jenerik

İNSAN
ANATOMİSİ
11. BASKI
Sistematik Temel Bilgiler
Klinik Özellikler
TUS - Çalışma Soruları ve Cevapları
Seçilmiş Öğretici Resimler
Kısa Sözlük
Prof. Dr. Mehmet YILDIRIM
İÜC Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Anatomi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
NOBEL TIP KİTABEVLERİ

ÖNSÖZ
Tıp Fakülteleri ve sağlıkla ilgili yüksek okullarda eğitimin ilk amacı, eğitilen hekim, hemşire, eczacı,
fizyoterapist ve laborant adaylarına, üzerinde sa natlarını uygulayacakları İNSAN VÜCUDU’nu öğretmektir.
Bu öğre tim Temel Tıp Bilimleri ile sağlanır. İnsan vücudunun fonksiyonel morfolojisinin öğretisi
olan İNSAN ANATOMİSİ, temel tıp bilimleri içindeki en önemli ve en kapsamlı derslerden biridir.
İnsan anatomisinin öğretiminde, sistemik ve topografik olmak üzere klasik iki yöntem kullanılır.
Tıptaki klinik ihtisas dalları ile uyumlu olan sistemik anatomi, anatomi öğretiminde başlangıç dersi
niteliğindedir. Bu kitap sistemik yöntemle yazılmıştır.
Zamanın çok önemli olduğu günümüzde, öğretim prensipleri de bu na saygılı olarak gelişmektedir.
Bu amaçla bütün dünyada, pratik de ğeri olmayan ayrıntıların atıldığı, olabildiğince az ve anlaşılır
cümleler le yazılmış, öğretici şekiller-tablolar içeren, çeşitli uyarı-vurgu ve ipuç larının bulunduğu kitaplar
ön plana çıkmıştır. Elinizdeki kitap, bu dü şünce ve prensipler doğrultusunda yazılmıştır.
İlk örneği, teksir kitap şeklinde 1983 yılında “Resimli Temel Anato mi” olarak yayımlanan bu kitap, 40
yıllık öğretim deneyimlerimiz ışı ğında sürekli geliştirilmektedir. Her yeni baskısında kitabın tüm met ni,
şekilleri, terminolojisi son çıkan kitaplar ve Nomina Anatomica dikkate alınarak gözden geçirilmektedir.
Elinizdeki 11. baskı, eski baskı lara göre birçok yenilikler de taşımaktadır. Bu baskıda, konu sonlarına
KLİNİK TEMEL BİLGİLER eklenerek morfolojik bilgilerin klinikle bağlantısı sağlanmaya çalışılmıştır. Yeni
eklenen 100 şekil, konuların daha kolay öğrenilmesine katkı sağlayacaktır. Kitaptaki temel bilgiler yanında,
TUS sorularından da örnekler içeren “Çalışmalarınızı Denet leyiniz” soruları, çeşitli sınavlar
için yol gösterici olacaktır.
İnsanın anatomik yapısı ile ilgili mutlaka bilinmesi gereken temel bil gileri içeren bu kitap, son
15 yılda gördüğü ilgi ile önemli bir ihtiyaca cevap verdiğini kanıtlamıştır. Yorgunluklarımın ve birçok
özveri nin bir hizmete dönüştüğünü görmek, en büyük mutluluğumdur. Ülke mizin birçok yerindeki
öğretim üyesi, hekim ve öğrencilerimizden al dığım övgü ve teşekkürler yanında, kitabın gelişmesine
katkı sağlayan yapıcı eleştiriler, bundan sonraki baskılar ve yeni kitaplarım için enerji kaynağım olacaktır.
Kitabın 11. baskısındaki katkılarından dolayı başta Nobel Tıp Kitabevleri yöneticilerinden sayın
Ersal Bingöl olmak üzere tüm mensuplarına, diz gi ve şekillerin en iyi şekilde ortaya çıkarılmasındaki
emekleri nedeniy le Hakkı Çakır’a, bilgisayar çıktılarını okuyarak öneriler getiren değerli arkadaşım
Prof. Dr. Zeki Yıldız’a teşekkürlerimi sunuyorum.
