Antik Çağlarda Doğu Karadeniz - Surmene.Net

Prokopius’un muhtemel Trabzon güzergâhı ve bölgede
günümüze kadar ulaşmış olan bazı köy isimleri.
Adı geçen Khart; bugün de aynı güzergah üzerinde Hart köyü olarak ismini
yaşatmaktadır. Prokopius da, Ksenofon gibi buradan kuzeye doğru ilerlemiş, Soğanlı
dağlarını aşarak, “Madur tepesi” eteklerinden kuzeybatıya, Trabzon yönüne doğru
yoluna devam etmiştir. Bu arada, aynı bölgeye dahil olan ancak yolunun üzerinde
olmayan yerlere ilişkin bilgileri de notlarına eklemiştir ;
“Ve buradan biraz doğu tarafına gidildiğinde, kuzeye doğru uzanan sarp bir vadi vardır;
burada da Barkhon isimli büyük bir yeni kale inşa ettirdi. Söylediklerine göre, bu kalenin
ötesinde, dağların aşağı tarafları Okeniton Tzanilerinin sığırlarını barındırdıkları ve
kışlaklarının bulunduğu yerlerdir. Onlar bu sığırları, toprağı sürüp işlemek için değil, sürekli
bir süt kaynağına sahip olmak ve etleriyle beslenmek için yetiştirirler.”
( Prokopius, Yapılar, III. vi. 20-21) 191
Binlerce yıl önce olduğu gibi, bugün de yaylacılık geleneğinin sürdürüldüğü bu
yörede; köy isimlerinde 192 , ve hatta konuşulan dilde Tzanilerden kalma izlere
rastlamak mümkündür. Prokopius’un, Trabzon’a doğru yoluna devam ederken,
kuzeydoğu yönünde yerini tarif ettiği, ancak yolunun üzerinde olmadığından bizzat
görmediği vadi, bugünkü Solakli vadisinin yukarı kesimidir. Solakli vadisi civarında
oturdukları anlaşılan Okenitlilerin isimlerinden bazı izler de farklı formlarda günümüze
kadar ulaşabilmiştir. 193 Prokopius, Okenitlilerden bahsettikten sonra, bugünkü
Karadere vadisinin üst kesimlerinden aşağı doğru, kuzeybatı yönünde Trabzon’a
191 A.g.e.
192 “Zanoi” (1), “Zanha” (2), “Zanike” (3), “Lazanat” (4). Bkz. Harita
193 Tüm yerli kökenli köy isimleri, özellikle geç Bizans döneminde, Yunanca fonetik ve gramer kurallarına uygun şekilde
düzeltildiği ya da değiştirildiği için, günümüze ulaşabilen bu tür izleri tespit edebilmek tesadüflere bağlıdır. Bu tesadüflerden
biri, tarif edilen bölgede yer alan ve Okenit ismini günümüze kadar taşıyabilen Ogene köyüdür. Yerli kökenli bu ismin Bizans
dönemindeki “Helenizasyon” sürecinden etkilenmeden günümüze kadar taşınabilmiş olması, muhtemelen “Eugenius”
olarak bilinen hristiyan azizinin ismine benzetilmesi ya da yakıştırılması sayesinde mümkün olabilmiştir.