Hollt og gott - Námsgagnastofnun

Halldóra Birna Eggertsdóttir
Hjördís Jónsdóttir
Hollt og gott
Kennsluleiðbeiningar með
heimilisfræði fyrir 3. bekk
NÁMSGAGNASTOFNUN
07520
1

Efnisyfirlit:
Til kennarans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1. viðfangsefni: Gagn og gaman í eldhúsinu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2. viðfangsefni: Morgunverður . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3. viðfangsefni: Morgunmatur kátra krakka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
4. viðfangsefni: Drykkjarvörur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
5. viðfangsefni: Sólskinsdrykkur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
6. viðfangsefni: Góðar matarvenjur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
7. viðfangsefni: Gulrótarsalat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1
8. viðfangsefni: Skemmdarvargar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2
9. viðfangsefni: Grænmetisbátur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 3
10. viðfangsefni: Hvar geymum við matvælin? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4
11. viðfangsefni: Brauðkringlur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 5
12. viðfangsefni: Örverur geta leynst víða . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 6
13. viðfangsefni: Trallakökur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 7
14. viðfangsefni: Mjólkurflokkurinn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8
15. viðfangsefni: Mjólkurdrykkur þriðju bekkinga . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 9
16. viðfangsefni: Mjólkurvörur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
17. viðfangsefni: Skyrsúpa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1
18. viðfangsefni: Matargerð fyrri tíma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2
19. viðfangsefni: Þjóðlegur íslenskur matur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
20. viðfangsefni: Verndum umhverfið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
21. viðfangsefni: Pylsur í felum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
22. viðfangsefni: Hvað kostar skólanestið? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
23. viðfangsefni: Kryddbrauð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
24. viðfangsefni: Mjólkurumbúðir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
25. viðfangsefni: Beyglubrauð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
26. viðfangsefni: Við höfum verk að vinna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
27. viðfangsefni: Drumbar að hætti kokksins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1
Ítarefni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 2
Hollt og gott
Kennsluleiðbeiningar með
heimilisfræði fyrir 3. bekk
© 2001 Halldóra Birna Eggertsdóttir og Hjördís Jónsdóttir
Ritstjóri: Birna Sigurjónsdóttir og Jórunn Magnúsdóttir
Teikningar: Freydís Kristjánsdóttir
Hönnun og umbrot: Námsgagnastofnun
Öll réttindi áskilin
1. útgáfa 2001
Vefútgáfa
2 Efnisyfirlit–Hollt og gott

Til kennarans
Við samningu þessarar bókar voru fjórir þættir heimilisfræðinnar lagðir til grundvallar,
næring og hollusta, örverufræði (hreinlætisfræði), matvælafræði og neytendafræði.
Ákveðið var að skipta bókinni niður í fjórar lotur, líkt og gert var í annars bekkjar bókinni,
þar sem hver þáttur fyrir sig gengur sem rauður þráður í gegnum sérhverja lotu.
Aðrir þættir heimilisfræðikennslu fyrir átta ára nemendur, eins og matreiðsla og vinnubrögð,
voru felldir inn þannig að úr myndaðist ein samfella fyrir hverja lotu. Höfundar
leggja til að námsefnið verði kennt þannig að hver lota sé unnin sem ein heild. Það er
trú okkar að námið verði markvissara og áhugaverðara ef hægt er að skapa heildstæða
mynd af viðfangsefninu í hugum nemenda.
Loturnar voru nefndar eftirfarandi heitum:
• Hollt og gott sem tengist næringu og hollustu.
• Örverurnar í kringum okkur sem tengist örveru- og hreinlætisfræði.
• Maturinn okkar sem tengist matvælafræði.
• Við erum ábyrgir einstaklingar sem tengist neytendafræði.
Röðinni á lotunum má breyta ef kennara sýnist svo og efnistök geta verið háð framboði
á hráefni og tímabilum kennsluársins.
Miðað er við að hver kennslustund (80 mín.) sé byggð á viðfangsefnum einnar bókaropnu,
þannig að í hverri kennslustund sé bæði bóklegur og verklegur þáttur.
Uppskriftirnar í nemendabókinni eru þannig byggðar upp að sérstaklega er getið um
áhöldin og hráefnið sem nota þarf við matreiðsluna. Er þetta gert til þess að nemendur
læri strax að taka til efni og áhöld áður en hafist er handa.
Það er von okkar að kennsluleiðbeiningarnar komi sér vel þegar farið er að skipuleggja
kennslustundir vetrarins. Eflaust má nálgast efnið á annan hátt en lagt er til hér. Námsbækur
og kennsluleiðbeiningar eiga fremur að vera leiðbeinandi og til stuðnings en að
vera stýrandi.
Gangi ykkur vel í starfi.
Halldóra Birna og Hjördís
Til kennarans–Hollt og gott
3

Gagn og gaman í eldhúsinu
Gagn og gaman
í eldhúsinu
Allt í óreiðu
Hvað er rangt á þessari mynd?
Verið óspör á handþvottinn.
Hafið ætíð hreina handþurrku
og borðklút við höndina.
Verið hrein og snyrtileg
við eldhússtörfin.
Þvoið allar matarleifar vel
af borðbúnaðinum og
áhöldunum eftir notkun.
Getur þú fundið nokkur atriði
sem ekki eiga heima í öruggu eldhúsi?
Skiljið við vinnusvæðið
eins og þið viljið koma að því.
Fáið alltaf leyfi áður en þið
farið að vinna í eldhúsinu.
4
5
Markmiðið er að nemendur:
• læri um mikilvægi handþvottar
• læri um nauðsyn þess að viðhafa hreinlæti
við heimilisstörfin
• geti gert greinarmun á hreinu og óhreinu
eldhúsi
• læri að eldhúsið er sérstæður vinnustaður
• læri hvernig við tryggjum öruggt vinnusvæði
Námsgögn
Nemendabókin bls. 4 og 5.
Handsápa, naglabursti, handklæði/bréfþurrka,
svunta, borðtuska, þvottabursti,
diskaþurrka, beittur hnífur og skæri.
Blýantur og litir.
Kennslutilhögun
1. Námsefnið afhent og útskýrt fyrir nemendum hvernig það er unnið.
Nemendur merkja og skoða bókina.
2. Nemendur og kennari skoða saman myndir og texta á blaðsíðu 4 og 5, aðgæta
hvað þær segja okkur og hvað hafa ber í huga til að hafa megi bæði gagn og
gaman af eldhússtörfunum.
4 1. viðfangsefni–Hollt og gott

3. Rætt um mikilvægi handþvottar, hvenær þörf sé á handþvotti og rifjað upp
hvernig við berum okkur að. Nemendur æfa handþvott.
4. Kennari fer yfir hvernig unnið er í eldhúsinu og nemendur skoða í skápa og
skúffur. Rætt um mikilvægi hreinlætis og snyrtimennsku við eldhússtörfin,
hvers vegna við viljum ekki hafa sóðaskap í elhúsinu.
5. Umræður um hvort átta ára börn geti unnið ein í eldhúsinu, hvað þau geti gert
til að hjálpa og aðstoða. Rætt um hvað ber að varast, eins og til dæmis allt sem
getur orðið heitt, alla beitta hluti og tæki sem framkalla hávaða.
6. Kennari bendir á að það sé mikilvægt að muna alltaf eftir eldhúsreglunum, matreiðslan
verður ekki ánægjuleg ef einhver slasar sig eða verður veikur af matnum.
7. Nemendur vinna verkefnið Allt í óreiðu með því að merkja við þau atriði sem
eru röng.
8. Kennari fer yfir atriðin og spyr einstaka nemendur um álit þeirra og skapar
umræður út frá svarinu.
Í lok tímans geta kennari og nemendur poppað samkvæmt uppskrift fyrsta bekkjar.
Einnig mætti útbúa grænmetisbakka og ídýfu úr kotasælu og graslauk eða búa til
ávaxtasalat.
Ítarefni
Lata stelpan eftir Emil Ludvik
1. viðfangsefni–Hollt og gott
5

