FUNDI I HUMBJEVE - Gazeta Express

E diel, 6 mars 2011
Shfaqen fi lmat e regjisoreve
Arkivi Qendror Shtetëror i Filmit Shqiptar
do të nderojë fi lmat e regjisoreve, duke
shfaqur gjatë të mërkurave të marsit
veprat e tyre kryesore.
Ndonëse janë të pakta shqiptaret kineaste,
një pjesë e tyre kanë prodhuar fi lma
që kanë zënë vend të rëndësishëm në
kinematografi në shqiptare.
orror
është puna e tij më e famshme. I publikuar
në Francë në vitit 1984 dhe pastaj sërish në
vitin 1999 në shumë vende të Europës libri
nuk bëri ndonjë bujë të madhe. Romani nga
i cili është frymëzuar Almodovar është një
tregim i errët ku askush nga protagonistët
nuk është i pafajshëm. Në qendër të kësaj
historie është Legard një kirurg plastik shumë
i suksesshëm në fushën e kërkimeve për
qelizat staminale, por edhe ekzekutori i një
hakmarrjeje të “butë” mbi njeriun që i ka
përdhunuar vajzën 16-vjeçare, duke e çuar
drejt çmendurisë së pashërueshme. Për
rolin e këtij njeriu brutal (regjisori rrëfen:
“Për herë të parë e kisha të vështirë të vendosja
një lidhje emfatike me një nga personazhet
e mi”), Almodovar thirri Antonio
Banderasin, 22 vjet pas fi lmit të fundit të
bërë së bashku. Bashkëpunimi i tyre artistik,
rreth një dhjetëvjeçar (nga ‘80 në ‘89)
ka vazhduar për 7 fi lma dhe u ndërpre pas
transferimit në Hollivud të aktorit që u bë
një yll. Banderas prej vitesh kërkonte t’i
rikthehej bashkëpunimit artistik me regjisorin
spanjoll. Projekti “La piel que habito”,
i takon vitit 2002 dhe aktori priti me durim
që “mësuesi” i tij të xhironte fi lma të tjerë,
të shkruante 9 skenarë, për të celebruar
bashkëpunimin. Almodovar e përshkruan
kështu takimin: “që nga momenti që kur
Antonio hyri në zyrën time m’u duk sikur
sapo kishim përfunduar së xhiruar fi lmin
“Legami”. E desha patjetër me mua, sepse
është perfekt për të interpretuar një personazh
me probleme psikologjike: Antonio në
këtë moshë u përshtatet lehtësisht këtyre
roleve. Për më tepër doja ta kisha në krah,
sepse duke eksploruar rrugë të reja prania e
tij më bënte të ndihesha më i sigurt”. Kufi j të
rinj kinematografi kë në “La piel que habito”,
por edhe elementët e zakonshëm të kinematografi
së almodovariane: metamorfoza
seksuale, ambiente nëntokësore dhe klaustrofobike
ndërthurje e rastësive dhe fatit.
Në krah të Antonio Banderas do të kishte
dashur të ishte Penelope Cruz, në rolin e
gruas së kirurgut, e burgosur e jetës familjare
dhe e nënshtruar ndaj poshtërimeve të
përditshme. Dhe e detyruar të prostituonte
çdo ditë nga i shoqi. “Për nga mënyra se si
rrodhën më pas ngjarjet nuk e pashë më të
arsyeshme që Penelope të merrte këtë rol”,
tregon Almodovar që e ka fi ksim të theksojë
herë pas here se ka të tjera role shumë të
bukura që ia ka rezervuar aktores spanjolle
që sapo është bërë nënë. Gjithsesi, vendin
e saj në fi lmin e fundit të Almodovar e ka
zënë Elena Anaya, që kishte pasur edhe më
parë bashkëpunime në disa fi lma të regjisorit
spanjoll. “La piel que habito” është
xhiruar në Spanjë për thuajse dhjetë javë
të ndara mes Madridit dhe Galizias. Kostoja
e tij është rreth 10 milionë euro. I sigurt që
do të jetë në festivalin e ardhshëm në Kanë,
fi lmi pritej të dilte në kinematë spanjolle në
fi llim të muajit prill, por për shkak të disa
pengesave për ruajtjen e të drejtës së autorit
në shpërndarjen e tij mendohet se do të jetë
i prekshëm për publikun në vjeshtë.
Bëhet fj alë për Xhanfi se Kekon dhe disa
fi lma të saj, si “Tomka dhe shokët e tij”,
“Partizani i vogël Velo”, “Kur xhirohej një
fi lm”, por edhe për regjisoret tjera që kanë
realizuar fi lma dokumentarë, si Marianthi
Xhako, Donika Muçi, Liri Brahimi, Vitori
Çeli e Adriana Elini.
Muaji i grave kineaste u hap me tre
PADI PËR
VËLLEZËRIT
WEINSTEIN
Vëllezërit udhëheqës filmikë Bob
dhe Harvey Weinstein ballafaqohen
me një padi, në vlerë prej 50 milionë
dollarësh, mbi pohimet se ata kanë
‘sabotuar’ prodhimin e një filmi të
animuar.
Krijuesit e tij pretendojnë se “Escape from Planet
Earth” ka vuajtur për shkak të ‘arrogancës,
pazotësisë, shpenzimeve të shthurura dhe
përbuzjen ndaj obligimeve kontraktore”.
Kompania Weinstein ka thënë se Tony
Leech dhe Brian Inerfeld janë lënë të lirë pas
refuzimit për të bërë filmin. Ata janë liruar
nga rasti si ‘të pavlerë’ dhe ‘shpifës’.
