B - WojewÃ³dzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie

More documents

Recommendations

Info

– Czy można mówić o działaniach profilaktycznych w przypadku chorób nowotworowych? – Tak, chociaż generalnie nie potrafimy zapobiegać nowotworom, to profilaktyką jest po pierwsze unikanie czynników ryzyka. To nie palenie papierosów, walczenie z otyłością, ruch, zdrowa dieta, unikanie nadużywania alkoholu. Po drugie bardzo ważne jest zwracanie uwagi na wczesne objawy nowotworów. Pojawienie się nietypowej zmiany na skórze, krwawienie ze stolcem, czy z narządu rodnego, kaszel są objawami alarmowymi. Po trzecie uczestnictwo w programach profilaktycznych. Mamy trzy populacyjne programy profilaktyczne: raka szyjki macicy, raka piersi i raka jelita grubego. Jeśli chodzi o wpływ żywności na powstanie choroby nowotworowej, np. raka żołądka, to zachorowalność na te choroby zmalała. Sytuacja na świecie i w Polsce bardzo się poprawiła. Ma to związek z jedzeniem w miarę świeżych produktów. Ciekawostką jest, że spadek zachorowań na raka żołądka wiąże się z wprowadzeniem do powszechnego użycia lodówek. Jest to również unikanie azotynów, które były w saletrze (np. peklowanie). Wiadomo także, że szkodzi to, co powoduje otyłość. Część nowotworów jest związana z otyłością, np. rak piersi, rak jelita grubego. Każda dieta, która jest oparta na warzywach, owocach, unikaniu czerwonego mięsa, unikaniu tłuszczów nasyconych jest Nowotwór mózgu 16 zdrowa i zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory. – Czy dostrzega Pan wzrost świadomości społeczeństwa w zrozumieniu szybkiej diagnostyki i włączenia leczenia? – Mimo programów profilaktycznych i kampanii w mediach, wzrost świadomości społeczeństwa jest mało zauważalny. Uczestnictwo w programach profilaktycznych akurat w naszym województwie nie jest najgorsze, jednak na poziomie kraju nie jest jeszcze zadowalające. Nie jest to wina samych pacjentów, ale również lekarzy. Nie mamy skoordynowanego działania. Jeśli pojawią się objawy, pacjent trafia do lekarza rodzinnego, który nie zawsze ma świadomość tego, że jego chory może mieć nowotwór. Pacjenci niestety, głównie z nowotworami przewodu pokarmowego trafiają zbyt późno do onkologa. – Jakie przesądy lub obawy powodują, że pacjenci nie chcą poddać się badaniom profilaktycznym? – Pierwszy powód w opinii społecznej, to mała skuteczność leczenia onkologicznego. Pacjenci nie wierzą w jego powodzenie i uważają, że jeśli zachorują na nowotwór złośliwy, to już nic nie da się zrobić. Druga rzecz, to przekonanie części pacjentów, że nowotwór styczeń • luty • marzec 2011 nie powinien być ,,ruszany”, bo się uaktywni i skróci to życie chorego. Jest w tym ziarno prawdy. Wykonanie operacji, która nie doprowadza do usunięcia całego nowotworu często pogarsza przebieg choroby. Staramy się nie wykonywać zabiegów, które nie usuną całości guza. Czasami uniknięcie operacji nie jest możliwe. Jeśli jest krwawienie, niedrożność przewodu pokarmowego lub inne objawy, które mogą zagrażać życiu teraz lub w późniejszym okresie, to w takim przypadku przeprowadzamy leczenie operacyjne. Generalnie zasada jest taka, operować przede wszystkim tych chorych, u których jest możliwość usunięcia całego nowotworu. – Jak powstaje nowotwór? – Trudno w kilku słowach omówić całość. Ten proces to głównie choroba materiału genetycznego komórki. W jądrze komórkowym następuje mutacja genu, która powoduje, że komórka zaczyna wymykać się spod kontroli organizmu. Dzieli się w sposób niezależny od organizmu i traci zdolność do tzw. apoptozy, tj. programowanej śmierci komórki. Ilość komórek, ich czynność jest bardzo precyzyjnie regulowana przez organizm. W organizmie jest mniej więcej stała ilość komórek, które wykonują bardzo konkretne funkcje. Normalnie komórka, która odłączy się od reszty komórek obumiera, bo komórki są tak zaprogramowane, że muszą mieć kontakt ze sobą. Komórki nowotworowe
