiyi geliştiren, çalışan nüfusa geniş istihdam imkanı yaratan, kişiler arasında 

daha adil, daha dengeli, daha yaygın ve düzenli bir gelir dağılımı sağlayan, bölgeler arası 

gelişmişlik farklarını giderici sosyal ve ekonomik yönleriyle bir kalkınma aracının ötesinde 

toplumların bir kalkınma ölçüsü olduğu bilinmektedir. 

Gerek gelişmiş ülkelerin ve gerekse gelişmiş şehirlerin aynı zamanda sanayileşmiş 

olmaları göz önüne alındığında, sanayileşme ile gelişme arasında paralellik olduğu 

görülmektedir. Ayrıca sanayileşme, hızlı artan nüfusa en uygun ve en geniş istihdam 

imkanları hazırlayan, işsizliği önleyen, bölgeler arasında daha adaletli, yaygın ve dengeli bir 

gelir dağılımı sağlayan sosyal refahın en tesirli aracıdır. Sanayileşme ekonomiye bir taraftan 

kalkınmada önemli bir etken olan teknolojiyi getirirken, diğer taraftan modern yönetim, 

organizasyon, işletme bilgisini ve tecrübeyi de kazandırmaktadır. Sanayiinin gelişmesi 

dalgalanmaları dengelemekte ve ekonomik kalkınmada devamlılığını sağlamaktadır. 

21. yüzyıla girdiğimiz bugünlerde Türkiye’nin sanayileşme yolunda hızla ilerleyen 

ülkeler arasında yer aldığı, küreselleşme rüzgarlarının estiği dünya ülkeleri ile ekonomik ve 

ticari bir bütünleşmeye doğru gittiği görülmektedir. 

Çok eski ve köklü bir tarihi geçmişe sahip olan Tokat ili, dışa dönük, rekabet gücü 

yüksek, Avrupa normları ve standartlarına uygun kaliteli üretim yapan işletmelerle sanayi 

yatırımlarında bir atılım gerçekleştirerek tarım şehrinden sanayi şehrine geçiş göstermektedir. 

Bu anlamda, sanayileşmede lokomotif görevini gören küçük ve orta ölçekli 

işletmelere ve yatırımcılara hizmet verilmesi ve desteklenmesi büyük önem taşımaktadır. 

K.2. Genel Anlamda Sanayi Gruplandırılması 

TOKAT İLİNİN EKONOMİK YAPISI 

Tokat ilinin ekonomik yapısında sanayi, tarım, hayvancılık sektörü önemli rol 

oynamaktadır. Başta gıda sanayi olmak üzere, taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri 

sanayi ve son yıllarda tekstil dokuma ve konfeksiyon sektörü, Tokat ekonomisinin bel 

kemiğini oluşturmaktadır. Şeker pancarı, tütün, yaş sebze ve meyve ile diğer endüstriyel 

tarım ürünleri, buğday ve diğer tahıl ürünleri, ilde bulunan kamu ve özel sektör 

kuruluşlarında değerlendirilmektedir. Tuğla ve orman ürünlerini değerlendiren özel sektörler 

Erbaa ilçesinde faaliyette bulunarak, komşu iller ve Doğu Anadolu pazarına hakim 

konumdadır. 

Tokat ili, Odalar ve Borsalar Birliği’nin yayınlamış olduğu Forum Dergisi tarafından 

yapılan bir araştırmada gıda sektöründe ülke genelinde 8. sırada yer almaktadır. 

Devlet Planlama Teşkilatı, Hazine Müsteşarlığı, KOSGEB ve İş ve İşçi Bulma 

Kurumu’nun ortak koordinatörlüğünde, Dünya Bankası kaynaklı teknik yardım desteğinde 

yürütülen Yerel Ekonomik Geliştirme Programı’nda Tokat ilince önerilen seracılık, tekstil ve 

konfeksiyon, asma ve bağ yaprağının değerlendirilmesi önerileri en iyi ikinci öneri olarak 

kabul edilmiştir. Bu çerçevede çalışmalar sürdürülmekte, konu ile ilgili detaylı fizibilite ve 

tanıtım çalışmalarına başlanılmış bulunulmaktadır. 

İl, gerek tarım ve gerekse diğer sektörler (turizm gibi) açısından geniş bir potansiyele 

sahiptir. Bu potansiyellerin değerlendirilmesi yeni bir çok iş imkanlarına ve gelire imkan 

verecektir. Tokat ilinde, kamu ile birlikte özel sektörün işbirliği yapmaları sonucu, 

118

sanayileşme, üretim artışının, verimliliğin ve istihdamın her bir sektörde daha hızlı 

artırılması, özellikle tarıma dayalı sanayi başta olmak üzere sanayide, tarımda, hayvancılıkta, 

turizmde, el sanatlarında ve finans sektöründe hem yerel hem de il ve yurt dışı sermaye ile 

yakın işbirliğinin sağlanması gerekmektedir. Bu başarılabildiği takdirde Tokat ili, sanayisi, 

ekonomisi, tarımı, hayvancılığı ve turizmi ile gerek bölge ve gerekse ülke düzeyinde önemli 

bir yere sahip olabilecektir. 

TOKAT İLİNDE SANAYİİNİN MEVCUT DURUMU 

Tokat ilinin sanayi ve ticaretinde belirgin olarak tarımsal ürünlerin değerlendirilmesi 

ile buna yönelik işletmelerin yoğunlaştığı görülmektedir. Coğrafi yapı yönünden sulanabilir 

arazilerin her geçen gün artması, özellikle 1960 yılından bu yana sürekli tarıma arazi 

kazandırılması, iklim ve Yeşilırmak’ın Tokat ilini Kelkit ve Çekerek çayları ile süslemesi 

ekonominin bu yönde yapılanmasına neden olmuştur. 

İl, ilk endüstriyel kuruluşla 1943 yılında kurulan Turhal Şeker Fabrikası ile 

tanışmıştır. O günden bu yana mümkün olduğu ölçüde tasarruflarını yatırıma kanalize 

etmiştir. Bugün ise artık kapalı aile ekonomisini en küçük köylerde bırakarak, girişimci ve 

atılımcı bir ruhla il dışındaki sanayici ve işadamlarını da davet ederek, üreten topluluklar 

oluşmaya başlamıştır. 

1985 yılından sonra uygulanan teşvik tedbirleri ile Tokat ilinde, toprak sanayiinden 

tuğla ve kiremit fabrikaları, gıda sanayiinden un, unlu mamuller ve yem fabrikaları, orman 

ürünleri sanayiinden parke ve kereste fabrikaları ve tarım makineleri imalatı gibi tarım ve 

toprağa dayalı yatırımlarda artış olmuş ve yavaş yavaş sanayiinin ağırlığı hissedilmeye 

başlamıştır. 

Bugüne gelindiğinde ise; Tokat ili ekonomik potansiyeli ve bu potansiyeli 

değerlendiren ekonomik sektörlerdeki faaliyetler itibariyle Türkiye’deki birçok ile göre daha 

şanslı ve avantajlı konuma gelmiş olup, emeğe dayalı imalathanelerden modern, ileri 

teknolojiye sahip imalat sanayi yatırımlarına doğru geçiş yapmıştır. 

Sanayi işletmeleri ile ilgili Tokat Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü’nce (TSTİM) 

yapılan envanter çalışması sonucu sektörlere ve ilçelere göre dağılımı çizelgeler halinde 

sunulmuştur. 

Ayrıca, çeşitli nedenlerden (işletme sermayesi yetersizliği, ekonomik kriz, pazarlama 

v.b) dolayı düşük kapasite ile faaliyet gösteren ve üretime ara vermek zorunda kalan 

işletmelerin son durumlarına ilişkin bilgiler liste halinde sunulmuştur. 

İl geneli itibariyle toplam 218 adet işletme faal durumda olup, 11 adeti kamu 

sektöründe, 200 adeti KOBİ niteliğinde, 7 adeti ise 150’den fazla işçi istihdam eder 

niteliktedir. Sanayi kuruluşunun büyük çoğunluğu Merkez, Erbaa ve Niksar ilçelerinde yer 

almaktadır. Bu işletmeler içerisinde gıda, tekstil, konfeksiyon ve deri sanayii ile taş ve 

toprağa dayalı sanayi önemli yer tutmaktadır. Sanayi kuruluşlarında toplam 8 988 adet 

çalışan (3 039 adeti kamu işletmelerinde çalışmaktadır) bulunmaktadır (Tablo K.1, Tablo K.2 

ve Tablo K.3). 

Tokat ilinde 1997 yılı verilerine göre imalat sanayinde faaliyet gösteren işyerlerine ait 

genel bilgiler tablo K.4 ve Tablo K.5’te verilmiştir. İmalat sanayinde yer alan toplam 56 adet 

(4 adeti devlet, 52 adeti özel sektöre ait olmak üzere) işyerinde yıllık ortalama 4 985 kişi 

çalışmakta olup, ücretle çalışanlara ortalama 4 275 247 milyar TL’lik bir ödeme yapılmıştır 

(Tablo K.4). Yılda çalışılan işçi-saat toplamı 8 626 270 olup, yaratılan katma değer (çıktı 

– girdi) toplam 14 777 703 milyar TL’dir (Tablo K.5). Gerek çalışanlara yapılan ödemelerde 

ve gerekse yaratılan katma değerde devlet kesiminin özel sektöre göre bariz üstünlüğünün 

olduğu görülmektedir. 

119

TSTİM tarafından sanayi kuruluşlarına 6948 sayılı Sanayi Sicil Kanunu’na istinaden 

“Sanayi Sicil Belgesi” verilmektedir. Halen 97 adet firmaya TSTİM, 34 adet işletmeye de 

Bakanlık tarafından olmak üzere toplam 131 adet işletme Sanayi Sicil Belgesine sahiptir. 

Belgeler envanter amacını taşırken, sanayiciye de elektrik tarifeleri açısından “Sanayici 

Abonesi Tarifesi”ne dahil edilmesini getirmektedir. Ayrıca ihracat yapan üreticiler için ise 

KDV iadesi sağlamaktadır. 

. 

K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı 

Sanayinin İlçelere göre dağılımı Tablo K.1 de verilmiştir. 

120

Tablo K.1. Tokat İli Ve İlçelerindeki Sanayi Kuruluşlarının İlçeler İtibariyle Sektörel Dağılımı 

MERK 

EZ 

ALMU 

S 

1A 

2A AR 

TO 

VA 

B.ÇİFTL 

İK 

ERBAA NİKSA 

R 

PAZA 

R 

REŞADİ 

YE 

S.SARA 

Y 

TURHAY.YUR 

L T 

ZİLE 


Madencilik ve Taşocakçılığı 

San. 

1 0 0 0 0 0 0 1 0 3 0 1 6 

Gıda, İçki ve Tütün San. 22 2 1 0 5 10 3 1 0 8 0 3 55 

Tekstil, Giyim ve Deri San. 19 1 1 0 9 5 0 0 0 4 0 3 42 

Orman Ürünleri San. 3 0 0 0 11 7 0 0 0 2 0 0 23 

Kimya San. 4 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 6 14 

Taş-Toprağa Dayalı San. 0 0 0 0 25 2 0 0 0 3 0 1 31 

Metal Eşya Mak. ve Tec. 12 0 1 0 1 5 0 0 0 3 0 10 32 

Diğer İmalat Sanayii 2 1 0 0 0 0 0 1 0 9 0 2 15 

TOPLAM 63 4 3 0 51 33 3 3 0 32 0 26 218 


Tablo K.2. Tokat İli ve İlçelerindeki Sanayii Kuruluşlarına Genel Bakış 

KAMU İŞLETMELERİ KOBİLER 150+ÇALIŞANI TOPLAM 

SIRA NO İLÇE ADI İŞLETME 

SAYISI 

ÇALIŞAN 

SAYISI 

İŞLETME 

SAYISI 

ÇALIŞAN 

SAYISI 

İŞLETME 

SAYISI 

ÇALIŞAN 

SAYISI 

İŞLETME 

SAYISI 

ÇALIŞAN 

SAYISI 

1 MERKEZ 3 1 694 57 953 3 609 63 3 256 

2 ERBAA 1 310 48 1 360 2 332 51 2 002 

3 TURHAL 2 906 29 742 1 152 32 1 800 

4 NİKSAR 3 80 30 884 0 0 33 964 

5 ZİLE 0 0 25 537 1 265 26 802 

6 ALMUS 2 49 2 22 0 0 4 71 

7 ARTOVA 0 0 3 35 0 0 3 35 

8 REŞADİYE 0 0 3 33 0 0 3 33 

9 PAZAR 0 0 3 25 0 0 3 25 

10 BAŞÇİFTLİK 0 0 0 0 0 0 0 0 

11 SULUSARAY 0 0 0 0 0 0 0 0 

12 YEŞİLYURT 0 0 0 0 0 0 0 0 

T O P L A M 11 3 039 200 4 591 7 1 358 218 8 988 

K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 

Tablo K.3. Tokat İli ve İlçelerindeki Sanayii Kuruluşlarının Sektörel Dağılımı 


SIRA 

NO 

SEKTÖRÜN ADI 

KAMU SEKTÖRÜ ÖZEL SEKTÖR TOPLAM 

ADET ÇALIŞAN 0-150 ÇALIŞAN 150+ ÇALIŞAN ADET ÇALIŞAN 

1 GIDA SANAYİİ (Un, Yem, Sebze 

ve Meyve İşleme, Tütün,Hayvan 

Ürünleri Değerlendirme) 

2 TEKSTİL, KONFEKSİYON VE 

DERİ SANAYİİ 

3 TAŞ VE TOPRAĞA DAYALI 

SANAYİİ (Tuğla ve Kireç 

Fabrikaları) 

2 2 160 54 920 2 411 58 3 491 

0 0 39 1 112 3 610 42 1 722 

0 0 29 1 209 2 337 31 1 546 

4 METAL VE MAKİNA SANAYİ 1 182 31 588 0 0 32 770 

5 ORMAN ÜRÜNLERİ SANAYİİ 

(Parke ve Mobilya) 

0 0 23 339 0 0 23 339 

6 KİMYA SANAYİİ 0 0 14 220 0 0 14 220 

7 MADEN SANAYİİ 0 0 5 119 0 0 5 119 

8 ELEKTRİK VE ELEKTRİKLİ 

EŞYA SANAYİİ 

9 DİĞER SEKTÖRLER ( Yaprak 

Tütün İşleme, Soğuk Hava Deposu) 

3 69 2 41 0 0 5 110 

5 628 3 43 0 0 8 672 

T O P L A M 11 3 039 200 4 591 7 1 358 218 8 988 


Tablo K.4. Tokat İlinde İmalat Sanayinde İşyeri Sayısı, Ücretle Çalışanlar ve Yapılan 

Ödemeler (10 +) (1997) 

Ücretle Çalışanların Yıllık Ücretle Çalışanlara Yapılan 

Ortalaması 

Ort. Ödemeler (Milyar TL) 

SEKTÖR 

LER 

Çalışan 

Sayısı 

İmalat 

Gıda, 

İçki, 

Tütün 

Tekstil 

Kerest 

e 

Kimya 

Taş 

ve 

Topra 

k 

Metal 

Eşya 

İşyer 

i 

Sayıs 

ı 

Emekli 

Sandığına 

Bağlı Olanlar 

SSK’ya 

Bağlı 

Olanlar 

Topla 

m 

Emekli 

Sandığına 

Bağlı 

Olanlar 

SSK’ya 

Bağlı 

Olanlar 

Toplam 

A 56 248 4 709 4 

957 

4 985 283 099 3 992 

148 

4 275 

247 

B 4 248 2 364 2 


2 612 283 099 3 001 

825 

3 284 

924 

C 52 - 2 345 2 

345 

2 373 - 990 323 990 323 

A 16 223 2 923 3 3 150 249 195 3 103 3 352 

146 

686 881 

B 2 223 2 189 2 2 412 249 195 2 700 2 950 


979 174 

C 14 - 734 734 738 - 402 707 402 707 

A 2 - - - - - - - 

B - - - - - - - - 

C (*) 

- - - - - - - 

2 

A 4 - 84 84 88 - 27 583 27 583 

B - - - - - - - - 

C 4 - 84 84 88 - 27 583 27 583 

A 5 1 124 125 127 2 027 59 737 61 764 

B 1 1 25 26 26 2 027 28 767 30 794 

C 4 - 99 99 101 - 30 970 30 970 

A 25 - 866 866 879 - 274 599 274 599 

B - - - - - - - - 

C 25 - 866 866 879 - 274 599 274 599 

A 4 - - - - - - - 

B 1 24 150 174 174 31 877 272 079 303 956 

C (**) 

- - - - - - - 

3 

A = Toplam B = Devlet C = Özel 

(*) Özel sektörde bir ve iki işyerine ilişkin bilgiler 219 sayılı KHK’nin atıfta bulunduğu 53 

sayılı kanun gereği gizlilik ilkesine uymak amacıyla verilmemiştir. 

(**) Özel sektörde üç ve daha fazla işyerine ilişkin bilgiler, daha önce gizlenmiş olan özel 

sektör bir ve iki işyerine ait bilgilerin aritmetik işlem sonucu elde edilmesini önlemek amacı 

ile gizlenmiştir. 

Not: Gizlenmiş özel sektör verileri, sektörüne ait üç veya iki haneli sektör kodlarının 

toplamlarında ve il ve Türkiye toplamlarında gösterilmiştir. 


Tablo K.5. Tokat İlinde Çalışılan İşçi-Saat Toplamı, Çevirici Güç Kapasitesi, Stok 

Değişmeleri, Sabit Sermayeye 

Gayri Safi İlave, Girdi-Çıktı ve Katma Değer (10+) (1997) 

SEKTÖR 

LER 

İmalat 

Gıda, 

İçki, 

Tütün 

Tekstil 

Yılda 

Çalışılan 

İşçi-Saat 

Toplamı 

Yıl Sonunda 

Kurulu Olan 

Toplam 

Çevirici Güç 

Kapasitesi 

(BG) 

Stok 

Değişmele 

r (Milyar 

TL) 

Sabit 

Sermayeye 

Yıl İçinde 

Yapılan Gayri 

Safi İlaveler 

(Milyar TL) 

Girdi 

(Milyar 

TL) 

Çıktı 

(Milyar 

TL) 

Katma 

Değer 

(Milyar 

TL) 

A 8 626 

270 

55 906 20 111 

480 

1 541 354 60 625 

948 

75 403 

651 

14 777 


B 3 844 

536 

22 740 19 601 

692 

1 130 586 48 212 

469 

58 649 

147 

10 436 

678 

C 4 781 

734 

33 166 509 788 410 768 12 413 

479 

16 754 

504 

4 341 

025 

A 5 072 27 943 19 813 1 170 519 53 584 65 737 12 153 

384 

358 

130 919 789 

B 3 498 20 040 19 462 1 128 909 47 790 57 481 9 690 

136 

144 

185 138 953 

C 1 574 7 903 351 214 41 610 5 793 8 256 2 462 

248 

945 781 836 

A - - - - - - - 

B - - - - - - - 

C - - - - - - - 

A 182 784 17 344 1 508 173 469 248 158 74 689 

Kerest 

e B 

192 

- - - - - - - 

C 182 784 17 344 1 508 173 469 248 158 74 689 

192 

A 232 1 215 111 594 34 232 437 212 877 948 440 736 

Kimya 622 

B 46 400 300 76 713 - 280 306 677 925 397 619 

C 186 915 34 881 34 232 156 906 200 023 43 117 

222 

Taş A 1 661 19 429 157 827 101 916 656 999 1 149 492 564 

ve 

Toprak B 


- - - - - 

563 

- - 

C 1 661 19 429 157 827 101 916 656 999 1 149 492 564 


563 

A - - - - - - - 

Metal B 300 2 400 62 835 1 677 141 978 490 084 348 106 

Eşya 000 

C - - - - - - 

A = Toplam B = Devlet C = Özel 

K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu 

Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu Tablo K4’de verilmiştir. 

K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 

Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı Tablo:K5’de verilmiştir. 


K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 

K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 

-Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği'nin 10. madde ekinde nitelik ve 

kapasitelerine göre A ve B gruplarında belirtilen izne tabi sanayi tesislerinin ve özellikle 9. 

madde ekte enerji, çimento, taş ve toprak, kimya, metal, üretim ve işletme tesisleri başta 

olmak üzere emisyon standartları ile bu kirletici vasfı yüksek olan tesislerin gaz ve toz 

atıkları standartlarları ile ilgili veriler olduğundan karşılaştırılamamıştır. 

-Eski teknolojilerin uygulandığı fabrikalar ve ekonomik ömrünü doldurmuş olduğu 

halde çalıştırılan fabrikalar ilimizde yoktur. 

-Yüksek kükürtlü ve düşük kaliteli yakıtların kullanıldığı yakma tesisleri ile doğal 

gazlı yakma tesisleri bulunan fabrikalar ile ilgili çalışmalar yoktur. 

-İlimizde Çimento fabrikası yok. 

-İlimizde Asbestin üretildiği ve işlendiği yerler yoktur. 

-Maden izabe ve asit fabrikalarından yayılan SO 2 , NO, HF gibi gazların insan 

sağlığına ve kültür bitkilerine etkileri hakkında yapılmış bir çalışma yoktur. 

-Atık yakma tesisleri yoktur. 

K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 

Alıcı su ortamına sıvı atık deşarj eden sanayi tesisleri Deşarj İzni için Tokat 

Valiliğine (İl Çevre ve Orman Müdürlüğü) müracaat etmektedirler. Müdürlüğümüz 

tarafından atık su numunesi alınıp, 31 Aralık 2004 tarih ve 25687 sayılı Su Kirliliği Kontrolü 

Yönetmeliği'ndeki deşarj standart tablolarında verilen parametrelere göre değerlendirilip 

uygun olanlara Mahalli Çevre Kurulunca Deşarj İzni verilmekte, uygun olmayanlar ada 

gerekli tedbirlerin alınması için süre tanınmaktadır. 

K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 

İlimizde Sanayiden kaynaklanan toprak kirliliği hakkında yapılmış bir çalışma yoktur. 

K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 

İldeki gürültü kirliliğine sebep olan sanayi tesisleri ve özellikle küçük sanayi işyerleri 

ile ilgili çalışmalar İlimizde yapılmamıştır. 

K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 

Herhangi bir sanayi tesisi için atıkların özellikleri, miktarı, çeşidi ve bertaraf 

yöntemleriyle ilgili bir çalışma yapılmamıştır. 

K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 

İlimizde Sanayi tesislerinin (endüstriyel kaza riski olan tesislerin tespitine yönelik bir 

çalışma yoktur. 

KAYNAK 

Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü 


L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 

L.1. Altyapı 

L.1.1. Temiz Su Sistemi 

İlimize temiz su sağlayan kaynakların debileri ve boru uzunlukları: 

Cazibeli Sular 

Debisi Boru uzunluğu 

Katmerkaya 70 lt /sn 5843 m. 

Çördük 15 lt /sn 9000 m. 

Marul 15 lt /sn 3320 m. 

Toplam : 100 lt /sn 18.163 m. 

Derin Kuyular 

400 lt/sn 

Mevcut Şehir içme suyu şebekesi ve terfi hatları dahil merkezde 

60 AÇB ile 400 AÇB 

60 Pik ile 350 AÇB 

100 PVC ile 150 PVC 

Toplam uzunluk yaklaşık 200 km. 

Karşıyakada 164 km şebeke hattı yeni, 50 km şebeke hattı eskidir. 

L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 

Tokat Merkez Kanalizasyon sistemi abone bağlantıları 150 büz boru, Şebeke hatları 

200 ve 800 olmak üzere Kollekter hattı 1200 büz boru ile Arıtma Tesisi yapılacak olan yere 

kadar taşınmıştır. 

Yine Merkezde yağmur suyu drenaj hatlarının Kanalizasyon Şebekesinden ayrılma 

çalışmaları devam etmekte olup şu ana kadar 20 km yapılmıştır. 

