Małopolska. Szlak Architektury Drewnianej
Małopolska. Szlak Architektury Drewnianej
Małopolska. Szlak Architektury Drewnianej
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
SZLAK<br />
ARCHITEKTURY<br />
DREWNIANEJ<br />
Wnętrze dworu w Zubrzycy Górnej (PD)<br />
potopie szwedzkim i przetrwał do XIX w.,<br />
ulegając tylko przemianom wynikającym<br />
z dominacji kolejnych stylów w architekturze<br />
powszechnej. Polskie dwory szlacheckie<br />
przeważnie budowane były na wzniesieniach<br />
(często na miejscu wcześniejszych<br />
dworów obronnych) w otoczeniu pięknych<br />
i rozłożystych drzew, usytuowane tak, by<br />
fasada frontowa była w pełni nasłoneczniona<br />
o godzinie jedenastej. Droga dojazdowa<br />
była zwykle długą aleją obsadzoną szpalerem<br />
drzew, natomiast na tyłach zabudowań<br />
dworskich rozpościerał się park, początkowo<br />
zawsze w układzie symetrycznym<br />
(potem stopniowo zaczęto wprowadzać<br />
układy swobodne ze ścieżkami wijącymi<br />
się wśród kęp drzew i krzewów oraz polan<br />
z oczkami wodnymi i stawami). W pobliżu<br />
głównego budynku znajdowały się zabudowania<br />
gospodarcze, wśród nich budynek<br />
kuchni z piecem chlebowym. W XVII w. budynek<br />
mieszkalny został wyodrębniony<br />
z wielobudynkowej zabudowy dworskiej<br />
i nazwa „dwór” zaczęła odnosić się tylko<br />
do niego, a nie – jak uprzednio – do całego<br />
zespołu zabudowań.<br />
Drewniane dwory szlacheckie posiadały<br />
prawie zawsze konstrukcję zrębową, a ściany<br />
najczęściej pokrywał tynk (w XIX w.<br />
zaczęto częściej stosować szalunek), nieraz<br />
boniowany, w narożach pojawiały się<br />
pilastry – wszystko to miało upodabniać<br />
dwór do pałacu.<br />
Były to budynki parterowe, do wnętrza<br />
wchodziło się po dwóch lub trzech stopniach,<br />
przez dwu- lub czterokolumnowy<br />
portyk, czasem zabudowany ganek lub<br />
ryzalit, które dodatkowo podkreślały oś<br />
symetrii całego gmachu. Budynki dworów<br />
najczęściej były dwutraktowe z sienią na osi<br />
wejścia, a na zamknięciu tej osi znajdowało<br />
się drugie wejście – od ogrodu i parku.<br />
Także alkierze były rozmieszczone symetrycznie,<br />
podkreślały one także naroża,<br />
przy których były dobudowywane.<br />
Dwory przykrywano stromymi czteropołaciowymi<br />
dachami gontowymi, najczęściej<br />
łamanymi w typie polskim lub mansardowym.<br />
W Małopolsce możemy spotkać także<br />
dach krakowski, który jest swoistą odmianą<br />
łamanego dachu polskiego.<br />
Dwór w Sądeckim Parku Etnograficznym (WM) 17
Change language