6-7 EYLÜL OLAYLARI

PERDE ARKASİmilletvekili Hamdullah Suphi Bey'in önerisiyle 88. madde şu şekilde değiştirildi:"Türkiye ahalisine din ve ırk farkı olmaksızın vatandaşlık itibariyle Türk ıtlak olunur."Bu düzeltinin anlamı, gayrimüslimlerin yasalar önünde aynı vatandaşlık hakve ödevlerine sahip olmakla beraber, toplumda Türk olarak algılanmadıklarıdır.Yeni siyasi elit, Islamı Türkçülüğün önemli bir unsuru olarak tanımladı. Ankara,Küçük Asya'daki Rumlarla Yunanistan Makedonya'sındaki Türk azınlığınkarşılıklı olarak yerlerinin değiştirildiği nüfus mübadelesi için kimlerin seçileceğinin,din kriteri esas alınarak belirlenmesinde ısrar etti. 412 Türkiye ile Yunanistanarasında 30 Ocak 1923'te imzalanan nüfus mübadelesi anlaşması, Lozan BarışAntlaşmasının bir parçasıydı ve birinci maddesinde şu hükmü içeriyordu: "1 Mayıs1923'ten itibaren, Türkiye'deki Rum-Ortodoks dinine mensup Türk vatandaşlarıile Yunanistan'daki İslam dinine mensup Yunan vatandaşları mübadele edilecektir."413 Böylece, anadili Türkçe olan ve Yunanca bilmeyen Pontus ve Karaman'dakiOrtodoks gruplar, ateşli itirazlarına rağmen Yunanistan'a yerleştirildiler.Hükümet, Girit ve Makedonya'dakı Müslümanları etnik kökenlerine bakmaksızın"Türk" olarak kabul etti. Burada söz konusu olan, Yunanlar ve Türkler arasındabir değiş tokuş değil, Rum-Ortodoks Hıristiyanlar ve Osmanlı uyruklu Müslümanlararasında bir nüfus mübadelesidir. 414 Nüfus mübadelesi için din kriterinintemel alınmasıyla, yeniden iskân sürecinin bürokratik işleyişinin hızlandırılması vegenç Türk devletinde yeni gayrimüslim toplulukların oluşmasının engellenmesiamaçlanmıştır. Ulus, Mustafa Kemal tarafından 1923te kurulan Cumhuriyet HalkPartısi'nin program ve tüzüklerinde 416 dil, kültür ve ülkü birliği olan sosyal ve siyasalbir topluluk olarak tanımlanmıştır. Türk milliyetçiliğinin diğer uluslara "zararvermeyeceği", onların "değerlerine saygı duyacağı ve onları destekleyeceği" belirtilmiştir.Bu resmi belgelerde temsil edilen ulus ve milliyetçilik anlayışı, dış ilişkilerdeşovenizmden ve yayılmacı politikalardan kaçınırken, içeride etnik kimlik ya daırk farkı gözetmeden, ortak bir kültür ve kimlik temeline dayanır.412 Stephen P. Ladas, The Exchange of Minorities: Bulgaria, Greece and Turkey. New York 1932, s. 377413 Stephen P. Ladas, The Exchange of Minorities: Bulgaria, Greece and Turkey, s 787414 Bernard Lewis, Emergence of Modern Turkey, Londra 1961, s. 348415 CHP Parti Programlar! ve Tüzükleri için bkz Taha Parla, Türkiye'de Siyasi Kültürün Resmi Kaynakları, Kemalist Tek-Partiİdeolojisi ve CHP'nin Altı Oku,İstanbul 1995, s. 17-15483