Yüksek maliyetli Kalkınma Projesine dahil olan Arıtma Tesisi için ( AB) %85 hibe ile 

anlaşılmış olup ihale, doküman hazırlığı aşamasındadır. 

L.1.3. Yeşil Alanlar 

İlimizde 382.000 metrekare yeşil alan mevcut olup kişi başına ortalama 3.35 

metrekare yeşil alan düşmektedir. 

L.1.4. Elektrik İletim Hatları 

İlimiz için; 

a) Toplam Trafo Gücü: 160 MVA 

b) Toplam 380 Kv ENH Uzunluğu: 91.100 km. 

c) Toplam 154 Kv ENH Uzunlıuğu: 296.334 km. 

L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları 

L.2. Ulaşım 

L2.1. Karayolları 


L.2.1.1. Karayolları Genel 

İlimiz hudutları içerisindeki toplam Devlet Yolu 344 km, İlimizdeki toplam yol 

uzunluğu 384 km’dir. 

L.2.1.2. Ulaşım Planlaması 

İlimizde Ulaşım özelleşmiştir ve bu konuda İl içerisinde 15 adet Minibüs ve Otobüs 

hattı mevcuttur. 

L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri 

İlimiz içerisinde ulaşımı sağlayan özel Minibüsçüler ve Otobüsçüler Kooperatifine ait 

42 adet Minibüs, 23 adet Küçük Otobüs, 5 adet Büyük Otobüs bulunmaktadır. 

İl içerisinde hareket eden yolcuların yılık yaklaşık olarak %50’si bu yolla 

taşınmaktadır. Kullanılan yakıt türü Motorindir ve ortalama olarak yıllık 712.000 lt 


L.2.1.4. Kent İçi Yollar 

L.2.1.5. Araç Sayıları 

Tablo L.1: İlimizde Trafiğe Kayıtlı Motorlu Taşıt Araçlarının Cins ve Sayılarını, 

Kullanılan Akar Yakıt Miktarlarını Yıllara Göre (2002, 2003, 2004) 

Yıl Aracın Cinsi Araç Sayısı 

Eksoz 

Ölçümü 

Yaptıran 

Araç 

Sayısı 

Kullanılan Akaryakıt Miktarı (M.ton, m 3 ) 

N.Benzin S.Benzin K.Benzin Mazot LPG 

Otomobil 30 733 

Minibüs 2 363 

Midibas 

Otobüs 891 


Kamyon 3 753 

Traktör 28 831 

Kamyonet 5 164 

Motorsiklet 7 662 

Diğer 

Toplam 80 035 27 526 3 773 4 652 62 986 19 682 


Minibüs 2 612 

Midibas 

Otobüs 966 


Kamyon 3 743 




Diğer 

Toplam 81 578 15 356 5 338 4 934 67 907 20 731 


Minibüs 2 612 

Midibas 

Otobüs 985 


Kamyon 3 818 




Diğer 

Toplam 85 149 13 060 2 871 6 057 65 506 23 952 

* Katalitik konvertör ve kurşunsuz benzin kullanan araç sayısı 

Kaynaklar: 1.Emniyet Müdürlüğü 

2.Petrol İşleri Genel Müdürlüğü 

Kat.Konv. ve 

Kurş. Benz. 

Kul.Araç Say.* 


Yararlanılan Kaynaklar : 

1.Sağlık İl Müdürlüğü 

2.Emniyet İl Müdürlüğü 

3.Petrol İşleri Genel Müdürlüğü 

L.2.2. Demiryolları 

İl içersinde demiryolu hattı Artova, Yeşilyurt, Sulusaray, Zile ve Turhal olmak üzere 

beş İlçeden geçmektedir. Bu İlçelerde toplam sekiz istasyon mevcuttur. 

L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler 

L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları 

İlimizde Demiryolları yolcu taşımacılığında kullanılmamaktadır. 

L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı 

L.2.3.1. Limanlar 

L.2.3.2. Taşımacılık 

L.2.4. Havayolları 

İlde bir adet hava alanı bulunup şu anda aktif değildir. 

L.3. Haberleşme 

İlimizde bulunan telefon hatlarının yer altından geçen kısmı(normal bakır telli kablo) 

şehiriçinde 208.112 m. Kırsal kesimde 12.853 m.Yer üstündeki kısmı(normal bakır telli 

kablo) şehiriçinde 705.203 m.Kırsal kesimde 2.698.721 m.’dir. 

İlimizdeki fiber kablo toplamı 1.169.450 m. Bunun yeraltından geçen kısmı 172.008 

m., yerüstündeki kısmı 997.442 m.’dir. Yer altı kanal uzunluğu 1.711.401 m.’dir. 

L.4. İlin Plan Durumu 

İlimizde Çevre Düzeni Planı mevcut değildir. 

L.5. İldeki Baz İstasyonları 

İl genelinde bulunan baz istasyonları sayısı aşağıda verilmiştir. 

ŞİRKET ADI 

SAYISI 

TÜRKCELL 42 

TELSİM 28 

AVEA 33 

Tablo L.1: İl genelinde bulunan baz istasyonları 


M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 

M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama 

Nazım İmar Planı Planlama Kararları Nazım İmar Planı Yapım Gerekçeleri: 

1986 yılında yapılan imar planlan üzerinde Tokat belediyesince bir takım tadilatlar 

yapılmış ancak orijinal paftalara işlenmemiştir- Plan bütünlüğünün tadilatlarla bozulmuş 

olması, kentin bazı bölgelerinde yapılan uygulamalar, revizyonlar, İmar uygulamalarının 

mahkeme kararıyla iptal edilmesi, bunun neticesinde çıkan problemlerin tadilatlarla 

giderilemeyecek olması ve 2001 yılında yapılan jeolojik etüdlerin mevcut imar planı 

yoğunluk kararlarıyla çelişmesi kent bütününde planların revize edilmesi ihtiyacını ortaya 

koymuştur. Yoğunluk ve ulaşım kararlarında yapılan değişiklikler Nazım İmar planının da 

yenilenmesini gerektirir. Uygulama imar planları Nazım İmar planlarıyla bir bütündür. 

Uygulama imar planı ulaşım, sosyal donatı dağılımı ve konut alanları yoğunluk kararlarını 

Nazım İmar Planlarından alır. 

Eski Nazım İmar Planın da tadilat gerektiren büyük ölçekli imar tadilatlarının 

yapılmış olması ve bunların Nazım Plana aktarılmaması. Afet İşleri Genel Müdürlüğünce 60-1 

sayı, 22/03/2001 yılında onaylanan jeolojik etüdlerin kent yoğunluk kararlarında büyük 

ölçüde revizyon şartı getirmesi ve plan tekniği uyumu açısından 1/5000 ölçekli Nazım İmar 

Planlan yapılmıştır. 

PLANLAMA KARARLARI 

Yaklaşık belediye hudutları 3350 hektarlık bir alam kapsayan Tokat Belediyesinde 

Nazım İmar Planına ilişkin planlama kriterleri aşağıda sözü edilen veriler tarafından 

yönlendirilmiştir; 

•Jeolojik-jeoteknik etüt, 

•Resmi Kurum Yazılan ve görüşleri, pian ile ilgili gelen teklifler 

•Nüfus yapısı-projeksiyonlan 

•Mevcut Arazi Kullanım Kriterleri ve mevcut oluşum 

•Mevcut İmar Planlan (Koruma Planlan, Tasdikli planiar, Plan Tadilatları vb) 

•Mülkiyet Yapısı 

•Arazinin genel yapısı morfolojisi 

İklim ve diğer veriler 

Tokat (merkez) nazım imar planına baz teşkil edecek jeolojik etüdler de bir takım 

yerleşime sakıncalı ve önlemli alanlar belirlenmiş afet işlerince plan alanı tümünde nüfus 

yoğunlukları irdelenmiştir. Yapılan Nazım İmar planında 1986 yılından sonra yapılan 

tadilatların ve revizyonların planda birleştirilmesinin yanında Afet İşlerinin belirlediği 

yoğunlukların plana aktarılması sağlanmıştır. 1986 yılı imar planına göre, yapılan önemii 

değişiklikler Karşıyaka Mahallesinde; Yazıcıoğlu, Delikkapı Cami Çevresi, Gezirlik, 

Uygulama yapılan bölgelerden Topçubağı, Yeşihrmak Mh, Kaİeardı, Kışlabağlan, gibi 

bölgeleri yoğun olarak kapsamaktadır. 

Nazım İmar planında; Yeşilırmak yatağında kalan bölgeler ve Topçam 

yamaçlarında toprak kayması riski olan zemini yumuşak bölgelerde önlemli aianiar 

belirlenmiş, konut yoğunlukları yeniden irdelenmiştir. Planda 1986 yılı planına İlave 

olarak yapı yasaklı, jeoteknik etüd şartlı (JE2) alanlar belirlenmiştir. Jeolojik etüdün plan 

üzerine getirdiği değişiklikler haricinde pİanda ulaşımla ilgili bir takım kararlar alınmış, 

tadilat ve revizyon planlar uygulama imar planına esas teşkil edecek Nazım İmar Planında 

bir bütün haline getirilmiştir. 

130

PLANLAMA NÜFUSU KABULÜ 

Tokat gelişen ve bu gelişiminin gelecekte de devam ettirme eğilimi içerisinde olan bir 

kent görünümü sergilemektedir. Tokat'ın nüfûs gelişimi sanayileşme ve kentleşme hızı, 

Sosyal ve ekonomik verileri incelendiğinde geçmiş yıllardaki gelişimini planlama döneminde 

de sürdüreceği söylenebilir. Ancak bu günkü koşullar ele alındığında gerek jeolojik sakıncalı 

alanlarda ki yapılaşma hareketliliği, gerekse Türkiye genelinde kentleşme hızının belirli bir 

ivmeye bağlı olmaması planlamaya yönelik nüfus kabulünün projeksiyonlar yolu ile elde 

edilmesini imkansız hale getirmektedir. Bu durumda planlama nüfusunu nüfus projeksiyonları 

yöntemiyle elde etmek yerine kapasite hesabı ile elde etmek daha doğru olacaktır. Bu ise 

planlamada verilen kullanım haklarına göre oluşacak nüfustur. Tokat Merkez için yapılan 

İmar planında Jeolojik sakıncalı alanlara da Jeoteknik etüd şartı getirilerek yapılaşma 

önerilmiş ve nüfus hesabına katılmıştır. 

Belediye hudutlarının kısıtlı olması, alanın kısmen doygunluğa uiaşması ve jeolojik 

etüdler çerçevesinde yoğunluğu azalacak bölgelerin bulunması gibi nedenlerle nihai planlama 

nüfusu mevcut belediye huduttan içinde 230.000 kişi civarında oluşacaktır. 

ALAN DAĞILIMI 

Oluşumunu kısmen tamamlayan planlama alanında, jeolojik etud radikal değişiklikler 

öngörmüştür. Bunun en önemli etkisi bazı alanların yerleşime kapatılması , kat 

yüksekliklerinin azaltılması kısaca yoğunluğun azaltılması şeklinde olmuştur. 

Planlama alanına bölge genelinde bakıldığında, bölgenin yönetim, eğitim, ticari merkezi 

niteliğindeki Tokat İl Merkezi'nin konut alanlarının yerleştiği bir alandır. Planlama alanı arazi 

kullanımını; konut alanı kullanımları, Tarımsal Niteliği Korunacak alanlar iie yine aynı 

maksat ile kullanılan Devlet Üretme Çiftliği (Resmi Kurum Alanı) belirler. Planlama alanında 

mevcut imar planı kararlan ile verilmiş ve konut yerleşim alanlannın ihtiyacı olan kentsel 

teknik ve sosyal altyapı alanları, ticaret ve kısmen diğer kentsel çalışma alanları planın genel 

niteliğini belirlemektedir. 

Alanda yapılan Jeolojik etütlere göre yoğunluk azaltılmasına rağmen, mevcut Sosyal 

ve Teknik altyapı alanları İmar Kanunu ve ilgili yönetmelik standartlarının altında kalmıştır. 

Bu kamu adına mevzuatın önerdiği standartların kısmen sağlanabilmesi için, 

kullanılmayan kentsel boşlukla değerlendirilmesi gerekmiştir. 

Yapılan Planlama çalışması ite tüm veriler, (mülkiyet, jeolojik etüde, İmar 

Planlan, halihazır haritalar) bilgisayar ortamında bütünleştirilmiş Kent bilgi sistemine baz 

olacak hale getirilmiştir. Jeolojik Etüde bağlı olarak yoğunluk azaltılmış, sosyal donatı alanlarına 

bazı atıl alanlarından eklentiler yapılarak kentsel standartlar mevzuat standartlarına 

çekilmeye çalışılmıştır. 

Bazı Ulaşım aksları üzerinde yeni düzenlemeler yapılmış, ulaşılabilirdik ve bazı 

akslarda özellikle mevcut merkezde yoğunluk azaltılmasına gidilmiştir. Alan kullanımına ve 

nüfusa ilişkin sayısal veriler Tablo M.1 de sunulmuştur. 

131

Tablo M.1 Konut Alanı ve Yoğunluk Dağılımı 

1 

Konut Alanları Alan (ha) Nüfus Net Yoğunluk 

Kişi/ha 

Meskun Çok Yoğun Konut 0,68 480 700 

Meskun Yoğun 203,7 91700 450 

Meskun Orta Yoğun 73,48 20200 275 

Öneri Orta Yoğun Konut 309,3 85000 275 

Öneri Az Yoğun Konut 160,41 24000 150 

B.B.A 31,9 3190 100 

T.N.K.A 90,79 2700 30 

TOPLAM 870,26 227270 260 

Tabloda konut alanlarında net yoğunluk 260 kişi/hektar çıkarken plan genelinde brüt 

yoğunluk 230.000 nüfusa göre; 230.000 kişi / 3440 hektar = 66,86 kişi/hektar çıkmaktadır. 

Konut Alanlarında yoğunluk kararlan mevcut yapılaşma ve önceki plan kararlan 

doğrultusunda gelişirken en radikal değişikliği İmar Planına esas Jeolojik etüdlerde ki kat 

sınırlamaları getirmiştir. 

Nazım İmar Planı yoğunluk kararlarına göre 230.000 kişinin yaşayacağı planlama 

alanında 235,6 hektar aktif yeşil alan bulunmaktadır. îmar kanunu standartlarına göre 

10 rrr/ki olması gereken yeşil alan standardı (2356000/230000) 10.24 m 2 /ki ile yakalanmıştır. 

Yukarıda hesap edilen nüfus alan için optimum parsel büyüklüğü, tüm yapıların kat 

adetlerini maksimum kullanmakla ve mevcut az katlı yapıların yenilenmesi ve etüdlerde 

yapılaşmaya kapalı olan alanlar, Afet İşlerine onaylatılacak Jeoteknik Etüdler sonucunda 

yerleşime açıldığında elde edilecek nüfus miktarıdır. Mevcut parselasyon yapısı ile daire 

büyüklükleri konut adedin de sapmalar gösterebilmektedir. Bu alanın alabileceği kapasite 

nüfusudur. Yerleşim alanlarında tam doluluk oranı esas olduğu için bu nüfus gerçekçi bir 

nüfustur. Konut alanlarının % 40 ı dolu olan Tokat Yerleşmesi'nde Jeolojik etüdlerden dolayı 

yoğunluk azaltılması (kat azalması) yapılan alanlarda olduğu için meskun yerleşimlerin 

yemlenmesinden çok, öneri konut alanlarında yapılaşmanın hızlanacağı ve rant artışının 

olacağı olasıdır. 

132

TOKAT (MERKEZ) NAZİM İMAR PLANI 

ALAN DAĞILIMI 

ALAN ADI KULLANIM ALAN (ha) ORAN % TOPLAM 

KONUT ÖNERİ KONUT 461.00 13.40 768.50 

MESKUN KONUT 275.60 8.01 

BAĞLIK BAHÇELİK ALAN 31.90 0.93 

KENTSEL 

ÇALIŞMA 

ALANLARI 

YÖNETİM MERKEZLERİ 46.88 1.36 

B.A.G.KAMU KURULUŞ ALANLARI 132.92 3.86 

TİCARET 23.18 0.67 

PAZARLAMA ALANLARI 1.98 0.06 

SANAYİ ALANLARI 44.84 1.30 

ORGANİZE SANAYİ ALANLARI 239.13 6.95 

KÜÇÜK SANAYİ ALANLAR! 17.00 0.49 

SANAYİ DEPOLAMA ALANLARI 1.27 0.04 

KONUTDIŞI KENTSEL ÇLŞ ALN. 5.96 0.17 

ASKERİ ALANLAR 24.88 0.72 

TURİSTİK TESİS ALANLARI 1.55 0 .05 

539.59 

KENTSEL 

YEŞİL 

ALANLAR 

PARK ALANLARİ 157.00 4.56 

OYUN ALANLARI 5.15 0.15 

FUAR ALANLARI 65.85 1.91 

DİĞER 

YEŞİL 

ALANLAR 

ORMAN ALANLARI 408.64 11.88 

AĞAÇLANDİRİLACAK ALANLAR 292.73 8.51 

T.N.K.A 73.25 2.13 

ÖZEL MAHSUL ALANLAR! 28.34 0.82 

802.96 

KENTSEL İLKÖĞRETİM TESİSLERİ 27.00 0.78 

133

SOSYAL 

ALTYAPI 

ALANLAR! 

ORTAÖĞRETİM TESİSLERİ 16.50 0.48 

ÜNİVERSİTE ALANLARİ 213.60 6.21 

MESLEK! TEKNİK EĞİTİM TESİSLERİ 15.83 

SAĞLIK TESİSLERİ ALANI 15.90 0.46 0.46 

KÜLTÜREL TESİSLER ALANI 17.89 

DİNİ TESİSLER ALAN! 9.31 0.52 0 27 

SPOR TESİSLERİ ALANİ 23.46 0.68 

KENTSEL 

SOSYAL 

ALTYAPI 

ALANLARI 

OTOTERMİNAL 4 10 0.12 

AKARYAKIT İSTASYONLARI 3.60 0.10 

TRAFO ALANLAR! 1.72 0.05 

KANAL+DERELER 46.50 1.35 

YOLLAR-OTOPARKLAR 705.54 20.51 

761.46 

TOPLAM 3440.00 100.00 3440.00 

Tablo M.2: Tokat (Merkez) Nazim İmar Planı Alan Dağılımı 

M.1.1. Kentsel Alanlar 

M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 

Tokat merkezinden geçen Yeşilırmak ve Behzat deresi, Turhal İlçe merkezinden 

geçen Yeşilırmak, Almus ilçesindeki Almus Baraj Gölü, Reşadiye İlçesinden geçen Kelkit 

ırmağı kent formunun oluşumunu etkileyen doğal verilendendir. Özellikle Tokat İl 

merkezinde eski yerleşim birimi olarak Behzat deresi ve yeni yerleşim alanları olarak 

Yeşilırmak yatağı civarı yerleşim alanları olarak gözlenmektedir. Tokat kenti yerleşim alanı 

içerisindeki Yeşilırmak alanı 180521,86m 2 , Behzat deresi alanı 55005.04m 2 dir. İlimizin fay 

hatları üzerinde bulunmasından dolayı yerleşim alanlarının bu yönde gelişmesi sakıncalı 

olmasına rağmen bu yönde gelişme vardır. Özellikle Kelkit ırmağı boyunca geçen Kuzey 

Anadolu fay hattı büyük tehlike teşkil etmektedir. 

M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni 

Kelkit ırmağı yatağı ve Yeşilırmak yatağı gerek toprak yapısı ve gerekse fay hattının 

üzerlerinde bulunmalarından dolayı yerleşim açısından sakıncalı bölgeleri oluşturmaktadır. 

Kentsel büyüme deseninde rekreasyonel alanlara fazla önem verilmemektedir. Tokat 

134

kentinin rekreasyonel amaçlı kullandığı alan Gümenek regülatörü çevresindeki 229.780m 2 lik 

alandır. Fauna yönünden büyük çeşitliliğe sahip olan Tokat ilinde balıkçılık ve avcılık, 

hayvancılık alanları yeterli düzeydedir. Almus Baraj gölünde tarla balıkçılığı ve Sulama 

amaçlı kullanılan göletlerde balık avcılığı yapılabilmektedir. 

M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları 

1985 yılından sonra il ve ilçelerde kentsel büyüme desenleri konut, sanayi, 

endüstriyel olarak planlı bir şekilde yapılmaya başlanmıştır. Fakat her zaman için 

uygulamada sorunlarla karşılaşılmıştır. Özellikle küçük sanayi ve organize sanayi bölgeleri 

daha planlı bir şekilde programlanmıştır. Tokat ili şehir planları 1986 yılında hazırlanmış 

ve 1996 yılında revizyona gidilmiştir. 

Tokat’ın son olarak 2003 tarihinde hazırlanan İmar Planı’ nda 3.490 hektarlık 

alanda yaklaşık 230.000 kişinin yaşayacağı planlanmıştır. Kent nüfusu bu rakamı 

bulduğundan plan doygunluğa ulaşmış olacaktır. 

M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk 

Tokat kentinde mahalleler; kentsel, kırsal, tarihsel ve gecekondu yerleşimi özellikleri 

göstermektedir. Kentsel özellik gösteren mahallelerde konut dokusu sık ve yüksek 

yoğunluktadır. Yapısal alanlara ait açık alanlar merkeze yaklaştıkça azalmaktadır. Topluma 

ait açık alanlar ise yollar dışında yok denecek kadar azdır. Kırsal karakterli mahallelerde ise 

konut dokusu ya bağ evleri şeklinde, ya da bahçeler içine dağılmış vaziyettedir. 

M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları 

Tokat’ta alan kullanım kararları tarım alanları ile açık ve yeşil alanlarının aleyhine bir 

tablo çizmektedir. Açık ve yeşil alanların çok yetersiz olduğu Tokat’ta toplam alanları 

43396.05m 2 olan tarihi eserlere ait alanlar büyük önem taşımaktadır. Tarihi eserlere ait alanlar 

açık ve yeşil alan standartları yansıtılarak mutlaka korunmalıdır. Fakat bu alanlar günümüzde 

azalmıştır. Tokat halkının kültürel özelliğini yansıtan ve günümüzde kent içerisindeki yeşil 

alanlara büyük katkısı bulunan bağ evleri yanlış kullanım ve kararlardan dolayı tek tek 

apartmanlara dönüşmektedir. Tokat ilinin iklimi ve ekonomisine katkıda bulunan Yeşilırmak 

ve kenarındaki tarım alanları mutlaka korunmalıdır. Bu alanlar kentsel yenileme alanları 

olarak seçilmemelidir. 

M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi 

Bu konu “Sanayi ve Teknoloji” başlığı altında ayrıntılı olarak incelenmiştir. 

M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 

MAŞAT HÖYÜK 

Zile ilçesi Yalınyazı köyünde yer alan Maşat Höyük ören yerinde, 1973 –1984 yılları 

arasında yapılan kazılar sonucu ortaya çıkartılan Hitit çivi yazısı ile yazılmış tabletler Tokat 

tarihini aydınlatan en önemli kaynaklardan biri olmuştur. Bu tabletlerin bir bölümü halen 

Tokat müzesinde sergilenmektedir. Maşat Höyükte M.,Ö. 3000 yıllarında Eski Tunç Çağı, 

M.Ö. 2000 yıllarında Hitit çağı, M.Ö. 1000 yıllarında Firig Çağının yaşandığı üç dönem tespit 

edilmiştir.Ayrıca Höyükte Boğaz Köy Hattuşaş Hitit İmparatorluğuna bağlı bir uç beyinin 

sarayı da bulunmuştur.Kazılarla ortaya çıkartılan Hitit sarayının kerpiç ve taş duvarlardan 

oluşan mimari kalıntıları hava koşulları nedeni ile günden güne eriyerek kaybolmaktadır. 

