Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...

Recommendations

Info

daha fazla daldığı oranda bir yandan da örgütün teorik tasarımdan ziyade, zaten doğasında pratiği iĢletmeye dönük olan ilkesine bakıĢ atar. Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi‟de (özellikle 2. cildi Sosyalizm'de) ekonomik ve tarihsel verilerin el çabukluğuyla geçilmesini, güncele kurban edilmesini ve örgütselliğe atıfların pratik örnekler üzerinden iĢlenmekte diretilmesini biraz da buraya yormak gerekir. Bottomore ise Mosca, Pirenne, Pareto, Schumpeter karĢılaĢtırmasında bu yazarların hiçbirinin toplumdaki bireylerin ve elitlerin dolaĢımlarıyla ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel sistemdeki değiĢmelerin ölçüsü arasında oranları da içeren bağlantı sunmamasını, ele aldıkları fenomenin eksiksiz ölçümünü vermemeleri nedeniyle kuramsal bir eksiklik kabul eder. Bireylerin sınıfsal konumlarını değiĢtirdiklerini -ki Marksizm etkisi toplumsal analiz anlamında olmasa bile bireysel değiĢimi sınıfla yorumlama anlamında bu yazarlarda etkisini gösterir- ya da seçkinler ile seçkin olmayanlar arasındaki değiĢmeleri gösterebilmiĢlerdir. Ancak bize en çok gereksinim duyduğumuz Ģeyi; seçkin kesim ya da üst sınıfın oran olarak ne kadarının toplumun alt katmanlarından alındığını ve alt katmanlardan yükselebilenlerin oranını açıklayamamıĢlardır. 37 Sosyalizmde örgütsel mekanizmaların ötesine geçilerek toplumun kendisinin de kurgulanması, Schumpeter'e göre, Polanyici manada, kapitalist „piyasa toplumu‟nun, toplumun kendisine yabancılaĢmasının uzun erimli büyük adımlarını takip etmek anlamına gelecektir. Sosyalist örgüt, kendisini kurar ve iĢleyiĢ mekanizmalarını saptarken, bunun bir toplum mühendisliğine evrilmemesine dikkat çekilmelidir. Schumpeter‟in reel sosyalizm eleĢtirisinde parıldayan ve kapitalist toplumsal tahayyüllerin önünde sonunda örgüt dolayımıyla toplum mühendisliğine varan çizgiselliğine karĢı duruĢu, sosyalist toplumda özellikle yeniden düĢünülmeli, elitlerin 37 BOTTOMORE, B. TOM (çev. MUTLU, Erol) (1997), Seçkinler ve Toplum, 2. Baskı, Ankara: Gündoğan Yayınları, s. 58. 25 Sosyoloji Notları öncülüğündeki karar mekanizması bürokrasinin toplumsal‟ı yaratması ve emiritaat zincirini kırması biçiminde iĢletilebilmelidir. ÇalıĢana örgütsel yapılar içinde uyması beklenen kuralları sosyal yaĢamda da tekrarlatmak, hazır kıta pozisyonu yüklemek, sosyalizmin bürokratik örgütsel algısının topluma yanlıĢ bir Ģekilde nüfuz ettirilmesi, büyük Örgüt‟ten arındırılmıĢ bir hayat kılcalının düĢünülememesi anlamına gelecektir. KuĢkusuz Weberyen demir kafes analizinin kötümserlik içinde yorumlanıĢı ve sosyalizmin de nihayetinde böyle bir modern „kapatılma‟ya mahkûm olacağı fikri, bizi Schumpeter‟in çarpık bir algılamasına götürebilir. Schumpeter, bu yüzden sadece ve sadece Weberyen analizin basit takipçisi ve zorunlu görülen sosyalist aĢamanın kapitalizmin bürokratik bir kopyası olduğundan ibaret izlenimini de uyandırabilir. Ne var ki, Schumpeter‟in örgütsel algısını toplumsal‟ın kuruluĢuna taĢımamaya, bu anlamda da elitlerin karar mekanizmalarındaki özerkliği sayesinde devlet‟in aĢırılıklarını törpülemeye dönük (sosyal liberalizm anlamında bir manikürcülük değil, daha içeriden ve tırnağı kopartmayı göze alarak onu iyileĢtireceğine inanan yıkıcı edim) giriĢimleri, Benthamcı modernizmi sosyalizmdeki gözetleme toplumundan ayrıĢtırma gayretlerini belirler. Ne yapmalı?nın pratiğe odaklanan ve Ģimdi Ģimdi Bloch‟ta kavramaya çabaladığım geniĢ ufuklu okumayı güncele feda etme durumunda kalma arasında bocalamadır belki de Schumpeter‟in sayıklamaları. Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi‟nin dertli, hafif çakır keyif gövdesi de gün ıĢıdıkça gözünü hafif kısarak yerinden doğrulur: Reel sosyalizm… Lenin‟in hız‟ı ve teorik arka planı(nı) heba etmese dahi pratik örgütsel tasarımlar uğruna bir nebze feda etmeye yaklaĢması, tam da sosyalistlerin bir Ģey ortaya koyamama, eleĢtirdikleriyle malul olma „halleri‟, örgütün pratiğe yönelme durumlarında ne yana düĢecekti? Beyn(i?) ve kol(u?) birbirinden o güne dek, uzun süreli iktidar anlamında, bağımsız 38 hareket eden ama siyasal 38 Proletarya ve köylünün emek bilincinin kendisi için
tasarımlarda kendi kamusunu „düĢlemek‟ten öteye geçemeyen bir ideolojik ve etik kaygı, iktidar vakti çattığında eli ayağı birbirine dolaĢmasın diye mi örgüte bu kadar değer vermeye baĢlayacaktı? Böylesi bir etik kaygı, hız‟la bağlantı kurularak okunabilir mi? Nazizmin hız‟ını aĢarken tekrar kendini yakalamaya çabaladığı 39 anda kendi ahlakını kurma benmerkezciliği 40 , insanlık geçmiĢine sınıf anlamında bir iktidara dönüĢtürülmesi sürecinde „rekabet‟in kapitalist sözlükteki anlamlarından arındırılması, özelde örgütsel bir tasarımı gerekli kılmaktadır ki bu da hız‟ı ve eylemi Ģartladığı oranda teoriyi pratiğin koynuna sokacaktır. Bu bağlamda Lenin, sosyalist rejimde -burjuva aklının sosyalizmi yererken kullandığı sıkıcı, rutin, rekabetten uzak ve durağan kıĢla sistemi argümanlarının aksine- rekabetin sönümlenmeyeceğini fakat ilk kez rekabetin geniş ve kitlesel ölçekte örgütleneceğini haber veriyordu. (…)Çünkü sosyalizm; halkın çoğunluğunu, yetkinliklerini geliĢtirip kendilerinde o kadar bol olup da kapitalizmin ezip bastırdığı, boğup öldürdüğü yetenekleri sergileyebilecekleri emek alanına çekecektir. (…)ĠĢçilerin bu bağımsız giriĢkenliğini geliĢtirmek, genel olarak tüm emekçi ve sömürülen halkın bu yeteneğini mümkün olan en geniĢ Ģekilde yaratıcı örgütsel çalıĢmaya dönüĢtürmektir. LENIN, V. Ilyiç (çev: ÇULHAOĞLU, Metin) (2003), “Rekabet Nasıl Örgütlenmeli?”, Halkın Devlet Yönetimine Katılımı Üzerine, içinde, NK Yayınları, Ankara, ss. 63- 71; (özgün metin), Toplu Eserler, c. 26, ss. 404-415, 6- 9 Ocak 1918. 39 Nazi Almanyası‟nda Yahudilere karĢı yerel halkın linç giriĢimleri o denli artmıĢtı ki, bir yerden sonra partinin bu çıplak Ģiddete müdahale etmesi ve Ģiddeti kontrolü altına alarak yönetmesi, „mücadele‟ formuna sokması, Ģiddeti merkezileĢtirmesi gerekmiĢti. Kontrol edilemeyen güç, güç değildi. 40 Burada üzerinde önemle durulması gereken, etik‟in kuruluĢu ve kitleye ulaĢtırılması sırasında izlenen yoldur. Bloch‟un sosyalizm eleĢtirisinde Nazilerin kitleyle kurduğu köprüyü ve ezilmiĢliklerin mobilizasyonunu sağlayan yöntemlerine dikkat çektiğini görüyoruz. Ona göre, Nazizmin baĢarısı “kendini kapitalizm içinde yurtsuz hisseden” insanların tepkilerini, “anti-kapitalist kıpırtıları” seferber etme yeteneğinde görülebilmelidir. Bora, Bloch‟un Erbschaft Dieser Zeit‟ta yurtsuzluk duygusuna, hoĢnutsuzluklara hitap ederek bunları karĢı-devrimci bir doğrultuda kıĢkırtmayı bilen Nazi üslubunu hatırlatır ve Nazilerin sadece olumsuz saiklere değil, insanların mevcut düzenin ötesine uzanan, tanımlayamadıkları, kavramsallaştıramadıkları ama tahayyül dünyalarındaki kadim ütopya öğeleriyle, dinsel imgelerle, Mesihçi izleklerle, mitolojilerle rezonans halindeki özlemlerine de hitap edebilmesini önemser. Naziler, uyguladıkları psiĢik Ģiddetle, bu 26 Sosyoloji Notları karĢı sorumluluk duymayan arlanmamıĢ „özgürlüğü‟nden, sürat lüksünden mi kaynaklanıyordu