20150703172909_turkiye-iran-ekonomik-iliskileri-pdf

Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün 30. Yılında Türkiye-İran Ekonomik İlişkilerisındaki 22, 23 ve 24. fazların işletim hakkını eldeediyordu. Buradan çıkarılacak günlük 46 milyonmetreküp gazın yarısını Türkiye alacak, diğer yarısıise İran’a kalacaktı. Bu doğalgaz havzasınınbulunduğu bölgedeki İran’ın Asuluye şehrindenTürkiye sınırına kadar uzanacak 1850 kilometreuzunluğundaki yeni bir boru hattıyla taşınılmasıplanlanan bu gazın bir kısmının Avrupa’ya satılmasıdüşünülmekteydi. Söz konusu boru hattınınise Türkiye ile İran tarafından ortak inşaedilmesi planlanmıştı. Ayrıca Türkiye, yıllık 35milyar metreküplük İran doğalgazının Avrupa’yataşınması konusunda kendi topraklarının kullanılmasınaizin vermiş ve bunun için gerekli boruhattının inşasında da yer almayı kabul etmişti. 33Ancak iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerioldukça ileriye taşıyacak bu projenin hayatageçirilmesi mümkün olmamıştır. Ankara ve Tahranarasında tarihten beri gelen güvensizliğin deetkisiyle iki ülke yetkililerinin anlaşmanın detaylarıkonusunda çok fazla zaman kaybetmelerininardından, 2010’lu yıllarda Arap Devrimleri veİran’a karşı artırılan uluslararası yaptırımlar sürecindebozulan atmosferde bu projenin gerçekleştirilmesiimkanı ortadan kalkmıştır.SonuçSiyasi alanda yaşanan sorunların ekonomik ilişkilerigölgelemesi bütün ülkeler arasında sözkonusu olabilecek bir problemdir. Ancak dünyapolitikasında etkin olan ülkelerin bu etkinlikleriniözellikle ekonomik güçlerine borçlu olduklarınıda unutmamak gerekir. Ekonomik açıdangüçlü olmanın yolu ise başta komşular olmaküzere bütün önemli ülkelerle ticaretin geliştirilmesive dünyaya açık bir ekonomi politikasındangeçmektedir. Bugün küresel güçler olarak tanım-33. Kemal İnat, “Türkiye’nin İran Politikası 2008”, Ortadoğu Yıllığı2008, Ed. Kemal İnat, Muhittin Ataman ve Burhanettin Duran,(Küre Yayınları, İstanbul: 2009), s. 39-40.lanan ülkelerin tamamının çok yüksek ihracatrakamlarına sahip oldukları ve özellikle komşuülkelerinin en önemli ticaret ortakları arasındayer aldıkları bilinen bir gerçektir.Bu açıdan bakıldığında, Türkiye’nin 2023yılında İran ve diğer komşularıyla ticaret hacmini300 milyar doların ve toplam dış ticaret hacmini ise1 trilyon doların üzerine çıkaramaması durumundakendisi için belirlediği 2023 hedeflerine ulaşmasıve bu hedefler arasında en önemlisi olarak görünen“dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girmek”amacını gerçekleştirmesi çok zor görünmektedir.Bu hedeflere ulaşmak için Türkiye’nin en büyükkomşusu olan İran’la ticaret hacminin en azından100 milyar dolar düzeyine ulaşması gerekmektedir.Türkiye’nin halkının güvenlik ve refahını koruyupartırabilmesi için gerekli olan güce ulaşması açısındanekonomisini geliştirecek bu adımları atmasızorunludur. Bu nedenle gerek İran’la gerekse diğerbölge ülkeleriyle arasındaki ekonomik ilişkilerigeliştirmesinin önündeki bütün engelleri ortadankaldırmaya çalışmalıdır. Bu ülkelerle başka alanlardayaşadığı sorunların onlarla ticaret yapmasınaveya Türk şirketlerinin bu ülkelerde yatırım yapmalarınasınırlama getirmesine izin verilmemelidir.Olumsuz siyasi atmosferin olduğu zamanlardada ekonomik alanda işbirliğinin sürdürülmesi vegeliştirilmesi konusunda atılacak kararlı adımların,siyasi konularda yaşanan sorunların çözümü açısındanda olumlu etki doğuracağı bilinen bir gerçektir.Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin İran ile ekonomikilişkilerini geliştirmesi hem iki ülke arasında siyasialanda yaşanan sorunların ortadan kaldırılmasınahem de her iki ülkenin de dünya politikasındaetkili olacak aktörler olma hedeflerine yaklaşmalarınakatkı sağlayacaktır. Bu nedenle Türkiye’nin,İran nükleer sorununun çözümü konusunda sondönemde oluşan olumlu atmosferi de değerlendirerekbu ülke ile ticaretini ve karşılıklı ekonomikyatırımları geliştirmesi önem arz etmektedir.setav.org25