Sağlık ve başarı dileklerimle.
Ekim 2022 Corona
Cerrahpaşa - İstanbul
Prof. Dr. Mehmet YILDIRIM
v

ANATOMİ’Yİ ÖĞRENMEDE BAŞARILI OLMAK İÇİN
➢ Teorik/uzaktan eğitim derslerini mutlaka izleyin. Ders süresince kısa notlar tutun (anlatılanları aynen
yazmaya çalışmayın). Teorik derse, ilgili konu yu okuyarak gelmeniz öğrenmenizi kolaylaştıracaktır.
➢ Pratiklere çalışarak gelin. Pratik süresini iyi değerlendirin ve bil mediklerinizi sorumlu öğretim
üyesine mutlaka sorun.
➢ Çalışırken, konuyu önce hızlı bir şekilde okuyarak genel bilgi sa hibi olun. Daha sonra ana hatları
öğrenin, detaylara adım adım gi rin.
➢ Öğretimde, atlas, seçilmiş resimler, sözlük, kemik, anatomik mo deller ve kadavra kullanın. Detaylı
ve özet yazılmış iki kitap sahibi olun.
➢ Ezberlenmesi gereken kelimeleri listeleyerek Türkçe anlamları ile beraber öğrenin. Kendinize, süreli
hedefler seçin.
➢ Ortak bilgileri gruplayın (örnek : n.medianus’un innerve ettiği kaslar, tuber ischiadicum’dan başlayan
kaslar, foramen jugulare’den ge çen oluşumlar, kolun adduktor kasları, aynı uzunluktaki organlar,
intraperitoneal organlar vb). En büyük, en küçük, en kısa, en ince vb. ayrıcalıkları öğrenin.
➢ Öğrendiklerinizi, vücut üzerinde veya şekiller üzerinde somutlaştırın.
➢ Daha sonra da yararlanabileceğiniz özetler çıkarın. Bu özetleri, olanak ölçüsünde teorik derslerden
hemen sonraki saatlerde - gün lerde birkaç kitap çerçevesinde yaparsanız daha iyi öğrenirsiniz.
➢ Çalıştığınız konudan, “ben öğretim üyesi olsam şu soruları sorardım” düşüncesi ile sorular çıkarın
ve yanıtlarını doğru bir şekilde öğrenin.
➢ Kendinizi sınamak için konuların sonunda verilen “ÇALIŞMA LARINIZI DENETLEYİNİZ” sorularını yanıtlayın;
başarınızı ölçün. Başarınız düşükse konuyu tekrar çalışın.
➢ Arkadaşlarınızla konuları tartışın. Sık tekrar, çok tekrar yapın. Konuşamadığın ve yazamadığın
bilgiler senin olamaz. Başarısızlı ğınızı, hafızanızın zayıflığına bağlamayın; anatomiyi öğrenmek
için çok çalışmanız gerektiğini unutmayın.
➢ Ara sınavlara gereken önemi vererek iyi bir başarı elde edin. Unutmayın ki sene sonu geçme notunuz
ara sınavlardan alacağı nız notla çok sıkı bağlantılıdır.
➢ Final sınavı için tüm konuları çalışın - konu seçmeyin.
