Aytek Sever - Hiperbor - I

Aytek Sever 

HİPERBOR - I

AYTEK SEVER 

Şair, çevirmen. 1981 yılında Bursa’da doğdu. Üniversite ve yüksek 

lisans öğrenimini Boğaziçi Üniversitesi ve ODTÜ’de tamamladı. E- 

kitap halinde yayımlayacağı, çeşitli alt kitaplardan oluşan Hiperbor, 

Siòn, Moto Perpetuo, Anka adlı şiir toplamlarının yanı sıra, yayımlanmış 

veya e-kitap halinde yayımlanacak olan Emerson (Yaşamın İdaresi), 

Thoreau (Doğa ve Yürüyüş Üzerine Seçme Denemeler), Whitman (Ben, 

Jack Engle; Benliğimin Şarkısı), Kandinsky (Sesler), Tagore (Firari; 

Gitanjali; Meyve Hasadı), D. H. Lawrence (İnsanlar ve Öteki Yaratıklar) 

çevirileri vardır.


HİPERBOR - I

Hiperbor - I 


Kapak Resmi: 

‘Güneş’ 

Edvard Munch 

1. Baskı: 

© İşaret Ateşi, Mart 2018 

E-kitap olarak www.isaretatesi.com sitesinde yayımlanmıştır. 

Her hakkı saklıdır. Eserin tamamı veya bölümleri hiçbir yolla 

basılamaz, kopyalanamaz, eser sahibinin izni olmadan başka bir 

mecra veya internet sitesi üzerinden yayımlanamaz. Alıntılar için 

lütfen kaynak gösteriniz. 

www.isaretatesi.com 

isaretatesi@gmail.com

Deniz’e

İÇİNDEKİLER 

Hiperbor - I 

Kuğu ………………………………………………………………….. 17 

Sarı Otel …………................................................................................. 19 

Gün …………………………………………………………………… 22 

Elmayı Soyarken …………………………………………………….. 24 

Duvarcı ……………………………………………………………….. 27 

Doğu / Batı …………………………………………………………… 30 

A Poem of Malfunction ……………………………………………... 32 

Arka Balkonun Gece Manzarası …………………………………… 34 

Gazel ………………………………………………………………….. 37 

Mimar ………………………………………………………………… 39 

Mermer ……………………………………………………………….. 41 

Çocukluk ……………………………………………………………... 43 

Masumiyet …………………………………………………………… 45 

İlah ……………………………………………………………………. 47 

Prelüd ……………………………………………………………….... 50 

Ben, Robot ……………………………………………………………. 51 

Kuşlar ………………………………………………………………… 52

Sokak …………………………………………………………………. 54 

Kent Planlamacılığı …………………………………………………. 56 

Sen …………………………………………………………………….. 59 

Çirkinlik ……………………………………………………………… 61 

Şu Anda ………………………………………………………………. 63 

Fenomenler …………………………………………………………... 65 

Müzik …………………………………………………………………. 67 

Duvar Kâğıdı …………………………………………………………. 69 

Kafedeki Adamlar …………………………………………………… 71 

Kökler …………………………………………………………………. 73 

Şehirler, Algılar ………………………………………………………. 75 

Âlemlere Rahmet …………………………………………………….. 77 

Balçık ………………………………………………………………….. 79 

Kare …………………………………………………………………… 81 

Muamma ……………………………………………………………... 83 

Gölge ………………………………………………………………….. 84 

Terra Cognita ………………………………………………………… 86 

Özgür Yaşam ………………………………………………………… 88 

Omen …………………………………………………………………. 90 

Gaddar Zorba ………………………………………………………... 91 

Buluşmalar …………………………………………………………… 93 

Deli Duyarlılık ……………………………………………………….. 96 

Kasırga Belgeseli …………………………………………………….. 98 

Kusursuz Bir Ara ……………………………………………………. 101

Gelecek ………………………………………………………………... 103 

Takılıp Kalmak ………………………………………………………. 106 

Yaşamda Yerimiz …………………………………………………..... 109 

İnanılası ………………………………………………………………. 111 

Gerekçe ……………………………………………………………….. 113 

Operasyon …………………………………………………………..... 114 

Daldaki Kuş ………………………………………………………….. 116 

Derin Mavi …………………………………………………………… 117 

Arrangement ………………………………………………………… 119 

Alt Döngü ……………………………………………………………. 120


“Sehen wir uns ins Gesicht. Wir sind 

Hyperboräer, – wir wissen gut genug, wie 

abseits wir leben. ‘Weder zu Lande noch zu 

Wasser wirst du den Weg zu den Hyperboräern 

finden’: das hat schon Pindar von uns gewusst. 

Jenseits des Nordens, des Eises, des Todes – 

unser Leben, unser Glück...” 

“Kendimize karşı dürüst olalım. Hiperborluyuz 

biz, – pek iyi biliriz ne denli kopuk 

yaşadığımızı. ‘Hiperborlulara giden yolu ne 

karadan, ne denizden bulabilirsin’: Daha 

Pindaros söylemişti bunu bizim için. Kuzeyin 

ötesinde, buzun ötesinde, ölümün ötesinde – 

bizim yaşamımız, bizim mutluluğumuz…” 

13


14


HİPERBOR - I 

(2010-2012) 

15


16


KUĞU 

Gözlerin kuğuyu görürken yaşadığı gerilim kuğunun 

kuğu olmakta tereddüt etmesinden mi, yoksa görüntünün geri 

planındaki karanlık suların titrek yüzeyinin gözleri 

yanıltmasından mı? Suyun karanlığına bir süre bakınca, 

sanırım ikincisi, – ama kuğuya bakınca öyle değil. 

Nedir kuğu? Kuğu lekesiz bir beyazla başlıyor, kuyruk, 

yuvarlak bir gövde, kanatlar, ince upuzun bir boyun ve sonra 

sürmeli kapkara gözler, turuncu bir gaga, – peki ya suyun 

içinde hareket eden ayaklara gelince bütünlük neden 

kayboluyor? Kuğunun neresinde kendisini kesintiye uğratan 

bir düşüklük var? – Kuğunun kuğu olabilmek için her şeyden 

önce tam, tamam olmaya ihtiyacı var. 

Mademki yarım kalmış kuğu olamaz, bu kuğuyu 

ispatlamalıyım. Vurguluyorum onu. Kuğular dağarcığımdan 

bir kuğu çağırıyorum. Müzikli, esaslı, tavırlı bir kuğu taslağı. 

Göletteki kuğunun üzerinden bir de bununla geçeceğim, hatta 

ona bu taslağı dayatacağım. Çünkü kuğu tek başına 

varolmayabilir. Kuğuya ben bir varlık biçiyor, belirliyor 

olabilirim. Kuğu kendinden çıkıp gelmiyor olabilir. Ama 

17


bunun böyle olması, benim için her tarafta kopya kuğular 

olması gibi sıkıcı ve saçma bir ihtimali doğururdu. – Peki, o 

zaman buradaki bu göleti de ben mi getirdim buraya? 

Şimdi hatırlıyorum. Burada bu gölet vardı. Kuğu da 

vardı. Hatta kuğudan başka her şey, ortamı tamamlayan her 

türlü detay da vardı. Bu kayalar vardı burada. Otlar ve 

yosunlar vardı. Tahta çitler vardı. Bu ışık da vardı. 

Kendiliğinden vardı bunlar. Yeter ki buraya akıcı, 

aksatılmamış, yoğun bir yürüyüş sonunda gelinmiş, 

merdivenlerden ıslık çalarak inilmiş, bankta oturup 

soluklanılmış olsun. O zaman gözler dinç, o zaman düşünceler 

rahat, düzenli. Karanlıkta dingin bir yeşil var, havada akşamın 

hoş kokusu duyuluyor. Gizemin güvenli kovuklarında 

dinleniyor taşlar, bitkiler, çöp tenekeleri, çıplak ağaç dalları, 

düz duvar. Etraftan çınlayan, şaklayan, takırtılı sesler 

duyuluyor ara ara; dünyanın sesleri gelip ulaşıyor buraya. – 

Benden evvel gelmişti buraya benim uyumum: Suyun 

üzerinde, işte, süzülerek bu tarafa doğru yaklaşıyor, kolaylıkla, 

acele etmeden ve kendi olmanın basit değerini taşıyarak, – 

kuğu. 

18


SARI OTEL 

Sarı Otel’i kuracaklardı, uygun bir yer bulamıyorlardı. 

Tuhaftı, önce araziyi belirleyip sonra oraya uygun bir yapı inşa 

etmeyi düşünmektense, Sarı Otel fikri gelip yerleşmişti 

akıllarına. Yapının dış görünümü, genel mimarisi daha en 

baştan belliydi. 

İnşaat için bir yer aradılar. Birkaç metropolde çeşitli 

semtler gezdiler önce. Ama kısa süre sonra kentten ayrıldılar, 

kent değildi aradıkları. Çöle gittiler. Tepeler arasından geçtiler, 

bozkırları katettiler. Karadeniz kıyılarını araştırdılar. Ladoga 

Gölü’ne bakan anıtsal bir kayaya tırmandılar, etrafı gözlediler. 

Sibirya ormanlarında bir yer bile açmışlardı, ama vazgeçtiler, 

araziyi bomboş bırakıp gittiler. 

Balkan Dağları’na çıktılar. Pek çok zirvelerden, 

boğazlardan, kayranlardan, uçurumlardan geçtiler. Yolun 

nereye götürdüğünü düşünmeden ilerlediler, ilerlediler. Ve 

sonunda üç yükseltinin arasında kalan çıplak, dimdik bir 

yamacı gözlerine kestirdiler. Bir kuzu budu asıp kaç gün 

bozulmadan dayanacağını görmek istediler. Taze bir fidana bir 

19


armut dalı eklediler, aşının tutup tutmayacağını denediler. 

Sonunda ellerindeki işaretlerle yetinerek orada karar kıldılar. 

Çıplak, çorak yamaçlar. Kışın buzuyla aşınmış. Soğuk, 

sert boralarla rüzgârlı. – Burada bir yer hazırlamak lazımdı 

Sarı Otel’e. Büyük taş bloklar bıraktılar helikopterle; taraça 

hazırlamak için kullanacakları tomrukları yığdılar. Su 

püskürttüler uçaklardan, toz ve kum üfürdüler. Isı dalgaları 

gönderdiler yamaca karşıdan, re minör radyo dalgaları 

gönderdiler. Killi-volkanik bir toprak karışımı döktüler 

tonlarca. Yosunlar, çakıl taşları, tohumlar; mineraller, gübre, 

bakteri kültürleri yağdırdılar. İklim raporlarına uyan bir çam 

ağacı türünden birkaç örnek koydular kayaların üstüne, – 

tutuverdi hepsi. Toprak sıkıca kavradı taş blokları; sımsıkı 

yapıştı birbirine malzeme. Hazırlandı zemin. 

Sarı Otel’i kuracaklardı. – Ahşap taşıdılar. Sağlam 

kazıklar çaktılar. Kum, harç, boya, demir taşındı. Sıkıca oturdu 

kalaslar, kolonlar. Ortada ayrıntılı bir plan yoktu aslında, ama 

varmışçasına, zincirleme gelişti her şey. Birkaç kat çıkıldı 

hemen. Örüldü duvarlar, sıvandı dış cephe. Çabucak bitti 

inşaat. Ve sarıya boyandı bina. İnce işçilik yapıldı, her şey pırıl 

pırıl oldu. 

Hiç kimsenin bilmediği, adı sanı olmayan yükseltilerin 

arasındaki bu garip yamaca kuruldu Sarı Otel. – Tüm dünyaya 

duyuruldu. 

Ve kilometrelerce ötelerden, sırf Sarı Otel için, uğultulu 

rüzgârların estiği bu bomboş dağların karanlığına taşınmaya 

başladı insanlar. – Yemek kokuları, kahkahalar, çocuk 

20


bağırışları, müzik sesleri. – Sanki dağların re minöre yanıtıydı 

bu. 

En sonunda bir gece, ilk defa olarak, çatı katının turuncu 

ışığı yandı. 

21


GÜN 

Pembe, sarı, beyaz bir güne; çeperlerine uzlaştırıcı 

uykunun krem gibi sürüldüğü yumuşak bir sabaha 

uyanıyorum. Perdeleri, içeri sızan gün ışığını, konsolu, duvar 

aynasını, avizeyi bir araya getiren hoş bir uyum var. Geceyi 

dolduran rüyalar gibi yoğun ve düzenli her şey; akıcı düşünce 

ağ gibi örüyor ardı ardına tasarıları. – Ama güne böyle bir 

başlangıç beni tedirgin etmiyor da değil: Güzel başlayan 

sabahın belki de bir işareti olduğu büyük gün’ün 

gerektirebilecekleri gözümü korkutuyor. – Çiçekli muşamba 

örtülü masada radyonun başında çay içip poğaça yiyerek 

küçülmeye uğraşan, sabahı değiştirmeye çalışan adamım ben. 

Değişikliğe uğrayan sabah da tat vermiyor ama. Günün 

ilk seslerini tekrar denemekse güzel başlayan sabahı geri 

getirmeye yetmiyor. – Gün kayıp gitti avuçlarımdan. 

Gündüzüm yok şimdi, günüm yok, bir hikâyem yok, bir tema 

bulamıyorum kurgularım için, yavanlıklar arasında üst üste 

hamleler yapıyorum, bir yol haritam yok. – Yalnız şu var: iç 

işleyişini bilmediğim, uzun deneyler, deneyimler sonunda 

ortaya çıkmış yaşam tarzıma ait gizemli, kapalı anlamlı 

davranışlar silsilesi. 

22


Neyse ki beni gün boyu kalıplar içerisinde tutan kaskatı 

mantık akşama doğru gevşeyip yepyeni, taptaze olanakların 

serbest kalmasını sağlıyor. – Geniş bir soluk, uzun bir yürüyüş 

için müthiş bir bacak kuvveti, çam ağaçlarının kokusu, 

ensemde çözülüveren düğüm, rüzgârın temâsı, gökte akşamın 

değerini duyulabilir kılan gizli bir kuşak. Öyle doymazca, 

kanmazca içtiğim bulut suları, alaca doğu göklerinde. Işığını 

kırk kez yaktığım Kayahisar Köyü, tepede, – kırk kez kesilen 

soluk. 

Ve gece eve döndüğümde, sırf yakaladığım yüksek 

düzeyli döngünün ritmi aksamasın diye, eylemsizlikte karar 

kılıp, abajurun solgun ışığında yeşil koltukta oturup kalarak, 

(uykunun kendini hazırlamasını beklerken) serbest 

düşüncelerde gezinen – ve bunu sağlam bir beden ve nefes 

disipliniyle destekleyen, – ben. 

23


ELMAYI SOYARKEN 

Elmayı soyarken neler oldu? 

Sessizdi oda: Odanın sessizliği tüm dünyayı susturdu. 

Tozlar, tüycükler uçuştu havada. Abajuru düşündü koltuktaki 

kedi. 


Derinde küçük girdaplarla döneniyordu düşlem, bellek 

ve gelecek fikrini bir araya getiren zengin sıvı. 

