Sayi9kasimaralik
Sayi9kasimaralik
Sayi9kasimaralik
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Kasım-Aralık 2012 Yıl : 2 Sayı : 9<br />
E. İş ve Meslek Türküleri<br />
a. Esnaf Türküleri<br />
F. Pastoral Türküler: Konularını doğa ve doğa güzelliklerinden<br />
alan türkülerdir.<br />
a. Doğa Türküleri<br />
G. Didaktik Türküler<br />
H. Oyun Türküleri<br />
RİTMLİ (USULLÜ) TÜRKÜLER<br />
Usullü türküler genellikle oyun havaları olup Konya’da<br />
“oturak”, Urfa’da “kırık hava”, Ege’de “zeybek”,<br />
Ordu, Giresun, Trakya ve Marmara’da “karşılama”,<br />
Harput’ta “şıkıltım”, Karadeniz kıyılarında “horon”,<br />
Isparta ve Eğridir’de “datdiri”, Kars ve Erzurum’da<br />
“Sümmani ağzı” adlarıyla da anılmaktadırlar. Bunlara,<br />
belli süre birimlerine bağlı kalınarak yakılmış türküler<br />
oldukları için ölçülü türküler de denir. Bu oyun<br />
havalarından başka, “güzelleme”, “koşma”, “ninni”,<br />
“taşlama” ve “yiğitleme” de bu bölüm içinde yer almaktadır.<br />
a- Azeri Türküleri: Tar, garmon ve akerdeonun en<br />
önemli çalgıları olup ritm olarak koltuk davulu kullanılmaktadır.<br />
Segah ve nihavend makamları en çok<br />
kullanılan makamlardır. (Sevgi Gatarı, Eziz Dostum,<br />
Yarimi Göreydim)<br />
b- Karadeniz Türküleri: Karadeniz türkülerinde, türü<br />
belirleyen unsurlar;<br />
usûl, çalgılar, ağız ve bağlamadaki tavırdır. Ayrıca<br />
bu türkülerin büyük bir kısmı oyunlara eşlik etmek<br />
için okunurlar. Tulum, zurna ve Karadeniz kemençesi<br />
türün çalgısal özellik gösteren çalgılarıdır. Ayrıca<br />
bağlama (Uzun sap, bozuk düzen) yaygın olarak kullanılmakta<br />
ve kendine ait Karadeniz tezenesi ile tavır<br />
özelliğini göstermektedir. Seslendirmede kullanılan<br />
Karadeniz ağzı türün bir diğer özelliğidir. (Dertliyim<br />
Kederliyim, Giresun Kayıkları, Gelevera Deresi)<br />
c- Konya Türküleri: Bu türde, bağlamadaki özel<br />
Konya tavrı ve seslendirmede yapılan triller kendini<br />
kabul ettirmişlerdir. (Bağlar Gazeli, Sürmeli, Konyalım<br />
Yürü)<br />
d- Rumeli Türküleri: Bu türkülerde, ağız ve bağlamadaki<br />
tavır, türü belirleyen en önemli öğelerdir. Seslendirmede<br />
yöresel ağız "şive", bağlama ile icrada<br />
İSTATİSTİK<br />
ÇEŞİTLEMELERİ<br />
Trakya tavrı görülür. Kent merkezlerinde bağlamanın<br />
yanı sıra, keman, kanun, ud gibi GTSM çalgıları da<br />
kullanılmaktadır.<br />
Bulgaristan, Yunanistan ve Yugoslavya'da yaşayan<br />
Türkler'in bu türdeki türkülerinin oluşu, asırlarca aynı<br />
siyasi topluluk içinde olan insanların kültür birlikteliğinden<br />
başka bir şey değildir. (Yüksek Yüksek Tepelere,<br />
Bahçalarda Börülce, Aman Bre Deryalar)<br />
e- Teke Zortlatması (Teke Yöresi Türküleri): Bu<br />