SEBASTAPOLİS 

135

Sulusaray ilçe merkezinde yer alan antik kentin tarihi ilk Tunç çağına kadar 

uzanmaktadır. Sebastapolis Latince bir kelime olup” Sebasto büyük , ulu,azametli ;Polis şehir 

“ Büyük Şehir anlamına gelmektedir. Tokat Müze Müdürlüğünce yapılan kurtarma ve sondaj 

çalışmaları sonucunda kentin Helenistik Roma ve Bizans Dönemlerinde de önemli bir 

yerleşim merkezi olduğu anlaşılmıştır. 

Kentin ana merkezinin sur ile çevrili olduğu görülmüş, sur içerisinde yapılan kazı 

sonucu bir hamam ve bir kilise ortaya çıkmıştır. İlçenin çeşitli yerlerinde yapılan kazılar 

sonucu pek çok yapı taşı bulunmuştur.Bazı taşların üzerine insan ve hayvan figürü 

işlenmiştir.Yine bazı taşların üzerinde de hac işareti bulunmaktadır.kilisenin tabanı küçük 

mozaikler kullanılarak süslemeli bir şekilde yapılmıştır. İlçede Helenistik Roma ve Bizans 

dönemine ait yapı taşlarından oluşturulan açık hava müzesi ve mozaikten insan yüzü figürü 

bulunan mozaik müzesi ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. 

HOROZTEPE 

Erbaa ilçe sınırları içerisinde yer alan Horoztepe de M.Ö. 3000 yılına ait bir mezar 

ortaya çıkartılmıştır. Bu mezarlıkta madeni ve altın süs eşyaları bulunmuştur. Bu eşyalar 

arasında en önemli olanı altın ve bronz dan yapılmış çocuğunu emziren kadın heykelciğidir. 

Bu paha biçilmez eser halen Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde teşhir edilmektedir. 

Daha sonraki yıllarda Horoztepe de yapılan kazılar sonucunda M.Ö. 4000 yıllarına ait 

bulgular ele geçirilmiştir. Bu bölgede yapılan kaçak kazılar sonucu çıkartılan eserler halen 

dünyanın değişik müzelerinde sergilenmektedir. 

NİKSAR 

Niksar (Neocaeseria) Antik kentin üzerinde bugünkü ilçe merkezi bulunmaktadır. 

Müze Müdürlüğünün Niksar'da bulunan Harmancık, kültür ve leylekli çeşme mahallerinde 

yaptığı kazıda ortaya çıkartılan mezar kalıntılarına göre bu şehrin tarihi belirlenmektedir. 

Niksar Roma ve Bizans Dönemlerinde işgal edilmiş daha sonra Anadolu Selçuklu Döneminde 

çok önemli bir merkez olmuştur. Ayrıca bir dönemde Danişmend Devletine başkent olmuştur. 

KOMANA 

Tokat'ın Roma ve Bizans Dönemindeki yerleşim merkezidir. Günümüzde Gümenek 

mesire yeri olarak bilinmektedir. 1940'larda yapılan araştırmada Helenistik ve Roma 

çağlarına ait kalıntılar bulunmuştur. Kentin içinde tapınak ve sarayların bulunduğu 

anlaşılmaktadır. 

BOYUNPINAR 

Artova ilçe sınırları içerisinde yer alan Boyunpınar Köyünde Kalkaolotik Döneme ait 

bir höyük bulunmaktadır. 1952 yılında yapılan bir araştırma da höyüğün ilk üç katmanı 

altında kalka olotik dönem kültür ve sanatına ait kırmızı,kahverengi, siyah astarlı seramik 

çanak çömlekler bulunmuştur. Ayrıca Boyunpınar Köyü Özündürük mevkiinde yumuşak 

kayaların oyulmasıyla oluşmuş, sığınak ve ibadet amacıyla kullanılmış 3 katlı yer altı 

yerleşim merkezi ortaya çıkartılmıştır. 

136

BOLUS ( AKTEPE HÖYÜGÜ) 

Tokat merkez Çamlıbel kasabası yakınındadır. Bugünkü Köy eski Tunç, Hitit ve Frig 

Dönemlerini ihtiva eden büyük ölçekli bir höyük üzerindedir. 

MAŞAT TEPE 

Almus Baraj Gölünün sular altında bıraktığı geniş düzlüğe hakim tepedir. Yapılan 

kazılar sonucu ortaya çıkartılan seramikler buranın antik döneme ait bir yerleşim merkezi 

olduğunu göstermektedir. 

M.1.2. Kırsal Alanlar 

M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni 

Kırsal alanlarda kent deseni bağ evleri ve bahçeler içine dağılmış seyrek yapılar 

şeklindedir. Kırsal alanlara ait yerleşim planları bulunmamaktadır. 

M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti 

Kırsal alandaki arazi mülkiyeti, Kamu, hazine, belediye, özel mülkiyet vb. arazi 

büyüklükleri hakkında bilgiye ulaşılamamıştır. 

M.2. Altyapı 

Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler “Altyapı, Ulaşım ve Haberleşme" başlığı altında 

incelenmiştir. 

M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri 

M.3.1. Kamu Binaları 

Kamu binaları genellikle halkın kolay ulaşabileceği kent merkezlerinde planlanmıştır. 

Kat yükseklikleri kentin desenine göre belirlenmiştir. 

M.3.2. Okullar 

Okullaşma oranları (2001–2002); okul öncesi dönemde 2.7 (kız 2.6, erkek 2.7), 

ilköğretimde 74.7 (kız 71.1, erkek 78.1), ortaöğretimde 26.0 (kız 22.0, erkek 30.0), mesleki 

ve teknik lisede 17.1 (kız 9.3, erkek 24.9)’dir. 

İlde bulunan Gaziosmanpaşa Üniversitesi bünyesinde; 5 fakülte, 3 enstitü, 4 

yüksekokul, 9 meslek yüksek okulu, 6 bölüm, 3 araştırma merkezi, 1 merkez bulunmaktadır. 

Toplam 8.028 öğrenci, 16 profesör, 16 doçent, 48 yardımcı doçent, 11 öğretim görevlisi, 37 

okutman, 14 uzman ve 99 araştırma görevlisi bulunmaktadır. 

Eğitim Kademesi Okul / Kurum 

Sayısı 

Öğrenci 

Sayısı 

Derslik 

Sayısı 

Öğretmen 

Sayısı 

Okul Öncesi 122 1.841 138 84 

İlköğretim 556 98.265 4.039 3.975 

Genel Ortaöğretim 22 13.500 535 631 

Mesleki 

47 9.675 277 801 

Ortaöğretim 

Yaygın Eğitim 17 12.562 68 460 

TOPLAM 764 135.843 5.057 5.951 

137

Tablo M.3: Eğitim Kademelerine Göre Sayısal Durum 

OKUL TÜRÜ 

OKUL SAYISI 

Genel Lise 14 

Anadolu Lisesi 5 

Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 1 

Anadolu Öğretmen Lisesi 2 

Anadolu Otelcilik ve Trzm. M.Lis. 1 

Endüstri Meslek Lisesi 6 

Teknik Lise 4 

Anadolu Teknik Lisesi 2 

Kız Meslek Lisesi 6 

Anadolu Kız Meslek Lisesi 4 

Ticaret Meslek Lisesi 6 

Anadolu Ticaret Meslek Lisesi 2 

İmam-Hatip Lisesi 6 

Anadolu İmam-Hatip Lisesi 1 

Ortopedik Özürlüler Mes.Lis. 1 

Çok Proğramlı Lise 8 

İlköğretim Okulları 606 

Yatılı İlköğretim Bölge Okulu 4 

Pansiyonlu İlköğretim Okulu 7 

Görme Engelliler Sanat Okulu 1 

M.A.Ersoy Mesleki Eğt.Mrk. 1 

Eğitim Uygulama Ok.ve İş Eğt.Mrk. 1 

Anaokulu 2 

Tablo M.4: Okul Sayıları 

OKUL TÜRÜ 

Derslik 

Sayısı 

Öğrenc 

i Sayısı 

Derslik 

Başına Düşen 

Öğrenci 

Sayısı 

Öğretmen 

Başına Düşen 

Öğrenci 

Sayısı 

Derslik 

İhtiyacı 

OKUL ÖNCESİ 206 2545 12 18 0 

İLKÖĞRETİM 3966 96515 24 28 471 

ORTAÖĞRETİM 874 25787 28 13 136 

TOPLAM 5046 124847 64 59 607 

Tablo M.5: Derslik, Öğrenci Ve Öğretmen Sayıları 

Yılı 2003-2004 

1-5. Sınıflar 6-8. Sınıflar Toplam 

İLÇESİ Taşınılan Taşınılan Erkek Kız Erkek Kız Erkek Kız Toplam 

merkez 

okul 

sayısı 

okul 

sayısı 

MERKEZ 21 75 242 175 610 624 852 799 1651 

138

ALMUS 3 10 24 12 114 118 138 130 268 

ARTOVA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 

BAŞÇİFTLİK 3 7 45 35 30 27 75 62 137 

ERBAA 22 48 98 71 474 393 572 464 1036 

NİKSAR 14 43 145 114 292 304 437 418 855 

REŞADİYE 14 96 222 214 341 335 563 549 1112 

PAZAR 5 15 34 28 130 94 164 122 286 

SULUSARAY 4 7 102 105 102 105 207 

TURHAL 9 36 148 152 242 228 390 380 770 

YEŞİLYURT 0 0 0 0 0 0 0 0 0 

ZİLE 15 85 214 237 606 662 820 899 1719 

TOPLAM 110 422 1172 103 2941 289 4113 392 8041 

8 

0 

8 

Tablo M.6: Taşımalı Öğretim Yapılan Okul Ve Öğrenci Sayısı 

ÖĞRETMENEVLERİ VE LOKALLER 

S.N. İLÇESİ ADI Yatak Kapasitesi 

1 MERKEZ TOKAT ÖĞRETMENEVİ 105 

2 ALMUS ALMUS ÖĞRETMENEVİ 16 

3 ARTOVA ARTOVA ÖĞRETMENEVİ 12 

4 BAŞÇİFTLİK BAŞÇİFTLİK ÖĞRETMENEVİ 6 

5 ERBAA ERBAA ÖĞRETMENEVİ 30 

6 NİKSAR NİKSAR ÖĞRETMENEVİ 52 

7 PAZAR PAZAR ÖĞRETMENEVİ 0 

8 REŞADİYE REŞADİYE ÖĞRETMENEVİ 12 

9 SULUSARAY SULUSARAY ÖĞRETMENEVİ 0 

10 TURHAL TURHAL ÖĞRETMENEVİ 29 

11 YEŞİLYURT YEŞİLYURT ÖĞRETMENEVİ 7 

12 ZİLE ZİLE ÖĞRETMENEVİ 23 

Toplam Yatak Sayısı 292 

Tablo M.7: Öğretmenevleri ve Lokaller 

YILLAR OKUL 

ÖNCESİ 

İLKÖĞRETİM MALİYET 

İ (Milyar) 

Devlet Toplam Hibe Devlet Toplam 

2000 0 0 0 47 47 1459 

2001 1 1 16 62 78 1908 

2002 0 0 18 68 86 2913 

TOPLAM 1 1 34 177 211 6280 

Tablo M.8: Son Üç Yılda Gerçekleşen Derslikler 

2001-2002 Yıllarında Tamamlanan Bağış Yatırımlar 

YILLAR İLKÖĞRETİM ORTAÖĞRETİM TOPLAM Maliyeti (Milyar) 

Okul Derslik Okul Derslik Oku Derslik 

l 

2001 2 16 0 0 2 16 1148 

2002 1 18 0 0 1 18 400 

TOPLAM 3 34 0 0 3 34 1548 

2002 Yılı itibariyle protokolleri yapılıp inşaatı deva m eden BAĞIŞ yatırımlar 

139

2002 1 18 0 0 1 18 760 

Tablo M.9: Bağışlarla Yapılan Yatırımlar 

Adı Kapasite Kız Erkek Toplam 

YİBO Artova 520 203 285 488 

Erbaa 360 264 289 553 

Karayaka 

Niksar 288 145 192 337 

A.Nadir 

Turhal 288 96 191 287 

A.Şevki 

Yeşilyurt 720 218 251 469 

İMKB 

PİO Almus 144 65 92 157 

Akarçay 

Almus 200 76 169 245 

Cumhuriyet 

Erbaa 150 0 163 163 

75.Yıl 

Niksar 225 0 185 185 

K.İ.Özden 

Niksar 180 175 0 175 

U.S.Kaya 

Reşadiye 32 0 33 33 

M.A.E. 

TOPLAM 3107 124 1850 3092 

2 

DOLULUK 99,5 

ORANI (%) 

Tablo M.10: Yibo Pio Kapasite Ve Öğrenci Sayıları 

M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 

Hastane ve sağlık tesisleri halkın kolayca ulaşabileceği şekilde planlanmıştır. Daha 

önceden planlanarak faaliyete geçmiş ve halen ihtiyaca cevap veremeyen sağlık tesisleri için 

yeni planlamalar yapılmaktadır. 

Tokat İl Sağlık Müdürlüğü 2001 yılı verilerine göre; 12 adet hastane, 103 adet sağlık 

ocağı, 394 adet sağlık evi, 6 adet verem savaş dispanseri bulunmaktadır. Toplam sağlık 

personeli sayısı 2.776’dır. Doktor başına düşen hasta sayısı 1.517’dir. Doğum oranı %o 

12.63, ölüm oranı %o 3.15’dir. 

İl genelinde yataklı tedavi kurumlarındaki toplam yatak sayısı 1.350’dir. Sağlık 

hizmetleri konusunda, Türkiye genelinde yaşanan sorunlar Tokat İlinde de yaşanmaktadır. 

Öncelikle görev yapan sağlık personeli sayısı artırıldığında, sağlık personeli başına düşen 

nüfus da azalmış olacaktır. 

İLİMİZDEKİ SAĞLIK KURULUŞLARI 

11 ADET DEVLET HASTANESİ 

140

SN Adı : Yatak Sayısı: 

1- Tokat Dr.Cevdet AYKAN D.H. 400 

2- Turhal Devlet Hastanesi 200 

3- Zile Devlet Hastanesi 150 

4- Erbaa Devlet Hastanesi 150 

5- Reşadiye Devlet Hastanesi 50 

6- Niksar Devlet Hastanesi 150 

7- Artova Devlet Hastanesi 25 

8- Almus Devlet Hastanesi 25 

9- Pazar Devlet Hastanesi 25 

10-Tokat Devlet ( SSK ) Hastanesi 200 

11- Turhal (SSK) Hastanesi 50 

1 ADET DOĞUM VE ÇOCUK BAKIMEVİ (Tokat-Merkez) 

SN Adı : Yatak Sayısı: 

1- Tokat Karşıyaka Doğum 125 

ve Çocuk Bakım Evi 

6 ADET VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ 

SN Adı : 

1- Tokat Verem Savaş Dispanseri 

2- Turhal Verem Savaş Dispanseri 

3- Zile Verem Savaş Dispanseri 

4- Erbaa Verem Savaş Dispanseri 

5- Reşadiye Verem Savaş Dispanseri 

6- Niksar Verem Savaş Dispanseri 

109 ADET SAĞLIK OCAĞI 

İlçe : Sağlık Ocağı Sayısı İlçe : Sağlık Ocağı Sayısı 

1- Tokat 19 7- Pazar 3 

2- Almus 10 8- Reşadiye 11 

3- Artova 3 9- Sulusaray 2 

4- Başçiftlik 2 10- Turhal 14 

5- Erbaa 17 11- Yeşilyurt 3 

6- Niksar 13 12- Zile 12 

398 ADET SAĞLIK EVİ 

Köy Sağlık Evi Sayısı 

141 

Sağlık Ocağı Bölgesi(MSE Sayısı)

262 137 

3 ADET HALK SAĞLIĞI LABORATUARI (Tokat-Merkez, Turhal, Erbaa) 

1 ADET AÇSAP (Ana Çocuk Sağlığı Ve Aile Planlaması Merkezi) (Tokat-Merkez) 

13 ADET 112 ACİL YARDIM İSTASYONU 

Tokat Merkez, Reşadiye, Artova, Erbaa, 

Niksar, Çamlıbel, Sulusaray, Başçiftlik 

Turhal, Almus, Yeşilyurt, Zile 

Pazar, 

1 ADET Tıp Fakültesi (Gazi Osman Paşa Üniversitesi) 

SN Adı : Yatak Sayısı 

1 GOP Üniversitesi Eğitim ve Araş.Hastanesi 62 

M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler 

26 Haziran Kültür Sarayı, il merkezinde sosyal faaliyetlere imkan tanımaktadır. 

M.3.5. Endüstriyel Yapılar 

İlimizde Endüstriyel yapılar organize sanayi bölgesinde toplanmıştır. 

M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar 

İlimizde göçer ve hareketli barınak bulunmamaktadır. 

M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 

İlimizde motel yoktur. Bir adet 4 yıldızlı, diğerleri 3 ve 2 yıldızlı oteller mevcuttur 

aynı zamanda Kamu kurumlarına ait misafirhaneler konaklama ihtiyacını karşılamaktadır. 

İlçelerimizde de ihtiyaca cevap verecek nitelikte tesisler mevcuttur. 

M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar 

İlimizde büro ve dükkânlar resmi kurumların yoğun olduğu şehir merkezinde 

toplanmıştır. İlimizde ayrıca büyük alışveriş merkezleri de mevcuttur. 

M.3.9. 

Kırsal Alanda Yapılaşma 

Kırsal alanda yapılaşma bağ evleri veya tek-çift katlı bahçe evleri şeklindedir. Bağ 

evlerinden bazıları tarihi özellikleri yansıtmaktadır. 

M.3.10. Yerel Mimari Özelikler 

İlimizde eski mahallerde ahşap binalarda mimari özelliklere rastlanmaktadır. Bu 

binalar koruma altına alınmıştır. 

M.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 

142

Bina yapımlarında genellikle tuğla kullanılmaktadır. İlimiz Erbaa ilçesinde bu 

amaçla Toprak sanayi yeterince gelişmiştir. Bu tesislere ait ÇED işlemleri devam 

etmektedir. Ayrıca kum ocaklarıyla ilgili ÇED işlemleri de devam etmektedir. 

M.4.Sosyo-Ekonomik Yapı 

M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik 

İl geneli itibariyle toplam 218 adet işletme faal durumda olup, 11 adeti kamu 

sektöründe, 200 adeti KOBİ niteliğinde, 7 adeti ise 150’den fazla işçi istihdam eder 

niteliktedir. Sanayi kuruluşunun büyük çoğunluğu Merkez, Erbaa ve Niksar ilçelerinde yer 

almaktadır. Bu işletmeler içerisinde gıda, tekstil, konfeksiyon ve deri sanayii ile taş ve 

toprağa dayalı sanayi önemli yer tutmaktadır. Sanayi kuruluşlarında toplam 8 988 adet çalışan 

(3 039 adeti kamu işletmelerinde çalışmaktadır) bulunmaktadır. 

İmalat sanayinde yer alan toplam 56 adet (4 adeti devlet, 52 adeti özel sektöre ait 

olmak üzere) işyerinde yıllık ortalama 4 985 kişi çalışmaktadır. 

Tarım sektöründe çalışan nüfus çok fazladır. Türkiye’de toplam nüfusun % 53.66’sı 

tarım, avcılık, orman ve balıkçılıkla çalışmakta iken, Tokat İlinde bu oran % 75.57’dir. Ancak 

kırsal kesimde gizli ve açık işsizlik oldukça yaygındır. Tarımda çalışan nüfusun yaklaşık 

1/3’ü işgücü fazlasıdır. 

Türkiye İş Kurumu Tokat İl Müdürlüğünün 2001 yılı verilerine göre 14.975 adet 

kayıtlı işsiz mevcuttur. 2.327 kişi ise 2001 yılında işe yerleştirilmiştir. 

M.4.2. Göçler 

Karadeniz Bölgesinde 1990 nüfus sayımına göre içe göçün payı % 0.48, dışa göçün 

payı % 0.102 iken, Tokat İlinde bu rakamlar sırasıyla % 0.41 ve % 0.113’dür. Görüldüğü gibi 

Tokat İlinde iç ve dış göç oranları, Karadeniz Bölge ortalamasına oldukça yakındır. 

İlimiz sürekli göç veren iller arasında yer almaktadır. Göç olayını iç ve dış göç olarak 

tanımlayabiliriz. İç göç denince akla köy ve kazalardan il merkezine yapılan göçler 

gelmektedir. Tarımdan yeteri kadar gelir elde edemeyen çiftçiler başka iş kollarına yönelip, 

İlçe, İl ve büyük şehir merkezlerine göç etmektedirler. Böylece tarımda çalışanların yaş 

ortalaması gittikçe yükselmektedir. 

Dış göç ise ilimizden diğer illere yapılan göç olayıdır. Göçlerin başlıca kaynağı 

ekonomik sıkıntı ve işsizlik nedeniyle olmaktadır. Göçler nedeniyle de ildeki nüfusta azalma 

söz konusu olmaktadır. Bu da bir ilin kalkınma ve gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. 

M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) 

Mevsimlik işçi kullanılacak bir iş kolu mevcut değildir. Tarımsal işgücü halkın 

kendisi tarafından karşılanmaktadır. 

M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 

İlimizde mülkiyet alanları ile ilgili bilgiye ulaşılamamıştır. 

M.4.5. Konut Yapım Süreçleri 

İlimizde konut yapımı yönünden hızlı bir kooperatifleşme vardır. Kooperatifleşme ile 

şu an için bir konut problemi yoktur. 

M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 

143

İldeki mevcut gecekonduları yasallaştırmak, gecekondu yapımını planlı sürece 

yöneltmek için oluşturulan girişimler ile gecekondulaşmayı önlemek için gerekli tedbirler 

alınmalıdır. 

M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 

M.5.1. Görüntü Kirliliği 

Yerleşim yerlerinin mimari özelliklerinden ve çatılarda bulunan antenlerden dolayı 

görüntü (estetik) kirliliği meydana gelmektedir. 

M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu 

Binalarda gürültü ve ısı yalıtımı amacıyla çift cam sistemi ve duvarlarda köpük 


M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 

Havaalanı il merkezine 17 km uzaklıktadır. Bu konuda bir çalışma yapılmamıştır. 

Ayrıca haftada bir olan uçak seferleri, talep olmadığından yapılamamaktadır. 

M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü 

Ticari ve endüstriyel kullanımlardan kaynaklanan gürültünün önlenmesi amacıyla bu 

alanların çevresinde gürültüyü önlemek için oluşturulan tampon bölgeler, kullanılan bitkisel 

veya cansız materyaller hakkında bilgi verilmelidir. Bu konuda imar planlarında veya imar 

yönetmeliklerinde alınan tedbirler belirtilmelidir. 

M.5.5. Kentsel Atıklar 

Kentsel atıkların toplanması Belediyeler tarafından düzenli olarak yapılmakta olup, 

depolanması vahşi depolama şeklindedir. İl ve İlçelerde yapılan bu depolama şekli ile çevre 

ve sağlık açısından sorunlar oluşturmaktadır. Bu konu ile ilgili olarak, Katı Atık Yönetim 

Projesi oluşturularak Tokat, Turhal, Zile ve Pazar İlçelerini kapsayan Katı Atık Yönetim 

Birliği oluşturulmuştur. 

Amacı; Yeşilırmak Havzası içerisinde önemli bir yer tutan Tokat İlçeleri ve bunların 

birçoğunun yer aldığı Kazova Havzası; Yeşilırmağın üst katlarını oluşturmaktadır. Bu üst 

havza kirlenmenin başlangıç noktası ve öncelikli müdahale edilmesi gereken bölgedir. 

