Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...
Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...
Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BAUHAUS GELENEĞĠNE BAKIġ<br />
Petek Beyazova *<br />
“İfade, kerameti kendinden menkul bir<br />
'deha'nın keyfi dışavurumları değil, her<br />
insanda paylaşılmış olarak bulunduğu<br />
farzedilen, 'doğal' bir güç olduğu<br />
anlaşılan 'dehanın' işlenerek,<br />
uğraşılarak ve düzenlenerek bir 'sanat<br />
eserine' dönüşmesidir.”<br />
Ulus Baker<br />
Gelenek ve Teori<br />
Birinci Dünya Savaşı'na giden yolda -<br />
ulus devletler çağı- tüketim alışkanlıklarının<br />
değiştiği dünyada üretim tarzları da değişime<br />
paralel olarak farklı çevrelerce başka<br />
söylemlerle kendilerini var etmeye çalıştı.<br />
Bauhaus'un doğuşunun izini burada bulmak<br />
mümkündür. Sanatı ve zanaatı baskı altında<br />
tutan siyasi güç, sanatçının görevi, üslubu gibi<br />
öznel meseleleri doğrudan üretim ilişkilerine<br />
bağlayarak tartışıyordu.<br />
1907'de kurulan Deutsche Werkbund<br />
adlı, üyelerinin çoğunluğunu sanatçı ve<br />
mühendislerin oluşturduğu dernek bu<br />
tartışmaların gündem oluşturduğu ilk yerdir.<br />
Derneğin üyelerinden Hermann Muthesius,<br />
demokrat Friedrich Naumann'la sanat<br />
politikası ve üretim hakkında benzer görüşleri<br />
paylaşıyordu. Devlet nezdinde sanat, tipler<br />
oluşturarak seri üretim ile ticari çıkarlar için<br />
sanatçıyı kısıtlayan, ulusal bir sağduyu ile<br />
kuşatan, zorlama bir üretim öneriyordu.<br />
Hermann Muthesius da 'Werkbund'un<br />
Gelecekteki Çalışmaları' adlı konuşmasında bu<br />
fikirleri alenen destekliyordu. Aynı oturumda<br />
Henry van Velde 1 sözü alarak şiddetli bir<br />
biçimde Muthesius'a karşı çıktı (Maciuika,<br />
2009: 38). Van Velde'nin sanatçının<br />
özgürlüğünü savunan konuşmasından sonra<br />
Werkbund katılımcıları bir anlamda taraflarını<br />
seçerek yorumlarda bulundular. Takriben<br />
birçok mektup, makale ve tartışmanın temel<br />
* Marmara Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi,<br />
Sanat Tarihi Bölümü<br />
1 Art Nouveau'nun Belçika'daki öncülerinden.<br />
33<br />
<strong>Sosyoloji</strong> <strong>Notları</strong><br />
sorunu haline gelen bu meseleden Bauhaus'u<br />
oluşturacak düşünce ve üslup doğdu.<br />
1919'da Weimar'da Bauhaus<br />
Manifestosu kendini bir nesnel yapı olarak var<br />
etmeye başladı. Bu yapı, içinde tasarım eğitimi<br />
verilecek bir okul binasıydı. Açılış Walter<br />
Gropius'a atfedilse de düşünsel boyutta ilk<br />
adımları atan Van Velde ile de anılmaktadır. H.<br />
Muthesius, F. Naumann, Werkbund genel<br />
müdürü Enrst Jackh ve Werkbund'daki<br />
destekçilerinin; tipler yaratma/standardizasyon<br />
konusunda çalışmaları ve dayatmaları temelde<br />
Alman Kültür'ünü bir emperyal erk, temsilen<br />
bir stili, uluslar arası bir model haline getirmek<br />
üzerine şekillendiğinden, politikacılar<br />
tarafından milli duyguları perçinleyecek<br />
sözlerle savunulmuştur. Ancak terslik de<br />
şuradadır ki; üretim uzun vadede halkın<br />
refahını sağlayacak finansı ihracatla elde<br />
edecek, ancak satın alma gücü kısa vadede<br />
iyileşmeyen halk halen vergiler veya düşük<br />
gelir sebebiyle ihtiyacı olanı ya da çok daha<br />
kritik bir mesele olan, tasarımından dolayı<br />
beğendiği lükse sahip olamayacaktır.<br />
Bauhaus bu eksende toplumcu bir<br />
üretim tarzı önermektedir; kolay erişilebilir,<br />
ucuz, dayanıklı tasarım. Ancak politik açıdan<br />
değerlendirildiğinde Doğu'daki devrimlerden<br />
etkilendiği düşünülse de bir sosyalist<br />
ideolojiyle toplumcu değil, keza Nazi<br />
döneminde milliyetçi sağduyudan uzak ve<br />
ortaya çıktığı zamanın politikacıları gibi<br />
emperyal kaygıları olan bir tutumda da
Change language