Arketip Psikoloji Dergisi Sayı - 1

Bunun tam tersi gereksinimi, ihtiyaçları
görülmeyen, yaptıkları yargılanan bir çocuk,
bir başkasının varlığının gölgesinde kendi
varoluşundan, gerçek benliğinden vazgeçer ve
farklı bir benlik oluşturur. Winnicott bu
durumu "sahte benlik" ifadesiyle ele alır. Sahte
benlik; kendi asıl hissettiklerinden olmayan,
kökü benlikten gelmeyen, dışa sunulandır.
İçimizdeki onayını almak istediğimiz ikinci
kişinin razı olduğu fakat kendi varoluşumuzu
gerçekleştiremediğimiz bir yapıdır. "Mış gibi"
bir yaşamı devamında getirir.
İçinde yaşayacağımız bir binayı inşa
edeceğimizi düşünelim. Binanın temeli,
olmazsa olmazdır. Eğer bu binayı biz
yapacaksak kullanılan malzemeleri
istediğimiz gibi olması için araştırırız, başka
kullanan kişileri gözlemleriz. Buna göre kendi
istediklerimizi seçeriz. Her bir tuğlayı her bir
malzemeyi kendi tercihimizle koyarız. İçinde
yaşayacağımız evin düzenini, şeklini
kendimize göre planlarız.
Aslında benliğin inşasını da buna
benzetebiliriz. Çevremizle etkileşimimizdeki
kendilik hislerimiz, içten gelen duygularımız,
arzularımız benliğin temelini oluşturan
parçalardır. Örneğin; kendilik hissi, Stern’ e
göre, bebeğin dil gelişiminden önceki
dönemde de vardır ve bununla birlikte
kendimize has özellikler de benliğimizin
temelindedir.
Benliğin malzemesi ise çevre, okuduklarımız,
gördüklerimiz kısaca etkileşimlerimizin
bütünüdür. Benliğin inşasında ailemizi
yakınlarımızı gözlemleriz, onlarla bağ kurarak
bize uygun olan, gerçek benliğimize karşılık
gelen davranışları kendimize dahil ederiz.
Eğer benliğin temeli ilk yıllarda
(kabullenilmeme ve dış destekte yetersizlik
nedeniyle) sağlam oluşmadıysa, benliği inşa
edebilecek güce ulaşamadıysak malzemeleri
biz değil çevre yerleştirir. Benliğimizin
inşasında başrol, bir kişi değil birçok kişidir.
Dolayısıyla oluşan benlik gerçek ve bize ait
olmaz. Tıpkı farklı tuğlaları farklı kişilerin
koyduğu malzemelerin farklı farklı yerlerden
kullanıldığı uyumsuz bir bina gibi…
Oluşan bu yapı bize uyumlu gelmez, onu
benimseyemeyiz, ona değer veremeyiz, içten
içe sıkılırız. Malzemelerinde bir arıza
olduğunda ise başkaları olmadan tamir
edemeyiz.
Benzer şekilde, eğer kişide gerçek benliğiyle
uyumlu olmayan sahte bir benlik geliştiyse
kişi içten içe bu halini kabul edemez, enerjisi
düşer, kendini değersiz ve yetersiz hisseder.
Çevresine karşı kendini olduğu gibi ifade
etmekte güçlük çekebilir. Dış motivasyonla
kendini toparlar, iyileştirir. Eleştirilerle ise
tekrar yıkılabilir.
Peki dış kabuğundan, içinde kendisine ait
olmayan birçok sesten sıyrılmak isteyen bir
kişi bunu yapabilir mi? Elbette yapabilir.
İnsan her an değişim ve dönüşüm
içerisindedir. Peki o halde kabuğumuzdan
sıyrılıp kendimizi nasıl bulabilir,
keşfedebiliriz?
Sahte benlikten sıyrılıp gerçek benliğe
ulaşma yolunda birçok yöntem vardır.
Burada ise bazı önemli başlıklardan
bahsedilebilir:
Arayış İçinde Olmak
"Senin canın içinde bir can var, o canı ara!
ARKETİP PSİKOLOJİ DERGİSİ 15