Antik Çağlarda Doğu Karadeniz - Surmene.Net

eski ve en ayrıntılı tarihsel verileri içerir. Yazarın bölgeye ilişkin gözlemlerinin son
derece gerçekçi ve tutarlı olması nedeniyle, bu çalışma, bölgeyle ilgili en eski
güvenilir antik yazılı kaynak niteliğini taşımaktadır.
MÖ 4. yüzyıl Kolkha sikkeleri 31
Ksenofon’a göre; aylarca süren yürüyüş sonunda, bugünkü Bayburt yakınlarında
olduğu sanılan Gymnias isimli kente vardıklarında, kendilerine Zigana dağlarını
aşarak Karadeniz’e ulaşmalarında yardımcı olacak bir kılavuz temin etmişler, o da
onlara, beş gün içinde denizi görebilecekleri konusunda söz vermiş ve sözünü
tutmuştu ;
“... Beşinci gün Thekes isimli dağa vardılar. İlk askerler doruğa varır varmaz büyük bir
çığlık yükseldi. Ksenofon ile artçılar bunu işitince cephenin de saldırıya uğradığını sandılar.
Çünkü kendilerini, yakmış oldukları bölgenin halkı izliyordu. Hatta artçılar bir pusuda
bunlardan birkaçını öldürmüş ve tutsak almışlar, yirmi kadar işlenmemiş öküz derisiyle kaplı
kalkan ele geçirmişlerdi. (…) Ama çok geçmeden askerlerin “Deniz, deniz” diye haykırdıkları
duyuldu. (…) Tüm askerler doruğa varınca, komutanlar gözleri yaşararak birbirlerini
kucakladılar…” (Anabasis - 4.7.21-22) 32
Burada sözü edilen Thekes dağı, bugünkü adıyla Madur tepesi olmalıdır. Zira,
Bayburt­Trabzon güzergâhında, denizin görülebileceği en uygun mevki Madur
tepesidir. Yunan ordusu bu tepeyi geçtikten sonra, Zigana dağlarının kuzey
yamaçlarından aşağı , Trapezos kentine doğru ilerlemeye devam etmiş olmalıdır.
İlk karşılaştıkları Doğu Karadenizli yerliler, yüksek kesimlerde yaşayan ve Ksenofon’un
“Makron” adıyla kaydettiği kabiledir;
“…Sorgun ağacından kalkanlarla ve mızraklarla silahlanmış olan ve kıldan elbiseler giyen
Makronlar ırmak geçitinin öbür kıyısında savaş düzeninde beklemekteydiler; birbirlerine cesaret
veriyor ve ırmağa taş savuruyorlardı. Attıklari taşlar Yunanlara erişmiyor ve hiç bir zarar
vermiyordu. O zaman Atina’da kölelik ettiğini söyleyen bir asker, Ksenofon’un yanına gidip
bu halkın dilini bildiğini söyledi. “Sanırım burası benim anavatanım. Bir sakıncası yoksa
31 Golenko, K.V. (1977)
32 Gökçöl, T. (1974)