4- kurs «Instrumenttaniw» pa`ninen LEKTSIYALAR TOPLAMI

kesesine tartqan, kernelgen jipte qol menen qozg`ap jiberse ses shig`aratug`inlig`in sezgen,sonday-aq qabakardin` jin`ishke jerinen kesesine kesip, buganda jip kernep tartip ko`rse, olardanda kulakka jag`imli ja`ne de anig`iraq ses shig`aratug`inlig`ina aqili alisa baslag`an. Usindayjollar menen bir neshe ma`rtebe qayta sog`iw, qayttan du`etiw na`tiyjesinde ha`zirgisinebirna`wiya uqsas qulaqqa jag`imli hawaz shig`aratug`in saz a`sbaplarin jaratiwg`a erisken.XVII-asirde jasag`an muzika izertlewshisi Darvish Aliydin` aytiwina qarag`anda bir tu`rlitamburg`a iye bolg`an qobiz ku`ta` a`iyemgi saz a`spabi. Oni «muzikanin` teoriyasin jaqsiu`yrenip alg`an XIV-a`sirdin belgili sazendesi Sultan Uvaystin` zamaninda qollandi»-depko`rsetedi.Qaraqalpaq jirawlarinda bul a`sbap haqqinda minaday legendalar saqlang`an. Esemuratjiraw menen Qiyas jiraw bilay deydi` Qobizdin` piri Qorqit ata ha`m Diywanayi buriq depesitemiz. Bizlerden buring`i o`tken jirawlar bilay dep a`psana qilatug`in edi. Qorqit ataag`ashtan qobiz islep saz shertiwdi a`rman etipti. Ko`p ag`ashlardi jonip halek bolsa da, islegenqobizinan na`tiyje shig`ara almapti. Qorqit atanin` qobiz jonip otirg`anin shaytanlar ko`rip,Qorqit atadan qobizin`di ko`rset dese, Qorqit ata shaytanlardan qobizin jasiripti. Onnan keyinQorqit ata tog`aydan shig`ip ketetug`in kisige uqsap jasirinip barip, ekinshi joldan buqqishlapbarip, shaytanlardin` so`zin tin`lapti. Shaytanlar Qorqit ata tuwrali bilay dep otir eken «Qorqitata ku`ta` a`jayip isti baslag`an eken, biraq aqirina jetkere almapti. Egerde tog`aydag`i don`izsu`ykenip quwrag`an jigildik jiydenin` ag`ashinan qobizdi jonsa, onnan tostag`an shig`arsa,onin` tostag`anin baqirawiq tu`yenin` bas terisi menen qaplasa, og`an kisnewik attin` quyrig`inanalip qil taqsa, qumlaqta, tawda o`setug`in sasiq quraydin` shiresinen (shayirinan) jaqsa, qildin`astinan ko`terip turatug`in qabaqtan jonip tiyek salsa, ju`da` shiqqish a`sbap bolg`an bolar edi».Qorqit ata shaytanlardin` bul so`zin esitip izine g`irra qaytip, shaytanlardin` aytqaninday etipqobizin islegen eken, tu`rli namag`a shertiletug`in saz a`sbabi, ju`da` jaqsi qobiz bolipti. Qorqitata qobizdi ha`r tu`rli namag`a salip shertip ju`re beripti mine sol eken Qorqit ata qobizdin` piribolipti...»Saz a`sbaplarinin` sag`asi tuwrali ilimiy derekler.Xaliq o`nermentleri adam balasinin` arziw-a`rmanlarin, qayg`i-quwanishlarin saz arqalisa`wlelendiriw maqsetinde, sol tuyg`ilardi ko`pshilikke tu`sinikli etip ortaqlasiw ushin, o`ztalg`amina beyimlestirip, o`zinen jag`imli hawaz shig`aratug`in ha`r qiyli saz a`sbaplarindo`retken, o`z o`nerlerin arttirip otirg`an. Usinday uzaq jollardi basip o`tken du`n`ya xaliqlari