1 - Portret

12 - PORTRET25
– No, prawie... To taka niewielka miejscowość pod Krakowem. Nie będzie pan wiedział.
– Ale skąd? – nie dawał za wygraną nasz rozmówca.
Nie ma rady, zostaliśmy przyparci do muru.
– Z Krzeszowic.
Na dźwięk tego słowa starszy pan aż podniósł się na krześle:
– Krzeszowice! Te słynne Krzeszowice!
W pierwszym momencie sądziliśmy, że hrabia Tyszkiewicz chce być po prostu uprzejmy, szybko
jednak do nas dotarło, że ta nagła zmiana tonu i niepohamowana radość są autentyczne. Hrabia
kontynuował rozpromienionym głosem:
– Jeździło się tam przed wojną, oj jeździło! Z kuzynkami Tyszkiewiczównymi chodziło się na
bale do Potockich i na wycieczki... Przeurocza okolica! Cały Kraków jeździł.
I zaczął nas wypytywać o różne detale, zdradzające doskonałą znajomość topografii naszego
skromnego miasteczka. Co jak co, ale tego to się nie spodziewaliśmy: człowiek jedzie na drugi kraniec
Europy po to, aby się czegoś dowiedzieć o miejscu, z którego wyjechał... Udzieliło nam się jego
wzruszenie.
W tym momencie do rozmowy wtrąciła się pani Lila:
– Jak Państwo są z Krakowa...
– Spod Krakowa, przecież ci mówią! – poprawił hrabia Tyszkiewicz.
– No, ale to prawie to samo... – broniła się nieśmiało wdowa po gubernatorze.
– Nie to samo! – zagrzmiał bywalec przedwojennych balów i zabrzmiało to tak, jakby to nie
Kraków był wielkim miastem a Krzeszowice małym miasteczkiem, lecz na odwrót.
– No dobrze, już dobrze... – spasowała pani Lila. – Ale pozwól mi coś powiedzieć.
I odwróciła głowę w naszą stronę:
– Wiecie Państwo, ja wyjechałam z kraju niedługo po wojnie. Teatrem to ja się tak za bardzo nie
interesowałam, za to uwielbiałam chodzić do kina. Jak Państwo są z Krakowa, to może będą kojarzyć.
Był taki młody, obiecujący reżyser... Wajda się nazywał... I on był chyba też z Krakowa. Znany on
jest chociaż trochę?
– Kto?! – hrabia Tyszkiewicz złapał się za serce, a my o mało nie udławiliśmy się z wrażenia.
– No, ten Wajda... Słyszeli o nim Państwo?
Na twarzy sympatycznej staruszki malowało się szczere zainteresowanie. Wzruszenie udzieliło
nam się po raz wtóry.
Takich niezapomnianych momentów, pośrednio lub bezpośrednio za sprawą Joyce’a, przeżyliśmy
w Irlandii więcej. Taką chwilą była na przykład... lekcja demokracji udzielona nam przez panią
Kaminską. Podwożąc nas pod Martello Tower, wieżę w której rozpoczyna się akcja „Ulissesa”, pani
Kaminska w pewnym momencie uprzejmie nas przeprasza, po czym zatrzymuje samochód przed
jakimś urzędem. Okazało się, że był to lokal wyborczy. Po spełnieniu obywatelskiego obowiązku
wsiadła do samochodu i ruszyliśmy dalej. Rozmowa zeszła na politykę, pani Kaminska zapytała czy
chodzimy na wybory. Zgodnie z prawdą odpowiedzieliśmy, że nie. Jesteśmy programowo apolityczni
i to do tego stopnia, że zbojkotowaliśmy nawet pierwsze wolne wybory 4 czerwca 1989 roku, kiedy
Solidarność wygrała z komuną. Na to nasza irlandzka gospodyni z prostolinijną szczerością odpowiada:
– A to błąd, wielki błąd. Wybory to jedyny moment, kiedy przeciętny człowiek może cokolwiek
zmienić, kiedy może mieć jakiś wpływ na rzeczywistość. Kto z tej szansy nie korzysta jest – nie obraźcie
się, ale muszę to powiedzieć – po prostu głupi. My w Irlandii prawdziwie wolne wybory mamy
dopiero od niedawna, dlatego bardzo cenimy sobie taką możliwość.
Nie obraziliśmy się, choć z tej mądrej lekcji nie od razu umieliśmy skorzystać – na pierwsze wybory
poszliśmy dopiero po kilku latach, gdy pani Kaminska już nie żyła.
Można by zatem powiedzieć, że do kraju poety warto pojechać także po to, żeby lepiej zrozumieć
swój kraj. I samego siebie.
Podróże kształcą?
Żeby było zabawniej, od tego czasu każde kolejne wybory w Polsce stoją pod hasłem „budowy
drugiej Irlandii”, powtórzenia ichniejszego cudu gospodarczego, itp., etc. Kto wie, może nawet i to
się kiedyś uda?