Arketip Psikoloji Dergisi Sayı - 1

Kuramsal arka planı oldukça eskiye
dayanmasına rağmen psikolojinin alt alanı
ve bilimsel uygulama alanı olarak kabul
edilmesi 1960’lı yıllara dayanmaktadır. Bu
nedenle psikolojinin diğer alt dallarına
nispeten çok daha genç bir bilim dalı
olduğunu söyleyebiliriz. Son yıllarda
teknolojik gelişmelerin etkisiyle beyin
görüntüleme cihazlarının ve yeni araştırma
yöntemlerinin kullanılması bu alandaki
bilimsel araştırmalara ve uygulamalara ivme
kazandırmıştır. Ülkemizde nöropsikoloji
alanının gelişmesi ise ilk nöropsikolog Prof.
Dr. Öget Öktem Tanör’ün katkılarıyla
olmuştur. Öget Öktem Tanör, Türkiye’nin ilk
nöropsikoloji laboratuvarını kurarak bu
alana ilgi duyan psikologların yetişmesine ve
bilimsel araştırmalar yapılmasına katkı
sağlamıştır. Nöropsikolojinin beyin ve
davranış arasındaki ilişkiyi incelediğinden
bahsetmiştik, bu ilişkiye biraz daha
yakından bakmak gerekirse nöropsikoloji;
beyin ve davranış arasındaki ilişkiyi, beyinde
oluşan işlev bozukluğunun ya da hasarın
psikolojik süreçler üzerindeki etkisi
açısından inceler. Bu nedenle de psikolojinin
diğer alt alanlarının yanı sıra nöroloji,
psikiyatri, sinirbilim gibi birçok bilim dalıyla
ilişkili, interdisipliner bir alandır. Bu alan,
kendi içerisinde, Klinik Nöropsikoloji ve
Deneysel Nöropsikoloji olarak iki alt alana
ayrılır. Klinik nöropsikolojide hastalıkların ya
da beyin hasarının psikolojik süreçleri nasıl
etkilediği incelenirken, deneysel psikolojide
ise patoloji ya da hasar bulunmayan normal
beynin çeşitli durumlar altında psikolojik
süreçlere etkisi incelenir. Kısacası,
aralarındaki en temel ayrım birinde
inceleme alanı hasarlı/disfonksiyonlu beyin
iken diğerinde ise normal beyindir.
Peki, nöropsikolog olarak çalışmak için
hangi eğitimleri almak gerekir?
Nöropsikologlar, psikoloji yüksek lisansı
sonrasında nöropsikoloji veya sinirbilim
alanında uzmanlaşmış kişilerdir.
Nöropsikologlar, hem akademik hem de
uygulamaya yönelik çalışmalar yaparlar.
Yani beyin, davranış ve psikolojik süreçler
arasındaki ilişkiyi açıklamak için
üniversitelerde ya da araştırma
merkezlerinde bilimsel araştırmalar
yürütürler. Bu araştırmalar; problem çözme,
dikkat, düşünme, hafıza, algılama gibi
zihinsel süreçlerin beyinde nasıl
gerçekleştiğini incelemeye ve anlamaya
yardımcı olur. Ayrıca beynin fizyolojik
yapısını ve çalışma biçimini anlamak için de
çalışmalar yürütürler. Uygulamaya yönelik
kısımda ise, beyin hasarı ya da beyinde
oluşan işlev bozukluğundan kaynaklı
hastalıkların tanısında, hastalığın
izlenmesinde ve rehabilitasyon sürecinde
çalışırlar. Peki, bunları nasıl yaparlar?
İlk olarak, nöropsikologlar nöropsikolojik
değerlendirmeler yaparak ayırıcı tanıya
yardımcı olurlar. Örneğin nörolog,
unutkanlık şikayetiyle hastaneye başvurmuş
hastaya demans tanısı koyacağında bunun
hangi demans tipi olduğunu belirlemek için
nöropsikologdan bazı test ve
değerlendirmeler isteyebilir. Nöropsikolog
da nöropsikolojik testler uygulayarak rapor
hazırlar. Bazen bu raporlar, adlî
soruşturmalar ya da resmî raporlar için de
ARKETİP PSİKOLOJİ DERGİSİ 41