wrzesień 2012 r. - Rzecznik Praw Obywatelskich

22. Rzecznika Praw Dziecka i Dyrektora Biura Wysokiego Komisarza Narodów
Zjednoczonych ds. Uchodźców (RPO-675467-V/11) z dnia 23 lipca 2012 r. - w sprawie
dostępu małoletnich cudzoziemców przebywających na terenie Polski do nauki i opieki
zdrowotnej.
W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich toczy się postępowanie wyjaśniające w sprawie
dostępu małoletnich cudzoziemców, przebywających na terytorium Polski, do nauki.
Przedmiotem szczególnego zainteresowania Rzecznika jest sytuacja małoletnich, którzy wraz
z rodzicami, a często także samodzielnie, poszukują w Polsce ochrony przed
prześladowaniem w kraju pochodzenia i korzystają z pomocy socjalnej w ośrodkach dla
cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy. Analizie poddawany jest także
sposób realizacji prawa do nauki w przypadku dzieci, które w oczekiwaniu na wydanie lub
wykonanie decyzji o wydaleniu z Polski umieszczane są w ośrodkach strzeżonych dla
cudzoziemców. Równocześnie z badaniami nad realizacją prawa cudzoziemców do edukacji
w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich prowadzone są badania nad dostępem małoletnich
cudzoziemców do opieki zdrowotnej. Także i w tym wypadku szczególną uwagę Rzecznik
poświęca małoletnim przebywającym w ośrodkach dla cudzoziemców ubiegających się
o nadanie statusu uchodźcy oraz w ośrodkach strzeżonych. Rzecznik Praw Obywatelskich
zwraca się z prośbą o udzielenie informacji, jak z perspektywy działań podejmowanych
Rzecznika Praw Dziecka i Dyrektora Biura Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych
ds. Uchodźców wygląda realizacja prawa małoletnich cudzoziemców, przebywających w
Polsce, do nauki oraz kwestia dostępu małoletnich do opieki zdrowotnej. Rzecznik prosi też o
udostępnienie danych statystycznych dotyczących liczby skarg kierowanych w
przedstawionych wyżej sprawach.
Rzecznik Praw Dziecka (12.09.2012 r.) poinformował, że w 2011 r. do Biura Rzecznika
Praw Dziecka skierowano ogółem 60 spraw dotyczących dzieci cudzoziemców
mieszkających w Polsce. Znaczna część tych spraw dotyczyła niezapewnienia małoletnim
przebywającym w strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców prawa do nauki. Przedmiotem
kilku skarg był także brak właściwej opieki zdrowotnej. W większości przypadków personel
ośrodków strzeżonych lub nauczyciele z publicznych szkół prowadzą zajęcia z nauki języka
polskiego, matematyki oraz przyrody z elementami geografii. Organizowane są też zajęcia
plastyczne oraz rekreacyjno-sportowe. W niektórych ośrodkach strzeżonych stwierdzono brak
jakichkolwiek zajęć edukacyjnych.
W 2010 r. Rzecznik Praw Dziecka wystąpił do Ministra Spraw Wewnętrznych
o rozważenie możliwości wprowadzenia do ustawy o cudzoziemcach przepisów regulujących
dostęp do edukacji dla małoletnich cudzoziemców. Minister poinformował, że projekt założeń
do ustawy o cudzoziemcach zawiera rozwiązania gwarantujące małoletnim przebywającym w
strzeżonych ośrodkach możliwość uczestniczenia w zajęciach edukacyjnych. Ponadto Zarząd
do Spraw Cudzoziemców Komendy Głównej Straży Granicznej zlecił terenowym jednostkom
Straży Granicznej umieszczanie małoletnich cudzoziemców bez opieki oraz rodzin z
małoletnimi podlegającymi obowiązkowi szkolnemu w ośrodkach strzeżonych,
dostosowanych do ich potrzeb.
W ocenie Rzecznika Praw Dziecka obowiązujące przepisy nie gwarantują świadczeń
zdrowotnych cudzoziemskim dzieciom nielegalnie przebywającym na terenie Polski. W
34