Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...
Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...
Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
etapta iktidarın, iktidar bakıĢ açılarının ve<br />
halkla iliĢkilerin sistematik bir takdimi<br />
yapılarak, gerek rıza yönetimi gerek de<br />
iletiĢim yönetimi biçiminde iktidar alanı<br />
olarak faaliyet gösterdiği ileri sürülen halkla<br />
iliĢkiler bu sistem üzerine kurularak, iktidarla<br />
anlamsal, iĢlevsel, araçsal buluĢma noktaları<br />
saptanacaktır. Bu çalıĢma konumlandıracağı<br />
düĢünceyi asimetrik ve simetrik iktidar<br />
temeline yerleĢtirmeyi hedeflemektedir. Bu iki<br />
bakıĢ açısı sosyolojide yer alan fonksiyonalist<br />
ve çatıĢmacı teoriler ıĢığında da<br />
incelenebilecek düĢüncelerdir. Asimetrik<br />
iktidar düĢüncesi, toplumu bir bütün olmaktan<br />
çok zıtlaĢan sınıfların zorunlu beraberliği<br />
olarak gören çatıĢmacı teorilerin bir uzantısı<br />
olarak nitelendirilebilecekken, simetrik iktidar<br />
da insanların birlikte yaĢamasını uzlaĢma ve<br />
bütünleĢmeye dayandıran fonksiyonalist<br />
teorilerin bir uzantısı olarak görülebilmektedir.<br />
Bunlar Grunig‟in halkla iliĢkiler davranıĢının<br />
iki bağımsız boyutu olarak tanımladığı<br />
asimetrik ve simetrik boyutla iliĢki<br />
kurulabilecek bakıĢ açılarıdır. Ġkinci aĢamada<br />
ise teorinin gözlem ve deneyimden gelen<br />
somut malzemeyle iliĢkilendirilmesi ve bir<br />
kurallar dizisininin saptanması noktasında,<br />
Grunig‟in halkla iliĢkiler davranıĢının iki<br />
bağımsız boyutu olarak tanımladığı asimetrik<br />
ve simetrik boyutla kurulan iktidarın iki<br />
noktası arasındaki iliĢki, literatür taraması ve<br />
Grunig ve Hunt‟ın öne sürdüğü halkla iliĢkiler<br />
modellerinin özelliklerinden yola çıkılarak<br />
hazırlanan anketle ortaya çıkarılmaya<br />
çalıĢılacaktır. ÇalıĢmada ele alınan iktidar,<br />
söylem, ideoloji gibi kavramlar ve fikirleri ele<br />
alınan teorisyenler tek tek külliyat<br />
oluĢturabilecek nitelikte kitap yazılma<br />
kapasitesine sahiptir. Bu açıdan çalıĢma,<br />
derinlemesine bir iktidar yada diğer<br />
kavramların ve teorisyenlerin çözümlemesi<br />
değil, oluĢturulacak halkla iliĢkiler teorisine<br />
zemin oluĢturma amacı gütmektedir.<br />
İktidar<br />
A‟nın meydana getirdiği sonuçları<br />
iktidar sayılacak Ģekilde anlamlı kılan nedir?<br />
Bu soruya verilecek yanıtlar geniĢ bir aralık<br />
içinde yer alır: kimilerine göre iktidarın asli<br />
unsuru bir istek veya arzunun<br />
48<br />
<strong>Sosyoloji</strong> <strong>Notları</strong><br />
gerçekleĢtirilmesidir. Kimine göre ise insanlar<br />
arası sosyal etkileĢimin her düzeyinde var<br />
olan, bir tarafın diğerini etkilemesi (Çam,<br />
1987: 87) anlamına gelen bir sosyal etkidir.<br />
Örneğin Stephen Moore‟a göre her türlü<br />
sosyal iliĢki bir tür güç nosyonunu içerirken;<br />
Heywood iktidarı arzu edilen yada<br />
amaçlanılan hedefe ulaĢma yeteneği olarak<br />
tanımlar (DelibaĢ veYiğit, 2005: 175-176).<br />
Ġktidarı karar verme sürecini etkileyebilme<br />
yeteneği olarak tanımlayan Lukes‟ın görüĢleri<br />
de bu bağlamda önemlidir. Buradan temelle<br />
„sosyal iliĢkilerin tümü belli bir anlamda<br />
iktidar olgusu içermektedir‟ saptaması<br />
yapılabilmektedir. Weber, iktidarın nerede ve<br />
neye dayalı olursa olsun, kendi istencini ve<br />
dirençleri aĢabilen bir olasılığı anlattığından<br />
söz eder. Weber‟e göre iktidar, toplumdaki<br />
aktörlerden herhangi birinin, gücünün kaynağı<br />
önemli olmaksızın, diğerlerine rağmen kendi<br />
iradesini gerçekleĢtirmesidir (Weber, 1995:<br />
90-92). Weber‟in iktidara bakıĢını<br />
Nietzsche‟nin baĢkalarının isteklerini aĢan<br />
kendi isteklerini gerçekleĢtirmeye çalıĢan güç<br />
istenci kavramı oluĢturmaktadır. Ġktidar<br />
kavramsallaĢtırmaları istenç, karar ve çıkar<br />
olmak üzere üç sorunsal temelinde<br />
tartıĢılmaktadır.<br />
Ġnsan eylemliliğinin baĢlıca öğesi<br />
olarak istenci öne süren istenç sorunsalı,<br />
Nietzsche‟den Weber‟e devam ederek iktidarı<br />
bireylerin diğerlerinin direncine rağmen<br />
istençlerini gerçekleĢtirme kapasitesi olarak<br />
tanımlamaya götürmüĢtür. Bu sorunsalda<br />
iktidar istencin gücüdür. Karar sorunsalı<br />
birey, küme, devlet gibi özneleri betimleyen<br />
A ve B‟nin A, B‟ye B‟nin iktidar<br />
uygulanmadığında yapmayacağı bir Ģey<br />
yaptırabiliyorsa A‟nın B üzerinde iktidar<br />
uyguladığı tezi üzerinden iĢlemektedir. Çıkar<br />
sorunsalında ise öznel ve nesnel çıkar ayrımı,<br />
toplumsal yapıların, eyleyenleri etkilemedeki<br />
gücünü vurgulamaktadır (Deveci, 1999: 23-<br />
26; Russell, 2004). Çünkü sistem insanların<br />
ne isteyeceğini belirleyerek, kiĢilerin ya da<br />
kümelerin gerçek çıkarlarına karĢı<br />
iĢlemektedir.<br />
Sosyal teori ve siyaset teorisinde,<br />
iktidarla ilgili birçok yorum yer alsa da,<br />
iktidar iki temel perspektif üzerinden
Change language