vi

İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM
GİRİŞ VE TERMİNOLOJİ
• İnsan Anatomisinin Tanımı.......................................................................................................................................1
• Anatomi çeşitleri..........................................................................................................................................................1
• Anatomi terminolojisi ...............................................................................................................................................2
• Tasarılı düzlemler ve eksenler.................................................................................................................................3
• Genel Terimler...............................................................................................................................................................4
• Tıbbi / medikal terimlerlerin oluşumu ile ilgili genel bilgiler.......................................................................5
• Sorular 1........................................................................................................................................................................8
2. BÖLÜM
BİR BÜTÜN OLARAK İNSAN VÜCUDU
• Atomlar, moleküller, bileşikler..............................................................................................................................10
• Hücreler........................................................................................................................................................................10
• Dokular..........................................................................................................................................................................10
• Organlar ve sistemler...............................................................................................................................................11
• İnsan vücudunun anatomik bölümleri ve bölgeleri.....................................................................................12
• İnsan vücudunun boşlukları..................................................................................................................................14
• Vücut zarları.................................................................................................................................................................15
• Sorular 2......................................................................................................................................................................16
3. BÖLÜM
HAREKET SİSTEMİ (SYSTEMA LOCOMOTORIUM)
o İSKELET SİSTEMİ (SYSTEMA SKELETALE)
• Genel Kemik Bilgisi....................................................................................................................................................17
• Kemik çeşitleri ............................................................................................................................................................17
• Kemik doku..................................................................................................................................................................18
• Kemiğin fonksiyonları .............................................................................................................................................20
• Beslenme ve hormonların kemikler üzerindeki etkileri...............................................................................20
• Kemik oluşumların adlandırılması.......................................................................................................................21
• Vücut kemikleri (tablo)............................................................................................................................................22
• Tipik bir kemiğin anatomik yapısı........................................................................................................................23
• Kıkırdak doku ve kıkırdak çeşitleri.......................................................................................................................24
• Üsttaraf kemikleri......................................................................................................................................................24
Scapula...................................................................................................................................................................24
Clavicula.................................................................................................................................................................26
Humerus................................................................................................................................................................26
Radius.....................................................................................................................................................................28
Ulna ........................................................................................................................................................................28
Ossa manus .........................................................................................................................................................29
vii

viii
İÇİNDEKİLER
• Alttaraf kemikleri.......................................................................................................................................................30
Os coxae.................................................................................................................................................................30
Os femoris.............................................................................................................................................................32
Tibia.........................................................................................................................................................................33
Fibula......................................................................................................................................................................33
Ossa pedis ............................................................................................................................................................33
• Omurga ........................................................................................................................................................................34
Tipik bir omurun anatomik yapısı.................................................................................................................35
Vertebrae cervicales..........................................................................................................................................37
Vertebrae thoracicae.........................................................................................................................................38
Vertebrae lumbales............................................................................................................................................38
Os sacrum..............................................................................................................................................................39
• Pelvis .............................................................................................................................................................................40
Kadında pelvis çapları.......................................................................................................................................41
Kadın ve erkek pelvisleri arasındaki farklar...............................................................................................41
• Kaburgalar
Tipik bir kaburganın özellikleri......................................................................................................................42
Atipik kaburgalar................................................................................................................................................42
• Sternum........................................................................................................................................................................42
• Kafatası..........................................................................................................................................................................43
Neurocranium kemikleri.....................................................................................................................................44
Os frontale............................................................................................................................................................44
Os parietale...........................................................................................................................................................45
Os occipitale.........................................................................................................................................................45
Os temporale.......................................................................................................................................................46
Os sphenoidale...................................................................................................................................................47
Os ethmoidale.....................................................................................................................................................48
Splanchnocranium kemikleri...................................................................................................................................48
Maxilla....................................................................................................................................................................48
Os zygomaticus...................................................................................................................................................49
Os lacrimale..........................................................................................................................................................49