styczeń • luty • marzec 2011 mogą funkcjonować niezależnie. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich komórek nowotworowych. Nowotwór to nie jest jednorodny klon komórkowy, są to setki, tysiące różnych klonów, które mają różne zdolności. Dlatego mamy duży problem z leczeniem nowotworów, gdyż nie jest to jednorodna struktura. Sam guz nowotworowy nie jest zbudowany z samych komórek nowotworowych. Nowotwór ma własne naczynia, własne tzw. mikrośrodowisko, gdzie są komórki układu odpornościowego i podścieliska. Rozwój nowotworu jest praktycznie niemożliwy bez udziału układu odpornościowego gospodarza. To nowotwór niejako zawłaszcza te komórki i wykorzystuje do własnego rozwoju. Nie wszystkie komórki mogą przerzutować, jest to jedna komórka na parę tysięcy. Nie każda z komórek jest zdolna do oddzielenia się od guza i przeżycia poza jego środowiskiem. Komórka, która ma taką zdolność przeżywa, jednak może rosnąć maksymalnie do średnicy 1 mm. Jeśli przerzut ma być większy, musi być znowu zaangażowany układ immunologiczny. Znowu trzeba oszukać komórki naszego systemu odpornościowego, stworzyć naczynia, stworzyć podścielisko, umożliwić powstanie kolejnego guza. Nowotwór sam siebie nie zabija. Główną szkodliwością nowotworu jest konkurowanie z organizmem gospodarza o pożywienie. I w tym konkurowaniu nowotwór zawsze wygrywa dlatego, że komórki naszego organizmu mają zasady, natomiast komórki nowotworowe nie mają żadnych zasad. To tak samo, gdy np. jeden bokser gra fair play, a drugi nie przestrzega żadnych reguł. Wiadomo, że ten który nie przestrzega żadnych reguł wygrywa. Powinnyśmy wiedzieć, że nie jest tak, iż każda komórka, w której dojdzie do transformacji nowotworowej stanie się nowotworem. Znakomita większość tych komórek po pierwsze nie przeżyje dlatego, że istniejąca wada w materiale genetycznym sprawia, iż taka komórka nie jest zdolna do samodzielnego życia. Często też, jeśli przeżyje, to wtedy zostaje zlokalizowana przez układ odpornościowy. W zwalczaniu nowotworu pomagają nam głównie limfocyty. Jeśli nie zostanie nawet zlokalizowana przez układ odpornościowy i przeżyje, to i tak musi sobie stworzyć mikrośrodowisko, a nie każda komórka posiada takie możliwości. Jeśli natomiast stworzy sobie takie środowisko i powstanie guz nowotworowy, to przez jakiś czas powstaje układ równowagi i może być, że nowotwór nigdy się nie ujawni. Jeśli zbadamy prostaty 80-latków okaże się, że 80% z nich ma tam raka, który nigdy się nie ujawni. Reasumując, żeby powstał nowotwór, który się ujawni, musi nastąpić bardzo duży ciąg niekorzystnych zdarzeń. – Czym są spowodowane zaburzenia prawidłowego cyklu życiowego komórki? – Nie jest to proste pytanie. Nowotwór powstaje w trakcie nieprawidłowego podziału komórki. Czynniki uszkadzające komórki są powszechne i atakują nas cały czas. Niektóre czynniki żywieniowe, toksyny, bakterie, wirusy, leki, masa czynników mogą uszkodzić materiał genetyczny komórki. Mamy mechanizmy, które temu zapobiegają. U niektórych ludzi te mechanizmy są na tyle skuteczne, że nie zachorują na nowotwór. Istnieją zwierzęta, które prawie nie chorują na nowotwory np. rekiny. Generalnie nowotworzenie