894 - Senat RP - Senat Rzeczypospolitej Polskiej

wy∏àcznie organów bezpieczeƒstwa paƒstwa – nie chodzi zatem o pozyskanie ca∏ych zespo∏ów
aktowych.
Poza BUiAD najwi´cej archiwaliów zgromadzi∏y oddzia∏owe biura udost´pniania i archiwizacji
dokumentów w Katowicach, Wroc∏awiu, Gdaƒsku, Krakowie i Poznaniu. Ich zbiory mieszczà si´
w granicach 6000–11 200 m.b. ¸àcznie zgromadzi∏y one 39 374,72 m.b., co stanowi 76,51% dokumentacji
zgromadzonej przez wszystkie dziewi´ç OBUiAD. Zbiory pozosta∏ych OBUiAD mieszczà
si´ w przedziale 2500–3900 (Rzeszów, Lublin, Bia∏ystok i ¸ódê).
Przej´te akta organów bezpieczeƒstwa paƒstwa to przede wszystkim akta operacyjne z teczkami
personalnymi i teczkami pracy tajnych wspó∏pracowników, dokumenty dotyczàce lokali kontaktowych
i mieszkaƒ konspiracyjnych, akta rozpracowaƒ operacyjnych, akta kontrolno-Êledcze zawierajàce
m.in. sprawy o dzia∏alnoÊci „antypaƒstwowej”, „szpiegowskiej” i „sabota˝owo-dywersyjnej”
oraz akta spraw „obiektowo-zagadnieniowych”. Du˝à cz´Êç dokumentów stanowià akta osobowe
b. funkcjonariuszy UB, SB i MO, pracowników cywilnych i ˝o∏nierzy zawodowych resortu spraw
wewn´trznych. Z archiwów Policji przej´to g∏ównie akta funkcjonariuszy UB i MO do 1954 r. oraz
UB i SB do 1990 r. i znacznà iloÊç akt administracyjnych (m.in. rejestry Êledztw i dochodzeƒ z lat
1944–1954, sprawozdawczoÊç, normatywy) oraz akta paszportowe. Te ostatnie dajà si´ wyodr´bniç
w najwi´kszy zbiór archiwalny. ¸àcznie pion archiwalny IPN zgromadzi∏ 43 134,93 m.b. akt paszportowych,
w tym 6844,74 m.b. (15,9%) znajduje si´ w BUiAD, a 36 290,19 m.b. (84,1%) w dziewi´ciu
OBUiAD.
Przej´te dokumenty resortu spraw wewn´trznych to równie˝ dokumenty jednostek organizacyjnych
tego˝ resortu wytworzone w zwiàzku z ich dzia∏alnoÊcià, a nie b´dàce materia∏ami operacyjnymi
i osobowymi. Nale˝y tak˝e wymieniç dokumenty organów bezpieczeƒstwa powsta∏e w zwiàzku
z kluczowymi wydarzeniami okresu PRL: Poznaƒski Czerwiec 1956 r., Marzec 1968 r., wydarzenia
na Wybrze˝u w grudniu 1970 r., w Radomiu i Ursusie w 1976 r. oraz zwiàzane z powstaniem NSZZ
„SolidarnoÊç” i stanem wojennym, a tak˝e zwalczaniem opozycji demokratycznej. Cz´Êç przej´tego
zasobu stanowià zbiory akt normatywnych dotyczàcych organów bezpieczeƒstwa paƒstwa (m.in.
rozporzàdzenia, uchwa∏y, zarzàdzenia, decyzje, rozkazy, pisma okólne, rozkazy personalne). Cz´Êç
akt Instytut przejà∏ w formie mikrofilmów.
Dokumenty wojskowych s∏u˝b specjalnych stanowià materia∏y przekazane przede wszystkim
przez archiwa Wojskowych S∏u˝b Informacyjnych. Przyjmowa∏ je jedynie BUiAD. W tej grupie archiwaliów
przewa˝a dokumentacja operacyjna oraz teczki akt osobowych ˝o∏nierzy i pracowników
cywilnych wojskowych s∏u˝b specjalnych (Informacji Wojska Polskiego, Wojskowej S∏u˝by Wewn´trznej
i Zarzàdu II Sztabu Generalnego WP). BUiAD posiada równie˝ inne zespo∏y aktowe
wojskowych organów bezpieczeƒstwa, w tym akta wojskowych sàdów i prokuratur przekazane
przez CAW, Archiwum Instytucji MON, Archiwum Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej oraz
Archiwum Wojsk Làdowych w Warszawie i Archiwum Paƒstwowe m.st. Warszawy.
Ostateczne przej´cie akt z archiwów ABW i AW odbywa si´ w magazynach Instytutu i nast´puje
po otwarciu zabezpieczonych pude∏ w obecnoÊci funkcjonariuszy ABW lub AW, co praktycznie
koƒczy proces przej´cia przez Instytut ka˝dej z partii dokumentów UB i SB. G∏ównym problemem
zwiàzanym z otwieraniem pude∏ zawierajàcych akta niejawne by∏a przede wszystkim zbyt ma∏a liczba
skierowanych do tych prac funkcjonariuszy ABW. W BUiAD owe czynnoÊci wykonuje tylko jeden
funkcjonariusz ABW. W Oddziale IPN w Katowicach funkcjonariusze ABW jedynie dwa razy
w tygodniu mogà dokonywaç komisyjnego otwarcia kartonów. Liczba otwieranych pude∏ jest równie˝
uwarunkowana charakterem dokumentacji, a w przypadku akt operacyjnych kompletnoÊcià
dokumentów w danej jednostce archiwalnej. Na pracoch∏onnoÊç tych czynnoÊci wp∏yw ma m.in.
niew∏aÊciwe bàdê niestaranne wykonanie spisów zawartoÊci teczek, a w przypadku teczek luênych,
uk∏ad kart niezgodny z kolejnoÊcià w spisie.
W roku sprawozdawczym otwartych zosta∏o 23 506 pude∏ przekazanych przez archiwa ABW
i Policj´ (rok wczeÊniej – 21 648 pude∏). Wed∏ug stanu na dzieƒ 30 czerwca 2004 r., od rozpocz´cia
procesu przejmowania dokumentów z ABW i Policji, ogó∏em otwarto 76 108 pude∏. W szeÊciu
13