tür adını, Teke yöresi olarak bilinen bölgeden almaktadır.<br />
Bölgenin adı, Teke beyliğinden gelmektedir.<br />
1277 yılında Karamanoğlu Mehmet Bey'in izniyle,<br />
Teke Paşa bir beylik kurmuş ve bu beyliğe kendi adını<br />
vermiştir.<br />
Teke yöresini kapsayan yerler şunlardır; Burdur'un<br />
tamamı, Fethiye, Ortaca (Muğla), Acıpayam, Kızılhisar,<br />
Honaz (Denizli), Dinar Başmakçı (Afyon), Yalvaç,<br />
Şarkikaraağaç (İsparta), Cevizli, Akseki, Manavgat,<br />
Alanya (Antalya)<br />
(Yayla Yolları, Antalya’nın Mor Üzümü, Hele Hele<br />
Kızlar)<br />
f- Yozgat Türküleri: Bu türü belirleyen en önemli<br />
öge, bağlamanın, Yozgat Tavrı veya "Sürmeli" olarak<br />
bilinen bir tavırla çalınışıdır. Ayrıca seslendirmede<br />
yapılan triller ve gırtlak hareketleri ağız olarak da bu<br />
türe başka bir özellik kazandırır.<br />
Yozgat tavrını radyolara getiren, tanıtan ve yaygınlaşmasını<br />
sağlayan Nida Tüfekçi Hoca'dır.<br />
(Hastane Önünde İncir Ağacı, Çamlığın Başında Tüter<br />
Bir Tütün, Dersini Almış da Ediyor Ezber )<br />
SERBEST RİTMLİ (USULSÜZ) TÜRKÜLER<br />
a- Arguvan havaları: Malatya özellikle Arguvan ilçesi<br />
ve Maraş’ın bazı kesimlerinde yaygın Alevi Türkmenlerine<br />
özgü bir uzun hava türüdür. Sözlerinde<br />
doğa,aşk,sevda,öğüt ve gurbet konuları işlenmiştir<br />
(Etek Sarı, Arguvana’a Gidemem, Açma Bugün Perdeleri)<br />
b- Barak Havaları; Barak havaları, barak Türkmenlerine<br />
özgü uzun havalardır. Barak Türkmen köyleri<br />
Gaziantep, Şanlıurfa arasında kalan Barak Ovası’nda<br />
çalınıp söylenmektedir. Barak havaları yöre oyunları<br />
oynanmadan önce ya da oyun aralarında sıkça ses-<br />
lendirilir. ( Dayanamam, Barakkızı, Biçare)<br />
c- Bozlak; Özellikle İç Anadolu ve Güney Anadolu’da<br />
Toroslar’da yaygın olan Avşar Türkmenleri oymaklarına<br />
ait bir uzun hava türüdür. Bozlakların konuları,<br />
yöresel ve çeşitli toplumsal olaylardır. En önemli<br />
özelliklerden olan yiğitlik ve kahramanlık konuları baş<br />
konular olarak görülür.( Avşar Bozlağı, Ankara’da Yedim<br />
Taze Meyvayı, Telli Turnam)<br />
d- Yol Havaları; Karadeniz yöresinde seslendirilen<br />
bir uzun hava türüdür. Konuları aşk, sevda ve doğadır.<br />
Sözleri doğaçlama olarak okunur. (Ağasar Yol<br />
Havası, Hemşin Yol Havası, Tonya Yol Havası)<br />
e- Hoyratlar; Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da ve<br />
Türklerin yaşadığı Kerkük’te çokça yaygın olarak görülmektedir.<br />
Hoyrat, yiğitlik mertlik duygusu veren<br />
klasik öğelerLe bezenmiştir. Sözlerde sevgi, sevgili,<br />
gurbet, keder, yas, özlem, doğa ve nasihat gibi<br />
konular işlenir. (Alçak Felek, Kerkük’ün Altı Hasa,<br />
İLLERE GÖRE TÜRKÜ SAYILARI<br />
Bahar’da Gülüm Soldu)<br />
