Arketip Psikoloji Dergisi Sayı - 1

bu sahne, sinema eleştirmenlerinin
takdirini almıştır. Yüzleşmenin ardından
sinema tarihi açısından çok farklı bir
görüntüyü izleriz. Öteki sayesinde persona
hali ve gölge belirginleşince her iki
karakterin karanlık yüzleri ortaya çıkar ve
daha sonra iki yüz birleşir.
Filmin sonunda Alma’nın yeniden hemşire
kıyafetlerini giyerek tek başına otobüse
bindiğini görürken, Elisabeth’in de bir film
setinde kameraya -bize- baktığını görürüz.
Filmin Genel Değerlendirilmesi
Filmde tam olarak hiçbir şeyi açıklamayan
Bergman bazı ipuçları bırakarak filmi
yeniden kurgulamayı seyircinin bilgi
birikimine ve hayal gücüne bırakıyor.
Filmin ne kadarı düş ne kadarı gerçek
olduğunu veya düşlerin nerede başlayıp
bittiğini anlamak çok zor. Gerçekte hasta
kim, bakıcı kim, iyileşen kim veya aynı
hayata devam eden kim? Bu nedenle siyah
beyaz yok gri zeminde her iki karakteri
anlamaya çalışmak lazım. Filmi sadece
Elisabeth’in penceresinden izlemek
gerektiği gibi bir seferde Alma
penceresinden izlemek gerekir. Elisabeth
açısından baktığımızda gölgesini bastırmış,
benliğini ele geçiren personanın; kendi
gerçekliğine vararak tüm maskelerden
kurtulma isteği ile başlayan sürecin,
gölgesinin varlığını kabul etmesi ve kişilik
kazanması ile sonuçlandığını görmekteyiz.
Alma açısından baktığımızda ise toplumun
tüm isteklerine tamamen boyun eğmiş,
personasına hayran olarak kendi
varlığından habersiz bir kişiliğin kendi iç
dünyasındaki kimlik çatışmasını izleriz.
Kendiliğine ulaşmak için benliğini keşfetme
yolculuğunun her adımına şahit oluruz.
Kısaca, iki karakterin ötekinin gözü ile
kendilerine bakmasını böylece kendiliğine
ulaşmalarını-parçalanmış ruhun tekrar tek
olması- ve iyileşme süreçlerini izlemiş
olduk.
Belki biz görünmeyen bir karakterin iç
çatışmasını izledik. Bu senaryoya göre
doktor, karakterin bilincini/zihnini temsil
eder. Doktorun Elisabeth’i çok iyi tanıması,
koymuş olduğu tanıdaki etkileyici tespit,
kendi yazlığına göndermesi, Alma’yı bakımı
için yanına vermesi ve her ikisine de
istediklerini kabul ettirmesi, arketiplerin
(persona/gölge) çatışmasını yönlendiren ve
yöneten kişinin o olduğunu bize gösteriyor.
Her ikisinin de önce kendi içinde
sonrasında birbirleriyle verdiği savaşa tanık
olduk. Personanın, gölgenin varlığını
kabullenmesi (kocasıyla Alma’nın
yakınlaştırması) ve kısmen teslim olması
(Alma’nın kanını emmesi) gölgenin de
kendisinin farkına varmasıyla önce
Elisabeth’in yüzündeki bir maske olduğunu
keşfetmesi (kaynar su fırlatma tehdidi)
ardından kurduğu üstünlük iddiasından
vazgeçip kendi alanına geri dönmesi
(Elisabeth’in yüzündeki maskeyi çıkarmak
için yaptığı hareketin olumsuz
sonuçlanması). Bu çatışmalardan sonra her
ikisi de kendilik iddiasından vazgeçip
kişiliğin birer parçası olduklarını
kabullenerek ayrılıyorlar.
Elisabeth ve Alma’nın ilişkisini anne-çocuk
rolü ile de benzeştirebiliriz. Filmin bazı
görüntülerinde yönetmen, özellikle iki
ARKETİP PSİKOLOJİ DERGİSİ 29