You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KATI ATIKLARIN ÇEVREYE<br />
OLUMSUZ ETKİLERİ<br />
Atık; kullanılmış, artık istenmeyen ve<br />
çevre için zarar oluşturan her türlü<br />
maddedir. Atık denildiği zaman akla<br />
ilk olarak katı atıklar gelir. Sanayi tesislerinde<br />
üretimden sonra ortaya çıkan katı atıklar ile evlerden<br />
çıkan çöpler katı atıklar grubuna girerler.<br />
Katı atıklar bugün Dünya’da önemli bir sorun<br />
olmakla birlikte ülkemizin de önemli çevre sorunlarından<br />
birini oluşturmaktadır. Ülkemizde<br />
halen katı atıklar rastgele olarak yerlere atılmakta<br />
çevre ve görüntü kirliliğine yol açmaktadır.<br />
Bunun yanı sıra rastgele yere atılan katı<br />
atıkların bazıları akarsuların kenarlarına bırakılmaktadır.<br />
Bu önemli bir ihmaldir çünkü katı<br />
atıklardan ayrışan zehirli maddeler akarsulara,<br />
yer altı sularına ve denizlere karışmaktadır. Yer<br />
altı suları insanların içme suyu ihtiyacını karşılayan<br />
kaynaklardır. Dünya’da temiz su kaynaklarının<br />
tüm sulara oranına göre çok az olduğu<br />
bilinen bir gerçektir. Bu durumda insanlar kendi<br />
içme sularını kirletmekte ve bu katı atıklar ayrıca<br />
rüzgârlarla savrularak çevre kirliliğine yeni<br />
boyutlar getirmektedirler. Örneğin Ege Bölgesi’nde<br />
bulunan Büyük ve Küçük Menderes<br />
ırmakları çevrelerindeki sanayi kuruluşları ile<br />
yerleşim yerlerinin atıklarının boşalttığı akarsulardır.<br />
Oysa bu akarsular bu bölgede bulunan<br />
ve ülkemiz tarımında büyük önemi bulunan<br />
tarım alanlarını da sulamaktadır. Böylece insanlar<br />
kendi kendilerine zarar vermektedir. Bu<br />
katı atıkların insanlar ve çevre üzerine önemli<br />
ölçüde zararları bulunmaktadır. Örneğin bu<br />
katı atıkları oluşturan maddeler zamanla zehirli<br />
maddelere dönüşmektedir. Ayrıca bu katı atıklar<br />
zamanla bakteri ve virüslerin üremelerine yol<br />
açmaktadırlar. Bu virüs ve bakteriler sivrisinek,<br />
böcek ve fare gibi hayvanlarla taşınarak çevreye<br />
ve insan sağlığına zarar verebilmekte ve ayrıca<br />
bu atıklar en küçük bir ateşle bile kolaylıkla<br />
yanabilmektedir. Böylece yangınlar için zemin<br />
oluşturmaktadırlar. Bu katı atıklarda oluşan<br />
başta metan olmak üzere azot ve hidrojen sülfür<br />
gazları patlamalara yol açabilmekte ve insanlara<br />
zarar verebilmektedir. Ülkemizde çöplerin toplandığı<br />
alanlarda metan gazı patlamaları zaman<br />
zaman yaşanan olaylardır.<br />
Katı atıklar içerisinde zamanla organik maddelerin<br />
ayrışması neticesinde çeşitli sıvılar meydana<br />
gelmektedir. Bu sıvılar yağışlarla yer altı<br />
ve yer üstü sularına karışıp çevre kirliğine yol<br />
açmakta ve insan sağlığını tehdit etmektedir.<br />
Katı atıklar dışında çevreyi kirleten başka atık<br />
türleri de bulunur. Örneğin, hastalık veya böceklere<br />
karşı kullanılan kimyasal maddeler de<br />
çevreyi kirletebilmektedirler. Bu maddelere<br />
“Pestisit” adı verilir. Tarlalarda kullanılan tarım<br />
ilaçları pestisit grubuna girer. Bu maddelerin<br />
aşırı dozda kullanılması toprağı, yer altı ve yer<br />
üstü sularını kirletmektedir. Dolayısıyla pestisitlerin<br />
insan sağlığını tehdit edici bir boyuta<br />
ulaştıkları görülmektedir. Pestisitler insanlar tarafından<br />
solunduğunda ölümlere varan sonuçlar<br />
ortaya çıkarmıştır. Pestisitlerin aşırı kullanılmasının<br />
insan sağlığına zarar verdiği gibi çevreyi<br />
de olumsuz etkilediği bilinen bir gerçektir.<br />
Pestisitlerin aşırı kullanılması her şeyden önce<br />
tarımda verim düşüklüğüne yol açmaktadır.<br />
Bunun yanı sıra böcekler ve arılar zehirlenebilmektedirler.<br />
Ayrıca pestisitlerin su ekosistemini<br />
bozan etkileri de bulunmaktadır. Yukarıda da<br />
açıklandığı gibi bu maddeler yer altı ve yer üstü<br />
sularının kirlenmesine ve sularda yaşayan canlıların<br />
toplu ölümlerine yol açmaktadır. Toprakta<br />
bulunan pestisit kalıntıları insanlara ve hayvanlara<br />
geçebilmektedir. Çevreye rastgele atılan<br />
atıkların boyutlarını görebilmek için aşağıdaki<br />
Şenol İŞLEYEN<br />
Coğrafya Öğretmeni<br />
örneği iyi inceleyiniz:<br />
Akdeniz’e her yıl;<br />
P650 bin ton petrol,<br />
P120 bin ton yağ,<br />
P100 bin ton cıva,<br />
P60 bin ton deterjan,<br />
P38 bin ton kurşun,<br />
P21 bin ton çinko,<br />
P320 bin ton fosfor,<br />
P800 bin ton azot akıtılmaktadır.<br />
Peki, doğa bu atıkları ne kadar sürede temizleyebilmektedir?<br />
Bu sorunun cevabı için aşağıdaki<br />
örnekleri iyi incelememiz gerekir: Denize<br />
atılan;<br />
PKâğıt üç hafta,<br />
PTeneke yüz yıl,<br />
PPlastik dört yüz yıl yok olmadan dayanabilmektedir.<br />
Bazı maddeler kullanıldıktan sonra bir dizi işlemden<br />
geçirilerek tekrar kullanılabilir halre getirilebilmektedir.<br />
Bu materyallere geri dönüşüm<br />
materyalleri adı verilir. Bu materyallere kâğıdı<br />
örnek olarak verebiliriz. Katı atıklarda oluşan<br />
metan gazı bile değerlendirilebilirse bir enerji<br />
kaynağı olarak kullanılabilir.<br />
<strong>Metod</strong>ergi 25
Change language