Przeczytaj wydanie - Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena

JOACHIM LADEFOGED/VII/CORBIS/FOTOCHANNELS
festiwal
Gościa przybywającego
do Petersburga witają
nieprzebrane, biało-zielone
szeregi brzóz, które otaczają
lotnisko Pułkowo. Gdy się już
dojedzie do centrum miasta,
uwagę zwraca potężny neon
z napisem „Leningrad – miasto bohater”,
przypominający o oblężeniu podczas II wojny
światowej.
Właśnie tu, nad Newą, najczęściej można spotkać
szefa Teatru Maryjskiego – Valery’ego Gergieva,
dziś chyba najbardziej rozchwytywanego
dyrygenta świata. Poza tym dyrektora, menedżera,
producenta. W tym mieście zadebiutował jako
dyrygent, w 1978 r. prowadząc przedstawienie
Wojny i pokoju Sergiusza Prokofiewa w Teatrze
Maryjskim, ówcześnie – im. Kirowa.
Latem ubiegłego roku na jego zaproszenie w sali
koncertowej teatru, zwanej Marinką 3, szwajcarski
reżyser Daniele Finzi Pasca przygotował Aidę
Giuseppe Verdiego w dość zaskakującej adaptacji.
Na estradzie pojawili się akrobaci ze słynnego
Cirque de Soleil. Po owacyjnie przyjętej
premierze, tłum wykonawców czekał na maestro
Gergieva za kulisami. Ten zjawił się szybko,
jeszcze szybciej podziękował artystom,
a zaproszonym gościom jednym angielskim
zdaniem wyjaśnił swoją zasadę pracy: „Maximum
progress in minimum rehearsal time”.
W odpowiedzi jeden z akrobatów wykonał salto
i zaczął biegać na rękach wokół dyrygenta. Valery
Gergiev uśmiechnął się ukradkiem, a chwilę
potem zniknął, zapewne by zadyrygować gdzieś
na drugim końcu świata. Wszak to o nim mówi się,
że potrafi pojawić się w kilku różnych miejscach
naraz, jakby ani czas, ani przestrzeń nie stanowiły
dla niego ograniczeń.
Gergiev jest szefem Teatru Maryjskiego,
Konkursów im. Czajkowskiego w Moskwie,
London Symphony Orchestra, stale współpracuje
z Wiedeńskimi Filharmonikami, orkiestrą
symfoniczną w Rotterdamie, Metropolitan Opera.
Występuje w najlepszych salach koncertowych, od
Nowego Jorku po Tokio, ale także – o czym mało
się mówi – często dyryguje na rosyjskiej prowincji,
przykładając dużą wagę do edukacji muzycznej.
Chętnie mówi o młodzieży, którą także w Rosji do
klasyki trzeba dziś usilnie przekonywać. Ponoć
dzięki jego zachętom – i atrakcyjnej obniżce cen
biletów – na Wojnę i pokój do Teatru Maryjskiego
przyszło ponad tysiąc studentów z petersburskiej
politechniki. Gergiev twierdzi, że bez
zdecydowanych działań kultura muzyczna Rosji
może upaść, a ponieważ do rozpowszechniania
muzyki konieczne są nagrania – założył własną
wytwórnię – „label Maryjski”, jak sam ją określa.
W nieodległej perspektywie planuje otworzyć
własny, wszechrosyjski kanał radiowy.
Valery Gergiev pochodzi z Osetii Północnej;
wprawdzie urodził się w Moskwie, ale wychował
na Kaukazie. Pamięta o swoich korzeniach, czego
najgłośniejszy dowód dał 22 lipca 2008 r., kiedy
niespodziewanie zadyrygował w
zbombardowanym Cchinwali w Osetii
Południowej. Po koncercie, na którym wykonana
została m.in. VII Symfonia „Leningradzka”
Dymitra Szostakowicza, dzieło symboliczne,
związane z hitlerowskim oblężeniem Leningradu,
Gergiev wypowiedział się w nader ostrym tonie na
temat wojny.
Pytany o to, czy możliwy jest pokój na Kaukazie,
Gergiev stwierdził: „Dwadzieścia lat temu
nacjonaliści grzmieli jak bohaterowie, tyle że stale
na tę samą nutę – «przegonić Rosjan, przegonić
sowietów. Mamy tu swoje tradycje i wielką
kulturę». Popełnili jednak poważne błędy, gdy
przyszło do zarządzania niepodległym państwem i
do współistnienia w pokoju między sobą i ze
swoimi sąsiadami” – wytykał Gergiev. „Nie chcę
mówić o tym koncercie jako o wydarzeniu
politycznym, dla nas był to ludzki odruch,
koncert-requiem. Dla mieszkańców
zdewastowanego miasta oznaczał on powrót do
życia” – stwierdził na koniec.
Kiedy wkrótce potem tygodnik „Time” zaliczył go
do stu najbardziej wpływowych ludzi na świecie,
Gergiev powiedział amerykańskim
dziennikarzom, że – będąc przedstawicielem
wielkiej kultury – nie może serio traktować tego
rodzaju wyróżnień. „Pochodzę z kraju
Czajkowskiego, Szostakowicza i wielu, wielu
innych wspaniałych twórców, po prostu czuję się
tego kraju ambasadorem” – deklarował.
„Misja dyplomatyczna” Walerego Abisałowicza
nie ogranicza się do muzyki rosyjskiej. Za zasługi
dla kultury polskiej dyrygent odznaczony został
złotym medalem Gloria Artis. Za Króla Rogera
Karola Szymanowskiego w Maryjskim, za
rozbudowany wątek chopinowski w programie
festiwalu Białe Noce, którego jest szefem
artystycznym, za światowe prawykonanie utworu
Krzysztofa Pendereckiego Powiało na mnie morze
snów... Pieśni zadumy i nostalgii.
W sierpniu tego roku na Międzynarodowym
Festiwalu w Edynburgu (EIF) Gergiev wraz z
London Symphony Orchestra wykona komplet
czterech symfonii Szymanowskiego, co dyrektor
EIF Jonathan Mills zapowiada jako sensację.
Ciekawe, czy i tam po koncercie ktoś z radości
zatańczy na rękach…
Aleksander Laskowski
29 marca na 16. Wielkanocnym Festiwalu Ludwiga van Beethovena
Gergiev zadyryguje kantatą Aleksander Newski Prokofiewa, Uwerturą Rok 1812
Piotra Czajkowskiego oraz III Koncertem fortepianowym d-moll Sergiusza Rachmaninowa. Gościnnie
wystąpią: Ekaterina Semenchuk (mezzosopran), Alexei Volodin (fortepian), Orkiestra Symfoniczna
Teatru Maryjskiego z Sankt Petersburga.
B E E T H O V E N MAGAZINE
11