Morgunverður
Morgunverður
Morgunverðurinn er mikilvægasta máltíð dagsins.
Morgunverðurinn er mikilvægasta
máltíð dagsins.
Markmiðið er að nemendur:
1. Hvað finnst þér gott að borða á morgnana? Dragðu hring utan
um matvælin á myndinni.
2. Hvað borðaðir þú í morgun? Settu tengisnúru frá borðinu
að matvælunum á myndinni.
3. Hvað er ekki hollt að borða í morgunmat? Skrifaðu á
auðu línuna með hjálp kennara þíns.
• læri hvað þarf til að viðhalda hreysti og
vellíðan
• viti að morgunmáltíðin er ein af þremur
aðalmáltíðum dagsins
• læri hvað er góður morgunmatur
• þekki muninn á hollum og óhollum
morgunverði
6
Námsgögn
Kennslutilhögun
Nemendabókin bls. 6.
Fæðuhringurinn.
Fæðutegundir.
Myndir af fæðutegundum.
Blýantur og litir.
1. Kennari rifjar upp fæðuhringinn með nemendum og ræðir mikilvægi þess að
borða einhvern mat úr öllum fæðuflokkunum reglulega yfir daginn.
2. Umræða um hvað morgunmatur sé, hvenær við borðum hann, hvort nauðsynlegt
sé að borða morgunmat og hvers vegna. Getum við hlaupið út í eril
dagsins með tóman maga og enga orku til að halda okkur gangandi fram að
næstu máltíð? Hér getur kennari kynnt fyrir nemendum hugtakið máltíð og
það að morgunmaturinn sé ein af þremur meginmáltíðum dagsins.
3. Kennari og nemendur skoða saman myndina í nemendabók af morgunverðarborðinu
og matvælunum í kring. Umræður um hvað fær okkur til að borða og
hvers vegna við verðum svöng. Er það ilmurinn af matnum, ánægjuleg samskipti
við fjölskylduna, fallegt matarborð, merki frá líkamanum um þörf fyrir
mat eða uppáhaldsmaturinn okkar?
4. Nemendur segja frá og merkja í bókina, í fyrsta lagi hvað þeim finnst gott að
borða í morgunmat, í öðru lagi hvað þeir borðuðu í morgun.
5. Kennari sýnir nemendum ýmsar fæðutegundir. Nemendur og kennari flokka
saman það sem hægt er að kalla annars vegar hollt og hins vegar óhollt í
morgunmat. Nemendur skrifa heiti á einum til tveimur tegundum af óhollum
morgunmat í bókina.
Ítarefni
Heil og sæl. Bæklingur frá íslenska mjólkuriðnaðinum.
Myndir af fæðutegundum úr blöðum og tímaritum.
Netfang: http://kidshealth.org/kid/stay_healthy /index.html
6 2. viðfangsefni–Hollt og gott

Morgunmatur kátra krakka
Heitt kakó fyrir 8
Mælum saman.
3 msk kakó
3 dl vatn
6 msk sykur
15 dl mjólk
Brosandi andlit
Efni og áhöld
brauð kæfa epli agúrka vínber paprika steinselja
Markmiðið er að nemendur:
• fái þjálfun í að nota einföld áhöld
• læri að vinna skipulega eftir einfaldri
uppskrift
• öðlist skilning á hreinu og snyrtilegu
vinnuumhverfi
• læri um samvinnu
vinnudiskur skurðarbretti smjörhnífur grænmetishnífur
Þú getur skreytt þína brauðsneið öðruvísi.
7
Námsgögn
Nemendabókin bls. 7.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Kennslutilhögun
1. Uppskrift af heitu kakói og brauðsneið skoðuð. Dálkurinn efni og áhöld
útskýrður sérstaklega, hvers vegna nauðsynlegt sé að finna allt til áður
en hafist er handa.
2. Kennari rifjar upp hætturnar í eldhúsinu. Það þarf að fara varlega nálægt heitri
eldavélinni og sýna beittum hlutum virðingu.
3. Kennari og nemendur mæla saman hráefni í stóra uppskrift af heitu kakói.
Gott er að fara yfir heiti mæliskeiðanna. Kennari sér um þennan verkþátt.
4. Nemendur búa til brosandi andlit meðan kakóið hitnar. Nauðsynlegt er að
benda nemendum á að þeir geti gert brauðsneiðina sína öðruvísi en sýnt er í
nemendabók.
5. Borðhald. Kennari skammtar nemendum heitt kakó í litlar könnur eða bolla.
6. Allir hjálpast að í lokin við frágang. Athugun gerð á eldhúsinu áður en
kennslustund lýkur.
Meðan nemendur matast mætti lesa sögu um mat og matarvenjur. Einnig væri hægt að
athuga hvort máltíðin innihaldi fæðutegundir úr öllum fæðuflokkunum.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn.
Fæðuhringurinn.
3. viðfangsefni–Hollt og gott
7

Drykkjarvörur
Drykkjarvörur
Vatn er besti svaladrykkurinn.
gosdrykkur
ávaxtasafi
kakómjólk
vatn
Hver af þessum fjórum drykkjum er hollastur?
Hvers vegna er vatn besti svaladrykkurinn?
sykurmolar
sykurmolar
sykurmolar
sykurmolar
Vatn er besti svaladrykkurinn
Markmiðið er að nemendur:
• þekki muninn á hollum og óhollum
drykkjarvörum
• læri að meta vatnið sem góðan
valkost/læri um gildi vatns sem drykkjar
• læri um mikilvægi vatns fyrir líkamann
Hvað færð þú þér að drekka við þorsta?
8
Drekkum vatn við öll tækifæri!
Námsgögn
Nemendabókin bls. 8.
Umbúðir, myndir, drykkjarvörur.
Blýantur og litir.
Kennslutilhögun
1. Kennari sýnir umbúðir/myndir af ýmsum drykkjarvörum og nemendur flokka
þær í hollar og óhollar vörur. Nemendur færa rök fyrir svörum sínum.
2. Nemendur og kennari skoða myndirnar af drykkjunum í nemendabók, ræða um
sykurinnihald drykkja og hvort sykurmagnið skipti máli fyrir heilsuna. Sumir
drykkir eru súrari en aðrir, hefur það áhrif á heilsu okkar og þá hvers vegna?
Margir drykkir, svo sem mjólk, ávaxtadrykkir og grænmetissafar innihalda
næringarefni sem eru góð fyrir líkamann en innihalda líka sykur.
3. Rætt um hver af þessum fjórum drykkjum er hollastur, hver er óhollastur og
hvers vegna. Nemendur vinna verkefni í bók.
4. Rætt um mikilvægi vatnsins fyrir allt líf, hreinleika íslensks vatns og hversu
auðvelt sé að nálgast það. Ágætt að benda á að hreint og ómengað vatn geta
allir drukkið, það veldur ekki ofnæmi, er án litarefna, bragðefna og er sykurlaust.
Nemendur eru hvattir til að segja með sínum eigin orðum hvers vegna
vatnið hlýtur að vera besti svaladrykkurinn. Þeir skrifa svarið í bókina.
5. Nemendur segja frá því hvað þeir drekka við þorsta, vinna í bók.
Hér mætti láta nemendur útbúa veggspjöld, annars vegar með hollum og óhollum
drykkjarvörum og hins vegar með súluriti af sykurmagni drykkjanna í nemendabók.
Tengja má verkefnið við stærðfræðina með því að skrá á spjöldin magn og fjölda.
Ítarefni
Sykur í fæði íslenskra barna. Netfang: http://www.manneldi.is (fræðsla börn)
Hollt og gott fyrir börn. Tannverndarráð.
Netfang: http://www.kidshealth.org/kid/stay_helthy
8 4. viðfangsefni–Hollt og gott

Sólskinsdrykkur
Sólskinsdrykkur
Efni og áhöld
ananas- appelsínu- sítrónu- agúrka vínber eplabútur sleif
safi safi safi
ísmolar kanna dl mál glas bretti mæli- vinnudiskur
skeiðar
Blandaðu saman.
Markmiðið er að nemendur:
• læri nákvæmni í vinnubrögðum
• þjálfist í að vinna sjálfstætt eftir
einföldum leiðbeiningum
• þjálfist í samvinnu
2 dl ananassafi
2 dl appelsínusafi
Blandaðu saman ananassafa,
1 msk sítrónusafi
appelsínusafa og sítrónusafa.
Bættu út í.
1. Þvoðu ávextina og 2. Skerðu ávextina og 3. Bættu bitunum
grænmetið vel. grænmetið í litla bita. saman við blönduna.
4. Kældu drykkinn
5. Skiptu jafnt á milli þín
með ísmolum.
og félaga þinna.
Námsgögn
Nemendabókin bls. 9.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
9
Kennslutilhögun
1. Kennari fer yfir uppskriftina af Sólskinsdrykk með nemendum, ræðir dálkinn
efni og áhöld og útskýrir sérstaklega vinnudiskinn sem áhald til að auðvelda
okkur snyrtileg vinnubrögð.
2. Kennari útskýrir að verkefnið sé tvíþætt, fyrst eigi að mæla og nota til þess
mæliáhöldin, síðan er meðlætið skorið í litla bita og sett út í drykkinn.
3. Kennari bendir á nauðsyn þess að þvo og hreinsa ávextina og grænmetið vel.
4. Nemendur vinna saman tveir og tveir að einni uppskrift.
5. Borðhald.
6. Frágangur. Nemendur æfa sig í að ganga snyrtilega frá eftir sig í lokin.
Kennari rifjar upp með nemendum hvernig eigi að vaska upp.
Kaldur íþróttadrykkur
Gott er að útbúa þennan drykk meðan nemendur vinna verkefnið.
Ískalt vatn er sett í könnu ásamt klökum og gúrkusneiðum/appelsínusneiðum. Nemendur
fá því að bragða á tveimur mismunandi drykkjum og kynnast þar með því hvernig
útbúa má ljúffengan drykk eingöngu úr vatni.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn
Netfang: http://www.kidshealth.org/kid/stay_healthy/index.html
5. viðfangsefni–Hollt og gott
9

