MANIFESTACIJE EKONOMSKE GLOBALIZACIJE

Manifestacije ekonomske globalizacije
EKONOMIJA / ECONOMICS, 14 (1) str. 257-274 (2007) www.rifin.com
271
- dogovori krupnih proizvođača o kooperaciji radi ovladavanja
određenim segmentima privlačnih tržišta s visokim nivoom
konkurencije, smanjivanja troškova proizvodnje malih obima i sl;
- kooperacija vodećih proizvođača radi zajedničkog nastupa na
složenim tržištima trećih zemalja;
- specijalni dogovori radi obezbjeđenja rentabilnosti zajedničke
proizvodnje skupih serija (npr. teretnjaci i specijalni automobili,
autofurgoni, mini autobusi i sl.);
- fuzija krupnih kompanija direktnih konkurenata radi razrade
dugoročnih i skupih razvojnih naučno-tehničkih programa, posebno
onih koji se podržavaju iz državnog budžeta (zaštita prirodne sredine,
razvoj infrastrukture i sl.).
Sve su češće „virtualne organizacije“ važan tip poslovanja kojem
pripada budućnost u XXI vijeku. Radi se o mreži koju čini nekoliko
nezavisnih firmi, koje mogu biti rivali, kupci, dobavljači, instituti i
druge zainteresovane organizacije i sl. Mrežna povezanost se zasniva
na visoko sofisticiranim informacionim sistemima koji omogućuju
brzi dogovor i usaglašavanje oko podjele znanja, troškova, rizika i
pristupa pojedinim tržištima, iako nemaju zajednički organizaciju i
menadžment. Komunikacija između partnera je ne samo brza, nego i
potpuna, otvorena, bez procedura, uz veliko povjerenje i ulaganje top
specijalnosti i sposobnosti za efikasno obavljanje pojedinih poslova.
Na-vedena partnerstva su formalnog i nestalnog karaktera, traju samo
dok postoji obostrani zajednički interes. To potvrđuje činjenicu da
je mrežna poslovna saradnja i kooperacija efikasniji način opstanka
na tržištu od konkurencije, u kojoj se partnerstvo kombinuje sa
vlasništvom. Savremeni virtualni timski partnerski „savezi“
zasnovani na fleksibilnim poslovno-organizacionim sistemima
predstavljaju pouzdanu i moćnu alternativu transnacionalnoj
diverzifikaciji i vertikalnoj integraciji. Oni obezbjeđuju adaptibilnu
sinergističku kompetenciju raznih firmi skoncentrisanu u jakom
virtualnom konkurentu, koji svima donosi koristi.
Unutar TNK ne djeluju zakoni slobodnog tržišta, nego se formiraju
unutrašnje cijene koje diktira korporacija. Kada se uzme u obzir njihov
broj, veličina i ekonomska moć, proizilazi da samo jedna četvrtina
svjetskog tržišta funkcioniše u uslovima „slobodnog“ tržišta, dok su
ostale tri četvrtine obuhvaćene specifičnim korporacijsko-komandnim
„planskim“ sistemom. Ta činjenica nas upućuje na zaključak da na