MANIFESTACIJE EKONOMSKE GLOBALIZACIJE

Manifestacije ekonomske globalizacije
EKONOMIJA / ECONOMICS, 14 (1) str. 257-274 (2007) www.rifin.com
265
208 mlrd USA$ u 1999. Poslije toga je zabilježena stagnacija. FDI
su usmjeravane u ograničen broj nerazvijenih zemalja, a posebno u
Kinu, Argentinu, Brazil, Čile, Meksiko, Koreju i Poljsku. Najveći
primalac od nerazvijenih zemalja je Kina, koja je 1999. primila 40
mlrd USA$. Zemlje Centralne i Istočne Evrope su 1999. privukle
svega 22,9 mlrd USA$, što je bio njihov rekord, koji preveden na
relativne odnose znači svega 3% od ukupnih svjetskih FDI. Od tog
iznosa skoro polovinu su primili Poljska (7,5 mlrd USA$) i Češka
(5,1 mlrd USA$), čemu su doprinijele političke promjene, spoljnotrgovinska
liberalizacija i privatizacioni programi.
4. Virtualizacija kao akcelerator ekonomske globalizacije
Virtualne finansijske operacije su centralni sinergistički mehanizam
ekonomske globalizacije, njen akcelerator i oblast u kojoj je ona
najviše napredovala. Zahvaljujući liberalizaciji, deregulaciji i
kompjuterizaciji, višestruko su povećani obim transakcija i mobilnost
kapitala, smanjeni transakcioni troškovi, internacionalizovani njegovi
tokovi i pomjereni prema institucionalizovanim investitorima.
Finansijske inovacije su omogućile dominaciju ogromne virtualne
sume spekulativnog kapitala. Izuzetno značajnu ulogu u globalizaciji
ima pojava samostalnog transnacionalnog kapitala, koji je u
ekonomskom smislu anacionalan, jer ima svoju sopstvenu ezistenciju
i logiku razvoja, originalnu strukturu i unutrašnje ciljeve, veliku
slobodu premještanja i slabu mogućnost kontrole. Anacionalnost
znači da on, uslovno rečeno, postaje globalan, jer se sve više kreće
međunarodnim tokovima i ima pristup u finansiranju sve većeg
broja zemalja. Pored toga, veliko je učešće intrafirmske razmjene
u ukupnom svjetskom izvozu- 1993. je iznosilo 33,3% (World
Investment Report 1995, p. 193), a danas je teško ustanoviti navedeni
podatak u realnom iznosu.
Embrion razvoja virtualnog kapitala pojavio se 60-ih godina u
vidu evrodolara i formiranja valutnih evrotržišta, koja su poslovala
izvan nacionalnih valutnih kontrola, tako da su stvoreni novi
međunarodni finansijski centri (London, Luksemburg, Singapur,
Hong Kong, i dr.), koji su u cilju povećanja svoje konkurentske
sposobnosti liberalizovali uslove na finansijskim tržištima. Na
nave-dena valutna sredstva nijesu primjenjivani zahtjevi centralnih
banaka u pogledu obaveznih rezervi, niti su odgovarajuće kamate