Buradan yola çıkarak havzanın değerli tarım alanlarının korunması ve ekonomik nedenler, 

bölgedeki İlçelerin katı atık sorununu ortak çözme zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Sözü 

edilen Bölge doğal tarımın yapıldığı, özel sektörün büyük ölçüde tarım yatırımı yaptığı eşsiz 

bir bölgedir. Bu nedenle hem ekonomik değeri yüksek hem de çevresel değerleri açısından 

zengindir. Bölgedeki İlçelerin Katı Atıkları düzensiz depolandığından büyük tehdit 

oluşturmaktadır. İlçelerin ortak proje ve tesislerle katı atık hizmetlerini bir yönetim sistemine 

oturtmaları ile bu bölgenin hem kısa dönem hem uzun dönem de ekonomik ve çevresel 

çıkarlarının korunması amaçlanmıştır. 

M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı 

Binalarda gürültü ve ısı yalıtımı amacıyla çift cam sistemi ve duvarlarda köpük 


M.6. Nüfus 

144

M.6.1. 

Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 

Tokat İli sayımlar arası yıllık nüfus artış hızı 1952 yılında ‰ - 0,1’dir. Bu yıldan 

itibaren iniş çıkışlar gösteren bu oran 1987 yılı itibariyle ise ‰ 11.50’dir. 

Şekil M.1: Sayımlar Arası Nüfus Artışı 

DİE, 1990 ve 2000 Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre nüfus artış hızı ise ‰ 

14.15’dir. (Şehir ‰ 26.24, köy ‰ 3.95) Türkiye’de 2000 yılı nüfus değerlerine bakıldığında, 

Tokat İli 26’ıncı sırada yer almaktadır. 

145

M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı 

TOKAT İLÇE NÜFUSLARININ YAŞ GURUPLARINA DAĞILIMI 

İLÇE Cins. 0 yaş 1-4 yaş 5-9 yaş 10-14 yaş 15-19 yaş 20-24 yaş 25-29 yaş 30-34 yaş 35-39 yaş 40-44 yaş 45-49 yaş 50-54 yaş 55-59 yaş 60-64 yaş 65-69 yaş 70-74 yaş 75-79 yaş 80-84 yaş 85+ yaş Toplam 

MERKEZ Erkek 1384 6355 8618 8667 8548 8526 7627 6863 6383 5991 4867 4097 3274 2539 1979 1771 837 299 161 88786 

Kadın 1380 6016 7928 8105 8303 8539 7574 6847 6226 5713 4768 3979 3232 2818 2219 1716 890 355 181 86789 

Toplam 2764 12371 16546 16772 16851 17065 15201 13710 12609 11704 9635 8076 6506 5357 4198 3487 1727 654 342 175575 

ALMUS Erkek 173 851 1114 1219 1189 1182 841 751 695 615 585 565 569 619 566 544 245 64 38 12425 

Kadın 160 865 1076 1159 1168 982 800 691 649 633 577 686 636 687 647 433 173 83 30 12135 

Toplam 333 1716 2190 2378 2357 2164 1641 1442 1344 1248 1162 1251 1205 1306 1213 977 418 147 68 24560 

ARTOVA Erkek 75 482 567 581 657 625 478 421 335 357 302 287 288 238 208 234 101 43 10 6289 

Kadın 87 403 577 555 622 528 432 423 327 307 306 305 328 253 233 179 110 45 20 6040 

Toplam 162 885 1144 1136 1279 1153 910 844 662 664 608 592 616 491 441 413 211 88 30 12329 

BAŞÇİFTLİK Erkek 23 131 154 225 215 202 124 133 125 117 96 78 73 136 102 92 27 13 7 2073 

Kadın 25 111 175 164 199 209 143 128 133 143 94 121 106 117 128 75 35 24 6 2136 

Toplam 48 242 329 389 414 411 267 261 258 260 190 199 179 253 230 167 62 37 13 4209 

ERBAA Erkek 779 3392 4795 4966 5442 4804 3796 3259 3238 2949 2439 2242 1792 1642 1675 907 473 236 78 48904 

Kadın 757 3272 4749 4772 5424 4409 3705 3167 3069 2971 2591 2346 1958 1877 1764 1055 522 276 120 48804 

Toplam 1536 6664 9544 9738 10866 9213 7501 6426 6307 5920 5030 4588 3750 3519 3439 1962 995 512 198 97708 

NİKSAR Erkek 416 1646 2594 2888 3034 2677 2021 1939 2022 1933 1763 1797 1484 1324 1194 1080 490 157 73 30532 

Kadın 392 1676 2540 2800 2890 2689 2114 1997 1961 2074 1804 1902 1709 1504 1375 1118 585 239 125 31494 

Toplam 808 3322 5134 5688 5924 5366 4135 3936 3983 4007 3567 3699 3193 2828 2569 2198 1075 396 198 62026 

PAZAR Erkek 146 579 763 770 780 747 575 597 538 504 462 362 325 292 237 211 106 42 15 8051 

Kadın 137 551 749 750 715 663 569 527 479 487 425 412 366 327 255 238 129 55 15 7849 

Toplam 283 1130 1512 1520 1495 1410 1144 1124 1017 991 887 774 691 619 492 449 235 97 30 15900 

REŞADİYE Erkek 193 708 1139 1390 1387 1243 1015 828 783 755 702 699 616 883 1082 568 331 126 61 14509 

Kadın 164 652 1092 1358 1384 1132 884 831 783 772 768 753 781 1028 983 610 361 127 95 14558 

Toplam 357 1360 2231 2748 2771 2375 1899 1659 1566 1527 1470 1452 1397 1911 2065 1178 692 253 156 29067 

SULUSARAY Erkek 97 531 553 592 571 512 420 327 289 269 181 186 156 192 110 115 51 24 11 5187 

Kadın 110 467 608 578 572 489 448 350 294 252 195 230 198 168 148 109 43 21 13 5293 

Toplam 207 998 1161 1170 1143 1001 868 677 583 521 376 416 354 360 258 224 94 45 24 10480 

TURHAL Erkek 638 2720 4125 4408 4617 4676 3721 3145 3051 2800 2680 2632 1912 1675 1375 1180 468 208 113 46144 

Kadın 619 2496 3954 4080 4707 4452 3583 3201 3076 3040 2816 2623 2062 1769 1475 1193 540 227 124 46037 

Toplam 1257 5216 8079 8488 9324 9128 7304 6346 6127 5840 5496 5255 3974 3444 2850 2373 1008 435 237 92181 

YEŞİLYURT Erkek 131 567 767 735 732 748 517 495 405 306 312 260 224 200 162 121 57 41 14 6794 

Kadın 118 590 726 676 692 581 510 442 384 330 314 271 237 208 132 128 46 28 9 6422 

Toplam 249 1157 1493 1411 1424 1329 1027 937 789 636 626 531 461 408 294 249 103 69 23 13216 

ZİLE Erkek 492 2150 3396 3735 3965 3786 2758 2635 2404 2412 2125 2117 1826 1710 1350 1141 551 205 113 38871 

Kadın 456 2026 3313 3586 3848 3496 2923 2590 2564 2401 2294 2263 1949 1792 1404 1095 544 239 107 38890 

Toplam 948 4176 6709 7321 7813 7282 5681 5225 4968 4813 4419 4380 3775 3502 2754 2236 1095 444 220 77761 

İL TOPLAMI Erkek 4547 20112 28585 30176 31137 29728 23893 21393 20268 19008 16514 15322 12539 11450 10040 7964 3737 1458 694 308565 

Kadın 4405 19125 27487 28583 30524 28169 23685 21194 19945 19123 16952 15891 13562 12548 10763 7949 3978 1719 845 306447 

Toplam 8952 39237 56072 58759 61661 57897 47578 42587 40213 38131 33466 31213 26101 23998 20803 15913 7715 3177 1539 615012 

Tablo M.11: Tokat İlçe Nüfuslarının Yaş Guruplarına Dağılımı 

146

TOKAT İLİ NÜFUSUN EĞİTİM DURUMU VE CİNSİYETE GÖRE DAĞILIMI 

İLÇE Cinsiyet Okul Çağında Değil Okur-Yazar Değil Okur-Yazar İlkokul Ortaokul Lise Üniversite Toplam 

Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde 

MERKEZ Erkek 11.614 13,08 4.170 4,7 9.863 11,11 32.854 37,0 10.427 11,74 13.810 15,55 6.048 6,81 88.786 

Kadın 10.710 12,34 11.072 12,76 9.320 10,74 36.985 42,61 7.205 8,3 8.337 9,61 3.160 3,64 86.789 

Toplam 22.324 12,71 15.242 8,68 19.183 10,93 69.839 39,78 17.632 10,04 22.147 12,61 9.208 5,24 175.575 

ALMUS Erkek 1.458 11,73 1.460 11,75 1.636 13,17 5.421 43,63 1.246 10,03 938 7,55 266 2,14 12.425 

Kadın 1.403 11,56 3.166 26,09 1.501 12,37 4.936 40,68 637 5,25 391 3,22 101 0,83 12.135 

Toplam 2.861 11,65 4.626 18,84 3.137 12,77 10.357 42,17 1.883 7,67 1.329 5,41 367 1,49 24.560 

ARTOVA Erkek 745 11,85 385 6,12 814 12,94 2.872 45,67 799 12,7 551 8,76 123 1,96 6.289 

Kadın 712 11,79 1.120 18,54 731 12,1 2.986 49,44 307 5,08 154 2,55 30 0,5 6.040 

Toplam 1.457 11,82 1.505 12,21 1.545 12,53 5.858 47,51 1.106 8,97 705 5,72 153 1,24 12.329 

BAŞÇİFTLİK Erkek 215 10,37 134 6,46 265 12,78 891 42,98 259 12,49 225 10,85 84 4,05 2.073 

Kadın 231 10,81 522 24,44 233 10,91 956 44,76 96 4,49 75 3,51 23 1,08 2.136 

Toplam 446 10,6 656 15,59 498 11,83 1.847 43,88 355 8,43 300 7,13 107 2,54 4.209 

ERBAA Erkek 6.008 12,29 4.694 9,6 7.107 14,53 20.559 42,04 4.735 9,68 4.506 9,21 1.295 2,65 48.904 

Kadın 5.816 11,92 9.642 19,76 7.034 14,41 19.131 39,2 3.553 7,28 2.824 5,79 804 1,65 48.804 

Toplam 11.824 12,1 14.336 14,67 14.141 14,47 39.690 40,62 8.288 8,48 7.330 7,5 2.099 2,15 97.708 

NİKSAR Erkek 3.235 10,6 2.086 6,83 3.475 11,38 13.434 44,0 3.202 10,49 3.721 12,19 1.379 4,52 30.532 

Kadın 3.237 10,28 5.750 18,26 3.484 11,06 14.001 44,46 2.103 6,68 2.258 7,17 661 2,1 31.494 

Toplam 6.472 10,43 7.836 12,63 6.959 11,22 27.435 44,23 5.305 8,55 5.979 9,64 2.040 3,29 62.026 

PAZAR Erkek 1.042 12,94 407 5,06 755 9,38 4.014 49,86 943 11,71 709 8,81 181 2,25 8.051 

Kadın 995 12,68 1.236 15,75 779 9,92 3.873 49,34 569 7,25 322 4,1 75 0,96 7.849 

Toplam 2.037 12,81 1.643 10,33 1.534 9,65 7.887 49,6 1.512 9,51 1.031 6,48 256 1,61 15.900 

Tablo M.12: Tokat İli Nüfusun Eğitim Durumu Ve Cinsiyete Göre Dağılımı 

147

TOKAT İLİ NÜFUSUN EĞİTİM DURUMU VE CİNSİYETE GÖRE DAĞILIMI 

İLÇE Cinsiyet Okul Çağında Değil Okur-Yazar Değil Okur-Yazar İlkokul Ortaokul Lise Üniversite Toplam 

Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde Sayı Yüzde 

REŞADİYE Erkek 1.478 10,19 1.625 11,2 1.899 13,09 6.037 41,61 1.393 9,6 1.607 11,08 470 3,24 14.509 

Kadın 1.470 10,1 3.522 24,19 1.902 13,06 5.883 40,41 891 6,12 731 5,02 159 1,09 14.558 

Toplam 2.948 10,14 5.147 17,71 3.801 13,08 11.920 41,01 2.284 7,86 2.338 8,04 629 2,16 29.067 

SULUSARAY Erkek 972 18,74 366 7,06 602 11,61 2.487 47,95 450 8,68 244 4,7 66 1,27 5.187 

Kadın 948 17,91 1.153 21,78 612 11,56 2.307 43,59 181 3,42 58 1,1 34 0,64 5.293 

Toplam 1.920 18,32 1.519 14,49 1.214 11,58 4.794 45,74 631 6,02 302 2,88 100 0,95 10.480 

TURHAL Erkek 4.876 10,57 2.607 5,65 5.517 11,96 17.742 38,45 6.272 13,59 6.906 14,97 2.224 4,82 46.144 

Kadın 4.561 9,91 7.612 16,53 5.593 12,15 18.990 41,25 4.154 9,02 3.960 8,6 1.167 2,53 46.037 

Toplam 9.437 10,24 10.219 11,09 11.110 12,05 36.732 39,85 10.426 11,31 10.866 11,79 3.391 3,68 92.181 

YEŞİLYURT Erkek 974 14,34 600 8,83 649 9,55 3.096 45,57 723 10,64 607 8,93 145 2,13 6.794 

Kadın 965 15,03 1.320 20,55 513 7,99 2.996 46,65 393 6,12 171 2,66 64 1,0 6.422 

Toplam 1.939 14,67 1.920 14,53 1.162 8,79 6.092 46,1 1.116 8,44 778 5,89 209 1,58 13.216 

ZİLE Erkek 4.197 10,8 2.897 7,45 4.846 12,47 15.464 39,78 5.458 14,04 4.687 12,06 1.322 3,4 38.871 

Kadın 4.019 10,33 6.105 15,7 4.866 12,51 16.129 41,47 3.975 10,22 3.001 7,72 795 2,04 38.890 

Toplam 8.216 10,57 9.002 11,58 9.712 12,49 31.593 40,63 9.433 12,13 7.688 9,89 2.117 2,72 77.761 

İL TOPLAMI Erkek 36.814 11,93 21.431 6,95 37.428 12,13 124.871 40,47 35.907 11,64 38.511 12,48 13.603 4,41 308.565 

Kadın 35.067 11,44 52.220 17,04 36.568 11,93 129.173 42,15 24.064 7,85 22.282 7,27 7.073 2,31 306.447 

Toplam 71.881 11,69 73.651 11,98 73.996 12,03 254.044 41,31 59.971 9,75 60.793 9,88 20.676 3,36 615.012 

Tablo M.13: Tokat İli Nüfusun Eğitim Durumu Ve Cinsiyete Göre Dağılımı 

148

Şekil M.2: Tokat İli Nüfus Pramidi 

M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları 

İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü verilerine göre 2000 yılı İlçeler üzerinden toplam, 

şehir ve köy nüfusları aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir. 

Kent Köy Toplam 

İlçe Sayısı Belde/Belediye Köy 

Nüfusu Nüfusu Nüfus 

Sayısı Sayısı 

401.762 426.265 828.027 12 77 609 

149

İlçeler Üzerinden Toplam, Şehir ve Köy Nüfusları 

İKAMET EDİLEN YERE GÖRE NÜFUS 

İLÇE 

İLÇELER TOPLAM ŞEHİR 

KODU 

NÜFUS NÜFUSU % KÖY 

NÜFUSU % 

1 MERKEZ 174.700 113.100 64,7 61.600 35,3 

2 ALMUS 43.470 6.197 14,3 37.273 85,7 

3 ARTOVA 16.246 5.610 34,5 10.636 65,5 

4 BAŞÇİFTLİK 13.321 5.971 44,8 7.350 55,2 

5 ERBAA 100.586 45.595 45,3 54.991 54,7 

6 NİKSAR 90.672 44.808 49,4 45.864 50,6 

7 PAZAR 20.295 5.301 26,1 14.994 73,9 

8 REŞADİYE 101.900 16.389 16,1 85.511 83,9 

9 SULUSARAY 11.202 4.160 37,1 7.042 62,9 

10 TURHAL 130.985 95.536 72,9 35.449 27,1 

11 YEŞİLYURT 14.511 6.455 44,5 8.056 55,5 

12 ZİLE 110.139 52.640 47,8 57.499 52,2 

TOPLAM 828.027 401.762 48,52 426.265 51,48 

nüfusudur. 

M.6.4. Nüfus Değişim Oranı 

Yıllara göre nüfusta oluşan artış ve azalışlar; M.6.1. bölümünde verilmiştir. 

Tablo M.14: İlçeler 

Üzerinden Toplam, 

Şehir ve Köy 

Nüfusları 

Şehir ve Köy 

nüfusu oranlarına 

bakıldığında, 

Türkiye’de nüfusun 

% 59.01’i İl ve İlçe 

merkezlerinde, % 

40.99’u köylerde 

yaşamaktadır. Tokat 

İlinde ise toplam 

nüfusun % 48.52’i 

şehir, % 51.48’sı köy 

KAYNAK 

İl Sağlık Müdürlüğü, 2004 

Tokat Belediye Başkanlığı 

İl Nüfus Müdürlüğü 

150

N. ATIKLAR 

N.1. Evsel Katı Atıklar 

Tokat ili merkezinde konutlardan, ticari yerlerden, kurumlardan, toplanan katı atık 

miktarı mevsimler göre değişiklik göstermekle birlikte yaklaşık 140 ton/gün dür. İl 

merkezinde bu atıkların kompozisyonu %50 organik, % 25 kağıt, %10 cam , %10 plastik, %5 

diğerleridir. Şehrin evsel atıkları Belediye Temizlik İşleri Müdürlüğünce ihale edilen özel 

sektör tarafından yürütülmektedir. Atık hizmetlerinin yürütülmesinde 100 kişi görev 

yapmakta olup, bu işler 3 tane küçük sıkıştırmalı, 3 tane büyük sıkıştırmalı çöp toplama 

aracı,1 adet tıbbi atık aracı, 1adet geri dönüşüm aracı ile yapılmaktadır. Toplanan bu atıklar 

çok uzun yıllardan bu tarafa şehir merkezine 10 km uzaklıktaki Yeşilırmak kenarındaki bir 

alanda düzensiz olarak depolanmaktadır. Ancak burası son yılarda artan yapılaşmalarla 

birlikte meskun mahalle iç içe bir hal almıştır. Evsel katı atıklar şehrin az bir kısmında belirli 

bölgelerinde bulunan dönüşüm kutularından alınarak ayrı toplanmaktadır. Geri kalan kısmı ise 

özel şirket çalışanlarınca çöp depolama alanında elle ayrıştırılmaktadır. 

Mevcut çöp depolama alanı önemli ölçüde çevre kirliliği oluşturduğu için Tokat 

Belediyesi Turhal, Zile ve Pazar ilçeleriyle birlikte ortak kullanılabilecek alternatif alanlar 

için çalışmalar yapmaktadır. 

N.2. Tehlikeli Atıklar 

Nüfus artması ve yaşam düzeyinin gelişmesi ile birlikte ülkemizdeki endüstrileşmeye 

paralel olarak İlimizde de sanayi tesislerinin sayısı artmaya başlamıştır. Dolayısıyla bu 

tesislerde oluşan atık miktar ve türleri şimdilik fazla olmasa da gelecek için çevreyi tehdit 

eden boyutlara ulaşacaktır. İlimizde bu tür atıklar miktar olarak fazla olmadığından evsel 

atıklarla birlikte toplanmaktadır. Bu tür atıkların oluşturdukları kaynaktan itibaren toplanma 

taşınma ve imha edilmesi aşamalarında yeterli çalışma yapılmamaktadır. 

N.3. Özel Atıklar 

N.3.1. Tıbbi Atıklar 

İl genelinde hastane ve sağlık ocaklarından kaynaklanan tıbbi atıklar belediye 

Başkanlığına ait bir adet tıbbi atık toplama aracı ile toplanmaktadır. Bu atıklar çöp depolama 

alanına yakın bir yerde gömülerek kireçle örtülmektedir. 

İlimizde tıbbi atık üreticileri için ”Tıbbi atıklar Yönetmeliği’nin değişik 8.maddesine 

göre Mahalli Çevre Kurulu Kararlarıyla her yıl için bertaraf ücretlerine göre kg başına ücret 

ödemektedirler. 

Tokat İlinde 4 adet hastane, 7 adet sağlık ocağı, 1 adet laboratuar, 1 adet Ağız ve Diş 

Sağlığı Merkeziden kaynaklanan tıbbi atıklar miktarı 2004 yılı verilerine göre ortalama 170 

ton/yıl dür. Tokat’ta yıllık toplanan tıbbi atık miktarları Tablo N.1. de verilmiştir. 

150

Tablo N.1. Tokat Belediyesince merkez ilçede toplanan yıllık tıbbi atık miktarı 

Tıbbi Atık Üreten Kurum ve Kuruluşun adı Yatak sayısı Üretilen tıbbi atık miktarı(ton/yıl) 

Dr.Cevdet AykanTokat Devlet Hastanesi 400 68,4 

Karşıyaka Doğum ve Çocuk Bakımevi 125 34,8 

Tokat Devlet Hastanesi (SSK) 200 56,14 

Ağız ve Diş Sağlığı Mer.Baş. 2,4 

Halk Sağlığı Laboratuar Müd. 1,56 

1Nolu Sağlık Ocağı Müd. 0,66 


3Nolu Sağlık Ocağı Müd. 4,54, 


5Nolu Sağlık Ocağı Müd 

. 

0,408 



N.3.2. Atık Yağlar 

İlde bulunan bu tür atıklar araç servis istasyonlarında, araç yıkama ünitesi bulunan 

benzin istasyonlarından, resmi kurum ve kuruluşların iş makine onarımı yapan atölyelerinden 

kaynaklanmaktadır. Yapılan araştırmalarda miktarları hakkında kesin bir bilgi 

edinilememiştir. 

Su Kirliliği Yönetmeliğine göre Deşarj izni düzenlenecek benzin istasyonları için alıcı 

ortam standartları üzerinde yağ-grese sahip iş yerlerine yağ tutucu üniteler yapmaları zorunlu 

tutulmaktadır. Ayrıca Mahalli Çevre Kurulu Kararlarında bu tür atıkların ayrı yağların ısınma 

amaçlı kullanımı yasaklanmış olup bununla ilgili denetimler yapılmaktadır. 

151

N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 

İl genelindeki bitkisel yağ rafinasyon tesislerinden çıkan bitkisel yağlar ile diğer 

tesislerden (konutlar hariç olmak üzere otel, motel, yemek fabrikalarından vb.) kaynaklanan 

kullanılmış kızartmalık yağların miktarları, geri kazanılıp kazanılmadıkları belirtilmelidir. 

N.3.4. Pil ve Aküler 

Piller elektronik cihazlarda, saatlerde, kameralarda hesap makinelerinde, telefonlarda, 

oyuncaklarda v.b.yerlerde kullanım alanı bulan içerdiği ağır metaller nedeniyle evsel atıklara 

karışmadan toplanarak bertaraf edilmesi gereken atıklardır. İl genelinde bu tür atıklar henüz 

ayrı toplanamamaktadır. Ancak İl Müdürlüğümüz 2004 ve 2005 yılları Dünya Çevre Günü 

etkinlikleri kapsamında atık pillerle ilgili kampanyalar düzenlemiştir. Kampanyanın ilgi 

görmesi ve vatandaşların duyarlılığının artması için bilgilendirici afişler hazırlanarak çeşitli 

yerlere asılmıştır. Belli miktarda atık pil getirenlere ilk yıl çam fidanı, ikinci yıl bez çanta 

verilmiştir. Toplanan yaklaşık 1 ton ağırlığındaki atık piller Bakanlığımızca bu konuda 

yetkilendirilen bir kuruluşa teslim edilmiştir. 