Os nasale ..............................................................................................................................................................49
Os palatinum........................................................................................................................................................49
Concha nasalis inferior ....................................................................................................................................49
Mandibula ............................................................................................................................................................49
Os hyoideum..................................................................................................................................................................50
Bir bütün olarak cranium...........................................................................................................................................51
Calvaria...................................................................................................................................................................51
Çocuklarda calvaria......................................................................................................................................51
Basis cranii.............................................................................................................................................................52
Kraniumun dıştan görünüşü..........................................................................................................................54
Fossa temporalis............................................................................................................................................54
Fossa infratemporalis...................................................................................................................................54
Fossa pterygopalatina.................................................................................................................................54
Orbita ................................................................................................................................................................54
Cavitas nasalis et oris...................................................................................................................................56
Kraniumdaki delikler ve içinden geçen oluşumlar.................................................................................59
• Sorular 3A...................................................................................................................................................................61
o EKLEM SİSTEMİ (SYSTEMA ARTICULARE)
• Genel eklem bilgisi...................................................................................................................................................65

İÇİNDEKİLER ix
Fibröz eklemler....................................................................................................................................................65
Kartilaginoz eklemler........................................................................................................................................66
Sinoviyal eklemler..............................................................................................................................................66
Sinoviyal eklemlerin çeşitleri.....................................................................................................................67
• Üsttaraf eklemleri......................................................................................................................................................70
Art. acromioclavicularis et sternoclavicularis...........................................................................................70
Art. humeri............................................................................................................................................................70
Art. cubiti...............................................................................................................................................................71
Art. radioulnaris prox. et distalis...................................................................................................................71
Art. radiocarpalis.................................................................................................................................................71
Artt. manus...........................................................................................................................................................71
• Alttaraf eklemleri.......................................................................................................................................................72
Art. sacroiliaca.....................................................................................................................................................72
Symphysis pubica..............................................................................................................................................72
Art. coxae...............................................................................................................................................................73
Art. genus..............................................................................................................................................................73
Art. talocruralis....................................................................................................................................................75
Artt. pedis..............................................................................................................................................................75
• Baş - boyun eklemleri...............................................................................................................................................76
Art. temporomandibularis..............................................................................................................................76
Art. atlantooccipitalis .......................................................................................................................................76
Artt. atlantoaxiales.............................................................................................................................................76
• Omurga eklemleri
Symphysis intervertebralis..............................................................................................................................77
Syndesmoses columnae vertebrales...........................................................................................................78
Artt. zygapophysiales (faset eklemleri)......................................................................................................78
• Bazı eklemlerin hareket olanakları......................................................................................................................79
• Sorular 3B...................................................................................................................................................................80
o KAS SİSTEMİ (SYSTEMA MUSCULARE)
• Genel bilgeler.............................................................................................................................................................83
• Baş ve boyun kasları.................................................................................................................................................84
Mm. faciei..............................................................................................................................................................84
Mm. masticatorii.................................................................................................................................................88
Gözü hareket ettiren kaslar.............................................................................................................................90
Dili hareket ettiren kaslar.................................................................................................................................91
Mm. colli................................................................................................................................................................92
• Gövde kasları
Mm. dorsi...............................................................................................................................................................97
Mm. thoracis........................................................................................................................................................97
Solunum kasları ............................................................................................................................................99
Mm. abdominis...................................................................................................................................................99
Pelvik çıkışı kapatan kaslar........................................................................................................................... 100
• Üsttaraf kasları
Omuz kemeri kasları....................................................................................................................................... 102
Mm. brachii........................................................................................................................................................ 105
Mm. antebrachii............................................................................................................................................... 105
Mm. manus........................................................................................................................................................ 108
• Alttaraf kasları
Kalça kemeri kasları........................................................................................................................................ 109
Mm. femoris...................................................................................................................................................... 110

x
İÇİNDEKİLER
Mm. cruris.......................................................................................................................................................... 113
