OCHRONA ŚRODOWISKA I ZASOBÓW NATURALNYCH nr 35/36

Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 35/36, 2008 r.
REALIZACJA PROGRAMÓW ROLNOŚRODOWISKOWYCH
NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA W LATACH 2004-2006
ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM OBSZARÓW O WYSOKICH
WALORACH PRZYRODNICZYCH*
WPROWADZENIE. Cechą specyficzną produkcji rolniczej jest jej przyrodniczy charakter
i nierozerwalny związek ze środowiskiem naturalnym, z tego względu koncepcja zrównoważonego
rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich ma w tym wypadku szczególne uzasadnienie
[Adamowicz 2003, Kutkowska 2007]. Po roku 2004 wraz z integracją polskiego
rolnictwa ze strukturami Unii Europejskiej rolnicy uzyskali możliwości wykorzystywania instrumentów
finansowego wsparcia działalności rolniczej, część tych instrumentów służy
bezpośrednio wzmacnianiu realizacji celu ekonomicznego i ochronie środowiska na poziomie
gospodarstwa. Są to pakiety programu rolnośrodowiskowego [Liro 2000, Bereżnicka
2004, Niewęgłowska 2002]. Ich realizacja daje możliwość zachowania cennych walorów
środowiska przyrodniczego, a zwłaszcza ochrony gruntów rolnych i krajobrazu przed dewastacją.
Program rolnośrodowiskowy objęty został pomocą w ramach Planu Rozwoju Obszarów
Wiejskich (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lipca 2004 r. Dz. U. nr 174, poz.,
1809). Gospodarstwa usytuowane na obszarach gmin znajdujących się w strefach priorytetowych
mogły realizować takie pakiety rolnośrodowiskowe, jak:
● Rolnictwo zrównoważone,
● Rolnictwo ekologiczne,
● Utrzymanie łąk ekstensywnych,
● Utrzymanie pastwisk ekstensywnych,
● Ochrona gleb i wód,
● Strefy buforowe
oraz
● Ochrona rodzimych ras zwierząt gospodarskich.
Realizację niektórych z zaprogramowanych pakietów, np. Rolnictwo ekologiczne czy
Rolnictwo zrównoważone, mogły podejmować gospodarstwa położone na terenie całego
kraju. Program rolnośrodowiskowy był jednym z trudniejszych i bardziej nowatorskich działań
PROW 2004-2006. W Polsce średnio w 4% gospodarstw zdecydowano się na jego
realizację. W skali regionalnej przodowało zwłaszcza woj. zachodniopomorskie (10% gospodarstw),
najmniej pakietów rolnośrodowiskowych rozpoczęto w woj. śląskim (1% gospodarstw).
Województwo dolnośląskie charakteryzowało podejmowanie tych działań na poziomie
średniej krajowej (wg ARiMR – dwa lata po akcesji, Warszawa: 98–103).
* Dr hab. Barbara Kutkowska, prof. nadzw. – Katedra Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa, Uniwersytet
Przyrodniczy we Wrocławiu.
44