Elmayı soyarken – jöleydi, karameldi duvarlar, 

mobilyalar, süs eşyaları, diz battaniyeleri. 


Yeşil sular coşup yürüdü akabelere; en yüksek 

gökdelendeki ışıklı tabelanın kente meydan okuduğu 

duyuldu. 

24


Tıkırtılar ve araba çığlıkları bronz dünyanın ucuna dek 

kovaladı, elma kabuğu beneklerinin sulu hışırtılarla hayat 

verdiği kabına sığmaz çocukları. 


Tüm dikkati kendine topladı etajerden geçen ürperti. 


Gözlerin dalıp gittiği noktadan zihnin çekirdeği doğdu. 

Salondaki eşyanın ağırlığı belirgin şekilde arttı. 


Hiçbir şey beyaz duvarın pürüzlerinden daha gerçek 

değildi. Nesnelerin görünür olmuş özniteliği derin bir korku 

yarattı. 


Daraldı evren. Krize girdi hareket. Birbirine girdi, evrenin 

ayrı köşelerde birbirine mesafeli duran bölmeleri. 

25



Sıra sıra kırmızı jelatin geçti havanın filigranından. 

Grotesk bir ara yüzey çıktı ortaya, incelemeye korktuk. 


Boğuk arka oda karanlığında pamuk tıkılırken 

havalandırma boşluklarına, neydi kapalı kutularda yumurta 

gibi bekleyen mor elmaslar? 

26


DUVARCI 

Duvar örmek onun için her şeydi. 

Dört elle sarılıyordu mesleğine. Çalışkandı, özenliydi, 

bileğini de yüreğini de katıyordu yaptığı işe. Duvarlar için 

öğrenmişti bildiği ne varsa, duvarlarda buluyordu kendisi için 

her şeyin anlamını. Tüm yetilerini, sezgilerini, becerilerini 

zanaatının hizmetine koşmuştu. – Kimi zaman ayırmak için, 

kimi zaman birleştirmek için, kimi zaman sınırlamak için, kimi 

zaman da bomboş bir alana bir şeyler eklemek, bir şeylerin 

etrafını çevrelemek için örüyordu duvarlarını. 

Kendi usulleri vardı tuğla ve briket yapmak için. Özel bir 

harç karardı. Taşın her cinsinden anlardı. Denge, sağlamlık, 

yağmur suyuna ve kara dayanıklılık, oranlar, sıva, boya, 

süsleme – bunların hepsinin ustasıydı. İklim ve toprak 

koşullarını, doğal çevreyi, hâkim rüzgâr yönünü de hesaba 

katardı. Her eseri aynı sağlam ilkelerin farklı bir uyumlu 

bileşimini; kendi beğenisini işin gerektirdiği matematikle 

birleştirerek yaptığı bilinçli bir seçimi ortaya koyardı. – 

Bütünleşirdi üzerinde çalıştığı duvarla. Yaşam dili, ördüğü 

duvarlarda saklıydı. 

27


Duvarların yanında yaşamıştı en büyük mutluluklarını. 

Bir duvarın başında çalışırken, yaptığı işten aldığı düzenli 

tatmin her şeyin ötesine geçer, ona bütün sıkıntılarını 

unuttururdu. Duvarların dibinde en tatlı hayallerini kurar, o 

sırada tüyleri diken diken olurdu; âdeta duvarların yüzey 

niteliği etkilenirdi ürpertiden. Bazı günler işinin başında 

rastgele bir melodi tuttururdu ve mırıldanmaktan hoşlandığı 

bu melodide daha yüce, gizli bir bilinç dünyasının anahtarını 

bulduğuna inanırdı; üstelik bu inancı melodiyi tekrarladıkça 

gün boyu artardı da artardı. Mesele hazsa, işinin her 

aşamasından, hatta işin başındayken çevresinde gelişen her 

olaydan ayrı bir haz duyardı. Bilirdi hatta, hazzın o asla 

yakalanamayan, kavranamayan manyetik kaynağını da. 

Duvarcı dünyaya hep duvarlara göre bakardı ya, bir gün, 

“Bir duvar öreceğim ve onun üzerinde hiç görülmediği kadar 

güzel bir gökyüzü göreceğim,” dedi. – Uygun bir nokta buldu, 

hemen işine koyuldu. Seçme malzeme kullandı, tüm hünerini 

konuşturdu. Kararlıydı, dikkatliydi, hiç hata yapmadı. Bir 

yandan melodisini mırıldanırken öbür yandan usta işi bir yapıt 

ortaya çıkardı. 

Ne zaman ki duvar tamamlandı, hemen karşısına geçip 

belli bir mesafede yerini aldı. İçine derin bir nefes çekti, başını 

yukarı kaldırıp baktı: Yavan bir gökyüzü gördü. 

İnanamadı, tekrar baktı, ama gördüğü yine yavan bir 

gökyüzüydü. Ve tekrar baktığında, yine. 

İşte o an kendine ve duvarlarına olan tüm inancını bir 

çırpıda kaybetti. – Ve bir an için, kendi âleminde yerlerini ve 

28


sınırlarını çoktan saptamış olduğu birtakım güçlerin serbest 

kalarak kendi başlarına garip danslar etmesi gibi imkânsız bir 

şeye şahit oldu. 

29


DOĞU / BATI 

Onlar, Batı’da bizim bilmediğimiz pek çok şey bilirler, 

bizden pek farklı yaşarlar. Biz Doğulular ne kadar taklit etsek 

onlar gibi olamayız. 

Örneğin, onlar bilirler, dışarıdan bakıldığında, bir 

pencereden diğerine kayarken, granit ve alüminyum mutfak 

tezgâhlarının düzgünlüğünde ve çatal bıçak takımlarının 

ışıltısında yemek yiyen çekirdek ailenin mutluluğuna dair ne 

varsa, onu yan dairenin hâkî-bordo renkli salonundaki içkili 

partinin hareketliliğinde ara ara görünen ultramarin mavi ve 

füme griye çağdaş vaatlerin en uyarıcı ve yatıştırıcı 

bileşimleriyle katmayı. Biz bilmeyiz. Nereden bileceğiz? – 

Onların elektronik müzikle ifade edilen bir karşılığı olan 

otomobilleri vardır, varyantları dönen. Bizse pek bir şey 

anlamayız bundan, otomobillerimize bindiğimizde pek bir 

yabancıyız. Onlar pastel renkli raflara sıra sıra dizerler gümüş 

suyuna batırıp çıkardıkları lobutları; koku püskürteçleriyle ve 

çınlayan dijital zillerle etkiyi arttırırlar, – sonra da gidip 

yaşarlar bunu. Onların odaları hipnotize eder insanı. Sunulan 

paket ambiyanslarda tatmin bulma konusunda gerçekten 

başarılıdırlar. Aralarında vakumlu diş fırçalama kabinlerinde 

30


tarifsiz ürperişler yaşayanlar vardır. Onların kentlerinde korno 

sesleri duyulduğunda birlik olur insanlar lüks caddelerde. 

Kafelerde bir parçası olmayı başarırlar inandıkları 

kurmacaların, – çiçekli duvar kâğıtlarının yukarısına monte 

edilmiş turuncu ışıklı avizelere doğru sokulurken. Hangi etkiyi 

yaratmak için hangi yöntemi uygulayacaklarını iyi bilirler; 

bilirler en ince ayrıntısına kadar, apaçık ortada olan ne varsa! 

Krom kaplama süper-ince galvanizli borularda yağlı mineral 

suları akıtırlar. Onların kameraları yeşil bulanık suların 

yosunlu planktonlu akıntısında kayık altlarına yakın çekim 

yaparken saksofon çaldığı duyulur. Ve onlar bilirler kimyasal 

birtakım işlemlerle göğün renklerini nasıl değiştireceklerini; 

çeşitli manipülasyonlarla kendi ağaçlarını, ideal göllerini, 

ovalarını elde ederler. 

Biz, Doğu’da bunları bilmeyiz. Bilsek de bilmeyiz. 

Boşlukta yaşarız biz; cenin pozisyonunda döneniriz külrengi 

havada. Sağımızı solumuzdan ayırt edemeyiz. Bilmeyiz apaçık 

ortada olana dair çok da bir şey. – Yalnız, biliriz kapalı anlamlı 

cevaplarını nükteli bilmecelerin. Bilmecenin ve cevabının 

anlaşılması yüzyıllara yayılır. – Bir de iç niteliği görünüşteki 

etkisinden çok farklı olan yöntemlerden şaşırtıcı sonuçlar 

almasını biliriz. 

31


A POEM OF MALFUNCTION 

Upon the foreground of bay panoramas –upon the crosseye 

focus of my gaze– these bay-blueprints of mine that I 

impose fade into what is a mere obstacle for me to the view: a 

blind spot for vision that is impossible to penetrate. 

Captive in an opal glass cocoon, it is 

ever the same point of the translucent 

wall that I hit with the chisel. – 

Malfunction: moodless cognition. 

A bay – – of a thousand pieces: each piece separate, each 

piece on its own – indifferent to the other. A thousand pieces 

that in total are not a bay. 





Lines, measures, proportions, curves: trying to perpetuate 

the manner in beauty turns out to be nothing but a power- 

32


nullifying technique. The manner in counter-beauty. Rigidity is 

the whole story. 





The notion of existence that accrued to me from endless 

days and nights of personal experience – does not suffice at the 

moment to invoke above the city the great questions of the 

immortal mind. 





The poison that is left of the finest things of my 

programmed day dissolves now late at night into my blood. 





33


ARKA BALKONUN GECE MANZARASI 

-tablo- 

Görüşüm açık, gece dupduru. Arka balkona çıkıp doğru 

bir zamanlamayla dışarı baktığımı, önümdeki manzaranın 

yoğun etkilerle kaynayan parsellerinden anlıyorum. 

Bulunduğum yer benim için gecenin tam ortası. 

Merkezdeyim. Esintiler var havada: sessizlik, serinlik, 

uğultular. 

Derin kaynaklar duyuyorum orada ve burada, can alıcı 

sinyaller alıyorum. 

Balkonun baktığı mahalleleri belirgin ayrımlarla, özgün, 

benzersiz bölgeler olarak görüyorum. Ama asıl ilginç olan, 

gördüklerimi okuyabiliyor ve içerdikleri etkilerle 

kodlayabiliyor olmam. 

Söz gelimi, mahallelerin birinde, dört sokaktan sızan yeşil 

ışığın birleştiği sıcak kavşaktan, plastik bir kırılmayla, sodamsı 

köpürmelerle, dimdik bir iniş, bir uçurum açılıyor aşağıya 

doğru – dibinde dişlilerin, pistonların, türlü makine 

parçalarının (bilimkurgusal bir gerçeküstülüğün yerel havasını 

34


kurgulamak adına) dev mor bir kesenin içine atıldığı. – Ve 

derinde, en dipten, gır gır motor sesleri duyuluyor. Homurtulu 

boşluk sanki uzanıp dokunulacak mesafede. (Kuytuların 

karnını eşeleme isteğim nereden geliyor?) 

Ya da bir diğer mahallede, üç karanlık apartman bloğu 

arasındaki buz mavisi düzlüğe kutup korosuyla inmiş, on iki 

melek; suspus olup tefekküre dalmışlar, dünya yatışıyor. 

Orada varlık tüm sınırsızlıklar ve aşırılıklardan, tek bir zerre 

kadar olmanın benzersiz elektriğini yakalamak üzere geri 

dönmüştür. (Buna, yitirilmez bir kovuk aranıyor!) Ve uzun 

soluklu bir odaklanma, orada, tam buz mavisinin kıyısında, 

tüm karşıtlıkların uzlaşmasını veriyor. 

Örneğin, bitişik mahallede de, turuncudaki kışkırtıcılığa 

karşı kayıtsız, kımıltısız bir tavır var karanlık köşelerde. 

Çünkü içerik güçlü, içerik yabanıl. Oranın yanıbaşında, bordo 

bir kuşak üzerinde geniş bir ses tebessümü yayılıyor. 

Pembemsi kuşaktaysa, küçük küçük adımlarla böcek gibi 

ilerliyor, kambur sırtlı, tombul, karınlarında iyilik hamurunu 

saklayan karaltılar. (Neyin işareti olabilir acaba bunlar?) – Bu 

civarda nebulamsı alacalar, şizofren yansımalar, tavussu 

renkler bile insancıl tanımlara yakın. (Demek ki iyi yönde bir 

gidişat var.) 

Ama hemen ötede, komşu mahallede, gizemli beyaz 

elementin yaydığı ışınımdan, ıslak ağaçlardan ve sessizliğin 

sesinden fena halde korkuyorlar. Dehşetin kıyısında yaşanıyor 

orada, yerlerinden kıpırdayamıyorlar. 

35


Gene de, beride, kükürt sarısı çölün dayanılmaz 

hararetinde, dipten, ölümcül tıkanıklığa direnircesine, ani, tiz, 

upuzun bir çığlık yüksekliyor takım yıldızlara kadar. 

36


GAZEL 

O kadında nedir bu denli etkileyici olan, böylesine çeken, 

büyüleyen? 

Otururken veya ayaktayken, duruşundaki o çarpıcı dirim 

mi? Saçlarının, ilgilenen için, yüzünün kıyısında ve kulağının 

arkasındaki taranma çizgilerinde sunduğu seyirlik mi? Yoksa 

boynundaki o Yunan büstlerini andıran kendine özgü anlatım 

mıdır insanın aklına takılan? Kıyafet ve renk seçiminin 

çağrıştırdığı o Chopin prelüdü havası mı? Taşkın tutkuya dair 

bir şeyler mi var, bedeninin rutin dinamiğinden yayılan 

enerjilerde? 

Yoksa kendi güzelliğinin farkında olması mı onun, – 

görünüşünün doğurabileceği aşk olasılıklarını sürekli 

düşünecek kadar? Koku mudur yoksa, – kıyafetinin 

kıvrımlarından, boynundan, sırtından, bileklerinden, koltuk 

altlarından yayıldığı sezilen o kişilik dolu, yabani kokular? 

Hayır, onun asıl sırrı bambaşka bir yerde yatıyor! Cadde 

sonlarında renkleri ve sesleri başdöndüren bir girdapla 

beklenmedik anlarda birbirine katabiliyor o. Allah vergisi bir 

yetenek bu, özünde ne olduğunu kendi de bilmiyor. 

37


Bir anlığına çekimine kapılırsa birisi, o onu alır, yeraltı 

galerilerindeki zümrüt yeşili sulardan geçirmişçesine güney 

rüzgârlarında kurumaya bırakır. İnsan onunlayken, onun her 

sokağın ucunda günbatımını, her merdivenin dibinde denizi 

görür gibi bakan gözlerinin ait olduğu büyülü dünyaya 

sokulmak ister. 

Öyle ki, etkisine kapılanlar için asla anlaşılamayacak bir 

hilesi var onun: Dünyanın bir eşini saklıyor bedeninde, 

benliğinde, – nedir bu diye soracaklar, üzerine kafa yoracaklar, 

bu arada o kendine bağlayacak, kafa karıştıracak, kandıracak, 

yüreklendirecek, oyalayacak, yönetecek. 