Góðar matarvennjur
Góðar matarvenjur
Þú ert það sem þú borðar.
Þú ert það sem þú borðar
Markmiðið er að nemendur:
• læri um góðar matarvenjur
• þekki muninn á hollum og óhollum
fæðutegundum
• geti valið að borða hollan mat út frá eigin
skilningi á hugtakinu næringarefni
Verkefni.
1. Dragðu hring utan um matvælin sem líkami þinn þarfnast.
2. Hvaða nauðsynlegu efni eru í þessum matvælum?
Skrifaðu heiti eða tákn efnanna við hringina.
3. Athugaðu hvort hringur sé utan um öll matvælin á blaðsíðunni.
Hvers vegna ekki?
10
Námsgögn
Nemendabókin bls. 10.
Myndir, umbúðir, fæðutegundir.
Blýantur og litir.
Kennslutilhögun
1. Nemendur og kennari skoða saman myndir af hollum og óhollum matvælum í
nemendabók. Ágætt að hafa sýnishorn af nokkrum fæðutegundum.
2. Rætt um hvers vegna matvæli eru flokkuð sem holl og óholl, hvort það skipti
máli hvað við borðum og hvers vegna. Hér er tilvalið að tala um næringarefnin
í víðum skilningi þess hugtaks. Með góðum matarvenjum tryggjum við að
líkaminn fái öll efnin sem hann þarfnast.
3. Nemendur og kennari finna sameiginlega í nemendabók þau matvæli sem
líkaminn þarfnast. Nemendur merkja við í bók með því að setja hring utan um
myndirnar.
4. Kennari útskýrir að næringarefnin hafa nafn, tákn og hlutverk. Hversu djúpt er
farið í þessa hluti er mikið undir nemendahópnum komið. Fjallað er um þennan
þátt um leið og 2. verkefni er unnið í bók. Nemendur skrifa heiti eða tákn
næringarefnanna eins og geisla út frá hringjunum sem settir voru utan um
matvælin í 1. verkefni.
5. Nemendur og kennari athuga hvort merkt sé við öll matvælin á blaðsíðunni.
Umræður í lokin.
Aukaverkefni getur verið veggspjald með teiknuðum, lituðum, klipptum eða límdum
myndum af grænmeti sem nemendur hafa valið sér. Nemendur setja augu, munn,
hendur og fætur á myndirnar og láta þær segja „segja“ táknið fyrir aðalnæringarefnið
í grænmetinu.
Ítarefni
Netfang: http://www.manneldi.is
Borðar þú nógu góðan mat? Bæklingur frá Manneldisráði.
Heil og sæl. Bæklingur frá íslenska mjólkuriðnaðinum.
Myndir af fæðutegundum úr blöðum og tímaritum.
Veggspjald. Þú ert það sem þú borðar. Statens Husholdingsråd.
10 6. viðfangsefni–Hollt og gott

Gulrótarsalat
Markmiðið er að nemendur:
Gulrótarsalat
Efni og áhöld
2 3 msk mæli- 1/2 vinnu- skurðargulrætur
rúsínur skeiðar appelsína diskur bretti
vatn
grænmetis- flysjari ávaxtapressa rifjárn salatskál salathnífur
skeiðar
Búðu til salat.
• þjálfist í verklegri vinnu
• þjálfist í að flysja og rífa niður
grænmeti
• læri um gildi þess að borða
grænmeti daglega
1. Þvoðu gulræturnar 2. Hreinsaðu og 3. Rífðu gulræturnar og
og appelsínuna vel. flysjaðu gulræturnar. settu þær í salatskál.
4. Pressaðu safann 5. Mældu 3 matskeiðar 6. Blandaðu safa og
úr hálfri appelsínu. af rúsínum. rúsínum í salatið.
Gulrófusalat.
lítil rófa 1/2 epli sítrónusafi 1/2 appelsína
Hér kemur uppskrift af gulrófusalati sem gaman væri fyrir þig að prófa.
Undirbúningurinn er sá sami og fyrir gulrótarsalatið.
11
Námsgögn
Nemendabókin bls. 11.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Kennslutilhögun
1. Kennari ræðir um grænmetisflokkinn og nauðsyn þess að borða grænmeti
daglega heilsunnar vegna. Útskýrir hvað það þýðir að borða fimm á dag.
2. Umræður um hvaða hlutar grænmetisplöntunnar eru borðaðir (til dæmis rót,
stilkur, lauf, fræ, blóm), vaxtarstaði grænmetisins (til dæmis ofan moldar,
neðan moldar, utan á plöntum). Hægt er að fara lauslega í hvað lífræn ræktun
merkir og notkun á safnkössum fyrir afskurðinn.
3. Kennari fer yfir uppskrift af gulrótarsalati í nemendabók, ræðir vinnuferlið og
minnir á nauðsyn þess að fara varlega með alla beitta hluti (grænmetishníf,
flysjara og rifjárn).
4. Kennari rifjar upp nauðsyn þess að þvo og hreinsa allt grænmeti vel áður en
það er matreitt, sýnir nemendum flysjarann sem áhald sem nota má við
hreinsunina og kennir þeim hvernig hann er notaður.
5. Nemendur vinna tveir til þrír að einni uppskrift, æfa sig að flysja og rífa niður
grænmetið með hjálp kennarans.
6. Borðhald, áhersla lögð á kurteisi og tillitssemi og að allir verði að smakka á
góðgætinu.
7. Hver hópur gengur frá sínu vinnusvæði í lokin.
Gaman er að geta gefið nemendum kost á að búa einnig til gulrófusalat. Nemendum er
þá skipt í tvo hópa, annar býr til gulrótarsalat og hinn gulrófusalat. Sömu vinnubrögð
eru viðhöfð í báðum tilvikum en mismunandi uppskrift notuð, eins og kemur fram í
vinnubókinni. Nemendur smakka á báðum salötum og læra á þann hátt hversu mikil
fjölbreytni getur verið í salatgerð.
Ítarefni
Hollt og gott fyrir börn. Tannverndarráð.
Matreiðslubækur fyrir börn.
Veggspjald: 5 á dag! Borðum ávexti og grænmeti heilsunnar vegna. Manneldisráð.
7. viðfangsefni–Hollt og gott
11

Skemmdarvargar
Skemmdarvargar
Vígbúumst og verjumst innrás varganna.
Vígbúumst og verjumst innrás varganna
Markmiðið er að nemendur:
Þessir litlu vargar
elska óhreinindi.
Þessum litlu vörgum
þykir gaman að fara
í feluleik.
• læri hvers vegna það sé nauðsynlegt að
viðhafa hreinlæti og snyrtimennsku við
heimilisstörfin
Þessir litlu vargar eru
mjög hrifnir af matarleifum.
• læri um skaðsemi örvera
12
Þessum litlu vörgum
er illa við kulda.
Þessir litlu vargar gefast
upp í suðu og við hitun.
Þessir litlu vargar þola
ekki sápu og vatn.
• öðlist þekkingu á því hvernig hægt sé
að halda örverum frá því að komast í
matvælin svo þau skemmist ekki
• viti hvernig hægt sé að vígbúast og verja
sig gegn slæmum örverum
Námsgögn
Nemendabókin bls. 12.
Myndir af örverum og úr umhverfi örvera.
Kennslutilhögun
Ítarefni
1. Kennari rifjar upp að örverur eru örsmáar lífverur, sjást ekki með berum
augum, geta verið bæði gagnlegar og skaðlegar og einnig skemmdavargar.
Þær eru alls staðar í umhverfinu og þurfa að finna sér næringarríkan stað til
að geta lifað. Þær geta ferðast mjög auðveldlega á milli staða og valdið skaða
eða skemmdum.
2. Kennari og nemendur skoða saman myndirnar af vörgunum í nemendabók,
ræða um í hvernig umhverfi örverunum líði best, hvar þeim líði verst og hvar
þær lifi alls ekki. Nemendur eru hvattir til að nefna fleiri atriði sem ekki eru
nefnd í bókinni.
3. Hvaða ráð höfum við til að verjast innrás skaðlegu örveranna inn í líkama
okkar? Kennari bendir á að hreinlæti og snyrtimennska í vinnubrögðum og
vatn og sápa séu bestu vopnin í baráttunni við vargana, vegna þess að það er
eitt af því sem þeir óttast mest. Umræða fer fram um hvernig við getum
verndað okkur með því að hindra að skaðlegar örverur berist í matinn, svo
sem með því að halda hráu kjöti og fiski aðskildu frá grænmeti og ávöxtum,
vera hrein og snyrtileg, þvo vel hendur, áhöld og vinnusvæði með sápu og vatni.
4. Hér er gott að rifja upp frá fyrra námsefni að einnig eru til góðar örverur sem
aðstoða okkur við að búa til ýmiss konar matvæli, svo sem jógúrt, osta o.fl.
Matti og óboðnu gestirnir. Dr. Jacques Breuil.
Sýklar á ferð og flugi. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkurborgar.
Örverur og hreinlæti. Netfang: http://www.hollver.is
Blaðsíða um hreinlæti og matvælafræði sem hægt er að lita.
Netfang: http://www.foodsafety.gov/~dms/cbook.html
12 8. viðfangsefni–Örverurnar í kringum okkur

