1 - Portret

PORTRET25 - 19
W „Finnegans Wake / Finneganów trenie” podobne przenikania i transformacje są regułą; wszystkie
postaci jednoczą w sobie różne tożsamości, odgrywając symultanicznie kilka ról naraz – od realistycznych
aż po mityczne i abstrakcyjne symbole. Dlatego personifikacja nie jest tu może najodpowiedniejszym
słowem, gdyż, zgodnie z logiką snu, Anna Livia nie tyle uosabia rzekę, co nią po prostu j e s t .
Podobnie jej córka Issy, która, nim stanie się Nową Lete – Rzeką Zapomnienia, przechodzi szereg
metamorfoz odzwierciedlających krążenie wody w przyrodzie: najpierw unosi się nad ziemią pod postacią
mgły, potem przeobraża się w składającą się z tysięcy kropel chmurę, aby z powrotem opaść na
ziemię deszczem łez:
Księga I, rozdział 6
(str. 159)
O! Tak! Oraz, a lass not last, Nuvoletta.
Nam olśniła się Nuvoletta po raz ostatni w swym niazbyt długim życiu i zebrała przewiele swych
niejednomyśli w jedną. I zerwała wszystkie mgły rączyny. I wspięła się przez balastrę; krzyknęła jak
dżdżecko mgległośno: Nuée! Nuée! Załopotała sukienocka. Znikła. A do rzeki co była strumieniem
(łez tysiąc lat płynęła eona, płynęła nieulęgła, roztończona, primo błoto Missisliffi) spadła łza, samołkna
łza, najpiękniejsza łza wszech płaczów (dla tych naturalnie którzy lubią takie lukryłowane
bajki i ‘kochają się’ w podobnie rzewnych ach–ach komuna łzach których hopełno w harrodsach) bo
ronił ją ok przestępny. Ale rzeka połknęła w dal ją, w dal, łez miechem jakby jej serce potokło: Łkaj,
łkaj, łkaj! Weh, O weh! Płaczę mi przebaczyć, lecz nie wstrzymam się!
Córka Earwickerów to istota o rozszczepionej osobowości, występująca w wielorakich wcieleniach.
A to w postaci dwóch Izold (u Joyce’a podobnych do siebie jak dwie krople wody czy odbicie w lustrze):
Księga II, rozdział 1
(str. 220)
IZOD (Panna Butys Pott, dziewczyna z obsługi służy prospektem), czarownej blondy z rozkosznymi
dołeczkami, której urodą dorównuje tylko wdzięczna siostra z lustrzanego odbicia, w zwiewnym
opalu…
Innym razem jako siedem tęczowych dziewcząt (angielskie „RAINBOW” wpisane zostało jak
akrostych w ich imiona):
Księga II, rozdział 1
(str. 226)
To to tak, para dwa, tu i tam palczą w krąg, co za ogniołki, nodą kiwają, co rzeszne panny umają,
co za anielski okrąg. Pończoszki z koszmiru, podwiązki z liberty, bylebuty selwrem ożywione. Czepeczki
z penstargu, sukienki z kokardką, na palec palcoty pierścionek. Skaczą pętle, pięknie, lube w
lawo do światła dołączyć. Zda się śliczna, świetlna każda sidlona w ślubnej nocy. Błyskoki filutne proszą.
Blaski kokietne znoszą. A letknie, a ledwie, a lecnie figlują. A figlalej całą rozgrają się fifikołują.
Wymówić je wraz podając po jednej, kadencando koloratury! R to Rubretta a A to Arancia, Y jest
jak Yilla a N to zieleniN. B to Boyblue z odaliską O, W wydaje wodę florettom listopamięci.
Wreszcie jako wcielenie dwudziestu dziewięciu panien (czyli dni roku przestępnego):
Księga III, rozdział 2
(str. 430)
I było tam dwadzieścia dziewięć córek z podniebnej wieczorowej szkoły państwowej przed wezwaniem
świętej Berchedy, (widać pamiętały że przeztępły czas trwa co–czwarty–rok), na przedpołudniowej
lekcji życia, pod drzewem, wbrew jego przestrodze, spoczęły, spondad stawiącą brzegą, gdzie
ich uwagę przyciągał bardzordzadki widok, yellowstonny pierwszy ludzki słup graniczny (to bur, to
knur, to król między gburami, sir Humphrey ma sługę, spotkałyśmy go maury wrzosami!) kiedy od-