38


MİMAR 

Mimarın düşünüp kâğıt üzerinde tasarladığı gibi değildi 

hiçbir şey. 

İnşaat bitmişti. Her şey projenin aslına tamamen sadık 

kalınarak, söz verilen sürede tamamlanmıştı, fakat 

tamamlanmış olan sitede yaptığı kısa bir yürüyüş, mimar için 

hiç de beklediği etkiyi yaratmamıştı. Hakikaten de proje aynen 

uygulanmış, ama sanki bu, düşünülenden tamamen farklı bir 

sonuç ortaya çıkarmıştı. Başkasının eserine bakıyor gibiydi. 

Gerçekten de tasarladığı böyle bir şey miydi? 

Duvarlar küp gibi sağır. Sıkıcı dış cephe sıvaları, yavan 

balkonlar. Giriş kapılarında ve pencerelerde, kullanılan 

malzemenin yansıttığı garip, rahatsız edici ışık. İnce işçilikse 

zihin bulandıran bir muamma. Binaların yüksekliğinde, her 

türlü yapısal oranlarda, bahçenin genişliğinde sanki hesap 

hataları yapılmış. Ortaya çıkan sonuç, âdeta hiçbir ön fikre ait 

olmadan, araziye hazırlıksızca kondurulmuş oldubitti bir 

yığın. Oysa mimar, gerek binalarıyla, gerek peyzajıyla, 

üzerinde çalıştığı süre boyunca hep projeye odaklanmış, masa 

başında işiyle meşgulken birtakım esaslarca müthiş bir 

39


kesinlikle yönlendirilmişti: Projenin genel hatları, eklediği her 

detay kafasının içinden şeker gibi çizgilerle akıp kanına 

karışmıştı. Şimdi ise, “Mimar, eseri üzerinde irade sahibi 

değildir, eserine kesin bir nitelik biçemez,” diyordu: 

“Duvarlar, pencereler hiçtir, bir katın balkonundan diğerine 

hiçbir fark yoktur, merdivenler sıfırdır, ağaçlar sıfır.” 

Olanın basit güzelliğini bulmayı beklemişti alanda 

gezinmeye gelirken. Oysa bulduğu kaskatı bir durum bilinci 

oldu. Bahçenin patikalarından uyuşmaz olanların hiç 

azalmayan gerilimiyle geçti, öyle ki sanki gezinmesi bitip de 

buradan ayrılıp gittiğinde bile üzerindeki bu gerilim sürecek 

gibiydi. 

Fakat ne zaman ki kuzeydoğudaki blokların olduğu 

köşeye geldi ve genişçe bahçenin ortasına yakın bir noktadan 

rastgele kafasını kaldırıp baktı, işte o zaman kendisine projeyi 

çizdiren çılgın fikri sonunda bir anlığına da olsa görebildi: 

menhir gibi yükselen dört binanın tepesi tek çerçevede, gökte 

müthiş bir başdönmesi… 

40


MERMER 

Nedir mermer? 

Sınırsız incelemeler için sınırlı bir yüzey. 

Nedir mermer? 

Art arda açılan komşu alanlar. 

Nedir mermer? 

Yoğun sis yolculuklarında yön duygusu. 

Nedir mermer? 

Bütünü unutturan ayrıntı. 

Nedir mermer? 

Derin beyazdan duyulan şiddetli korku, 

dalgalı koyu lekelerde 

doğal olanın kafa karıştırıcı geometrisi. 

41


Nedir mermer? 

Köşeye doğru kayan fütüristik zevk. 

Nedir mermer? 

Gözün kaçamak bakışlarını 

merkeze toplayan manyetik güç. 

Nedir mermer? 

Gözün feri! 

42


ÇOCUKLUK 

Kavakların altında yükseklere bakarken vertigolu bir 

gökkubbe örüldüğünü görmekti çocukluğum. 

Panodaki dört gri karede hipnotize olmuş şaşkın 

çocukluğum. 

Çocukluğum – pencere kenarı çocukluğum! 

Bir yerde görmüştüm Hyperion kelimesini, ama nerede – – 

karıştır dolapları, karıştır çekmeceleri çocukluğum! 

Tavanarasında uzay istasyonu gerçekliğiyle çocukluğum! 

Tüm varoluşu düş, oyun, uyum olarak görebilecek kadar 

esenlik dolu olduğum çocukluğum! 

Bedenimi ve duyularımı sınadığım çocukluğum, 

gözlerimi kulaklarımı oyuncak ettiğim çocukluğum, ezgili 

konuşmayı öğrendiğim çocukluğum. Kuvvetli bir ıslık kadar 

güzel çocukluğum. 

Pis perdeli lokanta köşelerinde mutlu çocukluğum. 

Doyum için yüz bin sudan sebep çocukluğum! 

43


İki tarafı ağaçlık yolda bir pazar sabahı yaşamın capcanlı 

soluduğunu gördüğüm çocukluğum. 

Sokak lambasının turuncu ışığında kendi dünyama dâhil 

olma hissiyle ürperdiğim çocukluğum. Güz akşamlarının 

kokusunu en iyi bildiğim çocukluğum. 

Misafirliğe gittiğimiz evin uyku dolu koridorlarında, 

piyano müziğini karanlık gece düzlüklerine saçılmış kasabalar 

ve kentlerle süsleyen çocukluğum. 

Oturma odasının duvarlarına, halılara sinmiş 

çocukluğum. 

En büyük güneşleri ve kayaları tam karşımda gördüğüm 

çocukluğum! Denize koştuğum çocukluğum! Bir temmuz 

öğleden sonrası, uzun bir gölge çocukluğum! 

44


MASUMİYET 

-uvertür- 

Yalnızca masum olanlar korkabilir geceleri seraların 

ardındaki boş arazilerden. 

Yalnızca masum olanlar için eser rüzgâr limon 

bahçelerinde; kımıldar söğüt dalları, cılız yol kenarı çiçekleri; 

toz kalkar ıssız arka yollarda. 

Masum olanlar tüy gibi hafiftirler. Yalnızca onların vardır 

mırıldanacak ezgileri. – Ve onlar dinleyebilir bir müzik 

parçasını baştan sona. 

Masum olanlar için başlar yaz, birbirini izler mevsimler. 

Hazırdır onlar, bulutlardaki yüzyıl başı düşleri kurduracak 

görkemlere. 

Yalnızca masum olanların hakkı vardır pipo içmeye! 

Yalnızca masum olanlarda vardır yel değirmenlerine 

saldıracak kadar neşe! 

Yalnızca masum olanlar hayal edebilir küfelerin içini! 

Yalnızca masum olanlar ürperir kilerlerde! 

45


Masum olanlar içindir ağaç sıralarının buğusu! 

Masum olanlar için, piyanonun tuşlarına sakince 

basılıyormuş gibi dizilir karşı yamaçta bembeyaz mahalleler. 

Masum olanlar dönebilir kendi dünyalarına, 

paravanların ardından emin olarak. 

Çekerler kılıçlarını – ve sonra kınına sokarlar, bu bir 

oyunmuş gibi. 

Bir düşünceye sığdırırlar dünyayı: Başlarını kaldırınca bir 

kuş resmi görüverirler levhada! 

46


İLAH 

Etraftaki müthiş durgunluk besliyor onu. 

Yoklukta kendi iradesini buluyor: sınırsız bir iktidar için 

ilk işaret! Alçak tümsekler arasındaki bu geniş çanağın 

sessizliğinde uçsuz bucaksız panoramalar için bir yaratış 

görkemi seziyor; toza dumana bulanmış solgun kayalık 

zeminde parlak bir geleceğin titreşimini duyuyor. 

O var bir tek; kendi için hazırlamış sanki yokluğu… Bir 

merkez o, bir çekirdek, hiçliğin büyük karşıtını yaratacak. 

Zaman asılı kalmış henüz, ne ezel var ne de ebed – ta ki tek bir 

noktadan ölçüsüz bir kudret harekete geçene dek! 

Meydan okuyor susturduğu boşluğa! Sarsıyor varlığı! 

Silkinip ayağa kalkıyor, âlemi ayaklandırıyor. Yönetmeye 

hazır yeri ve havayı; buyurgan bir işaretle teker teker harekete 

geçiriyor düzlükler üzerinde sağır edici koroları. Gong 

vuruyor, yelkenler yırtılıyor puslu gökte, dev kapılar çarpıyor, 

ufuk gümbürdüyor… 

Hareketleniyor, gitmek istiyor İlah! Dört bir tarafa, her 

yana gitmek istiyor. Yaratıyor yönleri, sayısız menzil görüyor! 

47


Savuruyor bileğini, ateş topları fırlatıyor, buz saçıyor… 

Gücünü deniyor, yaptıklarını beğeniyor. 

Girdaplarla karıştırıyor gökleri! Hortumlar savuruyor 

boşlukta, ayağıyla gönderdiği dev gülleler patlıyor etrafta – ve 

o yalnızca, gövdesine sığmayan bir gücün gerilimini serbest 

bırakıyor… 

Doğudan kuzeye, batıdan güneye, bir kuyruklu yıldız 

gibi, karmakarışık bir renk pulları, cevherler, ziller, dumanlar, 

ateş çiçekleri kuşağı geçiriyor. Kendinden bir ikinci olup 

yarattığı etkileri izliyor. 

Görüyor. Dönemeçlerin ardını bile görüyor! Ve neyi 

görüyorsa, oluyor… İstek, korku, kahkaha, tutku her yerde; 

her yanda bolluğun yarattığı sancı, karşıtlık, esrime. Tufanla, 

lavlarla, kar fırtınalarıyla, okyanus akıntılarıyla oynuyor 

oyununu. Zenginlikler yağdırıyor çarpıştırdığı bulutlardan. 

Kara ormanların üzerine burçları yerleştiren o. Tüm akşam 

göğünü reçine kokutuyor. 

Biliyor. Her şeyi biliyor; onun bilgisi her şey! Zamanı 

avucunda tutuyor, çağları sıraya diziyor. 

Her şeye gücü yetiyor… Yorulmuyor; fazlalığını saçıp 

dağıtıyor, eksilmiyor. Korkunç iradesiyle her şeyi sarsıyor ve 

dünyanın altüst oluşuna kendi çılgın vecd dansıyla eşlik 

ediyor! – Bir isim takıyor evrene, a-el-lo-hum diyor… 

Kendisini her yerde, olmadığı yerlerde bile buluyor, her 

yerde yankılanıyor. Vadilerde susup yutkunuyor, içi boşalıyor 

dev su kürelerinin, erişilmez yüksekliklerin. Kendi eşini 

48


ararken her şeyle deviniyor ve her şeyde duruyor: Her şey 

oluyor! 

49


PRELÜD 

Uykumu almışım, dinç hissediyorum kendimi. 

Yemeğimi yedim. Yıkandım, temizlendim. Giyindim, 

saçımı taradım, su içtim. Küçük belirsiz bir isteğim vardı, 

saksıdaki çiçeği kokladım, isteğim yerine geldi. Koltuğa 

oturdum, doğuyu düşündüm, pırıl pırıl gökleri düşündüm. 

Bedenimi çalıştırdım, harekete geçmeye hazırlandım: Bugün 

baharın büyük kentteki temposuna ayak uyduracağım. 

Ayarladım kendimi – ve bunu doğru yaptığımı hissettim. 

Yanılmamışım: Dışarı çıkıyorum ve havada günün o her 

zaman duyulmayan özgün kokusunu buluyorum. 

50


BEN, ROBOT 

Algımı belirlediler, programladılar beni. 

Gözlerimi taktılar. Nesneler tanımlıydı, nasıl göreceğimi 

biliyordum. 

Yürümeyi öğrettiler, elimi kolumu sallamayı, başımı 

çevirip etrafıma bakmayı. Hareketlerim belli bir düzene 

girmişti. Yola bıraktıklarında gidiyor, ilerliyordum. 

Duyduğum seslere göre tepkiler verme konusunda bir 

eksiğim yoktu. Ama örneğin koku duyusuna gerek 

görmemiştiler. Erişebileceğim dünya sınırlıydı. 

İşlevlerimde kesinlik önplana alınmıştı. Haz duymam 

gerekmiyordu, hatta algıladıklarımdan etkilenmem de. 

Geçmişe dair bir belleğim veya bir gelecek hissim olmasına 

ihtiyaç yoktu. Yalnızca çalışmam, işlemem gerekiyordu. 

İşte, beni kurdukları gibi geçiyorum dünyadan. Herkesle 

aynı yaşama ortağım. 

Gözlerimden geçen dünya bir gizem değil. 

51


KUŞLAR 

Bu kapalı havalı, ıslak, uğultulu günün her yana çökmüş 

kasveti, bir başıma olduğum bu yol kenarı düzlüğünde, benim 

için, giderek artan bir gerilimle, elektrik tellerine tünemiş 

kuşlarda düğümleniyor. Buna nasıl bir çözüm bulabilirim? 

Uzun uzun bakamıyorum bu kuşlara: Tüylerinde 

karmaşık şekiller, kanatlarında garip renkler var. Gözleri 

bakışılamayacak derinlikte birer kara nokta. 

Yüzümü su birikintilerine dönüyorum. Orada, yüzeydeki 

harelenmelere dikkatimi vermeye çalışıyorum. – Ama 

olmuyor. Aklım kuşlarda. 

Her şeye uzaktan bakmak da kurtarmıyor: Kuşlar, en 

geniş açıdan bakıldığında, bu kendi haline bırakılmış yerin 

manzarasında küçük bir detay da olsalar, tam da o küçük 

halleriyle rahatsız edici bir detaya dönüşüyorlar – her an 

bütünün önüne geçip, bütünle olan ilişkimi altüst ediyorlar. 

(Değil mi ki küçük bilmeceler en çok kurcalar zihni! Bir kez 

takılıp kalmaya görün, sonsuz derecede büyütebilirsiniz küçük 

bir bilmecenin yaratabileceği karmaşayı.) 

52


Yakınlarda bir yerde geniş bir nehir olduğunu, sularında 

büyük, sağlam bir teknenin süzüldüğünü ve bu teknenin 

yağan yağmurun zevkini yaşayarak yolculuğuna doğru 

açıldığını hayal ediyorum. Geniş, ferah bir hissi devam 

ettirecek o, ileriye doğru uzanan solukta. – Ama kuşlar yine 

rahat bırakmıyor. Dönüp dolaşıp kendini düşündürüyor bu 

yoğun yumrular. 

Burada, bu bomboş düzlükte basit bir düşünme 

kararlılığı bana akıl ve istem dışı, başedilmez bir dehşeti 

yaşatıyor. Çakıldım kaldım. Kımıldamaya korkuyorum. Ve 

sanırım bu kuşlar burada, bu tellere tünemiş olarak durduğu 

sürece, ben onları tüm şiddetiyle yaşarken, gri gökyüzüyle 

çevrelenmiş manzarada yabanıl bir hayalet çehrenin 

kömürleşmiş gözlerine, bilincin karanlık köküne varacağım. 

53


SOKAK 

Hiçbir zaman kendisi olmadı bu sokak. 