Grænmetisbátar
Grænmetisbátur
Efni og áhöld
agúrka kúrbítur paprika sellerístöngull gulrót rófa salatsósa
grænmetis- bretti vinnu vatn
hnífur diskur
Markmiðið er að nemendur:
• læri um hreinlæti við meðferð matvæla
• öðlist jákvætt viðhorf til grænmetisafurða
• fái þjálfun í verklegri vinnu
Búðu til grænmetisbát.
1. Þvoðu og 2. Skerðu paprikuna 3. Skerðu annan
hreinsaðu allt í tvo helminga. helminginn í
grænmetið vel. Hreinsaðu fræin og mjóar ræmur.
stöngulinn í burtu.
4. Skerðu gulrótina, 5. Settu grænmetis- 6. Helltu örlitlu af
sellerístöngulinn, stönglana í hinn uppáhalds salatkúrbítinn
og helming paprikunnar. sósunni þinni yfir.
agúrkuna í mjóar
lengjur.
7. Nú hefur þú búið til grænmetisbát.
Byrjaðu á að borða grænmetisstönglana
og endaðu svo á bátnum.
13
Námsgögn
Nemendabókin bls. 13.
Myndir af ýmsum grænmetistegundum.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Kennslutilhögun
1. Kennari minnir á nauðsyn þess að viðhafa hreinlæti og snyrtimennsku við
eldhússtörfin, útskýrir fyrir nemendum að óþvegið grænmeti geti borið með
sér skaðlegar örverur sem eiga greiðan aðgang inn í líkama okkar ef við erum
ekki gætin. Rifjar upp að þörf er á því að þvo og hreinsa allt grænmeti vel undir
rennandi vatni þó það sé síðan afhýtt.
2. Kennari og nemendur skoða saman uppskrift af Grænmetisbáti í nemendabók.
Bent er á að það sé hægt að nota aðrar grænmetistegundir en nefndar eru í
þessari uppskrift. Nemendur segja frá sínum uppáhaldsgrænmetistegundum,
athugun er gerð á því hve margir þekki kúrbít og hvort einhverjir hafi smakkað
hann. Kennari sýnir nemendum kúrbít og greinir frá því að hann sé frekar
nýleg grænmetistegund á borðum okkar Íslendinga.
3. Kennari skammtar nemendum það sem honum finnst hæfilegt magn grænmetis
til að vinna með.
4. Nemendur vinna sjálfstætt að einni uppskrift.
5. Borðhald.
6. Nemendur vinna tveir og tveir saman við fráganginn og æfa sig í að ganga vel
og snyrtilega frá eftir sig. Nemendur meta verkið hver hjá öðrum.
Nemendur og kennari geta útbúið saman uppáhaldssalatsósu bekkjarins til að nota
sem meðlæti með grænmetisbátunum. Hafa mætti skoðanakönnun meðal nemenda í
tímunum á undan og skrá niðustöður, velja síðan þá sósu sem mesta fylgi fengi.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn.
9. viðfangsefni–Örverurnar í kringum okkur
13

Hvar geymum við matvælin?
Markmiðið er að nemendur:
Hvar geymum
við matvælin?
• öðlist grunnþekkingu í geymslu matvæla
• geri sér grein fyrir tengslunum á milli
skaðsemi örvera og öryggi matvæla
• læri hvers vegna nauðsynlegt sé að vita
Veistu hvar best er að geyma matinn svo að hann skemmist ekki?
Tengdu matvælin á myndinni við réttan geymslustað.
hvar eigi að geyma matvælin
Hér hefur verið skráð rangt á umbúðirnar.
Skrifaðu rétt svör hér fyrir neðan.
geymist
geymist
Námsgögn
Nemendabókin bls. 14.
14
geymist
Umbúðir/pakkningar.
Taflan/stór skrifblokk.
Blýantur og litir.
Kennslutilhögun
1. Kennari skráir niður hugmyndir nemenda um hvert setja skuli matvælin eftir
innkaupaferð, ræðir um hvort það sé sama hvar þau eru geymd, hvers vegna,
hvers vegna ekki og hvað geti komið fyrir. Hvers vegna eru sum matvæli
geymd í eldhússkápnum og önnur í ísskápnum? Umræður um geymsluaðferðir,
sem fundnar voru upp til að koma í veg fyrir að örverur bærust í matvælin og
þau skemmdust, svo sem gerilsneyðing, niðursuða, þurrkun, umbúðir/pakkningar,
kæling, hitun og fleira. Þetta verkefni má útfæra á margvíslegan hátt en
gæta verður þess að gera þetta ekki of flókið.
2. Nemendur og kennari vinna saman verkefni í nemendabók, tengja matinn á
borðinu á réttan stað. Ræða um hvers vegna ávextir og sumt grænmeti er bæði
hægt að geyma í kæli og við stofuhita.
3. Kennari útskýrir að það standi á mörgum umbúðum/pakkningum hvernig
geyma skuli matvælin og sýnir nokkur dæmi. Verkefnið neðst á síðunni sýnir
rangar merkingar. Nemendur skrifa rétt svar.
Ítarefni
Matvælafræði. Netfang: http://www.foodsafety.gov/~fsg/fs-eggs3.html
14 10. viðfangsefni–Örverurnar í kringum okkur

Brauðkringlur
4 msk
þurrger
5 dl
volgt vatn
4 tsk
hunang
Brauðkringlur
Við mælum saman og búum til deig.
12 dl
hveiti
Láttu bíða í
Hrærðu þurrefnunum
5 mín.
saman við vökvann.
2 tsk
salt
Markmiðið er að nemendur:
• fái þjálfun í að vinna með gerdeig
• þjálfist í að mæla rétt og nákvæmlega
• öðlist jákvætt viðhorf til eldhússtarfa
1. Hnoðaðu deigið. 2. Rúllaðu deiginu í lengju
og skiptu jafnt í 6 hluta.
sesamfræ
3. Rúllaðu hverjum 4. Mótaðu kringlur og stráðu
deighluta í lengju.
yfir þær sesamfræjum.
Námsgögn
Nemendabókin bls. 15.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Bakaðu kringlurnar
við 200 °C í 10–15 mín.
15
Kennslutilhögun
1. Kennari og nemendur hjálpast að við að taka til efni og áhöld. Kennari kveikir á
ofni.
2. Kennari og nemendur hjálpast að við að útbúa gerblönduna. Rifja mætti upp
söguna um gersveppinn frá 2. bekkjar námsefninu og leyfa nemendum að
fylgjast með því þegar hann vaknar, byrjar að starfa og fer að gefa frá sér loft.
3. Kennari og nemendur hjálpast að við að mæla þurrefnið á skál, búa til holu og
hella gerblöndunni út í holuna.
4. Kennari hrærir deigið og hnoðar það þar til það er tilbúið. Nemendum er leyft
að snerta og finna sjálfir. Deiginu er skipt jafnt á milli nemenda, gott að nota
tölvuvog til þess.
5. Nemendur skipta deigbútanum í jafna búta, hnoða kúlur úr bútunum á stærð við
golfkúlu og rúlla hverri kúlu í lengjur eins og mjóa orma. Kennari sýnir hvernig
kringlur eru mótaðar með því að snúa upp á lengjurnar, mynda eins konar
lykkjur sem tengjast saman í snúning í miðri kringlunni. Nemendur herma eftir.
6. Hægt er að setja sesam/birkifræ á kringlurnar með því að þrýsta þeim léttilega
ofan í skál með fræjum í (ekki nauðsynlegt að pensla áður).
7. Nemendur raða kringlunum á bökunarplötu. Kennari sér um baksturinn.
8. Kennari og nemendur vinna sameiginlega að frágangi.
Skipta má nemendum í tveggja til þriggja manna hópa sem geta unnið nokkuð sjálfstætt
eftir uppskrift af glæru. Kennari leiðir verkið með því að sýna aðferðina og nemendur
vinna síðan eins.
Uppskrift fyrir 2–3 nemendur
1 msk þurrger
1 1 /4 dl volgt vatn
1 tsk hunang
3 dl hveiti
1
/2 tsk salt
11. viðfangsefni–Örverurnar í kringum okkur
15

Örverur geta leynst víða
Markmiðið er að nemendur:
Örverur geta leynst víða
• viti um helstu smitleiðir örvera
• geri sér grein fyrir hversu auðveldlega
örverur geti farið á milli staða
• læri hvar hugsanlega sé örverur er að
finna
Námsgögn
Nemendabókin bls. 16.
Hvar geta örverur legið í leyni?
Skoðaðu myndirnar vel og skrifaðu síðan með hjálp kennara þíns heiti
felustaðanna.
Myndir úr umhverfinu.
16
Kennslutilhögun
1. Með hliðsjón af myndum í nemendabók er rætt um hvar örvera/vargur feli sig
og hvar eigi að vera á verði svo við getum varið okkur. Örverurnar geta falið
sig og farið á milli staða vegna þess hvað þær eru smáar og við sjáum þær ekki
með berum augum. Flestar örverur berast út í loftið með hnerra, hósta og frá
andardrætti, einnig svita og munnvatni.
2. Örverur geta komið frá egginu og óhreinindum, s.s. frá höndum, áhöldum,
vinnusvæði og borist þaðan í súkkulaðideigið. Umræður um hvort óhætt
sé að borða hrátt deig. Kennari skrifar felustaðina, til dæmis egg og óhreina
skál, á töflu, nemendur afrita í bók.
3. Örverurnar eru það smáar að þær geta auðveldlega falið sig undir nöglum,
í skorum og hrukkum á höndunum og borist í matinn ef hreinlæti er ábótavant.
Umræður um nauðsyn þess að þvo hendurnar vel á undan og eftir matreiðslu.
Kennari skrifar felustaðinn, neglur, hrukkur/fellingar og skorur á töflu.
Nemendur afrita í bók.
4. Örverur geta borist inn á eldhúsborð með hlutum sem notaðir eru utandyra.
Skapa má umræður um að hreint vinnusvæði í eldhúsi og útidót eigi ekki
samleið. Kennari skrifar felustaðinn, skólataska eða íþróttataska á töflu.
Nemendur skrifa í bók.
5. Utan á ávöxtum og grænmeti eru aragrúi örvera. Nauðsynlegt er að þvo alla
ávexti og grænmeti vel undir rennandi vatni áður en við neytum þeirra til þess
að koma í veg fyrir að örverur berist í okkur. Benda skal nemendum á að einnig
er nauðsynlegt að þvo appelsínur, banana og rófur. Óhreint hýði getur mengað
hendur, áhöld og borð. Kennari skrifar felustaðinn, hýði ávaxta og grænmetis á
töflu. Nemendur afrita í bók.
Ítarefni
Matti og óboðnu gestirnir. Dr. Jacques Breuil.
Sýklar á ferð og flugi. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkurborgar.
Örverur og hreinlæti. Netfang: http://www.hollver.is
Vefsíða um hreinlæti og matvælafræði hægt að lita. Netfang: http://www.foodsafety.gov/~dms/cbook.html
Vefsíða um umhverfisfræði. Netfang: http://www.epa.gov/kids/garbage.htm
16 12. viðfangsefni–Örverurnar í kringum okkur