Mm. pedis........................................................................................................................................................... 115
• Ekstremite kaslarının innervasyonları............................................................................................................. 117
• Kasların topografik sınıflaması........................................................................................................................... 119
• Kasların fonksiyonel sınıflaması
Boyunda ekstansiyon yaptıran kaslar ..................................................................................................... 122
Truncus fleksiyonunda etkili kaslar........................................................................................................... 122
Truncus rotasyonunda etkili kaslar .......................................................................................................... 122
Omuz kemerinin hareketleri....................................................................................................................... 122
Omuz ekleminin hareketleri........................................................................................................................ 123
Dirsek ekleminin hareketleri....................................................................................................................... 124
Radiokarpal eklemin hareketleri................................................................................................................ 125
El parmaklarının hareketleri........................................................................................................................ 125
Kalça ekleminin hareketleri......................................................................................................................... 126
Diz ekleminin hareketleri.............................................................................................................................. 127
Ayak bileği ekleminin hareketleri.............................................................................................................. 128
Diger ayak hareketleri.................................................................................................................................... 128
Solunum kasları............................................................................................................................................... 128
• Hareket sisteminin klinik özellikleri........................................................................................................... 129
• Sorular 3C................................................................................................................................................................ 132
4. BÖLÜM
DOLAŞIM SİSTEMİ
• Kalp ............................................................................................................................................................................. 135
Dış görünüşü..................................................................................................................................................... 136
Kalp boşlukları.................................................................................................................................................. 137
Kalbe girip - çıkan büyük damarlar........................................................................................................... 139
Kalbin yapısı...................................................................................................................................................... 139
Kalbi besleyen damarlar .............................................................................................................................. 140
Kalbin impuls üreten - ileten sistemi........................................................................................................ 142
• Atardamarlar
Aorta.................................................................................................................................................................... 143
- Baş - boyunun arteryel kanlanması........................................................................................................ 143
A. carotis externa........................................................................................................................................ 144
A. carotis interna......................................................................................................................................... 146
- Üsttarafın arteryel kanlanması................................................................................................................. 147
A. subclavia .................................................................................................................................................. 147
A. axillaris...................................................................................................................................................... 148
A. brachialis ................................................................................................................................................. 148
A. radialis ................................................................................................................................................. 149
A. ulnaris .................................................................................................................................................. 149
Arcus palmaris superficialis et profundus ................................................................................... 149
- Göğüsün arteryel kanlanması
Aorta thoracica............................................................................................................................................ 150
- Karın organları ve karın duvarının arteryel
kanlanması
Aorta abdominalis .................................................................................................................................... 151
- Pelvis’in arteryel kanlanması..................................................................................................................... 154
- Alttarafın arteryel kanlanması.................................................................................................................. 155
A. iliaca externa........................................................................................................................................... 155

İÇİNDEKİLER xi
A. femoralis .................................................................................................................................................. 155
A. poplitea..................................................................................................................................................... 156
A. tibialis arterior et posterior .......................................................................................................... 156
- Vücuttaki nabız arterleri (Resim)............................................................................................................. 156
• Toplardamarlar
- V.cava superior’un oluşumu...................................................................................................................... 158
- Baş - boyun venleri....................................................................................................................................... 158
V. jugularis externa.................................................................................................................................... 158
V. jugularis interna..................................................................................................................................... 159
V.vertebralis.................................................................................................................................................. 159
Sinus durae matris..................................................................................................................................... 159
- Üsttaraf venleri
V. subclavia, v. axillaris.............................................................................................................................. 160
V. cephalica, v. basilica.............................................................................................................................. 160
- Göğüs venleri................................................................................................................................................. 160
V. azygos........................................................................................................................................................ 161
V. hemiazygos ve v. hemiazygos accessoria..................................................................................... 161
- Karın venleri.................................................................................................................................................... 162
V. cava inferior............................................................................................................................................. 162
V. portae hepatis......................................................................................................................................... 162
- Porta - caval anastomozlar (Resim) ....................................................................................................... 164
- Alttaraf venleri............................................................................................................................................... 164
- Vücuttaki yüzeyel venler (Resim)............................................................................................................ 165
• Lenfatik sistem........................................................................................................................................................... 167
Lenf düğümünün yapısı ............................................................................................................................... 168
Bölgesel lenf düğümleri ............................................................................................................................... 168