Ayrıca Belediye Başkanlığınca atık piler için ayrı toplama yapılabilmesi için atık pil 

kumbaraları alınmış olup toplu alışveriş yerlerine yerleştirilmesi planlanmaktadır. 

N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 

İl sınırları içinde, bu tür atıkların oluştuğu tesisler bulunmamaktadır. 

N.3.6. Tarama Çamurları 

İlde bu tür atıklar oluşmamaktadır. 

N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar 

Bu tür atıklarla ilgili çalışmalar henüz yapılamıştır. 

N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 

İlimizde kullanımı bitmiş araçlar için trafik şube Müdürlüğünce önce kayıtları 

silinmekte sonra hurdaya ayrıldığına dair yazı verilmektedir. Bunların bertaraflar kazanımları 

ise hurdacılık yapan kişilerce yapılmaktadır. 

N.4. Diğer Atıklar 

N.4.1. Ambalaj Atıkları 

İl genelinde ambalajlara dolum yapan ile marka sahibi firmalar ve faaliyetleri ile ilgili 

bilgiler Tablo N.4.2.’de verilmiştir. 

152

Tablo:N.2. Ambalaja Dolum Yapan Firmalar ve Faaliyetleri 

Sıra no Firma adı Faaliyeti Bulunduğu yer 

1 DİMES Gıd San. Meyve suyu, süt TOKAT 

2 Oyacıoğlu Gıda mad. TOKAT 

3 Nur Un Un, kepek TOKAT 

4 Has Un Un, kepek TOKAT 

5 Topçam Küp Şeker Küp şeker TOKAT 

6 Topi Mega Tarım İşlt. Piliç eti TOKAT 

7 Tekel Tokat Sigara Fab. Sigara TOKAT 

8 Mufi Gıda San. Gıda TOKAT 

9 Zafer Un Un TOKAT 

10 Öztürk Un Un, kepek TOKAT 

11 Hilal Kimya San. Temizlik Mad. TOKAT 

12 Aytaç Gıda San. Peynir,yağ, TURHAL 

yoğurt 

13 Alpat Bakliyat Bakliyat TURHAL 

14 Köylüoğlu Un Un TURHAL 

15 Özkaleli Gıda 

Salça, pekmez, 

ZİLE 

16 Çınar Un Un,kepek ZİLE 

İmbat Un Un, kepek ERBAA 

17 Er Un Un ERBAA 

18 Ayvaz Suyu İşlt. Su şişeleme NİKSAR 

19 Olca Gıda San. Salça NİKSAR 

20 Ünsal Kolonyaları Kolonya NİKSAR 

153

21 Niksan Un Un, kepek NİKSAR 

22 Halitler Gıda Un kepek PAZAR 

23 Akın Un Un, kepek PAZAR 

24 Seraş Gıda Salça konserve PAZAR 

İlimizde ambalaj atıklarını ayırma ve geri dönüştürme tesisi bulunmamaktadır. 

Ambalaj üretimi yapan firmalar ve bunların ürettikleri ambalaj miktarları ile ilgili kesin 

sonuçlar mevcut değildir. Bu ürünleri toplama, ayıklama ve geri dönüşümünü yapmak üzere 

bir firmanın lisans alma girişimleri devam etmektedir. 

İl merkezindeki tüm atıkların toplanması Belediye tarafından ihale edilen özel şirket 

tarafından yürütülmektedir. Ambalaj atıkları Belediye Başkanlığınca yeni alınan 1 adet geri 

dönüşüm aracı ile kamu kurumları ve şehrin belli yerlerinde bulunan ayrıştırma 

kumbaralarından diğer atıklardan ayrı toplanarak ilgili yerlere ulaştırılmaktadır. Ayrıca 

TEMA İl Temsilciliği ve çeşitli sokak toplayıcıları da atıkları ayrı toplayarak değerlendirme 

yoluna gitmektedir. Şehrimizde alış veriş yerlerinde atıkların ayrı toplanması ile ilgili henüz 

bir çalışma yoktur. 

N.4.2. Hayvan Kadavraları 

İlde bu tür atık oluşturan tesisler bulunmamaktadır. 

N.4.3. Mezbaha Atıkları 

İlde bulunan bir adet mezbaha ve diğer küçük tesislerden oluşan atık oluşan atıklar 

evsel atıklarla birlikte toplanarak bertaraf edilmektedir.. 

N.5. Atık Yönetimi 

N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 

İlimiz merkez ve ilçelerine ait katı atık miktar ve özellikleri ile ilgili detaylı bilgiler 

tablo N.3 de verilmiştir. 

154

Tablo N.3: Katı atık miktar ve kompozisyonları (merkez ve ilçe Belediye Başkanlıkları verileri) 

Belediye 

Adı 

Nüfus 

Kişi Başına 

Üretilen 

Ortalama 

Katı Atık 

Miktarı 

(Kg/Gün) 

Toplanan 

Ortalama 

Katı Atık 

Miktarı 

(Ton/Gün) 

TOKAT 114.000 1..3 144 ton 

Atık Kompozisyonu 

(%) 

Organik (50 ) 

Kağıt (25 ) 

Cam ( 10 ) 

Metal (5 ) 

Plastik (10 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Mevcut 

Bertaraf 

Yöntemi 

Düzensiz Depolama ( x ) 

Düzenli Depolama ( ) 

Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer ( ) 

Atık 

Yönetimi 

Hizmetlerini 

Kim 

Yürütüyor? 

(Toplama, 

Taşıma, 

Bertaraf) 

Belediye ( ) 

Özel (* ) 

Hangi Atıklar 

Toplanıyor? 

Evsel (x ) 

Endüstriyel ( x ) 

Tıbbi ( x ) 

Diğer ( x ) 

Ambalaj 

Atıkları İçin 

Kaynakta 

Ayrı Toplama 

Yapılıyor 

mu? 

Evet ( x ) 

Hayır ( ) 

Yapılıyorsa 

Hangi Atık 

Türleri İçin 

Yapılıyor? 

Kağıt,plastik,ca 

m,metal 

Atık Hizmetleri 

İçin Araç ve 

Ekipman Durumu 

(Adet, Cins, 

Kapasite vs.) 

3 büyük sıkştırmalı 

4 küçük sıkıştırmalı 

1 tıbbi atık 

1 geri dönüşüm 

2 vakumlu süpürge 

1 traktör 

1 arazöz 

Atık 

Hizmetleri 

İçin Eleman 

Durumu 

(Sayı ve 

Görev) 


TURHAL 95.000 0.8 76 

Organik ( 80 ) 

Kağıt (10 ) 

Cam ( 0.4 ) 

Metal (0.6 ) 

Plastik (4 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer ( ) 

Belediye (* 

) 

Özel 

( * ) 

Evsel (x ) 

Endüstriyel (x ) 

Tıbbi ( x ) 

Diğer (x ) 

Evet (x ) 

Hayır ( ) 


m,metal 

8 sıkştırmalı 

kamyon 

2 traktör 150 

ZİLE 

52.700 1.2 64 


Kağıt (0.5 ) 

Cam ( 0.4 ) 

Metal ( 0.1 ) 

Plastik ( ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Düzensiz Depolama ( X) 

) 


Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer ( ) 

Belediye ( X 

) 

Özel ( ) 

Evsel (X) 

Endüstriyel (X ) 

Tıbbi (X) 

Diğer ( X) 

Evet (x ) 

Hayır ( ) 


m,metal 

10 sıkıştırmalı 

kamyon 

2 vakumlu süpürge 52 

NİKSAR 45.000 1.3 60 

Organik ( ) 

Kağıt ( ) 

Cam ( ) 

Metal ( ) 

Plastik ( ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer ( ) 

Belediye ( ) 

Özel ( x 

) 

Evsel (X ) 

Endüstriyel ( X ) 

Tıbbi (X ) 

Diğer (X ) 

Evet ( ) 

Hayır (X ) 


m,metal 


kamyon 

1 vakumlu süpürge 32 

155

Belediye 

Adı 

ERBAA 

Nüfus 

Kişi Başına 

Üretilen 

Ortalama 

Katı Atık 

Miktarı 

(Kg/Gün) 

52.000 0.9 45-50 

ALMUS 7.100 1.4 10 

Toplanan 

Ortalama 

Katı Atık 

Miktarı 

(Ton/Gün) 

YEŞİLYURT 6.500 1.6 10-11 

REŞADİYE 16.400 0.7 10 

ARTOVA 5.300 0.7 3.5 

Atık Kompozisyonu 

(%) 

Organik (45 ) 

Kağıt (5 ) 

Cam (5 ) 

Metal (5 ) 

Plastik (5 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Organik (60 ) 

Kağıt (7 ) 

Cam (5) 

Metal (4 ) 

Plastik (7 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 


Kağıt (10 ) 

Cam ( 0.4 ) 

Metal (0.6 ) 

Plastik (4 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Organik (60 ) 

Kağıt (7 ) 

Cam (5) 

Metal (4 ) 

Plastik (7 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 


Kağıt (0.5 ) 

Cam ( 0.4 ) 

Metal ( 0.1 ) 

Plastik ( ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Mevcut 

Bertaraf 

Yöntemi 

Düzensiz Depolama (x ) 


Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 



Kompost 

( ) 

Yakma ( ) 

Diğer 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 

Atık 

Yönetimi 

Hizmetlerini 

Kim 

Yürütüyor? 

(Toplama, 

Taşıma, 

Bertaraf) 

Belediye ( ) 

Özel ( x) 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Hangi Atıklar 

Toplanıyor? 

Evsel (x ) 

Endüstriyel (x ) 

Tıbbi (x ) 

Diğer ( ) 

Evsel (x ) 

Endüstriyel ( ) 

Tıbbi (x ) 

Diğer ( ) 

Evsel (x ) 


Tıbbi (x ) 

Diğer ( ) 

Evsel (x ) 


Tıbbi (x ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( x ) 

Diğer ( ) 

Ambalaj 

Atıkları İçin 

Kaynakta 

Ayrı Toplama 

Yapılıyor 

mu? 

Evet (%30 )(x ) 

Hayır ( ) 

Yapılıyorsa 

Hangi Atık 

Türleri İçin 

Yapılıyor? 

Kağıt,plastk, 

cam 

Atık Hizmetleri 

İçin Araç ve 

Ekipman Durumu 

(Adet, Cins, 

Kapasite vs.) 

2 büyük araç 

(13 m³) 

1 kamyon (11 m³) 

1 kamyonet (7 m³) 

1 vakumlu süpürge 

Atık 

Hizmetleri 

İçin Eleman 

Durumu 

(Sayı ve 

Görev 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 1 sıkıştırmalı 

kamyon 4 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 


kamyon 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 2 sıkıştırmalı 

kamyon 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 


kamyon 

32 

6 

10 

8 

156

BAŞÇİFTLİK 5.971 0.5 3 

SULUSARAY 4.260 0.5 2 

PAZAR 

5300 0.6 3 

Organik (60 ) 

Kağıt (7 ) 

Cam (5) 

Metal (4 ) 

Plastik (7 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Organik (60 ) 

Kağıt (7 ) 

Cam (5) 

Metal (4 ) 

Plastik (7 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 

Organik (45 ) 

Kağıt (5 ) 

Cam (5 ) 

Metal (5 ) 

Plastik (5 ) 

Kül ( ) 

Diğer ( ) 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 



Kompost 

( ) 

Yakma 

( ) 

Diğer 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Belediye (x ) 

Özel ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( x ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( x ) 

Diğer ( ) 

Evsel ( x ) 


Tıbbi ( x ) 

Diğer ( ) 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 

Evet ( ) 

Hayır (x ) 


kamyon 


kamyon 


kamyon 

1 traktör 

8 

3 

3 

Kaynak: Merkez ve ilçe Belediye Başkanlıkları 

157

N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri 

İlde mevcut biriktirme ve toplama işlemlerinin yürütülmesi görevi belediyenin ihale 

ettiği özel sektör tarafından yürütülmektedir. Atıkların kaynağında ayrı toplanması, toplama 

yöntemi, ayrı toplanan atık cinsleri, her atık türü için yıllık toplanan atık miktarları ile ilgili 

bilgiler önceki bölümde verilmiştir. 

Belediye tarafından çöp ilimizde çöp konteynerları kaldırılmıştır. Vatandaşlardan 

çöplerini akşam dışarı bırakmalarını isteyen mevcut toplama yönteminde; insanların çöp 

toplama saatleri haricinde atıklarını dışarı bırakmaları sonucu, sokak hayvanlarının poşetleri 

parçalamaları nedeniyle etrafta kirlilik ve sızıntı sularıyla oluşan koku problemlerine sık sık 

rastlanmaktadır. 

N.8.Atıkların Bertaraf Yöntemleri 

N.8.1. Katı Atıkların Depolanması 

Tokat’ta İl genelinde katı atıklar için düzensiz depolama yapılmaktadır. Merkez ve 

ilçelerde birer adet depolama alanı mevcut olup ara istasyonlar yoktur. Şehir merkezinde 

bulunan depolama alanı kuzey-batı istikametinde olup Löğep Bağları diye adlandırılan 

bölgede yaklaşık 100 000 m²’lik alandadır. 1960’lı yılarda hizmete açılmış olur olup şehrin 

tüm katı atıkları bu alanda depolanmaktadır. Yerleşim yerlerinin 200-300 m yakınına kadar 

yaklaşan depo alanı ile ilgili pek çok sorun mevcuttur. Bölgeden kaynaklanan sızıntı suları 

yeraltı sularını ve hemen yanı başındaki Yeşilırmağı kirletmektedir. Ayrıca oluşan kötü koku, 

haşere ve yanma sonucu oluşan duman yakınında bulunan yerlerin sürekli rahatsız olmalarına 

neden olmaktadır 

N.8.2. Atıkların Yakılması 

İlimizde yakma tesisi bulunmamaktadır. 

N.8.3. Kompost 

İlimizde kompost tesisi bulunmamaktadır. 

N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 

İlimizde ayıklama ve geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. Geri kazanılan atık türleri 

ve miktarları ile ilgili bilgiler Tablo N.6.1. de verilmiştir. Geri Kazanılabilen atıkların bir 

kısmı Belediye Başkanlığınca yeni alınan 1 adet geri dönüşüm aracı ile kamu kurumları ve 

şehrin belli yerlerinde bulunan ayrıştırma kumbaralarından diğer atıklardan ayrı toplanarak 

ilgili yerlere ulaştırılmaktadır. diğer kalan kısmı ise çöp toplama alanı üzerinden 

ayrıştırılmaya çalışılmaktadır. 

N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 

Pek çok yerleşim yerinde olduğu gibi Tokat’ta da atıklar uygun koşullar altında 

biriktirilememekte ve toplanan atıklar depolama alanına gelişi güzel dökülmektedir. Ayıklama 

işlemlerinin büyük bir kısmı da burada son derece sağlıksız bir şekilde devam etmektedir. 

İlimizde Yeşilırmak kenarında bulunan depolama alanı yerleşim yerlerine yakınlığıyla 

158

gerek sağlık gerekse çevre açısından olumsuz koşullara sahiptir. Düzensiz olarak alna dökülen 

çöpler İl merkezine yakın alanda görüntü kirliliğine de sebep olmaktadır. Çöplerden hastalık 

taşıyan en önemli iki faktör, sinekler ve farelerdir. Buralarda barınan kuşlar, fareler ve diğer 

hayvanlar mikrop ve bulaşıcı hastalıkları çevreye yayabilmektedir. Sinekler, çok çabuk ve 

fazla üreyebilme kabiliyetine sahiptir. Araştırmalar 1 dm³ çöpte 2.500 adet sineğin 

üreyebildiğini göstermektedir. Sineklerin dizanteri ve benzeri pek çok salgın hastalığı 

taşıyabilirler. Fareler direk insanlarla temas etmekle kalmazlar, ayrıca hastalık nakleden 

böcekleri de vücutlarında taşıyarak zararlı olabilmektedirler. Çöp ve katı atık yolu ile 200 

çeşit bulaşıcı hastalığın taşınıp bulaştığı bilinmektedir. Bu nedenle çöplükler sağlığımızı 

tehdit eden en büyük üreme ve yayılma kaynaklarını oluşturmaktadır. Diğer yandan çöplerden 

sızan sızıntı suları yeraltı sularını ve yüzeysel suları kirletmekte ilimizde yakınında bulunan 

Yeşilırmağı kirletmektedir. Biriktirme alanında oluşan gazlar zaman zaman yanmalara neden 

olmaktadır. 

Sonuç olarak tüm bu olumsuzlukların giderilebilmesi için, çöplerin insanlara ve çevreye 

verebileceği zararları göz önünde bulundurarak, düzenli çöp toplama, depolama ve bertaraf 

yöntemlerinin geliştirilmesi, uygulamaya geçirilmesi, gerekmektedir. İlimizde düzenli 

depolama alnı oluşturulabilmesi için merkez ve Turhal Pazar, Zile Belediyeleri bir araya 

gelerek “Katı Atık Yönetim Sistemi Projesi” planlanmıştır. Toplama, ayrıştırma, düzenli 

depolama ve ara istasyonların planlanacağı projeyle ilgili bu belediyeler arasında sözleşme 

imzalanmış olup çalışmaları devam etmektedir 

KAYNAKLAR: 

Merkez ve İlçe Belediye Başkanlıkları 2004 

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü Verileri 2004 

159

O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 

O.1. Gürültü 

Gürültü, insan ve çevre sağlığını olumsuz olarak etkileyen en yaygın bir çevre kirliliği 

türüdür. Bu nedenle gürültü kirliliği deyimi kullanılmaktadır. 

Ses, Gürültü Kontrol Yönetmeliği’nde “titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında 

yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duyusunu uyaran fiziksel bir olay” olarak 

tanımlanmaktadır. Ses dalgalarının birim zamandaki titreşim sayısına ise frekans denir. İnsan 

kulağı frekansı 16-20.000 arasındaki sesleri duyabilmektedir. 

Gürültü ile ilgili pek çok tanım yapılmıştır. Bu tanımların hepsinde gürültünün 

düzensiz ve istenmeyen ses olduğu belirtilmiştir. Gürültünün tanımı; Türkiye Çevre Sorunları 

Vakfı (TÇSV) tarafından yayınlanmış olan Türkiye’nin Çevre Sorunları adlı kitapta, 

“insanların işitme sağlığını algılamasını olumsuz etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengeleri 

bozabilen, iş performansını azaltan, çevrenin hoşluğunu ve sakinliğini yok ederek niteliğini 

değiştiren , önemli bir çevre kirliliğidir” şeklindedir. 

O.1.1. Gürültü Kaynakları 

O.1.1.1. Trafik Gürültüsü 

Trafik araçlarından kaynaklanan gürültü karayolunda hareket eden araçların hava ve 

yerle olan temaslarından doğan sürtünme ve motorların çalışması sonucu oluşmaktadır. 

2003 yılı haziran ayında il merkezindeki çeşitli noktalarda müdürlüğümüz 

elemanlarınca yapılan ölçümlerin değerleri Tablo O.1’ de verilmiştir. 

TOKAT İLİ 2003 YILI HAZİRAN AYI LEG CİNSİNDEN 

GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM SONUÇLARI 

Sıra 

no 

Ölçüm Noktaları 

SABAH 

08:30-09:00 

ÖĞLE 

12:00-13:00 

AKŞAM 

17:00-18:00 

1 Çiçek Petrol Önü 76 73 73 

2 SSK Hastanesi Önü 79 73 69 

3 Behzat Girişi 73 72 69 

4 Hükümet Konağı Önü 77 75 78 

5 Devlet Hastanesi Önü 72 69 67 

6 Atatürk Lisesi Önü 63 67 62 

7 G.O.P Lisesi Önü 81 79 77 

8 Niksar Kavşağı 77 80 75 

9 Yeşilırmak Köprüsü 

10 Sanayii Kavşağı 69 74 80 

11 Atatürk Kampüsü Önü 70 71 69 

12 Karşıyaka Doğum ve Çocuk 

Bakımevi 

71 73 72 

13 Meyan Camii Önü 82 83 73 

14 Terminal Önü 73 75 82 

15 Taşköprü 76 79 80 

16 Atatürk Köprüsü 70 82 78 

Tablo O.1: 2003 Yılı Gürültü Değerleri. 

O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü 

160

Endüstride makineleşmenin yaygınlaşması, geniş ve ciddi boyutta gürültü problemleri 

oluşmaktadır. Gürültüye maruz kalan çalışan sayısını da artırmaktadır. Gürültü dağılımı 

makinelerin özelliğine ve gücüne bağlı olarak değişmektedir. 

Sanayi toplumlarında gürültülerin tazminat ödenecek meslek hastalıklarına yol açan 

nedenler listesine alınması, bu hastalıklarla bazı sanayi kolları arasındaki ilişkinin 

artmasından ileri gelmiştir. Özellikle perçinleme, Çekiçleme, uçak reaktörleri üzerindeki 

çalışmalar bu listeye girer. İşitme yetersizliği ve odyometrik kayıplar bilirkişi incelemesine 

konu olmaktadır. 

O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü 

Diğer gürültü kaynaklarına göre inşaat gürültüsü süreklilik göstermediğinden dolayı 

bu alanda Tokat İli’nde herhangi bir ölçüm çalışması yapılmamıştır. 

O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 

Bahçeli gazino, kahvehane, diskotek, lunaparklar, piknik yerleri, düğün salonları, 

lokantalar, barlar, dükkanlar gibi kamuya açık yerlerde veya bahçe, balkonlar gibi özel 

yerleşim alanlarında yükseltilmiş müzik sesleri ile oturma veya ticaret alanlarında yüksek 

sesle haykırarak ve hoparlör kullanarak satış yapılması sebebiyle gürültü oluşmaktadır. 

Özellikle yaz aylarında geleneksel düğün konvoyları gürültüye neden olmaktadır. 

. 

O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 

İlimizde mevcut olan hava alanı yaklaşık 30 km merkeze yakınlıktadır. Herhangi 

gürültüye sebebiyet vermemektedir. 

O.1.2. Gürültü ile Mücadele 

04.08.2003 tarih 2003/07 Mahalli Çevre Kurulunca; 

İlimizde son zamanlarda gözlenen Gürültü artışının beden ve ruh sağlığı üzerinde 

olumsuz etkilerinin mümkün olduğu kadar azaltılması ve 11.12.1986 tarih ve 19308 sayılı 

Resmi Gazete’de yayımlanan Gürültü Kontrol Yönetmeliği’nin tam anlamıyla 

uygulanabilmesi amacıyla aşağıdaki konularda gereken titizliğin gösterilmesini; 

a)Yoğun şikayetler dikkate alınarak, Gürültü Kontrol Yönetmeliği’nin 17. maddesinde 

belirtilen (bahçeli gazino, kahvehane, diskotek, dans salanları, lunaparklar, piknik yerleri, 

dünün salanları, açık hava sinemaları, kulüpler, oteller, lokantalar, barlar, dükkanlar gibi 

kamuya açık yerlerde ve gerekse konutlar, bahçe ve balkonlar, avlular gibi özel yerleşim 

alanlarında v.b.) yerlere ruhsat verilmesi aşamasında Emniyet Müdürlüğü ve Belediye 

Başkanlığınca İl Çevre ve Orman Müdürlüğü görüşünün sorulmasını, 

b) İl sınırları içerisinde belirtilen değer ve saatleri aşarak kamuya açık yerlerde canlı 

olarak ya da elektronik cihazlarla müzik yayını yapan iş yerlerini (düğün salonları, gazino, 

diskotek, lunapark, barlar, klüpler vb. gibi kamuya açık yerler ), gürültü kontrol monitörleri 

taktırılmasına bundan sonraki başvurularda (b maddesi kapsamındaki iş yerleri) gürültü 

kontrol monitörü taktırmayan işletmelere ruhsat verilmemesini, 

c)Gürültü Kontrol monitörlerinin mutlaka Türk Standartları Enstitüsünce onaylanmış 

ve belgelenmiş olmasına, bunun dışındaki cihazların kullanımına izin verilmemesini, 

161

d)Gürültü Kontrol monitörüne ait mikrofonun, denetim elemanların belirleyeceği 

merkezi bir yere sabitlenmesi ve işletme yetkilisinin yanında sorumluluğunda bulunan 

mikrofonun yerinin yetkililerin bilgisi olmadan değiştirilmemesini, 

e)Gürültü Kontrol monitörü ve sesin elektronik olarak yükseltilmesini sağlayan 

cihazın (mixer,anlikakatör vb.) bağlantılarının direkt olması veya herhangi bir ara bağlantı 

yapılmışsa bu bağlantı noktasının da mühürlenmesini, 

e)İlçelerde Gürültü Kontrol Monitörü taktırılacak olan işyerlerinin (f maddesinde 

belirtilen) Kaymakamlıklarca tespit edilmesine ve GKM taktırılması için uygun bir süre 

verilmesine, GKM taktırıldıktan sonra İl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nce cihazın 

mühürlenmesi, kararı alınmıştır 

O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 

O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 

Gürültü kaynaklarının imar planlarındaki gürültüye duyarlı alanlarla ilişkili olması 

nedeniyle imar planlarında gürültüye karşı bırakılan tampon bölgelere yer verilip verilmediği 

hakkında bilgi bulunmamaktadır. 