Yemyeşil bir sinek cenneti oldu. Yeni yaratılmış şeyin, 

içine ilk kez yerleştirildiği mekân oldu. Işığın sonsuz 

uzunlukta ölmesi için ayrılmış sakin bir alan. Zevk denemeleri 

için düz bir yüzey. – Pekiştirilmiş sessizlik oldu. 

Kusursuzken şurasından burasından düzeltilip yeniden 

kusursuz yapılan bir şaheser, – ya da kaskatı bilincin 

ölçülemez derecede eksik iskeleti! 

Güneş açan nisan öğlelerinde ortaokul çocukları için 

kurutma kâğıdı oldu. Geceleri, kediler için ılık bir dünya oldu. 

Çevresindekilere göre yaratığa dönüşen bir adam için ortalık 

bir yer. Müziğin karanlık art niyeti – ve bir zemin, bir dayanak 

bulunmadığında bile demlenmeye devam eden koyu kan. 

Berrak düşüncenin defalarca yıkayıp parlattığı yalın 

bombe! Ya da buğulu uzak mahallelere uzanan görkemli 

kentin ilk belirtisi! 

Yarasanın aniden geçişinin belli belirsiz algısı, bir korna 

sesinin boşluğu taraması. 

54


İşte, günün sıradan bir saatinde güneşin vurduğu sokak. 

Bu sokağı kimse görmedi, bilmedi. Kimseler anlayamadı 

bu sokakta neler olup bittiğini. 

55


KENT PLANLAMACILIĞI 

Kenti kuracak olanlar düzlükleri çok uzaktan seyrettiler, 

bir an gözlerini kırptılar, göz kapaklarının içinde bir imge 

şekillendi, onu uyguladılar. 

Değişik yüzeylerde, değişik açılardan, değişik 

yöntemlerle çalıştılar, her seferinde özgün sonuçlar elde ettiler. 

Her cins şeyi taşıyıp getirdiler, yığdılar burada, işlediler, 

büyük zenginlikler çıktı ortaya. Geceleri, uzayıp giden ışık 

tarlalarına baktıklarında, olandan da fazlasını gördüler. 

Işıltılı bir şaka olarak algılamışlardı tarihi: Tarihsel bir 

kent kurdular. – Görkemli bir gelecekti hazırladıkları. 

Devrimlerin müthiş görkemini saklayan siyah-beyaz resimler 

vardı akıllarında. Kitleleri heyecanlandıracak buluşların koro 

halinde fışkırıp üzerinde yükseleceği bir anıtlar kümesi 

besliyordu hayal güçlerini. 

Yüz binlerce karmaşık güzellik sakladılar görüntü 

yığınlarında, renkli bileşimlerle. Zaman zaman görünür olur 

bunlar. – Gözlerin dalıp gideceği kaldırımlar tasarladılar. 

Başka başka zamanlarda bakıldığında renk değiştiriyor onların 

sokakları, ki niteliğine tam olarak inilemiyor bu değişimlerin. 

56


Beton dönemeçler dizdiler yamaçlara, eğrilerin içrek sanatıyla, 

güneşe karşı. Her sokağın ufkuna ya bir dağ zirvesi ya da bir 

anten kulesi koydular. 

Kenti kuranlar metalik yankılar için geniş alanlar 

bırakmayı ihmal etmediler. Batan güneşin kızıl ışığını çaktılar 

çarpı şeklinde duvarlara. Kabarık, çanaksı, aniden dimdik 

yükselen veya açıkta duran alanların öngörülemeyen 

psikolojik etkileriyle, ani basınç düşüşleri ve enerji 

kabarmalarıyla, çeşitli boyutlar kazanıyor onların kenti. 

Onların yapıtı, sihirli oranlara dair birtakım numaraların 

marifetiyle, olduğundan daha büyük ölçeklerle hatırlanacak. 

İşte, beyin fonksiyonlarını hızlandıran geçiş 

bölgelerinden biri! – Kıyıda kalmış ayakkabı atölyesini gözden 

kaçırırsanız, lanetlenirsiniz. Pasaportunuz var göğe çıkmak 

için, kıymetini bilin! – Onlar, cam cepheli binaların önünde, 

yansımaların birbirine girdiği yüksek katlara doğru, hafıza 

yalnızca zevk veren bir şey olsun istemiştiler. 

Akşamın mavi tepelerini perdeleyen geniş apartman 

bloklarının ardında deniz öyküleri anlatılıyor. Bize yetmişli 

yıllardaki yerimiz gösteriliyor o yöne doğru baktığımızda. 

Misyonumuzu anlıyoruz. – Hüzünlü bir öykümüz olsun diye 

geçiyor çam koruluğundan şu patika. Yamaçta, güneşte 

sararmış bir medeniyet gibi duran, rölyefi andıran mahallelere 

doğru, zamanın yorgun müziğinin ağır bir tempoyla 

ilerleyeceği, gizli bir yan düşünmüş herkes için, kenti kuranlar. 

Tek bir çelimsiz ağacı seyretmek için sonsuz zahmetlerle 

yapılmış olan terasın farkındayız. 

57


Kent büyük bir koku gibi uyansın istemişlerdi köprüden 

bakıldığında. 

Ve işte! Uzanıp giden bulut tarlalarının altında, gökle 

bütünleşmiş olan kent, nasıl da yakışıyor ezele! 

58


SEN 

Nesin sen, anlatayım sana. 

Karşımdasın: Tekdüze konuşmasıyla büyüleyen analog 

ağız. – Senin etkinle müsaade edildi salonun uzak köşesindeki 

yuvarlak lambaya yoğunlaşabilmeme. 

Düşüncelerin dinmek bilmeyen kargaşasına karşı, 

kendimi oyalamanın peşindeydim. Ne var ki tüm oyalanmalar 

beni daha da yormaya, yıpratmaya yarıyordu sadece. – Şimdi 

ise yatıştırıyor lamba. Dindiriyor, dinmek bilmeyen ne varsa. 

Düğüm çözülüyor. Uysallaşıyor geniş salon. 

O köşede yaşam var. Eğer sende gördüğüm buğuysa, 

mırıl mırıl anlatan ağız, – ki iyi ki vardır bu buğu – – o köşede 

duran da lambadır, ışıktır. Aklım çeliniyor o tarafa doğru. 

Zihnim o köşede kat kat toplanıyor, kalın derili bir hayvanın 

ensesindeki kıvrımlar gibi. 

Üstelik, gizemli ağzın sahibi, bilmiyorum senin ne 

anlattığını. Bilmiyorum, böylesine büyülerken, kendine 

bağlarken nedir sırrın; sesinin tonu mudur, yoksa 

söylediklerinde gizli birtakım bağlantılar mı. 

59


İşte karşımdasın. Görüyorum seni: Her şeyin ortasında 

oturuyorsun, keten gibi gerçek. Varolanların gözdesi! Ezel 

cilasıyla parlamışsın. Üzerine titriyorlar. 

– Uzak ışıklara bakarken havayı kokladığımda dünyanın 

tüm ıssızlığını duyduğum o rüzgârlı gecelerde gibiyim! 

60


ÇİRKİNLİK 

-özet- 

"Tavuskuşu da güzelliğiyle övülmektedir, 

oysa ki o, ayaklarından utanmaktadır." 

Sadi Şirazi 

Tuhaflığımın, eğretiliğimin farkındasınız. Şaşkınım, 

sersemim, zamanlamalarım hatalı, sözlerim kapalı. 

Niyetlerimin belirsizliğiyle, kaçamak bakışlarımın arızasıyla 

geliyorum. 

Akıcı cümleler beklemeyin benden, dinlemiyorsunuz bile 

zaten, uyutabilirim sizi. Güçsüzlüğe karşı gülünç 

başkaldırılarım olduğunun farkındasınız. 

Seziyorsunuz bendeki sefil içgüdüyü: Kendimin ve her 

şeyin ardındaki doğal karmaşıklığı sahte bir yüzeyle 

kapattığımı biliyorsunuz. Biliyorsunuz iki boyutlu olduğumu, 

kendim de görüntüyü kapattığımı. 

Renkli görüntülerle doludur “kent ve gece” fikri – zerre 

kadar duyarlılığı olan herkes için. Ama bana doğru bakmayın 

sakın, bir kör nokta görürsünüz, boşa düşüverir bakışınız, 

sıfırlanırsınız. 

61


Düşüncelerim düzene giriyor gibiydi bir ara, bunu erken 

bir işaret kabul ettim, yükleniverip bacaklarıma, keyifli bir 

yürüyüş için parka gittim. – Biliyorsunuz beklentimin boşa 

çıktığını. Biliyorsunuz rahat bir yürüyüşten değil, kargaşanın 

ölçüsüz dehşetinden çıktığımı; ağaçlardan, yürüyüş 

yollarından yeni, çok daha derin, berbat bir bitkinlik, hiçlik 

topladığımı. Biliyorsunuz şimdi burada duruyor olmaktan hiç 

zevk almadığımı. Elimi kolumu nereye koyacağımı 

bilemememden anlıyorsunuz. Anlıyorsunuz bu garip 

duruşumun belki de insan cinsine ait olmadığını. 

Ama üzerinde pek de durmayıp geçiştiriyorsunuz. Bu 

arada sizin geçiştirmelerinizden bağımsız olarak, gitgide 

pekişiyor bende, fazlalık olmanın uyumsuzluğu. 

Cildim yağlı. Yanaklarım pütürlü. Burnumdaki 

gözenekler kocaman, çukursu, kapkara. Soluk benzimle, 

benlerim ve boz boz cilt lekelerimle, donuk gözbebeklerimle 

aynaya bakacak olsam, kendimle ilgili giderilemez şüphelere 

düşerim. 

Çünkü bir bütün oluşturmayan bin parçadır yüzüm – 

çokyüzeyli, her yüzeyi ayrı yöne bakan. Bir araya getirmeye 

çalışırsanız kopuk parçaları, pek çok karaltı geçer aradan, 

dehşete kapılırsınız. 

Gözlerime yakından bakamazsınız: Derin göz 

çukurlarımda karanlığı, muğlak kötücül düşüncelerimde 

erdemi hazırlıyorum sizin için. 

62


ŞU ANDA 

tam şu anda, burada: 

iki yana, 

akımı devam ettiren kordon. 


günün doğusu ve 

tam karşı yöndeki batı 

arasındaki ilgi en belirgin. 


yerçekimi, ağırlık merkezi 

kavramlarının iç anlamı. 


gerçeklik uygulamada. 


yaşamın onaylanmış ortalaması. 

63


tam şu anda, burada – 

durduk, bir an varolduk: 

buna fazla vakit yok, 

gitmek gerek, devam. 

64


FENOMENLER 

Bundan birkaç yıl önce, insanlar küresel ısınma ve iklim 

değişikliği gündemiyle kitle iletişim kanalları üzerinden yoğun 

bir haber ve bilgi bombardımanına maruz kalmışlar, ancak 

bunun etkisiyle yaşayışlarında, tercih ve alışkanlıklarında 

enikonu değişiklik yapmak yerine, güneşe ve sıcaklığa karşı 

ters bir hassaslık geliştirmişler, havaya ve iklimlere karşı 

hınçlanmışlardı. – Bunun neden böyle olması gerekmişti, etki 

ve sonuç neden birbirinden bu denli kopuk, hatta birbirine 

karşıt olmak zorundaydı? 

Yine geçtiğimiz yıllarda bir dönem üst üste, İngiltere’deki 

bir pet shop’ta satılan bir süs balığının desenlerinde, Zagros 

Dağları’ndaki bir yamacın kar manzarasında, Hint 

Okyanusu’nda yakalanan bir yengecin kabuğunda ve 

Afyon’un bir köyünde doğan çift başlı bir buzağının sırtında 

Allah’ın Arapça yazılışına benzediği iddia edilen lekeler 

görülmesi üzerine, bunun nasıl yorumlanması gerektiğine dair 

tartışmalar kopmuş ve bunların en çarpıcısı olarak, ulusal bir 

televizyon kanalında boy gösteren amatör bir araştırmacı, 

Arap alfabesinin doğadaki biyolojik ve kimyasal yapıtaşlarıyla 

mistik bir uyum gösterdiğini ateşli bir şekilde savunmuştu. 

65


İşin ilginci, o günkü tartışma sırasında gelişigüzel türeyen 

obskürantist fragmanlardan bir inanç devşirip bugün bile ona 

bağlı kalan geniş bir kitle var. 

Geçende, günlerden cumartesiydi, kentimizde çağdaş 

kültür kozmosunun âdeta ekinoks gibi özel, ayrıcalıklı bir 

günü yaşandı; parklar, meydanlar, fuar alanları, alışveriş 

merkezleri, lunaparklar, sinema salonları gibi sosyal alanlarda, 

ilk defa olarak, insanların kendilerine sunulan paket 

deneyimleri bütün yoğunluğuyla yaşamaları mümkün oldu. 

Aslında sıradışı, neredeyse tarihi bir gündü yaşanan, ama 

tarihe not düşülmedi. Çünkü insanların ayrımına varabileceği 

bir farklılık değildi bu. Paket deneyimleri kendilerine 

sunulduğu şekliyle her gün alabildiklerini sanıyorlardı onlar. 

Öte yandan, çok yakın bir gelecekte birbiriyle eşzamanlı 

piyasaya sürülecek olan binlerce çeşit nanoteknoloji ürünü, 

CERN’den ve Tokyo’daki bir gen araştırması laboratuvarından 

açıklanacak çığır açıcı bilimsel sonuçlar ve Silikon Vadisi’ndeki 

bir ileri teknoloji firmasının tanıtacağı yapay zekâ ve sanal 

gerçeklik modelleri insanlar için ağaçların, bulutların, dağların 

ve göllerin algısal değerini ortadan kaldırmasın diye her an 

aralıksızca çalışıyor – ağaçlar, bulutlar, dağlar, göller. 

66


MÜZİK 

N.’ye 

Hayır, aradığım müzik bu değil. Diğeri de değildi. Bir 

başkası da veremeyecek bana belki de, sevdiğim adımları 

atarak ilerleyen müziği. Neyi, hangisini denesem? Hafızamı 

yokluyorum; yoksa, acaba, aradığım tını müzikte mevcut değil 

mi? 

Hayır, hayır! Kuvvetlerin ani bir şiddetle boşanacağı ve 

ortalığı sarsarak ilerlemeye koyulacağı bir açılış değil 

istediğim. Çünkü, biliyorum ki, böyle bir açılışla belki ben 

omuzlarımdan silkeleneceğim, ciğerlerim titreyecek, ama güç 

bela topladığı enerjiyi büyük olma niyetiyle kusmuş olacak 

müzik. Ardından, aşırı bir çabayla kendi yapaylığını tüketecek, 

kendi karşıtına dönüşecek. Bunu biliyorum. 

Hayır! Müzik beni tek bir noktaya, bir deliğe doğru 

yönlendirmesin huni gibi. Deliği buldurup, onun içine doğru 

dürtüp itelemesin. Rahat bıraksın beni olduğum yerde, dört 

yanım geniş, ferah, apaçık kalsın, istediğim tarafa gideyim. 