Üsttaraf ve alttaraf lenf düğümleri (Resim) ........................................................................................... 170
Tonsillalar ........................................................................................................................................................... 171
Dalak ................................................................................................................................................................... 172
Timus ................................................................................................................................................................... 172
• Dolaşım sisteminin klinik özellikleri .............................................................................................................. 173
• Sorular 4................................................................................................................................................................... 177
5. BÖLÜM
SİNDİRİM SİSTEMİ
• Sindirim kanalının duvar yapısı ........................................................................................................................ 179
• Ağız ............................................................................................................................................................................. 182
Vestibulum oris................................................................................................................................................. 182
Yanaklar .............................................................................................................................................................. 182
Cavitas oris propria......................................................................................................................................... 182
Lingua ................................................................................................................................................................. 182
Dentes................................................................................................................................................................. 183
Palatum............................................................................................................................................................... 185
• Yutak .......................................................................................................................................................................... 186
• Yemek borusu ......................................................................................................................................................... 187
• Mide
Şekli ve bölümleri............................................................................................................................................ 188
Duvar yapısı....................................................................................................................................................... 189
• İnce barsaklar
Duodenum ....................................................................................................................................................... 191
Jejunum et ileum ............................................................................................................................................ 192

xii
İÇİNDEKİLER
• Kalın barsaklar
Caecum .............................................................................................................................................................. 193
Colon ................................................................................................................................................................... 193
Rectum ve canalis analis .............................................................................................................................. 194
• Sindirim kanalının eklenti organları
Tükrük bezleri................................................................................................................................................... 195
Karaciğer............................................................................................................................................................. 196
Ekstrahepatik biliar apparatus .............................................................................................................. 198
Pancreas.............................................................................................................................................................. 199
• Periton ....................................................................................................................................................................... 199
• Karın bölgeleri......................................................................................................................................................... 200
• Sindirim sisteminin klinik özellikleri ......................................................................................................... 202
• Sorular 5 .................................................................................................................................................................. 205
6. BÖLÜM
SOLUNUM SİSTEMİ
• Genel bilgi................................................................................................................................................................. 207
• Burun (nasus)........................................................................................................................................................... 208
Nasus externus ................................................................................................................................................ 208
Cavitas nasi ....................................................................................................................................................... 209
Burun boşluğunun fonksiyonel bölgeleri .............................................................................................. 210
• Paranazal sinüsler (sinus paranasales) ........................................................................................................... 210
• Yutak (pharynx) ...................................................................................................................................................... 212
• Gırtlak (larynx) ........................................................................................................................................................ 212
Gırtlak kıkırdakları .......................................................................................................................................... 212
Gırtlağın membranları ve bağları ............................................................................................................. 214
Gırtlağın kasları ............................................................................................................................................... 214
Gırtlak boşluğu ................................................................................................................................................ 214
• Soluk borusu (trachea) ........................................................................................................................................ 216
• Bronşlar (bronchi) .................................................................................................................................................. 216
• Solunum organı (pulmo) .................................................................................................................................... 218
• Mediastinum ........................................................................................................................................................... 219
• Akciğer ve plevra topografisi ............................................................................................................................ 221
• Solunum sisteminin klinik özellikleri ........................................................................................................ 223
• Sorular 6 .................................................................................................................................................................. 227
7. BÖLÜM
ÜRİNER SİSTEM
Böbrekler (renes) ................................................................................................................................................................. 229
Böbreğin örtüleri ............................................................................................................................................ 229
Böbreğin yapısı................................................................................................................................................ 231
Böbreğin kanlanması .................................................................................................................................... 231
Üreter (üreter) ...................................................................................................................................................................... 232
İdrar torbası (vesica ürinaria) .......................................................................................................................................... 233
Üretra (ürethra) .................................................................................................................................................................... 234
Urethra feminina ............................................................................................................................................ 234
Urethra masculina .......................................................................................................................................... 234
8. BÖLÜM
KADIN ÜREME SİSTEMİ
Yumurtalık (ovarium) ......................................................................................................................................................... 238

İÇİNDEKİLER xiii
Tuba uterina .......................................................................................................................................................................... 239
