Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki

Kazimierz Krzysztofek
wielowiekową tradycję depozytariuszami informacji, wiedzy i kultury. Stały się po części
„bazarem”, gdzie można wszystko dostać i gdzie tworzenie i udostępnianie treści dokonuje
się w otwartym modelu pozwalającym na swobodne korzystanie z kultury i wiedzy przez
wszystkich niezależnie od statusu, modyfikowanie treści, indywidualną dystrybucję zawartości.
Rozproszona produkcja to przede wszystkim praca niematerialna, której efekty łatwo
transferować przez sieci. W skomputeryzowanym i usieciowionym społeczeństwie taką pracę
wykonują wszyscy użytkownicy stanowiący „załogę” społecznej fabryki, w której ludzie
nie są „dostawiani do maszyn”, jak w klasycznej fabryce.
Ta logika rozproszonej pracy w myśl założeń Trzeciej Rewolucji Przemysłowej powinna
się przenieść na inne sfery wytwórczości, poza sferę przetwarzania symboli, przede wszystkim
produkcję energii, której spożycie wraz z rosnącą technologizacją pracy i życia systematycznie
rośnie. Choć przy tym wytwarza się coraz bardziej oszczędne pod względem zużycia
energii narzędzia, to jednak odbiorników prądu z sieci, baterii czy akumulatorów ciągle przybywa;
w każdym gospodarstwie domowym jest ich już co najmniej kilkadziesiąt. Z jednej
strony nakaz oszczędzania, odzyskiwanie każdego grama pierwiastka z recyklingu, inteligentny
dom z e-licznikiem elektrycznym integrującym dane o kosztach eksploatacji mediów
w organizacjach i gospodarstwach domowych oraz umożliwiający ich optymalizację,
z drugiej zaś rosnąca ilość energożernych urządzeń.
Optymiści są przekonani o dobroczynnych skutkach technologii informacyjnych dla
rozwoju zrównoważonego 15 . Ich zdaniem w relatywnie niedługim czasie wynalazki (m. in.
nanotechnologie) pozwolą na zastosowanie nowych sposobów przechowywania informacji
i energii w małych przestrzeniach. Umożliwi to ograniczenie konsumpcji energii, surowców
i wody, przynosząc pozytywne skutki dla środowiska naturalnego. Postęp techniczny pozwoli
zwiększyć wydajność przetwarzania surowców, napędów, aerodynamiki, struktur, paliw,
silników i systemów. Nowe technologie w sposób istotny na plus zmienią reżymy produkcji
dóbr materialnych. Dzięki temu będziemy zużywać o wiele mniej energii na jednostkę, lepiej
zarządzać zasobami wody pitnej, odpadami i emisją zanieczyszczeń. Rezultatem tego będzie
amelioracja właściwości produktów spożywczych, mieszkań, ubrań, pojazdów, sprzętu domowego
i osobistego ekwipunku informacyjnego (szybki bezprzewodowy Internet, telefony
komórkowe nowej generacji itd.). Technologie umożliwią jednostkom i organizacjom nadzorować
i regulować własne zużycie energii, wody, surowców itd.; pozwolą także na nadzór
nad gromadzonymi zasobami 16 .
15
Jacques Attali, Demokracja i rynek w XXI w., Tygodnik Idei „Europa”, (dodatek do „Dziennika”) Nr 5(148)
2007, s. 3-5.
16
Ibidem, s. 4.
44 Zwrot cyfrowy w humanistyce