Trallakökur
Trallakökur
Efni og áhöld
hafra- púður- smjör hveiti lyftiduft skál vinnu- dl-mál mælimjöl
sykur diskur skeiðar
Uppskrift fyrir tvo til þrjá.
2 1/2 dl
1 1/2 dl
haframjöl
hveiti
Markmiðið er að nemendur:
• læri að vinna sjálfstætt eftir uppskrift
og einföldum skilaboðum
• fái þjálfun í verklegri vinnu
• öðlist jákvætt viðhorf til samvinnu
1 dl þjappaður
dökkur púðursykur
100 g smjör
1/2 tsk
lyftiduft
Námsgögn
1. Mældu haframjöl, 2. Kreistu og allt saman 3. Búðu til kúlur og
púðursykur, smjör, þar til enginn smjör- raðaðu þeim jafnt á
hveiti og lyftiduft klumpur er eftir. bökunarplötuna.
í skál.
5. Bakaðu kökurnar
4. Þrýstu létt ofan á
í 180 °C heitum
ofni í 10–12 mínútur.
hverja köku með
lófanum eða gaffli.
17
Nemendabókin bls. 17.
Glæra með uppskrift.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Kennslutilhögun
1. Kennari og nemendur skoða saman uppskrift af Trallakökum í nemendabók,
rætt um dálkinn efni og áhöld. Uppskriftin höfð á glæru.
2. Kennari úskýrir fyrir nemendum að þegar deig er hnoðað með berum höndum,
eins og þeir munu æfa að gera í þessu verkefni, þá þurfi að þvo hendurnar
mjög vel áður en hafist er handa.
3. Nemendum skipt í hópa og vinna tveir til þrír í hóp.
4. Kennari kveikir á ofni.
5. Allir mæla í einu. Fyrst er haframjölið mælt og þegar allir eru búnir að því þá
er púðursykurinn mældur. Þannig gengur það koll af kolli þar til allir hafa mælt
allt hráefnið.
6. Kennari bendir á að þegar komið er að því að blanda öllu saman eru hendurnar
notaðar til þess með því að mylja, klípa og hnoða hráefnið. Bendir einnig á að
deigið er hnoðað í skálinni, ekki á borðinu.
7. Nemendur hnoða kúlur úr deiginu á stærð við valhnetu.
8. Nemendur raða kúlunum á bökunarplötu og þrýsta léttilega ofan á þær með
gaffli eða lófanum.
9. Kennari sér um baksturinn.
10. Hóparnir sjá hver um sig um fráganginn. Kennari minnir nemendur á
vandvirkni í vinnubrögðum.
11. Nemendur skreyta poka til að setja kökurnar í.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn.
13. viðfangsefni–Örverurnar í kringum okkur
17

1 1 2 3 4
Mjólkurflokkurinn
Skrifaðu heiti fæðuflokksins.
Mjólkurflokkurinn
Markmiðið er að nemendur:
• læri um mjólkurflokkinn og sérkenni hans
• þekki aðalnæringarefnið sem fæst úr
mjólkurafurðum
• öðlist jákvætt viðhorf til mjólkurafurða
• geri sér grein fyrir mikilvægi þess að
neyta mjólkurafurða
• þekki algengar mjólkurafurðir
Veistu hver ég er?
1 lárrétt: Ég kem úr hafinu.
1 lóðrétt: Ég er búinn til úr mjólk.
2 lóðrétt: Ég vex í fjarlægu landi.
3 lóðrétt: Það má búa til úr mér brauð.
4 lóðrétt: Ég vex í íslenskum jarðvegi.
18
Námsgögn
Nemendabókin bls. 18.
Kennslutilhögun
1. Kennari fer yfir fæðuhringinn og rifjar upp heiti flokkanna en það vantar heiti
á einn flokkinn og nemendur eiga að svara því sjálfir hvað sá flokkur heitir.
2. Kennari útskýrir fyrir nemendum hvers vegna mjólkurflokkurinn er dreginn út.
3. Rætt um hollustu mjólkur og mjólkurafurða. Útskýrt hversvegna tvö mjólkurglös
á dag séu nauðsynleg. Hvað eru það margir nemendur sem drekka að
minnsta kosti tvö mjólkurglös á dag? Varpa fram spurningunni: Geta allir
drukkið mjólk? Hvaða aðrir kostir eru til? Fjalla um næringarefnið kalk og
mikilvægi þess fyrir beinin og tennurnar. Hér er ekki ætlast til að farið sé of
ítarlega í hlutina.
4. Spyrja nemendur hvaða mjólkurafurðir þeir þekki og skrá á töflu. Hægt er
að fara aðeins út í þá sálma að mjólkurafurðir eru mishollar, þ.e. sumar eru
dísætar og mjög fituríkar.
5. Gaman er ef tími gefst til að skrá á töflu hvaða mjólkurafurðir það eru sem
nemendur neyti helst og þá að skoða hvort mögulegt sé að velja hollari vörur.
Krossgáta
1. Hér eiga nemendur að spreyta sig sjálfir og jafnvel
getur verið skemmtilegt að tveir og tveir vinni
saman. Kennari fer síðan yfir á töflu eða glæru.
2. Kennari þarf að fara yfir með nemendum hvað er
lárétt og hvað er lóðrétt svo að allir geti leyst verkefnið.
Lausn á krossgátu
1 lárétt: þorskur
1 lóðrétt: ostur
2 lóðrétt: sítróna
3 lóðrétt: korn
4 lóðrétt: rófa
Ítarefni
Myndband. Mjólkin okkar. Námsgagnastofnun
Netfang: http://www.mjolk.is
18 14. viðfangsefni–Maturinn okkar

Mjólkurdrykkur þriðju bekkinga
Mjólkurdrykkur
þriðju bekkinga
Efni og áhöld
melónujógúrt mjólk melóna jarðaber skál skurðarbretti
hnífur þeytari glös rör
Mjólkurdrykkur fyrir tvo.
1 1/2 dl melónujógúrt
melónubiti
1 1/2 dl mjólk jarðaber
1. Skolaðu ávextina. 2. Skerðu ávextina 3. Settu ávextina í skál.
í bita.
4. Mældu jógúrtina 5. Þeyttu vel. 6. Skiptu jafnt í tvö glös.
og mjólkina og
settu í skálina.
Markmiðið er að nemendur:
• læri að nota einföld áhöld við matargerð
• læri að vinna sjálfstætt eftir uppskrift
• þjálfist í að mæla rétt
• öðlist jákvætt viðhorf til mjólkurdrykkja
Námsgögn
Nemendabókin bls. 19.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í bók).
Glæra með uppskriftinni.
19
Kennslutilhögun
1. Uppskrift af mjólkurdrykk í nemendabók skoðuð.
2. Kennari fer í gegnum vinnuferlið með nemendum. Gott að nota glæru.
Leggja þarf áherslu á hina gullnu vinnureglu að finna til öll áhöld og allt
hráefni áður en hafist er handa.
3. Nemendur vinna saman tveir og tveir að einni uppskrift.
4. Nemendur skipta drykknum í tvö glös og allir setjast svo niður í sameiningu
og bragða á drykknum.
5. Nemendur ganga frá í lokin.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn
15. viðfangsefni–Maturinn okkar
19