Gidebileyim. 

67


Yok, hayır! Bulutların görkemi için bir kılavuz, bir 

dayanak değil aradığım. Ben kendim giderim bulutlardaki 

yüzbinler evrenine. – Hayır! Müzik bir şeyleri taklit etmesin, 

bir şeye benzemeye çalışmasın; ikincil bir kaynağa 

yaslanmasın, programlı olmasın. Doğrudan birincil kaynaklara 

yönelmiş, onlardan gelmiş olsun: tüm varlığın etkisiyle 

şekillenip dünyaya salınmış yepyeni bir varlık. İçeriden, pek 

yavaşça, kendi gelişim olanaklarıyla kendini hazırlamalı 

müzik: Bir de bakmışsın oluvermiş, bunu kendinden bile 

habersizce yapmış, ama kesin bir irade en başından beri onu 

gizlice yönlendirmekteymiş. 

Baharın gelişi gibi gelmeli bana müzik. Altın işaretli 

yürüyüş yolları bırakılmış olmalı benim için nisan ortası. 

Sütbeyaz villalar yerleşmeli servi ve çam ağacı öbekleriyle, 

böcek ve kuş seslerinin sessizliği arasında, karşıki tümseklere. 

Yeşeren bir söğütle söyleşir gibi söyleşmeliyim müzikle. Sudan 

sebeplerle olmalı güne dair her şey, fazladan çaba 

harcamamalıyım. 

Hayır! Hayır! Müzik bana dağın eteklerindeki alaca 

kente, güneşli öğle mekânlarına, anıtların yamacındaki 

yeşilliğe, ya da kapalı havalı bir günde ıskartada bekleyen 

vinçler ve inşaat kamyonlarının trajedisine dair görünümler 

vermesin! Hayır, bu değil istediğim. Müzik bana o 

görünümleri değil, o görünümleri görecek adamı vermeli: 

Müzik bana beni vermeli! 

68


DUVAR KÂĞIDI 

Nedir duvar kâğıdı? 

Yüzeyde çöller zamanı, nefes, gizem. 


Sesleri emen sünger. 


Dopdolu iç hacim, suyun ruhu, gerilimli bir yutkunma. 


Tüm iyimserliğimin yaslandığı kapalı yan. 


Sonsuzda bip sesi. 


Ortalama düş gücü perdesi. 

69



Kötü havadan yalıtan şenlikli dörtduvar. 

Neyin nesidir duvar kâğıdı? 

Başka nerede bir araya gelebilirdi 

–– yelkenli, kuğu, mutlu kadın, manolya? 

70


KAFEDEKİ ADAMLAR 

-tablo- 

Kafedeki adamlar… Loş salonda, hepsi tavandaki mavi, 

turuncu, yeşil lambaların yaydığı ışığın altında. 

Karşı masada oturanın tombul bir kavanoza benzeyen 

yuvarlak bir kafası var. Anlatılanı dinliyor, suratında geniş, 

sabit bir gülümseme, donup kalmış bir memnuniyet ifadesi: 

Bir an gözleriniz ona takılsa, bakmaktan kendinizi alamaz, 

herhangi bir yüz için birkaç saniyeyle sınırlı kalması gereken 

seyretme aralığını bu memnun ifade için hayret edilecek bir 

süreye yayarsınız. – Ortalama keyfin dolunayı o. Tereyağı gibi 

eriyor onun dünyasında her şey. 

Yan masadaki bir diğeri, tüm enerjisini ve dikkatini pek 

basit bir şeyi mükemmel yapmaya odaklamış: Kül tablasının 

yanında, kolu ve yumruk yaptığı eli nasıl da Zen duruşlu; bir 

peçeteyi nasıl da ısrarla ileri geri katlıyor. – Hiç şüphe yok, 

derinlerdeki gece tedirginliğini yaşantısını yönlendiren hoş 

kurgulara katıyor. 

Herkesten ayrı, geride, salonun loş köşesindeki tuhaf 

tonozun altında yüzü duvara dönük, tek başına oturmuş bir 

71


başkası var: Belli ki, daha buraya gelirken, oranın ambiyansını 

yaşamaya kararlıymış. 

Öndeki masalardan birinde, simetrik yüz profilleriyle, 

aynı edayla bakışan ikizler: Gerçek değil gibiler, bulundukları 

yerde o ikili tavrın yarattığı kırılmayla her şeyi bir yanılsama, 

bir hile, bir bulmaca havasına sokuyorlar. 

Oysa hemen yanda, büyük saksının yanındaki genç 

adam, az önce ayrıldığı koltuğuna geri dönünce orayla daha 

iyi bir uyum yakalamış. Ekose ceketi koltukla aynı kumaştan 

sanki; önündeki sehpayla, tabaktaki fincanla ve içine plastik 

gül konulmuş minik vazoyla sanki transta: kafenin dokusuna 

gömülmüş; saksıdan, koltuktan, sehpadan ne eksik ne fazla. 

Berideki ihtiyarsa, orada nereden bulmuşsa yüzüne o 

pembe, al, mor yansımaları, çok güzelleşmiş, ışık saçıyor 

etrafa! 

Köşede, zamandan yalıtılmış gibi duran amfora. Havada 

tuhaf bir akustiğin uğultusu. İp gibi kıvrılan sigara dumanı. 

Yer yer görüntüyü kapatan kolonlar, parlak bir bar tezgâhı, 

ağaçtan deforme bir fil heykeli, duvarda eprimiş manzara 

resimleri, kararmış aynalar. 

İnanıyor kafeye adamlar: Burası onlar inandığı için var. 

72


KÖKLER 

Küçük bir çocukken, mutluluğun sırrını biliyordum 

sanırım. Bunu, içgüdümün o zamanlar bu konuda beni hiç 

yanıltmamış olmasından anlıyorum: Her yol Roma’ya 

çıkıyordu. Kesinlikle bir lütuftu bu. Can sıkıntım bile eşsizdi. 

Günün sıradan bir saatinde kanepeye uzanıp gözlerimi 

yumuyordum mesela; kafamın içi vızıldarken, devlet 

kanalındaki tarım programının tekdüze sesleri besliyordu 

uykuya doğru kayan düşüncelerimi. Hayat bilgisi kitaplarının 

saman sarısı sayfalarına dalıp gittiğimde ne tatlı düşler 

kurmuştum! Mukavva rulo dürbünlerden bakınca gördüğüm 

ışıl ışıl dünyaydı ait olmak istediğim. Otobüsler yokuş 

çıkarken bir hoş olurdu içim. Öyle şaşmaz bir oyuncu neşesi 

vardı bende, nasıl oluyordu bilmiyorum ama en imkânsız 

şeyler, örneğin savaşlar, silahlanma yarışları, büyük 

katliamlar, felaketler bile beni heyecanla ürpertiyor, su altı, 

uzay ya da teknoloji fantezileri bana tarifsiz hazlar 

yaşatıyordu. 

Alelâde bazı yetilerim nasıl da güçlüydü o zamanlar: söz 

gelimi, bunaltıcı durumlardan daima kaçınarak, bir uğraştan 

73


diğerine keyifle geçebilme, neşe verici uğraşlar bulabilme 

becerim; yahut, en basit gündelik olaylarda bile dünyayı bir 

şenlik gibi gören dupduru beğenim... Aydınlıktı, capcanlıydı 

günün saatleri; ağaçlarda, çimenlerde, toprakta ve havada hoş 

duyumlar buluyordum dört mevsim; vaatlerle yaklaşıyordu 

parlak gelecek; büyük beklentiler taşıyordum hep. Varlığımı 

garipsediğim, bedenimi, ellerimi, ayaklarımı incelediğim 

anlarda bile kötü bir şüphe teslim almıyordu beni; tatlı bir 

gereklilik sarmıştı hayatımı. 

Şimdi yine aynı ben, tüm yeteneklerimi seferber edip, 

kendime yeni bir çocukluk arıyorum bugün: Zihnimin derin, 

alaca, tekinsiz köşeleri için yumuşak, sade, rahat döşekler 

arıyorum; çılgınca dönen çarklarım için zamanı yavaşlatacak 

geniş bir saat kadranı; vahşi iştahım için sudan sebeplerle haz 

veren düşsel bir imge; ve kurşun gibi ağırlıklarla, çığırından 

çıkmış renklerle, ani düşüşlerle paramparça olmadan, 

radyoaktif bir krizle zerrelerime ayrılmadan evvel birazcık 

sağlam bir zemin, bir parça masumiyet sarhoşluğu… 

74


ŞEHİRLER, ALGILAR 

O şehirde yanlış bir algı içindeydim hep. 

Anlayabiliyordum algımın yanlış olduğumu, ama ne 

anlamda yanlış olduğunu çözemiyordum. – Yalnızdım: Aşırı 

güçlü enerji yumakları saydığım arkadaş ve tanıdıklarımla 

karşılaşmaktan korkuyordum. Rastgele karaltıları ünlemler 

olarak görüyordum. Sınırları belirli bütünler seçemiyordum 

uyarımlar kalabalığında; baktığım perspektiften yamuktu 

dörtgenler; üçgenlerin bir ucu açık kalıyordu ve devrik 

taslaklarla kafam karışıyordu ikide bir. Hafızam beni 

yanıltıyordu: Öteki şehirde yaşayan babamla olan ilişkimi, 

“suratıma açılan kara bir şemsiye ve ölgün bir uyku” olarak 

hatırlıyordum. Zihnimde amip şekilli yamalar vardı. 

Yelkenleri paçavra, graniti topuk taşı, güneşlenen heybetli 

zürafayı kaldırıma serilmiş uyuz köpek olarak 

düşünüyordum. Algım yanlışken, içgüdülerimin bana faydası 

olmuyordu: Ağacın gölgesini buhran, ışığı hararet 

zannediyordum. Benliğim şehrin binaları arasına çökmüş kara 

bir buluttu sanki: Beton yığınlarını birbirinden ayrı tutan kaba 

kuvvet miydim yoksa ben? Yaşantımın gövdesini etkisiz, izole 

paketlerde bekletiyordum. Planladığım işleri büyük işaretler 

75


belirene dek erteliyordum; geniş bir aralığa yayılan eylemsiz 

epizotlar çıkıyordu ortaya (ve sonuçta ortalama işaretlere 

kalıyor, işlerimi düşük bir düzeyden ilerletiyordum). Ruhun 

özünde yavaşlık, hatta atalet olduğuna inanıyordum. Su 

içerken ufkumdan hımbıllar geçtiği hissine kapılıyordum. 

Bu şehirde algım düzeldi. Her şey bambaşka. Düzenli, 

sakin bir dünya görüyorum karşımda. Olaylardaki mantığın 

doğruluğu sınanmış geometrik esaslarla kurulduğuna, 

işlediğine şahit oluyorum. Algımın bana sağladığı nimetlerden 

tek tek faydalanıyorum. Babam beni seviyor. Kimsemin 

kuyumu kazmaya çalıştığı yok. Hoş sürprizler bekliyor beni. 

Tüm insanlarla kardeşim. Az evvel bir arkadaşımla 

karşılaştım, konuşa konuşa yürüdük sokağın sonuna kadar. 

Göğü, kocaman bulutları görüyorum. Renkli panolar, ışıl ışıl 

elmaslar görüyorum; afişlerde uzak denizler görüyorum, 

keskin ışığı hafifleten ince bir pus görüyorum. Doğru açıdan 

bakınca, hayata dair şeyler hayatın kendisine dönüyor, ikinci 

bir yaşantı doğmuyor. Ve biliyorum artık, ruhun yavaşlık değil 

akıcılık üzerine kurulu olduğunu. 

Bu şehirde sağlıklı bir algım var. İçgüdüm de bana bunu 

söylüyor. Benzersiz bir rahatlama içindeyim her an: Habitatını 

bulmuş tropik bir kuş gibiyim. 

76


ÂLEMLERE RAHMET 

Akıcıdır yaşam. Akıcıdır işlerimiz, ilişkilerimiz; akıcıdır 

yolculuklarımız; akıcıdır günler, saatler, geceler. İlerler hayat, 

kesilmez, takılıp kalmaz; yürür, işler, ilerler. – Bölünmez 

dünyanın bilgisi; sınırlara hapsedilemez oluş, olaylar; 

parçalanamaz zaman. Hem uğrak hem sapa yerlerden geçen 

geniş bir kuşak uzanır canlının ve cansızın ortak zamanına; 

gözümüz açılır, görürüz. 

Dönüp bakalım kendimize, yapıp ettiklerimize: Atalete 

inanmıştık, bir hamle yaptık, çarkların işlediğini gördük. 

Varlığımızın özündeki hareket ve değişim duygusu 

masumiyete denk. Kusurlarımızı, kabahatlerimizi gizlemiyor 

mu bellek, yaşamımız güzel görünmüyor mu bize? İşimizi 

kolay kılmak, kendimizi kayırıp kollamak bize doğuştan 

öğretilmiş. En ağır zahmetlerimizde bile çatık kaşlar yerine 

emin bir ifade geçiyor eylemin dönencesinden. Hayatın sert 

yanı çocuksu bir sataşma sadece. 

Çünkü halklar arasında yalnızca ve yalnızca felaketi 

bulurkenki ölçüsüz mutsuzluğumuz bize bir işaretti. 

Karalamaların aşırılaşan kalabalığına karşılık, çirkinliğin 

77


üzerine gerilen parlak örtüye hayır diyemezdik biz. Acılar 

yüklenmeye gelmedik dünyaya; bizim lüksümüzdü o sadece. – 

Etrafımızda tazelikle, pırıltıyla, neşeyle bezenmiş ne çok şey 

var! Çerçeveye alınmış korku ve hayret bile tüy takmış saçına. 

En talihli anlarımızda sevgiyle eriyor mekanik aletler, geçiş 

kapıları, koridorlar, tırabzanlar, kirişler bile; ışığa yer açılıyor 

bir düğmede, bir yaka iğnesinde… 

Melodilerle anlam kazanıyor hareket. Kanalda sıralanan 

evler boyunca renklerle kaynıyor görüntü. Gözbebeğinde ışıltı, 

hızlı geçişlerde kutsal bir mühür. – Ortamın amansız 

cenderesini tanımıyoruz bile şimdi. Biliyoruz: Düğümler 

sıkılmak değil gevşemek içindir; ve panoramada, bir kasılma 

değil, enginliğe yayılan bir ferahlamadır güzellik. 

78


BALÇIK 

Geçitlerde balçık birikiyor. 

Ne yapmalı? Yığılma özellikle köşebaşlarında, 

dönemeçlerde, dar koridorlarda. Geçişler aksıyor, yollar 

tıkanmak üzere. Acaba kazıyarak mı atmak gerek balçığı? 

Öfkeliyim; hep sıkışıklığa, darboğaza rastgelmekten, 

eğile büküle, sürüne sürüne geçmekten bunaldım; 

hınçlanıyorum, patlamak üzereyim. – Acaba basınçlı sıcak 

havayla ya da tazyikli suyla mı temizlenmeli geçitler? Yoksa, 

öyle yaparsam balçıklar katılaşıp taşlaşır mı tamamen? 

