Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki
Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki
Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Piotr Celiński<br />
Te i wiele innych przykładów matematycznego myślenia i regulowania świata uczyniły<br />
z matematyczności w dobie odrodzenia regułę zasadniczą, otwierając drogę dla ustaleń<br />
i teorii Leibniza, Kartezjusza, Newtona i generalnie, dla rozwoju nauk oświeceniowych, które<br />
szkiełkiem i okiem, za pomocą rachunków i cyfr definiowały sens świata i wytyczyły jego<br />
nowoczesny rozwój.<br />
Anatomia<br />
Emblematami renesansu stały się wpisane w wielkie dzieła mistrzów studia z zakresu<br />
anatomii i fizjologii ludzkiego ciała. Także i je postrzegano w renesansie jako holistyczną<br />
część ludzkiej kondycji, doszukując się w nim zapisów boskiej doskonałości. Ludzkie ciało<br />
było formą doskonałej symetrii; zostało zakodowane z poszanowaniem najbardziej wyrafinowanych<br />
matematycznych relacji i proporcji. Artyści tacy jak Da Vinci, Dürer czy Della<br />
Francesca studiowali anatomię i estetykę ludzkiego ciała. Szukając śladów boskiego kodowania<br />
liczbami i matematyką, zaglądali także do wewnątrz wówczas nieznanej jeszcze dobrze<br />
cielesności. Jeden z najsłynniejszych anatomów i lekarzy epoki, Andreas Vesalius na<br />
podstawie sekcji zwłok oraz innowacyjnych zabiegów medycznych podważył, a następnie<br />
zrekonstruował w dziele De Humani Corpis Fabrica kanon wiedzy o anatomii i medycynie<br />
sięgający czasów antycznych i spuścizny po Klaudiuszu Galenie. Renesans, w rezultacie<br />
działań artystów, lekarzy, filozofów i chemików, był czasem niezwykłego przyrostu wiedzy<br />
o budowie i funkcjach ludzkiego organizmu, stawiał pytania o naturę duszy, umysłu, o sposoby<br />
rozmnażania i związki pomiędzy ciałem a metafizyką. Ludzie epoki rozpoczęli, wciąż<br />
jeszcze nieukończony, projekt precyzyjnego mapowania ludzkiego ciała i naukowego wyjaśniania<br />
jego złożoności. Ich postawa i dokonania pozwoliły sztuce korzystać z profesjonalnej<br />
wiedzy o człowieku biologicznym, wchodzić z artystycznymi metodami i wrażliwością<br />
w obszar rozwijający się w nowatorski sposób. Sztuka przyczyniła się do rozwoju medycyny<br />
i wiedzy o biologii, te zaś inspirowały dyskurs sztuki i przyczyniały się do uzupełniania jej<br />
metod i warsztatu.<br />
Definiowanie medium – typografia i druk, obrazy techniczne, wizualizacje<br />
Jeszcze jedno z renesansowych dokonań wydaje się ważne dla współczesnego myślenia<br />
o <strong>cyfrowy</strong>m zwrocie. Chodzi o odkrycie kulturowych zasad związanych z technologiami<br />
mediów masowych. Renesans wynajduje medium i wypracowuje dla niego pierwszą teorię.<br />
W tym okresie powstaje przede wszystkim technika druku, która pozwala na reorganizację<br />
ekosystemu informacyjnego. Pojawia się w nim zjawisko dystrybucji pisma (a ściślej rzecz<br />
biorąc – technologicznej, automatycznej jego odmiany) na skalę masową. Wraz z nim pojawiają<br />
się także nowe zasady komunikacyjne, wynikające zarówno z renesansowego ducha<br />
łączącego rzemiosła ze sztuką i wiedzą, jak i matematyczne zasady nimi rządzące. To wte<br />
18 <strong>Zwrot</strong> <strong>cyfrowy</strong> w <strong>humanistyce</strong>
Change language