Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...

Recommendations

Info

İKTİDAR KAVRAMINI HALKLA İLİŞKİLERE UYGULAMAK VE HALKLA İLİŞKİLER ŞİRKETLERİNİN HALKLA İLİŞKİLER YORUMU Nesrin Canpolat 1 Giriş Halkla iliĢkiler ABD‟de organizasyon, inandırma ve pazarlama teorileri konseptlerinden bilimsel olarak yapılandırılmaya çalıĢılmıĢtır. Özellikle James Grunig‟in araĢtırmaları, Halkla ĠliĢkilerin ĠletiĢim Modelleri ve Durumsal Teori kabul görmektedir. Amerikan bilim adamları artan bir Ģekilde felsefi ve toplumsal yaklaĢımları da halkla iliĢkilerin teori oluĢumuna dahil etmektedirler. Avrupalı araĢtırmacılar ise halkla iliĢkilerdeki model ve teori oluĢumuna sosyoloji, politikoloji ve iletiĢim teorisinden gelen toplumsal yaklaĢımlarla bakmıĢlardır. Oyun teorisi (Murphy 1989), feminist teori (Creedon 1989), Marksist teori (Gandy 1982, Chomsky/Herman 1988), Habermas‟ın konuĢma eylemi teorisi, halkla iliĢkilerin aleni olarak görüĢünü iletmek isteyen herkesin kullanacağı bir sistem olarak tanımlayan Ronnerberger (1977), Ronnerberger ve Rühl (1992)‟ün ve Foucaultcu bilgi/güç söylemi ıĢığında, halkla iliĢkiler eyleminin iletiĢim sürecinde ve toplumsal anlayıĢ oluĢturma süreçlerindeki rolünü söylem kontrolü temelinde açıklayan Dorer (1993)‟in çalıĢmaları bu bağlamda Amerika ve Avrupa‟da yapılan çalıĢmalara örnek olarak verilebilmektedir (Dorer, 1993). 1 Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi, nesrincanpolat@hotmail. com 47 Sosyoloji Notları Ayrıca Public Relations Review Dergisi‟nin 33. Sayısı (2007) halkla iliĢkilerin sosyal teori ve teorisyenlerin bakıĢ açısıyla değerlendirildiği çalıĢmalara ayrılmıĢtır. Bu çalıĢmalarda Arild Waeraas (2007) halkla iliĢkileri Max Weber‟in meĢruluk ve egemenlik bakıĢ açıları temelinde tartıĢırken; Oyvind Ihlen, halkla iliĢkileri Bourdieu‟nun sermaye formları ve alan teorisi bakımından ele almıĢtır. Günter Bentele ve Stefan Wehmeier de “Sosyolojiyi Halkla ĠliĢkilere Uygulamak” adlı çalıĢmalarında halkla iliĢkileri sosyolojik temelde incelemiĢlerdir. Bruce K. Berger (2005) ve Lee Edwards (2006) ‟ın kaleme aldıkları makaleler de önemlidir. Türkiye‟de ise bu anlamda halkla iliĢkileri felsefi ve toplumsal yaklaĢımları esas alarak inceleyen, halkla iliĢkiler için teori oluĢturan az sayıda makale ve kitap vardır. Akademik ilerleme için önümüzdeki dönemde farklı teorilere, metotlara ve alt yapılara ihtiyaç duyulmaktadır. Bilimi hedefine ulaĢtıran teorilerdir. Snizek ve Fuhrman‟a göre teorinin önemli üç özelliği vardır: Bir sistemin matematiksel iskeletinin çıkarılması, kavramların tanımı, bunların gözlem ve deneyimden gelen somut malzemeyle iliĢkilendirilmesi ve bir kurallar dizininin saptanmasıdır (Çöklü, 1996: 245). ÇalıĢmada teorilerin bu özelliklerinden yola çıkılarak ilk