Meseleyi bir kenara bırakıyorum. Yapacağım işler var; 

şehrin diğer tarafına gitmem gerek. Biletimi aldım, otobüse 

bindim. Kararlılıkla yol alıyorum. Oturduğum koltukta 

gündelik hayat gereği bir yerden bir yere giden herhangi 

biriyim. Peki ama, bunca donuk bir algı neden; ne diye 

bomboş geçiyorum meydanlardan, kalabalık caddelerden? – 

Yol hiç bitmeyecek gibi. Büsbütün hiçliğe gömüldüm. Uğursuz 

otobüs. Geldik mi? Son durakta iniyorum. 

79


Sokaklar bomboş. Tedirginim. Binalar arasından diken 

üstünde geçiyor olmamın sebebi, etraftaki pusu havası. Ya da 

benim diken üstünde olmam tetikliyor pusu havasını; 

bilemiyorum. Her hâlükârda, sıradan şeylerin bir parçası olma 

şansım, basit bir zevki sürdürebilme yeteneğim dahi tamamen 

elimden alınmış şu an. 

Geçitlerde balçık birikiyor, darlık aşılamıyor. 

İbre sona dayandı, çıldırmak üzereyim, olmadık şeyler 

geliyor aklıma. – Acaba geçitleri yakıp kavursam, patlatıp 

havaya mı uçursam? Acaba kapakları ardına kadar açıp içeriyi 

sel mi bastırsam? Acaba radyoaktif bir sızıntı yaratıp –eğer ki 

ölmezsem– balçığın kendiliğinden kaliteli bir elemente 

dönüşmesini mi beklesem? 

80


KARE 

Adamlar bir oyun tahtasının başındalar. Dört tarafında 

dört kişinin olduğu bir kare. Suskunlar, ifadesizler. Sabit 

gözlerle bakıyorlar karenin ortasına. Sanki bir zorunluluk 

onları buraya bağlamış gibi. Ne oynadıklarını anlamak güç. 

Dışarıdan bir şey anlamak güç. 

Meğer karenin bir kenarında oturan adam, yüzünün 

baktığı yönde vertigosuyla tam eşleşen bir dipsiz kuyu 

bulmuş. 

Yanındaki, evinin duvarlarını yiyen mantarla başbaşa. 

Diğer kenardaki, önemsiz bir detayda aksayan 

sağduyusunun kronik tekrarlarından kendini alamıyor. 

Ötekiyse dikkatini tek bir noktaya toplamış, bir gerekçe 

yaratmaksızın suyun saniyelerini sayıyor. 

Karenin dört kenarında eşit koşullarda dört adam. Bu, bir 

mesele. 

Ayrılıp gidemiyorlar. Sanki onları aralarındaki bir 

anlaşma değil, nefes aldırmayan, yüksek gerilimli manyetik bir 

denge buraya kilitli tutuyor. 

81


Kumarın çağrısına uyup gelmişlerdi. Oysa oynadıkları 

oyun: “Karenin Tutsakları”. 

Kazanan olmayacak. 

82


MUAMMA 

Benim de bir sınırım, bir sığam var: Bulutlu göğün 

üzerime bastığı sayısız mühürden bende yer kalmadı. Hiçbir 

şey düşünmeyeyim diyerek zihnimi boşalttım, geriye neye 

delil olduğu kestirilemeyen, kalemle çizilmiş gibi kesin bir 

boşluk şekli kaldı. 

İçimdeki ölçüsüz heyecan, abartılı iştah bir muammaydı: 

Kardım denizleri, kardım coğrafyayı, gece göğünü kardım. 

Sonsuzla aşınmış zihnimden geriye, bir zaman, külrengi bir 

parça bant kaldı. 

83


GÖLGE 

Alnımda bir gölge: 

gece çölünde alev. 


bulutlara dokunan perçem. 


hedefe güdüm. 


hınzır buluş. 


kör edici sinyal. 


kayıp kodlar. 

84



kutsal kâbuslar. 


müziğin büyük görüntüsü. 


uzlaşmaz tansık! 

85


TERRA COGNITA 

-prelüd- 

Suların çekilmesini bekledik. 

Yollar kapalıydı günlerdir; ağır hava koşullarında 

yerimizden kımıldamaya niyetimiz yoktu. Dışarıda neler olup 

bitti kim bilir. 

Suların yeterince çekildiğine inandığımızda dışarı çıktık, 

hareket ettik. Günün ilk ışıklarıyla bölgeye giriyorduk. 

Daha ilk adımlarımızla hissettik, bu defa pek yeni bir 

şeye dâhil olduğumuzu. – İlk girişimizde bölgeye dair hiçbir 

şey öğrenmemişiz: Burada her soluk ayrı bir ot, meyve, toprak, 

nem kokusu bileşimiymiş; taraçalardaki her çiçek eşsiz bir 

gerçeklik örneği, ağaçlar eğri büğrü dallarıyla doğanın çarpıcı 

birer tavrı, böcekler buraya özgü yaratıkvari türler, daha önce 

siste belli belirsiz seçebildiğimiz sivri kayalar ise göğün 

boşluklarına uzanan peribacalarıymış. 

Kenarında desenli kabukların ve yusyuvarlak taşların 

sıralandığı sedef patika, loş kaya kovuklarında tutuşan mavi 

alevler, kuytuda mırıldayan cevherli dere, tepedeki fosforlu 

86


zirve ve gökte kopkoyu pembeye gömülürcesine ağır ağır 

ilerleyen geniş kanatlı kuş ya da pterodaktil… – Bölgeye ilk 

girişimiz bir hiçmiş: Esas şimdi buradayız, çok iyi bildiğimiz 

bir yer gibi olan bu yerde. Dönemecin ardında mevsim 

harikalarının bizi beklediğini biliyoruz. 

87


ÖZGÜR YAŞAM 

bir gençlik şiiri 

Uçak nedir? İki gökdelen arasında, göğün derinliğinde 

kaybolan benek. Pilotun angaryası olamaz uçmak. – Gemi 

nedir peki? Ufkun buğusuna karışan cevher. Kaptanın 

kanıksayabileceği bir yüzey değildir deniz. 

Sinema çıkışlarında, iç dünyamızın filmin etkisiyle 

uyduğu yapay âlemlerde titriyoruz. Kentin üzerindeki 

dupduru göğün gece mavisi nasıl da heyecanlandırıyor bizi! 

Hayır, henüz çok bakiriz, bizim için hâlâ pek çok umut var. 

Peki, nedendir, kötü anlarımıza, inanınca, bu kadar çok, 

böylesi uzun uzadıya inanmamız? Nedir zaman zaman 

rastladığımız yumuşak karnımızın sırrı; aniden bir kuyuda 

dünyaya karşı küp gibi sağır kesilişimiz? 

Sevdiğimiz ağaçlıklı yola bir an bakıp da alıştığımız 

güzelliği göremediğimizde, neden görüntüyü zorlamak 

geliyor elimizden bir tek? Farklı bir açıdan, ya da başka bir 

zaman bakmak mı gelmez aklımıza, yoksa başka bir 

manzaraya sebep mi yaratamayız? 

88


Ama içimizdeki heves asla ölmez, hayır! Her koşulda 

sabittir yaşam dayanağımız; göbek bağıyla bağlıyız gücün 

kaynağına… Olanakları çeşitlendireceğiz. Kurum değildir 

yaşam; solumak yurttaşlık görevimiz değildir; kent bir yük 

değildir sırtımızda: Bizi bekleyen biricik gizem, vitrinlere dizili 

sentetik ürünler değildir. Dünyanın bizim için görkemli 

planları var. Kanıt aramıyoruz yaşamın kendinde nasıl da 

özgür olduğuna; yürekliyiz, cesaretimizi yitirmedik hiç; 

başımızı kaldırıp bakıyoruz yukarıya, baş döndürücü 

yükseklikler görüyoruz: Yaz başlıyor ve kartal gibi 

havalanmak üzereyiz masumiyetini asla yitirmeyecek engin 

göklere… 

89


OMEN 

You are well-dressed. Decent and kind, you are walking 

down the broad busy street. Careful though you are not to 

stand out, for anyone to observe, you are not at all disguised. 

Whatever is mismatching about you, just with a brief glance 

one can get the hint that you are not from here: an immigrant 

you are, here you don’t belong. 

You do not stumble, never stagger, but you are salient. 

Your shadowy mien and bleak conduct reveal that, despite 

moving elsewhere, you never forgot about your origins and 

your ambiguous past. You are inconcealably dull and barren. 

You have a plan for the day, you have things to arrange, 

you need to go ahead, and you have an address in your mind. 

Just stay focused on the way and walk along – even though 

you see a cloud of calamity fifty yards down the street: 

whether a brawl, an ambush or a commotion, whatever that 

gloom is, you don’t know how and why to avoid it, and have 

to walk directly on in – the way you have always been 

destined to make happen what will happen next. 

90


GADDAR ZORBA 

-tema con variazioni- 

Durgun, sabit, donuk, karanlık, ölgün. 

Aşağı, düşük, alçak, dip. 

Dar, sıkışık, soğuk, kupkuru, yavan, kaskatı. 

Gaddar Zorba! Söyle adlarımızı, bir bir öne çıkalım. Sıraya 

diz bizi, hizaya sok. Düzelt, kalıplara zorla, dayat. Zamanımızı 

düzenle, görevler yükle, meşgul et. Yont hafızamızı, ezberlet, 

unuttur. Eğlendir bizi, tatmin et. Yürüt caddelerde. 

Tabelalarda ilanlar gördür. Her gün aynı yerden geçir, aynı 

yere baktır. İşlevlerimizle tanımla bizi, koşulla. Gizemsiz 

yaşamayı öğret. 

Çiçekler, yapraklar dökülüyor, kuruyor ağaçlar, toprak 

zehirlenmiş, ortalık yangın yeri, boşver. Önemseme, yürü, hiçe 

say. Dönüp bakma, etrafına bakma, kör noktaya bak. At 

gözlüğü bir lütuftur sana. Dalıp git, uyuş, transa geç. Kilitle 

kendini, yeter ki çelişme. Zihnini örsele, dumura uğra 

91


gerekirse. Bak, kent ne güzel, tam haritalardaki gibi, iki 

boyutlu, git, tüket. Kaynakları kurut, zorbalıkla bastır ışığı. 

Sentetik gökyüzü en iyisidir, alış. Oksijen tüpüyle gez, havayı 

soluma. Ciğerlerinden su çektir. Kavrul, budur en doğrusu, 

için kurusun. Dünyanın kurtçuğu ol. Kıvıl kıvıl kayna. Atalete 

gömül, çürü. Gaddar Zorba böyle istiyor! Sabit fikrini al, 

kabuğundan çıkma. 

“Yükseklerde neyin heyecanı? Bulutlarda ne görkemi? 

Kimin kanatları var? Başdönmesi de hastalıktır, gökyüzü de. 

Nereye yürüyeceksin? Yollar işaretli değil, güzergâh yok. 

Gidemezsin, otur oturduğun yerde. Bir kıvılcım mı 

bekliyorsun? Boşuna. Pırıltıları boğar Gaddar Zorba, 

yöntemlidir. Olaylar patlak veremez; ne durum var, ne dürtü. 

Anlam kayıp, plan geçersiz, müzik öldü sonsuza dek. 

Vazgeçtik dağlardan da, denizden de. Su içmek bile yok artık. 

İşte layık olduğun kestirme yaşam. Gaddar Zorba’ya itaat et, 

nefes bile alma mümkünse, yapıver bunu hemen.” 

92


BULUŞMALAR 

İnsanlarla karşılaştım. 

Kuzeyden gelmişlerdi. Başkaydılar, apayrı bir havaları 

vardı, benzersizdiler. Çehreleri soylu, göz çukurları derin, 

bakışları deliciydi. Alınları, elmacık kemikleri, burunları, 

çeneleri tuhaf ışıklar saçıyordu. Onca zaman nasıl bakabildim 

onlara, cesaretimin kaynağı neydi, bilmiyorum. Parlak, dinç 

tavırlarıyla seçilmişleri andırıyorlardı; bir halenin içindeydiler 

sanki. Gizemli bir şeyler mırıldandılar. Gittiklerinde, 

mavimtrak bir gölge, derin bir elektrik kaldı onlardan geriye; 

yüzüm kuzeye dönük bekledim onları uzun zaman. 


Kentin çölünden gelmişlerdi. Benizleri sapsarıydı, asık 

suratlıydılar; güneşle kavrulup kurumuş gibiydiler. Cılızdılar, 

siliktiler. Güçsüzlükleri, buna karşılık çalışmaktan başka bir 

şey bilmedikleri her hallerinden anlaşılıyordu. Mesailerle 

yıpranmışlardı. Dibimde bitiverdiler, evraklarla çıkageldiler. 

93


Bulaşıcıydılar, safra saçıyorlardı: Ahşabın ve metalin 

yorgunluğunu getirdiler. 


Kalemle çizilmiş gibi benziyorlardı birbirlerine, topluluk 

halindeydiler. Herkesin birbirine denk olmak zorunda olduğu 

bir kafile. Her geleni vasatlaştırıyorlardı. Mecbur kalmıştım 

onlarla vakit geçirmeye. Boş konuşuyorlar, tahammülümü 

küçük küçük zorluyorlardı. Bir müzik dinlettim onlara, ortalık 

buz kesti: Aynı kandan değildik. O an, gariptir, en 

duyarsızların bile farkedebileceği bir netlikle açığa çıkmış oldu 

kimi kötücül kişilik sırlarım. 


Rengârenktiler, capcanlıydılar, dişiydiler. Rüzgâr gibi 

geçip gidiyorlardı bahar dallarının altından. Zaman 

yavaşlıyor, etraf sessizliğe bürünüyordu. Egemen bir havaları 

vardı. Edalıydılar, belli ki kurnaz, ele avuca sığmazdılar, 

bağımsızlıkla kutsanmışlardı. Ufka bakan gözlerinde ne 

istediklerine dair bir ipucu aramak boşunaydı; bir düş ya da 

efsanenin içinde yaşıyorlardı bana kalırsa. Hayat onlarda daha 

yumuşak, daha hafif, dünya onlarda daha derin, daha ılık, 

daha yoğundu. Yaydıkları esinler müthiş kokularının bir 

işaretiydi. Geçip giderlerken tüm kalbimle inanıyordum 

onlara. Baktım, baktım, öyle çok baktım ki, onlara dönüştüm 

94


sonunda: Yaşadıkları dünyanın içine sokuldum, onlar oldum. 

Onlarla soludum. 

Spring Kafe’de oturuyorum şu an. Kahvem ve limonlu 

sodam gelecek birazdan. Karşılaşmalar hep sarstı beni, içimde 

gene bir kargaşa. Elim ayağım titriyor. Yok mu buluşmaların 

bu yoğun etkisini giderebilecek bir yatıştırıcı, bir aygıt mesela, 

ayarlarıyla oynayabileceğim bir sensitive mood regulator, yahut 

ona benzer bir icat, bir mekanizma? 