Mjólkurvörur
Mjólkurvörur
Hvað er hægt að búa til úr mjólk?
Veistu hvernig mjólkurvörur verða til?
Markmiðið er að nemendur:
• þekki algengar mjólkurafurðir
• geri sér grein fyrir mikilvægt þess að
neyta mjólkurafurða
• þekki uppruna og framleiðslutækni
mjólkur og mjólkurafurða
Orðarugl.
Getur þú fundið heiti mjólkurafurða?
K O T A S Æ L A I F K
S L T R Ú G Ó J A L T
U K O B D E R F Ó M V
E N A H M P E J P F M
S F D A U H M Æ Ó Y J
M K B A L Ý R Y G M R
J F D G N L I R S D I
Ö S Ð T Þ R U Æ N A F
R D Æ S Y A E D I Ð N
I A F K N U G N H P Æ
G O S T U R Y T N V D
M Y S I N G U R P A G
Námsgögn
Nemendabókin bls. 20.
Myndbandið: Hvaðan kemur mjólkin?
20
Kennslutilhögun
1. Ræða við nemendur um vinnsluferli mjólkur. Kýrin er mjólkuð með
mjaltavélum, mjólkin fer í gegnum rör og þaðan í stóran tank sem kælir hana
og þar er hún geymd þar til mjólkurbíllinn fer með mjólkina í mjólkursamlagið.
Þar er mjólkin unnin og sett á fernur.
2. Hér er ágætt að skoða myndbandið Hvaðan kemur mjólkin?
3. Skoða myndir á bls. 20 í nemendabók og ræða um hvernig tiltekin mjólkurafurð
er unnin. Nemendur nefna fleiri til viðbótar.
4. Rjómi og undanrenna: Nýmjólk er sett í skilvindu og þá fæst rjómi og
undanrenna.
5. Súrmjólk: Mjólk er sýrð með mjólkursýrugerlum.
6. Jógúrt: Jógúrtgerlum og bragðefnum er bætt í mjólk.
7. Skyr: Undanrenna er hleypt, hlaupið síað og það sem síast frá kallast skyrmysa.
8. Ostur: Ostahleypi bætt í mjólk. Osturinn þarf síðan að geymast í ákveðinn tíma
áður en hann verður tilbúinn.
9. Smjör: Rjóma er strokkaður þar til öll fitan hefur safnast saman í stóran köggul
sem er smjörið. Þannig getur ofþeyttur rjómi orðið að smjöri.
Orðarugl
Nemendur eiga að vinna sjálfstætt eða tveir og tveir saman að þessu verkefni.
Orðin, sem eru falin, eru: Kotasæla, nýmjólk, jógúrt, undanrenna, rjómi, ostur, smjör,
mysingur, skyr, mysa.
Ítarefni
Netfang: http://www.manneldi.is
Netfang: http://www.mjolk.is
20 16. viðfangsefni–Maturinn okkar

Skyrsúpa
Skyrsúpa
Efni og áhöld
sykur vanilludropar Skyrdós mjólk banani epli
skál þeytari dl mál mæliskeiðar
1 lítil skyrdós
1 tsk vanilludropar
2 1/2 dl mjólk
1/2 banani
1 msk sykur
1/2 epli
Markmiðið er að nemendur:
• kynnist ólíkum mjólkuruppskriftum
• þjálfist í að vinna með einföld áhöld
• þjálfist í að vinna sjálfstætt eftir einfaldri
uppskrift
• öðlist jákvætt viðhorf til mjólkurafurða
1. Hrærðu skyrið. 2. Mældu mjólkina og
helltu henni saman
við í smáskömmtum.
3. Bættu vanilludropum og
sykri saman við og hrærðu
þangað til súpan er laus
við kekki.
4. Skerðu niður ávextina 5. Berðu súpuna
og bættu þeim saman við.
fram vel kalda.
21
Námsgögn
Nemendabókin bls. 21.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Kennslutilhögun
1. Uppskrift af skyrsúpu í nemendabók skoðuð.
2. Kennari fer í gegnum vinnuferlið með nemendum. Gott er að nota glæru.
Mikilvægt er að leggja áherslu á að taka til efni og áhöld áður en hafist er
handa.
3. Nemendur vinna saman tveir og tveir að einni uppskrift.
4. Nemendur leggja á borð fyrir sig og bera fram súpuna.
5. Borðhald.
6. Nemendur ganga frá í lokin.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn
17. viðfangsefni–Maturinn okkar
21

Matargerð fyrri tíma
Matargerð fyrri tíma
Hvernig var íslenskur matur búinn til
þegar ekkert var rafmagnið?
Þekkir þú áhöld sem notuð voru við matargerð í gamla daga?
Skrifaðu heiti þeirra á línurnar hér að neðan.
Markmiðið er að nemendur:
• þekki hvaða aðferðir voru notaðar við
geymslu matvæla í gamla daga
• þekki aðferðir og áhöld sem notuð voru
við matargerð í gamla daga
• þekki uppruna ýmissa þjóðlegra íslenskra
matvæla
• geti nefnt heiti og hugtök tengd þjóðlegri
matargerð
Námsgögn
22
Nemendabókin bls. 22.
Gjarnan áhöld frá fyrri tímum.
Kennslutilhögun
1. Kennari varpar fram spurningunni: Hvernig var íslenskur matur búinn til þegar
ekkert var rafmagnið? Svör nemenda skráð á töflu.
2. Gott er að ræða um „gamla daga“ við nemendur þar sem þetta hugtak er víðtækt.
3. Kennari og nemendur skoða verkefnið og myndir í nemendabók.
4. Varpa fram spurningum til nemenda um hverja mynd fyrir sig, til dæmis mynd
af hlóðum og spyrja nemendur til hvers þær hafi verið notaðar. Nemendur
skrifa á línurnar nöfn þeirra matvæla sem hægt er að búa til með hverju áhaldi
fyrir sig.
5. Sama vinnuferli gildir fyrir verkefnið um áhöldin.
6. Gaman er, ef því verður við komið, að fara á byggðasafn með nemendur.
Hlóðir: Eldunaraðstaðan í húsinu. Potturinn sem eldað var í hvíldi annaðhvort á hlóðunum
eða var hengdur upp fyrir ofan þær.
Hjallar: Notaðir til þess að þurrka fisk svo að hann geymdist betur. Hjallar eru enn
notaðir í dag.
Kerald: Úr viði með viðargjörðum og viðarhlemmi. Keröld voru notuð til þess að
geyma mat í, til dæmis skyr og súrmat.
Strokkur: Úr viði, notaður til þess að strokka rjóma, sem svo gaf smjör og áfir.
Flautaþyrill: Notaður í staðinn fyrir þeytara. Búinn til úr garni sem fest var á endann á
skafti.
Trog: Úr viði, þar var mjólkin látin standa í 2–3 daga eða þar til rjóminn settist ofan á
undanrennuna. Þá var undanrennunni rennt undan í einu horni trogsins og hendinni
haldið fyrir rjómann svo að hann yrði eftir.
Brauðmót: Kringlóttar tréfjalir með handfangi og djúpum útskurði. Mynstrinu var
þrykkt á kökur áður en þær voru bakaðar.
Ítarefni
Íslensk matarhefð eftir Hallgerði Gísladóttur
Heimilisfræði II. Námsgagnastofnun
22 18. viðfangsefni–Maturinn okkar

Þjóðlegur íslenskur matur
Þjóðlegur íslenskur matur
Markmiðið er að nemendur:
• kynnist þjóðlegum íslenskum mat
• öðlist innsýn í það líf sem fólk lifði í gamla
daga
Námsgögn
Hvernig bragðast maturinn?
Svið?
Hangikjöt?
Kleinur?
Pönnukökur?
Laufabrauð?
Flatbrauð?
Slátur?
Nemendabókin bls. 23.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Rófustappa?
Askaskyr?
Harðfiskur?
23
Kennslutilhögun
1. Kennari og nemendur velta fyrir sér hvaða matur sé algengastur á borðum í
dag. Kennari skráir á töflu.
2. Kennari og nemendur velta því einnig fyrir sér hvaða matur hafi verið
algengastur á borðum í gamla daga (afstætt hugtak og í höndum hvers
kennara fyrir sig að ákveða tímabil). Kennari skráir á töflu.
3. Nemendur fletta upp á bls. 23 í nemendabók og skoða þau matvæli sem þar
eru. Kennari fer í gegnum hvað þessi matvæli heita og spyr jafnvel út í bekkinn
og lætur nemendur svara.
4. Nemendur fá að smakka á þeim matvælum, sem kennari hefur tekið til. Þeir
eiga að skrá hjá sér athugasemdir um matinn, góður, sæmilegur, vondur eða
annað. Mikilvægt er að leggja á það áherslu við nemendur að smakka allar
tegundir.
5. Það er í höndum hvers kennara fyrir sig hvaða matvæli hann velur að leggja á
borð fyrir sína nemendur en ekki er nauðsynlegt að hafa allt sem upp er talið
á blaðsíðunni.
Ítarefni
Íslensk matarhefð eftir Hallgerði Gísladóttur
Pönnukakan. Ævintýri eftir Peter C. Asbjörnsen
19. viðfangsefni–Maturinn okkar
23

