Prizma 14-15

Recommendations

Info

8O BİR EDEBİYAT FEDAİSİHamdi ÖzyurtKendinden söz etmeyi sevmiyor o. Yapıtlarınıkonuşturmayı yeğliyor. Üzerine titriyor basılı herneşriyatın. Baskıdan yeni çıkmış kitap kokusunatutkun. Ha taze somun, ha yeni kitap... O kokuyu bilenbilir. Bilen, sezen, hisseden bir insan o. Bir edebiyatçı,bir edebiyat fedaisi. Çalışan her bireyi cenderede tutan işstresi, insanı geren kent yaşamı, dünyanın gailesi... Hiçbirşey onu, onlarca ürüne imzasını atmaktan alıkoyamamış.Şiir, öykü, roman, deneme, araştırma; gazetecilik,fotoğrafçılık... Kanında sanat oranı oldukça yüksek onun.Salt entelektüel değil, biyolojik olarak da kültür adamı;doğuştan sanatçı, edebiyatçı Gürhan Ağbi; GürhanUçkan. Doğuştan edebiyatçı olmayan biri, dünyanınhiçbir ülkesinde kitap yazarak geçinen yazar sayısı ikielin parmaklarını geçmezken, onca cefaya, zahmete katlanmaz.Doğuştan edebiyatçı olmayan biri, sokaktakiinsanların bile sözcükleri yanlış kullanmasını kendine dertedinmez; dilin, edebiyatın fedailiğini yapmaz, yapamaz.Şu hacme bir bakın: 13 özgün eser, 13 çeviri olmak üzeretoplam 26 kitap. Kurduğu “Yarın Yayınları Stockholm”isimli yayınevinde, bir bardak çayın, iki tatlı sözün hatırınaşairlerin, yazarların tam 29 dosyasını kitaplaştırıyor.Bunlardan çoğu ilk kitap ve yazarlar tercihen kadın. AyrıcaTürkiye’de ve İsveç’te fotoğraf sergileri, Ankara’daöykü günleri, Cumhuriyet Gazetesi’ne Stockholm’denyazılan “pazar yazıları”, ürünlerle desteklenen edebiyatdergileri... Gürhan Uçkan, oturup bir fincan kahve içmeyenasıl zaman buluyor, merak ediyor insan.Hani biz hep insanların vefasızlığından şikayetederiz ya, her zaman öyle olmuyor tabii. 1997 yılındaHacı Bektaş-i Veli şenliğinde öykü büyük ödülünü onaverdiler. Natur och Kultur/İsveç Akademisi, 2002 yılınınçevirmeni olarak Gürhan Uçkan’ı seçti; çok iyi etti.Gürhan Uçkan, ODTÜ İdari İlimler Fakültesi, İşletmebölümünden 1971 yılında mezun oldu. Bir ara, KeçiörenLisesi’nde İngilizce öğretmenliği yaptı. İsveç’e, haziran1972 tarihinde trenle geldi. Upsala ve StockholmÜniversiteleri’nden, lisansüstü öğrenim için aldığı“akseptans” vardı. O zamanki Stigberget Hastanesi’ndehemen bir “öğrenci işi” edindi. Sonbaharda StockholmÜniversitesi’ne kayıt yaptırdı, ama o sıralar yalnızcamaster olanağı yoktu, 4-5 yıllık doktora eğitimine yazılmazorunluluğu vardı. Burslu değildi, çalışarak okumayıdüşünüyordu, ama üniversite programı ona hiç çekicigelmemişti. Örneğin ona, o zamanlar apartheid rejimialtında inlemekte olan Güney Afrika Cumhuriyeti’nin“ekonomi mucizisini” araştırması önerilmişti.Doktora programına girmedi. İsveççe sınavını dışarıdanverdi. Bir yıl sonra ilerici dergilere yazmaya başladı.1974-76 yılları arası, Cumhuriyet’te yirmiye yakın yazısıçıktı. Daha sonra Güney Afrika Cumhuriyeti’ni araştırdı,ama mucize olarak değil, sömürücü Batı’nın yüzkarası,bir insanlık suçu olarak.PRİZMA/14-15Ben, Gürhan Uçkan’la yüz yüze hiç görüşmedim;ama resimlerini gördüm, sesini işittim, şiirleriniokudum. Şiirlerini, öykülerini okuyanlardan çok güzelşeyler duydum. 