95


DELİ DUYARLILIK 

Ah, Yaşar Bey, siz şoför koltuğunda ağzınıza leblebileri 

bir bir tıkarak ticari hayatın kurnazlıklarından söz ettiğiniz 

sırada, bilmiyordunuz ki, yan koltuktaki genç adam aydınlık 

göğü, derin uçurumu, puslu körfezi yüceltiyordu soluk soluğa! 

Ve reklam afişindeki kızla konuşuyordu o bir yandan da: 

“Reklam kızı! İdeal görünüşünü bulmuşsun… Bu çerçeve, bu 

poz, bu renkler – ve benim şu an sana bakan gözlerim: 

Fotoğrafçın ummamıştır bu kadarını! Zamanlaman harika; 

saçtığın pırıltılar büyülüyor beni; seni ait olduğun derin 

sonsuzluğa katıyorum…” 

Biraz olsun görebilseydiniz keşke Yaşar Bey, gün boyu 

kendi dünyasında çabalıyordu genç adam. “Son sürat dönen 

bir çark gibiyim, – sevdiğim Mahler motifini tepelere, 

bulutlara, denize karşı milyon defa tekrarlamaktan kendimi 

alamıyorum,” diyordu: “Çılgınlık nişanemi bulmuşum; eğer 

bunun için değilse ne diye varım ben? Vade mecum dedi bana 

dünya ve ben çağrıya uymaya mecburum…” 

Garipsiyordunuz onu Yaşar Bey, neden garipsediğinizi 

bilmiyordunuz, ama garipsiyordunuz. Oysa, garipti belki ama, 

96


kendini açıklıyordu o her tavrıyla, eğer kulak verebilseydiniz: 

“Etkilendim ışıktan, maddeden ve havadan, çok etkilendim… 

Günün saatine, seslere, kokulara gömüldüm. Tadına doyulmaz 

dünyanın! Bir düştür bu gördüğüm, neden uyanmak 

isteyeyim? Bir tebessüm yeter bizi uzlaştırmaya, küçük bir jest 

yalnızca, dilerseniz bu düşü sizin için de görebilirim…” 

Evet Yaşar Bey, farkında olmasanız da böyle bir genç 

adam vardı yanıbaşınızda: İçinde bir magma yoğruluyordu 

onun; üzerine titriyordu pırıltının, soluğun, ateşin; sonsuzlukla 

nihai uzlaşmasını başka bahara bırakmak zorundaydı hep. 

97


KASIRGA BELGESELİ 

Kasırga haberi gelir gelmez alarm durumuna geçti 

kasaba. Merkez, okyanus üzerinden yaklaşıyordu, ilk burayı 

vuracaktı. Acil önlemler alınması gerekliydi, hazırlıklar 

başladı. 

Önce evleri daha güvenli kılmak adına çatılar ve bacalar 

sağlamlaştırıldı, dış tesisatlar korumaya alındı, pencereler 

metal plakalarla kapatıldı. Öteberi ambarlara kaldırıldı, 

depolara ve garajlara kilit vuruldu. Duvarlar, dış cepheler 

olabildiğince güçlendirildi, kolay kopabilecek çeşitli aksam 

sökülüp toplandı. Kasırga kasabayı vuracağı zaman insanların 

sığınacağı evler kale gibi olmalıydı. Erzaklar hazırlanıp, 

insanlar kapalı kapıların ardına çekilmeye başladı. 

Herkes bu acil işlerle meşgulken, sahildeki meteoroloji 

istasyonundan bir bilim adamı, J. M. Turner, bambaşka bir 

telaş içindeydi. Müthiş bir çabayla antenlere, lamba 

direklerine, bayrak gönderlerine, kasaba merkezindeki ve 

sahildeki çeşitli yüksek noktalara kameralar yerleştirmekle 

uğraşıyordu. Bir başına onlarca kamerayı sabitliyor, bantlarla 

98


sarıyor, hepsinin ayarlarını yapıyordu. Olabildiğince dayanıklı 

olmalıydı kameralar; kasırga sırasında kayıtta olacaklardı. 

Sıradışı bir adamdı Turner. Çalışkan bir bilim insanı 

olduğu kadar, kendine özgü, mistik sayılabilecek birtakım 

duyarlılıkları da vardı. Şaşılacak bir azim ve çabuklukla 

kamera sistemini tamamladı ve alelacele hazırlanarak herkes 

gibi evinin sığınağına çekildi. 

Son elli yılın en şiddetli kasırgasıydı. Altüst oldu ortalık. 

Dalgalar metrelerce kabarıp sahili dövdü, seller tufan gibi 

kapladı sokakları. Alınan önlemlere rağmen şiddetli rüzgârla 

telefon direkleri yerinden söküldü, elektrik kabloları koptu, 

trafik lambaları devrilip sürüklendi, çatılar uçtu, heykeller, 

anıtlar parçalandı. Rüzgârın ve taşkın suların o akılalmaz 

kargaşasında, doğanın o çılgın temposunda, dışarıda tanıklık 

edecek tek bir kişi bile yoktu. Ama kameralar kayıttaydı. 

Kasırga dindiğinde insanlar yavaş yavaş evlerinden 

çıktılar. Ölen veya yaralanan yoktu. Ama dışarıda kopan 

kıyametin büyüklüğü geride bıraktığı tahribattan 

anlaşılabiliyordu. Hasar tespit ve enkaz kaldırma çalışmaları 

hemen başladı. 

J. M. Turner ise sığındığı yerden çıkar çıkmaz 

kameralarına koştu; görüntüleri bir an önce incelemek için 

yanıp tutuşuyordu. Sağlam kalabilmiş bir düzine kameradan 

kayıtları topladı. Ortaya çıkacak sonucu hayal ettikçe 

ürperiyordu. Bunlar bilgisayar ortamına aktarılarak 

birleştirilecek, böylece kasırgaya dair çeşitli açılardan saatlerce 

uzunlukta bir video kaydı elde edilmiş olacaktı. Planı şuydu 

99


Turner’ın: Video hazırlanınca, ekran karşısına geçecek ve 

kasırga belgeselini saatlerce yerinden ayrılmadan, transa 

geçmişçesine izleyecek, böylece herkes sımsıkı kapalı kapılar 

ardındayken, dünyanın dışarıda, insanın olmadığı yerde, 

insansız nasıl sürüp gittiğine saniye saniye tanık olacaktı. 

100


KUSURSUZ BİR ARA 

İçinde mum yanan bir kovuk gibi: Birkaç binalık 

apartman öbeğini içine alan vadi ağzını geçip giderken böyle 

yakalıyor gözlerim. Görüyorum, öyle hoş, öyle sevimli bir 

havası var oranın, her haliyle bilge hazların, yaratıcı 

deneylerin, ince buluşların ve aşk coşkularının gelişimi için 

uygun bir ortam sunabileceğini sezdiriyor insana. Kutsal bir 

koku yayılıyor sanki o sıcak, güvenli kuytudan. 

Geride, tepenin üzerinde, incecik bir bulut katmanı hariç 

masmavi bir gök; yamaçta ılık esintiyle dalgalanan gür 

yapraklı ağaçların ötesinde, uzakların tülüne karışan sınırsız 

bir genişlik hissi. 

Binaların ortasında, parlak güneşin vurduğu, uzaktan bir 

açık hava sinema perdesini andıran bembeyaz bir duvar 

çarpıyor gözüme: Yüzeyinde, türlü ışıltılarla, yazın tüm 

iyimser düşlerinin çekirdeği barınıyor. 

Dolaşsın şimdi orada, duvarın ardındaki gizli Mağrip 

bahçesinde, habanera melodileri eşliğinde, muzip bir kurdele; 

çocukluk yazlarımdan nice duyumlara karışan o cennette 

101


uçuşup oynaşarak dolaşsın kelebeklerle, kuşlarla, sineklerle, 

karahindiba tüyleriyle! 

Değil mi ki daracık bir alanda bu esenlik dolu köşe, bana, 

yaklaşan güçlü bir varoluş dolunayını şimdiden haber 

vermiştir, o halde içgüdülerime güvenip, henüz gelmemiş 

doyurucu zirveleri kentin uzak tepelerinde bekletmem 

gerekir… 

102


GELECEK 

Esperanza’ya 

Gördüm: Krom rengi gökyüzü ve hâkî yeryüzü 

kelepçelenmişti birbirine. Buydu şehla gözlerle boşluğun kilit 

noktasına baktığımda gördüğüm parlak dünya. Şimşek 

aydınlığında heykel kesilmişti manzara, cevherdi her şey. 

Kıvrılarak gelen mermer caddenin yakın dönemecinde, bahçe 

kapısı kemerinin üzerindeydi en ağır trajedi. Külrengi koylara 

fa diyezi bırakan yağmurları duydum. Yüksek nişlere 

yerleşmişti fosforlu konaklar. Balkonları beklettim. Göğün beş 

noktasının derinliğine çevrilmiş lekesiz açık mavi 

merceklerden çekildi kırlangıçlar. Kalabalığı susturup geçen 

boleroya bıraktım meydanı. Asfaltta hızla dönen tekerleklerin 

dumanlarla, metalik pırıltılarla, sıçrayan sularla önüne kattığı 

kent, dik yokuşun ardının vaat ettiği kurguya doğru yürüdü. 

Kuzeyin geçitlerinde vuruyor dev kapılar! Kaçak gölgeler 

arasından tunç çiviler çakılıyor pirinç panoya; kaidelere 

heykeller iniyor. Kurtların ve çakalların nefes nefese koştukları 

karanlıktadır gece kasabalarını birbirine bağlayan zorunlu ilgi. 

Yağmurla ıslanmış kir pas içindeki istasyona hantal hantal 

103


yanaşıyor muhteşem Trans-Sibirya treni. Okyanusun 

işaretlediği kıyılardan bana kalan etkiyi uzatıyorum. Rüzgâr 

süpürüyor boz yamaçlardaki medeniyetleri, kayalıklardaki 

dev insan yüzlerini. Uzak yol yolcusu için semtlerden 

süzülüyor tatlı bir sızı: Kirli sarı kenti bir düş krallığı gibi 

gören kutlu göz! Sırf büyüklük duygusu için inşa edilmiş 

anıtlar, kuleler; uçsuz bucaksız uçak pistleri, otoyollar, tren 

rayları; ufka bakan taraçalar… Heyecanım en uzaklardaki altın 

zirvelere dek kabarıyor. 

Tutkunun göğüdür bu alev alev yanan! Taşra efsaneleri 

sıralanıyor manzarada, çağların büyük günbatımı, kırlarda ve 

sanayi bölgelerinde gece tedirginliği. Vadilerin, madenlerin, 

ormanların karanlığını izlenimlere boğuyor kutsal kan! 

Kanyonlara, uzak banliyölere, bozkırın ötesine mühür gibi bir 

işaret… 

Geleceğimdir bu işaret benim! 

Geleceğim! Rüzgârlar esiyor dört bir yana. Her yanda 

amaçlar, dürtü, heyecan; her yanda buyruğum… 

Düşündüğüm ister atom denizaltıları, ister Isfahan kubbeleri 

olsun, ister bir demiryolu kavşağının üzerindeki işaret 

lambalarındaki hüzün, isterse arktik ovalara doğru alçalan 

planör, her yanda iradem, gücüm, hevesim. 

Geleceğim! Gece vakti uzak dağ başındaki gözlemevinin 

lambalarında aradığım doyum, ışıklarla yaptığım gizemli 

ayin… 

104


Boşuna değil kentin çılgın temposu, bulvarlar, 

kalabalıklar, arabalar; boşuna değil insanların gökdelenlere, 

neon lambalara, metro tünellerine bunca inandığı! Boşuna 

değil meydanlar, parklar, göletler, iskeleler! İmgelerin büyük 

dolunayını yakalayacağım. Restoranlarda, kütüphanelerde, 

konser salonlarında, kafelerde bir köşede benim de yerim 

olacak kış günlerinde. Kahvemi seveceğim. Denizaşırı tecim 

olanakları bile olacak benim için gemilerin ötesinde… Geceye 

meydan okurcasına bakacağım bir kral süitinden, kente karşı 

Şostakoviç dinleyeceğim! 

Görüyorum çünkü, umudun sükûnetiyle genişliyor yaz… 

İki tarafı ağaçlı yolda yazgımın kökeni, en büyük vaadim: 

Masumiyetim. 

Geleceğim! Höyüğün üzerindeki kızıl günbatımında bir 

çırpıda binlerce yıl – ve şimşek gibi çakıyor geleceğim! 

Kentin, ormanın ve tepelerin ötesinde tüm coğrafya aynı 

perspektife doğru uzanıyor – ve bir yemin ediyorum yaşlı 

gözlerle, ölen küçük kızın ardından: “Eşsiz kaynaklar bulup 

varlığı yeniden keşfedeceğim senin için; işaretleri kovalayıp 

dünyayı baştan yaratacağım senin için…” 

105


TAKILIP KALMAK 

Sözleşmiştim arkadaşlarımla. Yola çıkacağız. Buluşma ve 

hareket yerimiz duvarın ardında. Beklediklerini biliyorum. 

Kentin dış mahallelerinden biri burası; binalar arasında 

kalan loş bir arsadayım. Gecenin bir yarısı. Kimseler yok. 

Etrafta yalnızca hayli yıpranmış, genişçe bir beton duvar, 

hurda ve moloz yığınları, viran bir kamyonet, atılmış bir 

koltuk, solgun lambası cızırdayan bir elektrik direği, yırtık 

afişler, koşarak geçen topal bir köpek var. Kimsenin yaşayıp 

yaşamadığı anlaşılamayan birkaç ev avlusu arasında kalan bu 

boş arsada beton duvarın önünde, sırtımda çantam, ellerimi 

hafifçe iki yana açmış, korkuluk gibi duruyorum. Kasvetli bir 

fırtına var, yağmur şiddetli rüzgârın girdaplarıyla savruluyor. 

Karşımda duvar. Neyin duvarı bu? Yolumu kapattığı 

kesin. Fakat beni onun karşısında durduran, donduran başka 

bir şeyler var. Baksanız, aşağı yukarı üç metreye yedi sekiz 

metre bir kütle, banaysa baktıkça çok daha geniş görünüyor. 

Önümde aklımı çelen bir engel. Takılıp kalmışım. Sanki 

görülecek bir hesabım var bu duvarla. 

106


Tam buluşma saati şu anda. Arkadaşlarımın beni 

beklediklerini biliyorum. Evet, bu duvarın ardındalar. 

Seslendiklerini duymasam da çağrıyı alabiliyorum. 

Geriliyorum, sorumluluğum dürtüyor, ama buradaki işimi 

halledene dek birkaç dakika daha gecikebilirim. Beni 

bekleyeceklerdir, şu an istesem de yerimden 

kıpırdayamıyorum. 