O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 

İnsanlar sosyal bir varlık olarak belirli bir uygarlık düzeyine geldikleri ve toplumda 

birbirlerine saygılı bir biçimde yaşamayı öğrendiklerinde kişilerin yalnızca kendi istek ve 

çıkarları için başkalarını rahatsız eden gürültüler oluşmayacak, gereksiz ve yararsız gürültüler 

ortadan kalkacaktır. 

O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri 

Gürültü “insan ve toplum üzerinde lüzumsuz etkiler meydana getiren istenmeyen 

sesler” olarak tanımlanır. Gürültünün insan üzerindeki etkileri, fiziksel etki, fizyolojik etki, 

psikolojik etki ve performans etkisi olarak dört bölümde incelenir. 

O.1.4.1.Fiziksel Etkileri 

Gürültünün işitme sistemi üzerindeki etkisi: Bu etki gürültü ile karşılaşma süresi 

gürültünün sürekli veya kesikli olması kişinin yaşı, bireysel duyarlılık derecesi iç kulağın 

fonksiyon durumu, kulağın önceden geçirmiş olduğu veya mevcut olan hastalığına bağlı 

olarak değişir. Gürültü belirli bir düzeyin üzerine çıktığı zaman iç kulak etkilenmekte ve 

işitme yeteneği tiz seslerden başlayarak gerilemektedir. Gürültü kontrol yönetmeliğine göre 

işitme sağlığı açısından maruz kalınabilecek gürültü düzeyleri Tablo O.2’ de belirtildiği 

şekildedir. 

162

Gürültüye Maruz Kalınan Süre (saat/gün) 

Maksimum Gürültü seviyesi (dBA) 

7.5 80 

4.0 90 

2.0 95 


0.5 105 

0.25 110 

0.125 115 

Tablo O.2: Maruz Kalınabilecek En Yüksek Gürültü Seviye Ve Süresi (GKY) 

O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri 

En bilinen etki gürültünün uykusuzluğa, uykuya geç başlamaya neden olması, stresi 

artırmasıdır. Gürültüye uzun süre maruz kalınması kalp atışlarında kan basıncında, 

solunumda, göz bebeğinde değişiklik oluşturmakta kandaki ürik asit ve lipit seviyelerini 

etkilemektedir. Yapılan araştırmalarda, yüksek düzeyde gürültüye maruz kalan işçiler ve 

özellikle gürültüyle birlikte titreşim ve karbonmonoksit gibi zehirleyici maddelere maruz 

kalınmasının kan basıncını artırdığını ortaya çıkarmıştır. 

O.1.4.3. Psikolojik Etkileri 

Gürültünün psikomotor performans üzerinde bazen olumlu, bazen de olumsuz etki 

yapabileceği bilinmektedir. Bu etki gürültünün şiddeti, karşılaşma sıklığı, süresi ve kesinlik 

derecesi gibi faktörlere göre değişir. Beklenilmeyen ve ani olarak karşılaşılan gürültüler, zihni 

ve fiziki performansı olumsuz şekilde etkiler. Bunun yanında hoşa giden hafif bir müzik iş 

esnasında ve diğer durumlarında bir rahatlık ve iyilik hali meydana getirebilir. İş yerinde 

kişilerin gürültüye karşı göstere bilecekleri psijik reaksiyonları daha çok onların bireysel 

özelliklerine göre değişir. 

Gürültü üzerindeki klasik araştırmalarıyla tanınmış araştırmacı Lehmann, gürültü 

zararlarını, gürültünün şiddetine göre üç basamağa ayırır. 

1. Basamak : 30-65 dBA psijik belirtiler 

2. Basamak : 65-90 dBA psijik+nörovejatif belirtiler 

3. Basamak : 90-120 dBA psijik +nörovejatif+otolojik ( kulakla ilgili ) 

bozukluklar. 

O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri 

Gürültünün; morali ve çalışma etkinliğini düşürdüğü yorgunluğa neden olduğu 

bilinmektedir. Fakat bu etkinin ölçülebilir olmaması nedeniyle direk ilişki gösterilmemekte ve 

bir hipotez olarak ele alınmaktadır. 

O.2. Titreşim 

Tokat İlinde Titreşim kaynakları ve titreşime karşı alınan tedbirler hakkında bir bilgi 


KAYNAK : İl Çevre ve Orman Müdürlüğü 

163

P. AFETLER 

P.1. Afet Olayları 

P.1.1 Depremler 

Yeşilırmak havzasının en etkin tektonik strüktürü havzadan Erzincan’a kadar 

uzanmaktadır. İlimiz 1. derecede deprem bölgesinde bulunmaktadır. Kuzey Anadolu fay hattı, 

ilimize bağlı Niksar ve Erbaa ilçelerinden geçmektedir. Buna ilaveten Amasya civarındaki 

çukurluklar ile Tokat-Almus-Zile çukurluğu da etkin olan strüktürlerdir. Tektonik strüktürler 

boyunca sık sık hafif depremler olmaktadır. Taşova, Erbaa ve Niksar havzaları Kelkit Çayı 

Vadisi Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca gelişmiş çekme-gerilme havzalarıdır. Bilindiği 

üzere 26.12.1939 tarihinde meydana gelen magnititü büyüklüğü M=7.9 olan Erzincan 

Depremi ve20.12.1942 tarihinde meydana gelen ve magnititü M=7 olan Niksar-Erbaa 

depremleri Niksar, Erbaa ve Reşadiye ilçelerimizde çok büyük can ve mal kaybına neden 

olmuştur. 

Yerleşim 

yeri 

Deprem 

Bölgesi 

Derecesi 

Tokat(Merkez) 1 

Almus 1 

Artova 2 

Başçiftlik 1 

Erbaa 1 

Niksar 1 

Pazar 1 

Reşadiye 1 

Sulusaray 3 

Turhal 1 

Yeşilyurt 3 

Zile 1 

Tablo P. 1: Tokat İli İlçeleri Deprem Bölgeleri 

Ana fay hattı olan Kuzey Anadolu Fayı ile ilişkili olduğu düşünülen; 

1. Almus Fayı 

2. Tokat Fayı 

3. Ezinepazarı Fayı 

İlimizde Deprem Yönünden Riskli Alanlar: 

En yıkıcı depremler, yeraltı suyu bakımından zengin olan dolgu veya alivyonal 

alanlarda meydana gelmektedir. Akarsularla getirilerek, biriktirilen kil, silt, kum çakıl ve 

bunların karışımından oluşan gevşek yapılı birimlere “alüvyon” denir. Kelkit Çayının 

akmakta bulunduğu vadide, jeolojik devirler boyunca yatak değiştirmiş olabileceği göz 

önünde bulundurularak, bugün “Verimli Tarım Alanlarını” oluşturan sahaların geçmiş 

jeolojik devirlerde, Kelkit Çayının aktığı ve malzeme biriktirdiği yatağıdır. Bu nedenle, olası 

bir depremden mümkün olduğunca az derecede etkilenebilmemiz için, akarsu yataklarından 

164

mümkün mertebe uzak yerlerde şehirleşme çalışmaları yapılmaktadır. Zira bu alanların, en 

verimli tarım alanları olduğu hususunda göz önünde bulundurulmalıdır. 

Şekil P.1: İlimizde Deprem Yönünden Riskli Alanlar 

P.1.2. Heyelan ve Çığlar 

YILI : 1967 - 2004 

ARTAN 

S. AFETİN KONUT ARSA BAŞALNGIÇ VE 

NO İLÇESİ KÖYÜ TÜRÜ SAYISI SAYISI BİTİŞ TARİHİ 

1 MERKEZ Derekışla Heyelan 22 - 1985 - 1986 

" Mülk Heyelan 87 - 1997 - 2002 

7 ALMUS Alan Heyelan 14 3 1987 - 1988 

8 ARTOVA Poyrazalan " 14 - 1987 - 1989 

10 ERBAA Gümüşalan Heyelan 15 - 1990 - 1990 

12 NİKSAR Ayvalı Heyelan 3 - 1987 - 1988 

13 " Hanyeri " 10 4 1987 - 1989 


16 REŞADİYE Güneygölcük Heyelan 16 - 2002 - 2004 

17 TURHAL Damudere Heyelan 52 - 1985 - 1986 

18 " Hasanlı " 26 10 1991 - 1992 

19 " Yeniceler " 34 - 1991 - 1992 

20 YEŞİLYURT Alpudere " 8 - 1990 - 1990 

21 ZİLE Acıpınar " 8 2 1985 - 1986 

22 " Göçenli (I) Heyelan + K.D. 10 18 1994 - 1995 

23 " Göçenli (II) " 17 - 2002 - 2004 

TOPLAM 453 39 

Tablo P.2: İlimizde Meydana Gelen Heyelan ve Çığlar 

165

P.1.3. Seller 

S. 

NO İLÇESİ KÖYÜ 

AFETİN 

TÜRÜ 

KONUT 

SAYISI 

ARTAN 

ARSA 

SAYISI 

BAŞLANGIÇ VE 

BİTİŞ TARİHİ 

2 Merkez Döllük Su Baskını 3 - 1990 - 1990 

3 " Ortaören " " 3 - 1987 - 1987 

9 Artova Ulusulu Su Baskını 3 1 1990 - 1990 

11 Erbaa Karayaka Su Baskını 26 - 1967 - 1973 

14 Pazar Üzümören Su Baskını 35 - 1974 - 1979 


Tablo P.3: İlimizde Meydana Gelen Seller 

P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları 

Yangın mevsiminin başlamasıyla birlikte yangın işçileri alınmakta, ilk müdahale 

ekipleri oluşturularak yangına müdahale edilmektedir. İlk müdahale ekipleri İşletme 

Merkezinde ve Şefliklerde hazır bulundurulmaktadır. Yana Ağaç türleri genellikle Meşe ve 

Ardıç ağaçlarıdır. 

Orman Yangınları 

(ha) 

KOD 2003 2004 Değişim % 

35.T Toplam yanan orman alanı 25.2 43.2 +71 

35.A Toplam orman yangını sayısı 10 8 -20 

35.T1 Kasıt nedeniyle yanan alan - - - 

35.A1 Kasıt nedeniyle çıkan yangın sayısı - - - 

35.T2 İhmal ve kaza nedeniyle yanan alan 2.2 6.2 +181 

35.A2 İhmal ve kaza nedeniyle çıkan yan. sayısı 4 6 +50 

35T3 Belli olmayan nedenden yanan alan 23.0 37.0 +61 

35.A3 Belli olmayan nedenden çıkan yan. sayısı 6 2 -67 

35.T4 Doğal nedenlerden yanan alan - - - 

35.A4 Doğal nedenlerden çıkan yangın sayısı - - - 

Tablo P.4: İlimizde Meydana Orman Yangınları 

166

P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 

(ha) 

KOD 2003 2004 Değişim % 

31.T Doğal faktörlerden etkilenen alan 276 325 +18 

31.T1 Doğal faktörlerden yanan alan - - - 

31.T11 Doğal faktörlerden çıkan yangın sayısı - - - 

31.T2 Fırtınadan etkilenen alan - - - 

31.T21 Devrik miktarı - - - 

31.T3 Kuraklıktan etkilenen alan 75 125 +64 

31.T31 Kuraklık kaybı 71 393 +453 

31.T4 Böcekten etkilenen alan 200 200 - 

31T41 Böcek zararı - - - 

31.T5 Diğer doğal faktörlerden etkilenen alan - - - 

31.T51 Diğer faktörlerden kaynaklanan kayıp - - - 

Tablo P.5: Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri 

P.1.6. Fırtınalar 

P.2. Diğer Afetler 

P.2.1. Radyoaktif Maddeler 

P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 

P.2.3. Tehlikeli Maddeler 

P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 

İlimizde Afetlere yönelik olarak 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler 

Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” un 4.maddesi uyarınca 

hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca 01.04.1998 gün ve 88/12777 sayılı kararı ile kabul edilen 

“Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” uyarınca 

Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünce hazırlanan “Afet Acil Yardım Planı’’ mevcuttur. 

P.3.1. Sivil Savunma Birimleri 

İlimizde, İl Sivil Savunma Müdürlüğü ile İlçelerimizden; Erbaa, Niksar, Turhal, 

Yeşilyurt ve Zile’ de Sivil Savunma İlçe Müdürlüğü / Memurluğu teşkilatı bulunmaktadır. 

Sivil savunma hizmetleri 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ve bu Kanuna dayalı olarak 

çıkarılan Tüzük ve Yönetmelikler ve diğer mevzuatlarla verilen görevler Yasa, Tüzük ve 

Yönetmelik hükümlerine göre yürütülmektedir. 

Afetlere yönelik olarak 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla 

Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” un 4.maddesi uyarınca hazırlanan ve 

Bakanlar Kurulunca 01.04.1998 gün ve 88/12777 sayılı kararı ile kabul edilen “Afetlere 

İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” uyarınca Bayındırlık 

ve İskan Müdürlüğünce hazırlanan “Afet Acil Yardım Planı” ndan ayrı olarak, İl Sivil 

Savunma Müdürlüğünce, 

167

- İl Sivil Savunma Planı 

- Acil Kurtarma ve Yardım Ekipleri Planı 

- Afetlerde İcra Planı hazırlanmıştır. 

İl Sivil Savunma Teşkilleri ve Korunma Kılavuzlukları vatandaşlar arasından seçilerek 

yükümlülük verilen kişilerden oluşmaktadır. Ayrıca kamu kurum ve kuruluş personellerinden 

mükellefiyet yoluyla oluşturulan Acil Kurtarma ve Yardım Ekipleri bulunmaktadır. 

Afetlerde, savaşta, önemli kaza ve yangınlarda arama kurtarma ve yardım yapmak üzere; 

ülkemizin coğrafi konumu, afete uğraması muhtemel bölgeleri dikkate alınarak 11 ilde Sivil 

Savunma Arama ve Kurtarma Birlikleri kurulmuş olup, İlimiz Samsun Sivil Savunma Arama 

ve Kurtarma Birliği sorumluluk bölgesinde bulunmaktadır. Ayrıca İl Müdürlüğümüze 20 

kişilik Arama ve Kurtarma Ekibi kadrosu verilmiştir. 

Olası bir afet durumunda öncelikle İlimiz imkanları ile kurtarma faaliyetine 

başlanacak ve ihtiyaç durumunda öncelikle Samsun Sivil Savunma Arama ve Kurtarma 

Birliğinden ve karşılıklı yardım ve işbirliği protokolü yapılan illerden yardım talebinde 

bulunulacaktır. 

P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 

12.06.20002 tarih ve 2002 / 4390 sayılı Binaların Yangından Korunması Hakkında 

Yönetmelik gereğince binalardaki yangından korunma önlemleri aldırılmaktadır. Belediye 

sınırları içerisinde bulunan işyerlerinin ruhsatlandırılması sırasında Belediye 

Başkanlıklarınca, belediye sınırları dışındaki yerlerde ise Valiliklerce işyeri ruhsatı verilmesi 

sırasında bina ve tesisin yangın önlemleri açısında bu Yönetmelik hükümlerine alınıp 

alınmadığı kontrol edilmektedir. 

Ayrıca 6/3150 karar Sayılı Sivil Savunma İle İlgile Teşkil ve Tedbirler Tüzüğü 

hükümlerine göre alınan tedbirler Sivil Savunma Planı kapsamında yer almaktadır. 

P.3.4. İlkyardım Servisleri 

Sivil Savunma Mahalli Kuvvetlerinden ve Sivil Savunma Esas Servislerinden olan 

İlkyardım ve Ambulans servisinde Toplam 80 mükellef bulunmaktadır. Ayrıca Acil 

Kurtarma ve Yardım Ekiplerinde tamamı sağlık personelinden oluşan 8 kişilik olmak üzere 

bir ilk yardım ekibi bulunmaktadır. 

P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı 

İlimizde, 1997 yılında Heyelan görülen merkeze bağlı Mülk köyünden 87 aile 1997- 

2002 yılları arasında İlimizde Hazinederesi Mevkiine nakledilmiştir. 

P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı için Alınan Tedbirler 

P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 

168

R.1. Temel Sağlık Hizmetleri 

R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı 

R. SAĞLIK VE ÇEVRE 

İlimizdeki sağlık kuruluşlarının dağılımı şu şekildedir. 

9 ADET DEVLET HASTANESİ 

SN ADI : Yat. Say 

1- Tokat Dr. Cevdet AYKAN D.H. 400 

2- Turhal Devlet Hastanesi 200 

3- Zile Devlet Hastanesi 150 

4- Erbaa Devlet Hastanesi 150 

5- Reşadiye Devlet Hastanesi 50 

6- Niksar Devlet Hastanesi 150 

7- Artova Devlet Hastanesi 25 

8- Almus Devlet Hastanesi 25 

9- Pazar Devlet Hastanesi 25 

1 ADET DOĞUM VE ÇOCUK BAKIMEVİ (Tokat-Merkez) 

SN ADI : Yat. Say. 

1- Tokat Karşıyaka Doğum 125 

ve Çocuk Bakım Evi 

6 ADET VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ 

SN ADI 

1- Tokat Verem Savaş Dispanseri 

2- Turhal Verem Savaş Dispanseri 

3- Zile Verem Savaş Dispanseri 

4- Erbaa Verem Savaş Dispanseri 

5- Reşadiye Verem Savaş Dispanseri 

6- Niksar Verem Savaş Dispanseri 

2 ADET S.S.K. HASTANESİ 

SN ADI Yat. Say. 

1- Tokat SSK Hastanesi 200 

2- Turhal SSK Hastanesi 50 

170

109 ADET SAĞLIK OCAĞI 

İLÇE 

Sağlık Ocağı Say. 

1- Tokat 19 

2- Almus 10 

3- Artova 3 

4- Başçiftlik 2 

5- Erbaa 17 

6- Niksar 13 

7- Pazar 3 

8- Reşadiye 11 

9- Sulusaray 2 

10- Turhal 14 

11- Yeşilyurt 3 

12- Zile 12 

398 ADET SAĞLIK EVİ 

Köy Sağlık Evi Sayısı 262 

Mahalle Sağlık Evi Sayısı 137 

5 ADET SAĞLIK MESLEK LİSESİ 

ADI 

1- Tokat Sağlık Meslek Lisesi 

2- Niksar Sağlık Meslek Lisesi 

3- Zile Sağlık Meslek Lisesi 

4- Erbaa Sağlık Meslek Lisesi 

5- Turhal Sağlık Meslek Lisesi 

3 ADET HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI (Tokat-Merkez, Turhal, Erbaa) 

1 ADET AÇSAP (Ana Çocuk Sağlığı Ve Aile Planlaması Merkezi) (Tokat-Merkez) 

13 ADET 112 ACİL YARDIM İSTASYONU 

Tokat Merkez, 

Niksar,Turhal,Pazar,Reşadiye,Çamlıbel,Almus,Artova,Sulusaray,Yeşilyurt,Erbaa,Başçiftlik,Z 

ile 

1 ADET TIP FAKÜLTESİ (Gazi Osman Paşa Üniversitesi) 

Tıp Fakültesi 2002 Temmuz ayında faaliyete geçmiş olup,62 Adet Yataklıdır 

R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar 

İl sağlık Müdürlüğü bünyesinde yer alan bulaşıcı Hastalıklar Şube Müdürlüğü; bulaşıcı 

hastalıkların tüm istatistik ve dokümantasyonunu yanında aşılama çalışmalarını yapılmasını 

ve takibini yapmaktadır. 

Bildirimi zorunlu hastalıkların 2004 yılına göre dağılımı aşağıdaki tablolarda verilmiştir. 

171

Tablo R.1: Yaş Gruplarına Göre Bulaşıcı Hastalıkların Dağılımı 

Yaş 

Grupları 

0yaş 

1-4 yaş 

5-9 yaş 

10-14 yaş 

15-24 yaş 

25-44 yaş 

45-64 yaş 

65+ yaş 


Çiçek Enfluenza Poliomyelit Boğmaca Kızamık 

Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm 

E 0 4 0 0 

K 0 2 0 0 

E 0 8 0 

K 0 9 0 

E 0 4 0 

K 0 7 0 

E 0 4 0 

K 0 5 0 

E 0 15 0 

K 6 

E 21 

K 33 

E 10 

K 11 

E 4 

K 4 

E 0 0 70 0 0 0 0 0 0 0 

K 0 0 77 0 0 0 0 0 0 0 

T 0 0 147 0 0 0 0 0 0 0 

Yaş 

Grupları 

0yaş 

1-4 yaş 

5-9 yaş 

10-14 yaş 

15-24 yaş 

25-44 yaş 

45-64 yaş 

65+ yaş 


Brusellosis Menengokoksik Kızıl 

Streptokok 

Anjini AIDS Tüberküloz 

Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm 

E 0 0 0 13 0 0 

K 0 0 3 21 0 0 0 

E 0 0 6 42 0 0 0 

K 0 0 0 37 0 0 0 

E 0 0 1 38 0 1 0 

K 0 0 1 32 0 0 0 

E 0 0 1 48 0 3 0 

K 0 0 1 54 0 0 0 

E 0 0 44 0 0 0 

K 1 0 46 0 1 0 

E 0 1 57 1 2 0 

K 0 49 0 3 1 

E 0 25 3 

K 0 44 2 

E 0 42 1 

K 2 23 2 

E 1 0 1 0 8 0 309 0 1 0 10 0 

K 0 0 2 0 5 0 306 0 0 0 8 0 

T 1 0 3 0 13 0 615 0 1 0 18 0 

172

Yaş 

Grupları 

0yaş 

1-4 yaş 

5-9 yaş 

10-14 yaş 

15-24 yaş 

25-44 yaş 

45-64 yaş 

65+ yaş 


Bulaşıcı 

Sarılık(Hepatit A) 

Bulaşıcı 

Sarılık(Hepatit B) 

Kuduz Şüpheli 

Isırık 

Vaka Ölüm Vaka Ölüm Vaka Ölüm 

E 4 0 0 

K 2 0 0 

E 5 0 5 

K 10 0 3 

E 24 0 25 

K 28 0 8 

E 21 1 22 

K 17 1 7 

E 47 2 26 

K 32 0 11 

E 2 4 19 

K 3 2 20 

E 0 20 

K 1 8 

E 9 

K 5 

E 103 0 7 0 126 0 

K 92 0 4 0 62 0 

T 195 0 11 0 188 0 

R.1.2.1. İçme, Kullanma ve Sulama Suları 

Konu ile ilgili çalışmalar İl Sağlık Müdürlüğü tarafından takip edilerek Halk Sağlığı 

Laboratuarında analizleri yapılmaktadır.2004 yılında yapılan çalışmalar aşağıdaki tabloda 

gösterilmiştir. 