acaba? Veya sosyalist etiğin ideolojik kurgusuna öncülük eden, istemese dahi onu boğazlayan bir geçmiĢe yönelme, geçmiĢe sorumluluk duyma, tarihe sahip çıktığı oranda ilerleyeceğine dair inanç‟ı ve buna göre kendine çizdiği ahlaki tasavvur mu benmerkezciliğini engelliyor? Tasavvur‟un tasarruf‟u belirleyebilmesi, tarih‟in hız‟ı kesmesi ve hız‟ın tarih‟e dönülmediği müddetçe etiği hızla kurabilmesi, tıpkı kapitalist ilkelerin toplumun kendisini bir „piyasa toplumu‟na dönüĢtürebilmesi gibi, insanlığa karĢı duyulan ahlaki sorumluluğun her adımda tarihselliğe boğularak geniĢçe okunması, sosyalizmin hız‟ını sınırladığı oranda ona hümanist bir „umut‟, Nazizme ise önüne, „iĢine‟, dolayısıyla örgütüne baktığı oranda bir ivme ve pragmatizm mi aĢılıyor? Nazizmin tutkunca kullandığı ve önüne katarak ilerlediği, sadece kendi ırkına özgü olduğu için anakronik ve görev odaklı etik tasarım, insanlık tarihine hapsolan sosyalist kendi yağında kavrulmacılıkla (yanarak ve çerçevesini tutturmaya çalıĢtığı için teoriye mahkûm kalan) „yarıĢ‟ edebilir mi? Belki de modern örgütlenmenin Schumpeter‟in andığı üzere, hem bir iç düzen (burada bürokratik organın kendi hücreleri) hem de bir kitle mobilizasyonu (tam anlamıyla bürokrasi ayak ise toplum eldir) yaratma „doğallığı‟ sosyalizmin kendi etik kaygısını da biçimlendirmiĢtir. KuĢkusuz bu „doğallık‟, „piyasa toplumu‟nun kendisini kurarken kullandığı sembolik, „ezeli ve ebedi piyasa‟ yanılsamasından öteye düĢebilir ve hoĢnutsuzluk ve özlemlere değen imgeleri “montajlayıp” -belki de anakronizmanın kendisini de dönüĢtürebilecek bir tahrifatla- kullanmıĢlardı. Komünistlerin, solun yenilgisinin esas nedeni, “mekanik bir entelektüalizme” düĢerek salt akla seslenmeleri, insanların kapitalizmin “ruhsuzlaĢtırıcı, gayrıinsanileĢtirici, mekanikleĢtirici” etkilerinden muzdarip yanlarını göz ardı etmeleriydi. Bloch‟un ifadesiyle; “Naziler aldatıcı konuştular –ama insanlarla. Komünistler tümüyle hakikatten konuştular -ama şeylerin hakikatinden.” (akt.) BORA, Tanıl (2007), “Peygamberâne ve „Geveze‟? Ernst Bloch ve EleĢtirel Teori: Akrabalıklar ve mesafeler”, Toplum ve Bilim, S. 110, s. 138.
Page 1 and 2: Barış Tunç İsa Demir Okay Benso
Page 3 and 4: Bu Sayıda 2 Sosyoloji Notları Oca
Page 5 and 6: Ayrıca iktidarın tarihsel süreç
Page 7 and 8: eddederek yeni öznellik biçimleri
Page 9 and 10: andan itibaren onu lekeli biri hali
Page 11 and 12: DURKHEIM’IN “AHLAK EĞĠTĠMĠ
Page 13 and 14: otoritesine bu kurallara saygı duy
Page 15 and 16: değil; çocuğu bilinçli ve iradi
Page 17 and 18: JOSEPH A. SCHUMPETER: KAPİTALİZM
Page 19 and 20: oranı da azalacaktır. 9 Sabit ser
Page 21 and 22: sloganlardan uzaklaĢmıĢ bir kapi
Page 23 and 24: faaliyetlerine imza atacaktır. Bur
Page 25: Elitlere tanınan bu özerk karar a
Page 29 and 30: yatırımlara yönelemeyecektir. Bu
Page 31 and 32: Poulantzas’ın yanı sıra Carche
Page 33 and 34: hakkındaki kendi hissimizdir, kend
Page 35 and 36: değildir. Bu noktada sanatı siyas
Page 37 and 38: makinesine bağlılık her tür kut
Page 39 and 40: eğitiminin çağdaş sanat eğitim
Page 41 and 42: II. ‘İkinci Cins’e Giden Yol:
Page 43 and 44: olmak isteyen Amerikan kadını, ha
Page 45 and 46: “Öteki” Konumundaki Kadın Bea
Page 47 and 48: KAYNAKÇA Fromm, Eric (1996) Özgü
Page 49 and 50: etapta iktidarın, iktidar bakıĢ
Page 51 and 52: 353; ĠĢler 2007). Halkın yöneti
Page 53 and 54: tanımlarının önemli ve dikkate
Page 55 and 56: modele iliĢkin çeĢitli çalıĢm
Page 57 and 58: geliĢmesine katkıda bulunarak kar

Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?