11.07.2015 Views

amerikan edebiyatının ana hatları

amerikan edebiyatının ana hatları

amerikan edebiyatının ana hatları

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

temel inançları onları son derece demokratik yaptı ve dogmatik dinselotoriteye karşı çıktılar. Etkilerinden korkan katı Massachusetts tarafındansürülen Quakerlar, William Penn’in liderliğinde 1681’de Pennsylvania adlı çokbaşarılı bir sömürge kurdular.John Woolman (1720-1772)En tanınmış Quaker eseri John Woolman’ın yazdığı uzun Journal (Günlük,1774) dir. Bu günlüğünde iç dünyasını saf, yürekten ve çok tatlı bir üsluplakaydetmiş ve bu bir çok Amerikan ve İngiliz yazarın beğenisini kazanmıştır.Bu olağanüstü adam şehirdeki rahat evini bırakarak onlardan bir şeyleröğrenebilmek ve fikirlerini paylaşmak için vahşi iç kısımlarda Kızılderililerleyaşamaya gitti. Basitçe ifade ettiği arzusu “yaşamlarını ve içinde yaşadıklarıruhu hissetmek ve anlamak” idi. Woolman’ın adalet-sever ruhu doğal olaraksosyal eleştiriye döner: “Gördüm ki bir çok beyaz insan Kızılderililere romsatıyor. Ben bunun çok büyük bir kötülük olduğunu düşünüyorum. ”Woolman aynı zamanda ilk kölelik karşıtı yazarlardan biriydi. 1754 ve 1762’deiki denemesi yayımlandı: “Zencilere Sahip olmak Üzerine Bazı Düşünceler”.Ateşli bir insaniyetperver olarak adaletsiz olduğunu düşündüğü yetkililer vekanunlar karşısında “pasif boyun eğme” yolunu seçmişti ve bu yöntemiylekuşaklar sonra Henry David Thoreau'nun tanınmış denemesi CivilDisobedience’a (Sivil İtaatsizlik, 1849) öncülük etmişti.Jonathan Edwards (1703-1758)John Woolman’ın antitezi tanınmış Quaker'dan sadece 17 yıl önce doğmuşolan Jonathan Edwards idi. Woolman çok az eğitim almıştı; Edwards çokeğitimliydi. Woolman kendi iç ışığının peşinden gitti, Edwards kendinikanunlara ve otoriteye adamıştı. Her iki erkek de iyi yazarlardı amasömürgelerdeki dinsel deneyimin iki ters ucunu temsil ediyorlardı.Edwards şekillendiren aşırı görev duygusu, onu çevresinde ortaya çıkanliberalizm güçleri karşısında katı ve karanlık Kalvinizmi korumaya yöneltti.Sinners in the Hands of an Angry God (Kızgın Tanrının Elindeki Günahkarlar,1741) başlıklı korkutucu ve güçlü vaazı onun en tanınmış eseriydi.[I]f God should let you go, you would immediately sink, and sinfully descend,and plunge into the bottomless gulf. . . . The God that holds you over the pitof hell, much as one holds a spider or some loathsome insect over the fire,abhors you, and is dreadfully provoked. . . . he looks upon you as worthy ofnothing else but to be cast into the bottomless gulf.Edwards’ın vaazları çok güçlü bir etkiye sahipti ve bütün katılanları isterikağlama krizlerine sürüklüyordu. Ancak, uzun vadede, ürkünç sertlikleriinsanları Edwards’ın kahramanca savunduğu Kalvinizmden uzaklaştırdı.Edwards’ın dogmatik, ortaçağ vaazları huzurlu ve refah içinde yaşayan 18’inciyüzyıl sömürgecilerine artık uymuyordu. Edwards’dan sonra taze, liberalhoşgörü akımları güçlendi.GÜNEY VE ORTADAKİ KOLONİLERDE EDEBİYATDevrim öncesi güneyin edebiyatı soylu ve dünyeviydi, güney plantasyonlarının güçlüsosyal ve ekonomik sistemlerini yansıtırdı. İlk İngiliz göçmenleri dinsel özgürlük içindeğil ekonomik fırsatlar için güneydeki sömürgelere yönelmişlerdi.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!