Verndum umhverfið
Markmiðið er að nemendur:
Verndum umhverfið
Hvernig flokkum við sorpið frá heimilunum?
• geri sér grein fyrir mikilvægi þess að
henda ekki hverju sem er í ruslapokann
• fái innsýn í undirstöðuatriði flokkunar
úrgangs
• skynji hvað sé hreint og ómengað
umhverfi
• geri sér grein fyrir því að við berum öll
sameiginlega ábyrgð á umhverfi okkar
Fylltu pokana af sorpi sem flokkast saman.
Þú mátt velja hvort þú teiknar myndir eða skrifar heiti sorpsins.
Námsgögn
24
Nemendabókin bls. 24.
Ýmsar umbúðir af neysluvarningi.
Kennslutilhögun
1. Kennari varpar fram spurningum til nemenda: Hvað eigum við að gera við allt
ruslið sem fellur til á heimilinu? Er í lagi að setja allt í ruslapokann? Hvað má
ekki setja í ruslið?
2. Kennari og nemendur vinna sameiginlega að verkefninu í bókinni. Nemendur
teikna og lita eigin myndir eða klippa og líma myndir úr blöðum af ýmsum
pakkningum utan af neysluvarningi og úrgangi sem fellur til á heimilunum.
Nemendur og kennari fara í gegnum þessa hluti og flokka ruslið í pokana sem
eru í bókinni. Það er í höndum hvers kennara fyrir sig hvernig hann
skipuleggur hvern poka. Nemendur raða myndunum í rétta poka.
3. Þegar búið er að fylla pokana þá er komið að umræðunni um hvað gera eigi við
þessa poka. Sem dæmi má nefna: Hvert fer pokinn með dagblöðunum? Hvert
fer pokinn með matarleifunum? Þetta verkefni býður upp á margvíslegar
útfærslur og hér er það hugmyndaflug kennarans sem ræður.
4. Ræða við nemendur um mikilvægi þess að flokka úrgang frá heimilum. Ræða
um hvaða afleiðingar það hefði fyrir umhverfi okkar ef enginn hirti um að urða
rusl og ef engin Sorpa væri til. Hvað gerðum við þá við ruslið okkar?
5. Hér má færa umræðuna að umhverfisvernd, pappírsnotkun og fleiru ef tími
gefst til.
Ítarefni
Netfang: http://www.sorpa.is
Blaðsíða um hreinlæti og matvælafræði hægt að lita. Netfang: http://www.foodsafety.gov/~dms/cbook.html
Ruslaskrímslið eftir Dagnýju Emmu Magnúsdóttur.
24 20. viðfangsefni–Við erum ábyrgir einstaklingar

Pylsur í felum
Markmiðið er að nemendur:
Pylsur í felum
Búum til deig saman.
• þjálfist í verklegri vinnu
2 1/2 dl hveiti
2 dl heilhveiti
1 tsk sykur
2 1/2 tsk þurrger
1 dl mjólk
1/2 dl heitt vatn
• upplifi ánægjuna af því að búa til eigið
góðgæti
• öðlist innsýn í réttan frágang eftir
gerbakstur
Hnoðaðu deigið og búðu til pylsuvafninga.
Skerðu pylsuna í fjóra hluta.
Vefðu deigi utan um
hvern pylsubita.
Námsgögn
Nemendabókin bls. 23.
Bakaðu í ofni við
200 °C í 10–15 mín.
25
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
Kennslutilhögun
1. Kennari vinnur gerdeigið og nemendur fylgjast með. Allir telja saman dl og tsk.
2. Kennari metur hvenær mjölmagn er hæfilegt.
3. Kennari hnoðar deigið og skiptir því milli nemenda.
4. Nemendur fá eina pylsu hver og eiga að skipta henni í fjóra jafna hluta.
5. Nemendur skipta deiginu í fjóra jafna hluta og vefja hvern pylsubita í deig.
6. Bitunum er síðan raðað á bökunarplötu og þeir bakaðir í ofni. (Hægt er að láta
nemendur vefja deiginu eins og gormi utan um hvern bita eða að hylja þá
algerlega. Best er að hver útfærsla sé í höndum hvers nemanda fyrir sig).
7. Kennari og nemendur vinna saman að frágangi.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn.
21. viðfangsefni–Við erum ábyrgir einstaklingar
25

Hvað kostar skólanestið?
Markmiðið er að nemendur:
Hvað kostar skólanestið?
Skrifaðu rétt verð á miðana.
1.
2.
• fái innsýn í verðlag á neysluvörum
tengdum skólanesti
• átti sig á því að auðvelt er að útbúa hollt
og gott nesti
3.
Námsgögn
Nemendabókin bls. 26.
Reiknaðu út hvað skólanestið kostar og skrifaðu upphæðina hér fyrir
neðan.
Box 1:
Box 2:
Box 3:
26
Kennslutilhögun
1. Nemendur og kennari ræða um nestismál. Hvað er hollt að koma með í nesti
og hvað er óhollt? Upprifjun frá því í síðasta hefti.
2. Kennari og nemendur skoða saman myndina á bls. 26 í nemendabók og velta
fyrir sér hvað vörurnar í boxunum kosta.
3. Kennari og nemendur reikna saman hvað hvert nestisbox kostar og skrifa
heildartöluna á verðmiðann.
4. Hvaða nestisbox er hollast? En ódýrast? Hvaða nestisbox er dýrast?
5. Kennari og nemendur ræða saman um mikilvægi þess að koma með hollt og
gott nesti í skólann og einnig að skynsamlegast sé að reyna að útbúa það
á hagkvæman hátt.
6. Gott er að koma því inn hjá nemendum að það sé gaman að gera matseðil fyrir
eina viku í senn og ákveða hvað hver og einn ætli að hafa í nestisboxinu hvern
dag fyrir sig. Það sé bæði skynsamlegt og hagkvæmt. Gott er, ef tími gefst til,
að láta nemendur gera matseðil að nesti fyrir þrjá daga og hvetja þá til þess að
fylgja þessum matseðli eftir.
Ítarefni
Gott nesti er lykill að góðri líðan. Netfang: http://www.manneldi.is (fræðsla -börn)
Meira af ávöxtum og grænmeti í skólana. Netfang: http://www.krabb.is (fræðsla)
26 22. viðfangsefni–Við erum ábyrgir einstaklingar

Kryddbrauð
Kryddbrauð
Efni og áhöld
hveiti haframjöl sykur matarsódi kanill kardi- negull engifer
mommur
mjólk skál þeytari sleikja dl-mál mæli- vinnu- gafall
skeiðar diskur
Markmiðið er að nemendur:
• þjálfist í samvinnu
• læri að vinna eftir uppskrift
• þjálfist í réttum frágangi og uppvaski
2 dl hveiti
1/2 tsk kanill
2 dl haframjöl
1 dl sykur
1 tsk matarsódi
1/2 tsk kardimommur
1/2 tsk negull
1/2 tsk engifer
Námsgögn
2 dl mjólk
1. Mældu þurrefnin 2. Mældu mjólkina og 3. Hrærðu deigið vel
og settu í skál. bættu út í skálina. saman með sleif.
Nemendabókin bls. 27.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
4. Smyrðu kökuform 5. Settu deigið í 6. Bakaðu brauðið í
með pensli. kökuform. 20–25 mínútur
við 200 °C.
27
Kennslutilhögun
1. Kennari leiðbeinir hópunum í gegnum uppskriftina. Allir mæla saman hvert
hráefni fyrir sig. Þetta ferli er síðan unnið stig af stigi og gott er að vísa í
myndirnar í bókinni.
2. Þegar allt efni er komið í skálina er hrært vel saman.
3. Hver nemandi smyr sitt kökuform.
4. Kennari aðstoðar við að skipta deiginu í kökuformin og setja brauðin í ofninn.
5. Á meðan brauðið er í ofninum þá ganga allir frá. Kennari minnir á mikilvæg
atriði varðandi frágang og uppvask.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn.
23. viðfangsefni–Við erum ábyrgir einstaklingar
27

Mjólkurumbúðir
Mjólkurumbúðir
Hvað stendur á mjólkurumbúðunum?
Markmiðið er að nemendur:
• þekki helstu næringarefni mjólkur
• átti sig á mikilvægi þess að drekka mjólk
Námsgögn
Nemendabókin bls. 28.
Vantar einhverjar upplýsingar á fernuna?
28
Kennslutilhögun
1. Tilgangur þessa verkefnis er að skoða hvaða upplýsingar eru á mjólkurfernum.
2. Kennari og nemendur lesa saman þær upplýsingar sem sjást á myndinni, svo
sem dagsetningar. Hvaða tilgang hafa þær fyrir okkur neytendur? Af hverju
eru tvær dagsetningar á fernunni?
3. Hvar á að geyma mjólkina?
4. Hver framleiðir mjólkina?
5. Hvað er mikil mjólk í einni fernu?
6. Kennari les innihaldslýsingu með nemendum og skoðar hvaða mikilvægu
efni við fáum úr mjólkinni?
7. Er eitthvað fleira sem kemur fram?
8. Kennari nefnir að sumar mjólkurumbúðir geymast lengur en aðrar og þurfa
ekki að vera í ísskáp, til dæmis Kókómjólk og G-mjólk. Hvernig stendur á
þessu? Kennari útskýrir.
9. Hvaða tilgangi þjóna þessar upplýsingar fyrir okkur neytendur?
10. Það er hægt að nálgast þetta viðfangsefni á marga vegu og er það í höndum
hvers kennari fyrir sig að ákveða hversu rækilega hann fer í efnið.
Ítarefni
Íslenskur mjólkuriðnaður. Netfang: http://www.mjolk.is
28 24. viðfangsefni–Maturinn okkar

Beyglubrauð
Beyglubrauð
Efni og áhöld
ostur epli beygla kanill
ostaskeri grænmetishnífur skurðarbretti vinnudiskur
Markmiðið er að nemendur:
• fái þjálfun í að vinna skipulega eftir
einfaldri uppskrift
• þjálfist í að nota einföld áhöld
Námsgögn
1. Skerðu ostinn 2. Skerðu bita af epli
og settu á beygluna.
og leggðu ofan á ostinn.
Nemendabókin bls. 29.
Hráefni og áhöld (sjá efni og áhöld í
nemendabók).
3. Stráðu kanil yfir eplið. 4. Hitaðu brauðið.
29
Kennslutilhögun
1. Nemendur útbúa beyglu samkvæmt uppskrift.
2. Kennari leggur áherslu á að nemendur taki til efni og áhöld áður en hafist
er handa.
3. Kennari aðstoðar nemendur við að hita beygluna.
4. Nemendur ganga frá meðan beyglan er í ofninum og leggja svo á borð.
5. Frágangur er í höndum nemenda og kennari fylgist vel með.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn.
25. viðfangsefni–Við erum ábyrgir einstaklingar
29

