74 - Yeni Ümit

Tabiîn dönemi, İslâm devletinin üst üste fetihler yaptığıbir zaman dilimidir. Bu dönem, dış dünyanın fethi yanında,nefsiyle hesaplaşan, onunla yaka-paça olan, aynı zamandaolabildiğince ilim aşığı, hakikat kahramanı ve İslâm güneşininbir sonraki nesillere aktarılması adına da canla-başlaçalışan insanlarla doludur…Tabiîn efendilerimiz yerleşmiş oldukları şehir ve kasabalardabir yandan irşad ve tebliğ vazifelerini yerine getirmişbir yandan da savaşa çağrıldıklarında harp meydanlarınınkahramanları olmuşlardır. Gerektiğinde de hiç tereddüt etmedengörevlendirildikleri beldelere hicret etmişlerdir.İşte bu ilim, irfan ve cihad ruhunu şahsında birleştirmişkahramanlardan birisi de Ebû Osman en-Nehdî’dir.Ebû Osman en-Nehdî, Kûfe’nin en mümtaz tabiîsidir 1 .İsmi, Abdurrahman b. Müll, künyesi ise Ebû Osman’dır 2 .Cahiliye ve Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) döneminiidrak etmiş hatta efendimizin zekât toplama memurlarınaüç defa zekât vermiştir 3 . Peygamber efendimizle (sallallahualeyhi ve sellem) görüşemeyen Ebû Osman, Hz. EbûBekir’le de (radıyallahu anh) görüşme fırsatı bulamamıştır.Ebû Osman en-Nehdî, Hz. Ömer (radıyallahu anh) dönemindeMedine’ye gelmiştir. Kâdisiye, Celûla, Tüster, Nihavend,Yermük, Azerbaycan, Mihran ve Rüstem gibi birçokyerin fetihlerine katılmış, 4 yer yer fethedilen beldelerde yaşananolaylarla alâkalı bilgiler de vermiştir.Mesela Utbe bin Ebi Farkad ile Azerbaycan'da bulunduklarısırada kendilerine Hz. Ömer’den (radıyallahu anh)gelen bir mektupta şunların yazıldığını nakleder:“Ey Utbe bin Ebi Farkad! Bu imkânlar ne senin, ne babanın,ne de ananın üstün çabasının eseridir. Kendi ocağındane ile doyuyorsan, Müslümanları da ocaklarında onunla doyur.Aman israfa kaçmayın! Müşriklerin kıyafetlerine bürünmektenve ipek giyinmekten kaçının!” 5Zatu's-Selâsil savaşına da katılmış olan Ebû Osman, ordununkomutanı Amr İbnu'l-Âs’ın (radıyallahu anh) dilindenşu olayı nakletmiştir:"Ya Resûlallah sana en sevgili insan kimdir?" dedim."Aişe'dir!" buyurdular. Ben tekrar sordum:50YENi ÜMiTOsman BİLGEN *Ekim / Kasım / Aralık - 2006 / 74EBÛ OSMAN EN-NEHDÎ(v. 95/713)"Erkeklerden kim?""Onun babasıdır!" buyurdular. Ben bir kere daha sorayımdedim:"Sonra kim?""Ömer" buyurdular ve sonra başka isimler de saydılar.Ben, beni en sona atacak korkusuyla sükut edip başka sormadım."6Bir ara hisbe (zabıtalık) görevi de yapan Ebû Osman en-Nehdî 7 , Hz. Hüseyin’in şehadetine kadar Kûfe’de yaşamıştır.Daha sonra: “Rasûlullah’ın torununun şehit edildiği birbeldede oturamam.” diyerek Basra’ya taşınmış 8 ve Basra’datanıştığı Selman el-Farisî’den on iki sene istifade etme imkânıbulmuştur 9 . Selman el-Farisî ile samimi dost olan Ebû Osmanondan şöyle bir hadis rivayet etmiştir:Selman (r.a.) ile bir ağacın altında oturuyorduk. Selmanbirden kuru bir dal aldı ve onu yaprakları dökülünceye kadarsalladı. Sonra da: “Ebû Osman, niçin böyle yaptığımı sormuyormusun?” dedi. Ben de: “Niçin böyle yapıyorsun?” diyesordum. Bana şunu anlattı: “Resûlullah da böyle yapmıştı.Bir defasında O’nunla birlikte bir ağacın altında oturuyordum.Kuru bir dal alıp onu yaprakları dökülünceye kadar salladıve: ‘Ey Selman niçin böyle yaptığımı sormuyor musun?’dedi. “Niçin öyle yapıyorsunuz?” dedim. “Müslüman kimse,güzelce abdest alıp beş vakit namazını kılarsa, şu dalın yapraklarınındöküldüğü gibi onun da günahları dökülür” buyurarakşu ayetleri okudu: “Gündüzün iki tarafında, geceningündüze yakın saatlerinde namaz kıl. Zira böyle güzel işlerinsandan uzak olmayan günahları silip giderir. Bu, düşünenve ibret alanlara bir nasihattir.” (Hûd sûresi, 11/114) dedi.Hz. Ömer, Hz. Ali, Hz. Âişe, İbn Abbas, İbn Ömer,Ümmü Seleme, Ebû Musa el-Eş’arî, Ebû Zerr, Bilal, Selmanel-Farisî, Üsâme ve Ebû Hureyre’den (radıyallahu anhüm)hadis rivayet etmiştir 10 . Kendisinden ise Katâde, Hâlidü’l-Hazza, Humeyd, Dâvûd b. Ebî Hind, Süleyman et-Teymî,Sabit el-Bünânî ve Eyyûb es-Sahtiyanî gibi tabiûnun ileri gelenlerihadis rivayet etmişlerdir 11 .İbadetine çok düşkün olan Ebu Osman en-Nehdî’ninçok oruç tuttuğu, bayılana kadar namaz kıldığı, bazen okuduğuayetlerin tesiriyle bayılıp düştüğü 12 ve gecesini ibadet-