894 - Senat RP - Senat Rzeczypospolitej Polskiej

1939–1989, zosta∏y okreÊlone w „Planie dzia∏alnoÊci Biura Edukacji Publicznej”, zatwierdzonym
przez Kolegium IPN.
BEP przygotowa∏o samodzielnie lub we wspó∏pracy z innymi oÊrodkami naukowymi kilkadziesiàt
konferencji oraz sesji naukowych i popularnonaukowych. Te ostatnie (zamiennie z dyskusjami
panelowymi) zwykle towarzyszy∏y otwarciom wystaw Instytutu w ró˝nych miastach. Tematyka konferencji
by∏a zró˝nicowana i wynika∏a zarówno z realizacji g∏ównych kierunków badawczych BEP,
jak i – w przypadku sesji popularnonaukowych – z zapotrzebowania spo∏ecznego oraz realizacji celów
edukacyjnych Instytutu (np. rocznice, uroczystoÊci lokalne).
Do najwa˝niejszych konferencji nale˝a∏y: (1) „Wokó∏ Praskiej Wiosny. Polska i Czechos∏owacja
w 1968 r.”; (2) „»Zwyczajny« resort. Ludzie i metody bezpieki 1944–1956”; (3) „Wolne Zwiàzki
Zawodowe Wybrze˝a (1978–1980)”, (4) „Opór spo∏eczeƒstwa wobec systemu represji w Polsce i na
Litwie w latach 1944–1956”; (5) „WieÊ i ruch ludowy a w∏adza w PRL w latach 1956–1989”; (6)
„Deportacje GórnoÊlàzaków do ZSRR w 1945 r.”; (7) „KoÊció∏ rzymskokatolicki w ¸ódzkiem
w okresie duszpasterzowania biskupa Micha∏a Klepacza (1947–1967)”; (8) „Obóz w Potulicach
– aspekt trudnego sàsiedztwa polsko-niemieckiego w okresie dwóch totalitaryzmów”.
Pracownicy BEP utrzymujà kontakty z placówkami naukowymi w ca∏ej Polsce (m.in. Instytutem
Historii PAN, Instytutem Studiów Politycznych PAN oraz wi´kszoÊcià uniwersytetów), wspó∏pracujà
te˝ z organizacjami kombatanckimi. Wyrazem tego jest udzia∏ w licznych konferencjach i sympozjach
naukowych, a tak˝e wspó∏udzia∏ w ich organizacji.
W czerwcu 2004 r. BEP zakoƒczy∏ realizacj´ ogólnopolskiego projektu badawczego „Lista skazanych
na kar´ Êmierci 1944–1956”, którego celem by∏o: a) ustalenie liczby skazanych na kar´
Êmierci w latach 1944–1956 przez sàdy komunistyczne w Polsce; b) przedstawienie dzia∏alnoÊci
oraz odpowiedzialnoÊci w tym obszarze aparatu represji (MBP, prokuratura, sàdy – w tym wojskowe);
c) wype∏nienie szczegó∏owych kwestionariuszy osób skazanych w latach 1946–1955 na kar´
Êmierci z przyczyn politycznych przez Wojskowe Sàdy Rejonowe (WSR). Okaza∏o si´, ˝e w latach
1944–1956 ró˝nego typu sàdy (wojskowe i cywilne) orzek∏y ∏àcznie ponad 8000 wyroków Êmierci,
z czego ok. 4500 zosta∏o wykonanych. Nie sposób ustaliç w sposób precyzyjny, ile z tych wyroków
orzeczono wobec dzia∏aczy politycznych, a ilu spoÊród oskar˝onych skazano za rzeczywiste czyny
kryminalne. Najwi´cej dzia∏aczy niepodleg∏oÊciowych zosta∏o skazanych na kar´ g∏ównà przez
WSR – powo∏ane w styczniu 1946 r. i dzia∏ajàce we wszystkich województwach do 1955 r. w∏àcznie.
Na stronie internetowej IPN (www.ipn.gov.pl) zosta∏a udost´pniona lista blisko 3500 nazwisk
osób skazanych przez WSR na kar´ Êmierci, spoÊród których na niemal 1400 kara ta zosta∏a wykonana.
W serii ksià˝kowej „Relacje i wspomnienia” opublikowana zosta∏a Ksi´ga Êwiadectw. Skazani
na kar´ Êmierci w czasach stalinowskich i ich losy.
W ramach tematu „Konspiracja i opór spo∏eczny w Polsce w latach 1944–1956. S∏ownik biograficzny”
na poczàtku 2004 r. ukaza∏ si´ drugi tom s∏ownika: Konspiracja i opór spo∏eczny w Polsce
w latach 1944–1956. S∏ownik wydawany jest w systemie holenderskim (ka˝dy tom od A do Z),
a tom II liczy 147 biogramów opatrzonych bogatym aparatem (indeksy, bibliografia), o ∏àcznej obj´toÊci
ponad 30 arkuszy wydawniczych (660 stron). WÊród postaci prezentowanych w tym tomie
znaleêli si´: ˝o∏nierze Armii Krajowej oraz innych organizacji podziemnych, pozostajàcy w konspiracji
po 1944 r., przedstawiciele podziemnej i jawnej opozycji dzia∏ajàcej od 1945 r. (m.in. z PSL,
SN i SP), a tak˝e przedstawiciele najm∏odszego pokolenia konspiratorów, którzy w latach 50. zak∏adali
kó∏ka samokszta∏ceniowe w szko∏ach czy te˝ przeciwstawiali si´ kolektywizacji wsi. Rozpocz´∏y
si´ te˝ prace 65 historyków z IPN i spoza Instytutu nad tomem III, który ma zawieraç ponad
150 biogramów ˝o∏nierzy i dzia∏aczy niepodleg∏oÊciowych z podziemia poakowskiego, ruchu narodowego,
ludowego, socjalistycznego, konspiracji pi∏sudczykowskiej, organizacji m∏odzie˝owych,
oddzia∏ów partyzanckich – ze wszystkich regionów Polski, w tym Kresów Wschodnich II RP.
W ramach tematu „Wojna i okupacja 1939–1945” w koƒcu 2003 r. ukaza∏a si´ fundamentalna
Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, ukazujàca ca∏oÊciowo dzia∏alnoÊç tajnej administracji
w okupowanej Polsce. Wydany zosta∏ podwójny numer „Biuletynu IPN” oraz ksià˝ka:
19