Við höfum verk að vinna
Markmiðið er að nemendur:
Við höfum verk að vinna
Hver á að vinna heimilisstörfin?
• öðlist jákvætt viðhorf til heimilisstarfa
• átti sig á því að þeir geta gert ýmislegt
á heimilinu
Hefur þú lokið við öll verkefnin í bókinni?
Skoðaðu listann hér að neðan. Skiptu um bók við félaga þinn
og farið yfir hjá hvor öðrum.
Gagn og gaman í eldhúsinu
Mjólkurflokkurinn
Morgunverður
Mjólkurvörur
Námsgögn
Nemendabókin bls. 30.
Drykkjarvörur
Góðar matarvenjur
Skemmdarvargar
Hvar geymum við matvælin?
Örverur geta leynst víða
Matargerð fyrri tíma
Verndum umhverfið
Hvað kostar skólanestið?
Mjólkurumbúðir
Við höfum verk að vinna
Nú skaltu lita þær kokkahúfur sem félagi þinn hefur unnið sér inn.
Fyrir vel unna blaðsíðu er öll húfan lituð.
Ef verkefnin eru illa unnin er einungis húfa lituð.
Vandaðu þig eins og þú getur.
30
Kennslutilhögun
1. Hér er gott að byrja á því að láta nemendur vinna verklega hlutann
(drumbana) og vinna svo þetta verkefni meðan rúllurnar eru í kæli.
2. Rætt um algeng heimilisstörf og þau störf sem nemendur á þessum aldri geta
gert, svo sem að taka til í herberginu sínu, raða skónum og leggja á borð.
3. Kennari fer í hverja mynd fyrir sig og ræðir við nemendur hvort þetta séu störf
sem þeir geti unnið – til dæmis blóm í glugga, hvað þarf að gera til þess að
blómið lifi? Jú, það þarf að vökva það. Geta átta ára börn vökvað blómin?
Hver vökvar blómin á heimilinu?
4. Innkaupapoki/karfa full af vörum. Getur átta ára barn keypt inn fyrir heimilið?
Hver fer í búðina og kaupir inn fyrir heimilið? Þannig er farið í gegnum hverja
mynd fyrir sig og í lokin rætt um hver vinni flest heimilisstörfin á heimilinu og
hvort við getum gert eitthvað meira á heimilinu til þess að létta undir með
foreldrum. Hægt er að vinna þetta verkefni á marga vegu og er það í höndum
hvers kennara fyrir sig að virkja hópinn.
Verkefnalok
1. Hér er gert ráð fyrir að nemendur vinni saman tveir og tveir og yfirfari vinnubókina
hvor hjá öðrum. Nemendur fá síðan umbun fyrir hvert unnið verkefni.
2. Fyrir hverja vel unna blaðsíðu er lituð ein kokkahúfa en ef blaðsíðan er ekki
nógu vel unnin þá er eingöngu lituð hálf húfa.
3. Brýna þarf fyrir nemendum að fara samviskusamlega yfir verkefnin og lesa
með þeim leiðbeiningarnar í bókinni.
30 26. viðfangsefni–Maturinn okkar

Drumbar að hætti kokksins
Drumbar að hætti kokksins
Efni og áhöld
rjómaostur sýrður rjómi salsasósa ostur tortillakökur
skál mæliskeiðar dl-mál vinnudiskur hnífur
Uppskrift fyrir tvo.
25 g kryddaður rjómaostur
1/2 dl fínt
(t.d. með hvítlauk)
rifinn
ostur
Markmiðið er að nemendur:
• þjálfist í samvinnu og góðum
vinnubrögðum
• þjálfist í að fara eftir einföldum
uppskriftum
1 msk sýrður rjómi
2 msk mild salsasósa
2 mjúkar
tortillakökur
Námsgögn
1. Blandaðu saman rjómaosti, 2. Smyrðu blöndunni
sýrðum rjóma, salsasósu
jafnt yfir tortillakökurnar.
og rifnum osti í skál.
Nemendabókin bls. 31.
Hráefni og áhöld (sjá nemendabók).
3. Rúllaðu kökunum upp í 4. Skerðu kökurnar í fjóra
sívalninga og settu þá í kæli. til sex búta og berðu
fram á disk.
31
Kennslutilhögun
1. Kennari og nemendur fara saman yfir uppskrift í nemendabók. Kennari brýnir
fyrir nemendum að taka til öll áhöld áður en hafist er handa.
2. Nemendur vinna saman tveir og tveir að einni uppskrift.
3. Nemendur leggja á borð og á meðan drumbarnir eru í kæliskápnum þá
vinna nemendur verkefnið á opnunni.
4. Borðhald.
5. Nemendur ganga frá og kennari fylgist með.
Ítarefni
Matreiðslubækur fyrir börn
27. viðfangsefni–Maturinn okkar
31

Ítarefni:
Barmmerki:
Sífellt nart skemmir tennur. Tannverndarráð.
Mundu eftir okkur á laugardögum. Tannverndarráð.
Nammi bara á laugardögum. Tannverndarráð.
Bæklingar:
Biti milli mála. Tannverndarráð.
Borðar þú nógu góðan mat? Manneldisráð.
Heil og sæl. Íslenskur mjólkuriðnaður.
Hollt og gott fyrir börn. Tannverndarráð.
Sýklar á ferð og flugi. Heilbrigðiseftirlit Reykjavíkurborgar.
Bækur:
Íslensk matarhefð. 1999. Hallgerður Gísladóttir. Reykjavík, Mál og menning.
Lata stelpan. 2. útg. 1990. Tékkneskt ævintýri eftir Emil Ludvik. Reykjavík, Mál og menning.
Matti og óboðnu gestirnir. 1995. Dr. Jacquir Breuil. Reykjavík, Frækornið.
Pönnukakan. 1981. Ævintýri eftir Peter C. Asbjörnsen. Reykjavík, Iðunn.
Ruslaskrímslið. 1995. Dagný Emma Magnúsdóttir. Reykjavík, Námsgagnastofnun.
Heimilisfræði II. 1992. Reykjavík, Námsgagnastofnun.
Greinar:
Gott nesti lykill að góðri líðan. Netfang: http://www.manneldi.is (Fræðsla: Börn)
Heilsufarslegur ávinningur af aukinni neyslu grænmetis og ávaxta á Íslandi. Netfang:
http://www.manneldi.is
Meira af ávöxtum og grænmeti í skólana. Netfang: http://www.krabb.is (Fræðsla: Greinar)
Sykur í fæði íslenskra skólabarna. Netfang: http://www.manneldi.is (Fræðsla: Börn)
Matreiðslubækur fyrir börn:
Matreiðslubók Latabæjar. 2000. Magnús Scheving. Reykjavík, Latibær.
Matreiðslubók barnanna. 1986. Angela Wilkes. Reykjavík, Ísafold.
Matreiðslubækur fyrir ungt fólk á öllum aldri. 1982. Sigrún Davíðsdóttir. Reykjavík, Almenna
bókafélagið.
Myndbönd:
Heimilishald. 1988. Reykjavík, Námsgagnastofnun.
Sífellt nart skemmir tennur. Tannverndarráð.
Mjólkin okkar. 1991. Reykjavík, Námsgagnastofnun.
Netföng:
Education World. Netfang: http://www.education-world.com
Hollustuvernd. Netfang: http://www.hollver.is
Leikjabankinn. Netfang: http://www.leikjabankinn.is
Námsleikir. Netfang: http://www.leikir.ismennt.is
Manneldisráð. Netfang: http://www.manneldi.is
Námsgagnastofnun. Netfang. http://www.namsgagnastofnun.is
Sorpa. Netfang: http://www.sorpa.is
Vefsíður um:
• hollustu og heilbrigði. Netfang: http://kidshealth.org/kid/stay_healthy/index.html
• hreinlæti og matvælafræði (hægt að lita).
Netfang: http://www.foodsafety.gov/~dms/cbook.html
• rusl og flokkun úrgangs. Netfang: http://www.epa.gov/kids/garbage.htm
• næringarfræði barna. Netfang: http://www.nal.usda.gov/fnic/pubs/bibs/edu/preschool.html
32 Ítarefni–Hollt og gott

• umhverfisfræði. Netfang: http://www.hhs.gov/kids/
• leiki, fæðu og heilsu. Netfang: http://www.bennygoodsport.com
• matvælafræði. Netfang: http://www.foodsafety.gov/~fsg/fs-eggs3.html
Veggspjöld:
Fæðuhringurinn. Manneldisráð.
6 lyklar að hollu mataræði. Manneldisráð
5 á dag! Borðum grænmeti og ávexti heilsunnar vegna. Manneldisráð.
Sífellt nart skemmir tennur. Tannverndarráð.
Þú ert það sem þú borðar. Statens Husholdningsråd.
Ítarefni–Hollt og gott
33