Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki

Kazimierz Krzysztofek
naraz: przestrzeń i ludzie ze swymi kulturami, którzy ją wypełniają. W ekosystemie cyfrowym
żyje coraz więcej organizmów ekonomicznych, społecznych, kulturowych i wszelkich
innych. Facebook, smartfony itp. to nowe środowisko naturalne, coraz mniej zauważalne,
jak powietrze, którego nie widzimy, a bez którego nie da się żyć. W ekosystemie cyfrowym
lokujemy własne zasoby i korzystamy z zasobów lokowanych tam przez innych. Smartfon
wyrasta na centrum osobistego ekosystemu, w którym są przetwarzane i analizowane cyfrowe
dane z sensorów rejestrowane i transmitowane przez różnego rodzaju opaski, okulary
i inne urządzenia biometryczne, a wnioski na bieżąco dostarczane właścicielowi komórki.
Nie jesteśmy jeszcze w stanie ogarnąć myślą, co oznacza to wchłanianie rzeczywistości
cyfrowej przez społeczeństwo; gospodarkę, kulturę i in. Przede wszystkim stwarza to niesamowite
możliwości eksperymentowania, społecznego tworzenia rzeczywistości. Jest to forma
rozpowszechniania wirtualnej koncepcji pieniądza, pracy i własności. Rozciągnięcie obrotu
na dobra cyfrowe znakomicie poszerza zakres usług i produktów. Większość z tych dóbr to
jeszcze cyfrowe kopie tych, które istnieją w realnej rzeczywistości społecznej. Pojawia się
jednak coraz więcej dóbr i usług, które są „urodzone w sieci”, co podwaja, a w każdym razie
zwiększa ofertę rynkową.
Komunikacja wszystkiego ze wszystkim zapowiada rewolucję produktywności. Pisał już
o niej Peter Drucker. Antonio Negri i Michael Hardt 24 wiążą to z usieciowieniem wytwarzania,
swoistą reakcją łańcuchową. Nie ma sieci, która nie byłaby powiązana z innymi przez
jakiś węzeł pełniący funkcje switcha, co czyni z sieci układ policentryczny. W procesie wytwórczym
osiągają one olbrzymią energię i akcelerację. Kontrola nad komunikacją i informacją
odgrywa centralną rolę w produkcji:
– w przestrzeni przepływów dokonują się akty twórcze i wytwórcze;
– ciągi komunikacyjne stają się decydującym elementem procesu generowania wartości
dodanej;
– faza surowcowa i narzędziowa oraz infokomunikacyjna są splecione w informacyjnym
procesie wytwórczym niczym syjamskie bliźniaczki;
– produkt/usługa oparta jest na ciągłej wymianie informacji i wiedzy między wytwórcą
a rynkiem;
– wymiana informacji dokonuje się przez komputery i sieci (coraz mniej informacji nie
przepływa przez nie). Od szybkości tej wymiany zależy efektywność wytwarzania,
– produktywność wypływa z interaktywności sieci komunikacyjnej, która jest środowiskiem
produktousługi;
– sieci wymuszają dekoncentrację produkcji, czynią z aparatu wytwórczego „fabrykę epistemologiczną”
– fabrykę wiedzy;
24
M. Hardt, A. Negri, Multitude: War and Democracy in the Age of Empire, Penguin Press, New York 2004.
48 Zwrot cyfrowy w humanistyce