Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki
Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki
Zwrot cyfrowy w humanistyce - Repozytorium Centrum Otwartej Nauki
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Piotr Celiński<br />
najważniejszych światowych wydarzeniach sztuki współczesnej miejsce sztuki mediów jest<br />
marginalne. Stworzyła ona jednak dla siebie własny obieg, którego znaczenie jest tym większe,<br />
im bardziej kontestuje on istniejący system sztuki. Ta kontestacja ma nie tylko wymiar<br />
estetyczny czy semiotyczny – jest przede wszystkim polityczna. Sztuka mediów, za sprawą<br />
swojej egalitarności i interaktywności w komunikacji z odbiorcą (zasada 2.0), staje się polityczną<br />
opozycją dla elitarnej, pozycjonowanej według zasady ograniczonego dostępu i biernej<br />
sztuki tradycyjnej 13 .<br />
Obawiam się, że podobny los, przynajmniej w początkowej fazie rozprzestrzeniania się<br />
cyfrowego zwrotu, stanie się udziałem cyfrowej humanistyki. Oba dyskursy: sztuka mediów<br />
<strong>cyfrowy</strong>ch i cyfrowa humanistyka, rozwijają się na uboczu głównych nurtów, w których są<br />
genetycznie zakorzenione, i po których dziedziczą wrażliwość i metodę. Sporadycznie wymieniają<br />
się zasobami i metodami pracy, za pośrednictwem niezdeklarowanych artystów,<br />
kuratorów, otwartych na kulturę i technologię, angażujących się w ich powstawanie badaczy<br />
i popularyzatorów nauki, instytucji i wydarzeń. Podobny do kilkudziesięcioletniej historii<br />
marginalizacji i odrzucenia sztuki mediów los czekać może cyfrowo zorientowaną humanistykę.<br />
Jej technologiczny entuzjazm, zaufanie wobec <strong>cyfrowy</strong>ch baz danych, inżynierskich<br />
metodologii ich eksploracji i analiz, powszechnym interfejsom (infoestetyka, wizualizacje<br />
danych, software) oraz nowy, <strong>cyfrowy</strong> alfabetyzm (digital literacy), którego kodyfikację<br />
stymulują – wszystko to z pewnością nie uzyska natychmiastowej akceptacji w domenie<br />
naukowej. Rządzą nią bowiem nie tylko kryteria prawdziwości, bezstronności i otwartości<br />
metodologicznej (od czasów ogłoszenia manifestu anything goes przez metodologa Paula<br />
Feyerabenda), ale także – a w wielu sferach może przede wszystkim – dodatkowe reguły:<br />
tradycji, rynku, polityki działania instytucji i systemów naukowo-edukacyjnych. Dość powiedzieć,<br />
że wciąż jeszcze nie ma w nauce, w szczególności zaś w <strong>humanistyce</strong>, zgody co do<br />
znaczenia i natury zwrotów: lingwistycznego, postmodernistycznego (kontrowersje wokół<br />
metodologii nauk), wizualnego (kontrowersje wokół tezy o dominacji obrazów, kulturze symulacji).<br />
Niezależnie jednak od bieżących uwarunkowań towarzyszących logice cyfrowego<br />
zwrotu sądzę, że w dalszej perspektywie jego wpływ będzie coraz bardziej widoczny w <strong>humanistyce</strong>.<br />
Biomedia<br />
Obok interdyscyplinarnej oraz praktycznej i teoretycznej zarazem koncentracji na analizie<br />
<strong>cyfrowy</strong>ch baz danych i konstruowaniu nowych, posttekstualnych interfejsów (problem<br />
nowego alfabetyzmu), <strong>cyfrowy</strong> zwrot sięga także po dyskurs dotyczący biologii, genetyki<br />
i natury ludzkiej, który rozpalał umysły ludzi renesansu. Tak jak dla ówczesnych mistrzów<br />
13<br />
P. Weibel, Web 2.0 i muzeum. Zasada Arki Noego, 2005. Online: http://kulturaenter.pl/web-2-0-i-muzeum/<br />
2012/07 (02.11.2012).<br />
24 <strong>Zwrot</strong> <strong>cyfrowy</strong> w <strong>humanistyce</strong>
Change language