f-Gurbet Havaları; Teke yöresine özgü bir uzun hava<br />
türüdür. Gurbet havaları sözlerinde ayrılık, sıla, yiğitlik,<br />
hasret gibi konular işlenir. Gurbet havalarına kaval,<br />
sipsi, kabak kemane, üç telli ve bağlama ile eşlik<br />
edilir, (Çıktım Gurbet Ele, Eğlen Durnam, Akşamlar<br />
Oldu)<br />
70 71<br />
ADANA 122<br />
ADIYAMAN 30<br />
AFYON 88<br />
AĞRI 29<br />
AMASYA 33<br />
ANKARA 168<br />
ANTALYA 50<br />
ARTVİN 283<br />
AYDIN 49<br />
BALIKESİR 45<br />
BİLECİK 49<br />
BİNGÖL 12<br />
BİTLİS 35<br />
BOLU 128<br />
BURDUR 104<br />
BURSA 47<br />
ÇANAKKALE 38<br />
ÇANKIRI 106<br />
ÇORUM 363<br />
DENİZLİ 26<br />
DİYARBAKIR 191<br />
EDİRNE<br />
ELAZIĞ<br />
ERZURUM<br />
ERZİNCAN<br />
ESKİŞEHİR<br />
GAZİANTEP<br />
GİRESUN<br />
GÜMÜŞHANE<br />
HAKKARİ<br />
HATAY<br />
İllere göre bu sayıların<br />
bölgelere göre dağılımında<br />
ise şu tablo karşımıza<br />
çıkmaktadır.<br />
Ege Bölgesi : 286<br />
Marmara Bölgesi : 415<br />
Akdeniz Bölgesi : 574<br />
Güney Doğu Anadolu Bölgesi : 944<br />
Karadeniz Bölgesi : 1153<br />
Doğu Anadolu Bölgesi : 1410<br />
İç Anadolu Bölgesi : 2359<br />
39<br />
181<br />
472<br />
312<br />
71<br />
305<br />
49<br />
37<br />
5<br />
23<br />
ISPARTA<br />
MERSİN<br />
İSTANBUL<br />
İZMİR<br />
KARS<br />
KASTAMONU<br />
KAYSERİ<br />
KIRKLARELİ<br />
KIRŞEHİR<br />
KOCAELİ<br />
54<br />
42<br />
114<br />
33<br />
133<br />
63<br />
133<br />
37<br />
463<br />
13<br />
KONYA<br />
KÜTAHYA<br />
MALATYA<br />
MANİSA<br />
K.MARAŞ<br />
MARDİN<br />
MUĞLA<br />
MUŞ<br />
NEVŞEHİR<br />
NİĞDE<br />
283<br />
106<br />
132<br />
42<br />
84<br />
15<br />
30<br />
17<br />
26<br />
68<br />
ORDU<br />
RİZE<br />
SAKARYA<br />
SAMSUN<br />
SİİRT<br />
SİNOP<br />
SİVAS<br />
TEKİRDAĞ<br />
TOKAT<br />
TRABZON<br />
33<br />
79<br />
11<br />
31<br />
25<br />
31<br />
414<br />
22<br />
77<br />
151<br />
TUNCELİ 26<br />
Ş.URFA 352<br />
UŞAK 48<br />
VAN 28<br />
YOZGAT 118<br />
ZONGULDAK 11<br />
AKSARAY 34<br />
BAYBURT 93<br />
KARAMAN 64<br />
KIRIKKALE 48<br />
BATMAN<br />
ŞIRNAK<br />
BARTIN<br />
ARDAHAN<br />
IĞDIR<br />
YALOVA<br />
KARABÜK<br />
KİLİS<br />
OSMANİYE<br />
DÜZCE<br />
Tabloları incelediğimizde, bazı il ve bölgelere ait türkü sayısının<br />
tahmin edilenin aksine düşük veya fazla olmasının nedeni,<br />
coğrafi bölgenin küçüklüğü ya da büyüklüğü, nüfus azlığı ya da<br />
fazlalığı, değişik dillerde söylenen türkülerin olması, farklı müzik<br />
türlerine yönelmeler, bazı yörelerde halk ozanı geleneğinin halen<br />
güçlü biçimde sürmesi gibi faktörler ile açıklanabilir.<br />
12<br />
12<br />
18<br />
20<br />
14<br />
11<br />
13<br />
21<br />
95<br />
12
Change language