OCHRONA ŚRODOWISKA I ZASOBÓW NATURALNYCH nr 35/36

Zofia Kołoszko-Chomentowska
Tabela 2. Dochodowość czynników wytwórczych w badanych gospodarstwach
Lata
2002 2006
Wyszczególnienie
w tym:
ogółem ogółem dopłaty bezpośrednie
Dochód z gospodarstwa PLN/ ha UR 559,02 1167,16 557,14
Dochód z gospodarstwa PLN/ osoba pełnozatrudniona 7688,35 15941,70 7609,76
Dochód z gospodarstwa PLN/ 100 PLN środków trwałych 5,92 9,43 4,50
Źródło: wyniki badań własnych.
Z badań Niewiadomskiego [2007] przeprowadzonych w gospodarstwach rolnych prowadzących
rachunkowość rolną pod kierunkiem IERiGŻ w latach 2000-2002 wynika, że badane
czynniki produkcji oddziaływały w różnym stopniu na efektywność gospodarstw rolnych, jednak
najlepsze efekty uzyskano zwiększając poziom intensywności gospodarowania.
Według Pietraszewskiego [1988] nie należy jednak zakładać, że gleby słabe z góry przesądzają
o niskiej produktywności gospodarstw. Należy raczej tworzyć warunki ekonomiczne do
rozwoju produkcji zwierzęcej w regionach o dużym udziale użytków zielonych, zabezpieczając
tym samym wysoką ich dochodowość obok wysokiej produkcyjności i produktywności.
W literaturze wskazuje się na wiele przyczyn utrudniających efektywne wykorzystanie
zasobów gospodarstwa. Jako jedną z nich wymienia się niekorzystną strukturę agrarną
[Kłodziński 1998]. Poprawa efektywności ekonomicznej, czyli umocnienie produkcyjne gospodarstw,
wywołuje na ogół motywację do dalszego ich rozwoju, w tym także obszarowego.
Struktura obszarowa pozostaje niezmiennie wyznacznikiem zdolności produkcyjnych i
rozwoju [Karwat-Woźniak 2007]. Potwierdzają to również badania Sulewskiego [2008], najwyższą
ogólną efektywność techniczną osiągnęły gospodarstwa największe obszarowo,
chociaż i w ich przypadku zaobserwowano znaczny stopień nieefektywności, której źródeł
należy poszukiwać przede wszystkim w sposobie zarządzania gospodarstwem. Na potrzebę
sprawnego zarządzania zwraca się coraz większą uwagę w warunkach gospodarki konkurencyjnej.
Poprawa konkurencyjności wymaga właśnie postępu w zakresie efektywności
operacyjnej (sprawniejsze od innych wykonywanie zadań rutynowych, powtarzalnych) i
strategicznej (funkcjonowanie inaczej niż konkurenci) [Kulawik 2007].
PODSUMOWANIE. Efektywność ekonomiczna, obok racjonalności jest podstawową
kategorią służącą ocenie gospodarowania w rolnictwie. Ukształtowanie odpowiednich relacji
między poszczególnymi czynnikami wytwórczymi jest ważne z punktu widzenia gospodarstw
rolnych, pozwala bowiem przy danych zasobach osiągnąć maksymalne efekty
produkcyjno-ekonomiczne. Zagadnienie efektywności zasobów wytwórczych szczególnie
istotne jest właśnie w zmiennych warunkach gospodarowania, w warunkach konkurencji.
Analiza badanych gospodarstw woj. podlaskiego dowodzi, że w 2006 r. efektywność
wykorzystania czynników produkcyjnych zwiększyła się. Miały na to wpływ głównie dopłaty
obszarowe i płatności ONW, które w zasadniczy sposób przyczyniają się do poprawy efektów
gospodarowania na glebach lekkich.
28