97 yılında Visby’de bir mizah dergisiçıkarıyordum. Aslında dergi değil de, fanzin demek dahadoğru olur. Adreslerini İsveç Yazarlar Sendikası’nın yazarkataloğundan bulup fanzin yolladığım sekiz-on kişidenbiri de Gürhan Uçkan’dı. O da bana “Mutlu Kadınlar”isimli şiir kitabını yolladı. Bir çırpıda okuyup bitirdiğimkitapta karşılaştığım duyarlık bana o kadar yakın, o kadarortak geldi ki. Onun şiirlerinde damıtılmış bir hüzün,ağırbaşlı bir keder var. Şu dizelerdeki inceliğe bakın:“Siz geç kaldınız aslında/ biliyor musunuz/ hem de çokgeç kaldınız/ nereden bakarsanız bakın/ yanlış şafaklardauyandınız.” Geç kalmalara hayıflanırken bile paniğekapılmıyor Gürhan Uçkan, kırıp dökmüyor.Bundan birkaç yıl önce İstanbul’da, bir bayan arkadaşdurup dururken, “Gürhan Uçkan’ın “Mutlu Kadınlar”isimli şiir kitabını okudum, beni en çok etkileyen şiirkitaplarından biriydi” dedi. Aynı bayan arkadaş, benimşiirlerimi de okumuştu, biraz kıskandım.Gürhan Uçkan, dili doğru kullanmaya özen gösterenbir yazar. Türkçe yazım kurallarında son yıllarda yapılandeğişiklikleri olduğu gibi kabul etmek istemiyor. Özellikle“â” nın üzerindeki inceltme işaretinin atılmasındanşikayetçi. Bunun, anlamda bozulmalara yol açtığınısöylüyor. Türkçedeki Arapça ve Farsça sözcüklerikullanmamaya özen gösteriyor. Tabii bunu yaparken,Türkçeyle kaynaşmış sözcüklere sözü yok. Ona göresanat, bir anlamda iç dünyayı dışa vurma eylemidir.Sanat dalları ise farklı ifade yollarıdır. Kimisi kameraylayapar bunu, kimisi notalarla, kimisi resimle, kimisi deyazıyla. O, İsveç’te daha rahat yazıyor, ama ürünlerininipuçlarını Türkiye’den alıyor. Türkiye’de, yurt dışındanyazan yazarların ürünlerini “göçmen edebiyatı” olarakadlandıran önyargılı bir yaklaşımın bulunduğunudüşünüyor. Olgun yaşta yurt dışına çıkan ve yurt dışındayazı yazan insanların, kendi durumlarını bir renk olarakdeğerlendireceklerine,hemen “memleket hasreti”,“geride bırakılanlar” gibi tipik konulara eğilmelerini, butür önyargıları doğurup besleyen nedenler olarak görüyor.İsveç’te ise sorun başka; renkliliğinden faydalanmakyerine, İsveç’e göç eden yazardan İsveçliye öykünmesibekleniyor.Gürhan Uçkan’ın, “Aşkın Yedinci Yüzü” isimli romanınınİsveççesi de bugünlerde yayınlanacak. Roman,benim de içinde yaşadığım Visby’de başlayıp Visby’debitiyor. Bu roman, “Küreselleşen ve azgınca özelleştirilendünyada mutlu olmak var mı?” sorusunu da irdeleyen biraşk romanı.Yakında “Gecikme” adlı yeni bir şiir toplamı çıkıyorGürhan Uçkan’ın. Bodil Malmsten’in, “Finistere’de SuyunFiyatı” adlı romanının çevirisi ve Tomas Tranströmer’ den
yaptığı “İzmir Saat Üç” isimli seçki, yayınlanmak üzereAnkara’da bir yayınevinde şu an. Bunlar, Malmsten veTranströmer’in Türkçede ikinci kitapları olacak.Daha önce 2001 ve 2003 tarihlerinde Ankara’da açılanGürhan Uçkan’ın fotoğraf sergileri, bu kez İstanbul’da,önümüzdeki haziran ayında açılacak. “Stockholm:Fotoğraflar ve Çağrışımlar” adlı sergiyi gezenlerStockholm’ü, Gürhan Uçkan’ın gözüyle ve onda yarattığıedebi çağrışımlarla izleyecekler.Gürhan Uçkan ortalıkta fazla dolaşan bir yazar değil.Arada bir görüştüğü iki arkadaşı var. Bunlardan biri,Mustafa Sönmez, diğeri ise eski iş arkadaşı İsveçli birbeyefendi. Bir şeyler yazıyor olmanın, kimseye aileiçinde ayrıcalık sağlamaması gerektiği görüşünde GürhanUçkan. Bu tür bencillikleri sevmiyor. Ve o, 17 yaşındakioğlundan hoşnut, 25 yaşındaki kızıyla arkadaş gibi birbaba.Kendisiyle yapılan uzun bir söyleşide Gürhan Uçkanşöyle bir şey diyor: ”...55 yaşındayım. Babam da ağbimde 56 yaşında öldü. O bakımdan uzun ömürlü bir projeyevaktim olduğunu sanmıyorum...” 