Niye burada durmak zorundayım? Bunu duvara 

soruyorum. Islak, üzerinden süzülen yağmurla parlayan bir 

duvar bu; yüzeyi pürüzlü, yamrı yumru, kimi yerde dışa 

doğru epeyce şişkin, kimi yerde içe doğru adamakıllı göçmüş; 

rengi solgun, kenarlarından ortasına doğru uçuk maviden 

beyaza doğru kayıyor dalga dalga; yosunlar, yer yer küf 

lekeleri, çeşitli döküntüler ve renk değişimleriyle organik bir 

görünüm kazanmış. Oysa nasıl da cansız. Ama böyleyken, 

yine de önünde yeterince süre durunca, insan bu koca kütlenin 

beyaz karnında bir canı olabileceği hissine kapılıyor. Orada, 

duvarın karnında, neye delil olduğunu bilmediğim kurşun 

gibi bir ağırlık var. 

Olduğum yerden ayrılamıyorum, ama burada kalmam 

durumu benim için daha da güçleştiriyor. Duvarın kendinde 

taşıdığı o büyük soru işaretini yine duvarın kendisine 

yöneltmem bir işe yaramıyor. Vakit geçtikçe, biraz daha, biraz 

daha bekledikçe hiçbir sonuca varamıyorum. Ortaya bir şey 

çıktığı yok, ha geldi ha gelecek desem de bir şey geldiği yok. 

İşim uzadıkça uzuyor, gecikiyorum. 

107


Artık gitmem gerekiyor, fazlasıyla geç kaldım. 

Bekleyecek bir dakikam daha yok; burada kalacağım her 

saniye benim için telafi edilemez kayıplar getirmeye 

başlayacak. Karşımdaki meydan okumaya bir yanıt 

veremiyorum işte; ne kadar zorlasam da giriştiğim işi yarıda 

bırakmak zorundayım. Mesele, duvarın yolumda dikiliyor 

olması değil, basbayağı etrafından da dolanabilirim. Ama bu 

duvarın kendisinde bir şeyler var, bana dair, benim bir karşılık 

vermemi isteyen. Etraftaki uğultulu sesler, birtakım pis 

kokular, yağmurun temposu, karanlığın derinliğinde işleyen 

zaman – hepsi tekrar tekrar beni döndürüp duvara, duvarın o 

başa çıkılmaz karnına kilitliyor. 

Ama nihayet yerimden kıpırdıyor, buluşma yerine doğru 

yöneliyorum. – Başka çarem yoktu, geçip gitmek 

zorundaydım. Geride bir şey bırakıyorum, benim için koskoca 

bir şey, yabana atılamayacak önemde, derin, bilinmez, büyük, 

ağırın en ağırı. Ve kendi kayıplarımı bırakıyorum. Zihnimin 

merkezinde bir düğüm gibi, bundan bana kapkara bir topak, 

bir yumru kalacak – ve bu bana hep tek bir şeyin ilhamını 

verecek: evrenin bir yerinde, tek bir hayali noktada sonsuz 

yoğunlukta, bitimsiz, içe dönük, tamamen karşıt, tanımsız bir 

enerji olabileceği… 

108


YAŞAMDA YERİMİZ 

Yaşamın neresinde yerimiz? 

Kimi şeylere uzak, kimi şeylere yakınız. Kendimize ait bir 

alanımız, kendi dünyamız var: seçtiklerimiz, seçmediklerimiz, 

bizi seçenler, seçmeyenler. Neyi görmek istiyorsak, o görüyor 

bizi. Eylemlerimiz var; sevmek istiyoruz eylemlerimizi. 

Zamanla olan ilişkimizin aracıları onlar – mutlak içeriklerini ve 

sıralanma mantığını bilmediğimiz, ama hep bize özgü ortak 

karakteri taşıyan aracılar. Ve o ortaklığa bağlı kaldıkça, doğru 

eylemin ılık kovuğunda rahatız. – Kimi zaman esaslardan 

uzaklaşırız da, bir süre boşa döner, döneniriz, işin içinden 

çıkamayız. 

Yaşamın neresinde yerimiz? Özel değerimiz nedir? Bize 

nereyi hazırlıyor yaşam kendi kat kat, kaideli düzeninde? – 

Eşit değiliz: Olaylar seçip ayırıyor bizi, sıralıyor, dağıtıyor. 

Becerilerimiz besliyor talihimizi; ve yazgı esgeçmiyor bunu. 

Eğer bizde meziyet varsa, yükseleceğiz: Gövdemizde 

yanıyorsa alev, eylemlerimizi içeriden o tutuşturacak. Yaşamın 

düşüncemizi, belleğimizi tam bize layık yumuşak döşeklere 

yatırmasını istiyoruz. Belki doğduğumuz mahallede 

109


döngüsünü tamamlayacak ömrümüzün ayı; belki dört bir yana 

gideceğiz, dünyaları fethedeceğiz. Sınırımız belki balkonda 

komşumuzun mavi tentesini farkedip salona geri 

dönmemizdedir, – belki de körfezin başdönmelerinde zorluyor 

olacağız uçları, gülde gece fırtınaları bulacağız. 

Talih gözetecek bizdeki cevheri! Aydınlık uğraklardan 

geçecek yolumuz! Yaşamı seveceğiz, olduğu gibi seveceğiz! 

Talihlisiyle ya da düşkünüyle, her türlü olasılıkları içinde, 

parlak, ışıl ışıl bir bütün olarak görüyoruz ruhların 

panoramasını, yürekleniyoruz… 

110


İNANILASI 

-prelüd- 

Kentin güvertesi üzerindeki Ekvator göğünün göz 

kamaştırıcı köşelerine doğru sırtını kabartıyor para kamyonu. 

Uzaktan, yolda ilerlerken görüyorum onu. 

Gücü başka yerde aramak için çıkmıştım dışarı: Evimin 

loş mutfağında, köşedeki bulgur çuvalının gün ortasında 

zindanları işaret eden tehlike oku hiç inanılası gelmemişti 

bana. Dışarıda, iki yana kayarak açıldığında kapılar, eski 

canavarlıklardan kalıt vahşi bir çehreyle bakıyordum caddenin 

sonundaki dönemecin göbeğine. 

Uzun bir yokuşla kentin yüksek binalarına doğru giden 

şu anayolun üzerinde her kavşakta ve her köprüde; yol 

kenarında çitlerle çevrili her arsada ve bahçede gizli bir düş 

bekler. Tepeye doğru nefes nefese bakıyorum. 

Evimin durmadan içimi oyan ve ölgün uykulara 

güdümlü olduğumu söyleyen kasvetli dörtduvarındansa, 

ayılır ayılmaz alnımda çakan kıvılcımı, yolda gördüğüm 

işaretleri, mahallelerin bağrında kaynayan iksiri ve emareli 

minareleri hep daha inanılası bulmuşumdur ben. 

111


Yollar, mahalleler, bahçeler seraplara karışır, – kent olur 

böylece. 

112


GEREKÇE 

Cila kokusunun gezindiği ahşap dans salonunun sessiz 

boşluğunda, uzun saniyeler boyunca yumulu kalan gözleri 

açmak için, sınırları zorlayan derin nefes bir gerekçe. 

Kasvetli göğün vahşi bulutları altında, uğultulu kentin 

ıslak ve ıssız tedirginlik gecesinde, içinden parlak bir yıldız 

geçirmek için, zafer kemeri bir gerekçe. 

Otelin kral dairesinin göğe kilitlendiği yükseklikte 

karanlığa karşı odanın kuvvetli ışığı, gecenin sonunda, gün 

boyu sayısız defa dönmüş haz çarkına bir tur daha attırmak 

için bir gerekçe. 

113


OPERASYON 

Engeller ortadan kalktı, kusursuz bilgi akışı sağlayacak 

bir ağ kuruldu. Organik bünyedeki dolaşım sistemini 

andırıyordu bu ağ. Depolanan bilgiler katı çerçeveler içinde 

denetleniyor, hızla işleniyordu. Hatalı kodlar, gereksiz 

tekrarlar elendi, problemler giderildi, net sonuçlara varıldı. 

Sonra, sayısız işlem içinden tek bir işlem seçilerek, ana 

işlem olarak tanımlandı; ona özel bir algoritma geliştirildi. Ana 

işlemin algoritması değişiklik ve eklemelerle aşama aşama 

yetkinleştirilmeliydi; kaynakların tümü bu iş için seferber 

edildi. Hatasız bir algoritmaya ulaşıldığında bile düzeltmeler 

devam etti, yetkinliğin en üst seviyesini aşıldı ve sonunda öyle 

bir kırılma yaşandı ki, tüm işlemler evreninde olumlu yönde 

genel bir sapma ortaya çıktı, bütün işlemler eşzamanlı olarak 

hızla optimize oldu. 

Sisteme bağlı şekilde, sürekli harf kombinasyonları 

deneyerek saniyede bin defalık bir hızla anlamlı anlamsız 

sözcükler türeten bir ekran vardı; bir ara görüntüde tanrısal bir 

ad belirdi ve çakan ışıklarla evrenin ambiyansı birdenbire 

değişti. 

114


Bir odada yaşandı bunlar. Bir eşik aşıldı. 

Renkler kafa karıştırmıyor artık. Mekân sakin. Ilık havayı 

soluyarak tatlı tatlı ürperiyoruz. Çılgınca raporlar, uzayıp 

giden veri dökümleri, bitmek bilmeyen tablolar, formüller 

durulmuş. Şeytanî angarya sona erdi. Göstergelerde zamanın 

hazza uygun çizgisel akışı. Eylem akılcı esaslara kavuştu, 

çarpık deneyimle altüst olmayacağız. Düzenin esenliği egemen 

olmuş. Durumun nasıl devam edeceği biliniyor, sırada ne 

olması gerektiği açık. Çünkü hassas bir kesinlik yakalanmış, 

kaynaklar ve etkiler tanımlı. 

Oluş şimdi başladı. 

115


DALDAKİ KUŞ 

Ağacın dalında duruyor kuş. Nokta kadar 

gözbebeklerinden bakıyor dünyaya. Etrafına tanık olma, 

sesleri duyma, kokuları alma: Onun evreni budur. Berrak 

bilinci duyumlarına denk. Değişimleri gözlüyor, kıpırtıları 

takip ediyor, ayrımlar yakalıyor. Nasıl da uzun uzun bakıyor 

hiçbir şeyin gelmediği boşluğa… Gündüzse bekliyor, 

seyrediyor; geceyse, uyumuyorsa, geceyi dinliyor. Gözünü 

dört açmış; kendini koruyor; tüyleri, kuyruğu, gagası yerli 

yerinde ve pırıl pırıl. Nedir incecik ayaklarla tünemesi, başını 

hızlı hızlı çevirmesi; nasıl bir şeydir çırpınıp silkinmesi, bir 

daldan diğerine konması? Gökle arasında hiçbir engel 

olmaması nasıl bir şeydir? Yağmurlu saatler boyunca dalda çıt 

çıkarmadan duracak; tünediği yerden yaprakları, damlaları, 

havayı, toprağı seyredecek. 

Bir o, bir de koridordaki bitkinin ulaşılmaz yaşamı. 

116


DERİN MAVİ 

Kuzey’e 

Akşamüstü kentin gökdelenleri, elmas lambalar, dağların içine 

doğru gömüldüğü derin mavi… 

Bu derin mavideydi, gençken kovaladığım tüm zevklerde 

aradığım tanıdık köken. Sevdiğim sinema ve müzik bu derin 

maviye yaklaştığı zaman, ortalama güzellik fikrinin her 

yerdeki büyük tapınağına yaklaştığımı hissediyordum. Park 

manzaralarında, konutların mimarisinde, çam koruluklarında, 

sahillerde, otobanlarda, uzak zirvelerde, tepenin ardından 

yankılanan konser uğultularında, ya da kapalı kamusal 

mekânların türlü ambiyansında, ışık oyunlarında, metalik 

yansımalarda, yapay kokularda hep bu derin maviyi duyuyor, 

ona doğru sokuluyordum. 

Çağa uyduğum için lanetlenmedim, aksine yüceltildim. 

Öyle sanıyorum, yüzyılımızın tüm kültürü bu derin maviyi 

yakalamayı amaçlamıştı ve gelecekte de tüm beğenimiz onun 

üzerine kurulu olacak. Sarmaşıklı duvar boylarında, tavan 

pencerelerinde, ya da renkli ekranlarda, tatlı ürperişler içinde, 

daima bakir kalan o derin maviyi buluyorum. Vadinin 

117


ucundaki sarayın görüntüsünde gizli en can alıcı işaretleri 

görebilmek için bakışlarımı bir öyle bir böyle çeviriyorum. 

Şimdi, bu sonbahar ekinoksu akşamı pencere kenarına 

oturup manzarayı seyrettiğim sırada, karşıki boz yamaçlar 

üzerinde yine aynı derin maviyi buluyorum. 

Hatırlıyorum, gençken kentin gökdelenlerini, elmas 

lambaları ve dağların içine doğru gömüldüğü derin maviyi 

gördüğüm zaman, başımın üzerinden bir anlığına hafif bir 

rüzgâr geçer, düşüncelerim tazelenip arınırdı – ve büyük bir 

yaşamı, büyük bir aşkı, büyük olayları, büyük buluşmaları 

esinleyen pırıltıyı yakalardım. 

118


ARRANGEMENT 

They were the days of “Mighty summer, a perfect day to be 

living” – the pop melody that I filled with my very own spirit. 

Joy without reason! What an arrangement it was with the city 

that it opened its doors wide before me with the melody the 

key in my hand. The key to fulfilling exposure in boulevards, 

in parks, in narrow alleys. The key to potency. The key to 

conquest. The key to absolute relief. The key to the possibility 

of even being overwhelmed by a backyard corner busy with 

flies. – Not a thing to question! The city revealed all its hidden 

wonders, and I was there to exploit it to the end. 

All passion flowing into the facility of one simple 

melody, repeated a million times and forever ageless – only to 

wake up one day to realize that the key had all of a sudden 

become useless. 

It was in those keyless days that I came to experiment 

with alchemy, instinctive esoterics, and the art of undoings. 

119


ALT DÖNGÜ 

devrik desenlerde, 

insan kalabalıklarında, 

sıra sıra levhalar boyunca hızlı bir geçişin 

yarattığı kafa karışıklığında, 

–– dönüş: 

aynı basit 

oyun şablonuna. 

noktalı yüzeyde beliren şekillerde, 

ufku tanımlayan renk şeritlerinin 

ortasından geçen kaçak atlılarda, 

lacivertin önünde silkelenen iskambil kartlarında, 

büyük metal bilyelerde, 


aynı basit 


120


kente doğru 

perspektifimin uç açıklığıyla orantısız bir 

açılış yaptığımda, 

günün beklentime tepkisiyle, 

kılcalda aniden yükselip inen cıvada, 


aynı basit 


çizgiyi aşıp kazaya uğrayarak uslanmışsam, 

ya da eşiklerde takılıp kaldıysam, 

metropol siluetlerini gözüm kesmiyorsa 

ve kurulmuş gibi dönüyorsam eve, 


aynı basit 


kavakların eşsiz görkemini 

aklımdan çıkarmasam da, 

bakışlarım uzaklara varamazsa, 

akşama doğru boz dağlarda nasıl 

tatlı bir burukluk olabilirse olsun, 

121



yine aynı basit 


122


123

Aytek Sever - Hiperbor - I

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?