Uterus ............................................................................................................................................................................. 239
Bölümleri ........................................................................................................................................................... 240
Normal duruşu ................................................................................................................................................ 240
Yapısı ................................................................................................................................................................... 241
Vagina ............................................................................................................................................................................. 241
Dış üreme organları
Mons pubis ....................................................................................................................................................... 243
Labia majora pudendi .................................................................................................................................. 243
Labia minora pudendi .................................................................................................................................. 243
Vestibulum vaginae ....................................................................................................................................... 243
Erektil organlar
Clitoris ........................................................................................................................................................... 244
Bulbus vestibuli .......................................................................................................................................... 244
Eklenti bezler (gll. vestibulares) ................................................................................................................. 244
Perineum ............................................................................................................................................................................. 244
Memeler (mammae)........................................................................................................................................................... 245
9. BÖLÜM
ERKEK ÜREME SİSTEMİ
Testis ........................................................................................................................................................................................ 247
Epididymis ............................................................................................................................................................................. 248
Ductus deferens .................................................................................................................................................................. 249
Ductus ejaculatorius .......................................................................................................................................................... 249
Genital eklenti bezler
Vesicula seminalis ........................................................................................................................................... 250
Prostata .............................................................................................................................................................. 251
Glandula bulbourethralis ............................................................................................................................ 252
Meni .................................................................................................................................................................... 253
Dış üreme organları
Penis .................................................................................................................................................................... 253
Scrotum ............................................................................................................................................................. 253
• Üriner ve Genital sistemlerin klinik özellikleri .......................................................................................... 254
• Sorular 7, 8, 9 ............................................................................................................................................................. 258
10. BÖLÜM
ENDOKRİN SİSTEM
• Hipofiz bezi
Adenohipofiz ................................................................................................................................................... 262
Nörohipofiz ....................................................................................................................................................... 262
• Pineal bez ...................................................................................................................................................................... 263
• Tiroid bezi ..................................................................................................................................................................... 263
• Paratiroid bezler .......................................................................................................................................................... 264
• Böbreküstü bezleri ..................................................................................................................................................... 265
• Endokrin pankreas ..................................................................................................................................................... 265
• Gonadlar
Endokrin testis ................................................................................................................................................. 266
Endokrin ovarium ........................................................................................................................................... 266
• Plasenta ......................................................................................................................................................................... 266
• Timus ............................................................................................................................................................................. 267

xiv
İÇİNDEKİLER
• Gastrointestinal mukoza, böbrekler, kalp .......................................................................................................... 267
• Endokrin sisteminin klinik özellikleri ............................................................................................................ 268
• Sorular 10..................................................................................................................................................................... 270
11. BÖLÜM
SİNİR SİSTEMİ
o Sinir sisteminin yapısı .................................................................................................................................................. 271
o Sinir sisteminin oluşumu............................................................................................................................................. 272
o Nöronlar ve sinir liflerinin fonksiyonel tipleri....................................................................................................... 273
o MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
Omurilik......................................................................................................................................................................... 275
İç yapısı................................................................................................................................................................ 276
Temel yollar........................................................................................................................................................ 278
Beyin
Cerebrum .......................................................................................................................................................... 285
Dış yüzleri, lober yapıları ......................................................................................................................... 285
Cerebrum’un beyaz dokusu................................................................................................................... 288
Bazal çekirdekler......................................................................................................................................... 288
Diencephalon
Talamus ......................................................................................................................................................... 290
Hipotalamus ................................................................................................................................................ 290
Subtalamus .................................................................................................................................................. 290
Metathalamus............................................................................................................................................. 290
Epitalamus ................................................................................................................................................... 290
Beyin sapı
Mesencephalon ......................................................................................................................................... 290
Pons ................................................................................................................................................................ 291
Medulla oblongata ................................................................................................................................... 291
Cerebellum ....................................................................................................................................................... 292
Beyin ventrikülleri .......................................................................................................................................... 294
Beyin-omurilik sıvısı........................................................................................................................................ 294
