1. Książka "Jakość życia i jakość szkoły" - Wydział Nauk Pedagogiki ...

18 Jadwiga Daszykowska
pojęcia bardziej szczegółowe – przede wszystkim chara, czyli stan przyjemności
nacechowany trwałością oraz eufrosyne, oznaczający pogodne, wesołe
usposobienie, jako czynnik dodatniego poczucia życia i olbos, czyli prosperowanie
człowieka w poczuciu pełni życia i radości. Poczucie „błogości”, pojęcie
najbliższe szczęściu, oznaczało przyjemność możliwą do osiągnięcia jedynie
przez bogów i dusze w Elizjum (Tatarkiewicz, 1990, s. 58-59).
Filozoficzne odpowiedzi na pytania o szczęśliwe życie najczęściej miały
charakter uniwersalny i postulatywny, bardzo często traktowano je jako
gotowe propozycje „drogowskazów życiowych” dla ludzi żyjących w różnym
czasie i kulturze. Mogli oni konfrontować własne recepty na życie
z tymi, które podsuwała filozofia lub religia, by następnie dookreślić własną
drogę życiową. Filozofowie starożytni, ale także nowożytni, nie byli
w stanie wygenerować jednoznacznej koncepcji szczęścia (zob. Derbis,
2008, s. 111). Jednak z pewnością to filozoficzne rozważania nad udanym
i szczęśliwym życiem utorowały drogę do podejmowania badań nad jego jakością
przez reprezentantów wielu dziedzin, bowiem w wyniku narastającego
zainteresowania społecznego tym zagadnieniem zajęły się, między innymi:
ekonomia, psychologia, socjologia, medycyna. Zrezygnowano z podejścia normatywnego
na rzecz opisowego (Kowalik, 2008, s. 35-36). Zmiana podejścia
badawczego poskutkowała przeobrażeniami terminologicznymi – zastąpiono
pojęcie „szczęście” terminami „jakość życia” 2 (z ang. quality of life – QOL) lub
„dobrostan” (z ang. well-being).
Pojawienie się określenia „jakość życia” wiązało się ściśle z wystąpieniem
w Stanach Zjednoczonych w latach sześćdziesiątych XX wieku najwyższego
dotąd wzrostu gospodarczego. Jednocześnie zwiększeniu uległy kręgi patologii
społecznej, w tych warunkach na plan pierwszy wysunięto pytanie o to,
jakie będą dla społeczeństwa dalsze konsekwencje rozwoju przemysłowego.
Początkowo w zakres pojęcia „jakość życia” włączono wszystko to, co dotyczyło
wpływu rewolucji naukowo-technicznej na życie człowieka – czyli dobra,
które powinny być dostarczone konsumentowi w rozwiniętym „industrialnym”
społeczeństwie dla jego pomyślności. W tym znaczeniu dla określenia
jakości życia używano pojęcia „dobrobyt” (z ang. welfare). Jednak z czasem
2 Termin „jakość życia” różni się znaczeniowo od takich pojęć, jak: „sens życia”, „styl
życia”, „sposób życia”, „poziom życia”, „tryb życia”. (zob. Daszykowska, 2007, s. 19-23).