İçme 

Kullanma 

(Şebeke 

Suyu) 

Kaynak Kuyu Sarnıç Nehir 

Dere 

Su 

Havuzu 

Rezervuar 

Göl 

Deniz 


Sayısı 527 1218 857 111 33 25 2771 

Örnek Sayısı 367 121 57 2 547 

Kimyasal Uygun Değil 134 65 46 2 247 

Örnek Sayısı 7206 1954 297 90 37 27 9611 

Fiziksel UygunDeğil 86 53 21 1 161 

Muayane 

Sayısı 2349 299 118 1 2767 

Bakteriyolojik Uygun Değil 166 56 18 1 241 

Klorlama 

Sayısı 1121 1 1 1123 

Kontrol 

Sayısı 11224 11 1 15 11251 

Yeterli 10024 5 1 15 10045 

Yetersiz 1200 6 1206 

Klor 

Islah Edilenler 93 8 101 

Tablo R.2: İçme ve Kullanma Suları ile ilgili yapılan çalışmalar 

173

R.1.2.2. Denizler 

İlimizin denize kıyısı yoktur. 

R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar 

İlde hayvanlardan insanlara geçen hastalıkların 2004 yılı sayısal durumu şöyledir. 

Brusella :1 

Kuduz :188 

R.1.3. Gıda Hijyeni 

İlimizde serbest ticaretle uğraşan gıda maddesi imal eden ve satan işyerleri, bu gibi 

yerlerde çalışanların portör kontrolleri ile gıda maddelerinin kontrollerinin takibi Tarım İl 

Müdürlüğü, Gıda Kontrol Şube Müdürlüğü, gıda kontrolör ve kontrolör yardımcıları 

tarafından bir proje dahilinde değişik zamanlarda yapılmaktadır. 

Kontrollerde, sağlık personeli, vatandaş veya üretici tarafından getirilen gıda 

numuneleri İl Halk Sağlığı Laboratuarında analizleri yapılmakta, burada yapılamayan 

analizler, Ankara ve İzmir ‘deki laboratuarlara gönderilmektedir. Analiz sonuçları Gıda 

Maddeleri Tüzüğüne göre değerlendirilmekte ve raporlar bu doğrultuda tanzim edilmektedir. 

Tablo R.3: Gıda kontrol çalışmalarının 2004 yılı verileri aşağıdadır. 

Muayene ve 

Denetim Labor. Analiz Analiz 

5179 Sayılı 

Kanunun 

Sayısı Gönd. Sayısı Raporu 4-29-18. Mad. 

Numune Uygun Uygun İPCK Savcılık 

Sayısı Değil Sayısı Sayısı 

Süt ve Süt 

Ürünleri 53 40 28 27 1 

Et Ürünleri 4 2 3 3 

Un ve Unlu 

Mamuller 124 40 35 32 3 2 3 

Ekmek 197 56 144 115 29 18 

Şeker ve Şekerli 

Mamuller 8 3 10 10 

Meyve-Sebze 

İşleme 8 4 6 6 

Yaş Meyve-Sebze 98 4998 4998 

Alkollü İçecekler 3 3 9 9 

Alkolsüz 

İçecekler 5 3 9 9 

Su Ürünleri 

Bitkisel Yağ- 

Margarin 

Kuru Meyveler 

Gıda Amb. Üret. 

İşyeri 

Tasnif Dışı 26 19 28 28 

174

TOPLAM 428 268 5270 5205 33 2 21 

R.1.4. Aşılama Çalışmaları 

Tablo R.4: İçme ve Kullanma Suları ile ilgili yapılan çalışmalar 

Ocak Şubat Mart 

Nisa 

n 

May 

ıs 

Hazir 

an 

Temm 

uz 

Ağust 

os 

DBT 

+PO 

LİO1 

DBT 

+PO 

LİO2 

DBT 

+PO 

LİO3 

DBT 

+PO 

LİO 

R 

KIZ 

AMI 

K 1 

BCG 

HEP 

ATİT 

B 1 

Eyl 

ül 

Eki 

m 

Kası 

m 

Aralı 

k 

804 810 1049 820 770 889 835 931 952 845 786 728 

804 1614 2663 

348 

3 4253 5142 5977 6908 

786 

0 

870 

5 9491 

1021 

9 

905 1025 907 962 840 903 846 813 972 884 813 834 

905 1930 2837 

379 

9 4639 5542 6388 7201 

817 

3 

905 

7 9870 

1070 

4 

899 1104 1099 885 945 920 808 866 855 927 781 834 

899 2003 3102 

398 

7 4932 5852 6660 7526 

838 

1 

930 

8 1189 

1092 

3 

779 893 1002 790 724 781 644 505 656 445 497 685 

779 1672 2674 

346 

4 4188 4969 5613 6118 

677 

4 

721 

9 7716 8401 

706 805 1017 927 887 910 792 724 802 767 627 732 

706 1511 2528 

345 

5 4342 5252 6044 6768 

756 

7 

833 

4 8961 9694 

643 684 854 739 775 852 939 1029 936 653 708 510 

643 1327 2181 

292 

0 3695 4547 5486 6515 

745 

1 

810 

4 8812 9322 

728 828 1003 799 747 925 772 755 884 568 996 852 

728 1556 2559 

335 

8 4105 5030 5802 6557 

744 

1 


9 9005 9860 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

175

HEP 

ATİT 

B 2 

HEP 

ATİT 

B 3 

GEB 

E TT 

815 895 942 884 842 829 807 849 772 619 774 952 

815 1710 2652 

353 

6 4378 5207 6014 6863 

763 

5 

825 

4 9028 9980 

535 760 863 795 867 872 1158 771 732 697 814 854 

535 1295 2158 

295 

3 3820 4692 5850 6621 

735 

3 

805 

0 8864 9715 

1 379 460 590 519 549 476 425 361 400 329 382 451 

GEB 

E TT 

2 338 350 433 451 425 404 275 325 313 271 277 328 

GEB 

E TT 

3 86 72 84 76 88 59 53 73 50 38 67 68 

GEB 

E TT 

4 43 32 40 40 14 25 12 14 9 12 12 20 

GEB 

E TT 

5 22 10 19 19 18 6 4 5 5 1 11 5 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Kümüla 

tif 

Toplam 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

Aylık 

Aşılana 

n Sayı 

R.1.5. Bebek Ölümleri 

BEBEK ÖLÜMLERİ 

E K 

0 - 7 Günlük arası bebek Ölüm sayısı [Perinatal ( erken )] 35 + 24 =59 

8 - 28 Günlük arası bebek Ölüm sayısı [ Neonatal ( geç ) ] 10 + 7 =17 

29 - 365 Günlük arası bebek Ölüm sayısı ( Postneonatal ) 39 + 23 =62 

+___________ 

Tablo R.5: Bebek Ölümleri 

TOPLAM 138 

176

R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 

BÜTÜN ÖLENLERİN YAŞ VE CİNS GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 

0 1-4 

5 - 

9 

10- 

14 

15- 

24 

25- 

44 

45 

-64 65 + Toplam 

E K E K E K E K E K E K E K E K E K 

OCAK 7 2 1 1 1 2 2 2 13 8 68 81 93 95 

ŞUBAT 14 5 2 3 1 1 2 3 17 8 64 55 98 77 

MART 9 8 1 1 1 2 2 26 17 62 41 100 70 

NİSAN 10 4 1 1 2 1 3 5 23 8 41 54 79 74 

MAYIS 6 5 3 1 1 1 1 2 12 7 50 40 73 56 

HAZİRAN 7 11 1 2 1 3 2 16 10 49 43 77 68 

TEMMUZ 3 2 1 4 14 15 52 37 74 54 

AĞUSTOS 3 2 2 1 2 2 1 2 1 16 6 38 41 64 53 

EYLÜL 5 4 1 1 1 1 3 2 21 8 44 41 75 57 

EKİM 5 2 2 1 2 1 4 17 8 54 55 85 66 

KASIM 7 3 1 3 1 1 1 15 12 46 52 70 72 

ARALIK 8 6 1 3 19 19 53 49 84 74 

TOPLAM 84 54 13 14 6 4 6 3 6 6 27 20 209 126 621 589 972 816 

138 27 10 9 12 47 335 1210 1788 

Tüm 

Ölümler 

göre % 

oran 8 2 0,6 0,5 0,7 2,6 19 68 

Tüm Nüfs. 

göre % 

oran 0 0 0 0 0 0,01 0,05 0,19 

Tablo R.6: Bütün Ölenlerin Yaş Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı 

177

R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları 

Tablo R.7: 15 - 49 Yaş Evli Kadın Kontraseptif Kullanma Durumu 

15-49 Yaş 

Kadın 

Nüf. 

HAP 

KONDOM 

Enjeksiyon 

RİA 

Tüp Ligasy. 

Vazektomi 

Etkisiz 

Yönte 

m 

Yöntem 

Kullan 

mayan 

TOPLAM 159.592 6.040 11.451 719 15.309 4.101 6 40.239 51.948 3787 6.309 1089 

Gebe 

Emzikli 

Diğer Et. 

Yönte 

m. 

Tablo R.8: Tokat Geneli Kontraseptif Durumu 

DAĞITILAN 

KİŞİ SAYISI DAĞITILAN MALZEME SAYISI 

AYLAR HAP KONDOM RİA HAP KONDOM RİA 

OCAK 707 1162 188 1396 15407 188 

ŞUBAT 898 1158 191 1331 14778 191 

MART 978 1356 229 1572 19078 229 

NİSAN 609 1044 202 1113 19151 202 

MAYIS 468 954 224 773 20010 224 

HAZİRAN 335 959 189 552 20056 189 

TEMMUZ 174 1103 195 316 23319 195 

AĞUSTOS 218 1130 126 319 17704 126 

EYLÜL 152 903 232 228 14541 232 

EKİM 125 1216 169 193 17836 169 

KASIM 59 1099 147 104 17310 147 

ARALIK 373 1022 319 555 14833 319 

TOPLAM 5096 13106 2411 8452 214023 2411 

178

Tablo R.9: İlçelerimize Göre Aile Planlaması Çalışmaları 

İL TOPLAMI 

Merkez 

Almus 

Artova 

Başçiftlik 

Erbaa 

HAP 8452 2737 388 185 84 913 984 259 409 154 1337 344 658 

KONDOM 214023 95004 8651 1724 382 29032 13362 5468 9631 3962 29407 5460 11940 

RİA 2411 1068 90 12 24 462 146 19 59 56 215 66 194 

Niksar 

Pazar 

Reşadiye 

Sulusaray 

Turhal 

Yeşilyurt 

Zile 

HAP KONDOM RİA TÜP LİGAS. Gebelik Sonlandırma Vazektomi 

AÇSAP 372 2333 333 

Sağl.Oc. 4046 90170 786 

HASTANELER 778 1603 1292 285 59 

Tablo R.10: Aile Planlaması Kuruluşlara Göre Dağılımı 

179

R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 

R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Geleneksel hava kirleticilerin çoğu, solunum ve kardiyovasküler sistemleri direk 

etkiler. Hastalık, ölüm ve akciğer fonksiyon bozukluklarındaki artışlar SO2 ve partikül madde 

düzeylerindeki artışlarla ilişkilidir. NO2 ve ozon da solunum sistemini etkiler, bunlara akut 

maruz kalma iltihaplı (enflamatuvar) hastalık ve geçirgenliğe duyarlılık , akciğer fonksiyon 

bozuklukları ve nefes borusu reaktivitesinde artışlara neden olur. Ozonun aynı zamanda göz, 

burun ve boğazı tahriş ettiği ve baş ağrılarına neden olduğu bilinmektedir. CO hemoglobine 

bağlanabildiğinden ve kandaki oksijenin yerini alır, bu da kardiyovasküler ve sinirsel davranış 

problemlerine yol açar. Kurşun kemik iliğindeki kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin 

sentezini engeller, karaciğer ve böbrekleri bozar ve nörolojik zararlara yol açar. 

Hava kirliliğinin doğrudan insan sağlığına etkileri, kirliliğe maruz kalınan süre ve yoğunluk 

ile ilgili nüfusun genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. ‚ocuklar ve yaşlılar, solunum ve 

kardiyovasküler hastalığı olanlar, alerjik olanlar ve egzersiz yapanlar gibi nüfustaki bazı 

gruplar daha çok risk altındadır. 

R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Hava gibi su da hayatın sürmesinde vazgeçilmez bir yere ve öneme sahiptir. Suların 

kullanılmaz hale gelmesi,hayat kaynağının kuruması, canlı hayatın yok olması anlamına gelir. 

Dünyanın 3/4'ünün sularla kaplı olduğu, tüm canlı yaşamın ağırlığının %75'inin sudan 

oluştuğu bilinmektedir. Su kirliliği terimi, en geniş anlamı ile ekolojik yapının bozulmasını 

ifade eder. Bir başka anlatımla, su kaynaklarının kullanılmasını bozacak ölçüde, organik, 

inorganik, biyolojik ve radyoaktif maddelerin suya karışmasına su kirliliği denir. Suların 

kirlenmesi türlü insan faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır. 

Su kirliliğinin nedenlerini şu iki başlıkta sıralayabiliriz: 

a) Tarımsal faaliyetlerin neden olduğu kirlilik: Her türlü tarımsal faaliyet sonucu ortaya çıkan 

katı ve sıvı atıkların neden olduğu kirliliğe tarımsal kirlilik denir. Tarımsal kirliliğin 

nedenlerinden biri olan toprak aşınımı (erozyon), yalnızca tarımsal faaliyetlerden 

kaynaklanmaz. Erozyona uğrayan tarım toprağının en verimli ve tarıma uygun olan üst kısmı 

sürüklenerek bazı su kaynaklarına yığılırlar. Göllerin, limanların, baraj göllerinin, göletlerin 

tabanları taşınan toprakla örtülür ve kullanma ömürleri kısalır. 

İkinci olarak; bitki besin maddelerinin oluşturduğu kirliliktir. Tarla tarımında verimin artması, 

bitki besin maddelerinin kullanımına bağlıdır. Azot ve fosfordan oluşan yapay gübreler 

toprağa karışıp su kaynaklarını kirletirler. Azot ve fosfor belli miktarlar içinde tüm canlılar 

için yararlı olan kimyasallardır. Ancak yüksek miktardaki azot da azot zehirlenmesine neden 

olmakta, toplu balık ölümlerine yol açmaktadır. Üçüncü olarak; Hayvan atıklarının 

oluşturduğu kirliliktir. Hayvancılık yapılan yerlerde ahır, ağıl vb. hayvan barınakları 

yağışlarla yıkanır, oralardaki hayvan artıkları yüzey sularına karışırlar. Tarlalara serilen 

gübrenin de yağışlarla yüzey sularına karışması su kaynaklarının kirlenmesinde önemli bir 

etken olmaktadır. Dördüncü kirlenme sebebi ise; Tarımsal mücadele ilâçlarından 

kaynaklanan kirliliktir. Tarla ve bahçe tarımında yetiştirilen ürünlerin niteliğinin ve 

niceliğinin artması, bu bitkilere zarar veren yaban otları, asalaklar ve böceklerin yok edilmesi 

için kullanılan ilâçlar yıkanarak su kaynaklarına karışırlar. Tarımsal mücadelede kullanılan 

kimyasal ilâçlar hem kalıcı, hem de birikici özelliğe sahiptirler. 

b) Sanayi faaliyetlerinin neden olduğu kirlilik: Sanayinin çevre sorunlarının ortaya 

çıkışındaki ağırlıklı etkisi, su kirliliğinde de kendini göstermektedir. Sanayi ürünlerinin 

180

atıkları ile kirletmenin yanı sıra, sanayi kuruluşlarının sıvı atıkları ile doğrudan su kirliliğine 

yol açmaları, yaygın görülen bir durum olmaktadır. Bazı sanayi kolları kirleticilik bakımından 

ön sırayı alırlar. Petrol rafineri atıkları, kâğıt sanayii, tekstil sanayii, metal kaplama sanayii, 

deterjan sanayii, gıda sanayii, plâstik sanayii, ilâç sanayii ve deri sanayii atıkları başta gelen 

kirleticilerdir. Tüm kullanılmış sular ya deniz, göl, akarsu gibi yüzeysel su kaynaklarına 

bırakılmakta ya da geçirimli zeminlere dökülerek yer altı su kaynaklarına sızdırılmaktadır. 

Biyolojik kirlilik sonucunda sular önemli bir hastalık kaynağı durumuna gelmektedir. 

Tifo, kolera, sarılık, çocuk felci, amipli dizanteri ve basili dizanteri gibi hastalıklar bu suretle 

oluşmaktadır. Sulama suyu olarak kullanılan sulardaki mikroplar bitkilere geçmekte, bu 

bitkileri besin maddesi olarak kullananlar da hastalanmaktadırlar. 

İnsan ve canlı yaşamı için hayati öneme sahip olan su kullanılabilir olması için 

tehlikeli kimyasallardan ve bakterilerden temizlenmiş olması gereklidir. Ayrıca derelerden 

ırmaklardan ve göllerden alınarak yerleşim yerlerindeki insanların kullanımına sunulan su 

belirli standartlara uymak zorundadır. Aksi durumda kullanılması tehlikeli sonuçlar 

doğurabilmektedir. Günümüzde teknolojinin gelişmesi, nüfus artışı gibi etkenlerden dolayı su 

kaynakları olan dereler, göller ve yeraltı suları aşırı kirlenme ile yüz yüze kalmaktadır. 

Yerleşim yerlerinin (şehir, kasaba, vs.) ve fabrikaların atık suları derelere veya göllere 

bağlanmaktadır 

R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

İnsan ve hayvanların yaşam aktivitelerinin devam ettirmede ortaya çıkan normal 

şartlarda katı cisim özelliği taşıyan kullanım dışı istenmeyen materyallere katı atık denir. Halk 

dilinde çöp olarak algılanan katı atıklar yerleşim yerleri için önemli çevre sorunu teşkil 

etmektedir. Katı atıklar hava ve su kirliliğinin aksine ülkelerin dışına taşınamazlar bu sebeple 

ulusal bir sorun olarak kalırlar. Özellikle aşırı nüfus artışının yaşandığı kentlerde, düzensiz 

katı atık sahaları çok fazla yer işgal etmekte ve sonuçta su, hava ve toprak kirliliğine yol 

açmaktadır. 

Göz önünde tutulması gereken en önemli nokta; mümkün olduğunca çok katı atığın 

geri kazanılarak depolama alanların tasarruf edilmesi ve sınırlı ham madde kaynaklarına olan 

talebin düşürülmesidir. Diğer yandan geri kazanım sistemini atık toplama ve bertaraf 

sistemini geliştirmesi de gerekir. 

R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Sanayileşme ve modern teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan çevre sorunlarından 

biri de ses kirliliğidir. Gürültü de denilen ses kirliliği, istenmeyen ve dinleyene bir anlam 

ifade etmeyen sesler ya da insanı rahatsız eden düzensiz ve yüksek seslerdir. Ses kirliliğini 

yaratan önemli etmenler; 

Sanayileşme 

Plansız kentleşme 

Hızlı nüfus artışı 

Ekonomik yetersizlikler 

İnsanlara, gürültü ve gürültünün yaratacağı sonuçları konusunda yeterli ve etkili 

eğitimin verilmemiş olmasıdır. 

181

Ses kirliliği, insan üzerinde çok önemli olumsuz etkiler yaratır. Bu etkileri aşağıdaki 

gibi sıralayabiliriz. 

İşitme sistemine etkileri: Ses kirliliği işitme sistemi üzerinde, geçici ve kalıcı etkiler 

olmak üzere iki çeşit etki yapar. Ses kirliliğinin geçici etkisi, duyma yorulması olarak da 

bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıplar şeklinde olur. Duyma yorulması düzelmeden 

tekrar gürültüden etkilenilmesi ve etkileşmenin çok fazla olması durumunda işitme kaybı 

kalıcı olur. 

Fizyolojik etkileri: İnsanlarda görülen stresin önemli bir kaynağı ses kirliliğidir. Ani 

olarak oluşan gürültü insanın kalp atışlarında (nabzında), kan basıncında (tansiyonunda), 

solunum hızında, metabolizmasında, görme olayında bozulmalar yaratır. Bunların sonucunda 

uykusuzluk, migren, ülser, kalp krizi gibi olumsuz durumlar ortaya çıkar. Ancak en önemli 

olumsuzluk kulakta yaptığı tahribattır. 

Psikolojik etkileri: Belirli bir sınırı aşan gürültünün etkisinde kalan kişiler, sinirli, 

rahatsız ve tedirgin olmaktadır. Bu olumsuzluklar, gürültünün etkisi ortadan kalktıktan sonra 

da sürebilmektedir. 

İş yapabilme yeteneğine etkileri: Özellikle beklenmeyen zamanlarda ortaya çıkan ses 

kirliliği, iş veriminin düşmesi, kendini işine verememe ve hareketlerin engellenmesi şeklinde 

performansı düşürücü etkiler yapar. Gürültünün öğrenmeyi ve sağlıklı düşünmeyi de 

engellediği deneylerle saptanmıştır. 

Ülkemizde, insanları gürültünün zararlı etkilerinden korumak için gerekli önlemleri 

içeren ve çevre yasasına göre hazırlanmış olan "Gürültü kontrol yönetmeliği" 

uygulanmaktadır. Ancak yönetmeleğin hedeflerine ulaşabilmesi için insanların bu konuda 

eğitilmeleri ve bilinçlendirilmeleri gerekir. 

Ses kirliliğinin saptanmasında ses şiddetini ölçmek için birim olarak desibel (dB) 

kullanılır. İnsan için 35-65 dB sesler normaldir. 65-90 dB sesler, sürekli işitildiğinde zarar 

verebilecek kadar risklidir. 90 dB'in üzerindeki sesler tehlikelidir. 

Ses kirliliği aşağıdaki uygulamalarla önlenebilir: 

Otomobil kullanımını azaltacak önlemler alınmalıdır. 

Ev ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar (ısıcam gibi) kullanılmalıdır. 

Eğlence yerleri vb. ortamlarda yüksek sesle müzik çalınması engellenmelidir. 

Gürültü yapan kuruluşlar, şehirlerin dışında kurulmalıdır. 

R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Tarım ilaçlarının biyolojikman zararlılara karşı etkili fakat memelilere, sıcak kanlı 

hayvanlara, özellikle insanlara karşı az zehirli ya da zehirsiz olması istenir. Şimdiye kadar 

yapılan ve hala hazırda kullanılan ilaçlardan çok azı bu nitelikleri taşır. Büyük çoğunluğu hem 

kontrol ettikleri canlılara karşı hem de insan ve memelilere çok zehirlidir. Bunların bir kısmı 

uygulandıkları bitki, toprak ve su ortamında uzun süre bozulmadan kalabilen tüm vücudunda 

birikebilen zehirlerdir. Zararlı etkilerini yavaş yavaş uzun süre içerisinde belli etmeden 

yaparlar. 

R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma 

Radyoaktif element denilen bazı elementlerin atom çekirdeğinin kendiliğinden 

parçalanarak etrafa yaydığı alfa, beta ve gama gibi ışınlara radyasyon denir. Çevreye yayılan 

bu ışınlar, canlı hücreleri doğrudan etkileyerek mutasyon denilen genlerdeki bozulmaya 

neden olur. Çok yoğun olmayan radyasyon, canlının bazı özelliklerinin değişmesne neden 

olurken yoğun radyasyon, canlının ölümüne neden olabilir 

182

Bir çevredeki belli bir dozun üzerinde olan radyasyon, canlının vücut hücrelerini 

etkileyerek doku ve organlarda bozulmalara, anormalliklere, üreme hücrelerini etkileyerek 

doğacak yavrularda sakatlıklara neden olur. Uzun süre radyasyon etkisinde kalmanın 

yaratacağı sonuçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

Kanser oluşması, 

Ömrün kısalması (erken ölümler), 

Katarakt oluşması, 

Sakat ve ölü doğumlar şeklinde sıralanabilir 

Radyasyonun zararlı etkilerinden korunmak için, alınabilecek başlıca önlemler 

şunlardır: 

Özel giysiler (kurşun önlük, özel maske) kullanılmalıdır. 