Beyin örtüleri ................................................................................................................................................... 295
Beynin kanlanması ......................................................................................................................................... 295
o PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ
Genel bilgi...................................................................................................................................................................... 299
Kranial sinirler............................................................................................................................................................... 300
N. olfactorius .................................................................................................................................................... 302
N. opticus .......................................................................................................................................................... 302
N. oculomotorius ............................................................................................................................................ 303
N. trochlearis .................................................................................................................................................... 303
N. trigeminus ................................................................................................................................................... 304
N. abducens ...................................................................................................................................................... 304
N. facialis ............................................................................................................................................................ 304
N. vestibulocochlearis ................................................................................................................................... 305
N. glossopharyngeus .................................................................................................................................... 306
N. vagus ............................................................................................................................................................. 306
N. accessorius .................................................................................................................................................. 307
N. hypoglossus ................................................................................................................................................ 308
Spinal sinirler
- Genel bilgi ...................................................................................................................................................... 309
- Plex. cervicalis ............................................................................................................................................... 310

İÇİNDEKİLER xv
- Plex. brachialis .............................................................................................................................................. 311
- Plex. lumbalis ................................................................................................................................................. 313
- Plex. sacralis ................................................................................................................................................... 313
- N. pudendus .................................................................................................................................................. 315
o OTONOM SİNİR SİSTEMİ
- Somatik motor sistem ile visseral motor sistem arasındaki anatomik farklılıklar...................................... 317
- Otonomik fokuslar ve kontrol merkezleri ................................................................................................................ 319
Mesencephalonda bulunan fokus ........................................................................................................... 319
Pons’ta bulunan fokuslar ............................................................................................................................. 319
Medulla oblongata’da bulunan fokuslar ................................................................................................ 319
Medulla spinalis’te bulunan fokuslar ...................................................................................................... 320
MSS’deki otonom kontrol merkezleri........................................................................................................................... 321
Otonom sistemin periferik bölümü .............................................................................................................................. 321
Otonom ganglionlar .......................................................................................................................................................... 322
Reseptörler ve transmitterler .......................................................................................................................................... 322
Önemli refleksler ve bağlantıları............................................................................................................................... 324
Sinir sisteminin klinik özellikleri ............................................................................................................................... 325
Sorular 11 ............................................................................................................................................................................. 328
12. BÖLÜM
DUYU ORGANLARI
Deri ve eklentileri ................................................................................................................................................................ 332
Deri eklentileri
Deri bezleri (gll. sebaceae, gll. sudoriferae) ................................................................................................. 333
Kıllar ............................................................................................................................................................................ 333
Tırnaklar .................................................................................................................................................................... 333
Reseptörler .............................................................................................................................................................. 335
Koku organı ........................................................................................................................................................................... 336
Tad organı ............................................................................................................................................................................. 336
Görme organı
Göz küresi ...................................................................................................................................................................... 338
Göz boşlukları .............................................................................................................................................................. 338
Gözün yardımcı organları ........................................................................................................................................ 339
Kaş ............................................................................................................................................................................. 339
Göz kapakları .......................................................................................................................................................... 339
Konjunktiva ............................................................................................................................................................. 339
Gözyaşı sistemi ....................................................................................................................................................... 339
Ekstraokuler kaslar ................................................................................................................................................ 341
İşitme ve denge organı
Dış kulak .................................................................................................................................................................... 342
Orta kulak ................................................................................................................................................................. 343
İç kulak ....................................................................................................................................................................... 344
Duyu organlarının klinik özellikleri ........................................................................................................................ 346
Sorular 12 ............................................................................................................................................................................. 349
13. BÖLÜM
o İnsan vücudundaki çeşitli delik, kanal yarık ve açıklıktan geçen oluşumlar............................................. 351
o Kısa sözlük......................................................................................................................................................................... 355
o Klasik çalışma soruları .................................................................................................................................................. 373
KAYNAKLAR ............................................................................................................................................................................. 377
İNDEKS........................................................................................................................................................................................... 381
ÇALIŞMALARINIZI DENETLEYİNİZ TEST SORULARININ CEVAPLARI................................................................. 391