11.07.2015 Views

amerikan edebiyatının ana hatları

amerikan edebiyatının ana hatları

amerikan edebiyatının ana hatları

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Poe’nun yukarıda adı geçenler gibi öyküleri korku hikayeleri olaraktanımlanmıştır. The Gold Bug (Altın Böcek) ve The Purloined Letter (ÇalınmışMektup) daha çok muhakeme veya fikir yürütme öyküleridir. Korku hikayeleriH. P. Lovecraft ve Stephen King gibi Amerikalı fantezi korku yazarlarınaöncülük ederken, muhakeme hikayeleri ise Dashiell Hammett, RaymondChandler, Ross Macdonald, ve John D. MacDonald gibi yazarların dedektifhikayelerine öncülük etmiştir. Bilimkurgu gibi arkadan neyin geleceğikonusunda da ipuçları vardır. Bu öykülerin tamamı Poe’nun akla duyduğuhayranlığı ve 19’uncu yüzyıl dünya görüşünü kökten bir biçimde laikleştirenürkütücü bilimsel bilgiyi gösterir.Poe her tarzda ruhu araştırır. Öykülerin tamamında derin psikolojik içebakışlarparıldar. The Black Cat (Siyah Kedi)’de “Hangimiz, kendimizi yüzlerce defa sırfyapmamamız gerekli olduğundan aşağılık ya da aptalca bir şey yaparkenbulmadık ki” der. Psikolojik süreçlerin egzotik ve garip yanlarını araştırmakiçin Poe delilik hikayelerine ve aşırı duygulara dalmıştır. Bu öykülerdeki acıverecek kadar bilinçli stil ve zengin açıklamalar olayları daha da canlı veinanılacak hale getirdiğinden korkunçluk duygusunu daha da arttırır.Poe’nun çöküş ve romantik ilkeliği bir arada ele alması Avrupalılar, özellikleStéphane Mallarmé, Charles Baudelaire, Paul Valéry, ve Arthur Rimbaud gibiFransız şairler tarafından çok beğenildi. Ancak Poe’nun demokrasiye duyduğusoylu nefreti, egzotik olanı tercih etmesi ve insanlıktan uzaklaşmakla ilgilikonularına rağmen Amerika karşıtı olduğunu söyleyemeyiz. Tam tersine,Amerikan demokrasisinin ruhun en derin ve gizli yanlarını ortaya dökeneserler yaratacağı konusundaki öngörüsü için çok iyi bir örnektir. Derinendişeler ve ruhsal güvensizlik Amerika’da Avrupa’dakinden çok daha önceortaya çıkmıştı çünkü Avrupalıların en azından onlara psikolojik güvensağlayan sağlam ve karmaşık bir sosyal yapısı vardı. Amerika’da bunun yerinegeçecek bir güven duygusu yoktu; herkes kendi için yaşamaktaydı. Poekendini geliştirmiş insanı anlatan Amerikan rüyasının görünmeyen kısmınıdoğru bir biçimde anlatmış ve maddeciliğin ve aşırı rekabetin nelere –yalnızlık, yabancılaşma, ve yaşam içinde ölüm şekilleri -- mal olacağınıgöstermişti.Poe’nun “çöküşü” 19’uncu yüzyılda simgelerin değer kaybedişini de yansıtır –bir çok yerden ve dönemden gelen s<strong>ana</strong>t objelerini karıştırmak eğiliminigerçekleştirirken onları kişiliklerinden uzaklaştırmak ve bir koleksiyondaki saltsüs eşyalarına indirgemek. Bunun sonucu olarak görülen biçim kaosu özelliklekendi geleneksel tarzı olmayan Birleşik Devletler'de fark ediliyordu. Göç,şehirleşme ve s<strong>ana</strong>yileşme aileleri ve geleneksel olanı kökünden söküpattığından, bu allak bullak olma, düşüncenin iç içe geçmiş sistemlerininkaybını yansıtır. S<strong>ana</strong>tta sembollerin bu karışıklığı groteski canlandırmış, Poebu fikri klasik öykü koleksiyonu olan Tales of the Grotesque and Arabesque’de(Grotesk ve Arabesk Hikayeler, 1840) açıkça tema olarak ele almıştır.KADIN YAZARLAR VE REFORMCULAR19’uncu yüzyılda Amerikan kadını bir çok eşitsizliğe katlanmak zorunda kaldı: Oyverme hakları yoktu, profesyonel okullara girmeleri ve çoğu konuda yüksek eğitimalmaları yasaklanmıştı, toplum karşısında konuşmaları ve hatta halk toplantılarınakatılmaları bile yasaktı ve mal mülk edinemezlerdi. Bütün bu engellere karşın, güçlü

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!