Tony Leech ka qenë bashkëdrejtor dhe bashkautor
i ‘Hoodwinked!’, film i animuar i vitit
2005 i distribuuar nga kompania Weinstein.
Ai, Inerfeld dhe kompania Protocol Pictures kanë
plotësuar dokumentet të mërkurën në Gjykatën
Supreme në Manhattan që i përshkruajnë vëllezërit
Weinstein si ‘udhëheqës filmikë pa influencë’.
Filmbërësit rreshtojnë një seri të ngjarjeve
që ata pohojnë se kanë krijuar pengesë,
pavendosmëri dhe prishje të kontratës.
E tëra ka rezultuar në vite të vonesës për filmin
e tyre, i cili fillimisht ishte parashikuar të
shfaqej në vitin 2009, kanë thënë ata.
Leech dhe Inerfeld gjithashtu pohojnë se kompania
Weinstein i ka paguar ata nga 500 mijë funta
për ta shtyrë padinë e tyre derisa të mbarojë ceremonia
e dhënies së çmimeve Oscar të këtij viti.
Në ceremoninë e së dielës, filmi ‘The King’s Speech’,
i distribuuar nga vëllezërit Weinstein, fitoi katër çmime
Oscar, përfshirë edhe atë për filmin më të mirë.
Muajin e kaluar, regjisori Michael Moore e ndërmori
padinë e tij kundër vëllezërve Weinstein, duke
pohuar se i detyrohen miliona dollarë të fituar nga
dokumentari i tij i vitit 2004 ‘Fahrenheit 9/11’.
dokumentarë të Marianthi Xhakos. Më
9 mars do të shfaqen tre fi lma të Donika
Muçit. Më 16 mars do të ritransmetohen
punimet e Liri Brahimit, më 23 mars ato të
Vitori Çelit, ndërkaq e mërkura e fundit do
t’i takojë dy regjisoreve që nuk jetojnë më:
artistes së popullit, Xhanfi se Kekos dhe
dokumentaristes Adriana Elini.
Zbulohet statuja
antike në Bylis
Në afërsi të Parkut Kombëtar
Arkeologjik «Bylis», gjatë punimeve
për sistemimin e rrugës
nga Qafa e Kashit në Bylis, që
po rikonstruktohet plotësisht,
doli në dritë një shtat prej guri
gëlqeror, skulpturë antike,
pa kokë, e ruajtur në gjendje
shumë të mirë. Drejtori i parkut,
Bashkim Vrekaj tha se statuja
mund të jetë një perëndi lufte,
ose një luftëtar ilir, por saktësisht
do ta provojnë studimet në vijim.
Vrekaj tha se ka rëndësi
Freskat ringjallen në muret e Varshavës
21
fakti që është një gjetje e rrallë
artistike, e punuar nga mjeshtrit
e Bylisit, sepse është e punuar
me gurin gëlqeror të zonës.
«Është nga trup-statujat e
pakta që kemi gjetur në Bylis,
sepse këtu portrete kemi gjetur
edhe më parë, ndërsa shtatët
janë të rralla. Me të, objekteve
arkeologjike të Bylisit i
shtohet dhe një monument
i rëndësishëm me vlera për
kohën e vet», tha Vrekaj.
Sipas tij, statuja i përket kohës
helenistike, rreth shekujve
IV –II para Krishtit, pra me një
moshë mbi 2200- vjeçare.
«Zbulimi ka vlerë pasi tregon
se ndoshta në këtë pjesë të
territorit, pak para se të hysh në
qytetin antik mund kemi gjetur
një monument, tempull, altar
ose ndoshta kemi të bëjmë me
një varr monumental. Kjo statujë
shton pasurinë arkeologjike
të Bylisit», përfundoi Vrekaj.
Kur dashuria për klasiken, Renesancën, pikturën
dhe artin e rrugës bëhen bashkë, rezultati është
një martesë impresive e humorit, subversitetit
dhe një teknike mjeshtërore të vizatimit.
Kjo është puna që bën artistja
polake Jola Kudela. Referencat
e saj në historinë e artit
janë qartë të intepretueshme
nëpërmjet kombinimit të pikturave
dhe fotove të zmadhuara
të personave nga komuniteti
lokal, kryesisht pensionistë. Një
strategji si kjo mund të duket
pak subjektive për faktin që në
veprat e saj kryesisht paraqiten
njerëz në moshë - ata të cilët
siç thotë vetë Kudela, janë me
një këmbë nën dhe, por edhe
të margjinalizuar nga shoqëria
e që bëjnë jetë nëpër shtëpi
pleqsh - të cilët shndërrohen në
pjesë aktive të “ikonografisë së
shenjtë”. Pikërisht me këtë, kjo
artiste u jep forcë të re për jetë
ngase pensionistët shndërrohen
në heronj të muraleve në vendlindjen
e tyre, Varshavë. Krahas
pensionistëve, personazhe të saj
janë, pjesëtarë të subkulturave
siç është rasti me punkerët.
Njëkohësisht me vetë paraqitjet
- me motive të dallueshme
të veprave të Da Vincit apo
Rubensit - ajo shpalos aurën e
gjenialitetit dhe të shenjtërisë.
Është interesante se si Kudela
me një veprim kësisoj, ende nuk
ka hasur në censurën e autoriteteve
polake duke pasur parasysh
se Polonia është një vend ku
dominon katolicizmi. Aq më
tepër për faktin se personazhet
veprave të saj mundësojnë lojën
me motive të qarta kishtare.