MANIFESTACIJE EKONOMSKE GLOBALIZACIJE

Manifestacije ekonomske globalizacije
EKONOMIJA / ECONOMICS, 14 (1) str. 257-274 (2007) www.rifin.com
267
tržištima i učešće u velikom broju spekulativnih operacija. U periodu
od 1990-1997. dnevna suma novčanih spekulacija povećala se sa 600
mlrd USA$ na preko 1.000 mlrd USA$, što za oko 30 puta premašuje
dnevnu trgovinu roba i usluga (Ekonomičeskaja gazeta No 49/1997,
s. 3). Obrt finansijskih transakcija višestruko premašuje realni obrt
roba i usluga, tj. postoji enormna razlika između realnog i fiktivnog
kapitala. Prosječni obrt na tržištima sekundarnih hartija od vrijednosti
približava se cifri od 100 triliona USA$, dok ukupni fond 23
razvijene zemlje iznosi svega oko 550 mlrd USA$. Prema ocjenama
Harvard Business Review, na svaki dolar koji se obrće u realnom
sektoru svjetske ekonomije otpada oko 50 USA$ u finansijskoj sferi.
Godišnji obrt finansijskih transakcija dostigao je davno fantastičnu
sumu od pola kvadriliona USA$.
Navedeni podaci jasno reprezentuju stepen moći TN kapitala.
Dužnička kriza i mnoge fi-nansijske krize u svijetu su dokazi za
navedenu tvrdnju. Ukupne valutne rezerve TN kapitala su nekoliko
puta veće od rezervi svih Centralnih banaka svijeta. On je u mogućnosti
da stimuliše krize u globalnim razmjerama, da premještanjem svega
1-2% svoje mase izazove promjenu pariteta bilo kojih svjetskih
valuta i da ignoriše nacionalne države kao drugostepene sile (Veltz
1996, p. 23). Mogućnosti da se on kontroliše i reguliše su beznačajne,
a unificirani finansijski instrumenti, standardi predaje i obrade
informacija, mehanizmi transnacionalnih strategijskih alijansi,
partneskih mreža i integralni finansijsko-informacioni i tržišni sistem
međunarodnih instituta predstavljaju idealno okruženje za njegovo
slobodno kretanje. Sve to ukazuje na činjenicu da danas u svijetu
nema realne sile koja mu se može suprotstaviti.
Burni razvoj elektronske tehnologije omogućio je da se s lakoćom
prebacuju ogromne sume novca s jednog kraja svijeta na drugi
preko međunarodne finansijske mreže. Svakodnevni obim valutnih
transakcija je mnogo veći od trilion dolara i stotinama puta
nadmašuje iznos realno razmijenjenih roba i usluga. Stalno se
pojačava tendencija odvajanja finansijskih tokova od realne sfere
proizvodnje i trgovine. Valutne spekulacije stvaraju svojevrsnu
“kazino ekonomiju”, jer u svijetu raste količina virtualnog kreditnog
novca koje emituju privatne banke s emisionom licencom. Procenat
rezervnog obezbjeđenja emitovanog kreditnog novca je veoma nizak,
tako da niče masa “fantomskog novca”, koja u slučaju istovremene