40 yaşını doldurmaküzere olmanın hassasiyeti içinde bulunan ben, bunaüzülüyorum ve diyorum ki: İlahi Gürhan Ağbi, sen biredebiyat fedaisisin, yapacak daha çok işin var; 56, 66, 76yaş ne ki? En azından yüz yıl yaşayıp bize, edebiyatın heralanında birbirinden güzel yüzlerce ürün vermelisinPRİZMA/14-15KALSANAgidersen bak yazarım haen hüzünlü şiirleri sanakara kapaklı bir şiir kitabınıvallahi adarım sanagidersen eğer bil kişiirlerim peşinden geliransızın karşına çıkarkorlanır kalbindeki küllerhatta bir sergi bile açarımiçi boş çerçevelerle dolubir açılış bile yaparımyokluğuna kadeh kaldırırımgidilir mi hiç baksanabir şair seni yazıyorincilerden değil sözcüklerdenbir gerdanlık takıyorkalırsan güzel şarkılar söylerizeski şiirleri okuyup efkârlanmayızne olmuş yani biraz mutlu olsakçarşının ortasında elele dolaşsakkalsanaGürhan Uçkan - Stockholm 2004Özgün yapıtlar:1982 Gabriel -(öykü), Sevdalar daGeçici (şiir),1986 Haykıran Sessizlik (şiir), GüneyAfrika Cumhuriyeti (araştırma), 1990 Bir DemetÖzlem (şiir), 1993 Mutlu Kadınlar (şiir), 1994Geceyarısı Güneşi (öykü), 1997 Kadınların İsveç’i(araştırma .Oral Çalışlar ile birlikte), 2000 SevgininÇiçek Açtığı Yerde (öykü), 2001 Aşkın Yedinci Yüzü(roman), 2002 Kalıcı Kuşlar da üşür (deneme),Hoşgeldin (şiir), 2003 Kärlekens Sjunde Ansikte(roman)Çeviri: 1987 Marta Traba - Güneyde Söyleşiler(roman), 1991 Sven O Bergkvist - Gunnar Fridman’ınİsyanı (roman), Dan Mellin - Yanlış Adım (öykü),Gece Treninde Aşk (13 öyküden oluşan seçki), 1994Torgny Lindgren - Arı Balı, Yılanın Yolu (roman),Bodil Malmsten - Bana Bundan Sonra İlk Dokunanın(roman), 1998 Tomas Tranströmer - Hüzün Gondolu(şiir), 1998 Astrid Lindgren - Uzunçorap Pippi (çocukromanı), 2003 Bodil Malmsten - Finistere’de SuyunFiyatı (roman), Tomas Tranströmer - İzmir Saat Üç(şiirTürkçeden İsveççeye: Ali Cengizkan - Den GrekiskaDossieren (şiir) - 1988İsveççe ve İngilizceden Türkçeye: Üç KıtadanSesler (Asya, Afrika ve Latin Amerika’dan 113 şairinşiirlerinden oluşan seçki.Ödüller: Hacı Bektaş Veli Şenliği Öykü Büyük Ödülü1997, Natur och Kultur / İsveç Akademisi, YılınÇevirmeni Ödülü179
Page 1 and 2: InterkulturellSamhällsmagasin på
Page 3 and 4: Efter många år i Sverige har för
Page 5 and 6: SIRÇA BİRMEKTUPTUKALBİMHamdi Öz
Page 7: ürünlerinde Andolu’nun kokusunu
Page 11 and 12: Rasim Örsan’ın enbüyük tutkus
Page 13 and 14: AtatürkçüDüşünceDerneğiSolda
Page 15 and 16: Bende yurduma benzerim….Her insan
Page 17 and 18: AFERİTriumfaşk öyküsü sinema f
Page 19 and 20: öyküStockholm’den Portreler IOr
Page 21 and 22: c iSven’i,”Elhamdulilah Hırist
Page 23 and 24: Özellikle darbe sonrası 80’li y
Page 25 and 26: 3- Her isteyen sigarayı bırakabil
Page 27 and 28: VISBYHamdi ÖzyurtETKİNLİKLERİYa
Page 29 and 30: Äntligen icke-rökareAllen CarrSto
Page 31 and 32: İsveç artık eski İsveç değilB

Prizma 14-15

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?