etapta iktidarın, iktidar bakıĢ açılarının ve halkla iliĢkilerin sistematik bir takdimi yapılarak, gerek rıza yönetimi gerek de iletiĢim yönetimi biçiminde iktidar alanı olarak faaliyet gösterdiği ileri sürülen halkla iliĢkiler bu sistem üzerine kurularak, iktidarla anlamsal, iĢlevsel, araçsal buluĢma noktaları saptanacaktır. Bu çalıĢma konumlandıracağı düĢünceyi asimetrik ve simetrik iktidar temeline yerleĢtirmeyi hedeflemektedir. Bu iki bakıĢ açısı sosyolojide yer alan fonksiyonalist ve çatıĢmacı teoriler ıĢığında da incelenebilecek düĢüncelerdir. Asimetrik iktidar düĢüncesi, toplumu bir bütün olmaktan çok zıtlaĢan sınıfların zorunlu beraberliği olarak gören çatıĢmacı teorilerin bir uzantısı olarak nitelendirilebilecekken, simetrik iktidar da insanların birlikte yaĢamasını uzlaĢma ve bütünleĢmeye dayandıran fonksiyonalist teorilerin bir uzantısı olarak görülebilmektedir. Bunlar Grunig‟in halkla iliĢkiler davranıĢının iki bağımsız boyutu olarak tanımladığı asimetrik ve simetrik boyutla iliĢki kurulabilecek bakıĢ açılarıdır. Ġkinci aĢamada ise teorinin gözlem ve deneyimden gelen somut malzemeyle iliĢkilendirilmesi ve bir kurallar dizisininin saptanması noktasında, Grunig‟in halkla iliĢkiler davranıĢının iki bağımsız boyutu olarak tanımladığı asimetrik ve simetrik boyutla kurulan iktidarın iki noktası arasındaki iliĢki, literatür taraması ve Grunig ve Hunt‟ın öne sürdüğü halkla iliĢkiler modellerinin özelliklerinden yola çıkılarak hazırlanan anketle ortaya çıkarılmaya çalıĢılacaktır. ÇalıĢmada ele alınan iktidar, söylem, ideoloji gibi kavramlar ve fikirleri ele alınan teorisyenler tek tek külliyat oluĢturabilecek nitelikte kitap yazılma kapasitesine sahiptir. Bu açıdan çalıĢma, derinlemesine bir iktidar yada diğer kavramların ve teorisyenlerin çözümlemesi değil, oluĢturulacak halkla iliĢkiler teorisine zemin oluĢturma amacı gütmektedir. İktidar A‟nın meydana getirdiği sonuçları iktidar sayılacak Ģekilde anlamlı kılan nedir? Bu soruya verilecek yanıtlar geniĢ bir aralık içinde yer alır: kimilerine göre iktidarın asli unsuru bir istek veya arzunun 48 Sosyoloji Notları gerçekleĢtirilmesidir. Kimine göre ise insanlar arası sosyal etkileĢimin her düzeyinde var olan, bir tarafın diğerini etkilemesi (Çam, 1987: 87) anlamına gelen bir sosyal etkidir. Örneğin Stephen Moore‟a göre her türlü sosyal iliĢki bir tür güç nosyonunu içerirken; Heywood iktidarı arzu edilen yada amaçlanılan hedefe ulaĢma yeteneği olarak tanımlar (DelibaĢ veYiğit, 2005: 175-176). Ġktidarı karar verme sürecini etkileyebilme yeteneği olarak tanımlayan Lukes‟ın görüĢleri de bu bağlamda önemlidir. Buradan temelle „sosyal iliĢkilerin tümü belli bir anlamda iktidar olgusu içermektedir‟ saptaması yapılabilmektedir. Weber, iktidarın nerede ve neye dayalı olursa olsun, kendi istencini ve dirençleri aĢabilen bir olasılığı anlattığından