Polip jelita to cena za ewolucję. Organizmy, które rzadko chorują na nowotwory to te, które nie zmieniają się od kilku, kilkudziesięciu tysięcy lat. Człowiek cały czas ewoluuje, zmienia środowisko, nawyki. Ponieważ w naszym organizmie przebiega ogromna ilość podziałów komórkowych, jest duże prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowości. Przyroda też się myli. – Czym się różni nowotwór łagodny od złośliwego? – Nowotwory łagodne są to komórki zdolne do niekontrolowanego wzrostu, ale nie mające zdolności do naciekania. Guzy łagodne otorbione, rozrastając się powiększają stopniowo swój rozmiar i rozpychają okoliczne tkanki. Taki nowotwór nie wnika do naczyń, ani do przestrzeni międzykomórkowych. Guz ma integralność i nie daje przerzutów. Natomiast nowotwór złośliwy ma zdolność do wnikania w przestrzenie międzykomórkowe do naczyń chłonnych, krwionośnych oraz ma zdolność do tworzenia przerzutów. Jeśli chodzi o leczenie, to nowotwory łagodne usuwane są chirurgicznie w zakresie tzw. torebki własnej. W przypadku nowotworu złośliwego leczenie chirurgiczne musi być bardziej radykalne. Dlatego zasadą leczenia chirurgicznego nowotworów złośliwych jest usunięcie guza razem z marginesem tkanek zdrowych. W zależności od rodzaju nowotworu ten margines jest różny, czasami jest to usunięcie całego narządu i usunięcie potencjalnego spływu chłonnego lub miejsc szerzenia się nowotworu. – Jakie najczęściej typy nowotworów występują w naszej populacji? – Różnice dotyczą przede wszystkim płci. U kobiet na pierwszym miejscu występuje rak piersi, coraz częściej rak płuca (bo coraz więcej kobiet pali), nowotwory przewodu pokarmowego i jelita grubego, nowotwory narządu rodnego (jajnik, macica, szyjka macicy). U mężczyzn na pierwszym miejscu jest przede wszystkim rak płuca, prostaty, rak jelita grubego i żołądka. – Jakie są podstawowe metody leczenia nowotworów? – Nowotwory maja dużą specyfikę narządową, czyli w zależności od tego, gdzie powstanie nowotwór jest różne leczenie. W leczeniu nowotworów litych na pierwszym miejscu jest w większości leczenie chirurgiczne. Po drugie chemioterapia, radioterapia, hormonoterapia i leczenie biologiczne. Te metody są bardzo często ze sobą łączone. Takim klasycznym przykładem skojarzonego leczenia jest leczenie nowotworów piersi, gdzie stosujemy w niektórych przypadkach wszystkie te metody w różnych sekwencjach. Jeżeli mamy zaawansowany nowotwór piersi, to potwierdzamy to histopatologicznie i gdy decydujemy, że nowotwór jest za duży, żeby go operować – pierwotnie dajemy chemioterapię. Następnie pacjentka przechodzi leczenie operacyjne, potem jest radioterapia i niekiedy hormonoterapia. Leczenie biologiczne natomiast polega na blokowaniu różnych szlaków enzymatycznych, wpływających na cykl życiowy komórki nowotworowej. Na przykład 20-30% nowotworów ma mutację HER 2 – genu koreceptora na- 17
Page 1 and 2: ISSN 1644-8162 NR 31/1 styczeń •
Page 3 and 4: styczeń • luty • marzec 2011 P
Page 5 and 6: styczeń • luty • marzec 2011 D
Page 7 and 8: styczeń • luty • marzec 2011 z
Page 9 and 10: styczeń • luty • marzec 2011 b
Page 11 and 12: styczeń • luty • marzec 2011
Page 13 and 14: styczeń • luty • marzec 2011 o
Page 15: styczeń • luty • marzec 2011 O
Page 19 and 20: styczeń • luty • marzec 2011 n
Page 21 and 22: styczeń • luty • marzec 2011 -
Page 23 and 24: styczeń • luty • marzec 2011 S
Page 25 and 26: styczeń • luty • marzec 2011 P
Page 27 and 28: styczeń • luty • marzec 2011 K

B - WojewÃ³dzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?