OSNOVE BRODOGRADNJE

INDUSTRIJSKA ŠKOLA SPLIT - Osnove brodogradnje
Prema obliku presjeka konopi su okruglasti i višekutni. Okruglasti (valjkasti) konopi dobiju se
usukivanjem, a višekutni se dobiju pletenjem.
Po načinu izrade, dakle, imamo usukane i pletene konope.
Prema namjeni razlikujemo konope za vez, za tegljenje, za snast, samarice, sohe, koloturnike, za uzice
(signalne zastavice, brzinomjer, dubinomjer) itd.
Konopi za vez su:
- pramčani konop je konop veza broda koji radi po pramcu
- krmeni konop je konop veza broda koji radi po krmi
- sidreni konop (sidrenjak) je konop pomoću kojeg se obara i podiže sidro
- špring (proveni ili krmeni) je konop koji radi od pramca prema krmi ili od krme prema pramcu
Tegalj (tegljeni konop, teglo, teglac) je opći naziv za konop kojim se tegle plovni objekti.
Za tegljenje u luci (lučki tegalj) koriste se konopi s manjom a na otvorenom moru konopi s većom
elastičnošću.
Konopi biljnog porijekla upijaju vlagu i skloni su truljenju pa se oni zaštićuju posebnim kemijskim
sredstvima.
Zaštita ovih konopa svodi se na impregniranje odnosno katraniranje. Impregnacija kemijskim
sredstvima sprečava upijanje vode a time se produžuje vijek trajanja konopima.
Sintetički konopi otporniji su na vlagu i visoke temperature od biljnih konopa.
Prednosti biljnih konopa: elastičnost, savitljivost, u slučaju oštećenja mogu se nadoplesti, pri kidanju
djelovi konopa padaju ne vraćajući se prema priveznom mjestu.
Nedostaci su : slabija dinamička svojstva u odnosu na sintetičke konope i čelik čela istog promjera
(prije dolazi do pucanja), upijaju vodu pa postaju teži i podložni su truljenju, brzo se troše (podložni su
habanju).
Prednosti sintetičkih konopa: vrlo dobra dinamička svojstva i elastičnost, ne upijaju vlagu, mnogi
(kojima je gustoća manja od vode) plutaju na površini.
Nedostaci su: skuplji su od biljnih konopa (to se kompenzira time što su trajniji), pri pucanju mogu
izazvati neugodnosti i ozljede.
ČELIČNA UŽAD (ČELIK-ČELA)
Ono što su niti kod biljnih i sintetičkih konopa, ovdje su to metalne žice.
Središnji dio čelik-čela naziva se srčika ili jezgra.
Čelik-čelo se kao i konop klasificira prema materijalu, obliku, načinu izrade i namjeni.
Prema materijalu izrade žice mogu biti željezne, čelične i bakrene. Prednjače čelične žice koje se
termički obrađuju radi postizavanja zadovoljavajuće čvrstoće i žilavosti.
Prema obliku čelična užad su valjkasta ili profilirana. Na brodovima dolaze u obzir isključivo čelikčelo
valjkastog profila tj. ono koje ima okruglasti presjek.
Način izrade čelik-čela karakterizira promjer, broj strukova, broj žica, prekidna čvrstoća žice, izvedba
struka, vrsta srčike.
U posebnu užad spada kombinacija konopa i čelik-čela (tegalj) gdje se oni međusobno spajaju tzv.
očnom upletkom, a u očnu upletku konopa stavlja se omča.(čelična).
ČUVANJE I ODRŽAVANJE KONOPA I ČELIK-ČELA
Konopi se nakon upotrebe moraju složiti u za to predviđene košare ili se namataju na bubanj.
Samo suhi konopi se mogu spremati. Konopi koji su bili izloženi morskoj vodi treba isprati sa slatkom
vodom i rastegnuti u vojevima po palubi ili ogradi da se osuše.
Pri upotrebi konopa treba izbjegavati oštre pregibe a palubna oprema kao što su bitve, vodilice,
zjevače, koloturi moraju biti ispravni i u funkciji.
Dio konopa koji je izložen trenju treba okomotati platnom koje se uz konop fiksira ukrižanim
uzlovima. Dio palubne opreme gdje se konop tare namaže se povremeno mašću .
149