söz eder. Weber‟e göre iktidar, toplumdaki aktörlerden herhangi birinin, gücünün kaynağı önemli olmaksızın, diğerlerine rağmen kendi iradesini gerçekleĢtirmesidir (Weber, 1995: 90-92). Weber‟in iktidara bakıĢını Nietzsche‟nin baĢkalarının isteklerini aĢan kendi isteklerini gerçekleĢtirmeye çalıĢan güç istenci kavramı oluĢturmaktadır. Ġktidar kavramsallaĢtırmaları istenç, karar ve çıkar olmak üzere üç sorunsal temelinde tartıĢılmaktadır. Ġnsan eylemliliğinin baĢlıca öğesi olarak istenci öne süren istenç sorunsalı, Nietzsche‟den Weber‟e devam ederek iktidarı bireylerin diğerlerinin direncine rağmen istençlerini gerçekleĢtirme kapasitesi olarak tanımlamaya götürmüĢtür. Bu sorunsalda iktidar istencin gücüdür. Karar sorunsalı birey, küme, devlet gibi özneleri betimleyen A ve B‟nin A, B‟ye B‟nin iktidar uygulanmadığında yapmayacağı bir Ģey yaptırabiliyorsa A‟nın B üzerinde iktidar uyguladığı tezi üzerinden iĢlemektedir. Çıkar sorunsalında ise öznel ve nesnel çıkar ayrımı, toplumsal yapıların, eyleyenleri etkilemedeki gücünü vurgulamaktadır (Deveci, 1999: 23- 26; Russell, 2004). Çünkü sistem insanların ne isteyeceğini belirleyerek, kiĢilerin ya da kümelerin gerçek çıkarlarına karĢı iĢlemektedir. Sosyal teori ve siyaset teorisinde, iktidarla ilgili birçok yorum yer alsa da, iktidar iki temel perspektif üzerinden
Page 1 and 2: Barış Tunç İsa Demir Okay Benso
Page 3 and 4: Bu Sayıda 2 Sosyoloji Notları Oca
Page 5 and 6: Ayrıca iktidarın tarihsel süreç
Page 7 and 8: eddederek yeni öznellik biçimleri
Page 9 and 10: andan itibaren onu lekeli biri hali
Page 11 and 12: DURKHEIM’IN “AHLAK EĞĠTĠMĠ
Page 13 and 14: otoritesine bu kurallara saygı duy
Page 15 and 16: değil; çocuğu bilinçli ve iradi
Page 17 and 18: JOSEPH A. SCHUMPETER: KAPİTALİZM
Page 19 and 20: oranı da azalacaktır. 9 Sabit ser
Page 21 and 22: sloganlardan uzaklaĢmıĢ bir kapi
Page 23 and 24: faaliyetlerine imza atacaktır. Bur
Page 25 and 26: Elitlere tanınan bu özerk karar a
Page 27 and 28: tasarımlarda kendi kamusunu „dü
Page 29 and 30: yatırımlara yönelemeyecektir. Bu
Page 31 and 32: Poulantzas’ın yanı sıra Carche
Page 33 and 34: hakkındaki kendi hissimizdir, kend
Page 35 and 36: değildir. Bu noktada sanatı siyas
Page 37 and 38: makinesine bağlılık her tür kut
Page 39 and 40: eğitiminin çağdaş sanat eğitim
Page 41 and 42: II. ‘İkinci Cins’e Giden Yol:
Page 43 and 44: olmak isteyen Amerikan kadını, ha
Page 45 and 46: “Öteki” Konumundaki Kadın Bea
Page 47: KAYNAKÇA Fromm, Eric (1996) Özgü
Page 51 and 52: 353; ĠĢler 2007). Halkın yöneti
Page 53 and 54: tanımlarının önemli ve dikkate
Page 55 and 56: modele iliĢkin çeĢitli çalıĢm
Page 57 and 58: geliĢmesine katkıda bulunarak kar

Barış Tunç İsa Demir Okay Bensoy Cihad Özsöz - Sosyoloji Notları ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?