Radyasyon kaynağından uzak durulmalı, en kısa sürede radyasyonlu ortam terk 

edilmelidir. 

Radyasyonlu cihazlarla yapılan teşhis ve tedaviye sık sık başvurulmamalıdır. 

Radyasyon, doğadaki radyoaktif maddelerden çok, bunların kullanıldığı ortam ve 

olaylardan çıkar. Bunlar; nükleer santraller, nükleer enerjiyle çalışan gemiler ve nükleer 

denemelerdir. Ayrıca teşhis ve tedavide kullanılan bazı cihazlar, tıbbi malzemelerin ve suların 

dezenfekte edilmesi için kullanılan araçlardan da radyasyon yayılmaktadır. 

R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Baz istasyonlarının genellikle 4 metre boyunda dolap biçiminde olan antenleri adeta 

radyo vericisi gibi küçüktür. Tek yönlü yayında MD’lar dar bir huzme şeklinde gönderilmekte 

huzme daraldıkça güç artmakta, dar huzme, civar binalara girmekte veya onlardan 

yansımaktadır. Elektromanyetik ışın şiddetinin mesafenin karesiyle ters orantılı olarak 

azaldığını söylemekte ise de azalan elektromanyetik alan şiddetidir. Kanser yapıcı etki 

mesafeyle azalmaz. Cep telefonu ve dam antenleri özellikle çocuklar için tehlikelidir. 

Elektromanyetik alanlara maruziyet ile ciddi sağlık problemleri arasında ilişki 

bulunmaktadır. Bildirgeye göre; cep telefonları ve baz istasyonlarının bireysel olarak 

ölçülebilir düzeyde olmasa da, toplum düzeyinde çok ciddi sağlık riskleri oluşturabileceği; 

önemli sağlık sorunlarının uzun yıllar sonra ortaya çıkabileceği göz önüne alınmalıdır. Bu 

nedenle toplumun taşıyacağı bu risk düzeyinin halk sağlığı değerlendirmelerinde kural olarak 

benimsenen “önlem (ihtiyat)” ilkesi temel alınarak en aza indirilmesi gereği ortaya 

çıkmaktadır." 

183

S.ÇEVRE EĞİTİMİ 

S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi İle İlgili Faaliyetleri 

Toplumun tüm kesimlerini çevre konusunda bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi 

bireylerin çevre ile ilgili hak ve görevleri konusunda çevre eğitiminin önemi çok büyüktür. Bu 

amaçla çevre ile ilgili vakıf, dernek, gönüllü kuruluşlar basın yayın organları ile iş birliği 

içinde etkin çalışmalar yürütülmektedir. 

İlimizde, Çevre Orman Müdürlüğü ve Milli Eğitim Müdürlüğü arasında imzalanan 

işbirliği protokolü çerçevesinde her yıl ilköğretim kurumlarına yönelik olarak çevrenin 

korunması, kirliliğin önlenmesi, olumlu tüketim alışkanlıklarının kazandırılması, 

değerlendirilebilir katı atıkların kaynağında ayrı toplanması konulu eğitimler verilmektedir. 

Ayrıca bu tip bilgilendirme faaliyetleri sonucunda bakanlığımızdan gönderilen CD ve kasetler 

izletilmekte konu ile ilgili İl Müdürlüğümüzce hazırlanan afiş ve broşürle dağıtılmaktadır. 

Özel ve resmi kurumlardan gelen talepler doğrultusunda da çevre eğitimleri 

düzenlenmektedir. Halk Eğitim Merkezi ve Akşam Sanat Okulu bünyesinde kış sezonu 

boyunca ihtiyaca göre açılan kalorifer ateşçiliği kursları sonunda İl Müdürlüğümüzce “Konut 

ve İşyerlerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği ve Önlenmesi” konulu seminerler verilerek kursa 

katılanlar bilgilendirilmektedir. 

2004 yılında “5 Haziran Dünya Çevre Günü” ve 16-22 Eylül tarihleri arasında 

“Avrupa Hareketlilik Haftası” süresince toplumsal çevre bilincinin artırılması ve çevre 

sorunlarına dikkat çekilmesi amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlenmiştir. 5 Haziran Dünya 

Çevre Günü etkinlikleri kapsamında hafta boyunca uyarıcı pankartlar asılmış, “Atık Pil 

Toplama” kampanyası düzenlenerek belli miktarda pil getiren herkese çam fidanı armağan 

edilmiş, çevre konulu sergi düzenlenmiş, çeşitli alanlarda çevre temizliği yapılmış ve Gazi 

Osman Paşa Üniversitesi katkılarıyla “Çevre Kirliliği” konulu konferans verilerek, konferans 

sonunda dinleyicilere İl Müdürlüğümüzce hazırlanan bilgilendirici broşürler dağıtılmıştır. 

16-22 Avrupa Hareketlilik Haftası çerçevesinde ise taşıtlardan kaynaklanan kirlilik ve 

önlenmesi konulu TV programı ve panel düzenlenerek, halkın toplu taşıma araçlarını 

kullanması teşviki için “Toplu Taşıma Günleri” uygulanmıştır. 

Şekil S.1: Atık Pil Toplama Kampanyası 

184

Şekil S.2: 5 Haziran Dünya Çevre Günü Etkinlikleri 

S.2. Çevreyle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 

S.2.1. Çevre Vakıfları 

İlimizde bulunan ÇEVRE KORUMA VAKFI 15 Eylül 1990 yılında kurulmuştur. 

Vakfın amacı; insanın, insan sağlığının, çevrenin korunması ve iyileştirilmesi, kırsal ve 

kentsel alanda arazinin ve tabii kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve korunması, her 

türlü çevre kirliliğinin önlenmesi, ülkenin doğal bitki ve havyan varlığı ile tabii ve tarihi 

zenginliklerinin korunması için maddi ve manevi katkıda bulunmak ve bu amaçla yeni 

kaynaklar sağlamaktır. İlimizde Çevre Koruma Vakfı İl Müdürlüğümüzün çevre eğitimine 

yönelik yapmış olduğu faaliyetlere maddi destek sağlamaktadır. Ayrıca ilimizde trafikteki 

araçların egzoz emisyon gazları ölçümünü yapmaktadır. 

TEMA VAKFI; 1992 yılında Türkiye’de kuruldu. 1995 yılında Tokat’ta da faaliyete 

geçti. İnişli çıkışlı yılların ardından 16 Mayıs 2003 tarihi ile yeni yapılanmasını tamamladı. 

TEMA Vakfının Amaçları 

• Ülkemizde doğal varlıkların ve çevre sağlığın korunması, erozyonla mücadele, toprak 

örtüsü ve toprağın korunması ve ağaçlandırmanın önemi hakkında kamuoyunu 

eğitmek ve bilinçlendirmek 

• Erozyon felaketinin doğuracağı sonuçlar, alınacak önlemler konusunda halkımızı 

bilgilendirmek, bilinçlendirmek ve böylece oluşturulacak bilinçli ve etkin kamuoyu 

desteği ile hükümetleri erozyonla mücadelede, gerçekçi ve uygulanabilir politikalar 

üretme ve uygulamaya teşvik etmek 

• Biyoçeşitlilik, toprak, su ve doğal çevrenin korunmasına ilişkin milli politikaların 

oluşturulmasına yardımcı olmak ve bu esaslardan ödün verilmemesi için mücadele 

etmek 

• Ağaç ve orman sevgisini topluma mal etmek 

• Hayvancılığın temeli olan çayır ve meraları koruyup, geliştirmek 

185

• Doğal zenginliklerimizin bilinçsizce kullanılıp, geri dönüşümsüz bir şekilde yok 

olmasına izin vermeyerek, korumak, geliştirmek ve Türkiye'nin geleceğini güvenceye 

almak 

• Çölleşmeyle mücadelede dünyaya örnek bir hareketi Türkiye'den başlatmak 

• Doğal varlıkların, insan sağlığının, yeşil alanların, toprak ve bitki örtüsünün, 

ormanların, meraların korunması, geliştirilmesi ve yenilerinin teşkil edilmesini 

sağlamak için faaliyette bulunmak 

Bu amaçları gerçekleştirmek için gerekli teşkilatın oluşturulmasını, yasaların çıkmasını 

sağlamak ve gönüllü kuruluşların öncülüğünde toplumun bütün kesimlerinin desteği ile 

erozyonla mücadelenin ikinci bir İstiklal Savaşı kabul edilerek erozyon tehlikesi ile mücadele 

edilmesi 

İlimizde de TEMA resmi dairelerde, iş yerlerinde ve kamuoyuna karşı bilgilendirici 

çeşitli eğitim faaliyetleri ve TV programları düzenlemektedir. 

S.2.2. Çevre Dernekleri 

İlimizde Nezahat Hanımlar Eğitim Yardımlaşma ve Çevre Koruma Derneği çevre ile 

ilgili faaliyetler düzenleyen tek dernektir. Dernek İl Müdürlüğümüzün tüm etkinliklerinde 

destek göstermektedir. 

S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar 

İlimizde çevreyle ilgili federasyon bulunmamaktadır. 

KAYNAKLAR: 

Tokat Çevre Orman Müdürlüğü 

Tokat Valiliği Çevre Koruma Vakfı 

TEMA İl Temsilciliği 

186

T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 

T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 

Çevre tahribatının önlenmesi için sorunların kökenine inilerek tanıların konulması ve 

daha sonra özveri ile çalışılması sorunları gidermede ön koşuldur. 

Nüfusun kentsel kırsal yöreler arasındaki dağılımı, çevre koşullarını etkilemektedir. 

İnsanların çevreyi koruyabilmeleri için öncelikle doğanın yapısını bilmeleri gereklidir. 

Ayrıca Bilinçli bir tüketiminde bir çevrecilik olduğunu düşünürsek, doğal kaynakların 

korunması, bunun için kaynak kullanımının denetlenerek çevre düzenini bozmayan 

yöntemlerin seçilip uygulanması önemlidir. 

Çevre konusunda eğitim gücünün seferber edilmesi ve doğayı kirletmeyen tüketim 

alışkanlıklarının kazanılması gelecek için önemli bir adımdır. 

T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, 

Korunması ve Geliştirilmesi 

Ekonomik ve sanayideki gelişmeler insanların yaşam kalitesini ve refahını 

yükseltmekle birlikte beraberinde çevre sorunlarını da gündeme getirmektedir. İlimizde 

kum, çakıl ve mermer ocaklarının yoğunluğu, sanayi tesislerinden üretim sonucu çıkan atık 

suların arıtılmaksızın, ya da yetersiz arıtılması sonucu çevreye bilinçsizce deşajı, erozyon, 

bilinçsiz tarımsal uygulamalar gibi nedenlerle çevre dengesi bozulmaktadır. Ekolojik 

dengenin korunması için öncelikle; 

1- Sanayi tesislerinden kaynaklanan atık suların alıcı ortama bırakılmadan önce 

arıtılması, 

2- İlimiz merkez ve ilçelerinde görülen nüfus artışına bağlı olarak çevre tahribartının 

minimuma indirilmesi içim kullanılacak her türlü yakıtın kalitesinin kontrol altına 

alınması gerekmektedir. 

3- Erozyonun önlenmesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. 

4- Katı atıklar için “Katı Atık Düzenli Depolama Tesisleri” yapılmalıdır. 

T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini 

Aşmayacak Biçimde Planlanması 

İlimizde Tarım, enerji, ulaşım, sanayi, kentleşme gibi faaliyetlerin çevre sorunlarına 

yol açmayacak biçimde yürütülmesine yönelik olan kararlar bulunmamaktadır. 

T.4. Çevrenin İnsan-Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 

Özellikle yoğun kentsel yerleşmelerde yapı stoku ve teknik altyapının amaca 

uygunluğu (fonksiyonelliği), tarihi çevrenin korunması, kentsel imaj ve kentsel estetik açıdan 

insanlarda tatminsizliğe yol açan görsel kirlilik ve kentlerdeki doğal çevrenin (yeşil alanlar, 

park ve bahçeler vb.) yeterlilik ve kullanabilirlilik düzeylerinin değerlendirilmesi 

yapılacaktır. 

T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 

İl düzeyinde genel olarak hazırlanan amenajman planları (orman, tarım vb.) ve diğer 

faaliyetlerle ilgili hazırlanan arazi kullanım planlarının (her ölçekteki imar planları, varsa 

bölge planı) çevre kaynakları üzerine getireceği yük değerlendirilecek, harita ortamında 

sunulacaktır. 

T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi 

2004 yılında İlimizde yapılmış ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı yoktur. 

187

Tablo T.1: Çed Gereklidir/Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi 

FAALİYETİN YERİ 

(İlçe,Köy,Mevkii,Pafta,Koordinat) 

FAALİYET(PROJE) 

SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR TARİHİ 

KARAR 

1- 

SANAYİ 

1. Tokat 

Dimes Gıda San. ve Tic. 

A.Ş Şarap fabrikası 23.11.2004 

Tekstil 

2.Tokat OSB 

Merve Tekstil pamuk,dokuma 22.10.2003 

hazır giyim 

3. Tokat ili, Erbaa OSB Libra tekstil konfeksiyon 12.09.2003 

Tekstil yazma 

Has özgen 

imalatı 22.10.2003 

4.Tokat OSB 

2- 

ENERJİ 

1.Tokat İli, Erbaa İlçesi D.S.İ. Erbaa HES 25.02.2004 

Çevresel Etkileri 

Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 

3- 

MADEN 

28.12.1998tarih 8 nolu Çevresel Etkileri 

Veli MENEKŞE Mermer Ocağı 

1.Zile İlçesi,Kervansaray Köyü 

karar 

Önemsizdir 

Pakiş Mermer Maden 


Mermer Ocağı 

2.Zile İlçesi,Kervansaray Köyü İnşaat San.Tic.A.Ş. 

karar 

Önemsizdir 

Ökseloğlu Mermer 


Maden Müh.San.ve Mermer Ocağı 

karar 

Önemsizdir 

3.Zile İlçesi,Kervansaray Köyü 

Tic.Ltd.Şti. 

4.Merkez Dereyaka Köyü yolu üzeri Hamit HELVALI Mermer Ocağı 29.07.1999tarih 5 nolu Çevresel Etkileri 

188

Söğütlüpınar Mevkii karar Önemsizdir 

5.Almus İlçesi,Dikili Köyü Mevkii Acar Kardeşler Ltd.Şti. Kum Ocağı 

6.Erbaa İlçesi,Osmanköy ve 

Zoğalluçukur Köyleri içerisindeki 

Atelması Mevkii 

7.Erbaa İlçesi,Gölönü 7 Pafta 587 

Parselde kayıtlı alan 

8.Reşadiye İlçesi,Büşürüm Beldesi 

civarı AR:73759 sayılı sahada 

9.Erbaa İlçesi,Erek Mahallesi,Şıhlar 

Mezarlığı Mevkii 

10.Koyulhisar-Suşehri Devlet 

Karayolu Kenarında,Reşadiye 

İlçesi,Umurca Köyü sınırları 

içerisinde 

11.Sivas Karayolu,Dodurga yol 

ayrımının Bedirkale Köyü tarafı 

12.Turhal-Zile Karayolunun 12+370 

Km'sinin sol tarafında Aralıkçalı 

Tepesi Mevkii 

13.Erbaa İlçesi,Erek Mah.,Harmanlar 

Mevkii 

Harun Yüksel Toprak 

San. ve Tic. A.Ş. 

Harun Yüksel Toprak 

San. ve Tic. A.Ş. 

Gençler Maden 

Müh.San. ve Tic.Ltd.Şti 

Mustafa KAYA 

Karayolları 16. Bölge 

Müdürlüğü 





Kelkit Kum Ocağı 

İşletmesi Oto Gıda 

İnşaat Taşıma 

Tic.San.Ltd.Şti. 

Kil Ocağı 

Kil Ocağı 

Kil Ocağı 

Kum Ocağı 

Taş Ocağı 

Taş Ocağı 

Taş Ocağı 

Kum Ocağı 

23.06.2000tarih 3 nolu 

karar 


karar 


karar 


karar 


karar 

28.06.2001tarih 2001/6 

nolu karar 


nolu karar 


nolu karar 


nolu karar 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 

14.Merkez İlçe,Taşlıçiftlik 

Köyü,Adalar Mevkii 

Ayşe SÖNMEZ(iptal) 

Kum Ocağı 


nolu karar 


Önemsizdir 

189

15.Turhal İlçesi,Hamidiye 

Köyü,Alkaya Mevkii 

Ahmet ALBAYRAK 

Mermer Ocağı 


nolu karar 


Önemsizdir 

16.Turhal İlçesi,Dazya Çayı Mevkii Turhal Belediyesi Kum Ocağı 


nolu karar 


Önemsizdir 

17.Merkez İlçe,Güryıldız 

Beldesi,Gülenyazılar Mevkii 

Bedrettin YELKAYA 

Kum Ocağı 


nolu karar 


Önemsizdir 

18.Merkez İlçe,Güryıldız 

Beldesi,Gülenyazılar Mevkii 

Dursun ÇAĞATAY 

Kum Ocağı 


nolu karar 


Önemsizdir 

19.Reşadiye İlçesi,Göllüköy 

Termikağa Mevkii 

Mehmet KARACA 

Kum Ocağı 


nolu karar 


Önemsizdir 

20.Tokat İli, Ulaş Köyü, Kaldırım 

Mevkii 

Tokat Belediyesi Kum Ocağı 


Önemsizdir 

21.Tokat İli, Yenisu kasabası, 

Kavalan Mevkii 

L.Daim NAMLI Kil Ocağı 


Önemsizdir 

22.Tokat İli, Artova İlçesi, Salur 

Köyü 

SMS Madencilik Krom Ocağı 18.11.2003 


Önemsizdir 

190

23.Tokat İli, Merkez İlçe, O.S.B Merve Tekstil Tekstil 22.10.2003 


Önemsizdir 

24.Tokat İli, Merkez İlçe, O.S.B 

Espa 

gıda,turşu,salamura,salça 

üretimi ve paketleme 

gıda 22.10.2003 


Önemsizdir 

25.Tokat İli, Merkez İlçe, O.S.B 

Has Özgen Tekstil 

Yazma İmalatı 

Teksil 22.10.2003 


Önemsizdir 

26.Tokat İli, Erbaa İlçesi, O.S.B 

Libra Tekstil Hazır 

Giyim ve Konfeksiyon 

Tesisi 

Teksil 12.09.2003 


Önemsizdir 

27.Tokat İli, Turhal İlçesi, Çaylı 

Köyü, Eğertepe Mevkii 

Albayraklar Taş Kırma, 

Kireç, İnşaat San. ve 

Tic.Ltd.Şti. 

Taş Ocağı 23.02.2004 


Önemsizdir 

28.Tokat İli, Zile İlçesi, Karakaya 

Köyü 

Mehmet AKYÜZ Kömür Ocağı 23.02.2004 


Önemsizdir 

29. Tokat İli, Niksar İlçesi, Hamidiye 

Köprüsü 

Niksar Belediyesi Kum Ocağı 28.10.2004 


Önemsizdir 

30. Tokat İli, Niksar İlçesi, Umurlu 

Köyü 

Kasım KAS Kil Ocağı 03.10.2004 


Önemsizdir 

191

31.Tokat İli, Büyükbağlar Köyü Nurettin Çakır Kum Ocağı 28.06.2004 


Önemsizdir 

32. Tokat İli, Erbaa İlçesi Erbaa Belediyesi Kum Ocağı 21.05.2004 


Önemsizdir 

33.Tokat İli, Turhal İlçesi, Çaylı 

Köyü 

Albayraklar Taş Kırma, 

Kireç, İnşaat San. ve 

Tic.Ltd.Şti. 

Taş Ocağı 23.02.2004 


Önemsizdir 

34.Tokat İli, Erbaa İlçesi, Doğanyurt 

Köyü 

Erbaa Belediyesi 

Taş mıcır ocağı ve 

kırma eleme tesisi 

29.12.2004 


Önemsizdir 

35.Tokat İli,Yeşilyurt Köyü, 

Gülemezler Mevkii 

Özkan POLAT Kum Ocağı 11.02.2005 


Önemsizdir 

36. Tokat İli, Taşlıçiftlik Köyü 

Babaoğlu Mevkii 

Ayşe SÖNMEZ 

Kum Ocağı ve 

Yıkama Eleme 

tesisi 

18.02.2005 


Önemsizdir 

37. Tokat İli, Erbaa İlçesi,Karakaya 

Beldesi, Yuvayurt Mevkii 

Çarıksız İnşaat Tic. San. 

A.Ş. 


Yıkama Eleme 

tesisi 

04.03.2005 


Önemsizdir 

38.Tokat ili, Karakaya köyü, 

kalındüzü mevkii 

Yılmaz gelebülür 


Yıkama Eleme 

tesisi 

2002 yılı 


Önemsizdir 

192

39. Amasya İli, Aydınca Beldesi DSİ genel Müdürlüğü 

Amasya Aydınca 

Sulaması ve 

Malzeme Ocakları 



Önemlidir 

40.Tokat İli, Zile İlçesi, Derebaşı 

köyü, Bardakdurmaz mevkii 

Çenesizler Toprak 

San.Tic. A.Ş. 

Tuğla-Kiremit kil 

ocağı 



Önemlidir 

41.Tokat İli, Turhal İlçesiÇaylı 

Kasabası 

Gül-KO İnş. Gıda ve 

İht.Mad. San. Tic. Ltd. 

Şti. 

Kum Ocağı 30.05.2005 


Önemlidir 

42. Tokat İli, Güryıldız Kasabası , 

Gülenyazılar mevkii 

Yunus AYDIN Kum Ocağı 14.06.2005 


Önemsizdir. 

43.Tokat İli, Zile İlçesi, Karacaviran 

köyü 

Yersan Mad. San. ve 

Tic. Ltd. Şti. 

Kömür Ocağı 15.06.2005 


Önemsizdir. 

44.Tokat İli, Zile İlçesi, Çaylı Köyü, 

Eğertepe mevkii 



Kömür Ocağı 27.06.2005 


Önemsizdir. 

45.Tokat İli Zile İlçesi, Yaylayolu 

köyü Dikmen Mevkii 23,78 hektar 

alan 



Tuğla-Kiremit kil 

ocağı 



Önemsizdir. 

46. Tokat İli, Niksar İlçesi, Kumluk 

Mevkii 

Niksar Belediyesi Kum Ocağı 11.07.2005 


Önemsizdir. 

193

4-ATIK-KİMYA.. 

1.Merkez İlçe Ankara Mah.sınırları 

içinde,Soğucak Bağları Mevkii 

Tokat Belediyesi 

Katı Atık Düzenli 

Depolama Tesisi 


nolu karar 


Önemsizdir 

5-TARIM-GIDA 

1.Tokat İli, Turhal ilçesi, Hamam 

Mahallesi Turhal Belediyesi Kombina Tesisi 20.10.2004 

2. Tokat İli Niksar İlçesi, hamidiye 

Köprüsü Niksar Belediyesi Mezbaha tesisi 17.10.2004 

salamura salça 

Tokat OSB 

Espa Gıda 

üretimi 22.10.2003 

Tokat İli, Reşadiye İlçesi Resüt Süt İşleme Tesisi 05.05.2005 

Tokat İli, Reşadiye İlçesi Resüt Kombina Tesisi 09.05.2005 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 


Önemsizdir 

6-ULAŞIM-KIYI 

7- 

TURİZM 

1.Tokat İli,Toplu Konut projesi Toplu Konut İdaresi toplu konut 31.03.2005 


Önemsizdir 

194

tokaticd2004.pdf 12214KB May 03 2011 12:00:00 AM

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?